Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook!ondernemerschap.panteia.nl/pdf-ez/a201338.pdf · Uitdagingen...

Bedrijfsfinanciering:

zó kan het ook!

N ieuwe f inancier ingsvormen voor het MKB, een update

Ro Braaksma Lia Smit

Zoetermeer, 23 juli 2013

Panteia BV Panteia BV

Bredewater 26 P.o. box 7001

2715 CA Zoetermeer 2701 AA Zoetermeer

079 322 22 00 The Netherlands

www.panteia.nl +31 79 322 22 00

ISBN : 978-90-371-1076-0

Rapportnummer : A201338

Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap

(www.ondernemerschap.nl)

Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: www.ondernemerschap.nl

De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia BV. Het gebruik van cijfers en/of

teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits

de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm

ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke

toestemming van Panteia. Panteia aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of

andere onvolkomenheden.

The responsibility for the contents of this report lies with Panteia. Quoting numbers or text

in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part

of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored

in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia. Panteia does not

accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3

Inhoudsopgave

1 Inleiding 5

2 Alternatieve financieringsvormen 7

2.1 Kredietunies 7 2.2 Crowdfunding 9 2.3 Matchmaking 10 2.4 (Achtergestelde) leningen 11 2.5 Beurs voor niet-genoteerde effecten 12 2.6 Participatiefonds gefinancierd met obligaties 13 2.7 Micro- en ‘MKB-krediet’ 14 2.8 Factoring 14 2.9 Leasing 16 2.10 Welk initiatief voor welk bedrag? 18

3 Conclusies 19

BIJLAGE 1 Bronnen 21 BIJLAGE 2 Aanbieders nieuwe financieringsvormen 23

5

1 Inleiding

Kleine kredieten en hoge kosten

Door onderzoek naar bedrijfsfinanciering loopt een rode draad: wie relatief be-

scheiden bedragen zoekt voor de start van zijn bedrijf, voor werkkapitaal, uit-

breiding of vernieuwing, heeft minder kans die te krijgen bij de gevestigde finan-

ciële instellingen dan wie om miljoenen vraagt. De kosten voor het uitvoeren van

een krediettoets zijn een deel van de verklaring: voor een klein krediet zijn ze

relatief hoog.

Banken en nieuwe regels

Banken moeten sinds invoering van Basel lll voldoen aan hogere kapitaaleisen

ten aanzien van hun eigen vermogen. Zij geven aan dat zij daardoor minder be-

drijfskrediet kunnen verstrekken dan in het verleden. Het economische tij van dit

moment zorgt er daarbij voor dat kredietverstrekkers kritischer zijn op mogelijke

risico’s. Vooral de kleinere kredietaanvragen van het MKB, dat relatief gezien

minder transparant is over haar financiële positie, staan daardoor onder druk. Uit

een enquête van de Nederlandse Bank blijkt dat banken van plan zijn hun accep-

tatiecriteria in 2013 verder aan te scherpen.1

De in juli 2013 verschenen Verkenning MKB-financiering van de commissie Hoek

geeft de hieronder gepresenteerde ontwikkeling van de kredietverlening door de

drie Nederlandse grootbanken in de afgelopen drie jaar, naar omvang van de

verleende kredieten. Hieruit blijkt duidelijk dat verreweg de grootste krimp zich

voordoet bij de kleinste kredieten, tot €250.000: -4% per jaar.2

1 Financiële Dagblad, 23 mei 2013: ‘MKB’ers die de komende maanden naar een bank gaan voor een kredietaanvraag, kunnen hun borst natmaken. Kredietvoorwaarden voor het midden- en kleinbedrijf worden aangescherpt’.

2 Commissie Hoek, Verkenning MKB-financiering, 2 juli 2013. Zie figuur 5.

6

Dezelfde rapportage onderscheidt binnen het MKB drie categorieën die in het bij-

zonder te maken hebben met financieringsproblemen, namelijk:

Starters

Grensgevallen: bedrijven die volgens de criteria van vóór de kredietcrisis wel

gefinancierd werden, maar volgens de na die tijd aangescherpte criteria niet

meer

Bedrijven in krimpsectoren

Beperkte financiering, beperkt gebruik groeipotentieel

Kortom, er dient zich een serieus bedrijfsfinancieringsprobleem aan voor met

name het kleinere bedrijfsleven, dat kansrijke nieuwe bedrijvigheid en toekom-

stige groei in de kiem zou kunnen smoren. Voldoende reden om eens te kijken

hoe bedrijfsfinanciering anders kan dan door een lening te vragen bij de bank.

De bank is in Nederland veel meer dan elders in Europa (en in de wereld) dé

bron van vreemd vermogen voor bedrijven en dat wreekt zich in de huidige situ-

atie.

Dit rapport: een update

Panteia heeft in 2012 een beknopte publicatie gewijd aan nieuwe financierings-

vormen. Daarbij is aandacht besteed aan de opstartproblemen van uiteenlopende

initiatieven die variëren van banken andere vergunningen tot drempels bij

communicatie en marketing.

Deze publicatie is een update van het rapport uit 2012 en geeft antwoord op vier

vragen:

Hoe staan de vorig jaar behandelde alternatieve financiers er nú voor?

Welke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

Wat zijn de verwachtingen voor de korte termijn?

Welke nieuwe financieringsvormen hebben zich aangediend?

Binnen het kader van deze rapportage wordt ook aandacht besteed aan financië-

le instrumenten als factoring. Dit is strikt genomen geen financieringsvorm maar

via factoring verbetert een bedrijf zijn liquiditeitspositie en daarmee de beschik-

baarheid van werkkapitaal.

7

2 Alternatieve financieringsvormen

Dit hoofdstuk beschrijft in het kort een aantal nieuwe vormen van bedrijfsfinan-

ciering, c.q. alternatieven voor financiering met bancair krediet. In de eerste

plaats wordt beschreven hoe de initiatieven die zijn opgenomen in de rapportage

uit 2012, zich hebben ontwikkeld. Daarna volgen beschrijvingen van nieuwe ini-

tiatieven. Ook is deze keer Qredits (microfinanciering) opgenomen, omdat deze

organisatie nu tot een hoger bedrag leningen kan gaan verstrekken. In onder-

staande tekstbox is een overzicht gemaakt.

2.1 Kredietunies

Wat is het?

Kredietunies zijn coöperaties van ondernemers binnen een branche of regio. De

leden van de kredietunie leggen geld in en de kredietunie financiert daarmee lid-

ondernemers die behoefte aan financiering hebben. Een kredietunie behelst dus

eigenlijk financiering van ondernemers door ondernemers. Bij de leden is door-

gaans ook de expertise aanwezig om kansen en risico’s van het gevraagde kre-

diet te kunnen inschatten: zij kennen de man en kunnen de kwaliteit van zijn

plan toetsen aan hun kennis van de markt. Kredietgevende leden fungeren naast

kredietverstrekker ook als coach voor collega-ondernemers. Dat kunnen begin-

nende ondernemers zijn of al gevestigde. Hierdoor ontstaat voor de gefinancier-

de ondernemer een ondersteunend klankbord.

