20 CIO MAGAZINE

CIO OF THE YEAR 2016

Baanbrekend de beste!

Ron van Kemenade, CIO van ING, is winnaar van de CIO of

the Year Award 2016. Hij dankte deze uitverkiezing aan zijn cruciale

rol in de baanbrekende digitale ontwikkeling van zijn bedrijf. “Met zijn focus op technologie legt hij de basis voor een geheel nieuw

bedrijf, waarvan de contouren zich inmiddels beginnen af te teke-nen”, motiveerde juryvoorzitter Bernhard van Oranje de keuze. “Het is mooi om te zien hoe hij zich daarbij laat inspireren door grote digitale wereldspelers.”

Ron van Kemenade kwam op nage-noeg alle onderdelen van het selec-tieproces als beste uit de bus: de totaalscore van het kwalitatieve en

kwantitatieve onderzoek door The Boston Consulting Group (BCG), het intensieve leiderschapsassessment van Linqhu, en het afsluitende jurygesprek. Hoewel hij binnen de Nederlandse CIO-gemeen-schap wat minder op de voorgrond treedt dan de andere genomineerden, wordt hij door collega-IT-verantwoordelijken hoog gewaardeerd. “We hebben voor een leider

gekozen die IT en technologie binnen de organisatie op een fundamenteel andere wijze positioneert”, aldus Van Oranje.

InspiratorsWaar veel collega-CIO’s nog vol vragen zitten over de koers in de digitale we-reld, is de visionair Ron van Kemenade al ruimschoots onderweg. ING beweegt met hem naar een wereldwijd schaalbaar

digitaal businessmodel. Een ongekende transformatie, waarbij Netflix, Facebook, Google en Spotify de grote inspirators zijn. “We trekken ons op aan partijen die verder zijn dan wijzelf”, aldus Van Ke-menade zelf. “Zo maken we de bank veel competitiever. Niet alleen ten opzichte van onze traditionele concurrenten, ook tegenover de digitaal geboren fintechs.” Binnen de nieuwe ING wordt engineering gezien als een kerncompetentie.Rob Beijleveld, CEO van ICT Media en initiatiefnemer van de CIO of the Year

JURYVERANTWOORDING

21JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

Door Hotze Zijlstra Ó Fotografie Roelof Pot

Ron van Kemenade (ING):

“IT WERD BINNEN ING TE VEEL ALS COMMODITY GEZIEN”

22 CIO MAGAZINE

Award, vindt Van Kemenade een van de beste CIO’s ter wereld. “Hij heeft met zijn focus op engineering een echt onder-scheidende visie en aanpak.” Ook de an-dere juryleden waren zeer te spreken over de uiteindelijke winnaar. Tjibbe van der Zeeuw (Linqhu): “Ron van Kemenade is geen doorsnee hiërarchische leider, maar wel iemand met grote ambities. Hij weet ING van binnenuit te veranderen. Als CIO maakt hij deel uit van een zwerm vo-gels en geeft hij richting vanuit het mid-

den.” Marc Schuuring (Boston Consulting Group): “Hij onderscheidt zich van de anderen door zijn focus op technologie en engineering. In die zin geeft hij een nieuwe impuls aan de IT-industrie. Hij haalt en brengt in een open ecosysteem.” Marcel Krom (voorzitter CIO Platform Nederland en CIO PostNL): “Door deze ontwikkeling biedt hij tegenwicht aan de oprukkende fintechbedrijven, waarmee hij bovendien samenwerkt. Hij neemt zo voor zijn organisatie de juiste stappen.”

ObjectiefBij de CIO of the Year Award is ook dit jaar weer een strikt en objectief proces gevolgd, waarbij de prijs is toegekend aan degene die het hoogst scoort op geleverde prestaties en de manier waarop hij of zij in zijn/haar rol en functie staat. Dat er uiteindelijk één winnaar is gekozen, bete-kent geenszins een negatieve beoordeling van de andere genomineerden. Hoewel de aard en complexiteit van hun organisaties en ook hun impact en invloed duidelijk verschillen, waren het allemaal podium-waardige kandidaten.In de beoordeling door BCG en Linqhu tel-den zaken mee als performance, perceptie door de business, alsmede persoonlijke competenties. Daarbij sprongen er dit jaar wederom meerdere CIO’s uit. De afslui-tende bijeenkomst in de Pinnacle Tower in Amsterdam gold als een laatste validatie van het doorlopen selectieproces.

