Boone Eva & Van Hevele DelphineKlinisch Psychologen – Gedragstherapeuten - Slaappsychologen

Een praktische aanpak

Insomnie

Domus Medica Richtlijnen

Herziene versie 28/06/2018

Aanpak van slaapklachten en insomnie bij volwassenen in de eerste lijn.

Diagnostische criteria (DSM-5)

1. Subjectieve klacht over slecht slapen2. Tijd nodig om in te slapen > 30 min.

Tijd wakker na begin slaap > 30 min.(of slaapefficiëntie < 85% )

3. 3 of meer nachten / week4. Minstens gedurende 3 maand5. Psychologisch lijden en/of negatieve invloed op het

dagelijks functioneren6. Komt voor ondanks adequate mogelijkheden tot

slaap

Chronische slapeloosheid

Vicieuze cirkel

SLECHTE GEWOONTENte veel tijd in bed

onregelmatig slaapschemadutjes overdag

activiteiten onverenigbaar met slapen

INSOMNIE

OPWINDING,

Geprikkeldheidemotioneel

cognitief / mentaalfysiologisch / lichamelijk

GEVOLGENgemoedstoestand

vermoeidheidprestatietekortensociaal ongemak

GEDACHTEN / ATTITUDESzich zorgen maken over slaaptekort

piekeren over de gevolgenonrealistische verwachtingen

onterechte attributies

Individueel of in groep (voorkeur)

Verwijzing kan zowel door interne specialisten als huisartsen

Intakegesprek

Erna raadpleging bij een van de artsen van het slaapcentrum

In groep 7 sessies, max 8 personen

Parallel door Eva en Delphine, op maandag- of dinsdagavond van 18-19u30

Situering CBT-I

Medicatie vs CBT-I

Verandering in slaapduur : vergelijk

D. Jacobs, PhD, Sleep Disorders Center, Beth Israel Deaconess Medical Center, 330 Brookline Ave, TCC-866, Boston, MA 02215(gjacobs@caregroup.harvard.edu). Archives of Internal Medicine, Accepted for publication November 21, 2003

Medicatie vs CBT-I

Veranderingen in slaap efficiëntie: vergelijk

D. Jacobs, PhD, Sleep Disorders Center, Beth Israel Deaconess Medical Center, 330 Brookline Ave, TCC-866, Boston, MA 02215 (gjacobs@caregroup.harvard.edu). Archives of Internal Medicine, Accepted for publication November 21, 2003

Meeste effect op :

– inslaaptijd

– wakker liggen

– aantal keer wakker worden

Minste effect op : de totale slaaptijd

Doel is meer aaneengesloten te slapen = verbeteren van de

slaapefficiëntie

Effect van de slaaptraining

8 op 10 deelnemers slapen beter (en kunnen beter omgaan met moeilijke

periodes)

Meestal na 4 à 6 weken effect van technieken

Met begeleiding beter effect dan zelfstudie

De eerste weken kunnen tot meer vermoeidheid en slaperigheid leiden (niet

te onderschatten, ook voor de partner)

Vermoeidheid is niet gelijk aan slaperigheid

Uitgerust gevoel is pas voor na de training

Effect van de slaaptraining

Componenten CBT-I

Gedachten en attitudesPsycho-educatieCognitieve interventiesAntipiekertechnieken

Slechte gewoontesSlaaphygiëne DagafbouwSlaaprestrictie Stimuluscontrole

SpanningZelfobservatie Relaxatie

Slaaprestrictie als belangrijkste

component

Doel: kwaliteit ipv kwantiteit

Vlugger inslapen, beter aaneengesloten, minder (vroeg) wakker worden

Slaapduur individueel verschillend

Via slaapdagboek, per week

Voorbeeld van een slaapdagboek

Slaaprestrictie

Verschillende parameters uitrekenen

Tijd in bed versus totale slaaptijd

Slaapraam = totale slaaptijd (min 5u)

Obv slaapefficiëntie (SE), pas je slaapraam aan:

SE < 80 %: krimp slaapraam in met 15 minuten (min 5u)

SE tussen 80 % en 85 %: behoud slaapraam van de afgelopen week

SE > 85 %:

verhoog slaapraam met 15 minuten

Stimuluscontrole

Neiging bij slapeloosheid:- wakker liggen in bed- tv kijken, piekeren, lezen in bed- Geïrriteerd of gespannen voelen in bed= associatie tussen bed en niet-slapen

Doel stimuluscontrole:BED/slaapkamer/bedtijd = slapen

Hervalpreventie

Laatste sessie

Doel: terugval voorkomen

Slechte nachten te verwachten, besef dat dit normaal is

Zet de normale dagelijkse routine verder

Voorkomen dat acute slapeloosheid uitmondt in• een chronisch probleem

• paniek

• verkeerd gedrag

Getuigenis

Literatuur

Maes J et al (2018). Nut van slaaphygiëne: wetenschappelijke evidentie. Tijdschrift

voor Geneeskunde, 74, nr. 17, 1131-1142.

Walker M (2018). Slaap. Nieuwe wetenschappelijke inzichten over slapen en dromen.

De Geus.

Verbeeck Ingrid & Van de Laar Merijn (2010). Verbeter je slaap. Slaapcentrum

Kempenhaeghe (NL). Bohn Stafleu Van Loghum.

Verbraecken J & Buyse B (2013). Slaap & slaapstoornissen. (Acco).

Verbraecken J & Bergen T (2014). S.O.S. Slaap. Houtekiet.

http://www.somniferesetcalmants-manuelaide.be/wp-content/uploads/2018/03/NL-

brochure-slaaploosheid-02.pdf