9954248 OTIB WERKBOEK BG · Colofon Dit stagewerkboek is samengesteld door EduVitalis in opdracht...

Technische installatiesStagewerkboek VMBO

V erfrissendMotiverendB etekenisvolO pbouwend

Leerlingendeel 3e en 4e jaar

Colofon

Dit stagewerkboek is samengesteld door EduVitalis in opdracht van OTIB. Anke Vermeer had in mei 2005 - in overleg met het VMBO Platform Technische Installaties - een stageboek ontwik-keld. Dat is voor dit stageboek als bron gebruikt.

Het boek van Vermeer was ontwikkeld in samenwerking met VMBO docenten elektrotechniek en installatietechniek.Namens OTIB werkte Adrie Willemsen hieraan mee en namens het genoemde Platform Frans den Dekker.Het Platform heeft gebruik gemaakt van het stagewerkboek VMBO-elektrotechniek en daar waar nodig gewijzigd enaangevuld. Vooral met onderdelen die gericht zijn op VMBO installatietechniek en de gecombineerde opleiding VMBOinstalektro.Speciale dank werd gegeven aan Sjak van der Weegen (Mollercollege, Steenbergen) en Bart Kemp (Elde College,Schijndel) en de leerlingen van beide colleges. De leerlingen hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de invullingvan de urenoverzichten installatietechniek en elektrotechniek.Anke Vermeer was de auteur en had de eindredactie van het Platform stageboek.

Marten Beeftink (EduVitalis) is de auteur en heeft de eindredactie van dit stageboek. Ook hij heeft tijdens de ontwikkelinghiervan gebruik gemaakt van genoemde en aanvullende expertise in het VMBO. Speciale dank wordt hierbij gegevenaan Pieter Siroen (Elde College, Schijndel) die enthousiast heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit boek.

December 2005

Verveelvoudiging en/of openbaring van deze uitgave, of een gedeelte hiervan, door middel van druk, fotokopie of elk andere methode, is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor hetTechnisch InstallatieBedrijf - OTIB, Postbus 416, 3440 AK Woerden.

Persoonlijke gegevens van de leerling, eigenaar van dit boek

Dit werkboek is van:

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn adres is:

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn telefoonnummer(s) en emailadres zijn:

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

In geval van nood contact opnemen met (naam en telefoonnummer):

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Mijn contactpersoon van school is (naam en telefoonnummer):

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Stagewerkboek VMBOafdeling Technische installaties

3

Inhoudsopgave

I. Voorwoord 6II. Inleiding 7

Deel 1: Ervaring opdoen 8

1.1 Een tijdje meewerken: leuk en leerzaam 91.2 Werk aan de winkel 91.3 Betekenisvolle opdrachten 101.3.1 Drie soorten doelen: A, B en C 101.3.2 Drie soorten opdrachten: A, B en C 111.4 Bedrijven waar je terecht kan komen 121.5 Je goed voorbereiden: wel zo handig! 121.6 Een klunzig groentje? 131.7 Eten meenemen! 13

Bijlagen bij ervaring opdoen 14Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1) 15Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2) 16Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3) 17Gewoon doén: maak een werktekening (B.1) 18Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2) 19Gewoon doén: je resultatenmap bijhouden (C.1) 20Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2) 21

Deel 2: Wat er echt toe doet 22

2.1 Hoe jij je gedraagt 232.2 Veiligheid 232.3 Kleding, gereedschap en PBM’s 23Bijlagen bij wat er echt toe doet. 24

Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag 25A. Je houden aan wetten en regels 25B. Je kunnen identificeren 25C. Als je dertien of veertien bent mag je….. 25D. Als je vijftien bent mag je…. 25E. Als je zestien of zeventien jaar bent mag je… 26F. Hoe lang mag je werken? 26G. Wat is te zwaar werk? 26H. Wat zijn te gevaarlijke machines? 26I. Werk dat verboden is voor jongeren beneden achttien jaar 27J. Melden dat je ziek of afwezig bent 28


4

Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt 29

Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen 30A. Voor lassen en slijpen 30B. Voor roken 30C. Voor de hoogte van het werk 30D. Voor ladders 30E. Voor de rolsteiger 30F. Voor elektriciteit 30

Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s 31A. Kleding 31B. Gereedschap 31C. Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PBM’s) 31

Deel 3: Formulieren die je gebruikt 32

3.1 Stageovereenkomst 333.2 Dagstaat 333.3 Lijsten van vaardigheden 33

Bijlagen bij formulieren die je gebruikt 34

Papierwinkel 1: je stageovereenkomst 35Papierwinkel 2: je dagstaat 38Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden 39A. Lijsten van vaardigheden elektrotechniek 40B. Lijst van vaardigheden elektro-, installatietechniek en instalektro 45C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro 46D. Lijsten van vaardigheden installatietechniek 49

Deel 4: Jouw begeleiding en beoordeling 51

4.1 Begeleiding 524.2 Beoordeling 52

Bijlagen bij jouw begeleiding en beoordeling 53

Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt 54Effe checken 2: hoe jij terugkijkt op de begeleiding 56Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek 58Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen 59


5

I. Voorwoord

Yes, stage!

Stage lopen is leuk, spannend en leerzaam. Binnenkort begin je er mee. Je gaat dan naar een bedrijf en werkt een tijdje mee. Dat kan van alleszijn: iets heel nieuws maken, iets herstellen of veranderen. Misschienben je er maar kort, misschien ben je er wat langer.

Je leert er altíjd veel van.

De mensen in het bedrijf verwachten dat jij goed jebest doet en dat je meehelpt.

Jij mag ook verwachten dat ze dat bij jou doen.

We wensen je een:

V erfrissende, M otiverende, B etekenisvolleO pbouwende

stage toe!


7

II. Inleiding

Het boek is bedoeld om de stage goed te laten verlopenDit stagewerkboek is voor 3e en 4e-jaars leerlingen van het VMBO, afdelingelektrotechniek, installatietechniek en instalektro (instalelektrotechniek). Het boek is altijd te gebruiken; of je nu een korte of lange stageperiode hebt.

Dit kleurrijke boek bestaat uit vier delen:

In het boek zie je straks regelmatig een plaatje. Hierdoor weet je al een beetjewaar de tekst over gaat.

De stagedocenten van je school en je begeleiders in het bedrijf hebben ook eenstagewerkboek. Daarin staan de belangrijke zaken voor hén. Natuurlijk kennenze dit boek ook.


8

1. Gewoon doén: ervaring opdoen

2. Bést wel belangrijk: wat er echt toe doet tijdens je werk

3. Papierwinkel: officiële formulieren die je nu eenmaal moet gebruiken

4. Effe checken: jouw begeleiding en beoordeling

Ervaring opdoen

Gewoon doén

Deel1


1.1 Een tijdje meewerken: leuk en leerzaam

Het belangrijkste van de stage is dat je ervaring opdoet. Het beste gaat dit aan de hand van een goede leermeester. Dat betekent dat jegewoon met deze man of vrouw mee gaat. Je kijkt, je helpt, je luistert, je stelt vragen, je doet bepaalde werkzaamheden en opdrachten, je legt dingen klaar, je let er op hoe hij/zij met veiligheid omgaat enzovoort.

1.2 Werk aan de winkel

Wat je in de stagetijd doet, wordt met name bepaald door de leermeester. Om jou en je leermeester ideeën te geven, staan er opdrachten in bijlage 1 van dit deel.

Welke opdrachten je gaat maken hoor je op tijd van je stagedocent op school ofde praktijkopleider in het bedrijf.


9

Hoe lang en waar?Je kan één of meerdere weken meewerken,Je kan ook één dag per week in een langereperiode meewerken. Je kan ook in één of inmeerdere bedrijven stage lopen. Jouw school bepaalt hoe het gaat.

En als het niet iets is?Soms kom je er tijdens je stage achter dat ditniet het bedrijf is waar je later wilt werken.Besef dan in ieder geval dat je hiervan ookveel hebt geleerd.

1.3 Betekenisvolle opdrachten

Het moet niet zo zijn dat je zomaar iets voor school moet doen als het helemaalniet kan. Het is handig om te weten waarvoor je stage is bedoeld. Dan kan jesamen met je leermeester(s) beter bepalen welke opdrachten hierbij passen.Daarom staan hieronder de doelen van je stage.