CadeautjeAlvorens de kandidaten aanschoven, wer-den hun profielen nog even doorgenomen, onder meer aan de hand van het BCG-on-derzoek, het leiderschapsassessment van Linqhu, en hun interviews in CIO Maga-zine. Opvallend was de groei van Michel van Hout; de digitale toekomstschets die hij vorig jaar voor Transavia maakte, is inmiddels goeddeels ingevuld. Feit is dat hij als CIO echt waarde toevoegt aan het bedrijf en daar doorvoor zijn bestuur ook erg wordt gewaardeerd.Ook René van Sandijk viel in de smaak.

Uit de drie gesprekken kwam een trans-parante leider naar voren, die veel voor elkaar krijgt. Gerard Spans toonde zich een gedreven bestuurder, die soepel tus-sen verschillende leiderschapsstijlen be-weegt, terwijl Hendrik-Jan Smaal zijn or-ganisatie qua IT heeft voorgesorteerd op diverse nieuwe businessontwikkelingen. Teun van der Vorm vormde ‘het cadeau-tje’ van deze Award-ronde. Hij heeft een groots en meeslepend verhaal, waarvan alleen de ontknoping nog ontbreekt. Hij staat open voor nieuwe inzichten en kijkt vervolgens wat werkt en wat niet.Voorafgaand aan discussie en vragenvuur mochten de genomineerden zich middels een pitch van vijf minuten op de kaart zetten. Maar niet voordat juryvoorzitter Bernhard van Oranje iedereen welkom heette en bedankte voor hun geïnvesteer-de tijd. “We hopen op een voor ons alle-maal inspirerende bijeenkomst.”

OntdekkingsreizigerTeun van der Vorm trapte af met een ver-haal over zijn digitale doorbraak bij de ANWB. Een verhaal waarvoor hij onlangs tijdens een presentatie op Nyenrode an-derhalf uur de tijd had, maar wat hij des-gewenst ook in een halfuur kan vertellen. “En nu dus in vijf minuten”, grapte de ge-nomineerde. “Mijn filosofie en visie is het inzetten van IT om te kunnen inspelen op de kansen die de digitale wereld biedt. Er is nog veel te ontdekken, maar dat gaat gepaard met vallen en opstaan. Er is dus veel lef, creativiteit en snelheid nodig. Ei-genlijk is de CIO een soort ontdekkings-reiziger van de moderne tijd.”Om digitaal toonaangevend te kunnen zijn, heeft Van der Vorm een aantal basis-zaken uitgevoerd: het IT-huis op orde, een kanteling naar een klantgerichte IT-orga-nisatie, de invoering van agile werken en ten slotte de formulering van een visie op de toekomst. Ingrediënten van die vi-sie zijn omnichannel, datadriven, in de cloud, en met een innovatieve, mens- en klantgerichte cultuur. “Het idee is om op alle gebieden waarin we actief zijn één di-

“HIJ MAAKT DEEL UIT VAN EEN ZWERM VOGELS EN GEEFT RICHTING VANUIT HET MIDDEN”

JURYVERANTWOORDING

23JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

Teun van der Vorm (ANWB):

“ER IS NOG VEEL TE ONTDEKKEN EN DAT GAAT MET VALLEN EN OPSTAAN”

24 CIO MAGAZINE

René van Sandijk (Vanderlande):

“WE ZIJN AL JAREN DE BESTE WERKGEVER VAN NEDERLAND”