Kredietunies bestaan elders al veel langer, bijvoorbeeld in de VS. Ook in voorma-

lige Oostbloklanden wordt er veel mee gewerkt. In Nederland is in augustus

2012 Kredietunie Nederland opgericht. Deze coöperatieve vereniging van kre-

dietunies stelt zich ten doel invoering van een stelsel van kredietunies in Neder-

land te faciliteren en te begeleiden.1 Daarmee willen de initiatiefnemers in het

gat springen dat is gevallen in de kredietverlening voor kleinere bedragen ten

behoeve van het MKB: kredieten tot € 250.000 zijn voor banken nauwelijks ren-

dabel, doordat beheers- en behandelkosten niet opwegen tegen de opbrengsten.

1 http://www.kredietunienederland.nl/. De kredietunies zijn eigenaar van Kredietunie Nederland.

Initiatieven 2012

Kredietunies

Digitale matchmaking kapitaalzoekers en investeerders

Crowdfunding

Achtergestelde leningen voor het MKB

Beurs voor niet-genoteerde effecten

Leasing en factoring

Initiatieven 2013

MKB-fonds Delta Lloyd

Qredits (tot 100.000)

Capital Credit fund

Alpha

8

Dit bedrag is de bovengrens voor uniekredieten. De kredietvoorwaarden zijn ver-

gelijkbaar met die voor een bankkrediet. Kredietanalyse en -beheer zijn uitbe-

steed aan Qredits (zie paragraaf 2.7).

Wat is er in Nederland bereikt?

Inmiddels, medio 2013, zijn er vier kredietunies in oprichting:

Mobiliteitsondernemers, in samenwerking met de BOVAG (verwachte

start: zomer 2013)

Bakkerijondernemers (start in de vorm van een crowdfundingplatform)

Midden-Nederland (start in de vorm van een crowdfundingplatform)

Zeeland (nog geen datum bekend)

Daarnaast zijn er intussen al bijna 80 aanvragen gedaan voor oprichting van een

kredietunie. De belangstelling voor deze alternatieve financieringsvorm is in een

jaar tijd dus sterk gegroeid.

Uitdagingen

Wet- en regelgeving voor de financiële sector (Wet financieel Toezicht WfT),

aangescherpt na en naar aanleiding van de kredietcrisis, is een belangrijk knel-

punt. Voor een bankvergunning moet men aan strenge voorwaarden voldoen.

Daarom zijn kredietunies anno 2013 bezig om van start te kunnen gaan als een

besloten kring: daarvoor is geen bankvergunning nodig. De AFM heeft zich overi-

gens al op het standpunt gesteld dat kredietunies niet vergunningsplichtig zijn,

omdat de dienst die geleverd wordt de coaching is van de medeleden van de

kredietunie. Daarvoor moet dan wel een vergoeding worden betaald. Ook moet

er een heldere communicatie zijn over de risico’s die een kredietverstrekker aan-

gaat.

Mogelijke oplossingen

De gesprekken met de overheidsinstanties zijn in volle gang. Het CDA wil zich

inzetten om de kredietunies altijd als besloten kring erkend te laten worden. Dan

is een bankvergunning niet nodig. Daarbij is het dan o.a. van belang dat Neder-

land in de Europese CRD 4-richtlijn de kredietunies een uitzonderingspositie

geeft. Dit is niet onmogelijk, want Engeland en Ierland hebben al decennia lang

deze uitzondering voor hun land opgenomen.

Vooruitblik en trends

Als de juridische problemen tot een oplossing worden gebracht, zullen er de ko-

mende jaren een flink aantal kredietunies worden gerealiseerd. De ervaringen tot

nu toe leren enerzijds dat de ontwikkeling van kredietunies zich in laag tempo

voltrekt. Anderzijds is de belangstelling sterk gegroeid en is de druk hoog. Ban-

ken trekken zich namelijk steeds meer terug van de markt voor bedrijfsfinancie-

ring onder de € 250.0001, het segment waar kredietunies zich juist op richten.

Als er een juridische basis ontstaat en best practises zich ontwikkelen, kan de

ontwikkeling sterk versnellen. Dat stelt o.a. eisen aan het organisatorisch ver-

mogen van Kredietunie Nederland. Op de korte termijn zal het totale bedrag aan

verleende kredieten enkele miljoenen tot tientallen miljoenen bedragen.

1 Kamerbrief Rapportage ondernemingsfinanciering 25 juni 2013, pag. 9, figuur 5.

9

2.2 Crowdfunding

Wat is het?

Crowdfunding is een verzamelnaam voor financiering van initiatieven of bedrij-

ven door grotere aantallen particulieren, sponsors, donoren en/of investeerders

die een bedrag naar eigen keuze in het initiatief of bedrijf investeren. De ver-

goeding die daar tegenover staat, kan sterk variëren van winstdeling via korting

op producten tot gratis toegangskaartjes.

Als een sterk punt geldt verder de combinatie van verschillende typen financiers.

Het begint vaak met hetzij een kring van bekenden zoals vaste klanten, hetzij

een groot aantal anonieme vaak via internet geworven financiers. Die leggen be-

trekkelijk kleine bedragen in en zorgen voor de ‘social due diligence’ op basis

waarvan professionele beleggers en investeerders vervolgens bereid zijn grotere

bedragen in het project te steken.


Nederland telt momenteel (medio 2013) een 8-tal actieve crowdfundingspecialis-

ten. Daarvan beschikken twee over een AFM-vergunning.1 Ten opzichte van 2012

is crowdfunding gegroeid. In 2011 werd er door de verschillende platforms voor

€ 875.000 opgehaald, in 2012 ging het om 11,4 miljoen.2 Dat het daarbij niet

uitsluitend om kleine bedragen gaat, bewijst het voorbeeld van zorgverzekeraar

Anno 2012: via CrowdAboutNow haalde deze partij een bedrag van € 6 ton op

voor de start-up.

Uitdagingen

Uitdagingen zijn er ten aanzien van de onbekendheid van crowdfunding en het

wettelijke kader. Crowdfunding als begrip is inmiddels redelijk bekend, maar niet

wanneer en hoe men er zelf gebruik van kan maken. Crowdfunders beperken zich

daarom tot de groep die van de hoed en de rand weet en die groep meldt zich tot

nu toe spontaan in voldoende mate. Op wat langere termijn zal de ‘gebruiksaan-

wijzing’ voor deze wijze van financieren echter breder onder de aandacht ge-

bracht moeten worden om ook de grote groep potentiële gebruikers te bereiken,

die nu wegblijft omdat ze onvoldoende weten wat crowdfunding inhoudt.

Verder heeft de AFM crowdfunding niet al te strikt aan de regels van de WfT ge-

houden, zolang het om kleine bedragen ging en zolang het nog een experiment

was. Dat is intussen veranderd en de toetredingsdrempel voor nieuwe crowdfun-

ders wordt daardoor hoger.

Tot slot vraagt de markt nu om meer en betere informatie over projecten waar-

voor financiering wordt gezocht, zeker als het gaat om grotere bedragen.