1.3.1 Drie soorten doelen: A, B en C Er zijn drie soorten doelen voor je stage. Deze staan hieronder.


10

98

7

A. Werkervaring opdoen, zodat je:

• Weet wat een werk-gever van je verwacht;

• Ervaart wat dagelijkswerken in een bedrijfinhoudt en leertsamenwerken met je‘collega’s’

• Meemaakt hoe eenbedrijf met veiligheidomgaat;

• Theorie en praktijk aan elkaar leert koppelen.

B. Praktijkexamen doen, zodat je:

• De onderdelen van je praktijkexamen kunt uitvoeren (áls dit tenminste mogelijk is binnen het bedrijf).

C. Je leerproces sturen:

• Doordat je weet wat je kan en niet kan;

• Door te weten wat jewel en niet leuk vindtbinnen de techniek;

• Zodat je aan het einde van het VMBOeen juiste keuze kanmaken voor een vervolgopleiding.

Het moet er toe doen…Jouw opdrachten moeten in ieder geval betekenisvol zijn. Dat betekent dat de opdrach-ten ertoe moeten doen in het bedrijf en jouw leerproces moeten ondersteunen.

1.3.2 Drie soorten opdrachten: A, B en C

Er zijn drie soorten doelen. Er zijn dus ook drie soorten opdrachten. Per soort worden opdrachten genoemd.

Let op!Welke opdrachten je krijgt hangt af van:- Je leerweg, - Hoe lang de stage is en - In welk jaar je zit.

Bepaalde opdrachten in dit boek zijn voor één leerweg. Dat wordt er dan bij verteld.Bovendien vertelt je stagedocent je ook op tijd welke opdrachten voor jou gelden.

De opdrachten zijn in bijlage 1 van dit deel te vinden.

Probeer op je stageadres tijd vrij te maken voor je opdrachten. Als dat niet lukt,dan vlak daarna. Dan zit alles namelijk nog fris in je hoofd. En mocht het nodigzijn dan kun je ook iets vragen.


11

A. Opdrachten om werk-ervaring op te doen

1.Maak kennis met het bedrijf2.Werk mee met je leer-

meester en praat methem/haar over het waarom van dingen

3.Beschrijf op twee A-4 hoeer wordt om gegaan metveiligheid en regels

B. Opdrachten om praktijkexamen te doen

1.Maak een werktekening(welke dat is hangt af van je leerweg)

2.Beschrijf de werkvolgordevan een installatie die jehebt uitgevoerd

C. Opdrachten om je leerproces te kunnen sturen

1.Houd in je resultatenmap bij wat je kan

2.Motiveer op twee A-4 tjesvoor jezelf, je ouders en jestagedocent wat je na hetVMBO wil gaan doen

1.4 Bedrijven waar je terecht kan komen

Je kan in allerlei technische bedrijven terechtkomen:

Waar je stage gaat lopen, hangt vaak af van de bedrijven in jouw omgeving.

Wil je meer weten over beroepen en opleidingen in deze branche vraag dan bij OTIB de folder: ‘Elektrotechniek/installatietechniek, altijd nodig, altijd anders’ aan. www.otib.nl

1.5 Je goed voorbereiden: wel zo handig!

Als voorbereiding op je stage moet je soms een sollicitatiebrief schrijven.Vaak is er voor je aan je stage begint een kennismakingsgesprek bij het bedrijf.Niet iedere werkgever heeft de tijd voor een kennismakingsbezoek, maar jekunt je vragen natuurlijk ook via de telefoon stellen.

In bijlage 1 van dit deel lees je wat je moet doen om goed kennis te maken methet bedrijf.


12

In elektrotechnische installatiebedrijven op het gebied van:

• Industriële installaties• Informatiesystemen

(alleen VMBO-K leerlingen)• Infrastructuur• Telecommunicatie installaties• Utiliteitsinstallaties• Woninginstallaties

In installatiebedrijven op het gebied van:

• Dakbedekking• Distributietechniek • Koudetechniek en luchtbehandeling• Montage gas en verwarming• Montage sanitair en water• Service en onderhoud gas en verwarming• Woninginstallaties

1.6 Een klunzig groentje?

Als je nog nooit of niet zo vaak in een bedrijf stage hebt gelopen, voel je je somsbest een groentje. Zo’n klunzig figuur die weinig kan en begrijpt. Maar vergeet niet dat je er komt om te leren en te leren werken.