JURYVERANTWOORDING

25JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

gitale ANWB te worden, met één gezicht naar de buitenwereld.”Een manier om dat te bereiken is het wer-ken met innovatieve, zelfsturende teams. Teun van der Vorm is de vraag voor waar dit zoal toe geleid heeft: “Een voorbeeld van omnichannel is de zogenoemde fiets-pas: een verzekerings- en hulpverlenings-product in één aanbod.” Ook interessant is de Veilig Rijden Autoverzekering, waar-bij je op basis van rijgedrag een korting kunt geven. “We hebben al 3.000 nieuwe polissen verkocht”, aldus de CIO, die ver-volgens ketenautomatisering voor voer-tuighulpverlening noemde als resultaat van de nieuwe manier van werken. “Onze ledenbasis groeit van 3,9 miljoen naar 4,3 miljoen. Wij doen er alles aan om ze met vrijheid en plezier onderweg te laten zijn. Er komt nog meer aan: een creditcard voor vervoer, de connected car en een ANWB-rijopleiding.”

Modularisering“Het Veghelse Vanderlande is een goed bewaard geheim”, aldus CIO René van Sandijk. “We zijn ooit in 1949 begonnen als machinefabriek en vervolgens groter en groter geworden. Daarbij hebben we een transitie doorgemaakt van mech- anischgebaseerd en projectgericht, naar IT- en servicesgeoriënteerd. Dat is van grote impact op de rol van de CIO.” Bin-nen Vanderlande draagt Van Sandijk bij aan een strategie die gericht is op ‘profita-ble growth’, gericht op loyale klanten, de beste producten, flexibele processen en de juiste tooling.“We proberen naar de klant toe zo wend-baar mogelijk te zijn”, aldus Van Sandijk. “Dat bereiken we door een verregaande standaardisatie aan de binnenkant. Met een dergelijke IT-voorziening zijn we in staat om verschillende businessscenario’s af te handelen. Dit alles is vertaald naar een processenmap, waaronder vervolgens een applicatiemap hangt. Processen en tools worden wereldwijd op dezelfde ma-nier gedeployed.” Van Sandijk noemde een aantal sleutelwoorden die aangeven waar

“HET WAS EEN INDRUKWEKKEND RIJTJE DEELNEMERS, MET INTERESSANTE FILOSOFISCHE BIJDRAGEN”

hij druk mee is: internationalisering en teamwork, modularisering en configure to order, en het ontwikkelen van nieuwe services. “Uiteindelijk werken we hiermee aan een harmonisch applicatielandschap dat in lijn is met de corporate strategie voor gepersonaliseerde informatie.”Bedrijven van onder de grote rivieren kenmerken zich door gemoedelijkheid

en gezelligheid. Maar ondertussen speelt Vanderlande een wereldwijde rol. Wat be-tekent dat voor de cultuur en de mensen? “We zijn al jaren de beste werkgever van Nederland”, aldus de CIO. “De inspannin-gen richting personeel hebben te maken met concurrentie op de arbeidsmarkt van bedrijven als Philips en ASML. Dat is een grote uitdaging.”

26 CIO MAGAZINE

Engineering cultureEr werken bij ING 55.000 mensen, waar-van 10.000 binnen IT. “Dat zegt wat over het belang van technologie”, aldus Ron van Kemenade. Toen hij enkele jaren geleden aantrad als CIO moest er echter wel wat gebeuren. “IT werd binnen ING te veel als commodity gezien. De betrokken mensen hadden weinig zelfvertrouwen en de busi-ness was voortdurend in de lead. Echte en-gineers moest je met een lampje zoeken.”Geïnspireerd door de ‘engineering culture’ op een groot ontwikkelaarsevenement be-sloot de CIO op zoek te gaan naar een ander type mensen. “Mensen die technische pro-blemen en uitdagingen konden oplossen. Ik raakte ervan doordrongen dat technologie geen commodity is, maar de kern van de zaak.” Van Kemenade noemt als voorbeeld de populariteit van de ING-app, ooit het zorgenkindje van de bank. Zo’n succesvolle app kan volgens hem niet worden gebouwd op basis van Prince2, dat moest op een an-dere manier op basis van Scrum-teams, het principe van continuous delivery en open source. Inmiddels bevat de app tal van slimmigheden die de bank een voorsprong geven op de concurrentie. “Normaal ge-sproken kijkt een bank altijd naar het ver-leden: welke transacties hebben wanneer plaatsgevonden en dergelijke. Maar het wordt veel relevanter voor de klant wanneer we vooruit kijken, zodat men inzicht heeft in wat men in de toekomst kan besteden. We weten inmiddels door toepassing van technologie met 90 procent zekerheid wat iemands saldo zal zijn op een willekeurige dag in de volgende maand.”Het vertrouwen van consumenten in ban-ken heeft een knauw gekregen, zo beaamt de CIO. Ten aanzien van technologische mogelijkheden zal altijd het belang van de klant voorop staan. “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Data is bij ons in veilige handen en we doen niets zonder toestemming van de klant.”