Via voorlichting aan accountants, adviseurs en andere intermediairs kunnen mis-

verstanden en misplaatste verwachtingen ten aanzien van crowdfunding voor een

deel uit de weg worden geruimd. Door de inzet van de kennis van intermediairs

zal het gebruik van crowdfunding kunnen toenemen en het vertrouwen van on-

dernemers gewonnen kunnen worden. Monitoring van de ontwikkelingen en het

opsporen van best practises kunnen hierbij nuttig zijn.

1 Geldvoorelkaar (www.geldvoorelkaar.nl) en CrowdAboutNow (www.crowdaboutnow.com).

2 Crowdfinance, Douw&Koren, Mei 2013.

10

In de komende tijd zal verscherpt toezicht door de AFM zorgen voor verdere pro-

fessionalisering van de aanbieders en consolidering van de markt.


Een betere informatievoorziening aan potentiële investeerders vraagt om inten-

sievere inspanningen voor het verschaffen van die informatie, vooral voor grote-

re projecten. Te denken is aan de vorm van een prospectus.

Zowel crowdfundingspecialisten als andere aanbieders van financieringsalterna-

tieven willen hun klanten méér kunnen bieden dan alleen het eigen kernproduct:

er is een trend om dat in te zetten als onderdeel van een financieringsmix, in

samenwerking met aanbieders van andere producten. Zo kan geslaagde crowd-

funding voor een project dienen als substituut voor een (dure) krediettoets: een

bank kan dan op basis van de ‘social due diligence’ van de geldverschaffers aan-

vullend krediet verlenen. Crowdfundingplatforms zullen op de korte termijn en-

kele tientallen miljoenen euro’s aan financiering beschikbaar kunnen maken.

Daarbij vervullen zij vooral een functie voor kredietaanvragen rond de

€ 250.000, alhoewel de eerste voorbeelden van enkele tonnen er ook al zijn.

2.3 Matchmaking

Wat is het?

Een aantal organisaties in Nederland brengt ondernemers met een plan maar

zonder (voldoende) kapitaal in contact met investeerders die rendement zoeken

voor hun kapitaal en die geld willen steken in kansrijke ondernemingen. De on-

dernemer zet zijn propositie met plan en benodigd bedrag op de website van de

organisatie en investeerders kunnen naar aanleiding daarvan contact leggen voor

een eventuele deal. Zij leveren eigen, dus risicodragend, vermogen. Daar staat

zeggenschap en delen in de winst tegenover. De matchmakers bieden doorgaans

ook extra service zoals netwerkbijeenkomsten en voorlichting. Praktijkervaring

leert dat slechts in een minderheid van de gevallen een match wordt gerealiseerd

(minder dan 10%).


Er is in Nederland een beperkt aantal dienstverleners actief op het gebied van

matching. InvestorMatch, Investeringsplein en Kapitaalplaza zijn de belangrijk-

ste.1

Afgezien van netwerkbijeenkomsten en voorlichting bieden matchmakers ook

links naar en contacten met dienstverleners zoals accountants, juristen en be-

drijfsadviseurs. InvestorMatch organiseert voor zijn klanten cursussen en coa-

ching en biedt ook (voorlichting over) andere financieringsopties zoals bancair

krediet, crowdfunding en subsidies, als onderdeel van een optimale financie-

ringsmix. Crowdfunding heeft hier anders dan de in paragraaf 2.2 beschreven

vorm betrekking op een kleine crowd van vermogende particulieren en business

angels die grotere bedragen investeert2, in een portefeuille waarmee men zijn

risico kan spreiden.

1 http://www.investormatch.nl/, https://www.kapitaalplaza.nl/, http://www.investeringsplein.nl/.

2 Het gaat hier om vermogende particulieren en business angels.

11

Systematisch onderzoek naar effecten van matchmakingsites voor bedrijfsfinan-

ciering in Nederland ontbreekt op dit moment. Daardoor wordt lerend vermogen

onvoldoende benut. Ook is daardoor niet aan te geven wat de ontwikkeling in het

afgelopen jaar is geweest.

Uitdagingen

Als belangrijkste mogelijke knelpunt geldt het economische klimaat: er is minder

behoefte aan bedrijfsfinanciering. Daarnaast is deze vorm van financiering nog

onvoldoende bekend bij intermediairs en ondernemers. Voor het gebruik ervan is

dit een belangrijke drempel.

Oplossingen

Ook hier ligt er weer een belangrijke taak voor intermediairs en brancheorgani-

saties. Als zij ondernemers goed kunnen voorlichten over voor- en nadelen en

voorbeelden van geslaagde matches kunnen geven, kan gebruik worden bevor-

derd. Belastingvoordelen voor investeerders kunnen voldoende funding bevorde-

ren, hoewel er aan de aanbodkant momenteel geen tekorten lijken te zijn.


Sommige matchmakers screenen hun cliënten tegenwoordig strenger. Kapitaal-

zoekers moeten aan voorwaarden voldoen, willen zij in aanmerking komen voor

actieve begeleiding. Investeerders moeten inzicht geven in hun track record. De-

ze professionaliseringsslag zal doorzetten in deze sector, zeker als de geïnves-

teerde bedragen hoger worden.

Daarnaast is ook de trend zichtbaar om het accent te verleggen naar het vinden

van de optimale financieringsoplossing voor de cliënt, in plaats van uitsluitend

matchmaking te faciliteren.

Momenteel groeit de animo bij vermogensbezitters om te investeren. Dat heeft

onder meer te maken met de lage rente op spaargeld: men zoekt naar mogelijk-

heden met een beter rendement.

2.4 (Achtergestelde) leningen

Wat is het?

Een achtergestelde lening is een krediet waarbij de schuldeiser in geval van fail-

lissement zijn geld pas terugkrijgt wanneer de concurrente schuldeisers zijn be-

taald (alle andere schuldeisers, van leveranciers tot de Belastingdienst). Met een

dergelijke lening krijgt een bedrijf makkelijker bancair krediet. Banken zien een

achtergestelde lening als vrijwel gelijk aan eigen vermogen. Door dit te verster-

ken, kan een bedrijf makkelijker geld lenen.


Op dit moment zijn er meerdere initiatieven in Nederland met betrekking tot het

verstrekken van achtergestelde leningen aan het MKB.

Het Nederlands MKB Fonds stelt zich ten doel achtergestelde leningen aan MKB-

bedrijven te verschaffen tegen relatief lage kosten. Medio 2013 is het Fonds nog

niet gestart. In vergelijking met 2012 is er geen vooruitgang geboekt.

12

Voor de grotere financieringsbedragen zijn er enkele ‘mezzanine’ fondsen die

achtergestelde leningen verstrekken, met marktconforme tarieven die de inves-

teerders van een aantrekkelijk rendement verzekeren. Vooral familiebedrijven

betalen die tarieven echter graag als zij daarmee gedeeltelijke ‘onteigening’ kun-

nen voorkomen: zij financieren immers voor een langere periode via een lening,

in plaats van met extern eigen vermogen van een informal investor of participa-

tiemaatschappij die daarvoor aandelen vraagt en invloed op het bedrijfsbeleid.

