BIaIDR l,l D / i, luLi augustus september 1 993

Instituut rnoet vooralinformeren en inspirerenEen interview met John Thackara

Het Vormsevingsinstituut zoals dat nu in Amstêrdam sesLalte krijgt. is waarschijnlij*uniek in de wereld. Uniek vanwegê zijn bÍêdê opzet en vanwege zijn doelstellingen enmethodes. Datistênminste dê lnêning van Johh Thackará (1952), sinds 1 meil993actieÍals directêurvan hêt Vormgevingsinstituut. wêlke visie heen hij op dê taak van hêt Insti-tuut? Na êên koÍtê inlêiding komen in een waaggesprek zowel zijn idêêën als concretèplannên áan dê orde.

I Diecledk Mooij

John Thackara is ÍilosooÍ en jouma si. l-]jlreeft zich in hetvededen als consuLtant actiefbezig geho!den met tentoonslellingen eninsiiiulen. Hij heeÍt musea, inste lngen,bedrijven en sleden geadviseerd. Daarnaastheeri hlj enige boeken geschíeven ovêr desituatiê waaíin dêsign zich bevndt en s hilhooÍdredacteur geweest ván hei bladDesigr. Hij noemi zichzef eeí cuttural engineer. Vrij vedaa d beiêkent d t dat lrl zowepraktsche etuaring met de organ sate vanculilrele evenementen heeÍi, als een h sto-rsch en theorei sch nzicht in de pos lie vandesgn. As Engesman weet h lechter n iêtzovee van de speciiieke Nedêíandsê vooÊ

Snds de Tweede weredoonog zijn eÍvercchillende instituten geweesi, die zchhebben bezggehouden mêt dê promote enkwaliteitsverbeteing van eên bêpaáld vakgebed. Zo warên êr voor de indusiièe vormgevng bijvoorbeêld het Instituut voor ndustrlèle Vomgeving (ll\r1, dai subside heeÍtontvangen van 1950 toi en met 1975 en des|chting Industrieel Ontweípen Nedêíland(lON), d e van 1984 tot en met 1990 subsidiekreeg. Het ION moest vooílichting gevên ende afzet van goed desgn verhogen. Deinstíumenten die dit nstituut ten denstestondên warên hêt toekennen van de e*enning goed indusir'eel orhre.p, tenloonsiellingen, de redactievoerng van het ttdschíiÍtlndusÍfleel Ontwerpen en het ondêíhoudenvan nlernationale contactên.

De subsdie aan het ON s stopgezetomdat het ministere van Wezijn, Volksgêzondlreid en Cultuuí (!WC)zln beled heeltgewilzigd. Een Íne€r samenhangend beleidmei de andeíe vormgevingsd sciplines staatliet r. fistêrie nlr voor ogen. Naast de indivÈdueê subsidies vooí onder andere vomgev ng, wil WVC êen centraal punt dat naasi

proÍnolie ên kwa telsverbeterng, tevens decornmunicate, dê inÍorrnatiêvooz ening ende discusse over hêt hee vakgebied voorhaar rekening za moeten nemen. Di vakgebed omvat zowel ndlstrèle, graÍsche enru mte lke vormgevng, als mode en toegepasie kunst. Het Vorrngêvings nst tuut zadeze ro lvan cenÍaalp!n i op zch nemen.

Deideeen van !1/VC suiten aán bijde vis e opdêsign van John Thackara In zljn boêk

Design after Madernisn btengt h j na vorendal een bezinnlng op de posliie van designvan belang is. Deze posite hangt samen metde sitlate waarn de maaischappij zichbevindi. Vrje beedende klnsi neemt eenminder blzondere posite n dan voorlreen.De massamedia spêlef eên vêel groterê rclen lret geooÍ in dê têclrnlek en de maatschappl s daende. De vomgever moetdaarop reageren voLgens Thackara. Essent €e hierbj is dai de vormgever a le ontwikke ngen blijÍt volgen. De iaak van hei Vorrngev ngslnsilult is volgensThackara dan ookeen hulpmddel te zln, om rnêef inzicht lekrljgen n de beteken s van hel eigen vakgeb ed en de cu tuíêle íol die hêt kan spelên nde maatschappij. Het beleid van \ 1"/C en devisie van ,lohn Thackara suiien dus goedop elkaar aan. Dai hl niet zoveel alweet vandê voorgeschêdênis van de Nederandsêlnsttulen lijK dan ook geen probleem.

l4

,ilÈl /)rt,1/ll) r j, juli augustus septêmber T 993

Dê belangajksle hooíddoelen van hei Insiituutz)n:

- de verbetering van de zake ijke vaardlg-heden van vormgeveÍs door m ddel van tÉ -ning, opleiding en programma s, zodal zit zichbetef en zelrslandig klnnen redden (kwal'

de promot e van hetvakgebied bjde doegroepên. De doêlgroepen bestaan voomameljk uit bednjven, produktontlvikkêlteams,wetenschappeF, innovaUecêntía, distib!-teu|s, winkels en de consumenten. JohnThackaía wi vedegenwoordigeís van dezêgmepen smenbrcngen met voímgevers enkunstenaars om zodoende te zoeken naaí dêinbíêng de cultulr kan hebben op deprod!ktenom ons heen (d scussieencommu

De beiangíjkste middelen die bovenstaandêdoelen moeten denen, zln, naast de al

hei vezamelen van níonnatie over hel

de organisatiê van seminaE rondombepaaldeihema shei samenbrengen van beeldend vomgevers mêt bilvoorbeld oniwerpieamsvan technische produkten in workshops

- de organisatie ve tentoonstel ingen inbinnen- en b!iienlandhêt veÍkíilgen van Írce publciy

- hêt uitgeven van nielwsbrieven en docu

Peí geval moei goed bestudeerd wordenwelke m ddelhet meesi gesch kt is voorwelk

Het InstituL,t wildus vooralmensen en lde€€nsarnenbrengen en zich n mndere mate loutêrbezgholden met hêt litrciken van erkennlngên, píijzen ên de o€ansate van tenloon-stellngen zonder dat het eíect bestudeêrdwordt, zoals destilds hei ION deed. ÍhackaEwil voornamerjk beslaande lnstellngen enbednjven inschakeen, en zch niêt zelJ alsbilvoorbee d liigever opwerpen.In lanuari 1 994 za hei Inst tuut verhLizen naarhet gebouw vai het vooma g MlseumFodor. John ThackaË vertede mÍ dat hêtgeên museum oi openbaar gebouw zalworden, maar mêeí êen organisaiiecentrum.Van daa,'trit zulen bovensiaande pannênrnoetên worden gecoërdineefd. Hoe zalht hetconcreei aanpakken? lk spíak mêt hem enkwam iets me€r te weten over z in motivatie enp annen. Hierondereen velslag van ons vraag

Diederik Mooij: Waarom D@t er een vorm-gevíngsinstituut komen? Regelt het ma*t-

mechanisme niet zelí de behoefte aangoed vom gegevên proclukten?

John fhackan: Naasi de Mondraanstichilng, hetFonds, het galeÍieclrcuit en de museais er inderdaad geên behoefte aan eenpromotorvan design zoas vercelilkbaíê nsti-tuten in andere Europese landen. Er is webehoefte aan eên insttuut dat neuwe kennisovêrdêsgn kan doen ontstaan, dat dêweredom ons heen bêsiudeert en nieuwe kansenv ndl voordes gn. Samen mei $ho en, unlvetssiteiien en proÍessonêle organisaties moeienwe prot'e€n wegen te vinden om dezê kansêntê benutten- Dat is onze positie n de rnadd.Looking foNad to creating new avenues.

DMt Hoe wilt u dít beíeiken?

JÍ We wilen rcndom bepaalde thêma skenns, eryaring, mensen en instituten samen-brcngen die anders nooit zouden zijn samen-gekornen. Toegêpaste kunst is zon thema.Een klêine staÍ vezamet inÍomaue overontlvikkêlingen binnen de econome, deprcdukrie, disiribuiie, commlnicale en culturcle aangelegenheden in dit vakgebiêd ênseledêen daaruit diê nÍorrnatiê diê nuttig isvoor Nederlandsê ontlveAêrs ên k!nstenaars.Zê intrcd lceêrt deze aan ale partijen en helpthên sarnen vêíder te gan. Het InsiilLrtpíoduceertdls niei zelÍ, maar levert iac liieten

DM: Dus lret betangdikste is communi-

JT: Ja!

DMt Welke paftijen wilt u dan bij etkaarbrcngèn, prc.lu@nten en consumenten

Jr Consumenten klnnen niet as één partilgezlen wolden. Er zijn ve€l verschllêndêconsumenten. Wij wllên vooíal designeB enopdrachlgevers n contact brengen met d sÍibuteurs, nieuwe rcta, experlmenten enhandelsbeuzen. Vooral belzen waar nieuwdesigi wordt uitgewissed en gedi$nbueerd,

DMt ls .le ptomotie en vertegenwoordigingop bêuden niet de taak van een branche-organisatie, zoals bijcoorbeelcl elê KÍingvan hdustdeel Ontweryets (KlO)?

