Adaptieve Ondersteuning van Mens-Computer TeamsEen Verkenning van het Gebruik van Cognitieve Modellen van Vertrouwen en Aandacht

Peter-Paul van Maanen

Promotor: prof.dr. Jan Treur, copromotor: dr. Tibor Bosse

Wat is het probleem?

• Mensen maken relatief steeds meer fouten in het gebruik van computergestuurde apparaten:

• 70-80% ongevallen in luchtvaart door menselijke fouten!

• Ook in andere domeinen: militair, ruimtevaart, spoorwegen, scheepvaart, medisch, etc.

• Terwijl afgelopen 40 jaar aantal fouten door computers juist enorm is gedaald!

Piloot

Weer

Ander personeel

Terrein

Hoogspanningskabels

Mankement frame vliegtuig

Wat is het probleem?

• Lijkt krachtmeting tussen mens en computer

• Je zou misschien willen:• Computer zoveel mogelijk

overnemen van mens

• Echter:• Situatie niet altijd gebaat

bij ‘zo veel mogelijk automatiseren’

Ha! Ik win!

De situatie is niet altijd

gebaat bij ‘zo veel mogelijk

automatiseren’,vriend

Wat is het probleem?

• Vooral niet bij oplossen ingewikkelde problemen:• Mensen zijn zeker (nog) nodig• Maar niet zonder hulp van computer

• Dit leidt tot soort ‘gedwongen huwelijk’:

Waar willen we dan naar toe?p

rest

atie

Waar willen we dan naar toe?

Zo veel mogelijkautomatiseren

Fouten mens bijinteractie ‘verkwanselt’potentieel nut vancomputer

pre

sta

tie

Waar willen we dan naar toe?

Voorkomen fouten mensmbv computer

pre

sta

tie

Waar willen we dan naar toe?

• Uitdaging:• Hoe mens te helpen bij voorkomen van fouten bij interactie met computergestuurde apparaten?

• Mogelijke oplossing: Een socialere computer!• Een computer die:

• meedenkt met de mens• helpt als problemen worden verwacht

Waar willen we dan naar toe?

Model 1:Wat denkt hij?

Model 2:Hoe zou hij

moeten denken?

Verschillend?

Hoe zal ik hemhierbij ondersteunen?

meedenken

helpen

Socialere computer=

meedenken

helpen

Wat hebben we uitgeprobeerd?

Computer die meedenkt op de volgende vlakken:

1. Op wie en wat vertrouwt de mens?• Mens kan te veel of te weinig vertrouwen op

computers of mensen

2. Waar ligt de aandacht van de mens?• Mens weet niet altijd of hij met de relevante

dingen bezig is

Wat hebben we uitgeprobeerd?

Computer die helpt op de volgende manieren:

A.Beslisondersteuning• Het geven van advies

Wat moet ik nou doen?

Had je deze informatie al

gezien?

Nee! Dank je voor het

meedenken en je hulp!

Voorbeeld: Beslisondersteuning

Zo te zien heeft hij

moeite het probleem op

te lossen

Het schiet zo niet echt op, wellicht dat ik hem

kan helpen!

Nu kan ik mijn probleem gelukkig oplossen

Wat hebben we uitgeprobeerd?

Computer helpt op de volgende manieren:

A.Beslisondersteuning• Het geven van advies

B.Adaptieve autonomie• Het overnemen van taken

Volgens mij zit dit zo…

Zal ik het even van je

overnemen?Dan kan jij je op

iets anders concentreren

Voorbeeld: Adaptieve autonomie

Wat sociaal van je!

Ja, graag! Ik had inderdaad nog wat andere dingen te

doen

Nou, volgens mij

niet…

Als hij zo door gaat, gaat het

mis!

Als ik eerlijk ben, weet ik

inderdaad niet zeker of ik het wel goed zie

Wie hebben wat aan mijn proefschrift?

1. Ikzelf2. Wetenschappers:

Computer laten meedenken en helpen (vertrouwen/aandacht)

→Verbeterde gezamenlijke prestatie

3. Systeemontwerpers:

Methode voor maken en toetsen van dergelijke computers

Formule voor de verdediging

Mijnheer de Rector Magnificus,

Op gezag en met machtiging van het College van Decanen, en volgens besluit van de promotiecommissie van de faculteit der Exacte Wetenschappen, sta ik gereed mijn proefschrift, dat tot titel heeft “Adaptive Support for Human-Computer Teams: Exploring the Use of Cognitive Models of Trust and Attention” te verdedigen, ten einde de graad Doctor te verwerven.