Een nieuw en recent gestart fonds met een relatief lage instap is het Delta Lloyd

Mezzanine Fonds. Dit fonds verstrekt leningen vanaf € 5 miljoen waar andere

fondsen bij € 20 miljoen en meer beginnen. De financiering is bestemd voor

overnames, bedrijfsopvolging en uitbreiding en groei. Het fonds is zo recent ge-

start dat er nog geen track record beschikbaar is.

Najaar 2013 zal Capital Credit Fund van start gaan, dat leningen in de range van

€ 250.000 tot € 4 miljoen gaat verstrekken aan operationeel winstgevende MKB-

ondernemingen (uitgezonderd: vastgoed, financiële dienstverlening en horeca),

met funding door institutionele beleggers en pensioenfondsen. De financiering is

bestemd voor groei en uitbreiding, overnames en herfinanciering.


Banken trekken zich momenteel terug uit de markt voor achtergestelde leningen.

Basel III-regels verplichten hen die grotendeels of zelfs volledig te boeken als

risicodragend eigen vermogen. Die verplichting staat haaks op het streven het

eigen vermogen van banken te optimaliseren. Dit houdt in dat de markt voor

achtergestelde leningen ruimte gaat bieden voor nieuwe initiatieven. Anderzijds

is het verstrekken van achtergestelde leningen aan MKB-bedrijven in een voort-

durende recessie een risicovolle aangelegenheid, die dan ook een relatief hoog

tarief met zich brengt. Snelle groei van nieuwe initiatieven op dit terrein ligt

daardoor niet in de lijn der verwachtingen.

2.5 Beurs voor niet-genoteerde effecten

Wat is het?

De Nederlandse ParticipatieExchange, NPEX, stelt aanbieders van niet-

genoteerde effecten zoals participaties in CV's, obligaties of aandelen, in staat

deze op een makkelijke manier te verhandelen via een veilingsysteem. Kopers en

verkopers zitten zelf aan de knoppen en hoeven er niet meer voor naar bank of

broker. NPEX is een geautomatiseerd en online handelsplatform dat moet uit-

groeien tot een volwaardige beurs.

Het minimum voor aandelen is 250.000, voor obligaties € 500.000. Dit laatste

heeft te maken met de kosten van juridische en accountantsdoorlichting van het

bedrijf. Het maximum ligt op € 30 miljoen.

13


Medio 2013 heeft NPEX 30 noteringen: 22 fondsen en 8 bedrijven. Het aantal be-

leggers is in een jaar tijd verdrievoudigd en ligt nu op 5.000. Het uitstaande ka-

pitaal is in deze periode toegenomen van € 20 miljoen naar ruim € 80 miljoen.

Uitdagingen

Gebrek aan bekendheid van de doelgroep met deze faciliteit en de juiste aanpak

om die doelgroep te bereiken, zijn knelpunten, ook al omdat goede voorbeelden

spaarzaam te vinden zijn. Dit verbaast ook niet gezien de korte levensduur van

deze online beurs.


Het afgelopen jaar is er een verschuiving geweest van aandelen naar meer han-

del in obligaties. Gezien de economische ontwikkelingen voorziet deze beurs dat

kredietwaardigheidbeoordeling van MKB-bedrijven toenemend de aandacht zal

gaan vragen.

2.6 Participatiefonds gefinancierd met obligaties

Wat is het?

MKB Fonds is een al langer bestaande participatiemaatschappij die voor het eerst

in 2012 een obligatie-emissie heeft gedaan voor funding van participaties. Dat

zijn participaties in gezonde MKB-ondernemingen, met name ten behoeve van

bedrijfsopvolging door middel van management buy-ins en buy-outs.

Tot nu toe gaat het om participaties voor bedragen van gemiddeld € 5 tot € 6

ton.

Een tweede emissie voor een bedrag van maximaal € 10 miljoen wacht (medio

2013) op goedkeuring van de AFM.

Aandelen van het bedrijf waarin wordt geparticipeerd, komen in het fonds. De

vertrekkende DGA krijgt de gelegenheid gefaseerd terug te treden. Hij verkoopt

daartoe de helft van de aandelen aan het fonds en draagt na circa vijf jaar de

andere helft over aan zijn opvolger(s). Zo blijft hij in de overgangsperiode nog

het ‘gezicht’ van de zaak en is de continuïteit beter gezekerd.


Het initiatief bestaat nog maar zeer kort: klantenaantallen zijn nog niet beschik-

baar. Wel is het initiatief nu inzetbaar voor bedrijven.

Uitdagingen

De belangrijkste uitdaging voor participatiefondsen die opvolging en overname

van MKB-bedrijven willen financieren, is in contact komen met de juiste kandida-

ten. Voor een aantal bedrijfstakken staat het licht nog steeds op oranje, zo niet

op rood wat betreft de vooruitzichten voor hun markt.


Het beleggingsklimaat is de laatste tijd verbeterd, mede door de lage spaarrente.

Dat verbetert de markt voor een obligatie-uitgifte. Verder groeit het aantal MKB-

bedrijven waarvoor geen of geen geschikte opvolger beschikbaar is en waarbij

overnemende partijen moeilijk aan financiering kunnen komen. Door druk in de

markt zal dit initiatief zich snel kunnen ontwikkelen.

14

2.7 Micro- en ‘MKB-krediet’

Wat is het?

Qredits is opgericht in 2009 en is de enige landelijk werkende microkredietinstel-

ling in Nederland. Qredits is een non-profitinstelling die microkredieten verschaft

voor een bedrag tot € 50.000.

Met ingang van juli 2013 verstrekt Qredits ook ‘MKB-kredieten’ voor bedragen

van € 50.000 tot € 100.000.

De doelgroep bestaat uit startende en bestaande ondernemers die moeite heb-

ben om financiering bij een bank te krijgen. Inmiddels zijn (medio 2013) 3.650

kredieten verstrekt voor een totaalbedrag van € 62,5 miljoen.

Klanten komen binnen via internet (35%), doorverwijzing van banken (25%),

Kamer van Koophandel (20%), gemeenten en UWV (20%) en accoun-

tants/boekhouders (20%).

Screening gebeurt door bezoek van een bedrijfsadviseur die het onderne-

memings- of investeringsplan en de persoonlijke financiële situatie bespreekt

met de kandidaat, waarna een risk manager beslist over al of niet toekennen op

basis van het plan en de analyse van de bedrijfsadviseur.

Qredits biedt potentiële cliënten (tegen betaling) online tools: een ondernemers-

test, een ondernemingsplansjabloon, schrijven van een ondernemingsplan en een

verkoopplan en debiteurenbeheer. Daarnaast zijn er pakketten beschikbaar op

het gebied van het schrijven van een ondernemingsplan, marketing, administra-

tie en dergelijke. Tot slot biedt Qredits coaching. Daartoe beschikt men over 600

als ondernemerscoach opgeleide vrijwilligers.

Uitdagingen

Nog te weinig ondernemers weten Qredits te vinden, ondanks een fors aantal

nieuwe aanvragen elke week. De middelen om aan de weg te timmeren en de

naamsbekendheid te vergroten, zijn beperkt.

Funding zou in de toekomst een probleem kunnen worden, na 2014.


