ING Economisch Bureau januari 2019

Personeelskrapte zet rem op omzetgroei Bedrijven zien zich genoodzaakt medewerkers zelf op te leiden

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Inhoud

Inhoudsopgave

Conclusie 3

1. Probleem: krapte op de arbeidsmarkt

1.1 Conjuncturele indicatoren duiden op personeelskrapte 4

1.2 Mismatch op de arbeidsmarkt is het grootste problem 5

1.3 Mismatch eind 2018 gelijk aan top vorige groeicyclus 6

2. Impact van een krappe arbeidsmarkt voor bedrijven

2.1 Personeelskrapte remt de omzetgroei 7

3. Oplossing: zo gaan bedrijven om met de arbeidskrapte

3.1 Oplossingen om arbeidskrapte tegen te gaan 8

3.2 Kwalitatieve aanpak: Investeren in kennis 9

3.3 Kwantitatieve aanpak: Inzetten van mankracht 10

3.4 Technische aanpak: Investeren in nieuwe technologieën 11

Colofon 12

Inleiding

Nu het al enige tijd economisch voor de wind gaat in Nederland is de vraag naar

arbeidskrachten groot. De werkloosheid is laag, met een krappe arbeidsmarkt

tot gevolg. Waren er op het hoogtepunt van de werkloosheid in 2013 zeven

werklozen per vacature, eind 2018 waren er nog slechts 1,3 werklozen per

vacature.

De arbeidskrapte kan op termijn financiële consequenties hebben voor bedrijven.

Zo belemmert het bedrijven in hun groei, leiden hogere lonen tot een lagere

winstmarge en prikkelt het bedrijven om te investeren in nieuwe technologische

ontwikkelingen.

Aan de hand van een enquête onder ruim 1.000 bedrijven kijken we hoe het

Nederlandse bedrijfsleven de arbeidskrapte ervaart. Wat voor impact heeft een

tekort aan personeel op de financiële resultaten van bedrijven? En wat doen

bedrijven om de huidige personeelsschaarste het hoofd te bieden?

2

Onderzoeksverantwoording

De enquête is uitgevoerd door Kantar TNS in opdracht van ING Economisch Bureau. De

enquête is uitgezet onder ceo’s, dga’s/eigenaren, managers en HR-professionals van

1.043 bedrijven in Nederland. De doelgroep betreft bedrijven met minimaal 5

werkzame personen. Deze bedrijven zijn in het vierde kwartaal van 2018 door middel

van een webmail enquête ondervraagd. De uitkomsten zijn gewogen naar aantal

werkzame personen en naar sector.

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Mismatch is grootste probleem op de arbeidsmarkt

De Nederlandse arbeidsmarkt verkrapt steeds verder.

Eind 2018 ervoer 60% van de ondervraagde bedrijven in

Nederland een tekort aan personeel. De krapte wordt

volgens vier op de tien vooral veroorzaakt door

mismatch op het gebied van kennis en/of

vaardigheden. De huidige mismatch lijkt vooralsnog

niet groter dan tijdens de vorige groeicyclus. Overigens

betekent een krappe arbeidsmarkt niet dat bedrijven

helemaal geen personeel meer kunnen vinden. Volgens

meerdere bedrijven lukt dit nog wel, ze moeten alleen

beter hun best doen en/of langer zoeken.

3

Conclusie

39%

16%

13%

Vraag en aanbod met

betrekking tot

kennis/vaardigheden sluit…

Gebrek aan inzet/motivatie

Vergrijzing

50%

28%

27%

Rem op

omzetgroei

Lagere winst

Lagere omzet

...zet rem op omzetgroeiStelling voorgelegd aan bedrijven die last hebben van de

krapte op de arbeidsmarkt. 'De krapte op de arbeidsmarkt

leidt de komende 12 maanden tot...’, percentage bedrijven

Omzetval van 6% of meer bij één op de tien bedrijven

Een meerderheid van de bedrijven dat last heeft van de

krapte op de arbeidsmarkt verwacht in 2019 minder

omzetgroei, een lagere omzet en/of een lagere winst te

realiseren. Ruim een kwart van deze subgroep van

bedrijven verwacht een lagere omzet te realiseren. Bij

één op de tien van deze bedrijven leidt dit in 2019 tot

een omzetval van 6% of meer. Eveneens een kwart van

de bedrijven met krapte verwacht in 2019 een lagere

winst te realiseren als gevolg van een lagere omzet of

door hogere (personeels)kosten.

