Ambtenaar 2.0november/december 2011 samen maken we de overheid

Roald Lapperre: directeur 2.0

slim luisteren in de sociale media

2.0, mag dat wel?

Gemeente 2.0: zo doet veghel dat

Test jezelf: hoe ambtenaar 2.0

ben jij?

2

cov

er:

op d

e fo

to:

san

dra

slu

ijter

, ge

mee

nte

Utr

echt

. Fo

to c

over

: ro

n va

n de

r ko

lk,

gem

eent

e en

sche

de.

illu

stra

tie:

Ger

dien

bat

hoor

n, p

rovi

ncie

Utr

echt

3

cov

er:

op d

e fo

to:

san

dra

slu

ijter

, ge

mee

nte

Utr

echt

. Fo

to c

over

: ro

n va

n de

r ko

lk,

gem

eent

e en

sche

de.

illu

stra

tie:

Ger

dien

bat

hoor

n, p

rovi

ncie

Utr

echt

het internet brengt nieuwe mogelijkheden voor sa-menwerken. volgens Tno zijn we zelfs op weg naar een cocratie (zie pagina 19). deze ontwikkelingen roepen voor ons ambtenaren nieuwe vragen op. die vragen komen in dit tijdschrift aan bod.

wat de overheid 2.0 voor jouw werk betekent, dat kun je alleen zelf beantwoorden. met dit tijdschrift hopen we echter wel een aantal handvatten te kun-nen bieden. Lees bijvoorbeeld hoe roald Lapperre, directeur bij het ministerie van eL&i, het aanpakt (pagina 7).

dit tijdschrift is ook een resultaat van cocreatie. het is tot stand gekomen door kennis en kunde uit ver-schillende delen van de overheid online bij elkaar te brengen. vanuit alle bestuurslagen en diverse organisaties is gratis meegeholpen om dit tijdschrift tot stand te brengen.

het staat dan ook bol van de praktijkverhalen: van veghel tot oostzaan en van de brandweer tot rijkswaterstaat. het bevat handige tips, maar ook links om je verder te verdiepen. een kwestie van ‘gewoon doen’, is de conclusie in dordrecht (pagina 14).

‘en van elkaar leren’, wil ik daaraan toevoegen. daarvoor is ambtenaar 2.0 immers bedoeld. dus vraag nog een aantal exemplaren aan en verspreid dit tijdschrift onder je collega’s. word lid van amb-tenaar 2.0 en deel je eigen ervaringen. Zo maken we de overheid beter. samen.

davied van berlo, Programma ambtenaar 2.0

4 aan de slag!

6 roald Laperre, directeur 2.0: ‘Uitlekken is

van alle tijden’

9 apps2have: mobiele applicaties voor op het

werk

10 slim luisteren in de sociale media

12 de vijf boeken

13 neem je eigen laptop mee

14 niet te moeilijk doen over 2.0-oplossingen

16 Test: hoe ambtenaar 2.0 ben jij?

18 achtergrond: internet verandert de

samenleving

21 een ambtenaar 2.0 in de praktijk:

brandweervrouw agaat van der veer

22 Tien tips voor het opzetten van een online

community

23 de vijf netwerken

24 Gemeente 2.0: zo doet veghel dat

27 rijkswaterstaat yammert er op los

28 2.0, mag dat wel?

30 colofon

31 column Frans nauta

Qr-codes (Quick response-codes) zijn tweedimen-sionale streepjescodes die eruitzien als blokjesco-des. achter een Qr-code kan een website, mail-adres of stuk tekst zitten. scan je een Qr-code met een app op je smartphone, dan krijg je direct de inhoud te zien. de Qr-code bij dit artikel ver-wijst naar http://ambtenaar20.ning.com/profiles/blogs/qr-hoe-gaan-we-daarmee-om, waar je meer over de blokjescodes kunt lezen. Je vindt in dit tijdschrift bij elk artikel een Qr-code!meer informatie op http://bit.ly/nJahiQ

inhoud

cocr(e)atie

wat zijn Qr-codes?

Foto

: ro

b o

ele,

min

iste

rie

van

eL&

i

auteur: rein Jonkman, ministerie van vws

4

Aan de slag!

De adviestafels van Ambtenaar 2.0veel overheidsorganisaties hebben vragen over overheid 2.0, het nieuwe werken, et cetera. dan helpt het als er veel mensen meedenken. met de adviestafels van ambtenaar 2.0 haal je eenmalig nieuwe kennis en ideeën in huis.

meer informatie: http://adviseurs.ambtenaar20.nl

Lees de boeken van Ambtenaar 2.0de samenleving is in verandering. hoe sluiten we daar als overheid en als ambtenaar op aan? davied van berlo legt in zijn boeken uit wat deze veran-deringen inhouden voor ons ambtena-ren en geeft tips om er meerwaarde uit te halen.

meer informatie: http://boek.ambtenaar20.nl

Sprekersnetwerk Ambtenaar 2.0wil je dat je collega’s ook eens worden bijgepraat over overheid 2.0 en het nieuwe werken? of organiseer je een congres en zoek je een spreker? neem dan contact op met het sprekersnetwerk van ambtenaar 2.0.

meer informatie: http://sprekers.ambtenaar20.nl

TDTrijk: eerste hulp bij 2.0Train de Trainer is het initiatief waarbij ambtenaren elkaar trainen om collega’s op weg te helpen om instrumenten en 2.0-sites te gebruiken om slimmer te werken. Zoek je een coach en wil je vervolgens je eigen collega’s verder helpen, kijk dan op

http://tdtrijk.pleio.nl

Volg een cursus Ambtenaar 2.0de cursus ‘werken met web 2.0’ is een driedaagse training om aan de slag te kunnen als een ambtenaar 2.0. Je leert hoe de instrumenten werken, hoe je ze kunt inzetten voor je werk en hoe je dat op een verstandige manier doet.

meer informatie: http://cursus.ambtenaar20.nl

auteurs: marie Louise borsje, Programma ambtenaar 2.0, Fred iJspeerd, gemeente iJsselstein

Organiseer een Open KoffieTwee keer per maand is er in den haag een Open Koffie over een actueel 2.0-on-derwerp: netwerken en kennisdelen... met koffie. Wordt er in jouw regio al een Open Koffie georganiseerd? Iets voor jou?

meer informatie: http://openkoffie.ambtenaar20.nl

Kennis delen over de overheid 2.0duizenden ambtenaren zijn al lid van Ambtenaar 2.0. Zowel online als offline discussiëren ze en wisselen ze kennis uit. meepraten kan via deze online platformen:

netwerk ambtenaar 2.0: http://netwerk.ambtenaar20.nlambtenaar 2.0 op Linkedin: http://linkd.in/us8n7Jambtenaar 2.0 op Yammer: http://yammer.ambtenaar20.nl

Pleio: de (samen)werkomgeving van de overheidopen een online vergaderzaal voor je team of een intranet voor je hele organisa-tie. Pleio geeft overheidsorganisaties een gratis platform om intern of extern samen te werken in een veilige omgeving.

meer informatie: www.pleio.nl

5

Nog meer van Ambtenaar 2.0voorbeelden van overheid 2.0 en online burgerparticpatie zijn te vinden op

http://voorbeelden.ambtenaar20.nl

actualiteit en opiniestukken in het dos-sier overheid 2.0 van volkskrant opinie op

http://opinie.ambtenaar20.nl

de denktank van ambtenaar 2.0 organi-seert dialogen over sociale innovatie:

http://denktank.ambtenaar20.nl

nieuwe termen en begrippen kun je naslaan in het 2.0-woordenboek op

http://woordenboek.ambtenaar20.nl

interessante congressen en andere bij-eenkomsten voor ambtenaren staan op

http://agenda.ambtenaar20.nl

Doet jouw organisatie al mee aan Deelstoel?op deelstoel boek je een werkplek bij een andere overheidsorganisatie. het is tijd- en plaatsonafhankelijk werken in de praktijk en het stimuleert samenwerking en kennisdeling over organisatiegrenzen heen. doe je mee?

meer informatie: www.deelstoel.nl

Open Innovatie Festival: van 28-11 tot 2-12vijf dagen lang zetten ambtenaren, bewoners en bedrijfsleven in tiental-len gemeenten zich in voor innovatie in het publieke domein. het festival wordt georganiseerd op basis van cocreatie en sociaal kapitaal. het thema dit jaar: deel de overheid!

meer informatie: www.oif2011.nl

Foto: Taco meeuwsen, gemeente hellevoetsluis. de dag van de ambtenaar 2.0 in 2011 trok 400 bezoekers.