Het aantal cliënten van Qredits is vooral in 2011 sterk toegenomen en is daarna

verder in een wat lager tempo gegroeid. Voor extra funding is inmiddels een be-

leggingsfonds voor de particuliere markt gestart.

2.8 Factoring

Wat is het?

Bij factoring neemt de factor (het factorbedrijf) de debiteurenportefeuille of een

deel daarvan over, betaalt deze het grootste deel van de waarde van die porte-

feuille (bijvoorbeeld 75%) direct uit en het resterende deel na inning van de uit-

staande vorderingen. Openstaande rekeningen worden zo omgezet in direct be-

schikbare liquide middelen en dus versterking van het werkkapitaal.

15

Bij factoring gaat het feitelijk niet om financiering. Wel kunnen bedrijven voor-

komen dat zij financiering moeten aanvragen om tekorten in hun werkkapitaal op

te vangen.1 Hetzelfde geldt ook voor leasing.

Met factoring kunnen bedrijven hun vaak tijdrovende debiteurenadministratie

uitbesteden en profiteren van expertondersteuning bij debiteurenbeheer: risico-

inschatting, beheer, incasso en eventuele juridische procedures.


De gevestigde Nederlandse factorbedrijven (vier) zijn verbonden aan banken en

accepteren alleen middelgrote en grote klanten. Bijvoorbeeld IFN (eigenaar:

Deutsche Bank) heeft de ondergrens voor acceptatie onlangs opgetrokken naar

een omzet van € 5 miljoen.

Nieuwe toetreders die zich wel richten op kleinere bedrijven, zijn Trefi en Alpha

Commercial Finance.

Trefi is operationeel sinds voorjaar 2012. Trefi schrijft factuurbedragen gelijk

over op de rekening van klanten, met flexibeler voorwaarden en een lagere ver-

goeding dan gehanteerd door de grote factorbedrijven. Er is ook geen verplich-

ting om alle facturen te financieren. Incassokosten zijn voor eigen rekening,

maar Trefi biedt wel ondersteuning bij de inning. Trefi legt de ondergrens voor

acceptatie bij een omzet van € 250.000 en heeft voor € 1 miljoen aan financie-

ring uitstaan bij 20 klanten (medio 2013).

Alpha Commercial Finance is operationeel sinds eind 2012. Alpha biedt full-

service factoring inclusief incasso. Klanten zijn business-to-business leverende

bedrijven met een omzet vanaf € 100.000, gemiddeld 8 fte en een gemiddelde

portefeuille van € 250.000. Voor eind 2013 verwacht Alpha 100 klanten en € 25

miljoen aan uitstaande financiering.

Uitdagingen

Tegenover verbetering van de liquiditeitspositie, meer tijd om te ‘ondernemen’

en expertondersteuning staat de prijs die het factorbedrijf rekent en een onper-

soonlijker relatie met afnemers als een bedrijf zijn debiteurenportefeuille over-

draagt. Dat kan die relatie beschadigen. Ook brengt een overstap naar factoring

eenmalige administratieve lasten mee: de debiteurenadministratie moet worden

afgestemd op het systeem van het factorbedrijf. Ondernemers noemen ‘te duur’

en in mindere mate invloed op de klantrelatie als nadeel van factoring.

Het belangrijkste vraagstuk waarvoor toetreders op deze markt zich gesteld zien,

is echter funding van de eigen service: hiervoor is een flink startkapitaal nodig

dat moeilijk blijkt aan te trekken op acceptabele voorwaarden. Dit ondanks het

onderpand dat men biedt in de vorm van vorderingen/facturen.

Een handicap voor factoring is ook de vrij geringe bekendheid van dit instrument

bij ondernemers in het MKB.

1 Dit noemen ondernemers als het belangrijkste voordeel van factoring. Andere voordelen zijn besparing op debiteurenbeheer en het feit dat het factorbedrijf het betalingsrisico draagt. Zie Span, T., J. Snoei en L. Smit, Leasing en factoring: kansrijke financieringsinstrumenten. Onder-zoek naar de beleving en ervaringen van ondernemers in het MKB, Panteia, Zoetermeer, 2013.

16

Tot slot zet een aantal grote afnemers zijn kleine leveranciers voor het blok door

eenzijdig vastgestelde lange betaaltermijnen of een verpandingsverbod van de

debiteurenportefeuille.


Een borgstellingsregeling voor factorbedrijven kan een belangrijk obstakel waar

zij mee te maken hebben, uit de weg helpen ruimen, namelijk hun eigen funding.

Sinds oktober 2012 loopt een pilot waarbij de regeling Borgstelling MKB Kredie-

ten ook openstaat voor financiële dienstverleners. Deze pilot loopt tot en met

2013.

Verder is onder het Nederlandse belastingstelsel de rente op bancair krediet wel

aftrekbaar, maar de kosten van leasing en factoring niet. Elders in Europa be-

staan hiervoor faciliteiten zoals een lagere btw of versnelde afschrijving.

En tot slot is meer en betere voorlichting over factoring gewenst voor onderne-

mers en intermediairs, dit om het beter bekend te maken bij de doelgroep.


De Europese markt voor factoring is na 2009 fors gegroeid, volgens cijfers van

Factors Chain International.1 Hierbij wel de kanttekening dat Nederland op dit

gebied een kleine speler is in Europa: waar hier een handvol factorbedrijven ac-

tief is, gaat het in landen als Duitsland en Italië om (veel) meer dan 100.

Dat er bij het MKB vraag is naar dit product, bewijst het feit dat er nauwelijks

speciale reclame voor hoeft te worden gemaakt: een stukje in dag- of vakblad

over deze mogelijkheid om de liquiditeit op peil te houden, lokt al voldoende re-

acties uit voor aanbieders die kleine debiteurenportefeuilles accepteren.

2.9 Leasing

Leasing bestaat al 50 jaar en is dus geen ‘nieuwe’ vorm van bedrijfsfinanciering.

Het gebruik in Nederland is wel onder de Europese maat en dat impliceert moge-

lijk een gemiste kans nu ondernemers minder kans van slagen hebben bij de

bank. Daarom wordt er hier toch een paragraaf aan gewijd.

Wat is het?

Leasing is aankoop van kapitaalgoederen door een financier, die vervolgens te-

gen een contractuele vergoeding beschikbaar worden gesteld aan bedrijven.

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen equipment lease en autolease. Equi-

pement lease heeft betrekking op bedrijfsmiddelen, van koffieapparaten tot indu-

striële machines, draglines en oogstmachines. Autolease betreft auto’s voor per-

sonen- en goederenvervoer.

Bij contracten voor equipement lease is de leverancier van het equipement vaak

als partij betrokken: door zelf een leasecontract af te sluiten (vendor leasing) of

als intermediair. De aard van een leasecontract kan variëren van pandleasing,

via financial lease en operational lease tot full operational lease. Bij pandleasing

is het cliëntbedrijf volledig eigenaar, maar rust er een pandrecht op het object.

Bij financial lease is de leasemaatschappij juridisch en het cliëntbedrijf econo-

misch eigenaar. Bij operational lease is de leasemaatschappij volledig eigenaar.