56%

30%

27%

21%

17%

Nieuw personeel zelf

opleiden

Tijdelijk personeel inhuren

Parttimers meer uren laten

werken

Omscholen eigen

medewerkers

Werkzaamheden

automatiseren

TechnischKwantitatiefKwalitatief

Vraag en aanbod m.b.t. kennis/vaardigheden sluit

niet op elkaar aan

Gebrek aan inzet/motivatie

Vergrijzing

Nieuw personeel zelf opleiden

Tijdelijk personeel inhuren

Parttimers meer uren laten werken

Omscholen eigen medewerkers

Werkzaamheden automatiseren

Opleiden, inhuren en automatiseren zijn oplossingen

voor het personeelstekortPercentage bedrijven dat aangeeft de personeelsschaarste

het hoofd te bieden door...‘ *

Bron: ING Economisch Bureau. *Meerdere antwoorden mogelijk

Personeel inhuren, opleiden en/of automatiseren

Bedrijven hanteren drie verschillende opties om het

eigen personeelstekort het hoofd te bieden. Zo geeft

meer dan de helft van alle bedrijven aan nieuw en/of

bestaand personeel zelf op te leiden. Een tweede

mogelijkheid is tijdelijk personeel inhuren of het huidige

personeel meer uren laten werken. Een derde

mogelijkheid, vooral voor de langere termijn, betreft het

automatiseren van de werkzaamheden, zodat

efficiënter kan worden gewerkt. Circa 17% van de

bedrijven kiest hiervoor. Dit zijn vooral bedrijven die

actief zijn in de industrie en de zakelijke dienstverlening.

Personeelskrapte door mismatch op de

arbeidsmarkt...Percentage bedrijven dat antwoord geeft op de vraag

‘Wat is volgens u het grootste probleem op de

arbeidsmarkt?'

Bron: ING Economisch Bureau. Bron: ING Economisch Bureau. *Meerdere antwoorden mogelijk

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Krapte op de arbeidsmarkt

1.1 Conjuncturele indicatoren duiden op personeelskrapte

Sterke economische groei….

De economische groei in Nederland is in de afgelopen

jaren sterk aangetrokken. Sinds 2015 ligt de groei boven

de 2%, waarbij de groei in 2017 een hoogtepunt

bereikte met 2,9%. In 2018 kwam de groei met 2,5%

iets lager uit. Voor 2019 wordt een verdere

groeivertraging voorzien, al groeit de economie met 2%

nog altijd goed.

….en oplopende spanning op de arbeidsmarkt….

Het aantal openstaande vacatures staat eind 2018 met

264.000 op recordhoogte. Tegelijkertijd neemt het

aantal werklozen af. De werkloosheid ligt in 2018 met

3,8% nog net boven het pre-crisisniveau van 2008

(3,7%). De spanning op de arbeidsmarkt is met 1,3

werklozen per vacature terug op pre-crisisniveau.

...zorgen voor veel vacatures, met name in ICT en bouw

Het aantal openstaande vacatures ligt in 2018 vooral in

de ICT en bouw op hoog niveau. In beide sectoren ligt de

vacaturegraad in 2018 boven het pre-crisisniveau van

2008. Ook in de andere sectoren, met uitzondering van

de zakelijke dienstverlening, ligt het aantal openstaande

vacatures inmiddels weer boven pre-crisisniveau.

4

Spanning op de arbeidsmarkt loopt op

-4%

-2%

0%

2%

4%

2009 2011 2013 2015 2017 2019*

Sterke economische groei in de afgelopen jarenBruto binnenlands product (j.o.j.)

Werkloosheidspercentage, per kwartaal, seiz.gecorr.

Bron: CBS, bewerking ING Economisch BureauBron: CBS, * raming ING Economisch Bureau Bron: CBS, * t/m derde kwartaal 2018

0

20

40

60

80

2008 2010 2012 2014 2016 2018*

Industrie Bouw

Handel Transport & Logistiek

ICT Zakelijke diensten

Veel openstaande vacatures in de ICT en bouwAantal openstaande vacatures per 1.000 banen, naar

sector, per kwartaalAantal werklozen per vacature, per kwartaal, seiz.gecorr.