6 Foto: rein Jonkman, ministerie van vws

7

interview met roald Lapperre: ‘Met 2.0 doe je je werk gewoon beter’auteur: nellie van beusekom, ministerie van eL&ieindredactie: Paul basset, zelfstandig adviseur

als sociale media ergens een hoofdrol kunnen spelen, is het wel in de internationaal georiënteerde directie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van het ministe-rie van eL&i.

Roald Lapperre is directeur van de programmadirectie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLb) bij het ministerie van economische zaken, Landbouw & innovatie. hier worden de voorstellen geboren voor de nederlandse bijdrage voor het europese landbouwbeleid. de directie GLb is internationaal georiënteerd en onderhandelt met brussel over het landbouw-beleid. stakeholders en samenwerkingspartners bevinden zich dan ook overal binnen en buiten de landsgrenzen. als er ergens ruimte is voor het nieuwe werken dan is het wel hier.

roald Lapperre: ‘ambtenaar 2.0? Ja, zo voel ik dat wel. het is nu mijn normale manier van werken. Je kunt je werk gewoon beter doen met tools uit de sociale media. bij de start van de directie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, nu 2,5 jaar geleden, kwamen de mensen van vijf verschillende directies. dan wil je snel een gemeenschappelijke manier vinden om te kunnen samenwerken. we kwamen uit op het GLb-platform: een website met wiki’s waarop de deelnemers informatie kun-nen toevoegen of aanpassen. beleidsnotities worden daarop

Het is zo’n typische zomerdag in 2011 waarop de regen met bakken uit de lucht komt. Nadruipend komen we het kantoor van Roald Lapperre binnen en treffen daar iemand die enthousiast praat over Ambtenaar 2.0 en wat de inzet van sociale media zijn directie oplevert.

8

samen gemaakt. meerdere mensen brengen hun kennis in en daardoor verbetert de kwaliteit van het beleid. Je komt met een veel breder gedragen verhaal bij de staatssecretaris.’

Samenwerkenhet GLb-platform staat open voor iedereen binnen economi-sche Zaken, Landbouw en innovatie. niet alleen beleidsaf-delingen doen mee, maar ook agentschappen, die het beleid uitvoeren en elders gehuisvest zijn. Zo is de samenwerking met de nvwa (nieuwe voedsel- en warenautoriteit) en dienst regelingen (uitvoerder van onder andere landbouwsubsidies) volgens roald veel beter geworden. ‘Zij zijn er nu vanaf het begin bij betrokken. daardoor weten we in een vroeg stadium of datgene wat wij bedacht hebben in de praktijk uitvoerbaar is. als we de hand weten te leggen op een conceptverordening uit brussel, betrekken we ze meteen bij de beoordeling.’

maar doet iedereen dan wel mee? volgens roald gaat het nu goed. ‘in het begin was dat anders, maar langzamerhand doet bijna iedereen mee. iedereen neemt kennis van wat er staat. we hebben geen werkoverleg op de afdelingen meer om infor-matie uit te wisselen. dat bespaart veel tijd. we gaan ervan uit dat iedereen de basisinformatie uit onze wiki’s kent en kunnen daardoor meteen een slag dieper gaan in discussies.’

Buiten binnenhalendat brengt ons bij de vraag of de openheid die er intern is ook voor de ‘buitenwereld’ geldt. ook die slag heeft de directie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid al gemaakt. een jaar geleden werd de website www.toekomstGLb.nl gelanceerd. het blijkt een groot succes. veel boeren en landbouworganisa-ties praten erop mee. op de vraag van staatssecretaris bleker om voorstellen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, kwamen 69 uitgebreide reacties, waar de directie GLb veel aan had.

roald vertelt dat de discussies op het platform langzamer-hand veranderen. eerst waren deze heel open. ‘nu worden de

politieke keuzes gemaakt en zeggen we “het kabinet vindt dit en dat belangrijk”. als er een kamerbrief naar de Tweede kamer gaat, verschijnt er meteen informatie over op www.toekomstGLb.nl. dat wordt waanzinnig positief gevonden, gewoon omdat iedereen kan zien wat met zijn bijdrage is gedaan.’

Uitlekkenen hoe zit het dan met de angst dat er informatie voortij-dig op straat komt te liggen? het antwoord is duidelijk: ‘Je denkt toch niet dat er niets uitlekt als we geen sociale media gebruiken? Uitlekken is van alle tijden.’ Zelf heeft hij een keer meegemaakt dat er een document onvoldoende vertrouwelijk werd behandeld. ‘we hebben er toen voor gekozen om het te laten staan. iedereen kon reageren. angst is bij ons geen issue meer, daarin groei je met elkaar.’ roald benadrukt dat deze manier van werken van de ambtenaar vraagt dat hij heel scherp is op zijn rol: ‘een ambtenaar moet zich er altijd van bewust zijn dat hij opereert in een politieke omgeving. het is de overheid die daar spreekt, niet jij als persoon.’

vinden nu alle contacten plaats via internet? roald benadrukt dat dat niet zo is: ‘er zijn nog steeds bijeenkomsten in het land. degenen die daar komen zijn geen anderen dan op www.toekomstGLb.nl, het zijn mensen met wie we vroeger ook al om tafel zaten. het verschil is dat ze nu niet alleen met ons, maar ook met elkaar praten. en dat betekent dat de inbreng breder en deskundiger is. staatssecretaris bleker heeft in de Tweede kamer gezegd dat hij het eU-beleid voor meer dan 50% gedragen wil hebben door de belanghebbers. de instru-menten die we daarvoor nu gebruiken, bieden daar de kans voor. als het lukt, dan zou dat een heel mooi resultaat van 2.0-werken zijn.’

bekijk het gehele interview op video: http://bit.ly/p8Pvk4

Crowdsourcing: ‘outsourcing to the crowd’, ofwel het uitbesteden van taken aan mensen buiten de eigen organisatie om de juiste kennis of oplossing te vindenMeer 2.0-terminologie op http://woordenboek.ambtenaar20.nl

9

NS Reisplanner XtraDit is de NS Reisplanner Xtra. Iedere ambtenaar met een smartphone heeft de 9292ov-app geïnstal-leerd om openbaarvervoerroutes te plannen en op te slaan in de agenda. Wil je heel snel zien of jouw trein vertraagd is? Open dan de reisplanner van de NS. Binnen enkele seconden verschijnt het vertrekbord van het dichtstbijzijnde station op je scherm.

Leverancier: Nederlandse Spoorwegen. Gratis

LinkedInGebruik de contactsync-functie van de vernieuwde LinkedIn-app om de adressen uit je adresboek te synchroniseren met LinkedIn. Belt een collega met wie je ook op LinkedIn verbonden bent? Dan krijg je voortaan de LinkedIn-foto van die collega in beeld. Twitter en Facebook hebben vergelijkbare apps.

Leverancier: LinkedIn. Gratis

QR Droid en OptiscanAls jij je visitekaartje als QR-code of Optiscan opgeslagen hebt op je telefoon, kun je jouw contact-gegevens snel en eenvoudig met anderen delen. Met QR Droid of Optiscan heb je een QR-codescan-ner op je telefoon en maak je eenvoudig de visitekaartjes-QR-code van anderen.

Leverancier: QR Droid: DroidLa. Gratis voor AndroidOptiscan: Airsource, €1,99 voor iOS

Read it Later Kom je onderweg op internet, je mail of waar dan ook iets tegen wat je later rustig wilt lezen, voeg het dan toe aan je leeslijst in Read it Later! De leeslijst kun je later op je pc via de website openen. Het is zelfs mogelijk in de Read it Later-app alle onderdelen uit je leeslijst offline op te slaan, zodat je ook zonder internet de leeslijst op een later moment kunt lezen.

Leverancier: Read it Later, Lite: gratis

DocumentsToGo Full Version Deze app kost ongeveer 10 euro. Heel handig als je samen met collega’s aan een document werkt en vaak de ‘wijzigingen bijhouden’- en ‘commentaar’-functie gebruikt. De app toont je niet alleen de wijzigingen en het commentaar, maar je kunt ook commentaar toevoegen.

Leverancier: DataViz, ca. €10

Alle genoemde apps zijn zowel beschikbaar voor Android als iOS als Blackberry Foto: Tunnelarmr, Flickr

Apps2Have auteur: evelien Fick, wigo4it; eindredactie: nellie van beusekom

Apps maken het leven leuker én gemakkelijker. Het zijn kleine applicaties die je kunt downloaden op je smartphone of tablet. Vaak gratis en heel handig. De volgende apps mag je als ambtenaar 2.0 niet missen.

10

slim luisteren in de sociale mediaauteur: harro ranter, ministerie i&meindredactie: Paul basset

Waarom luisteren?burgers zijn mondiger en laten hun com-mentaar op het functioneren van overhe-den steeds eerder horen. daarom kan het erg leerzaam zijn om, als aanvulling op bestaande publieksonderzoeken, te weten welke sentimenten, klachten of ideeën er leven onder burgers en profes-sionals.

