AZ

V-jaarverslag

2013 I 1

Jaarverslag I 2013

© G

riet

Hen

dri

ckx

2013 was het jaar waarin 404 gespecialiseerde terreinvrijwilligers 176 medische zendingen uitvoerden. Meer dan ooit tevoren! Met die zendingen werd het meerjarenprogramma 2008-13 afgerond.

In die periode verliet Artsen Zonder Vakantie het pad van de eerder humanitaire interventies en werd een organisatie die zich meer toelegde op capaciteitsversterking, met als ultieme doel een betere toegang tot meer kwaliteitsvolle gezondheidszorg in zijn partnerlanden.

Met het nieuwe meerjarenprogramma 2014-16 zet Artsen Zonder Vakantie nu een volgende stap in zijn evolutie. Daarbij wordt resoluut de kaart van capaciteitsversterking getrokken en staat kennisuitwisseling meer dan ooit centraal. In de voorbije jaren hebben we geleerd dat, indien we onze impact echt structureel willen verdiepen, ingrijpende strategische vernieuwingen zich opdringen.

De belangrijkste, en tegelijk moeilijkste keuze die we hebben moeten maken, is het terugschroeven van het aantal partnerziekenhuizen waarmee we samenwerken. Alleen zo kunnen we intensiever met de 38 overgebleven partners verder werken en ons engagement met hen verder verdiepen.

Daarnaast zal Artsen Zonder Vakantie een antwoord moeten weten te bieden op de technische noden en de behoeften op vlak van ziekenhuismanagement die leven bij de partnerziekenhuizen. Een aantal noodzakelijke randvoorwaarden die het resultaat van onze medische zendingen duurzaam zullen verankeren.

We staan, samen met u, voor een enorme uitdaging om dat ambitieuze plan waar te maken.

Van één ding zijn we nu al rotsvast overtuigd: de genereuze bijdrage van onze schenkers, de tomeloze inzet van onze vrijwilligers en de constructieve samenwerking met onze partnerziekenhuizen in het Zuiden is een uitstekend recept voor een duurzame en stabiele vooruitgang van de gezondheidszorg in onze Afrikaanse partnerziekenhuizen.

We wensen u veel leesgenot en danken u van harte voor uw onmisbare steun!.

Voorwoord

Visie & missie

Artsen Zonder Vakantie in één oogopslag

Artsen Zonder Vakantie in cijfers

Actief in 6 landen

Van kennisoverdracht naar kennisuitwisseling

De nieuwe aanpak in de praktijk

Voorbereiding zendingen

Communicatie

Fondsenwerving

Jaarrekeningen 2013 & budget voor 2014

Bestuur

Hugo Prims

Voorzitter

Inge Weber

Directeur

Kennis geneest!

© V

eerl

e Sy

mo

ens

VisieKennis geneest!

Artsen Zonder Vakantie versterkt

de capaciteiten van zijn partners

in Sub-Sahara-Afrika om actief bij

te dragen tot een toegankelijke en

kwaliteitsvolle gezondheidszorg

voor de lokale bevolking.

MissieArtsen Zonder Vakantie gelooft

dat de lokale medische partners in

hun eigen gemeenschap zelf duur-

zaam gestalte kunnen geven aan

een toegankelijke en kwalitatieve

gezondheidszorg. Door uitwisseling

van (para)medische expertise en

ondersteuning op organisatorisch,

technisch en materieel vlak kunnen

onze partners in Sub-Sahara-Afrika

beter hun rol opnemen in het

gezondheidssysteem. Dit realiseren

wij mede dankzij de inzet van onze

vrijwilligers en in samenwerking

met lokale en andere actoren. Onze

partnerschappen steunen op een

respectvolle dialoog, kennisuitwisse-

ling met oog voor de lokale context

en langetermijnrelaties.

Inhoud

Vrijwilligers spelen een sleutelrol in de werking van Artsen Zonder Vakantie. Een team bestaat uit specialisten die volledig onbezoldigd kennis uitwisselen met hun lokale collega’s. Meer dan 400 vrijwilligers voeren jaarlijks meer dan 170 missies uit. Goed voor ruim 50.000 uur vrijwilligerswerk!

Het voordeel voor de lokale bevolking is enorm! In Afrika is de toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg zeer beperkt. Dankzij de samenwerking van Artsen Zonder Vakantie met lokale (para)medici kan het Afrikaans ziekenhuispersoneel op zijn beurt zijn patiënten beter verzorgen.

Afrikaanse artsen en paramedici zijn de eigenlijke doelgroep van Artsen Zonder Vakantie. Door intensieve on-the-job training leren zij dankzij onze terreinvrijwilligers complexe ingrepen uitvoeren. Zo kunnen zij op termijn hun patiënten zelf kwaliteitsvolle zorgen bieden.

Artsen Zonder Vakantie in één oogopslag

© G

riet

Hen

dri

ckx

AZ

V-jaarverslag

2013 I 5

AZV-jaarverslag 2012 I 7

Werking in afrika 2013

6 Afrikaanse landen

57% paramedici en technici. Verpleegkundigen, vroedvrouwen, laboranten, kinesisten,

ergotherapeuten, technici, ...

43% artsen-specialisten, voornamelijk met een chirurgische discipline (gynaecologen,

algemene chirurgen, orthopedisten, …) maar verder ook pediaters, radiologen,

anesthesisten, psychiaters,….

38 kantoorvrijwilligers werkten in totaal 8500 uren.