JI; Tot op zêkeíê hoogtê is dat inderdaad hêtgêva. We hebben coniact met deze brancheorganisatiê over en taakvedeling, want hetlreeft geên zin elkaaB werk le doen. Er is eenníonne e regeing dat de nteme aanqelegenheden van het bercep, zoas de beroepspíak

lijk, beroepskwal flcaties en train ng een iaakvan de bÊnche-organisaties zijf, maáídatdecuture e, sociale, eonom $he, technischeomgev ng en in het bjzonder de niemationalebelirvoedingen en ontwkkeingen onzeverantvvooídelÍkheid zjn. We werken weLsamên en holden constant contact zodat pergeval beslisl wordt voof wie wai interessant ls.

DMt Zijn s al specííiekê oncleweryen otthema's bekend v@ seminèB enwdnneer vindt de eeÊte plaats?

Jr Dat is êen goêdê vraag. In dê herist vndteí een conÍerentle p aats over dê intêract etussên mens ên complter, Doo6 oÍ percêÈiion. n dezeide periode zal er ook eenseminar komen over de dEstsche verand€rngen van de media, het utgeven en hetdíukkên. H erblj komt de vraag aan dê oídewat h eruan de betekenis s voor de gÉÍschonhveper en hoe hjj hierop het beste kanreageren. voor het einde van het jaar zal erook nog een s€mnar komen over de ioegepasle klnst, een ihema waar ik eerder oversprak. Dêze díiê sêmina6 vindên plaats inonze aanloopfase, voor de vefiuizing narMuseum Fodor in 1994. Deze seminars zullenworden geevalue€rd zodal we daama beterEsêlêct ecrteria voor niêuwe onderuerpên

DM: Als ik u goed bêgnjp wift u, naastcontacten met c!ê hanclel, tevêrs des,iqrêrsin contact brêngên met vêrtêgênwoordi-geís van wetênschap en techniêk?

Jt; Absouut. Ons belangdjkste doel s vootsiamêljk orn contact tê makei tussên designen dje aandachtsgêbiêdên waa€an designêen bijdragê kan eveen en dat hoefl nietallêen een culturee te zjn. Dêsgn moêt niêtgelloleerd zijn, noch zo brêed dat hêt allês

DM: ziin julie bijvooheeld ook van planom ee, thinkthank tê voÍmen met weten-schappeÊ om i.leeën voor nieuwep tod u kt e n t e ontw i k k ele n ?

JIj lkzou hetzo nletwi en nkLrnnen we sommige flncl es van een thlnklhank vervullên. Píodlktên oitstaan bljbêddjvên. Wat wij kunnen doen, s kijken hoeproduktef onistan en hoe dit procescreaiiêver kan worden gemaalir door de nirodlctie van niêuwe factorên, kennis ên vaar-dgheden. De rnethodologiê van produktont'wkkelng kan beteí. Onze píjoritêit is danook om aan grote en klenê bedntvên telaten zên hoe píoduktontwikkê lng enproduktontwerp cíêatiever kunnen worden.Het culturee aspect speell h erbijeen rol.

l5

ta[DR l.l D 7 j, juli augusius septenr ber 1 993

DMt Is .lít cultuíele aspect dê vom?

Jr Vorm is dshts een dee van een produkt.Een prodlki wordt gebruiK in een bêpaaldeomgevng, thuis, op kanioor, ln openbareruimtes oÍ builen. Bovend en hebbenpíodukten naast een tseke ook psychoogische eigenschappen, Het s net onze taakdeze alernaalte definiëíen, rÍaaronzetaak lsom te zeggen oI er ê€n dimense onlbreeK.Een pottenbakker of en edelsmid kan dooízjn gevoelighe d en vaard gheid een odginelevisie hebben op bilvoorbêed de technischeomgeving van lret kantoor met zjn compuieÊschêrmên, pÍintêís, teefoons, bureaus enstoelen. Zt kunnen kwalitel toevoegen waaíniemand anders aan zou denken. Dat s eenvan de dingen die we zu len doên, de€elijkeonverwachte comb nat es samenbrengen.

DMt Heeft hêt Instituut ook een tunctie omNede ands design in het buitenlane! te

JÍj Hei uitendeijke doel is om Nederlandsedesignels n contact te brengen met poientiélê klantên en het publiek in de wereld. HêtInstÍtuut za gen woordvoedeEro vêrvullên,mar en organisaiie zjn de êen platfonncr€ëert voor Nedêrands dês gn in hêt buten

DM: Hoe witt u dít beíeiken, wêlke actíe

JI: Laai k dit ilustreren mêt êen voorbee d. lnDuisland zulen er iegellkertild met de gíotehandelsbeuzen, tentoonstêllngen wordengeholden in de musea. De DuitseÍs kwamênnar ons toe en vrcegen onze mening. Wijsielden voor dái zÍ zelr de tentoonste ingênvoor hun rekenng zolden nemenj maar dalwil semnáre o€aniseren, over bjvooÈeedde kansen op de Duitse rnarkt oi eên ondeÊwerp dat aansluit bij dê tentoonste ing. Decontactef en ifspiraÏe die men dar opdoet,kan mên gebruiken in detoekomsi.