0

2

4

6

8

2008 2010 2012 2014 2016 2018

0%

2%

4%

6%

8%

2008 2010 2012 2014 2016 2018

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Krapte op de arbeidsmarkt

1.2 Mismatch op de arbeidsmarkt is het grootste probleem

Vraag en aanbod sluit niet goed op elkaar aan

Eind 2018 kampte 60% van de bedrijven in Nederland

met een tekort aan personeel, zo blijkt uit de enquête.

Voor 2019 stijgt dit percentage zelfs naar 65%. Volgens

bijna 40% van de ondervraagde bedrijven wordt de

krapte vooral veroorzaakt doordat vraag en aanbod

met betrekking tot kennis en/of vaardigheden niet goed

op elkaar aansluiten.

Gebrek aan inzet en motivatie van kandidaten

Gebrek aan inzet/motivatie is volgens bedrijven een

ander probleem op de Nederlandse arbeidsmarkt. Dit

kan deels komen doordat de pool van werkzoekenden

steeds kleiner wordt en uiteindelijk alleen de moeilijker

plaatsbare overblijven. Eén op de tien bedrijven noemt

ongunstige arbeidsvoorwaarden als grootste probleem.

Met name jongere generaties zijn minder bereid om op

onregelmatige tijden te werken en/of om weekend- of

nachtdiensten te draaien. Dit speelt vooral in sectoren

als handel, horeca en transport.

Wet- en regelgeving speelt nauwelijks een rol

Het is overigens opvallend – in het licht van de discussie

over onder meer loondoorbetaling bij ziekte en over het

starre ontslagrecht – dat wet- en regelgeving door

slechts 7% van de bedrijven als grootste probleem op de

arbeidsmarkt wordt gezien. Ook geografische mismatch

wordt door bedrijven nauwelijks als een belemmering

genoemd.

Tekort aan vakmensen

Een ander probleem op de arbeidsmarkt dat door

bedrijven wordt genoemd is een tekort aan vakmensen.

Volgens de bedrijven komt dit onder meer door het

slechte imago van sommige bedrijfstakken. Zo wordt

technisch werk door jongeren als eentonig ervaren.

Hierdoor stokt de instroming van nieuwe leerlingen in

het technisch onderwijs. Daarnaast zijn tijdens de crisis

vooral in de bouw en transport veel werknemers

ontslagen. Ook hierdoor waren dit voor jongeren geen

aantrekkelijke sectoren om aan de slag te gaan.

Bovendien zijn de ontslagen werknemers omgeschoold

en in andere sectoren gaan werken, waardoor er nu

tekorten ontstaan.

Langere adem nodig om vacatures te vullen

Overigens betekent een krappe arbeidsmarkt niet dat

bedrijven helemaal geen personeel meer kunnen

vinden. Volgens meerdere bedrijven duurt het door de

schaarste op de arbeidsmarkt tegenwoordig weliswaar

langer voordat een vacature is vervuld, maar in de

meeste gevallen lukt het nog wel. Het komt er in feite

op neer dat bedrijven beter hun best moeten doen en

creatieve manieren moeten bedenken om personeel te

werven.

5

39%

16%

13%

9%

7%

5%

6%

Vraag en aanbod sluit

niet op elkaar aan

Gebrek aan

inzet/motivatie

Vergrijzing

Ongunstige

arbeidsvoorwaarden

Wet- en regelgeving

Geografische mismatch

Anders

Personeelskrapte door mismatch op de

arbeidsmarktPercentage bedrijven dat antwoord geeft op de vraag

'Wat is volgens u het grootste probleem op de

arbeidsmarkt?'

Bron: ING Economisch Bureau

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Krapte op de arbeidsmarkt

1.3 Mismatch eind 2018 gelijk aan top vorige groeicyclus

Mismatch is terugkerend probleem

Bedrijven zien mismatch op het gebied van kennis en/of

vaardigheden als het grootste probleem op de

arbeidsmarkt. Dit is echter niet nieuw, ook in het

verleden was er sprake van mismatch op de

arbeidsmarkt. De vraag is of de huidige mismatch

groter is dan tijdens de vorige groeicyclus van 2005 t/m

2008.

Markt in 2018 efficiënter dan in vorige groeicyclus

Vergeleken met de vorige groeicyclus is er in 2017 en

begin 2018 sprake van een efficiëntere markt: de

werkloosheid ligt beduidend lager bij een vergelijkbare

vacaturegraad (punt 1 in de figuur). Dit kan bijvoorbeeld

komen door de grotere transparantie op de

arbeidsmarkt dankzij internet en online platformen.