Samen vertegenwoordigen zij 7 fulltime equivalenten.

Artsen Zonder Vakantie in cijfers

404terreinvrijwilligers die onbezoldigd meewerken aan de verbetering van de gezond-

heidszorg. Al deze terreinvrijwilligers zijn experts in hun vak. Hun voornaamste

opdracht: lokale collega’s vormen door bedside teaching en on-the-job training, samen

ingrepen en onderzoeken uitvoeren en nieuwe protocollen introduceren.

partnerziekenhuizen50

materiaal werd verzonden naar onze partnerziekenhuizen in Afrika.24,5 ton

53.000 urenSamen presteerden ze 6590 dagen of bijna 53 000 uur

in Afrika. Alle vrijwilligers werken gratis. Mochten alle

artsen en verpleegkundigen hun (ere)loon doorre-

kenen voor alle werkuren bij Artsen Zonder Vakantie,

dan zou dit neerkomen op zo’n 3,4 miljoen euro.

176 zendingen

Benin 8

Burkina Faso 12

DR Congo 88

Rwanda 31

Burundi 24

Tanzania 13

AZ

V-jaarverslag

2013 I 7

Burkina Faso

Benin Rwanda

Burundi

TanzaniaDR Congo

AZ

V-jaarverslag

2013 I 9

De hoogtepunten:DR Congo-Kinshasa: in 2013 werd 10 jaar samenwerking tussen Artsen

Zonder Vakantie en het Hôpital Saint Joseph in Kinshasa gevierd.

Speciale aandacht en dank ging hierbij uit naar Dr. De Backer voor

het oprichten van de fistelkliniek in samenwerking met Dr. Dolores

Nembunzu.

DR Congo Lubumbashi: in oktober namen 110 Congolese gezond-

heidswerkers uit de regio Lubumbashi deel aan een workshop rond

de diagnose en behandeling van klompvoetjes. Dr. Greta Dereymaeker

besteedde daarbij speciale aandacht aan de primaire preventie van

klompvoetjes via de Ponseti methode. Een vroege diagnose gevolgd

door een gipsbehandeling van 6 weken en een beugel kan in 80% van

de gevallen immers een invasieve ingreep voorkomen. In de komende

jaren wil Artsen Zonder Vakantie deze aanpak verder uitbouwen in de

provincie Katanga.

DR Congo Oost: in oktober 2013 voerde een vierkoppig team een eerste

intake zending uit bij een nieuwe: het provinciaal referentieziekenhuis

van Bukavu. De projectcoördinator en regionale vertegenwoordiger

bespraken de noden en prioriteiten rond capaciteitsversterking met

directie en stafleden. De terreinvrijwilligers gaven op basis van bespre-

kingen met lokale collega’s en hun observaties in de ziekenzaal en in het

operatiekwartier bijkomende input. Aan het einde van de week werd

een eerste planning opgesteld voor 2014. Daarin neemt ziekenhuishy-

giëne een belangrijke plaats in.

BURKINA FASO 12 zendingen gerealiseerd door 32 terreinvrijwilligers.

Momenteel is er een samenwerking

met 4 partners: CMA Houndé, CMA

Orodara, Hôpital Paul VI en CMA Dô. In

het najaar 2014 is hier een opvolgings-

missie gepland. Bij de invulling van het

programma streven we naar een samen-

werking met de medische faculteiten

van de universiteiten van Ouagadougou

en Bobo-Dioulasso.

BENIN8 zendingen gerealiseerd door17 terreinvrijwilligers.

Momenteel is er een samenwerking met

2 partners: Hôpital St. Jean de Dieu in

Boko en Hôpital Sounon Sero in Nikki.

In het najaar 2014 is een opvolgings-

missie gepland om een eventuele

samenwerking te evalueren met enkele

potentiële nieuwe partners. Bij de

uitbreiding van het programma zal

gestreefd worden om de samenwerking

met Memisa, BTC (Belgische Technische

Coöperatie) en de stichting Hubi &

Vinciane maximaal te benutten.

RWANDA 31 zendingen gerealiseerd door 69 terreinvrijwilligers.

Momenteel is er een samenwerking

met 7 partners: Centre des handi-

capés in Gatagara, St Marie in Rilima,

Kibagabaga, Kabgayi, Mibilizi, Murunda

en Ndera. Eén van de hoogtepunten in

2013 was de organisatie van het sympo-

sium ‘burn care’ in oktober. Dit kwam er

op vraag van het Rwandese ministerie

van Gezondheid als sluitstuk van een

driejarig project rond brandwonden.

Aan dit slot-symposium namen in totaal

zo’n 180 (para)medici deel.

BURUNDI 24 zendingen gerealiseerd door 55 terreinvrijwilligers.

Momenteel is er een samenwerking

met 5 partners: Centre Akamuri, Ijenda,

Muramvya, Muyinga en het CNPK.

In 2013 werd een samenwerking

tussen het gehandicaptencen-

trum Centre Akamuri en het Centre

Neuropsychiatrique de Kamenge (CNPK)

op touw gezet met de steun van Artsen

Zonder Vakantie. Het CNPK verwijst

kinderen met autisme en leerstoor-

nissen door naar Centre Akamuri en

stuurt, op vraag van Akamuri, een

arts om er patiëntjes met epilepsie te

behandelen. Technische diagnoses bij

deze kinderen gebeuren in het CNPK.

De samenwerking werd in 2014 in een

overeenkomst bekrachtigd.