Waar luisteren?maar waar moet je gaan luisteren? dat hangt sterk af van wat je te we-ten wilt komen. ben je op zoek naar de meningen van experts, dan vormen discussiegroepen zoals op Linkedin een goede bron van informatie. wil je real-time een incident of evenement volgen, dan kun je met Twitter continu de laatste reacties in de gaten houden. wil je op een meer continue basis volgen wat de meningen en reacties zijn over jouw organisatie, project of onderwerp, dan is het verstandig om meerdere sociale netwerken in de gaten te houden.

Een goed begin is het halve werk …bedenk vooraf goed welk onderwerp je wilt monitoren en welke zoekwoorden daarbij passen. Ga niet uit van ambtelijk jargon, maar gebruik de bewoordingen die burgers, professionals of de me-dia gebruiken. houd er ook rekening

mee dat berichten op Twitter kort zijn. belangrijke trefwoorden worden vaak afgekort. bij twitterberichten over eind-hoven zie je daarom ook (hashtag) #040 of #ehv. kijk goed welke mogelijkheden de zoekfunctie van Twitter biedt.

Twilerteen andere manier om twitterberichten bij te houden is met een attenderings-dienst zoals Tweetalarm, Tweetbeep of Twilert. Je hoeft geen dashboards in de gaten te houden, maar je krijgt vanzelf een e-mail wanneer er over je onder-werp wordt getwitterd. voor de wat complexere zoekvragen kun je Twilert gebruiken.

www.tweetalarm.comwww.tweetbeep.comwww.twilert.com

Twapperkeeperwil je een onderwerp over een langere periode analyseren, dan is Twapper-

hootsuite

Twicsy

11

keeper een absolute aanrader. Je kunt zoekprofielen voor Twitter instellen en Twapperkeeper haalt vanaf dat moment automatisch alle nieuwe twitterberich-ten op. via een analyse-optie zie je in

grafieken het aantal tweets per dag, de meest actieve twitteraars, de meest vernoemde internetadressen.

www.twapperkeeper.com

Luisteren met Hootsuitehootsuite is een online dashboard waar-op je kunt volgen wat er op Twitter en Facebook wordt gezegd. in kolommen kun je verschillende zoekvragen instel-len en zo realtime zien wat er wordt gezegd. het voordeel van hoot suite is dat je geen speciale software hoeft te installeren en geavanceerde zoekvragen kunt instellen.

www.hootsuite.com

Twicsyom te kijken welke foto’s er zijn getwit-terd kun je op Twicsy terecht. wanneer het zoekwoord voorkomt in een twit-terbericht met een foto, toont Twicsy de foto. helaas vindt Twicsy geen foto’s die via het populaire mobypicture worden getwitterd.

www.twicsy.com

Google AlertsZoeken in nederlandse weblogs en dis-cussieforums kan heel goed via Google. onderaan de resultatenlijst van Google blogsearch en Google Groups vind je de mogelijkheid om via e-mail bericht te krijgen wanneer er nieuwe discussies of blogs gevonden zijn.

www.google.nl/blogsearchhttp://groups.google.comwww.google.nl/alerts

NetvibesLosse tools zijn handig, maar zou het niet mooi zijn om meerdere sites te kun-nen volgen op één dashboard? dat kan, bijvoorbeeld met netvibes of iGoogle. op een dashboard kun je zogenoemde ‘widgets’ plaatsen. dit zijn informatie-blokjes met de laatste twitterberichten, weblogartikelen, foto’s, nieuwsberichten.

www.netvibes.comwww.google.com/ig

Tot slotde beschreven monitoringstools zijn een selectie uit de vele gratis sites die er zijn. Je kunt er prima mee uit de voeten, maar wanneer je het monitoren van de sociale media serieus wilt aanpakken dan is het verstandig om een betaalde oplossing te nemen.

voor meer informatie en voorbeelden:http://bit.ly/pQdZti

Twapperkeeperanalyse

Twapperkeeper

12

De VijfTop 5 ‘must read’-boeken die iedere ambtenaar 2.0 moet kennen

TribesSeth Godin

een ‘tribe’ is een groep mensen die ver-bonden zijn: onderling, met een leider en met een idee. ‘Tribes’ zet je aan het denken over leiderschap.

http://sethgodin.typepad.com

Onze ijsberg smelt! Succesvol veranderen in moeilijke omstandighedenJohn Kotter en Holger Rathgeber

ervaar de paniek die een kolonie van 286 pinguïns overvalt als duidelijk wordt dat de gletsjer waarop ze leven op smel-ten staat. hoe je als team of organisatie kunt omgaan met veranderingen en kansen kunt creëren.

Easycratie De toekomst van werken en organi-seren Martijn Aslander en Erwin Witteveen

bijna elk probleem is in de kern een bu-reaucratisch probleem. easycratie is een nieuwe manier van werken, organiseren en samenwerken.

www.easycratie.nl

Tip: download gratis op http://bit.ly/vNiYgb

Alone TogetherWhy We Expect More from Techno-logy and Less from Each OtherSherry Turkle

sherry Turkle, miT-professor technologie en samenleving, onderzoekt de kracht van onze nieuwe tools om drastisch ons sociale leven te veranderen. de ko-mende generatie zal de route tussen de isolatie en connectiviteit leggen.

www.alonetogetherbook.com

Get SocialOnline netwerken voor beginners Jeanet Bathoorn

een kennismaking met online netwerken en andere mogelijkheden om informa-tie online te delen. handleidingen voor Twitter, Facebook, Linkedin plus een uitgebreid overzicht van socialemedia-websites.

www.get-social.nl

auteurs: raymond Lunes en Fleur Pullen, Ynnovate. eindredactie: anja kreileman-van rooyen, gemeente Lopik

Zoa: een zelfstandig ondernemende ambtenaar, die als een zzp’er binnen de overheid alle beschikbare middelen inzet om zijn taak te vervullenMeer 2.0-terminologie op http://woordenboek.ambtenaar20.nl

13

helemaal 2.0: kies je eigen ‘gereedschap’!

Om goed als ambtenaar 2.0 aan de slag te kunnen is het van belang dat je over de juiste instrumenten beschikt.

om dit bYod tot een succes te maken, geldt een aantal randvoorwaarden. Zo werkt dit principe het beste in organisa-ties waar resultaten leidend zijn. verder is het belangrijk dat iedere medewerker vanaf zijn eigen apparaat het netwerk van de organisatie op kan. het netwerk van over-gemeenten kan vanaf vrijwel ieder apparaat benaderd worden; zelfs vanaf de iPad en iPhone. op ieder instru-ment zie je exact dezelfde werkomge-ving, alleen de grootte van het scherm varieert.

medewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor de beveiliging van hun eigen ap-paraat. Zodra contact met het beveiligde netwerk van over-gemeenten wordt gemaakt, heeft de medewerker de be-schikking over de software en veiligheid die de organisatie aanbiedt.

voor velen zal bYod als muziek in de oren klinken. voor de mensen die liever (nog) niet meegaan in dit con-cept, blijven er standaardinstrumenten beschikbaar, zoals een standaard Pc op kantoor. wel probeert over-gemeenten ambtenaren te stimuleren om flexibel te werken door aan de medewerkers een persoonsgebonden budget voor icT-mid-delen (icT PGb) beschikbaar te stellen. dat is geen cadeau, maar net als bij de timmerman een tegemoetkoming in de kosten voor het aanschaffen van gereed-schap waar je mee werkt.

auteur: ronald smit, over-gemeenten eindredactie: kees Groenenboom, provincie noord-holland

Waarom krijgen veel tim-mermannen geen hamer en zaag van hun werkgever, maar een vergoeding om die zelf te kopen? het antwoord is logisch. wanneer je zelf je gereedschap mag uitzoeken, kies jij als vakman of -vrouw altijd het gereedschap waar jij het beste mee kunt werken.

daarom is het slim om de medewer-ker tot een bepaald niveau zijn eigen gereedschap te laten uitzoeken. het gaat de werkgever immers niet om het gereedschap dat zijn mensen gebruiken, maar om het resultaat van de klus. bo-vendien zijn de meeste mensen zuiniger op hun privé-eigendommen.

maar hoe gaat dat bij de (lokale) over-heid? daar wordt de kenniswerker veelal verplicht te werken met standaard ‘ge-reedschap’, zoals computers en software die de werkgever uitzoekt. de computer thuis ervaar je vaak als veel prettiger om te werken, omdat je daar zelf kunt bepalen welke programma’s je instal-leert. bovendien is de privécomputer vaak sneller dan die op het werk.

daarom heeft over-gemeenten het principe bring your own device (bYod) geïntroduceerd. ambtenaren zijn vrij om hun eigen gereedschap (bijvoorbeeld laptop) te kiezen en gebruiken, zolang het de kwaliteit en kwantiteit van hun werk maar ten goede komt.