Kans op mismatch neemt toe bij verdere groei

In het derde kwartaal van 2018 ligt de mismatch op

hetzelfde niveau als tijdens de vorige groeicyclus. Bij een

vergelijkbare vacaturegraad als in het eerste kwartaal

van 2008 is de werkloosheid nu een fractie hoger.

Terwijl het aantal vacatures sterk stijgt, daalt de

werkloosheid nog slechts minimaal. Als de economische

groei doorzet is de kans groot dat de mismatch verder

toeneemt ten opzichte van de vorige groeiperiode. En

dus kost het bedrijven dan nog meer moeite om hun

openstaande vacatures in te vullen.

6

Meer of minder mismatch in 2018?

De mate van mistmatch wordt gemeten aan de

hand van de Beveridge curve. In geval van

economische groei loopt de curve van

rechtsonder naar linksboven. Het aantal

vacatures neemt toe, waarna de werkloosheid

daalt. Er is sprake van meer mismatch als de

curve:

1. Naar rechts schuift, wat betekent dat er een

hogere werkloosheid is bij een gelijkblijvend

aantal vacatures, of

2. Naar boven schuift, wat betekent dat er

meer vacatures nodig zijn voor een

gelijkblijvende werkloosheid.

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3% 4% 5% 6% 7% 8%

Va

catu

reg

raa

d

Werkloosheid

2014Q1

2008Q3

2018Q3

2005Q1

Meer mismatch

Minder mismatch

Bron: CBS, bewerking ING Economisch Bureau

Mismatch eind 2018 (nog) niet hoger dan tijdens vorige groeicyclusVerhouding tussen vacaturegraad* en werkloosheid**, per

kwartaal, seizoensgecorrigeerd

Vacaturegraad: het aantal openstaande vacatures als percentage van de beroepsbevolking 15-75 jaar

Werkloosheid: het aantal werklozen als percentage van de beroepsbevolking 15-75 jaar

*

**

1

1 Vergeleken met de vorige groeicyclus is er in 2017 en begin 2018 sprake van een efficiëntere markt: de werkloosheid ligt beduidend lager bij een vergelijkbare vacaturegraad

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

28%

Lagere winst

Impact van een krappe arbeidsmarkt voor bedrijven

2.1 Personeelskrapte remt de omzetgroei

Arbeidskrapte leidt tot omzet- en winstderving

Schaarste op de arbeidsmarkt heeft uiteindelijk ook

impact op de omzet- en/of winstontwikkeling van

bedrijven. Dit geldt voor de meerderheid van de

bedrijven die aangeven last te hebben van de krappe

arbeidsmarkt. Zo zien bedrijven in de bouw en transport

zich bijvoorbeeld genoodzaakt om bepaalde opdrachten

niet aan te nemen omdat ze onvoldoende mankracht

hebben.

Omzetval van 6% of meer bij één op de tien bedrijven

Ruim een kwart van deze bedrijven verwacht in 2019

een lagere omzet te realiseren. Bij één op de tien kan

dit oplopen tot een omzetderving van 6% of meer.

Eveneens een kwart van de bedrijven met krapte

verwacht in 2019 een lagere winst te realiseren. Dit kan

zowel komen door een lagere omzet als door hogere

(personeels)kosten. Zo stijgen bijvoorbeeld de loon- en

wervingskosten, wat ten koste gaat van de winst.

Bouw voert op grote schaal prijsverhogingen door

Eén van de mogelijkheden om de omzet en/of winst op

peil te houden, ondanks de personeelskrapte, is door de

prijzen te verhogen. Vooral bedrijven in de bouw doen

dit, mede ter compensatie van oplopende kosten van

personeel en bouwmaterialen.