TANZANIA13 zendingen gerealiseerd door 24 terreinvrijwilligers.

De samenwerking met de partnerzie-

kenhuizen werd op het einde van 2013

afgerond. In het kader van het nieuwe

meerjarenplan worden er vanaf 2014

geen zendingen meer georganiseerd

naar Tanzania maar komt de focus

nog sterker te liggen op de 5 andere

partnerlanden.

6 partnerlanden In 2013 werden 176 zendingen georganiseerd bij 50 partnerziekenhuizen in 6 Afrikaanse landen: Tanzania, Benin, Burkina Faso, Rwanda, Burundi en DR Congo. We lijsten de huidige partners voor u op en geven de highlights van het voorbije jaar mee.

© G

riet

Hen

dri

ckx

DR CONGO88 zendingen

gerealiseerd door 207 terreinvrijwilligers.

In 2013 is DR Congo traditiegetrouw

goed voor de helft van het totale aantal

zendingen. Momenteel is er een samen-

werking met 20 partnerziekenhuizen.8

in de regio Kinshasa: HGR Djuma, HGR

(Hôpital Générale de Référence) Gungu,

Hôpital Pédiatrique Kalembe Lembe, HGR

Katako Kombe, Fondation Pédiatrique de

Kimbondo, Institut Médical Evangélique

Kimpese, HGR Mosango en Hôpital Saint

Joseph Kinshasa.

3 in de regio Lubumbashi: Centre des

Handicapés Wote Pamoja, Centre Kilima

– Likasi en Kilwa Kasobwe. 9 in de regio

DR Congo Oost: HPGR Bukavu, HGR

Ciriri, HGR Nyantende, HGR Nyangezi,

FSKi Walungu, HGR Mubumbano,

HGR Monvu, HGR Katana en Centre

Neuropsychiatrique Sosame.

Elk partnerschap steunt op een grondige analyse van de noden en de reeds aanwezige interne capaciteiten van het partnerziekenhuis en houdt rekening met de expertise van Artsen Zonder Vakantie. Vertrekkend van de lokale behoeften, stelt Artsen Zonder Vakantie in nauw overleg met zijn partners een capaciteitsversterkend traject op.

De prioriteiten van het nationaal gezondheidsbeleid vormen het kader voor de dialoog met partnerziekenhuizen. Zo’n traject loopt over 3 tot 5 jaar. Het ondersteunt partners om meer kwalitatieve medische zorgen aan te bieden. Zo kunnen ze hun rol in het lokale gezondheidssysteem beter vervullen.

Medische kennisuitwisseling

Capaciteitsversterking van het lokaal

gezondheidspersoneel door (para)medi-

sche zendingen blijft het voornaamste

onderdeel van de werking van Artsen

Zonder Vakantie. Kennisuitwisseling

is hier een sleutelwoord: dat kan via

gezamenlijke consultaties, zaalrondes

met casusbesprekingen en het aanleren

van nieuwe of het perfectioneren van

gekende medische technieken. Door

on-the-job training tijdens multidiscipli-

naire (para)medische zendingen wordt

de lokale expertise versterkt.

De kennisuitwisseling via de praktijk

wordt ondersteund door korte theore-

tische vormingen voor het lokale (para)

medisch personeel .

Daarnaast organiseert Artsen Zonder

Vakantie regionale workshops rond

onder meer brandwondenzorg, pediatri-

sche urgenties en diabetes. Door middel

van deze workshops bereikt Artsen

Zonder Vakantie gelijktijdig meerdere

partners en is er ruimte voor uitwisse-

ling van ervaringen en kennis tussen de

partners onderling.

Technische capaciteitsversterking

Tijdens hun zendingen stellen teams

van Artsen Zonder Vakantie vast dat

er bij de partnerziekenhuizen een

grote vraag is naar aangepaste en goed

onderhouden medische apparatuur en

naar een versterking van de ondersteu-

nende diensten zoals labo en medische

beeldvorming.

De zendingen capaciteitsversterking

voor de ondersteunende en technische

diensten focussen in eerste instantie

op de verbetering van de werking van

deze diensten. In een latere fase komt

een betere samenwerking tussen deze

diensten en de andere diensten van het

ziekenhuis aan bod.

Door zendingen techniek worden de

positieve ervaringen in de regio Bukavu

uitgebreid naar partnerziekenhuizen in

andere regio’s. Om tegemoet te komen

aan de vraag naar medische apparatuur

werkt Artsen Zonder Vakantie een stan-

daard uit voor de basisuitrusting van

een ziekenhuis. Aan elke aankoop van

structureel materiaal gaat een grondige

prospectie vooraf om te verzekeren dat

het aangekochte toestel aangepast is

aan de lokale werkomgeving. Installatie

op het terrein wordt gekoppeld aan de

vorming van zowel techniekers (onder-

houd van het materiaal) als de gebrui-

kers van het materiaal.

Ondersteuning op vlak van management

Artsen Zonder Vakantie wil ieder partner-

ziekenhuis in staat stellen om zijn rol in

het nationale gezondheidssysteem op te

nemen. Capaciteitsversterking op organi-

satorisch vlak kan daar een belangrijke

hefboom voor zijn. De uitbreiding van

het programma met zendingen zieken-

huismanagement, ziekenhuishygiëne

en farmacie moet onze partners daar de

nodige ondersteuning bij bieden.

Tijdens deze zendingen wordt bijvoor-

beeld gewerkt aan een aangepast stock-

beheer, procedures voor het interne

beleid en de organisatie van diensten

binnen het ziekenhuis, introductie van

een medisch dossier, archief, enzovoort.