Je hoeft nog niet alles te kunnen. Je krijgt ruimte om te leren. Maak daar gebruik van door vragen te stellen.Vraag hoe en waarom je collega’s bepaalde dingen doen. Vraag zoveel je wilt,stel alleen niet steeds dezelfde vragen!En als je fouten maakt? Dat kan gebeuren. Probeer er met je leermeester achterte komen wat je niet goed hebt gedaan, waarom het verkeerd was en hoe hetwel moet.Immers, van je fouten kan je prima leren!

1.7 Eten meenemen!

Even nog, een hele simpele tip: neem elke dag je lunch mee! Stage lopen is ookvermoeiend en je hebt niet altijd op geregelde tijden pauze. Zorg ervoor dat jegenoeg eten en drinken bij je hebt!


13

98

7

98

7

Bijlagen bij ervaring opdoenGewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1)

Gewoon doén: werk mee én praat met je leermeester (A.2)

Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3)

Gewoon doén: maak een werktekening (B.1)

Gewoon doén: beschrijf de werkvolgorde van een installatie (B.2)

Gewoon doén: je resultaten bijhouden (C.1)

Gewoon doén: je leerproces sturen (C.2)

Bijlagendeel1

Bijlagen bij ervaring opdoen

Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1)


Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheid en regels (A.3)



Gewoon doén: je resultaten bijhouden (C.1)



14

Gewoon doén: maak kennis met het bedrijf (A.1)

Wat hieronder staat is eigenlijk heel logisch. Je kan het ook zelf bedenken als jeer even tijd voor neemt. We zijn zo vriendelijk geweest dit alvast voor je te doen.

Schrijf de naam, het adres en het telefoonnummer van het bedrijf op.

Als je ernaar toe gaat, neem je mee:• Pen• Papier • Je stageovereenkomst

Wees fatsoenlijk:• Zeg duidelijk je naam en vertel van welke school je komt• Als je iets niet hebt begrepen, vraag je het gewoon nog een keer• Kom op tijd• Rook niet (veel beter voor je gezondheid) of vraag of je mag roken

Stel allerlei vragen, bijvoorbeeld:• Hoe laat moet ik er de eerste dag zijn? Bij wie moet ik me dan melden?• Waar moet ik zijn?• Hoe moet ik me uw bedrijf voorstellen?• Welke werktijden heb ik?• Wat voor werk ga ik doen? • Wie is mijn leermeester/stagebegeleider in het bedrijf?• Met wie kan ik meerijden?• Is er verplichte werkkleding? Krijg ik die of moet ik hier zelf voor zorgen?• Moet ik zelf gereedschap meebrengen?• Zijn er veiligheidsvoorschriften die ik nu al moet weten?• Wie moet ik bellen als er wat is? (ziek of problemen, of als je nog vragen hebt)• Mag ik foto’s maken voor mijn verslag? (tenminste als je dat wilt)

Als je van tevoren belt, dan kan je ook al een heleboel vragen van wat hierbovenstaat. Schrijf de antwoorden op, dat is wel zo handig voor jezelf. Bedenk ook wat je nog moet voorbereiden voordat je op stage gaat!!!


15


Deze opdracht is belangrijk. Je leert het meeste van een goede leermeester.Wat je moet doen is gewoon goed je best doen, goed meehelpen waar je kan,goed je ogen en oren openhouden wat er gebeurt en gewoon ook vragen stellen.

Vragen die je kan stellen aan je leermeester zijn bijvoorbeeld:• Waarmee kan ik helpen?• Waarom gaat dat zó?• Wat vind je echt belangrijk in je werk?• Welke werkvolgorde gebruik je hierbij?• Hoe werkt dat apparaat precies?• Enz.

Wees gewoon nieuwsgierig en leergierig!

We hebben bij deze opdracht geen schrijfopdrachten. Wel willen we in jeresultatenmap kunnen zien wat je allemaal hebt geleerd. Bijvoorbeeld dooringevulde vaardigheidlijsten.


