Landschapsbeheer

Acht initiatieven voor de patrijsIn dit Jaar van de Patrijs zijn in acht

Brabantse regio’s initiatieven genomen

om een ommekeer teweeg te brengen

in de teruggang van de akkervogel.

Het aantal patrijzen is in Nederland

namelijk met 95% gedaald ten opzichte

van 1960. Het Coördinatiepunt heeft

organisaties in acht regio’s een subsi-

die beschikbaar gesteld van € 5.000,00

voor concrete maatregelen om het

leefgebied van de patrijs te verbete-

ren. Andere kenmerkende soorten van

het kleinschalig agrarisch landschap

kunnen daar op meeliften. Provincie

Noord-Brabant financiert het project en

investeert hiermee in een vitaal, mooi

en schoon Brabants platteland. Tevens

is er cofinanciering via de Nationale

Postcodeloterij.

Gemert

De Vogelwerkgroep Gemert ontplooit

maatregelen in een grotere regio, ver-

telt Martin Vink. “We benaderen boeren

en landeigenaren om langjarige braak-

stroken of kruidenranden aan te leggen

langs akkers. De reacties zijn positief.

Het gaat om verschillende soorten ran-

den. We willen in het voorjaar starten.

Zo mogelijk zetten we afrasteringen

terug, zodat koeien niet in de randen

kunnen. Daarna gaan we in samenwer-

king met het Coördinatiepunt onderzoe-

ken welk beheer het beste is. Er zijn nu

in de gemeente Gemert-Bakel al 300 pa-

trijzen. We willen de huidige populatie

laten uitbreiden, zodat deze kan migre-

ren naar aangrenzende gebieden.”

Vink benadrukt dat het belangrijk is

om houtopstanden uit de ruigtes weg

te houden. “Dat doen vrijwilligers. We

willen met weinig geld veel doen. We

werken bij dit project samen met De

Stichting Groene Heerlijkheid en de

Stichting Landschap Bakel-Gemert. We

willen bovendien de braak-en kruiden-

randen gaan aanbieden aan de boeren,

als die in 2015 moeten voldoen aan de

eisen voor vergroening van het land-

bouwbeleid. Dan komen er structureel

gebieden die geschikt zijn voor de pa-

trijs. We hopen dat dit als een inktvlek

uitbreidt naar andere gemeenten.”

Reusel-De Mierden

Ook in Reusel-De Mierden wor-

den maatregelen genomen op

gemeentegronden.”Op akkertjes van in

totaal 13 hectare komen akkerranden

met oude graanrassen en braakstro-

ken” , vertelt Piet Peijs van de weide-

vogelbescherming Reusel-De Mierden.

“Het graan dat op het land achterblijft

is voedsel voor de patrijs. De voorbe-

reidingen voor het plan zijn nu bijna

klaar. We willen akkertjes minstens

zes jaar inzaaien. De bijdrage van het

Coördinatiepunt is heel welkom, maar

niet voldoende. We zoeken nog andere

financiers. Op de 13 hectare akkers zijn

nu minimaal 4 koppels patrijzen en in

aangrenzende percelen 6 tot 8.”

Schijndel

Nan Visser is gebiedscoördinator col-

lectief vogelbeheer in Schijndel & Sint

Oedenrode en voorzitter van de weide-

vogelgroep Schijndel. “In 2013 is al een

meerjarige kruidenrand ingezaaid langs

een maïsakker op de Rooise Heide. Dat

was onder andere voor de patrijs. Er

liggen ook al enkele jaren randen van

6 meter breed op diverse plaatsen. Bo-

vendien zijn er percelen met een verlate

maaidatum in het kader van collectief

vogelbeheer. Ik ben het nu met twee

boeren eens geworden over randen voor

2014. Daarnaast zijn we bezig met een

perceel van een hectare om tarwe in te

zaaien, waarbij na de oogst de randen

blijven staan, de winter over. Deze ran-

den bevatten een mengsel met granen,

kruiden en bloemgewassen, wat dunner

gezaaid is dan wat gangbaar is, zodat er

meer kruiden tussen kunnen groeien.

We hebben zelf een plan gemaakt waar-

bij meer dan voorheen gekeken is waar

patrijzen zitten, omdat hun actieradius

niet zo groot is. In 2013 zijn 10 tot 12

paren patrijzen geteld. We verwachten

dat het er nu al meer zijn. De animo bij

boeren voor deze randen is prima. Het is

altijd een beetje passen en meten maar

de samenwerking is goed.”

Heeze-Leende

Peter Kerkhofs is van de Plattelands-

vereniging Hei, Heg & Hoogeind: “We

hebben hier al vier jaar zomerranden en

meerjarige akkerranden. Die zijn door

boeren aangelegd op initiatief van de

stichting ‘Vrienden van de Patrijs’ in

Heeze-Leende. Een aantal van deze ran-

den wordt nu betaald vanuit het Stika.

Maar we willen meer kansen bieden

voor de patrijs in de winter. Dat is een

knelpunt. Daarom doen we nu proeven

met inzaaien van een mengsel van win-

terwikke, herik (Nemat) en rogge nadat

de boeren hun gewas hebben geoogst.