StakeholdersVoor Michel van Hout is het de tweede nominatie op rij voor de CIO of the Year

Award. Een jaar geleden nam hij de jury en de andere genomineerden als purser mee in de dynamische wereld van Trans-avia. Dit jaar koos hij voor het tonen van een tekenfilmpje, dat met de hulp van zijn

team in elkaar was gezet. Het toonde op een ludieke manier de werkwijze van Van Hout en de uitdagingen waar hij binnen de vliegmaatschappij voor staat.Als CIO heeft hij de onderneming ge-transformeerd naar ‘de beste digitale air-line van Europa’. De IT-organisatie drijft daarbij de digitale agenda; alles ‘cloud first’ en op basis van ‘scaled Agile’. Van Hout: “De winkel is tijdens de verbouwing

JURYVERANTWOORDING

27JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

Michel van Hout (Transavia):

“IK BEN NIET BANG OM EEN ONAFHANKELIJKEPOSITIE IN TE NEMEN”

28 CIO MAGAZINE

gewoon open gebleven, maar wel met der-tig procent minder fte en twintig procent minder kosten. We draaien de run als een costcenter en de innovatie value-based. Digital is bovendien niet alleen voor de klant, maar juist ook voor de medewer-kers. Employee en customer first vormen een belangrijk uitgangspunt.”Vragen vanuit de jury en andere geno-mineerden hadden onder meer betrek-king op de positie van Transavia in een krachtenveld van stakeholders. Daar gaat het bedrijf gegeven de beperkingen qua financiële druk, regelgeving en in relatie

tot het moederbedrijf KLM goed mee om. “Ik ben niet bang om binnen de groep een onafhankelijke positie in te nemen. Ie-dereen had bijvoorbeeld verwacht dat de outsourcing van het datacenter naar KLM zou gaan. Daar kwam in goed overleg toch mooi iets anders uit.”Wat doet Van Hout om het juiste talent binnen te krijgen? “We zijn als Transavia te klein om mensen langdurig aan ons te binden. Daarom proberen we bij onze outsourcingsrelaties de juiste talenten te vinden die het echt gaaf vinden om voor ons te werken.”

Design authorityGerard Spans startte zijn pitch met wat achtergronden over Arcadis, een bedrijf waar tijdens zijn aantreden in 2013 zo’n 18.000 mensen werkten. Inmiddels zijn dat er 27.000 over de hele wereld, met name in de Verenigde Staten en Azië. Samen is men goed voor zo’n drie miljard omzet. “We zijn een internationale ‘design authority’ op het gebied van grote projecten.”Binnen Arcadis is Spans niet alleen ver-antwoordelijk voor de IT, maar tevens voor een groot transformatieprogramma en de digitale agenda. Die drie hoedanig-heden lijken elkaar te versterken. Spans is een moderne CIO die vanuit een solide basis de stap naar voren maakt in het digi-tale domein. Daartoe heeft hij onder meer de IT gecentraliseerd, als onderdeel van de verandering van een local-for-local-business naar een wereldwijde operatie.De centralisatie van de IT ging hand in hand met een omvangrijk transforma-tieprogramma ‘The Arcadis Way’, dat geënt is op mondiaal geharmoniseerde werkprocessen, een andere houding en gedrag, alsmede een nieuwe manier van performancemanagement gericht op het resultaat voor de klant. Opdrachten wor-den zoveel mogelijk vanuit de wereldwijd beschikbare expertise aangevlogen.Spans’ derde verantwoordelijkheid is zo-als gezegd de digitale strategie van Arca-dis. “Denk aan het inzetten van drones en augmented reality waarbij je je een