Lees het hele artikel op http://bit.ly/dhkplQ

14

Gemeente 2.0: een kwestie van ‘gewoon dóen’

José soorsma is projectleider van checkpoint Zuidoost. in juli van dit jaar ging deze online com-munity voor jongeren in amsterdam Zuidoost van start: ‘het fysieke jongerenloket bleek weinig suc-cesvol, daarom zijn we begonnen met www.check-pointzo.nl. de website is alleen het startpunt, het volgen via sociale media, zoals Twitter en Facebook, is belangrijker. het doel van de gemeente is om jongeren informatie aan te bieden over werk, ge-zondheid, onderwijs en geld. maar we gaan nog een stapje verder. Uiteindelijk hopen we dat jongeren zelf via de community onderwerpen gaan melden waar zij meer over willen weten. de gemeente kan het aanbod daarop aanpassen.’

Gewoon dóen‘het is vooral ‘gewoon doen’ en een beetje lef heb-ben’, zegt dea van soest, projectleider bewoners aan Zet bij de gemeente dordrecht. dordrecht zet 2.0 vooral in om de burgerparticipatie te vergro-ten. via wijkwebsites, zoals www.dordrecht.nl/binnenstad en www.oudkrispijn.nl, is de gemeente voortdurend in dialoog met haar inwoners over uit-eenlopende onderwerpen. ‘de meeste projecten die wij op deze manier communiceren, gaan over zaken die de directe leefomgeving raken van mensen, zoals een nieuw verkeersplan’, vertelt dea. ‘maar ook kunnen mensen “wijkwensen” indienen. het bijzondere daarvan is dat andere mensen uit die wijk daar eerst op reageren via de website. mensen vinden het gebruik van sociale media nog wel een beetje eng, merk ik, maar er is steeds meer inte-resse voor.’

Van vragen over solliciteren tot samen met bewoners werken aan een nieuw verkeersplan. Waarvoor zet onze meest nabije overheid 2.0-oplossingen in?

Foto: sue hickton, Flickr

auteur: Jakobien Groeneveld, kwaliteitsinstituut nederlandse Gemeenteneindredactie: nellie van beusekom

15

Gemeente 2.0: een kwestie van ‘gewoon dóen’

Yammer steeds meer in gebruikdat mensen sociale media nog een beetje eng vinden, merkt ook emiel van kalken. hij is adviseur sociale media en komt vaak bij gemeenten over de vloer om presentaties te houden: ‘het is op dit moment nog echt een beetje missionarissenwerk. Gemeenten vinden het interessant en willen er wel meer van weten, maar zijn vooral nog aan het snuf-felen aan deze nieuwe technieken.’

steeds meer gemeenten zetten ook intern soci-ale media in. Zoals Yammer: een intern platform waarop iedereen kan vertellen waar hij of zij mee bezig is en waarop samengewerkt kan worden. emiel: ‘er is veel meer informatie in een organisatie dan mensen vaak beseffen. een bekend verhaal is dat van een gemeente met een vlinderplaag. een onderzoeksbureau werd ingezet om uit te zoeken wat daar de oorzaak van was. Toen het rapport verscheen, kwam een ambtenaar naar voren die zei dat vlinders al heel lang zijn hobby zijn en dat hij de gemeente deze informatie zo had kunnen geven.’

emiel ziet een ontwikkeling naar steeds meer ge-bruik van 2.0: ‘2.0 is niet meer weg te denken en het is zeker geen hype. het is alleen nog maar de vraag wat je ermee gaat doen als gemeente.’

Lees het hele artikel op http://bit.ly/nXu8ki

Jongeren vertellen de gemeente waar ze mee zitten

Foto: sue hickton, Flickr

16

vra

ag

1

een

ambt

enaa

r 2.

0 is

op

en e

n tr

ansp

aran

t in

zijn

of

haa

r ha

ndel

en.

hoe

op

en b

en jij

eige

nlijk

?

vra

ag

1

een

ambt

enaa

r 2.

0 is

op

en e

n tr

ansp

aran

t in

zijn

of

haa

r ha

ndel

en.

hoe

op

en b

en jij

eige

nlijk

?

vra

ag

1

een

ambt

enaa

r 2.

0 is

op

en e

n tr

ansp

aran

t in

zijn

of

haa

r ha

ndel

en.

hoe

op

en b

en jij

eige

nlijk

?

1

een

ambt

enaa

r 2.

0 is

ope

n en

tr

ansp

aran

t in

zijn

of

haa

r ha

ndel

en.

hoe

ope

n be

n jij

ei

genl

ijk?

Hoe

am

bte

naa

r 2

.0 b

en j

ij?

er w

ordt

vee

l ges

chre

ven

over

web

2.0

en

de

gevo

lgen

voo

r de

ove

rhei

d en

de

ambt

enar

en.

maa

r w

at is

2.0

nu

eige

nlijk

? w

anne

er b

en je

ambt

enaa

r 2.

0? d

oe d

e te

st e

n je

wee

t ho

e 2.

0 je

ben

t!

2

sam

enw

erke

n,

hoe

zie

jij d

at?

4w

aar

wer

k jij

?

6

ste

l, je

ben

t m

anag

er v

an e

en

afde

ling.

wel

ke

vorm

van

stu

ring

pa

st d

an b

ij jo

u?

3Je

heb

t ee

n (b

elei

ds-)

voor

stel

ge

maa

kt e

n w

il w

eten

wat

and

eren

er

van

vind

en.

wat

doe

je?

5Jo

uw g

emee

nte

wil

een

spee

ltuin

aa

nleg

gen

in e

en

wijk

. w

at d

oe je?

A

Gez

ellig

, ik

zoe

k ee

n co

llega

op

om s

amen

een

ba

kkie

te

doen

B

met

col

lega

’s u

it m

ijn e

igen

tea

m in

een

hok

en

we

kom

en e

r pa

s ui

t al

s w

e kl

aar

zijn

C

ik b

enad

er z

elf de

men

sen

met

wie

ik w

il sa

men

wer

ken

in m

ijn o

rgan

isat

ieD

ik

zoe

k ui

t w

elke

par

tijen

ik k

an b

etre

kken

en

ric

ht o

nlin

e ee

n pr

ojec

tgro

ep o

p, z

odat

we

mak

kelij

ker

sam

en k

unne

n w

erke

n

A

ik le

g he

t vo

orst

el v

oor

aan

mijn

man

ager

b

ik v

raag

col

lega

’s v

an m

ijn e

igen

tea

m/a

fdel

ing

om

mee

te

denk

enC

ik

zet

mijn

voo

rste

l op

Yam

mer

zod

at ie

dere

en u

it de

org

anis

atie

kan

rea

gere

nD

d

e be

ste

idee

ën k

omen

van

bui

ten,

dus

ik z

et h

et

voor

stel

onl

ine

zoda

t an

dere

n ku

nnen

rea

gere

n

A

ik v

ind

het

geva

arlij

k vo

or d

e pr

ivac

y, ik

hou

d m

ijn

kenn

is e

n in

form

atie

liev

er v

oor

mijz

elf

b

mijn

wer

kage

nda

is v

oor

iede

reen

in t

e zi

en,

mijn

do

cum

ente

n ni

etC

ik

dee

l al m

ijn w

erkz

aam

hede

n en

doc

umen

ten

met

and

ere

colle

ga’s

op

het

orga

nisa

tiene

twer

k of

Ya

mm

erD

ik

laat

via

soc

ial m

edia

(bi

jv.

Twitt

er o

f Li

nked

in)

wet

en w

aar

ik m

ee b

ezig

ben

, zo

dat

ande

ren

kunn

en b

ijdra

gen

17

vra

ag

1

een

ambt

enaa

r 2.

0 is

op

en e

n tr

ansp

aran

t in

zijn

of

haa

r ha

ndel

en.

hoe

op

en b

en jij

eige

nlijk

?

4w

aar

wer

k jij

?

A

ik z

it ie

dere

wer

kdag

op

deze

lfde

plek

op

deze

lfde

loca

tie,

mee

stal

tus

sen

9 en

5B

ik

bek

ijk ‘s

och

tend

s w

aar

ik a

fspr

aken

heb

en

kies

da

ar e

en w

erkp

lek

C

Ik w

erk

‘s m

orge

ns e

erst

thu

is,

vert

rek

na d

e fil

es

en w

erk

op d

e lo

catie

waa

r ik

moe

t zi

jnD

ik

heb

gee

n va

ste

wer

kple

k, ik

wer

k ov

eral

: in

de

trei

n, d

e ko

ffieb

ar,

op k

anto

or o

f th

uis.