Van kennisoverdracht naar kennisuitwisseling: de centrale rol van capaciteitsversterking

" Door sterker de focus te leggen op capaciteitsversterking,

stimuleert Artsen Zonder Vakantie het

eigenaarschap en de zelfstandigheid van de lokale ziekenhuizen. "

© G

riet

Hen

dri

ckx

AZ

V-jaarverslag

2013 I 11

CONTExT STRATEGIE ACTIVITEITEN RESUlTATEN

OnvOlDOenDe CapaCiTeiTsveRsTeRking Bij veRBeTeRen

gekwalificeerd

(para)medisch personeel

(para)medisch personeel

1kennis en kunde van lokaal

(para)medisch personeel

structureel materiaal

& kennis omtrent correct

gebruik en onderhoud

2ondersteunende diensten

(techniek, labo,

medische beeldvorming, …)

2werking technische en

ondersteunende diensten

interne organisatie van de

ziekenhuizen

3organisatie

ziekenhuismanagement

3organisatie

partnerziekenhuizen

on-the-job trainingen,

coaching, praktische en

theoretische vormingen

voor (para)medici, technici,

ziekenhuismanagers …

verzenden materiaal,

ondersteuning bij opmaak

protocols en procedures,

workshops rond hygiëne,

stockbeheer, …

1

© V

eerl

e Sy

mo

ens

AZ

V-jaarverslag

2013 I 13

De nieuwe aanpak in de praktijk Aanloop naar het nieuwe meerjarenprogramma

© V

eerl

e Sy

mo

ens

AZ

V-jaarverslag

2013 I 15

Aanloop naar het nieuwe meerjarenprogrammaNieuwe strategische keuzes brengen een andere manier van werken met zich mee. 2013 was een scharniermoment voor Artsen Zonder Vakantie. De organisatie zette het voorbije jaar, in aanloop naar het nieuwe meerjarenprogramma, een aantal belangrijke stappen als voorbereiding op de nieuwe aanpak.

In het meerjarenprogramma staan de

Afrikaanse partnerziekenhuizen meer

dan ooit centraal. Daarom werden de

lokale partners nauw betrokken bij de

opmaak van het nieuwe meerjaren-

programma. Met elk van die partners

wordt een capaciteitsversterkend traject

uitgewerkt.

In 2013 ging Artsen Zonder Vakantie

in de regio van de Grote Meren (Oost-

Congo, Burundi en Rwanda) alvast met

een aantal piloottrajecten van start.

Daarnaast werden de lokale partners

uitgenodigd voor een partnermeeting.

De partnerziekenhuizen van Zuid-Kivu

namen bovendien deel aan de eerste

vorming ziekenhuismanagement. Het

sluitstuk van de strategische heroriën-

tatie was de aanwerving van een lokale

vertegenwoordiger voor de regio van de

Grote Meren.

Eerste lokale vertegenwoordiger

De Congolese arts dr.Marcellin Kash Karubara is sinds midden

vorig jaar de eerste lokale vertegenwoordiger voor Artsen

Zonder Vakantie in de regio van de Grote Meren. Vanuit

Bujumbura verzekert hij de continuïteit tussen zendingen

zodat de samenwerking met de partners versterkt. In de prak-

tijk wordt hij de link tussen Artsen Zonder Vakantie, de partner-

ziekenhuizen en de lokale overheden op het terrein.

Zijn voornaamste taak is meewerken aan de capaciteitsverster-

king van de partnerziekenhuizen van Artsen Zonder Vakantie.

Maar hij zal Artsen Zonder Vakantie ook vertegenwoordigen

bij de lokale autoriteiten. Verder volgt dr. Kash Karubara het

gezondheidsbeleid in de regio van de Grote Meren nauw op,

zodat Artsen Zonder Vakantie zijn programma optimaal kan

afstemmen op de lokale context.

Samen met zijn collega’s in België zal dr. Kash Karubara de

coördinatie van zendingen opvolgen. Zo kan Artsen Zonder

Vakantie erop toezien dat de zendingen worden uitgevoerd in

overeenstemming met de gemaakte afspraken en prioriteiten.

Tot slot zal hij ook een rol spelen in de vormingen ziekenhuis-

management in de regio.

Partnerziekenhuizen aan het woord

In het voorjaar 2013 werden voor het eerst partnermeetings

georganiseerd door Artsen Zonder Vakantie. Deze vonden

plaats in Kigali (Rwanda), Bujumbura (Burundi), Kinshasa en

Bukavu (DR Congo). De medisch coördinator en de project-

coördinator verantwoordelijk voor de respectievelijke regio’s

gingen tijdens deze 2-daagse workshops in dialoog met

de directie van de partnerziekenhuizen. Daarbij werden de

sterktes en zwaktes van de samenwerking in kaart gebracht.

Ook de strategische keuzes voor het meerjarenplan 2014-16

kwamen aan bod. Tot slot bood dit initiatief ook de mogelijk-

heid voor het uitwisselen van ervaring tussen de partnerzie-

kenhuizen onderling.

Omdat deze partnermeetings zo positief onthaald werden,

zal Artsen Zonder Vakantie in de toekomst zulke overlegmo-

menten regelmatiger organiseren.

Vorming ziekenhuismanagement in Bukavu

In 2013 werd voor de eerste keer een regionale vorming zieken-

huismanagement georganiseerd door Artsen Zonder Vakantie.