16

Gewoon doén: beschrijf hoe er om wordt gegaan met veiligheiden regels (A.3)

Lees de bijlagen: • Bést wel belangrijk 2: veiligheidseisen• Bést wel belangrijk 3: kleding, gereedschap en persoonlijke beschermings-

middelen (PBM’s).

Beschrijf op 2 A-4 hoe hier in het bedrijf mee wordt omgegaan. Je schrijft over:1. Hoe gaat jouw leermeester met veiligheid en regels om?2. Hoe gaan de werknemers van het bedrijf er mee om?3. Heb je uitleg gehad over bepaalde veiligheidseisen, kledingvoorschriften,

gereedschapgebruik en PBM’s?4. Hoe ben je zelf in de stage met veiligheid en regels omgegaan?5. Hebben de lessen over veiligheid (VCA), die je op school hebt gehad, je goed

voorbereid? 6. Welke veiligheidsborden en -tekens ben jij op je stage tegengekomen?

Teken er eens drie. 7. Wat is jouw boodschap naar je stageadres als het gaat over veiligheid en

regels? ‘Ga zo door!’; ‘Doe er eens echt iets mee!’ Of zoiets. Motiveer datook.


17

98

7


In ieder geval voor leerlingen van de kaderberoepsgerichte leerweg. Voor deze leerlingen kan het onderdeel van het praktijkexamen zijn.

Maak op een ruitjes A-4 een werktekening van een onderwerp dat je deze week hebt uitgewerkt.• Voor elektrotechniek bijvoorbeeld een stroomkringschema of bedradings-

tekening;• Voor installatietechniek bijvoorbeeld een isometrische schets van een

drinkwaterinstallatie.

Zet boven de werktekening het onderwerp en de schaal (1 : .....................) van detekening.

Vertel daarna ook:• Voor elektrotechniek: welke testapparatuur is gebruikt;• Voor installatietechniek: welke apparatuur is gebruikt om de installatie op

dichtheid te beproeven

Je kan ook foto’s, handleidingen en technische documentatie bijvoegen.


18


Ook dit kan onderdeel van het praktijkexamen zijn.

Beschrijf op een lijntjes A-4 de werkvolgorde van een installatie die je deafgelopen week hebt uitgevoerd.

Denk daarbij ook aan deze punten:1. Wat is de opdracht? 2. Wat moet ik doen? 3. Begrijp ik het? Ja, dan door naar punt 4. Nee, dan terug naar punt 24. Uitvoeren van de opdracht.5. Voldoet de opdracht? Ja, dan door naar 6. Nee, dan terug naar punt 4 of 2.6. Opruimen en nabespreken van de opdracht.

Zet bovenaan op het A-4 met de werkvolgorde:

De werkvolgorde gaat over:

De werkvolgorde is:


19

98

7

98

7

Gewoon doén: je resultatenmap bijhouden (C.1)

Je resultatenmap vul je aan het eind van je stage met schriftelijk bewijsmateriaal:

1. Je dagstaat: wat je per dag gedaan hebt2. Je lijsten van vaardigheid: wat je aan het eind van de stage kan3. Je uitwerking van verslagen: de opdracht A.3 en C.2 4. Je opdrachten en examenstukken: de opdrachten B.1 en B.2 (áls je die hebt

gemaakt; waar nodig foto’s en beoordeling ervan)

Je kan de resultatenmap apart bewaren, maar ook achter in dit stageboek doen.Zorg in ieder geval dat het netjes is en blijft.

Weet dit over de verslagen in je resultatenmap!

De verslagen moeten netjes en leesbaar (getypt) zijn.

Je stagedocent kan ook nog van je vragen korte verslagen te maken van dekennismaking en het werken met je leermeester.

Welke verslagen je uiteindelijk precies moet maken hoor je van je stagedocent.


20


Om je leerproces te kunnen sturen moet je nadenken. Niet eventjes, maar wat langer. Je moet je eerst bezinnen en dan pas keuzes maken.