A

ik b

egin

met

een

voo

rste

l en

hoor

late

r w

el w

at

bew

oner

s er

van

vind

enB

ik

prik

een

datu

m v

oor

een

info

rmat

iebi

jeen

kom

st,

rege

l een

zaa

l en

hang

po

ster

s op

om

men

sen

te t

rekk

enC

ik

zoe

k ui

t bi

j w

elke

bew

oner

sgro

epen

ik k

an

aanh

aken

om

hun

idee

ën o

p te

hal

enD

ik

zet

alle

mog

elijk

e m

idde

len

in o

m b

ewon

ers

mee

te

late

n de

nken

, zo

als

via

een

onlin

e pl

atfo

rm e

n pe

rsoo

nlijk

e ge

spre

kken

Mee

stal

an

twoo

rd A

: m

issc

hien

kom

t he

t al

s ee

n sc

hok,

maa

r je

ben

t nu

no

g ee

n am

bten

aar

1.0.

Jou

w w

erel

d is

net

zo

groo

t al

s de

men

sen

die

je n

abij

zijn

. m

aar

er is

mee

r! m

aak

er g

ebru

ik v

an.

Mee

stal

an

twoo

rd B

:Je

ben

t be

trok

ken

bij je

om

gevi

ng,

maa

r w

ilt g

raag

de

cont

role

hou

den.

het

kan

han

dig

zijn

mee

r of

and

ere

men

sen

te b

etre

kken

bij

jouw

wer

k. b

ijvoo

rbee

ld v

ia

soci

al m

edia

.M

eest

al a

ntw

oord

C:

Goe

d be

zig!

Je

maa

kt g

eric

ht g

ebru

ik v

an d

e be

schi

kbar

e m

ense

n, m

idde

len

en t

ijd.

Zeer

w

aars

chijn

lijk

zijn

jou

w id

eeën

ook

bru

ikba

ar v

oor

men

sen

buite

n jo

uw o

rgan

isat

ie e

n an

ders

om.

Laat

ze

wet

en w

aar

jij m

ee b

ezig

ben

t!M

eest

al a

ntw

oord

D:

Jij be

nt h

elem

aal a

mbt

enaa

r 2.

0. J

e du

rft

los

te la

ten,

te

vra

gen

en t

e bo

uwen

op

de k

enni

s va

n an

dere

n.

maa

k an

dere

n oo

k en

thou

sias

t!

A

mijn

med

ewer

kers

moe

ten

zich

tbaa

r zi

jn o

p m

ijn

afde

ling

tuss

en 9

en

5B

ik

wil

graa

g st

uren

op

wat

mijn

med

ewer

kers

doe

n en

hoe

C

van

mij

mog

en m

edew

erke

rs e

en d

eel v

an h

un t

ijd

best

eden

aan

eig

en p

lann

en e

n id

eeën

D

het

maa

kt m

ij ni

et u

it w

anne

er m

edew

erke

rs h

un

wer

k do

en,

als

het

resu

ltaat

maa

r go

ed is

5Jo

uw g

emee

nte

wil

een

spee

ltuin

aa

nleg

gen

in e

en

wijk

. w

at d

oe je?

Sam

en

ber

eik

je

imm

ers

het

m

eest

!

Tip

s vo

or w

ie n

og w

il g

roei

en n

aar

2.0

:

•

Sta

op

en•

W

erk

sam

en•

La

at z

ien

wat

je

doe

t•

G

a u

it v

an m

ense

n,

them

a’s

en

net

wer

ken

Zo

kun

je

beg

inn

en o

f je

ver

der

on

twik

kele

n:

•

Lees

de

boe

ken

Am

bte

naa

r 2

.0 o

p

htt

p:/

/b

oek.

amb

ten

aar2

0.n

l•

N

odig

een

sp

reke

r u

it o

ver

Am

bte

naa

r 2

.0 v

ia

htt

p:/

/sp

reke

rs.a

mb

ten

aar2

0.n

l•

V

olg

een

cu

rsu

s op

h

ttp

://

curs

us.

amb

ten

aar2

0.n

l•

Le

es d

e h

and

reik

ing

via

htt

p:/

/h

and

reik

ing

.am

bte

naa

r20

.nl

aut

eur:

san

dra

slu

ijter

, ge

mee

nte

Utr

echt

eind

reda

ctie

: m

arie

ke v

an d

en b

erg,

ve

iligh

eids

regi

o h

aagl

ande

n

18

Julia

n A

ssan

ge

volg

ens

Vit

aliV

, W

ikim

edia

Com

mon

s

19

De gebruiker aan de macht of een cocratie?internet werd door de meeste mensen doodverklaard na het barsten van de internetzeepbel in 2001. nu weten we wel beter: sociale media zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven.

Online community’s, als Facebook en Twitter, worden gekarakteriseerd door de macht van de gebruikers. sociale media bieden een platform voor de creatie van nieuwe con-tent (zie onderstaande figuur van Slot & Frissen, 2007). Dit ‘nieuwe’ internet werd in 2004 door Tim o’reilly omschreven als web 2.0, een nieuwe generatie internetapplicaties die het internet zouden ontwrichten.

anno 2011 kunnen we vaststellen dat de groei van sociale media exponentieel is geweest.

de rol van de internetgebruiker is actiever geworden door sociale media (slot & Frissen, 2007)

auteurs: Tijs van den broek, bas kotterink, noor huijboom, valerie Frissen, Tnoeindredactie: kees Groenenboom

nieuwe rollen gebruikers

traditionele rollen gebruikers

20

dige’ burger, die op een laagdrempelige manier zijn stem wil laten horen. de overheid is dit echter niet altijd gewend. waar sociale media uitgaan van openheid, laagdrempelige interactie en informele communicatie, is de overheid als bureaucratie juist gewend aan geslotenheid en formele eenrichtingscommu-nicatie (van overheid naar burger). de publieke diensten die burgers opzetten, zoals community’s rondom de mexicaanse griep, lesmateriaal of beoordelingen van artsen, verschillen daarom sterk van traditionele overheidsdiensten.

het risico van deze ontwikkeling is een verdere kloof tussen burger en overheid, waardoor er ruimte zou ontstaan voor een ‘user generated state’: een staat vanuit de gebruikers. burgers zouden in het slechtste scenario traditionele overheidsdiensten kunnen gaan vermijden en online hun eigen weg in kunnen slaan.

Kantelingsinds enkele jaren merken we een kanteling in denkwijze bij de overheid. Gedreven door online burgers en ‘ambtenaren 2.0’ lijkt er langzaam een ‘creative destruction’ van de formele overheidsbureaucratie in gang. onder het mom van e-partici-patie worden bijvoorbeeld sociale media steeds vaker ingezet in het publieke domein.

de eParticipatie-awards van burgerlink lieten rake voorbeelden zien van het gebruik van sociale media om op nieuwe manie-ren, samen met burgers, bij te dragen aan de maatschappij. burgers helpen bijvoorbeeld de wijk netjes te houden (www.verbeterdebuurt.nl), ontwikkelen een visie voor de amstel (www.deamstelverandert.nl) of ontwikkelen lesmateriaal open voor iedereen (www.wikiwijs.nl). hoewel deze initiatieven vaak nog in de experimentele fase zitten, worden de contouren zichtbaar van een ‘cocratie’, waarin burgers en overheid meer samenwerken om publieke diensten te creëren.

alleen: dit zijn de winnaars. een analyse van meer dan 300 participatie-initiatieven laat zien dat deze transitie naar een ‘cocratie’ nog traag verloopt: verreweg de meeste e-participa-tie-initiatieven zetten internet in om burgers te informeren, of hoogstens te consulteren. een tempoversnelling bij de over-heid is nodig, willen de ambtenaren 2.0 geen roependen in de woestijn worden.

Cocratiekortom, sociale media hebben duidelijk hun sporen achterge-laten in de publieke sector en worden steeds vaker ingezet. in plaats van een door burgers gedomineerde user generated state, lijken we af te stevenen op een cocratie, waarin juist wordt samengewerkt. de ontwikkelingen staan echter niet stil. nieuwe internetontwikkelingen, zoals open overheidsdata, sen-sornetwerken of ‘location based services’, zullen de komende jaren hun intrede doen in het publieke domein.

de trend van open data, het proactief publiceren van overheid-informatie in een open en door machines te lezen formaat, kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de overheid juist minder gaat samenwerken, maar meer publieke diensten volledig uitbe-steedt aan de samenleving. het is aan overheidsorganisaties om zich hierop voor te bereiden, door te experimenteren, maar vooral door stil te staan bij de (mogelijke) effecten.

burgers gebruiken sociale media steeds vaker om betrokken te raken bij politiek. Ze volgen politici op Twitter, starten zelf online petities op www.petities.nl, komen samen via websites als www.meetUp.com of mobiliseren geld of middelen voor de verkiezingscampagnes, bijvoorbeeld van barack obama in 2008.