7

Personeelsschaarste zet rem op omzetgroeiStelling voorgelegd aan bedrijven die last hebben van krapte op de

arbeidsmarkt, ‘De krapte op de arbeidsmarkt leidt in de komende

twaalf maanden tot ...’ , percentage bedrijven*

Bron: Economisch Bureau, N=674. * Meerdere antwoorden mogelijk

Verwachte omzetdaling

Eén op de tien bedrijven met last van

personeels-tekorten verwacht 6% of

meer omzetderving in 2019

27%

Lagere omzet

1 t/m 5%

6 t/m 10%

Meer dan 10%

Weet niet12%

5%

7%

3%

-20

0

20

40

60

80

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Industrie BouwHandel TransportHoreca Zakelijke diensten

Bron: Conjunctuurenqûete CBS, bewerking ING Economisch Bureau

Vooral in de bouw vinden prijsverhogingen plaatsSaldo percentage bedrijven die wel vs geen

prijsverhogingen zeggen door te voeren in de komende

drie maanden, seiz.gecorr

50%

Rem op omzetgroei

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Kwalitatief Kwantitatief Technisch

Nieuw personeel zelf opleiden

Tijdelijk personeel inhuren

Parttimers meer uren laten werken

Omscholen eigen medewerkers

Werkzaamheden automatiseren

Andere doelgroepen aanboren

Minder opdrachten aannemen

Personeel in het buitenland zoeken

Zo gaan bedrijven om met de arbeidskrapte

3.1 Oplossingen om arbeidskrapte tegen te gaan

Personeel inhuren, opleiden of automatiseren

Bedrijven hanteren drie verschillende opties om het

personeelstekort binnen het eigen bedrijf het hoofd te

bieden:

1. Kwalitatieve aanpak: investeren in kennis door

personeel op te leiden.

2. Kwantitatieve aanpak: het inzetten van mankracht

door tijdelijk personeel in te huren of door

parttimers meer uren te laten werken.

3. Technische aanpak: het automatiseren van

bepaalde werkzaamheden.

8

Opleiden, inhuren en automatiseren zijn oplossingen voor het personeelstekortPercentage bedrijven dat aangeeft de personeelsschaarste het hoofd te bieden door....‘ *

Bron: ING Economisch Bureau. *Meerdere antwoorden mogelijk.

56%

30%

27%

17%

6%

9%

11%

21%

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Zo gaan bedrijven om met de arbeidskrapte

3.2 Kwalitatieve aanpak: Investeren in kennis

Bedrijven leiden (nieuw) personeel zelf op

Ruim de helft van de ondervraagde bedrijven biedt de

krapte op de arbeidsmarkt het hoofd door nieuwe

medewerkers zelf op te leiden. Ook omscholing van

bestaande medewerkers wordt als een oplossing gezien.

Het opleiden en/of omscholen gebeurt vooral in de

bouw, industrie en zakelijke dienstverlening.

Combinatie van inzet en vaardigheden belangrijk

Uit de enquête blijkt dat hard skills alleen, zoals

opleiding, niet langer doorslaggevend zijn om iemand

aan te nemen. Doordat technieken sneller veranderen

neemt de relatieve waarde van diploma’s af. De inzet en

vaardigheden van een kandidaat worden daarentegen

steeds belangrijker. Ook vinden bedrijven het belangrijk

dat de betreffende persoon in het team past.

Soft skills worden nog niet geautomatiseerd

Het is op zich niet vreemd dat vaardigheden belangrijker

worden. Standaard werkzaamheden worden vaker

geautomatiseerd zodat medewerkers de handen vrij

hebben voor werkzaamheden waarvoor soft skills als

samenwerken, probleemoplossend vermogen en/of

creativiteit nodig zijn.

Investeren in kennis blijft belangrijk

Functies en de gevraagde vaardigheden veranderen

door automatisering en digitalisering. Het is dan ook

belangrijk dat medewerkers zich blijven ontwikkelen om

zodoende voortdurend met nieuwe technologieën om te

kunnen gaan. Voor bedrijven betekent dit dat ze moeten

investeren in de opleiding en ontwikkeling van hun

medewerkers. In Nederland volgde in 2017 bijna één op

de vijf volwassenen een opleiding, cursus of workshop.

Dit ligt ruim boven het EU-gemiddelde van 11%.

9

Kwalitatieve aanpak:

• Nieuw personeel zelf opleiden

• Omscholen eigen medewerkers

0%

10%

20%

30%

40%

2008 2010 2012 2014 2016

Nederland EU

Belgie Duitsland

Denemarken

Bijna één op de vijf volwassenen in Nederland

volgt een opleiding, workshop of cursusPercentage 25- tot 65-jarigen die een opleiding,

workshop of cursus volgen

Bron: CBS, Eurostat

74%

64%

62%

36%

31%

14%

10%

Inzet/Motivatie

Vaardigheden

Past in het team

Opleiding

Flexibiliteit

Loonkosten

Leeftijd

Opleiding en loonkosten minder bepalend voor

bedrijven om iemand aan te nemen

Percentage bedrijven dat aangeeft wat de

doorslaggevende factoren zijn om een kandidaat aan te

nemen*

Bron: ING Economisch Bureau. * Meerdere antwoorden mogelijk.

