Nummer 166DWARS DOOR DE BUURT#DWARS6 Politiek

Burgerinitiatieven

VoorhoedeDe Burgerinitiatiefgroep Lokale Democratie hield, in samenwerking met Pakhuis de Zwijger en Netwerk Demo-cratie, op 23 april een voorlo-pige slotbijeenkomst in haar zoektocht naar de kwaliteiten en kenmerken van de lokale democratie. Aan een zaal vol genodigden, betrokkenen zo niet belanghebbenden bij het onderwerp, werden de 10 stel-lige punten voorgelegd.Eén van de motieven voor it burgerinitiatief was de sterk afnemende legitimiteit van de lokale partijendemocratie. De beperkte omvang van de groep initiatiefnemers, de geringe legitimiteit, is vreemd genoeg nooit genoemd als reden het tot stand gekomen manifest enigszins te relative-ren.Nog vreemder is dat de uitge-nodigde politici op de betref-fende avond de hoofdrol kre-gen. En uiteindelijk gevraagd werden zitting te nemen in een comité van aanbeveling. Dat de politici van de PvdA, Groen Links en de VVD waren bewijst te meer dat de ge-meentelijke coalitie en deze burgeroppositie in een goede verhouding tot elkaar staan.Maar de verontrusting geldt behalve deze randverschijn-selen toch vooral de teksten an sich.

InitiatiefHet begint al met de nadruk op het begrip burgerinitiatief. De term is al weer enige tijd geleden gereserveerd voor een politieke actie: een kiesgerech-tigde kan met 40.000 handte-keningen een onderwerp op de agenda van de 2e kamer krijgen. In Amsterdam heeft een kiesgerechtigde genoeg aan 200 handtekeningen om een onderwerp op de agenda van de gemeenteraad krijgen.Maar in opgave 1 van het document is juist elke poli-tieke interpretatie van het begrip uit den boze. Met de tweede verklarende zin is de cryptische toon van dit ma-nifest gezet. Hoe dan ook, de

Door: Arie van Tol | Fotografie: Arie van Tol

‘Van bolwerk naar netwerk’ heet de conceptvisie burgerparticipatie van het gemeentelijke college. Het ‘Amsterdams manifest lokale democratie’ met tien opgaven [zie kader] is het voorlopige product van de Burgerinitiatiefgroep. De twee stukken bijten elkaar niet. Integendeel. De gratuite lofzang op de burger klinkt opvallend eenstemmig.

politicus zal natuurlijk netjes de burgerinitiatieven erken-nen als democratische macht. Dat doet ie even zo goed met een particulier initiatief, een subversief initiatief [een voorbeeld hiervan: valreep.org], een buurtinitiatief, een bewonersinitiatief, etc.Hoe kan een niet-politiek initiatief democratisch zijn? En hoe lang blijft een initiatief eigenlijk een initiatief?

GeldZonder ook maar te reppen van enig inhoudelijk criterium wordt in opgave 2 het recht op

financiële middelen uit een in te stellen ‘Stimuleringsfonds voor Burgerinitiatieven’ ge-claimd. Politieke of ambtelijke goedkeuring voor het inzet-ten van publiek geld moet niet nodig zijn, de toewijzing wordt door bewoners ver-richt. Op zijn minst vraagt dit om optimale informatie aan alle bewoners, liever nog om een poging tot enige represen-tativiteit. De lokale overheid dient de begrotingen transparant en participatief te maken, luidt de derde opgave. Ik ben het daar zeer mee eens. Maar grijp vertwijfeld naar mijn hoofd als dan de buurtbegroting in stadsdeel Oost als lichtend

voorbeeld wordt genoemd. Mogen zeggen wat belangrijk is zonder enige indicatie van financiële (on)mogelijkheden kan toch moeilijk beschouwd worden als een revolutionaire doorbraak. Inzicht in de uitga-ven en inkomsten en inspraak bij te maken keuzes, daar moet het om gaan.

Verantwoordelijkheid’t Is mooi als burgers een verwaarloosde muziektent opknappen en vervolgens het groen er omheen gaan onder-houden. ’t Is mooi als burgers hun eigen straatje schoon vegen. ’t Is mooi als burgers een dierenasiel kraken en er activiteiten voor de buurt organiseren. En ’t is ook mooi dat sommige ondernemers ini-

tiatieven nemen die goed zijn voor de buurt en de openbare ruimte. Natuurlijk.Maar die praktijk in een prin-cipe – opgave 4: meer publieke taken aan burgers die dat willen – verwoorden is wel erg koren op de molen van de liberalen. Het past allemaal te mooi bij een terugtredende overheid, bij flinke bezuinigin-gen en bij de eigen kracht van de burgers.De overheid is nogal eens nalatig, slordig en traag. Maar laten we alsjeblieft kunnen

blijven klagen bij de overheid! Laat er een eindverantwoor-delijke blijven! Laat er een overheid blijven (of terug-komen?!) die er op toeziet dat de ongelijkheid in de samenleving zich niet ook gaat uitstrekken tot de publieke zaken! Versterk de overheid in plaats van ’m verder uit te kleden!