Van politieke partijen naar kwestiescentraal staat het ‘netwerkeffect’ van sociale media. dit maakt het mogelijk dat mensen zich, ongeacht ruimte en tijd, kunnen mobiliseren rondom specifieke onderwerpen, zoals overlast van hondenpoep in de wijk, verkeersveiligheid of internati-onaal klimaatbeleid. daardoor verschuift de manier waarop burgers politiek beoefenen. sociale media lijken burgers meer richting specifieke kwesties dan politieke partijen te verleiden: de zogenaamde ‘issue-based politics’.

daarnaast lijken de waarden van sociale media, zoals delen, transparantie en gelijkwaardigheid, haaks te staan op de waar-den van bestaande instituties in onze samenleving, zoals de overheid en de kerk. de botsing tussen deze waarden is soms sterk merkbaar in het nieuws: de wereld stond op zijn kop door de transparantie van wikileaks, die zich niets aantrok van de normen en waarden van het amerikaanse leger of diploma-tie.

Stemgedrager zijn echter talloze online politieke community’s ontstaan die minder controversieel zijn. een recent voorbeeld is de website www.wiekiesjij.nl van stichting het nieuwe stemmen, waarop burgers het stemgedrag van politici kunnen volgen en ter ver-antwoording roepen. op sociaal vlak drukken de sociale media ook een duidelijk stempel. sociale netwerken als Facebook en hyves maken het voor internetgebruikers mogelijk om zichzelf en hun sociale netwerk van vrienden, familie en vage kennis-sen te etaleren. de architectuur van deze websites dicteert het liefst een vergaande transparantie. Pas sinds enkele jaren krijgen privacyrisico’s op sociale media aandacht: niemand wil bij het afsluiten van een verzekering geconfronteerd worden met uitspraken of foto’s van zijn hyvespagina.

Patiëntenplatformssociale media stoppen niet bij de landgrenzen: ze zorgen ervoor dat internetgebruikers zich kunnen groeperen, onge-acht geografische grenzen of tijdverschillen. Hierdoor ontstaan er ‘communities of interest’, die vooraf aan het socialemedia-tijdperk waarschijnlijk niet waren ontstaan. op de website Patientslikeme bijvoorbeeld, zoeken patiënten met zeldzame ziektes elkaar op om troost te zoeken en informatie en erva-ringen met elkaar te delen, zoals foto’s en medicijninname.

in nederland zie je dat bepaalde bevolkingsgroepen die een cultuur of interesse delen, samenkomen op online community’s zoals www.maroc.nl. de vraag is echter of iedereen de moge-lijkheid, tijd en vooral zin heeft om deel te nemen op online sociale netwerken. het risico bestaat dat er een al dan niet bewuste scheiding in de samenleving komt.

Mondige burgereen van de grootste veranderingen ligt op institutioneel vlak: de trend van sociale media past bij het tijdperk van de ‘mon-

21

communicatie in de nieuwe tijd

‘De tijd dat je kon zeggen: “ik doe mijn werk voor de buitenwereld”, is voorbij. een ambtenaar 2.0 denkt ook vanuit de buitenwereld. en natuurlijk laat ik de oude communicatie niet los.’

agaat van der veer, communicatie-adviseur voor de veiligheidsregio én de brandweer Flevoland maakte naam door de manier waarop ze sociale media inzet bij crisiscommunicatie.

Zoals bij een ongeluk op de a6, waar Twitter werd gebruikt om alle partijen op de hoogte te houden. ‘wij hebben aan de lopende band updates geplaatst via Twit-

ter. we waren de media voor en werkten met hen samen.

we hebben ook bewust emotie laten doorklinken. wij ontvingen veel lof, niet alleen van de twittergemeenschap, maar ook van de partijen die bij de hulpver-lening betrokken waren. alle informatie was gebaseerd op tweets en er ontstond geen ruis. dat was erg prettig.’

Vies gezichtagaat van der veer trekt nog net geen vies gezicht bij de vraag of zij ambte-naar 2.0 is: ‘ik vind ambtenaar 2.0 echt een waardeloze term. “ambtenaar” roept

stof op en “2.0” geeft het dan wat sjeu. het is gewoon geen geuzennaam. daar-bij, de term komt nu bij iedereen tussen de oren, maar wat doen we hierna? Gaan we upgraden naar 2.1 of 3.0... of moeten we gewoon stiekem van die term af?’

veel mensen zien 2.0 als een term die louter met digitaal te maken heeft. ‘Zo zie ik het niet. voor mij is iemand met een smartphone of Twitter nog niet 2.0. andersom: als 2.0 ken je wel de netwerk-sites en heb je de digitale hulpmiddelen. Dat vraagt echt ook een filosofische slag, als je die niet voelt, dan heb je er niks van begrepen.’

auteur: Lidwien venselaar, gemeente Lelystadeindredactie: Paul basset

Een ambtenaar 2.0 in de praktijk

Foto: Geertjan veenstra, brandweer Flevoland

Lees het volledige artikel ophttp://bit.ly/pdsvaf

22

bouw en zij zullen komenTien tips voor het opzetten van een online community

1 een online community opzetten? Zin-loos als je doelgroep al ergens anders zit. Sluit je aan, zoek de sleutelfiguren en bouw met hen een relatie. Zij zijn je ambassadeurs.

2 Toch een nieuwe groep? wees gedul-dig en zet kleine stappen. stel je op als leider en geef je gemeenschap meteen jouw gezicht.

3 Lanceer bescheiden. Toch een Grootse Officiële Opening? Doe dat dan met je ambassadeurs. Laat hen ande-ren opwarmen en start met prikkelende onderwerpen. schep schaarste door het aantal leden te beperken.

4 Nodig circa tien sleutelfiguren uit en vraag hen de gemeenschap met je op te bouwen. Zorg dat zij mensen uitnodigen voor een specifiek doel.

5 richt je op mensen met interesse in je werkveld én in sociale media. Je vindt ze online, bij de klantenservice, op conferenties, of in vriendenkringen. be-antwoord de vragen die ze daar stellen

en verwijs naar je online gemeenschap. nodig mensen uit en vraag hen mee te doen om iets te bereiken. vertel iets over de gemeenschap.

6 Leid, maar zet de gemeenschap altijd centraal. help ze zichzelf te helpen met bijvoorbeeld evenementen organiseren of competities. een sterke gemeenschap stelt duidelijke grenzen om te onderscheiden wie tot de groep behoort en heeft een duidelijk doel. Zorg voor zoveel mogelijk interactie, zodat er relaties tussen groepsleden en dus groepen ontstaan. Geef groepen in je gemeenschap de ruimte. in kleinere groepen zijn mensen actiever.

7 vertel wat mensen allemaal kun-nen en mogen. onthaal nieuwe leden persoonlijk. bespreek wat ze van de gemeenschap verwachten en vraag wat ze kunnen bijdragen. hoe meer je voor een ander doet, hoe meer iemand teruggeeft.

8 Laat zien hoe mensen zich voor de gemeenschap inzetten. de homepage

moet daarvan de spiegel zijn en is jouw verantwoordelijkheid. beloon met aan-dacht en erkenning. de beste beloning is aantonen dat hun deelname iets bij-draagt aan jouw organisatie.

9 ruzie? Goed! mensen zijn begaan met het onderwerp. mensen lopen meestal weg omdat iets saai is, niet vanwege ruzie. weghalen die post? nee, richt je op oplossingen: negeren, bespreken, afleiden, verbannen. Is er geen oplossing, vertel dat dan gewoon. verban alleen als je het zeker weet, want het is ingrijpend.