Je bezinning en je keuzes zet je op papier in een verslag. Twee A-4-tjes isal voldoende. Je beschrijft getypt:

1. Je bezinning:a. Wat je hebt geleerd. b. Waar je het meeste van geleerd hebt.c. Hoe je op je stage terugkijkt: wat vond je leuk en wat niet.d. Wat je stagebegeleiders van je vonden.

2. Je keuzes:a. Waarvan je wel meer zou willen weten.b. Wat je beter onder de knie wil krijgen.c. Wat je vervolgkeuze is voor VMBO leerjaar 4 of na leerjaar 4d. Hierbij schrijf je ook op waarom je juist díe keuze maakt


21

98

7

Wat er echt toe doet

Deel2


Best wel belangrijk

2.1 Hoe jij je gedraagt

Dat je in een bedrijf stage kan lopen is eigenlijk best aardig van ze. In eenbedrijf hebben mensen het vaak druk. Er moet veel gebeuren in korte tijd. Toch willen ze tijd voor je vrijmaken. Stel daar eens wat tegenover. Aardig zijn, kost niets!

Natuurlijk mag en kan je als VMBO leerling niet alles. In bijlage 1 van dit deelstaat wat wel en niet mag. Dit is voor jou en je leermeester belangrijk! Lees ook de bijlage 2. Daarin vind je bést belangrijke opmerkingen. Over wathet bedrijf van je verwacht in het bedrijf en als je meegaat naar een klant.

2.2 Veiligheid

Er zijn veel regels voor de veiligheid binnen een bedrijf. Daar is iedereen verantwoordelijk voor.De meeste ongelukken gebeuren doordat mensen niet veilig handelen. Houd je dus goed aan de voorschriften en regels.

Op de bedrijfsterreinen vind je gebods- en verbodsborden. Die zeggen wat je wel moet doen en wat je niet mag doen. Bijvoorbeeld dat je bepaaldeveiligheidsmiddelen zoals een helm moet gebruiken. Lees bijlage 3. Daarin wordt een aantal bést belangrijke veiligheidseisengenoemd.

Zorg dat je zelf veiligheidsschoenen meeneemt.

2.3 Kleding, gereedschap en PBM’s

Zorg dat je zelf goede werkkleding meeneemt. In principe hoef je zelf geengereedschap mee te brengen, maar vraag het even na bij je stagebedrijf.Je neemt veiligheidschoenen mee. Verder hoef je zelf geen PersoonlijkeBeschermingsMiddelen (PBM’s) mee te nemen. Je stagebedrijf zorgt hier in principe voor. Vraag in het kennismakingsgesprek even hoe dat in jouw stage-bedrijf precies is geregeld.Lees bijlage 4 van dit deel. Daarin vind je meer bést belangrijke regels.


23

98

7

98

7

Bést wel belangrijk 1: wat je wel en niet mag

A. Je houden aan wetten en regelsAlle regels over jongeren en werk staan opgeschreven in wetten. Die wetten gel-den ook voor jou als stagiair.Regels die voor jou belangrijk zijn staan in de volgende wetten:• De arbeidstijdenwet: daarin staat hoelang en wanneer je mag werken en moet

rusten, en hoe lang je een pauze moet nemen als je werkt.• De arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het besluit wat hierbij hoort:

I. in de ARBO-wet staat waaraan een werkgever moet denken om zijn perso-neel veilig en gezond te laten werken

II. In het ARBO-besluit staat uitgewerkt wat jongeren nu wel en niet mogendoen. En onder welke omstandigheden het voor jongeren verboden is tewerken.

Ook je stageovereenkomst is een wettelijk geldig formulier. Let op: de wetten zijn er ook om je te beschermen tegen gevaarlijk werk of werkwat niet goed is voor je lichaam (zeker nu je nog aan het groeien bent).

B. Je kunnen identificerenOok op je stageplek moet je je vanaf 14 jaar altijd kunnen identificeren. Duszorg dat je je identiteitsbewijs altijd bij je hebt, ze kunnen er naar vragen.

C. Als je dertien of veertien bent mag je...Lichte niet-industriële hulparbeid doen. Dat is een ingewikkelde omschrijving van klusjes die je mag doen. Er moetaltijd iemand dichtbij zijn die op je let. En je mag niet met machines werken.