Bij full operational lease neemt de leasemaatschappij ook onderhoud en verzeke-

ring voor zijn rekening en eventueel tijdelijke vervanging.

1 Zie T. Span et al, o.c. figuur 2.

17

Om aan extra kapitaal te komen, kan ook eigen equipement worden verkocht aan

een leasemaatschappij en vervolgens worden teruggeleaset: sale and lease back.


In Nederland maakt ongeveer een kwart van de MKB-bedrijven gebruik van lea-

sing. Dat is een stuk lager dan het Europese gemiddelde van 40%. Circa 7% van

alle investeringen wordt met leasing gefinancierd, tegen gemiddeld 17% in Euro-

pa.1

Er is in Nederland een groot aantal leasemaatschappijen actief. Ook banken heb-

ben hun eigen leaseafdelingen, evenals een aantal producenten en leveranciers

van bedrijfsmiddelen.

Uitdagingen

Veel ondernemers in het MKB zijn onvoldoende op de hoogte van wat leasing

precies inhoudt en wat het hun kan opleveren in vergelijking met bijvoorbeeld

een bancair krediet (zoals een langere looptijd).

Leasing is duur, denkt zeker de helft van de ondernemers in het MKB, gevraagd

naar wat zij zien als nadelen ervan.2 Daarbij wordt het serviceaspect van leasing

(denk bijvoorbeeld aan het regelen van vervangend vervoer bij een onderhouds-

beurt van de leaseauto) niet altijd in de beoordeling betrokken.


Gegeven de behoefte bij bedrijven aan financiering van werkkapitaal3 en gegeven

het feit dat die bij banken moeilijker te krijgen zal zijn en op hardere voorwaar-

den, ligt er nog een markt open voor leasing. Er zal nog wel zendingswerk moe-

ten worden verricht onder MKB-ondernemers om ze beter bekend te maken met

wat leasing is en met de voorwaarden. Ook is funding van leasemaatschappijen

zelf een issue: kunnen zij zelf de financiering aantrekken die zij vervolgens

doorgeven naar hun cliënten in het MKB?

1 Bron: Oxford Economics, The use of leasing amongst European SME’s, 2011. Geciteerd in: Span, Tommy, Johan Snoei en Lia Smit, Leasing en factoring: kansrijke financieringsinstrumenten. On-derzoek naar de beleving en ervaringen van ondernemers in het MKB, Panteia, Zoetermeer, 2013, paragraaf 2.1.1.

2 Zie Span, T., J. Snoei en L. Smit, Leasing en factoring: kansrijke financieringsinstrumenten. Onderzoek naar de beleving en ervaringen van ondernemers in het MKB, Panteia, Zoetermeer, 2013, paragraaf 4.1 (tabel 10).

3 Volgens opeenvolgende financieringsmonitoren het belangrijkste doel waarvoor bedrijven finan-ciering zoeken. Zie Braaksma, Ro, Wim Verhoeven, Lia Smit en Tommy Span, Financieringsmoni-tor 2013-1. Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, Panteia, Zoeter-meer, 2013. Zie paragraaf 3.2 (tabel 9).

18

2.10 Welk initiatief voor welk bedrag?

In onderstaande figuur wordt weergegeven voor welke bedragen welk initiatief

geschikt is.

Toelichting: de gepresenteerde aanbieders staan in volgorde van minimaal/maximaal te verkrij-

gen bedragen. Bij (micro)factoring: die is apart gezet omdat het geen financiering is in dezelfde

zin als de andere financieringsvormen. Microfactoring (rood) is hier onderscheiden van traditio-

nele factoring (oranje).

Hoger dan 10 mln.

5-10 mln.

1 -5 mln.

500.000-1.000.000

450.000-500.000

400.000-450.000

350.000-400.000

300.000-350.000

250.000-300.000

200.000-250.000

150.000-200.000

100.000-150.000

50.000-100.000

0- 50.000

Qre

dits

Kre

die

tunie

Cro

wdfu

ndin

g

Dig

itale

match

makin

g

MK

B F

onds

NPEX

Capita

l Cre

dit F

und

Delta

Lloyd m

ezza

nin

e

fonds

Facto

ring e

n m

icro-

facto

ring (T

refi+

Alp

ha)

19

3 Conclusies

Aan alternatieven voor bancaire financiering is niet te ontkomen

Gesprekspartners in het kader van deze verkenning van alternatieve financie-

ringsvormen signaleren vaak ‘terugtrekkende bewegingen’ bij banken, vooral als

het gaat om kleinere kredieten onder de € 250.000. De risico’s nemen toe, ge-

tuige het sterk gestegen percentage bedrijven dat bij banken wegens financiële

problemen onder ‘bijzonder beheer’ valt.1 En dan zijn er uiteraard de hogere ei-

sen aan het buffervermogen van banken. Het gevolg is dat banken hun voor-

waarden voor kredietverlening verder aanscherpen en dan in het bijzonder die

voor het MKB, met zijn in verhouding tot de omvang van het krediet hoge kosten

voor een krediettoets.2

De lage spaarrente van dit moment wordt aangemerkt als een incentive voor be-

leggers om elders een beter rendement te zoeken, bijvoorbeeld in MKB-

obligaties.

Trend naar aanbieden financieringsmix

Ook aanbieders van nieuwe vormen van bedrijfsfinanciering gaan deels op zoek

naar een voor de klant aantrekkelijke financieringsmix, waarbij het eigen product

complementair is met dat van andersoortige aanbieders. Dit kan ten opzichte van

de publicatie van 2012 als een trend worden gezien. Een initiatief dat de nodige

publiciteit heeft gekregen, is dat van de nieuwe zorgverzekeraar Anno12, die via

crowdfunding een bedrag van € 6 ton binnenhaalde en ruim € 2,5 miljoen van

investeerders.3 Door hun klanten de beste combinatie van financieringsmogelijk-

heden te bieden, kan gebruik worden gemaakt van de sterke kanten van de ver-

schillende onderdelen van de mix en kunnen eventuele beperkingen worden ge-

compenseerd. Wie kans ziet met crowdfunding een substantieel bedrag binnen te

halen, kwalificeert zich daarmee ook voor andere financiers zoals banken of in-

vesteringsfondsen: de crowd die er geld in steekt, schat het dan kennelijk in als

een risico dat het waard is om genomen te worden.

Bekendheid met alternatieve financieringsvormen nog gering

Een meermalen genoemd knelpunt dat speelt bij zulke verschillende financie-

ringsmethoden als microkredieten, crowdfunding, factoring en niet-genoteerde

effecten, is een geringe bekendheid ervan bij de doelgroep: MKB-ondernemers.

Enerzijds heeft verwerven van bekendheid tijd nodig, zeker bij deze doelgroep.

Financiering is voor hen geen continu proces, zoals bij grote bedrijven die er

specialisten voor inzetten. Anderzijds spelen onvoldoende interesse voor finan-

ciering en onvoldoende kennis van zaken op dit gebied ook een rol. Uit recent

Panteia-onderzoek blijkt dat ondernemers in kleinere bedrijven (minder dan 50

werkzame personen) hun eigen kennis op dit gebied als vrij matig beoordelen.4

1 Financiële Dagblad, artikel 24 juni 2013 (interview Biesheuvel, MKB Nederland).

2 Financiële Dagblad, art. ‘Banken scherpen kredietbeleid MKB aan’, 23 mei 2013.

3 http://www.skipr.nl/actueel/id14834-crowdfunding-anno12-succesvol.html.