10 is je gemeenschap gestorven? dat komt waarschijnlijk omdat je er nooit bent, naar een nieuw platform bent ver-huisd, je actieve leden zijn vertrokken of de concurrent het beter doet.

meer over communities? http://bit.ly/hvaoiT

auteur: ingur Zimmermann, ministerie van i&m. eindredactie: anja kreileman-van rooyen

Foto

: C

aro

Scu

ro /

Car

olin

e on

cra

ck,

flic

kr

23

De VijfTop 5 van ‘must participate’-netwerken die iedere vernieuwende ambtenaar 2.0 moet kennen auteurs: raymond Lunes en Fleur Pullen, Ynnovateeindredactie: anja kreileman-van rooyen

Ambtenaar 2.0om de overheid beter, leuker en meer 2.0 te maken zijn initiatiefrijke ambtenaren nodig die over de grenzen van hun organisatie heen kijken en aan de slag willen met de nieuwe mogelijkheden en middelen. ambtenaar 2.0 is een netwerk van mensen binnen en buiten de overheid die samen werken aan overheid 2.0. de website is een digitale en fysieke ont-moetingsplaats om dit te realiseren.

http://netwerk.ambtenaar20.nl

YnnovateYnnovate is een platform voor het realiseren van een inno-vatieve overheid. Ynnovators maken zich voor een deel van hun (werk-)tijd vrij voor deelname aan ‘Ynnovate challenges’ waarbij innovatieve oplossingen worden bedacht en uitgevoerd aan de hand van relevante en actuele overheidsuitdagingen. Ynnovate gaat daarbij uitdrukkelijk op zoek naar de kracht van het netwerk en nieuwe manieren van (samen-)werken.

www.ynnovate.it

Slimmernetwerkhet slimmer proberen te maken van de overheid gebeurt via slimmernetwerk. doel van slimmernetwerk is vernieuwers, zowel leidinggevenden als professionals, met elkaar te verbin-den. kennis over hoe de overheid slimmer kan werken wordt zo verzameld en verspreid. meedoen kan door deelname aan de doetanks en de slimmernetwerk cafés.

www.slimmernetwerk.nl

PICNIC Picnic gaat over innovatieve ideeën voor het bedrijfsleven, mensen en de samenleving. het is een platform dat mensen met verschillende achtergronden bij elkaar brengt, die graag inzichten uitwisselen en zichzelf willen blootstellen aan ideeën buiten hun eigen expertise. Picnic biedt een online ontmoe-tingsplaats met de Picnic club en het Picnic news network.

www.picnicnetwork.org

TEDeen wereldwijde community van mensen die streven naar een dieper begrip van de wereld. Tedx-programma’s geven organisaties de mogelijkheid dialoog te stimuleren door een Ted-achtige setting op lokaal niveau.

www.ted.com

Foto

: C

aro

Scu

ro /

Car

olin

e on

cra

ck,

flic

kr

24

25

De smaak van… Veghel 2.0Hoe ziet een 2.0-gemeente eruit? Paul Basset ging op de koffie in Veghel.

‘smaakmakend veghel’ is in 2030 een flexibele organisatie met excellente dienstverlening. de cultuur is open, veilig, betrokken en professioneel. een organisatie die van buiten naar binnen denkt en proactief de samenwerking met andere stakeholders zoekt.

de ambtelijke organisatie vormt met inwoners, bedrijven, partners en omlig-gende gemeenten één grote community waar mensen transparant en open infor-matie met elkaar delen. waar multidisci-plinaire teams, cocreatie en crowdsour-cing heel gewoon zijn.

daar wil ik meer van weten. dus ga ik lunchen met smaakmakers Tamara huff-meijer (digitale communicatie), nadina hamzic (burgerparticipatie) en henk de Laat (wijkbeheerder). in de bus vraag ik me af of ze de brabantse bak al ingeruild hebben voor een sterke macchiato.

Maxi-Cosi‘ik help graag mensen uit de maxi-cosi-stand te komen’, zegt Tamara huffmeijer als ik haar naar haar drijfveren vraag. Zij adviseert raadsleden, managers, pro-jectleiders en andere medewerkers die sociale media willen inzetten om slimmer te werken. ‘veghel heeft zeer bewust geen socialemediabeleid of -strategie. het moet vanuit mensen zelf komen.’ Gemeentesecretaris ruud kleijnen geeft als actief twitteraar het goede voorbeeld.

van links naar rechts op de foto:

nadina hamzic-ibrahimovic,

Tamara huffmeijer en henk de Laat

Foto: angelique dortmans, gemeente veghel

auteur: Paul basset, zelfstandig adviseur dialoogmanagementeindredactie: brigitte beeks, stads gewest haaglanden

26

Deelstoelde digitale vernieuwing is onderdeel van een bredere organisatieontwikkeling. Zo zal het hrm-beleid zich meer gaan richten op het ontdekken en ontwikkelen van talent. bijzonder vind ik dat commu-nicatie een team van de afdeling klant-contactcentrum is en niet andersom. en wil je een middag aan het bureau van de gemeentesecretaris werken, dan kan dat: veghel doet mee aan deelstoel.

Bestuurscrisiseen omstreden integriteitsverklaring stort veghel in mei 2008 in een bestuurs crisis. burgemeester, wethouders en veel amb-telijk managers vertrekken. de komst van burgemeester ina adema in maart 2009 brengt rust. met al haar participatie-ervaring als deventer wethouder geeft zij bovendien een nieuwe impuls aan het betrekken van inwoners.

het bestuursakkoord 2010-2014 spreekt van open communicatie en een positieve benadering van initiatieven. de gemeen-te zal inwoners, bedrijven en maatschap-pelijke organisaties betrekken bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. met de 12 dorps- en wijkraden wordt ge-werkt aan een nieuwe invulling van hun rol, waarbij zij naast gesprekspartner vooral meedenken over het gezamenlijk vormgeven van de participatie van alle inwoners.

Raadswerkgroepin nauw overleg met de raadswerkgroep burgerparticipatie is een nota burger-participatie opgesteld. Zodra die nota is vastgesteld, zal bij ieder project of beleidsvraagstuk worden afgewogen welke rol participanten gaan spelen. ‘met deze kaders kunnen we dat wat we met participanten afspreken ook waarmaken’, stelt nadina hamzic.

De BundersTerwijl ik mijn tweede broodje eet, ver-telt zij niet zonder trots hoe de plannen voor de wijk de bunders zijn opgesteld. de gemeente heeft samen met de wijkraad een visie ontwikkeld voor het opknappen van de openbare ruimte in de gehele wijk. vervolgens zijn de bewoners per uitvoeringsgebied met nieuwsbrie-ven, een wijkschouw en een bewoners-avond betrokken bij het opstellen van de verbeterplannen.

Wijkbeheerderiedere organisatie heeft zijn oliemanne-tje. veghel heeft henk de Laat: ‘mensen weten dat zij bij mij terechtkunnen.’ als intermediair probeert hij problemen voor te zijn doordat hij ‘de taal van inwoners en ondernemers’ combineert met veel kennissen in de ambtelijke organisatie. vol veghelse verhalen schuift henk aan. oranjewijk is een oude arbeiderswijk die de komende tijd wordt gerenoveerd. het is de gemeente al jaren een doorn in het oog dat één van de bewoners de gewoonte heeft om in het plantsoen naast zijn oprit aan zijn auto te sleute-len. niemand wist hem daar op aan te spreken. de wijkbeheerder verzon een list: ‘Groenbeheer knapt het plantsoen op, op voorwaarde dat hij op zijn oprit gaat sleutelen en zijn oude motorolie inlevert bij de milieustraat.’

Twitterbinnenkort gaat henk twitteren om aan iedereen te laten zien wat de gemeente weet op te lossen. nu koppelt hij alleen terug aan de direct betrokkenen. henk hoopt ook dat zijn volgers straks met hem meedenken en meedoen.

Slimmer werkenDe koffie is niks, maar verder is Veghel smaakmakend, zoveel is me wel duide-lijk. Toch is er nog een wereld te winnen. Zo is veghel druk met de implementatie van een management informatiesysteem en een sociaal intranet met opendata-systemen en samenwerkingsplatforms. er wordt nagedacht over een ‘bring your own device-programma’. medewerkers krijgen het apparaat waar zij het liefst mee werken vergoed. ‘als iedereen echt betrokken is bij zijn werk voor de inwo-ners van veghel, moet het toch haalbaar zijn dat tachtig procent digitaal slimmer werkt’, wordt me als lunchtoetje toever-trouwd.

met deze smaakmakers heb ik er alle vertrouwen in dat veghel 2.0 ruim voor 2030 werkelijkheid is.

Boerdonk

in 2008 hebben de inwoners de cornelius-kapel herbouwd op de plek waar tot 1870 de oude kapel stond. de gemeente heeft voor een mooie recreatieve inpassing gezorgd. Gemeente veghel en dorpsraad boerdonk hebben afgesproken dat het budget dat de gemeente voorheen aan groenbeheer be-steedde, beschikbaar komt voor de exploi-tatie van de kapel, de aanleg van een dieren-weide én het onder-houd van de plantsoe-nen door de inwoners zelf.

Smaakmakend Veghel

van de 350 medewerkers zit

80 % op Yammer

35 % op LinkedIn

30 % op Facebook

20 % op Twitter

27

Rijkswaterstaat is een grote, uitvoerende organisatie die zich kenmerkt door een veelheid aan specialistische kennis. met het gebruik van Yammer worden vakgebieden, disciplines en specialismen duidelijker en blijft waardevolle kennis binnen de organisatie.