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Zo gaan bedrijven om met de arbeidskrapte

3.3 Kwantitatieve aanpak: Inzetten van mankracht

Arbeidspotentieel van 157.000 mensen

Een andere oplossing om de personeelsschaarste het

hoofd te bieden is door extra mankracht in te zetten. Dit

kan extern door tijdelijk personeel, zoals zzp’ers en

uitzendkrachten, aan te nemen. Al wordt dit ook steeds

moeilijker doordat ook hier de krapte toeneemt. Een

interne oplossing voor extra mankracht is door het

eigen personeel meer uren te laten werken. Zo geeft

een kwart van de bedrijven aan dat zij parttimers die

werkzaam zijn in het bedrijf meer uren laten werken. Uit

eerder onderzoek van ING Economisch Bureau blijkt dat

er een arbeidspotentieel is van ongeveer 157.000

mensen die meer uren willen, en naar verwachting ook

kunnen, werken.

Maatregelen om personeel meer uren te laten werken

Om te zorgen dat mensen ook daadwerkelijk meer uren

gaan werken moeten bedrijven dit ook faciliteren. Dit

doen ze onder meer door flexibele werktijden in te

voeren, thuiswerken mogelijk te maken en/of door

functies aantrekkelijker te maken. Dit kan bijvoorbeeld

door meer verantwoordelijkheden bij de werknemer

neer te leggen of door meer variatie of juist

specialisatie in een functie aan te brengen.

Vijver uitbreiden door aanboren andere doelgroepen

Een andere mogelijkheid voor extra mankracht is het

aanboren van andere doelgroepen zoals buitenlandse

werknemers, werknemers met een afstand tot de

arbeidsmarkt en/of statushouders. Circa 6% van de

bedrijven geeft aan buitenlandse werknemers in te

huren, met name in de industrie en transport, in reactie

op het personeelstekort. Door het aanbieden van

andere contractvormen kunnen bedrijven overigens

ook andere doelgroepen aanspreken die voorheen niet

geïnteresseerd waren. Door bijvoorbeeld ook parttime-

contracten voor bepaalde functies mogelijk te maken

die voorheen alleen mogelijk waren op fulltime basis.

Dit geldt ook omgekeerd, in functies waar parttime de

norm is kunnen ook fulltime contracten worden

aangeboden.

10

Kwantitatieve aanpak:

• Tijdelijk personeel inhuren

• Parttimers meer uren laten werken

• Andere doelgroepen aanboren

• Minder opdrachten aannemen

• Personeel in het buitenland zoeken

57%

40%

26%

21%

17%

16%

Flexibele werktijden

Meer

verantwoordelijkheid

Thuiswerken mogelijk

maken

Extra beloning

Functie aanpassen

Geen maatregelen

Meer uren werken door flexibele werktijden en meer verantwoordelijkheidPercentage bedrijven dat maatregel noemt om parttime medewerkers meer uren te laten werken*

Bron: ING Economisch Bureau. * Meerdere antwoorden mogelijk.

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Zo gaan bedrijven om met de arbeidskrapte

3.4 Technische aanpak: Investeren in nieuwe technologieën

Automatiseren is langetermijnoplossing voor krapte

In de enquête wordt automatisering door slechts 17%

van de bedrijven genoemd als oplossing voor de krapte

op de arbeidsmarkt. Dit komt onder meer doordat

bedrijven vooral naar korte termijn oplossingen kijken.

Het automatiseren en/of digitaliseren van de

werkzaamheden, zodat met minder medewerkers

hetzelfde of meer kan worden geproduceerd, is eerder

een langetermijnoplossing voor bedrijven om de

personeelskrapte het hoofd te bieden.

Investeren in kapitaal in plaats van arbeid

Zeker nu de arbeidsmarkt krapper wordt en de

loonkosten stijgen is het voor bedrijven aantrekkelijk om

te investeren in kapitaal zodat met minder personeel

kan worden gewerkt. Vooral bedrijven in de zakelijke

dienstverlening en in de industrie geven aan bepaalde

werkzaamheden te automatiseren of te digitaliseren.