Deelnemers waren de 10 partnerziekenhuizen in de regio Zuid-

Kivu. Deze 5-daagse workshop vond plaats in Murhesa, ten

noorden van Bukavu. De doelgroep van de vorming waren de

directieteams van elk partnerziekenhuis.

Vooraf werden in samenspraak met alle partners de doelstel-

lingen van de vorming besproken. Daarnaast werd aan elk

deelnemend partnerziekenhuis gevraagd om een praktijkvoor-

beeld uit te werken waarin een knelpunt in het functioneren

van hun ziekenhuis werd blootgelegd.

De casussen die werden aangeleverd, werden geïntegreerd

in het programma van de workshop. Om de inhoud van de

workshop zo interactief mogelijk te maken en zo nauw moge-

lijk te laten aansluiten bij de (leer)behoeften van de partners,

brachten de lesgevers voorafgaand een bezoek aan elk zieken-

huis. Tijdens die rondgang werden nog concrete topics en

aandachtspunten verzameld, die dan verwerkt werden in het

uiteindelijke programma. Het doel van deze reeks vormingen

is de medische kennisuitwisseling duurzaam te verankeren in

een efficiënt en goed werkend ziekenhuis.

Pilootgroep capaciteitsversterking

Op papier ziet de nieuwe strategie van Artsen Zonder Vakantie

er erg logisch en coherent uit. De hamvraag is nu hoe die ambi-

tieuze plannen in praktijk omgezet kunnen worden.

Om de nieuwe aanpak vorm te geven, op een manier die nauw

aansluit bij de lokale context, werd besloten om van start te

gaan met een pilootgroep van 5 partnerziekenhuizen (HGR

Mosango, HGR Walungu, Centre Akamuri, d’Ijenda en Centre

Sainte Marie Rilima). Begin december 2013 werd voor deze

partners een 3-daagse workshop georganiseerd in Bujumbura.

Doelstelling van deze bijeenkomst was het verfijnen van de

methode die door Artsen Zonder Vakantie werd ontwikkeld.

De aanwezige partners werkten samen met het Artsen Zonder

Vakantie-team een capaciteitsversterkend traject uit.

© G

riet

Hen

dri

ckx

AZ

V-jaarverslag

2013 I 17

Voorbereiding zendingen vanuit België Nieuwe doelstellingen hebben niet enkel hun impact op de werking op het terrein, ook in België hebben ze een aanzienlijke invloed op de manier van werken. In eigen land werden in het afgelopen jaar de eerste stappen gezet naar een nog nauwere en professionelere terreinvrijwilligerswerking.

Roadshow voor terreinvrijwilligers

Eind 2013 organiseerde Artsen Zonder Vakantie zes roadshows

over het strategisch kader en meerjarenprogramma 2014-16.

Gespreid over sessies in Antwerpen, Leuven, Gent, Luik, Brussel

en Mechelen namen meer dan 250 terreinvrijwilligers deel aan

deze interactieve workshops.

Daarin gingen de terreinvrijwilligers aan de slag met een

aantal stellingen over verschillende thema’s: de lokale aankoop

van verbruiksmateriaal, on-the-job training, missies ziekenhuis-

beheer en ziekenhuishygiëne, technische ondersteuningsmis-

sies en werkgroepen.

In deze sessies bespraken terreinvrijwilligers de voordelen,

aandachtspunten en randvoorwaarden van elke stelling. Dat

leverde heel wat advies op om het strategisch kader optimaal

te vertalen in concrete actie.

Zendingsplanning houdt meer rekening met

partnerziekenhuizen

Sinds de 2de jaarhelft 2013 is de planning van zendingen meer

vraaggestuurd. Per partner wordt informatie over inhoud en

disciplines voor de zendingen en geschikte periodes verza-

meld. Aan de hand daarvan maakt Artsen Zonder Vakantie zijn

planning.

Terreinvrijwilligers geven hun beschikbaarheden door via een

online bevragingsinstrument. Op basis van deze gegevens stelt

een projectcoördinator een geschikt team samen voor elke

zending. Waar mogelijk worden terreinvrijwilligers ingezet

voor zendingen bij partnerziekenhuizen waarmee zij reeds

vertrouwd zijn.

Door deze nieuwe werkwijze zal de planning in het programma

2014-16 nog beter worden afgestemd op onze partners en het

actieplan van hun gezondheidszones.

Vademecum voor de terreinvrijwilligers

De grote kracht van Artsen Zonder Vakantie zijn de honderden

vrijwilligers die zich enthousiast inzetten. Om dit menselijk

kapitaal verder te versterken, werkte Artsen Zonder Vakantie een

beleid uit voor een betere selectie en voorbereiding van nieuwe

kandidaat terreinvrijwilligers.

Zo wordt een introductiedag voorzien, komen er permanente

vormingen, duidelijke evaluatieschema’s, enzovoort.

Het vademecum voor de terreinvrijwilliger, dat eind 2013

afgerond werd, moet een kader bieden waarbinnen duidelijke

afspraken gemaakt worden over de samenwerking tussen

Artsen Zonder Vakantie en zijn terreinvrijwilligers.

Interne capaciteiten versterken

Artsen Zonder Vakantie wil ook de interne werking optimali-

seren. In 2013 werden een aantal verbetertrajecten opgestart.

Daarbij maakt Artsen Zonder Vakantie gebruik van het EFQM-

model (European Foundation for Quality Management) als kader

voor de versterking van zijn werking.