EnzovoortOok de overige punten geven te denken. Hoe reëel is het van burgers werk- en/of opdrachtgevers te maken?(5) Gaan behalve bedenkers ook uitvoerders beloond wor-den en door wie?(6) Staat het initiatief centraal of de initiatiefnemer?(7) Telt alleen nog het nieuwe experiment

Manifest

en wordt elk burgerinitiatief uit het verleden [dat inmid-dels is geworden tot (een deel van) een organisatie] vergeten [en wegbezuinigd]?(8) Moet een burgerinitiatief zich wil-len bemoeien met de interne verandering van een organi-satie?(9) En is formalisering en juridisering ervan via het vastleggen van rechten en plichten wel in het belang van burgers?

ConclusieMisschien is het te gemak-zuchtig het manifest lokale democratie zo weg te zetten. Zeker als daarmee gesugge-reerd lijkt te worden dat de kritiek met name de tekstuele uitwerking betreft. De inten-ties erachter, daar heb ik nog veel meer moeite mee. Voor de lokale democratie is het van belang dat er volop inspraak-mogelijkheden blijven. Dat er gezocht blijft worden naar collectieven waarin de burger politieke invloed nastreeft. Maar voor de lokale democra-tie is het minstens zo belang-rijk dat vertegenwoordigers hun verantwoordelijkheid nemen om een algemeen belang of dat van de meest kwetsbaren in de samenleving te behartigen. Want het is allerminst zeker dat burger-initiatieven als vanzelf ook álle burgers ten goede zullen en kunnen komen. #

Î� ÈYDQ�EROZHUN�QDDU�QHWZHUNÉ��de conceptvisie burgerparti- cipatie is als onderdeel van het nieuwe bestuurlijke stel-sel terug te vinden op www.amsterdam.nl/gemeente/informatie/bestuurlijk-stelsel [punt 6 in de rechterkolom]

Î�+HW�È$PVWHUGDPV�0DQLIHVW�Lokale Democratie’ is o.a. terug te vinden via www.dezwijger.nl/page/68657/nl

�'H�EXXUWEHJURWLQJ�2RVW�LV�terug te vinden via www.oost.amsterdam.nl en dan links onder onder buurten in Oost aanklikken: buurtplatforms en buurtbegroting

1. Erken burgerinitiatieven als democratische macht

Het eigen initiatief van burgers die zich inzetten voor hun buurt of wijk is een belangrijk onderdeel van onze

democratie. Erken het zelfstandige en niet-politieke karakter van deze initiatieven en vertrouw op hen als de

voorwaarde scheppende macht voor het loslaten en overdragen van publieke taken.

2. Stel stimuleringsfonds in

Burgerinitiatieven moeten een beroep kunnen doen op financiële middelen, zonder daarbij afhankelijk te worden

van politieke of ambtelijke goedkeuring. Stel daarom een Stimuleringsfonds voor Burgerinitiatieven in, dat

wordt bekostigd vanuit bestaande publieke middelen en waarvan de toewijzing wordt verricht door bewoners.

3. Maak begrotingen transparant en participatief

Op alternatieve voorzieningen diensten te kunnen ontwikkelen is inzicht in de huidige geldstromen nodig.

Maak naar voorbeeld van de buurtbegroting in Stadsdeel Oost de gemeentelijke begrotingen transparant en

inzichtelijk. Combineer dit met het opstellen van prioriteiten door bewoners en het participatief opstellen

van toekomstige begrotingen.

4. Meer publieke taken aan burgers die dat willen

Burgerinitiatieven die publieke taken beter kunnen en willen uitvoeren dan de overheid en semi-publieke

organisaties moeten het recht krijgen deze uit te voeren. De lokale overheid en de semi-publieke organisaties

faciliteren dit door hiervoor ruimten en middelen beschikbaar te stellen.

5. Laat ondersteuners in opdracht van burgers werken

Burgerinitiatieven die verantwoordelijkheden overnemen in het publieke domein hebben recht op eigen-

standige ondersteuning, professionals die in opdracht van hen werken. Laat de initiatieven zelf een keuze voor

functie en persoon maken en zorg voor ondersteuners met dienstbare en faciliterende competenties.

Amsterdams manifest lokale democratie 10 opgaven aan de politiek: 1 – 5

Wie onderhoudt de wilgenboot?

De uitkomst van een burgerinitiatief? Park Frankendael, de Vereniging

of de Pure Markt?