Astma of COPD Wat uw apotheker kan doen. Programma • Astma/COPD algemeen • klachten • ontstaan...
-
Upload
mathilda-gerritsen -
Category
Documents
-
view
227 -
download
0
Transcript of Astma of COPD Wat uw apotheker kan doen. Programma • Astma/COPD algemeen • klachten • ontstaan...
Astma of COPDWat uw apotheker kan doen
Programma
• Astma/COPD algemeen• klachten• ontstaan• wat is er aan te doen
• Geneesmiddelen bij astma en COPD• Inhalatoren• Pauze• Wat doet de apotheek?• Vragen?
Mensen met astma
• 10% van de bevolking heeft wel eens last van astmaklachten zoals piepen op de borst en
kortademigheid• Diagnose astma:
• 2,5% van de mannen• 2,8% van de vrouwen
• 5% van de kinderen tot en met veertien jaar• Bij ruim de helft van de kinderen met een vroege
diagnose astma is de ziekte een jaar na de diagnose 'over’
Mensen met COPD
• Meer dan 10% van de bevolking heeft wel eens last van chronisch hoesten en slijm opgeven.
• Diagnose COPD:• 2,4% van de mannen• 1,7% van de vrouwen
Klachten bij astma
• Hoesten• Piepen• ‘Vol’ zitten• Benauwdheid• Moe• Soms, eerder hijgen bij inspanning
(inspanningsastma)• Astma-aanval (exacerbatie): bijna niet meer kunnen
ademhalen
Klachten bij COPD?
• Hoesten• Kortademig• Benauwdheid• (Veel) taai slijm opgeven• Minder conditie• Longaanval( exacerbatie): veel hoesten, taai slijm
en benauwdheid
Waardoor ontstaat astma
• Allergie
• huisstofmijt
• boompollen, graspollen
• Overgevoeligheid
• Luchtwegen reageren snel en heftig op prikkels
• Aanleg
• Langdurige blootstelling schadelijke stoffen
(beroepsastma)
• Gevolg: Luchtwegen zijn chronisch ontstoken
Waardoor ontstaat COPD
COPD: Chronic Obstructive Pulmonary Disease• constant ademhalen door vernauwde luchtwegen• verzamelnaam voor longziekten: Chronische
bronchitis en Longemfyseem• longen en luchtwegen zijn blijvend ontstoken:
beschadigd en niet meer te herstellen (in tegenstelling tot astma)
Oorzaken• Roken• Onvoldoende behandelde astma• Veel longontstekingen• luchtvervuiling, schadelijke stoffen• aanleg
Wat helpt?
Leefregels:• stoppen met roken• vermijden van prikkels
• Bij astma: huis saneren (ivm huisstofmijt) en andere allergische prikkels
• Bij COPD: niet-allergische prikkels zoals smog en tabaksrook
• bewegen• gezonde voeding• niet te laag of te hoog gewicht
Resultaat behandeling
Astma• Bij het merendeel van de patiënten:
• Terugdringen klachten• Normaal functioneren• Geen aanvallen• Normale longfunctie
COPD• Meer ‘lucht’• Betere conditie• Achteruitgang van de longen vertragen
Waar kunnen medicijnen helpen?
• Klachten wegnemen of verminderen• Aanvallen voorkomen• Een goede longfunctie behouden
• Dit alles met de laagst mogelijke dosering en de minste bijwerkingen
Medicijnen bij astma en COPD
• Luchtwegverwijders• Langwerkend: Serevent, Spiriva, Oxis• Kortwerkend: Salbutamol, Atrovent
• Ontstekingremmers/luchtwegbeschermers• Inhalatiecorticosteroïden: Flixotide, Pulmicort, Qvar, Alvesco• Corticosteroïden oraal: Predni(so)lon, behandeling aanval
• Combinaties:• Seretide (Flixotide/Serevent)• Symbicort (Pulmicort/Oxis)• Foster (Beclometason/Oxis)
Luchtwegverwijders
Werking• Direct effect• Verwijden luchtwegen, verbeterde ademhaling• Voordeel van inhaleren: medicijnen snel op juiste
plek
Bijwerkingen• Zelden: trillende handen, hartkloppingen, droge
mond, hoesten, heesheid• Oplossing: Verbeteren inhalatietechniek of andere
luchtwegverwijder
Ontstekingsremmers
Werking• Geen direct effect• Vermindering gevoeligheid longen voor irriterende
stoffen• Astma: basis van de behandeling• COPD: verminderen hoeveelheid aanvallen,
‘proefbehandeling’
Bijwerkingen• Soms: heesheid, schimmelinfectie in mond • Oplossing: Verbeteren inhalatietechniek en spoelen
mond met water
Geneesmiddelen informatie
• Eerst luchtwegverwijder gebruiken, dan de ontstekingsremmer
• Langwerkende luchtwegverwijder en ontstekingsremmer continue gebruiken
Inhaleren moet je leren
• 70% van alle mensen benut de medicijnen onvoldoende
• Verschillende inhalatievormen:• dosisaërosol• poederinhalator• Vernevelaar
Inhaleren moet je leren