De verbetertrajecten werden positief geëvalueerd door een

externe evaluator en in februari 2014 werd aan Artsen Zonder

Vakantie het EFQM-label “Comitted to Excellence” toegekend.

Een mooie erkenning!

© G

riet

Hen

dri

ckx

AZ

V-jaarverslag

2013 I 19

AZ

V-jaarverslag

2013 I 21Communicatie Een reeks opmerkelijke communicatie-initiatieven plaatst het voorbije jaar Artsen Zonder Vakantie opnieuw duidelijk op de kaart. PERS

Artsen Zonder Vakantie slaagde erin om in 2013 regelmatig de pers te halen.

In totaal werden ruim honderd titels geteld.

VOlT op TV één

De hoogtepunten in 2013 waren ongetwijfeld de reportage

in het één-programma Volt waarin gynaecoloog dr. Hendrik

Cammu - bekend van ‘De Laatste Show’ - kwam getuigen over

de missie van AZV-gynaecologe dr. Angelica Meers die hij verge-

zelde in het ziekenhuis van Ciriri (Bukavu, Oost-Congo).

Later getuigde hij daar het volgende over: “Artsen Zonder

Vakantie investeert door middel van specialist-vrijwilligers in

medische zorgen en educatie. Bovendien gaat het geld recht-

streeks naar Afrika; er zijn geen tussenpersonen. En het zijn net

die twee zaken die een land in ontwikkeling het hardste nodig

heeft.” Ook gynaecologe dr. Angelica Meers en anesthesiste dr.

Patricia Lavand’homme werden gefilmd tijdens hun werk voor

Artsen Zonder Vakantie. Zij gaven uitleg over het hoe en waarom

van hun vrijwillige inzet tijdens hun vakantieperiode. Via de

perspagina op de website kunt u deze VOLT-reportage herbe-

kijken. Surf hiervoor naar www.azv.be/pers

Dokters in Afrika

En daarnaast was er natuurlijk de boeiende tweede reeks

van Dokters in Afrika die vanaf eind november te zien was op

lifestylezender Vitaya. In de serie kwamen tevens de collega’s

van Memisa, Fracarita en CM Burundi aan bod. De kijker kreeg

een unieke blik op drie zendingen met teams van Artsen Zonder

Vakantie in DR Congo, Rwanda en Tanzania. Om nog even van de

sfeer van de reeks te proeven kunt u de trailers bekijken via het

Artsen Zonder Vakantie Youtube-kanaal.

Wereldgezondheidsdag

In België zijn we redelijk verwend op het vlak van goede gezond-

heidszorgen terwijl in heel wat regio’s van de wereld dit abso-

luut geen evidentie is. Daarom startte Artsen Zonder Vakantie

naar aanleiding van Wereldgezondheidsdag een campagne om

de gezondheid van Afrika in de kijker te zetten.

Heel wat media bleken niet ongevoelig voor deze nood. In het

VRT-journaal schetste journalist Peter Verlinden een beeld over

de Afrikaanse ziekenhuizen en interviewde hiervoor vrijwilliger

Krista Vandenborre. In het VTM-nieuws vertelde dr.Hendrik

Cammu over de schrijnende toestanden die hij in Oost-Congo

zag. Ook De Standaard publiceerde een interview met dr. Cammu

over zijn missie met Artsen Zonder Vakantie naar de hospitalen

van Ciriri en Nyantende terwijl in de Gazet Van Antwerpen

een uitgebreid interview met chirurg Stephan Vanderputte

verscheen .

Foto-expo en veiling in samenwerking met MTWalls

en Brussels Airlines

In december sloegen Artsen Zonder Vakantie, MTWalls en

Brussels Airlines de handen in elkaar. Onder het motto:

“’A shot for charity’ - Koop een kunstwerk. Steun een goed doel”,

kon je gedurende heel de maand december op de website van

MTWalls exclusieve kunst kopen van 6 Belgische topfotografen.

Wie Artsen Zonder Vakantie wilde steunen, werd aangemoedigd

om een werk van huisfotografe Griet Hendrickx te kopen. In

de gebouwen van Brussels Airlines werd bovendien een exclu-

sieve veiling georganiseerd. Onder andere Knack Weekend, De

Standaard en De Morgen publiceerden artikels en aankondi-

gingen over dit evenement.

Hoogtepunten

© V

eerl

e Sy

mo

ens

AZ

V-jaarverslag

2013 I 23

Subsidies in de lift

De inkomsten uit subsidies stegen met 58% tegenover het

resultaat van 2012 tot een totaal van € 910.278. Daarbij moet

wel de kanttekening gemaakt worden dat in deze pijler een

aantal inkomstenbronnen werden opgenomen die er voorheen

niet in zaten, hetgeen meteen de forse stijging verklaart.

Het gaat daarbij om zogenaamde geoormerkte giften; giften

die gebonden zijn aan een bepaald project of programma. Deze

interne verschuiving laat ons toe dit type schenkingen nauw-

keuriger op te volgen en de daaraan gekoppelde zendingen uit

te voeren. Daarenboven krijgt Artsen Zonder Vakantie zo een

duidelijker zicht op het onderscheid tussen giften van privé-

personen en de middelen die verkregen worden via (lokale)

overheden of fondsen en bedrijven.