11

Digitalisering minder kapitaalintensief, wel efficiënt

In principe biedt automatisering en/of digitalisering voor

alle sectoren mogelijkheden. Naast kapitaalintensieve

voorbeelden, zoals automatisering van distributiecentra

door Albert Heijn en Amazon of de inzet van een

metselrobot in de bouw, zijn er ook minder

kapitaalintensieve voorbeelden van digitalisering. Neem

bijvoorbeeld het gebruik van een QR-code in de horeca,

waarmee klanten via een app op hun telefoon zelf

bestellingen doorgeven en afrekenen. Of een receptie

waar een bezoeker zichzelf kan aanmelden via een

computer in plaats van via een receptioniste.

Geen volwaardig alternatief voor personeel

Overigens betekent het automatiseren en/of

digitaliseren van werkzaamheden niet dat nieuwe

technologieën of machines geheel ter vervanging

komen voor personeel. Twee derde van de bedrijven is

het oneens met de stelling ‘Ik ga technologie/machines

inzetten als alternatief voor personeel omdat ik geen

geschikt personeel kan vinden’.

Efficiënter werken door te innoveren

Overigens geeft bijna de helft van de bedrijven aan te

investeren in innovatie zodat efficiënter kan worden

gewerkt. Dit betreffen niet alleen innovaties op het

gebied van automatisering, maar ook productinnovaties

en sociale innovaties. Zoals bijvoorbeeld het werken in

zelfsturende teams of de invoering van werken op

projectbasis.

Technische aanpak:

• Werkzaamheden automatiseren

13% 15% 67% 5%

Eens Neutraal Oneens Weet niet

Meerderheid bedrijven ziet technologie niet als volwaardig alternatief voor personeelStelling 'Ik ga technologie/machines inzetten als alternatief voor personeel omdat ik geen geschikt personeel kan vinden.', percentage bedrijven

Bron: ING Economisch Bureau 45% 26% 25% 5%

Eens Neutraal Oneens Weet niet

Bijna helft van de bedrijven innoveert in efficiëntieStelling 'De krapte op de arbeidsmarkt dwingt ons om te investeren in innovatie om efficiénter te werken.', percentage bedrijven

Bron: ING Economisch Bureau

ING Economisch Bureau Personeelskrapte zet rem op omzetgroei – januari 2019

Meer weten?

Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter

Disclaimer

Deze publicatie is opgesteld door de ‘Economic and Financial Analysis Division’ van ING Bank

N.V. (‘‘ING’’) en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. Deze publicatie is geen

beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig

financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als

advies in welke vorm dan ook. ING betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen

en heeft alle mogelijke zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de

informatie waarop zij haar visie in deze publicatieheeft gebaseerd niet onjuistof misleidend is.

INGgeeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. INGnoch

één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig

direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze

publicatie alsmede voor druk-en zetfouten in deze publicatie.De informatie in deze publicatie

geeft de persoonlijke mening weer van de Analist(en) en geen enkel deel van de beloning van

de Analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke

aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben

bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders

aan de uitoefening van hun vak. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder

enige vorm van aankondiging. ING noch één of meer van haar directeuren of werknemers

aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit

het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk-en zetfouten in deze

publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van

toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid

of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande

uitdrukkelijke toestemming van de ING.Alle rechten zijn voorbehouden. ING Bank N.V. is statutair

gevestigd te Amsterdam, houdt kantoor aan Bijlmerplein 888, 1102 MG te Amsterdam,

Nederland en is onder nummer 33031431 ingeschreven in het handelsregister van de kamer

van koophandel. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De

Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. Voor nadere informatie omtrent ING

policy zie https://research.ing.com/. De tekst is afgesloten op 28 januari 2019.

Auteur

Katinka Jongkind

Econoom

06 836 498 76

katinka.jongkind@ing.com

Met medewerking van

Henk van den Brink ING Economisch Bureau

Marcel Klok ING Economisch Bureau

Maurice van Sante ING Economisch Bureau

Regio’s in 2019

Groeivertraging in alle regio’s in 2019 (specifiek linken naar arbeidsmarkt)

Outlook sectoren in 2019

Nederlandse economie nog niet klaar met groeien

Dutch Economy Chart Book

Rek in arbeidsmarkt nog groot

ConTech: Technologie in de bouw

Bouw digitaliseert volop, maar industrialiseert nauwelijks

12

Dit kan u ook interesseren