Wat is Yammer? Yammer is een afgeschermd platform binnen een organisatie, dat medewerkers in staat stelt met elkaar te verbinden, ken-nis te delen en samen te werken. in Yammer kunnen behalve tekstberichten ook links, documenten, afbeeldingen of filmpjes met collega’s worden gedeeld.

Hulpde lancering van Yammer is voortvarend gestart met work-

shops, maar voorziet ook in een intranetpagina met een introductiefilmpje, een uitgebreide uitleg en een stappenplan om meteen aan de slag te gaan. elke nieuwe gebruiker kan bovendien een warm welkom verwachten van helpdesk ‘Frank’, die paraat staat om alle vragen te beantwoorden.

Yammer werkt!in de korte tijd sinds Yammer ‘rijkswaterstaatsbreed’ is ge-lanceerd, is al op veel verschillende manieren aangetoond dat Yammer werkt. een vraag op Yammer gesteld, wordt gemid-deld binnen 3 dagen beantwoord.

collega’s weten zich gesteund door een steeds groter worden-de groep behulpzame rws-collega’s die Yammer binnen hun eigen afdeling promoten.

auteur: andrea de Palm, rijkswaterstaateindredactie: brigitte beeks

Yammer is hot bij Rijkswaterstaat. De uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het nieuwe platform, sinds de invoering eind 2010, enthousiast omarmd.

Lees het hele artikel op http://bit.ly/tqozso

Yammer bij Rijkswaterstaat

28

Veilig op de elektronische weg

een 2.0-ambtenaar maakt per definitie gebruik van sociale media. wat mag je daarbij wel en niet?

Foto: screenpunk, Flickr

29

auteur: mathieu Paapst, rijksuniversiteit Groningeneindredactie: kees Groenenboom

Bij het beantwoorden van die vraag zul je eerst moeten bepalen wat je rol online is. ben je bij het gebruik van sociale media altijd ambtenaar, ben je altijd burger of ben je misschien meer een amburgenaar, een combinatie van beide?

Je moet dan vooral kijken naar de inhoud van je tweets of van je weblog. Zijn er inhoudelijk verbanden met je functie of met de organisatie waarvoor je werkt? dan kun je er in beginsel van uitgaan dat je de sociale media gebruikt in de rol van ambtenaar. maar dan is nog steeds niet duidelijk of je ook namens een bestuursorgaan spreekt. dat is belangrijk om te weten, omdat daarmee ook duidelijk kan worden of bijvoor-beeld de algemene wet bestuursrecht (awb), de wet openbaarheid van bestuur (wob), maar mogelijk ook de archief-wet van toepassing zijn op wat je hebt gepubliceerd.

om deze vraag te beantwoorden zijn er helaas geen algemene stelregels te geven, omdat de jurisprudentie hier-over nogal casuïstisch van aard is. de accountnaam of de accountomschrij-ving is hier een aanwijzing: gebruik je een account met je eigen naam of juist de naam van je organisatie? als daar-uit blijkt dat je namens de organisatie online bent, dan zijn je handelingen te beschouwen als handelingen van een bestuursorgaan.

Elektronische wegdan kun je de volgende belangrijke vraag beantwoorden: is met het gebruik van sociale media ‘de elektronische weg’ van artikel 2:15 awb opengesteld voor burgers? Zij kunnen dan elektronisch be-richten verzenden naar het bestuursor-gaan. onder de term ‘elektronische weg’ vallen heel wat mogelijkheden: het zijn niet alleen geschreven berichten, maar ook filmpjes op Youtube, een podcast of een sms.

in beginsel zou ook het gebruik van allerlei soorten sociale media onder het toepassingsbereik van de wet kunnen vallen. maar dan moet er meer gebeuren dan een enkele tweet door een ambte-

naar of door een bestuursorgaan. de elektronische weg moet namelijk expli-ciet worden opengesteld voor burgers. bijvoorbeeld door een duidelijke verkla-ring hierover van het bestuursorgaan op de website. de expliciete kenbaarmaking is alleen niet vereist als aanvragen, verzoeken of bezwaren van burgers vaker elektronisch zijn ingediend en door het bestuursorgaan zijn geaccepteerd, waardoor er een bestendige bestuurlijke praktijk ontstaat.

Geheimhoudingsplichtin alle gevallen waarbij je niet ‘namens de organisatie’ spreekt, maar meer als individueel ambtenaar, is de situatie niet minder formeel. ook dan zul je rekening moeten houden met bijvoorbeeld art. 125a van de ambtenarenwet, waarin beperkingen zijn opgenomen voor het openbaren van gedachten en gevoelens door ambtenaren. Zo is er een wette-lijke geheimhoudingsplicht op informatie waarvan duidelijk is dat deze geheim moet blijven. op grond van artikel 2:5 awb is deze geheimhoudingsplicht bo-vendien ook geldig voor niet-ambtenaren die werkzaam zijn bij de uitvoering van de taak van een bestuursorgaan.

de beperkingen uit de ambtenarenwet zijn niet bedoeld om preventief uitingen te toetsen, maar kunnen door de werk-gever wel gebruikt worden tot toetsing achteraf. in de ‘aanwijzingen externe contacten rijksambtenaren’ worden in aanwijzing nr. 15 diverse factoren genoemd die hierbij als leidraad kunnen worden gehanteerd.

Onwerkbare situaties de komende jaren zal elektronische communicatie via sociale media meer en meer de norm gaan worden. het verbieden daarvan zal steeds vaker tot onbegrip en zelfs tot onwerkbare situaties gaan leiden. bovendien is het gebruik door ambtenaren van sociale media al behoorlijk gereguleerd door reeds bestaande wet- en regelgeving. organisaties in de publieke sector kun-nen zich daarom met een gerust hart gaan richten op het faciliteren van het gebruik van sociale media door haar medewerkers.

bekijk ook de handreiking van ambtenaar 2.0 http://bit.ly/vbujgn

30

colofon

Dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan deze cocreatie!

November 2011Druk: OBT, Den HaagOplage 10.000

Programma Ambtenaar 2.0www.ambtenaar20.nl

Hoofdredactie: Davied van Berlo, Programma Ambtenaar 2.0Eindredactie: Kees Groenenboom, provincie Noord-HollandGrafisch ontwerp en DTP: Lucile Moquette, ministerie van OCW

Aan dit tijdschrift werkten mee:

vanuit de volgende organisaties:

Extra exemplaren bestellen? Kijk op http://tijdschrift.ambtenaar20.nl

31

Ambtenaar 1.0

BraafFrans Nauta

Iedere projectleider Stadsvernieuwing in Amsterdam startte in de jaren zeventig zijn baan met een gesprek onder vier ogen met wethouder Jan Schaefer. Dat ging ongeveer zo: ‘Als er iets is waar je mee zit, bel je me meteen. Je hebt altijd rechtstreeks toegang tot mij. Als er iets fout is gegaan, wil ik het als eerste horen. Voor de schermen zal ik je altijd verdedigen, achter de schermen zeg ik je ongenadig de waarheid. Ik verwacht van jou hetzelfde.’

Voor de stadsvernieuwers geen kantoor op het stadhuis, maar in de wijk. Zodat ze iedere dag konden zien waar ze aan werkten. De project-groepen raakten daardoor vernetwerkt met de buurt. Ze smeedden allianties met en tussen bewoners en met corporaties om zo meer beweging te kunnen maken in de buurt.

Ik moet wel eens denken aan deze ‘amb-tenaren 1.0’ als het gaat over ‘ambtenaar 2.0’. Ze deden alle dingen die we anno 2011 omschrijven met termen als ‘netwerkallian-ties’, ‘cocreatie’ en ga zo maar door. Bij veel van de terminologie hadden ze ongetwijfeld hun schouders opgehaald. Maar ik denk dat ze behoorlijk verlekkerd hadden gekeken naar de nieuwe mogelijkheden van de technologie. Open data over de wijk, waardoor wijkbewo-ners de mogelijkheid hebben om data van de gemeente te verrijken. Cloudservices, zodat je in je wijkkantoortje over precies dezelfde data kunt beschikken als op het stadhuis. Met Twit-ter de pols van de buurt voelen en beïnvloe-den. Enzovoort.

Het enige waar die oude ambtenaren 1.0 waarschijnlijk wat weemoedig over zouden zijn anno 2011 is de cultuur binnen de over-heid. Die zouden ze wel aan de matte kant vinden. Ze zouden zich afvragen waarom de opvolgers van Jan Schaefer zo voorzichtig zijn. En waarom die ambtenaren 2.0 zo braaf zijn.

Foto: Paul Basset

Extra exemplaren bestellen? Kijk op http://tijdschrift.ambtenaar20.nl

32

dag van de ambtenaar 2.010 februari 2012Provinciehuis Zuid-Holland

meer informatie: dag.ambtenaar20.nl Foto’s: Taco meeuwsen, gemeente hellevoetsluis