Daling overige giften

Parallel aan de stijging van de inkomsten uit subsidies stellen

we een daling van de overige giften vast. Middelen die voor-

heen onder die noemer vielen zijn nu ondergebracht bij

subsidies. Ook stelden we in vergelijking met 2012 een daling

vast van het aantal ontvangen legaten. De mindere inkomsten

uit erfenissen hopen we in de komende jaren weer tegen te

gaan door mee te stappen in de campagne van Testament.be.

Al moet hierbij ook opgemerkt worden dat dit een investering

is op middellange termijn waarvan de resultaten pas binnen

enkele jaren echt zichtbaar zullen worden. Daarnaast worden

nog een aantal andere programma’s ontwikkeld die de fond-

senwerving verder moeten stimuleren.

Direct marketing-programma’s stabiel

Na enkele intensieve jaren van investeringen om de fondsen-

werving naar een hoger niveau te tillen, was het zaak om in

2013 de stijging van de inkomsten ook te bestendigen. Daarom

werden minder middelen gereserveerd om nieuwe donateurs

aan te trekken en verschoof de focus meer naar het behoud

van bestaande schenkers.

De inkomsten uit lopende permanente opdrachten liepen met

ongeveer 10% terug, terwijl de inkomsten uit direct mailings

met zo’n 10% stegen. Ook het aantal schenkers in deze laatste

categorie steeg licht.

Gelukkig bent u er!

Dat de noden op het vlak van gezondheidszorg in Afrika

groot zijn, staat buiten kijf. Gelukkig zijn er vele duizenden

mensen die jaar na jaar gul hun geldbuidel bovenhalen. Ruim

20.000 individuele schenkers, maar ook bedrijven als Brussels

Airlines en MSD, meer dan 40 Vlaamse steden en gemeenten,

de Nationale Loterij, DGD en de Koning Boudewijnstichting

maakten het werk van Artsen Zonder Vakantie mogelijk.

Elders in dit jaarverslag kon u al lezen dat Artsen Zonder

Vakantie de komende jaren voor enorme uitdagingen staat.

Zonder trouwe schenkers als u is het onmogelijk om die

engagementen waar te maken. Artsen Zonder Vakantie

hoopt dan ook dat u, samen met de terreinvrijwilligers, wil

blijven meewerken aan een betere gezondheidszorg voor de

Afrikaanse bevolking.

Artsen Zonder Vakantie is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving en verbindt zich er als dusdanig

toe een strikte deontologische code te respecteren. Deze code bepaalt dat alle schenkers, medewerkers en perso-

neelsleden recht op informatie hebben in de vorm van transparante en uitgebreide informatie. Meer informatie

hierover vindt u op www.azv.be.

49% direct mailings

25% subsidies

14% overige giften

11% direct dialogue

1% diverse inkomsten

Trouwe schenkers zijn de levensader van elk goed doel; dat is eens te meer gebleken in de voorbije jaren. 2012 was een historisch recordjaar dat beloofde moeilijk te evenaren te zijn. Duizenden trouwe schenkers zorgden er echter alweer voor dat Artsen Zonder Vakantie in 2013 zijn werk kon verder zetten. Toch kwam er een einde aan de groei van de voorbije jaren.

De doelen die Artsen Zonder Vakantie zich gesteld had begin 2013 werden vlot gehaald, op enkele vlakken deed Artsen Zonder Vakantie het zelfs aanzienlijk beter dan de voorzichtige voorspellingen. Maar na de forse stijgingen van de inkomsten in 2011 en 2012, kwam zoals verwacht wel een eind aan die snelle groei in 2013. De bruto-inkomsten bleven nagenoeg stabiel, maar netto klokte Artsen Zonder Vakantie iets lager af op ruim 1,8 miljoen euro.

Fondsenwerving

© G

riet

Hen

dri

ckx

Balans en resultatenrekening 2013Artsen Zonder Vakantie sloot 2013 af

met een klein verlies van iets meer dan

€ 5.000. Daarmee deed de organisatie

het aanzienlijk beter dan aanvankelijk

voorzichtig gebudgetteerd.

In het voorbije boekjaar hielden inkom-

sten en uitgaven elkaar in evenwicht

ondanks het gegeven dat werd afge-

weken van de vooropgestelde prognose.

De totale opbrengsten lagen 7% hoger

dan gebudgetteerd, terwijl de kosten

5% hoger eindigden dan voorzien.

Wanneer we de vergelijking maken met

2012, valt het meteen op dat de totale

inkomsten stegen, net als de totale

kosten. In tegenstelling tot de voorspel-

ling dat de inkomsten zouden dalen,

stegen ze nog tot ruim 3,6 miljoen euro.

Dit was voornamelijk te danken aan

subsidies van de Nationale Loterij, de

Belgische ambassade in Burundi en de

Vlaamse steden en gemeenten die hoger

uitvielen dan aanvankelijk verwacht.

Langs de kostenzijde stegen de uitgaven

van fondsenwerving in vergelijking met

2012. Ze stegen wel minder sterk dan

verwacht dankzij een aantal maat-

regelen die efficiënter kostenbeheer

mogelijk maakten. Door het uitblijven

van een groots opgezette PR-actie

bleven de kosten voor communicatie ver

beneden de kosten van 2012. Het meest

opvallend in deze resultatenrekening is

ongetwijfeld dat de kosten Zuidwerking

veel hoger uitvielen dan voorspeld.

Zowel tegenover het budget (plus bijna €

250.000) als tegenover het resultaat van

2012 (meer dan € 500.000).