• Keuze wordt bepaald door:• Patiëntkenmerken: vaardigheden, inhalatiekracht• Afhankelijk van het geneesmiddel• Voorkeur patiënt, arts (ervaring)• Prijs, kwaliteit• Vergoeding zorgverzekeraar: preferentiebeleid
• Gebruiksgemak:• Liefst 1 vorm inhalator voor alle medicatie
Dosisaërosol
• Spuitbus onder druk: Suspensie of oplossing in cfk-vrij drijfgas
• Doseerventiel geeft pufje af door indrukken tijdens inademen
• Beschikbaar voor alle medicatie• Problemen met inhaleren: hand-long coördinatie,
matige verdeling in longen
Dosisaërosol
• Voorzetkamer (Volumatic, aerochamber)• Let op hygiene, afwassen, meerdere doses of
soorten geneesmiddelen• Autohaler, Redihaler (door ademhaling
geactiveerd) Niet geschikt voor voorzetkamer. Voorbeeld: Salbutamol (Airomir), Qvar
Droogpoederinhalator
• Vaste stof (zeer fijn)• Capsules voor eenmalig gebruik: Cyclohaler• Meerdere doses in een inhalator: Diskus,
Turbuhaler, novolizer
Vernevelaars
• Apparaat zet vloeistof om in nevel• Nevel wordt ingeademd via mondstuk • Alleen denken aan inademen• Middelen: Flixotide, Pulmicort, Combivent
Inhalatie instructie
Aandachtspunten• Gereed maken inhalator• Houding lichaam, uitademen• Hanteren specifieke inhalator• Krachtig inademen, adem vasthouden• Houdbaarheid, schoonmaken, bewaren• Wanneer is de medicatie op?
• Bekijk de instructiefilmpjes op www.apotheek.nl
Dosis aerosol
• (meestal) Schudden voor gebruik• Langzaam en diep inademen en tegelijk spuitbusje
indrukken• Blijven inademen • Wachten voor tweede dosis (schudden)• Wanneer leeg?
• Beschrijving in bijsluiter• pufje tegen spiegel of stuk zwart papier doen• doses aftellen
Dosis aerosol en voorzetkamer
• Aerosol schudden en dan bevestigen• 1 pufje per keer, direct gebruiken• rustig en diep 5-10 keer inademen door de mond
via voorzetkamer• Steeds 30 sec wachten voor een nieuwe
dosis/nieuw geneesmiddel• Schoonmaken voorzetkamer met een sopje, niet
naspoelen, aan de lucht laten drogen
Autohaler
• Schudden voor gebruik• Langzaam en diep inademen• Blijven inademen als men de klik hoort• 1 min wachten voor tweede dosis
Respimat
• Plaatsen patroon (kan de apotheek voor u doen• 4x afvuren na dagelijks gebruik• Langzaam en diep inademen, druk op
ontspanner• Inhalatie herhalen voor juiste dosering
Droogpoeder inhalatie capsules
• Capsule uit verpakking halen en in inhalator plaatsen
• Capsule openen, doorboren met 1 of 2 knoppen• Krachtig en diep inademen• Smaaksensatie achter op de tong• 2x inhaleren als capsule niet leeg is
Droogpoeder inhalator
• Inhalator laden, klik• Diep en krachtig inademen• Soms smaaksensatie, soms niet• Soms 2x inhaleren• Doseringsteller, kleur, cijfers
Pauze
Wat kan de apotheker voor u doen?
• Veiligheidscontrole• Voorlichting• Inhalatie-instructie / oefenen• Advies in een persoonlijk gesprek• Samenspel voorschrijver, patiënt en apotheker
Medicatie veiligheid• Reden van voorschrijven• Contra-indicatie voor geneesmiddel• Leeftijd, geslacht• Overgevoeligheden• Andere ziektes• Labwaarden
Eerste recept (apotheek)
• Reden van voorschrijven• Medicatiebewaking:
• Dubbelreceptuur (combinaties, andere naam, generieke middelen)
• Doseringscontrole• Optimale behandeling met medicatie
(farmacotherapie) • Gebruik: Zo nodig, continu of preventie
Eerste recept (patiënt)
Eerste uitgifte begeleiding• Wat is er afgesproken met de voorschrijver?• Verwachting van de patiënt / Motivatie voor het
gebruik• Informatie over geneesmiddel• Inpassen in de dagelijkse routine• Inhalatie instructie
Herhaalreceptuur
• Evaluatie van het gebruik / welke ervaringen• Eventueel herinstructie• Medicatiebewaking• Dubbelreceptuur• Te snelle/late herhaling, alles herhaald?• Behandelen bijwerkingen (mondschimmel)• Screening medicatiegebruik
Handverkoop en voeding
• Hoestdranken• Codeine, noscapine
• Voedingssupplementen, vitamines• Voeding op recept, bv Respifor• Stoppen met roken medicijnen
Stoppen met roken
• Nicotine pleisters, kauwgom, etc• Zyban• Champix• Wat vergoedt de zorgverzekeraar?• Motivatie
Wensen apotheker
• Reden van voorschrijven• Gebruikservaring / reden van stoppen• Check inhalatievaardigheden• Vraagbaak voor U!