Ook hebben we bladrammenas laten in-

zaaien. In deze randen kunnen patrijzen

foerageren en schuilen. De herik levert

vooral in de nawinter eiwitrijk voedsel

voor de patrijs. Het is een proef. Met de

financiële bijdrage via het Coördinatie-

punt doen we dit in een tweejarig pro-

ject. De animo bij boeren is voldoende,

maar kan natuurlijk altijd beter.“

Altena Biesbosch

Meeuwis Millenaar is gebiedscoördina-

tor bij ANV Altena Biesbosch. “We gaan

maatregelen treffen bij vier historische

molens. Daar zijn nu al veel patrijzen te

vinden. Het zijn kleinschalige gebiedjes

met oude perceelsvormen met allerlei

kleine lintjes, zoals hele lage heggetjes

en andere ruigtes. We gaan daar voed-

selveldjes aanleggen, randen inzaaien

met kruiden en beplanten met lage

bessenstruikjes en we gaan hoogstam-

fruitbomen planten. In de voedselveldjes

zaaien we allerlei soorten graan. De

patrijzen komen in de herfst af op de

gevallen appels van de hoogstambo-

men. Nog dit jaar willen we aan de slag.

Daarnaast willen we streekbewoners

stimuleren om kruidenmengsels in te

zaaien, bijvoorbeeld op overhoekjes op

hun erf. Ze krijgen dan gratis een zakje

zaad en we registreren de locaties.”

Drimmelen

“In Drimmelen gaan boeren struweel-

randen, meerjarige graanakkerranden

en kruidenrijk grasland aanleggen rond

hun erven”, vertelt Tim Eestermans van

ANV Drimmelen. “We zijn nu in overleg

met drie boeren. Zij zijn bereid om mee

te werken. Concrete afspraken moeten

we nog maken.”

Als het aan Eestermans ligt, blijven de

struweelranden meer dan tien jaar lig-

gen en de akkerranden meerdere jaren.

“De boeren hebben voorkeur voor

maatregelen rondom hun erf, omdat in

het struweel en op overhoekjes op de

erven al patrijzen huizen.”

Oirschot

“In Oirschot is het B-team kartrekker”,

vertelt Gerard Traa die zelf in het team

zit. ‘B’ staat voor biodiversiteit. Hun pro-

ject bestaat uit twee delen. Het eerste

was het beschikbaar stellen van zaad

van akkerkruiden aan particulieren en

boeren buiten de bebouwde kom, met

daarbij een vergoeding voor de grond-

bewerking. Veel mensen maakten daar-

van gebruik. In totaal is dit jaar 60.000

m2 ingezaaid. Het is de bedoeling dat

de mensen het gewas in de winter laten

staan. Het tweede deel is het uitzet-

ten van 3.800 inheemse struiken en 800

vlinderstruiken onder de inwoners. Dat

gebeurt nog vóór de winter. “De ge-

meente betaalt de struiken die binnen

de bebouwde kom komen, omdat hier

geen patrijzen voorkomen en we de

bijdrage van het Coördinatiepunt op pa-

trijzenlocaties willen inzetten. Het is de

bedoeling dat de struiken niet te dicht

bij elkaar worden geplant, zodat er ruig-

tes tussen kunnen ontstaan”.

Laarbeek

Een ander deelproject vindt plaats in

de gemeente Laarbeek. “Gemeente

Laarbeek heeft in 2010 de patrijs aan-

gewezen als ambassadeursoort”, vertelt

Rob Tielemans van die gemeente. “We

hebben daarop als Gemeente gezocht

naar percelen in eigendom bij ons, die

het meest kansrijk zijn voor patrijzen.

In 2011 hebben we al een perceel in

Lieshout ingericht. Dit jaar is een per-

ceel aan de rand van Aarle-Rixtel om-

gevormd. Het is 1,6 hectare groot. Er

zijn diverse maatregelen getroffen. Er

zijn graanakkers aangelegd met meer-

jarige bloemenranden erlangs. Tussen

de graanperceeltjes is struweel geplant,

met onder andere bessenstruiken. Daar-

naast zijn er ook lindebomen en oude

rassen fruitbomen geplant. Het perceel

ligt naast een woonwijk. In overleg

met het IVN onderzoeken we nu of het

perceel ook een educatieve functie kan

krijgen. We zijn nu ook bezig met voor-

bereidingen om nog een perceel om te

vormen, in Beek en Donk.”

(Door Peter van Houweling)

De score

Deelproject Maatregelen

Laarbeek Inrichten van een perceel van 1,6 hectare voor patrijzen

Gemert Boeren laten stroken braak liggen en zaaien akkerranden in met kruidenmengsels

Schijndel Boeren zaaien kruidenmengsels langs hun maïsakkers

Heeze-Leende Randen langs akkers en proeven met de inzaai van wikke, herik en rogge nà de maïsoogst

Altena-Biesbosch Rond vier oude molens komen voedselveldjes, kruidenran-den, lage bessenstruiken en hoogstambomen

Reusel-De Mier-den

Teelt van oude graanrassen met kruidenranden en braak-stroken op 13 hectare akkertjes van de gemeente

Drimmelen Aanleg van struweelranden en meerjarige graanakkerran-den rond drie boerenerven

Oirschot Zaad van akkerkruiden beschikbaar stellen aan particulie-ren, en de aanplant van 3.800 inheemse struikplanten door particulieren

In Heeze-Leende is onder andere bladrammenas ingezaaid, waarin patrijzen

kunnen foerageren en schuilen.

Scholieren planten in Laarbeek lindebomen aan tijdens de boomplantweek.

Ook fruitbomen en struwelen werden gepoot.

Voor meer informatie:Jochem Sloothaak, 0411 664011jsloothaak@brabantslandschap.nlwww.facebook.com/werkgroeppatrijs

Ambassadeurs ontvangen uniek patrijzenspeldje.

Ontwerp project Reusel

Landschapsbeheer

Patrijs

Particulieren en boeren in het buitengebied van Oirschot zaaiden akkerkruiden

en plantten struweel aan.

Rond vier historische molens in het Land van Heusden en Altena komen ‘voedsel-

veldjes’, kruidenranden, lage bessenstruiken en hoogstambomen.

De aanplant van een struweelhaag is een belangrijke biotoopverbetering.