BUDGET 2014 2013 2012

TOTAAl INKOMSTEN 3 240 951 3 614 338 3 461 009

giften 2 393 363 2 651 926 2 679 841

subsidies 815 588 910 278 613 462

Diverse opbrengsten 12 000 24 590 43 108

Financiële opbrengsten 20 000 27 543 123 998

Uitzonderlijke opbrengsten 0 0 600

KOSTEN 3 316 932 3 619 386 3 003 404

Zuidwerking 1 880 523 2 266 672 1 724 904

Algemene Werkingskosten 416 986 374 428 328 652

Fondsenwerving 741 826 783 901 724 852

Externe communicatie/sensibilisering 237 659 150 398 194 398

Afschrijvingen Algemeen 26 938 18 252 14 707

Financiële kosten 5 000 11 871 6 166

Uitzonderlijke kosten 3 000 2 796

Belastingen en taksen 5 000 11 068 9 725

RESUlTAAT - 75 981 - 5 048 457 605

ACTIVA 2013 2012

vaste activa 48.373 30.580

vlottende activa 2.953.215 2.940.457

3.001.588 2.971.037

KOSTEN

Eigen vermogen 2 534.593 2.539.641

Schulden 466.995 431.396

3.001.588 2.971.037

2014 markeert de start van een nieuw meerjarenprogramma

waarin enkele ambitieuze doelen zijn opgenomen. Het aantal

partnerziekenhuizen werd teruggeschroefd opdat intensiever

kan samengewerkt worden met de overblijvende partners.

Voor hen wordt een budget uitgetrokken van € 1.880.523,

een bedrag dat nagenoeg op hetzelfde niveau blijft als het

budget van 2013. Dit budget komt overeen met 164 geplande

zendingen die door 358 terreinvrijwilligers uitgevoerd zullen

worden in 5 landen: DR Congo, Rwanda, Burundi, Benin en

Burkina Faso. Naar het einde van het huidige strategisch kader

toe zal de jaarlijkse investering voor onze Afrikaanse partners

nog gevoelig verhogen.

Op het vlak van fondsenwerving zakken de uitgaven in lijn met

het voorbije jaar. Efficiënter werken moet toelaten om met een

budget te werken dat zo’n 40.000 euro lager ligt dan in 2013.

Langs de inkomstenzijde verwacht Artsen Zonder Vakantie

evenwel minder giften. Het uitblijven van grote legaten en

de onzekerheid over opbrengsten uit fondsen hebben doen

besluiten de inkomsten uit giften en subsidies zo’n 250.000

euro lager in te schatten dan in 2013.

Daarnaast worden extra middelen voorzien voor de algemene

werking en de externe communicatie. De IT-infrastructuur is

dringend aan vernieuwing en uitbreiding toe en daarnaast

verschuift een gedeelte van de loonkost van beleidsmedewer-

kers naar deze post. Zij zullen zich onder meer inzetten om het

EFQM-kwaliteitslabel te behouden en het erkenningsdossier

op te maken dat noodzakelijk is om in de toekomst nog over-

heidssubsidies te krijgen.

Op vlak van communicatie wordt extra geïnvesteerd in

Franstalige perscommunicatie en Testament.be, een sensibili-

seringsprogramma voor legaten.

Globaal genomen gaat Artsen Zonder Vakantie uit van een

verliescijfer van om en bij de 76.000 euro. We zullen in het

komende jaar alle zeilen moeten bijzetten om dat verlies

binnen de perken te houden. Daarvoor rekenen we in de eerste

plaats op onze trouwe schenkers. We hopen dat u uw finan-

cieel engagement massaal zal verder zetten!

Budget 2014

© G

riet

Hen

dri

ckx

AZ

V-jaarverslag

2013 I 25

Algemeen beheer

Raad van Bestuur

Hugo Prims

Corneel Beyers

Guy Declercq

Yves Kluyskens

Krista Vandenborre

Samuel Van Steirteghem

Directeur

Inge Weber

Algemene Vergadering

Corneel Beyers

Jacques Blairon

Diederik Blockmans

Jean-Victor Blondiau

Françoise Castermans

Hilde De Bie

Frans De Weer

Guy Declercq

Jan Goosens

Thérèse Hauwaert

Michel Hoogmartens

Yves Kluyskens

Aldegonda Martens

Werner Mathieu

Carole Meersschaert

Reginald Moreels

Bruno Mortelmans

Gustave Nzuzi

Patrick Peeters

Stijn Peeters

Theo Peeters

Hugo Prims

Frans Theeuwes

Tim Tollens

Musa Tugilimana

Dirk Van Der Roost

Nadine Van Puyvelde

Ward Van Rompay

Samuel Van Steirteghem

Krista Vandenborre

Luc Vanderheyden

Nele Vangheluwe

Roger Vercammen

Nico Verdickt

André Vincent

Dirk Weets

Walter Zinzen

Erevoorzitter

Frans De Weer

Commissaris-revisor

Dolf De Backer

* Samenstelling op 26 april 2014

Bestuursorganen *

© G

riet

Hen

dri

ckx

Meer weten? Artsen Zonder VakantieRode Kruisplein 162800 Mechelen T: (015) 400 888info@azv.bewww.azv.be Storten kan op rekeningnr:BE73 7331 0001 0060

V.

U.:

Erw

in R

eyn

aert

– A

rtse

n Z

on

der

Vak

anti

e –

Ro

de

Kru

isp

lein

16

– 28

00 M

ech

elen

- V

orm

ge

vin

g: S

tud

io G

lori

a