4 Braaksma, Ro, Wim Verhoeven, Lia Smit en Tommy Span, Financieringsmonitor 2013-1. Onder-zoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, Panteia, Zoetermeer, 2013. Zie pa-ragraaf 7.3.

20

Voorlichting over nieuwe financieringsmogelijkheden moet vaak komen van MKB-

adviseurs zoals accountants en boekhouders of brancheorganisaties.1 Als deze

intermediairs met de juiste informatie gevoerd worden, belooft dat aantrekkelijke

multipliereffecten.

1 Voorbeeld van een organisatie die dit oppakt, is Koninklijke Metaalunie: zie http://metaalunie.nl/kennisbank > ‘financiering’.

21

BIJLAGE 1 Bronnen

Algemeen

http://www.mkbservicedesk.nl/krediet-desk/

Verkenning mkb-financiering, Commissie Hoek, 2 juli 2013

Kredietunies

http://www.kredietunienederland.nl/

Crowdfunding

www.crowdaboutnow.com

www.geldvoorelkaar.nl

http://www.douwenkoren.nl/

Matchmaking

http://www.investormatch.nl/

https://www.kapitaalplaza.nl/

http://www.investeringsplein.nl/

Beurs niet-genoteerde effecten

https://www.npex.nl/

Leasing en factoring

http://www.trefi.nl/

http://www.alphacomfin.nl/

Partic ipatiefonds op basis van obl igaties

http://mkb-fonds.nl/

Microkredieten

www.qredits.nl

Interviews zijn gehouden met:

Kredietunie Nederland

Crowdfunding

Digitale matchmaking

Achtergestelde leningen

Beurs voor niet-genoteerde effecten

Participatiefonds obligaties

Micro- en MKB-krediet

Factoring

Dhr. Roland Lampe

Dhr. Tom Vroemen

Dhr. Peter van Meersbergen

Dhr. Jan Suiskens

Dhr. Erwin de Jong

Dhr. Gerard de Kool

Dhr. Ed Kiers

Dhr. Thomas Wals

Dhr. Elwin Groenevelt

Dhr. Jeroen Smits

Dhr. Louis Hofmeijer

Dhr. David Persons

23

BIJLAGE 2 Aanbieders nieuwe financieringsvormen

Invester ingsplein

Naam: Investeringsplein.nl

Website: www.investeringsplein.nl Formule: ‘Datingsite’ voor ondernemers. Ondernemers zetten hun

propositie op de website, geïnteresseerde investeerders kunnen op basis daarvan contact leggen.

Eigen/vreemd vermogen: Eigen vermogen

Distributiekanaal: www.investeringsplein.nl

Operationeel vanaf: December 2007

Aantal cliënten: 2012: 1.600 actief, 3.500 totaal

Kredietgrootte: Range van € 50.000 tot 500.000

Uitstaande financiering: 2012: € 400 miljoen

Investormatch

Naam: Investormatch BV

Website: www.investormatch.nl Formule: Matching van ondernemers-kapitaalzoekers met inves-

teerders en (netwerk)service voor beide


Distributiekanaal: www.investormatch.nl, magazine, events

Operationeel vanaf: Mei 2011

Aantal cliënten: > 1.000

Kredietgrootte: Van € 100.000 tot 2.000.000

Uitstaande financiering: N.b.

Kredietunies

Naam: Kredietunie Nederland

Website: http://www.kredietunienederland.nl/ Formule: Financiering door ondernemers, voor ondernemers (coö-

peratieformule)

Eigen/vreemd vermogen: Vreemd vermogen

Distributiekanaal: Sectorale en locale/regionale kredietunies

Operationeel vanaf: Medio 2013

Aantal cliënten: (Nog) n.v.t.

Kredietgrootte: < € 250.000

Uitstaande financiering: N.v.t.

Nederlands MKB Fonds

Naam: Nederlands MKB Fonds

Website: www.nederlandsmkbfonds.nl Formule: Achtergestelde lening, om banklening makkelijker te

maken

Eigen/vreemd vermogen: Achtergestelde lening die door banken vaak gelijkgesteld

wordt aan eigen vermogen

Distributiekanaal: Direct via internet en B2B via bijvoorbeeld accountma-

nagers van bank, intermediairs, accountants en bran-

cheverenigingen

Operationeel vanaf: Nog niet operationeel


Kredietgrootte: € 100.000 tot € 1 miljoen

Uitstaande financiering: N.v.t.

24

NPEX Nederlandse Part ic ipat ieExchange

Naam: Npex Holding BV

Website: https://www.npex.nl/ Formule: Geautomatiseerd online handelsplatform voor niet-

genoteerde effecten

Eigen/vreemd vermogen: Eigen vermogen en vreemd vermogen

Distributiekanaal: Partnernetwerk

Operationeel vanaf: Februari 2009

Aantal cliënten: 5.000

Kredietgrootte: Vanaf € 250.000 tot € 30 miljoen

Uitstaande financiering: € 84 miljoen

MKB-Crowdfunding

Naam: MKB-Crowdfunding

Website: www.mkbcrowdfunding.nl

Formule: Financiering door eigen ondernemersnetwerk


Distributiekanaal: Diverse MKB-organisaties

Operationeel vanaf: 17-11-2011

Aantal cliënten: (2012: 7.500)

Kredietgrootte: € 20.000 tot € 2,5 miljoen (accent < € 200.000)

Uitstaande financiering (2012: € 650.000)

CrowdAboutNow

Naam: CrowdAboutNow BV

Website: www.crowdaboutnow.com Formule: Netwerkfinanciering (andere ondernemers, klanten et

cetera)


Distributiekanaal: Partnernetwerk (fin. intermediairs, incubators e.a.)

Operationeel vanaf: 15-11-2010

Aantal cliënten: 30

Kredietgrootte: € 5.000 tot € 75.000 (in één geval: € 600.000)

Uitstaande financiering: € 1.200.000

Tref i

Naam: TREFI

Website: www.trefi.nl

Formule: Management en (voor)financieren van facturen

Eigen/vreemd vermogen: Factoring: dus niet van toepassing

Distributiekanaal: Internet, intermediairs, banken

Operationeel vanaf: Maart 2012

Aantal cliënten: 20

Kredietgrootte: € 10.000 tot € 250.000


25

Alpha Commercial Finance

Naam: Alpha Commercial Finance

Website: www.alphacomfin.nl

Formule: Management en (voor)financieren van facturen

Eigen/vreemd vermogen: Factoring: dus niet van toepassing

Distributiekanaal: Internet, intermediairs, banken

Operationeel vanaf: November 2012 (operationeel)

Aantal cliënten: Eind 2013 circa 100 (verwacht)

Kredietgrootte: € 100.000 tot € 500.000

Uitstaande financiering: Eind 2013 € 25 miljoen

Delta Lloyd Mezzanine Fonds

Naam: Delta Lloyd Mezzanine Fonds (DMF)

Website: http://www.deltalloydassetmanagement.nl/ Formule: Participatiefonds voor opvolging en overname


Distributiekanaal: Intermediairs, free publicity, eigen netwerk

Operationeel vanaf: mei 2013

Aantal cliënten: 1

Kredietgrootte: € 5.000.000 tot € 15.000.000


Capital Credit Fund

Naam: Capital Credit Fund

Website: http://www.neos.nu/over-ccf

Formule: Leningen voor MKB-bedrijven, met funding door pensi-

oenfondsen en institutionele beleggers

Eigen/vreemd vermogen: Vreemd vermogen

Distributiekanaal: Intermediairs, accountants

Operationeel vanaf: Najaar 2013 (verwachting)


Kredietgrootte: Range € 250.000 tot € 4 miljoen

Uitstaande financiering: (Nog) n.v.t.