levensechte voorstelling kunt maken van een te bouwen gebouw of infrastructuur.” Arcadis speelt daarbij volgens de CIO in op ‘unidentified needs’ van klanten, die vertaald worden naar een veelal digitale oplossing. “Als wij binnen een open eco-systeem onze kennis van gebouwen, om-gevingen, infrastructuren en water inzet-ten, dan zijn er altijd partners die daar iets aan kunnen toevoegen.” Herverdeling“Ik heb alle verhalen en artikelen rond dit award-proces tot me genomen, en ik was daar bijzonder van onder de indruk”, aldus Heijmans’ Hendrik-Jan Smaal, die zijn presentatie over een duidelijk andere boeg gooide. “De vraag is wat ik daar nog aan kan toevoegen. Vandaar dat ik heb besloten om een aantal grote en minder grote vragen te formuleren. Deze hebben niet alleen betrekking op de toekomst van Heijmans, maar op die van ons allemaal.”De CIO ging maar beperkt in op zijn de-liverables bij het bouwbedrijf, alwaar hij allereerst de interne IT-voorziening op orde bracht om volgens een multi-modale aanpak samen met de business de slag naar voren te maken. “IT is niet langer het gas, licht en water, maar maakt binnen Heijmans businessgroei en andere ver-dienmodellen mogelijk”, vertelde de CIO. “Iedereen is nu in staat om mee te denken over het meer digitaal maken van onze ac-tiviteiten. Dat heeft geleid tot initiatieven als het verkeersveiligheidsconcept Bike-Scout, de 3D-geprinte staalbrug MX3D, het woonconcept Heijmans ONE, en het duurzame asfalt Greenway LE.” Een effi-ciëntere IT, met minder en betere syste-men, en een goeddeels cloudgebaseerde infrastructuur stellen Heijmans in staat om flexibel samen te werken, bijvoorbeeld in projectteams of tijdelijke verbanden.Tijdens zijn pitch kwamen deze zaken slechts terloops aan de orde. Hij stelde daarentegen indringende vragen over de nieuwe herverdelingskwesties, die de opmars van robotisering en kunstmatige intelligentie met zich mee brengen. De

“ALLE KANDIDATEN KUNNEN ZONDER PROBLEMEN OP HET EREPODIUM STAAN”

JURYVERANTWOORDING

29JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

Gerard Spans (Arcadis):

“EEN INTERNATIONALE ‘DESIGN AUTHORITY’ OP HET GEBIED VAN GROTE PROJECTEN”

30 CIO MAGAZINE

Hendrik-Jan Smaal (Heijmans):

“WE MOETEN RICHTING GEVEN AAN EEN DUUR-ZAME KWALITEIT VAN LEVEN”

JURYVERANTWOORDING

31JAARGANG 12 Ó NUMMER 6 Ó 2016

vraag is volgens de CIO hoe uiteindelijk iedereen in staat wordt gesteld om een fantastisch bestaan op te bouwen. “We moeten volgens mij vertrouwen hebben en gezamenlijk – onder meer op basis van cocreatie – richting geven aan een duur-zame kwaliteit van leven.”

DiscussieMet de filosofische insteek van Hendrik-Jan Smaal kreeg de bijeenkomst in Am-sterdam een interessante wending. Neem de vraag hoe de ‘grote vragen’ uiteindelijk toch ook tot meer business kunnen leiden. In het geval van Heijmans is dat overigens duidelijk. Het bedrijf wil een bijdrage le-veren aan het duurzaam en veilig omgaan met energie, materialen en ruimte. “Tech-nologie is daarbij een cruciale factor”, aldus Smaal. “Denk aan domotica, hergebruik, duurzame materialen, gebruik van hemel-water, afvalwater filteren, zonnepanelen, smart grids, smart energie, elektrische au-to’s. Binnen Heijmans verbinden we al die thema’s met elkaar, waarbij we als doel heb-ben niets meer qua energie en materialen te onttrekken, maar juist toe te voegen.”Smaals verhaal oogstte alom waardering bij de andere deelnemers. Gerard Spans roemde het optimisme en de sociale visie. Volgens Teun van der Vorm haakte het verhaal in op onmiskenbare maatschap-pelijke verschuivingen. Ron van Keme-nade waarschuwde evenwel voor een ethisch dilemma, omdat een explosieve, exponentiële ontwikkeling van technolo-gie kan leiden tot een imploderende eco-nomie. “Kijk maar naar China, waar dit zich al min of meer voltrekt. Als we niet uitkijken, rijden we met z’n allen de af-grond in. We staan hier samen wel voor een uitdaging.”Het is zaak dat de technologische en eco-nomische mogelijkheden niet worden gehinderd, maar juist worden omarmd. Maar wel op een manier waarbij ieder-een profiteert. Lichtpuntje is volgens de genomineerden en juryleden het feit dat er in Nederland een behoorlijk stevige vertrouwensband tussen bedrijfsleven en