DMt U bênt seen vooBtander van tentoon-stelingen, als ik het goe.t begnh?

Jti Dat s niei heemaal waaí. k hêb veêltentoofsle ingên georganiseerd. Iljn enigeproblêem mêt tentoonste ingen is, dat er ieveêl zilf die niêt vo doên aan @n bepaaidestandaard. lk wi ten eersie minder tenioorstellnge., maar dan we var een hogêrnivea!. Ten tweede besiaat er het gevaardaten tentoonstelling zoals in een mlseumtevee een doel op zichzeli vormt, als eensooir produktvan decuture e ndusÍie, terwilhet commun catieve aspect van een desgntentoonste ing jusi hee belangrjk is. Een

ientoonsielling moet niel a ekend en spannend zjn, maar een organisaiormoethetook plaatsen n een breed communcatieplan. Men moet zich aturagen we hetpub ek is en wal men duidelÍk wil maken, enoí eêntentoonsteiling we het goede midde is.Kan mên niei beter bjvoorbeed een conÍe-renie organseren? lk ben dus geen tegenstander van tentoonstêl ngen n rnlsea. Inte

oopt eraleen aanta prcjecten.

OM: Wat kan het Instítuut uiteindelijk voor.te Ne.leflan.lsê ontweípêr ên vormgevêrbetekenen? Íloe kan het àjn posítiê vèrbê-

JÏi Dii s de belangnjkste vraag. Wjwilen fietdat het inslituul onbekend b jÍt. Onze laak isom de Nedeíandsê ontwerpêí ên voímgêvêíffoímaliê tê vêíschafÍên, diê hêm ideeèn ofinspiíate kan geven oi misschien angst alinboezemen zodat hjj wet wat hij moei gaandoen. Wj doen zelÍ niets concr@ts voor devomgever, maar we wrlzen rrem op kansenjfsicos en neuwe oniwikkelngen en reikenvêíschllende oplossingen aan. Dit kan bete-kenen dat men een rcis naar hei buitenlandgáat màken, een cu6us gaai volgen oi naareên conÍereni e gaat. Op die manier hopen wjeen bijd€ge te kunnen leveren.

DMt I loeveel frnanciële on.lersteuning ont-vangt u mfiènteel?

J?-1 Het minsiere heeft eenKunstenplan, waarb nnen voordesign rlimie s gereserueedvan dde mljoen gulden periaar. De details moeten noguitgewerkt worden, maar end1993 zal êí overeenslemmingrnoeten zijn ovêrde inhoud vanhet beleidspan voor dekomende diejaar, van r994 toien mei 1996. Het jaar 1993 is

DMt Waaíom knjgt het Insti-tuut geen subsi.lie van hetministêíiê van Economíschê

JI: Na een ange dscussietussen de rn nisteriês van WVCen Economischê zakên (E4bêsloot WVC om het insttlutzondeí EZ en dus op eensmal-ere Íinancièle basis op tezetten- Een positieÍ advies vanCoope|s & Lyb€nd (een

Pêísoneelsadvisbureau, DM)spelde een rol. De nadrlk

komt n!, door de aídezghed van EZ, danook te lggen op het culturele aspect vaÍlvormgêv ng. Toch w lik door de veÉchilendeprogíamÍna's latên zien dat het Insiir.rui zowel@n clltlrele als een econom sche ro hêeft tevevulen. lk zal EZ alleen om financièle hulpvragen als we ieis heel speciÍiêks te bieden

DMt VeMacht u wel in cle loop van .lekonende jaren dat EZ het lnstituut êl

Jr lk hoop van we. Maar k zou gíaag willêndat als EZ het Vormgev ngsinst tuut ondêÊsteunt, zij dt mêt geên andere reden doen,daf dat ze de Nederandse economesteunên. Dat gêldt voor ale sponsoE êníinancêlê ondeBtelning. k verwacht oveíi-gens ook njetanders dan dat EZ wacht totdalduideijk iswaiwedoen. Àrlornentee zin weingesprek met techn sche lnnovatiecenÍa,t€chn sche un vers teiten en bedrljven. Tegenhen zeggen wijdan ook: geerons niet zomaargeld, maar wat kunnen wil voor Lr doen , Hetnstituut heeft een brêde cuturee basis. Wêhopen zovee mogejijk goed werk ie doen enwe laien de mensen zef oordelen of ze onswlilenondeEieunenindetoêkomst. I

Fota s: abiecten van Ge.ne Babtist. Met dankaan Galerie Puntgaaf, Grcningen.

t -