27

De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee

reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De

meest recente rapporten staan (downloadable) op: www.ondernemerschap.nl.

Recente Publieksrapportages

A201335 01-07-2013 Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2013 en

2014 – Update juni

A201333 02-07-2013 Topsectoren in beeld. Internationale oriëntatie topsectoren

A201331 04-07-2013 Calimero creativiteit: De innovatieve netwerken van zzp’ers

A201330 25-06-2013 Hoe goed ligt de gemeente bij MKB?

A201329 18-06-2013 Monitor Inkomens Ondernemers

A201328 27-06-2013 Het wenkend perspectief van consumenteninnovatie

A201327 16-07-2013 Innoveren achter de schermen

A201326 19-07-2013 De financiële positie van het MKB in 2013 en 2014

A201325 9-7-2013 Minirapportage biomaterialen

A201323 06-06-2013 Kleinschalig ondernemen 2013

A201322 13-06-2013 Topsectoren in beeld - Bekendheid met het topsectorenbe-

leid en beleving van het ondernemingsklimaat

A201321 21-05-2013 Administratieve lasten MKB

A201320 04-06-2013 Ambities en vermogensopbouw van zzp'ers

A201319 11-06-2013 Topsectoren: beeld en ontwikkeling

A201317 16-05-2013 Diaspora links van migrantenondernemers in Nederland

A201316 31-05-2013 Intellectueel eigendom topsectoren

A201315 07-05-2013 MKB verdeeld over kabinetsbeleid

A201314 02-05-2013 Topsectoren in beeld

A201313 28-03-2013 Concurrentie in het MKB

A201312 25-03-2013 Alles flex, is dat een mismatch?

A201311 09-04-2013 Challengers: hun kenmerken en succesfactoren

A201310 04-04-2013 Wie wordt werkgever?

A201309 16-04-2013 Oudedagsvoorziening in het MKB

A201308 11-04-2013 Benchmark klanten Qredits

A201306 21-02-2013 De waarde van sociaal ondernemerschap

A201305 24-01-2013 Grondstofschaarste?

A201304 02-04-2013 Gezocht: werklocatie 3.0

A201303 24-01-2013 Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2012 en

2013 - Update december

A201302 08-01-2013 Financiering van innovatie in het MKB

A201218 15-01-2013 Samen starten

A201217 17-01-2013 Inkomen, vermogen en dynamiek van zelfstandigen zonder

personeel

A201216 9-1-2013 Financieringsmonitor topsectoren 2012

A201215 19-12-2012 Ondernemen zonder personeel

A201214 7-12-2012 Meer innovatie door buitenlanders?!

A201213 4-12-2012 Meerwaarde van studentbedrijven

A201212 4-12-2012 Duurzaam ondernemen in het MKB

A201211 12-11-2012 Global Entrepreneurship Monitor 2011 The Netherlands

A201210 19-11-2012 Gebruikers en communities

A201209 8-8-2012 Wagenpark MKB en Grootbedrijf 2010

A201208 6-7-2012 Nieuwe financieringsvormen voor het MKB


28

A201206 20-6-2012 Een typologie van ondernemers met lage inkomens

A201205 28-6-2012 Kleinschalig Ondernemen 2012

A201204 30-5-2012 Hoe ondernemend zijn zzp'ers?

A201203 22-5-2012 Duurzaam ondernemen in het kantoorhoudende MKB

A201202 16-4-2012 Vergrijzing en ondernemerschap

A201201 4-4-2012 Hoe werken bedrijven samen in projecten?

A201113 22-11-2011 Ondernemen in de Sectoren 2011

A201112 22-11-2011 Zelfbewust een Zelfstandige Positie

A201111 21-9-2011 Kerngegevens MKB 2011

A201110 25-8-2011 Financieringsmonitor 2011

A201109 22-8-2011 Arbeidsproductiviteitstrends in klein-, midden- en grootbe-

drijf 1995-2015


A201107 19-5-2011 Ondernemen voor de toekomst

A201106 27-4-2011 Trendstudie MKB en Ondernemerschap: Synthese

A201105 20-4-2011 Uitvinders in Nederland


A201103 10-3-2011 Trendstudie MKB en Ondernemerschap

A201102 8-3-2011 Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2010

A201101 5-1-2011 Startende ondernemers

A201012 8-12-2010 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid


A201010 9-11-2010 Ondernemen in de sectoren 2010 – 10 brochures

A201009 14-10-2010 De arbeidsmarkt van Midden-Nederland


A201007 30-9-2010 Stand van Zaken Zonder Personeel

A201006 23-6-2010 Internationale benchmark ondernemerschap 2010

A201005 31-5-2010 Bedrijfsbeëindigingen in het kleinbedrijf

A201004 april 2010 Octrooien in Nederland

A201003 12-4-2010 Ondernemen voor anderen!

A201002 15-2-2010 Een kwestie van ondernemen

A201001 11-1-2010 Innovatief ondernemerschap in detailhandel, horeca en am-

bacht

A200918 1-12-2009 Slim en gezond afslanken

A200917 2-11-2009 Ondernemen in de Sectoren

A200916 30-10-2009 Springen over de Grens

A200915 17-8-2009 Criminaliteitspreventie door kleine bedrijven

A200914 16-6-2009 Global Entrepreneurship Monitor 2008

The Netherlands

A200913 15-5-2009 Internationale benchmark ondernemerschap 2009


A200911 3-4-2009 Kopstaartbedrijven

A200910 1-4-2009 Ondernemerschap in de wijk

A200909 27-3-2009 Van werknemer tot ondernemer

A200908 half juni 2009 Review: Internationalisering van het Nederlandse MKB


A200906 19-3-2009 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid

A200905 17-3-2009 Afhankelijkheid in de metaalsector

A200904 12-3-2009 Beter inzicht in multicultureel ondernemerschap

A200903 5-2-2009 Ten years entrepreneurship policy: a global overview

A200902 13-1-2009 Toekomst concurrentiepositie MKB

Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook!ondernemerschap.panteia.nl/pdf-ez/a201338.pdf · Uitdagingen...

Documents

Transcript of Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook!ondernemerschap.panteia.nl/pdf-ez/a201338.pdf · Uitdagingen...