bestuurders bestaat, wat een gezamen-lijke aanpak vergemakkelijkt. CIO’s van toonaangevende bedrijven kunnen er bij de politiek op aandringen om de inzet van technologie te zien vanuit het collectieve belang; robotisering, smart infrastruc-turen, het beter beschikbaar maken van data, bijvoorbeeld binnen de gezond-heidszorg. Van der Vorm: “De benefits van nieuwe mogelijkheden zijn vaak veel groter dan de risico’s.”

Het oordeelNadat elke genomineerde nog in een of twee zinnen mocht benadrukken waarom vooral hij de meeste aanspraak maakte op de award, was het na het afscheid van de deelnemers tijd voor de jury om te plus-sen en te minnen. Het was al gezegd: Ron van Kemenade beschikte op basis van de assessments door BCG en Linqhu (welis-

waar nipt) over de beste uitgangspositie; een plek die hij tijdens de zitting niet meer prijsgaf. “Hij brengt met zijn focus op en-gineering, en daarmee een betrekkelijke bottom-upbenadering, een duidelijk ander geluid”, stelde Rob Beijleveld na afloop.Juryvoorzitter Bernhard van Oranje be-streed dit niet, maar was evenals Beijle-veld vol lof over Gerard Spans: “Hij heeft van allemaal misschien wel het beste CV. Een slimme vent, die duidelijk gaat voor de mooiste opdrachten. Hij is gecommitteerd om in vijf tot acht jaar zijn stempel op het geheel te zetten.” Marcel Krom concludeer-de: “Een indrukwekkend rijtje deelnemers, met interessante filosofische bijdragen vanuit Teun van der Vorm en Hendrik-Jan Smaal.” Volgens Tjibbe van der Zeeuw had-den laatstgenoemden, samen met Ron van Kemenade, het meest kaderdoorbrekende verhaal. “Ze durfden hun nek uit te steken en dat verdient alle waardering.”Juryvoorzitter Bernhard van Oranje con-cludeerde dat het proces zijn werk weer had gedaan. “Alle kandidaten kunnen zon-der problemen op het erepodium staan. Maar wanneer we het proces volgen en al-les bij elkaar optellen, dan scoort Ron van Kemenade het beste”, aldus Van Oranje. “Hij is tijdens de discussie bovendien niet door de anderen in de hoek gedrukt, het is dus een echte en terechte winnaar.”

Jury en genomineerdenDe kernjury werd dit jaar wederom ge-vormd door Marcel Krom (CIO Platform Nederland en PostNL), Marc Schuuring (Boston Consulting Group), Tjibbe van der Zeeuw (Linqhu), Rob Beijleveld (ICT Media) en Hotze Zijlstra (CIO Maga-zine). Bernhard van Oranje (Levi9 Global Sourcing) was wederom juryvoorzitter. Nieuw in het gezelschap was Louis Luijten (ASML), die voor de verkiezing van 2017 plaats zal maken voor de winnaar van de CIO of the Year Award van 2015: Arnoud Klerkx (Sanoma Learning). Het gezel-schap werd ook dit jaar in het kader van de persoonlijke assessments weer bijgestaan door Bianca van der Zeeuw van Plan-B.

“ZE DURFDEN HUN NEK UIT TE STEKEN EN DAT VERDIENT ALLE WAARDERING”

Ó