D. Als je vijftien bent mag je….Onder toezicht zelfstandig werken in niet-industrieel werk. Je bent geen hulpje meer. Maar het werk moet licht zijn en dus blijft zwaarwerk en werken met of in de buurt van (gevaarlijke) machines verboden.


25

98

7

E. Als je zestien of zeventien jaar bent mag je…Bijna alle werkzaamheden onder deskundig toezicht doen. Omdat veel werk toch nog gevaarlijk kan zijn, is het soms nodig dat er deskundigtoezicht is. Een ouder iemand die alles van het werk weet, moet je kunnen hel-pen en ingrijpen wanneer het nodig is. Is dat toezicht er niet dan is gevaarlijkwerk toch verboden.

F. Hoe lang mag je werken?Regels 13-14 jaar 15 jaar 16-17 jaar

Per dag maximaal 7 uur 8 uur 9 uurPer week maximaal 35 uur 40 uur 45 uurPer 4 weken 160 uurTussen 2 werkdagen minstens 14 uur vrije tijd 12 uur vrije tijd 12 uur vrije tijdNiet werken tussen 19.00-08.00 uur 19.00-07.00 uur 22.00-06.00

of 23.00-07.00Pauze als je 4,5 uur werkt 1/2 uur aaneen 1/2 uur aaneen 1/2 uur aaneenOp zondag werken Nee Ja, beperkt Ja, beperkt

G. Wat is te zwaar werk?• Als je spullen moet tillen van meer dan 10 kg• Als je de hele dag voorwerpen moet tillen, ook al wegen ze minder dan 10 kg.• Als je voorwerpen van meer dan 20 kg moet duwen of trekken• Als je langer dan 8 minuten in dezelfde werkhouding moet staan (bukken of

uitrekken)• Als je lang op je knieën moet zitten

H. Wat zijn te gevaarlijke machines?Dit zijn machines waarbij je je vingers of handen kunt snijden, of waarbij je ledematen geplet of bekneld kunnen worden.Je mag tot en met je 15e niet in de omgeving werken van zulke machines. Enook niet in de buurt van vrachtwagens die in- en uitrijden, of vorkheftrucks.


26

98

7

I. Werk dat verboden is voor jongeren beneden achttien jaarGevaarlijke stoffen• Stoffen die bij het inademen schadelijk zijn voor je lichaam;• Stoffen die ontplofbaar zijn, of artikelen die ontplofbare stoffen bevatten;• Stoffen die kankerverwekkend zijn of gevaarlijk zijn voor je ogen en/of

je huid. Je herkent die stoffen aan het doodshoofd of het andreaskruis op deverpakking.

Lawaai• Te dicht in de buurt van veel lawaai: een geluidsniveau van 90dB(A) of hoger.

Gevaarlijke apparaten• Apparaten die straling uitzenden;• Apparaten die heel erg trillen (zoals bijv. een machine die asfalt loswrikt);• En aan elektrische, ongeïsoleerde installaties en machines met een

wisselspanning groter dan 50 volt;• Zeer gevaarlijke machines waarvoor je een deskundigheid nodig hebt

(zoals hijskranen);• Een door machines bepaald werktempo en met prestatiebeloningen;• Gevaar op het gebied van hoogspanningselektriciteit.

Gevaarlijke omstandigheden• Bij het laden of lossen van zeer zware bouwsegmenten, zoals heipalen,

bomen, buizen betonplaten en dergelijke;• Waarbij je moet duiken onder water;• Aan stutten of stempels, als door onjuist handelen gevaar kan ontstaan voor

jezelf en voor anderen;• In die omstandigheden dat door een val, gevaar bestaat voor ernstig letsel of

verdrinking.

J. Melden dat je ziek of afwezig bent Ben je ziek of kun je om andere redenen niet naar je stage: bel direct naar het bedrijf.Hoe eerder het bedrijf weet dat je die dag niet komt, des te beter.Bel ook de administratie van je school en zorg dat ze je afwezigheid ook aan je stagedocent doorgeven.Laat zowel het bedrijf als de schooladministratie 1 dag van tevoren wetenwanneer je weer kunt beginnen. Dan kan het bedrijf je op een werkplek indelen.De monteur kan je dan ’s morgens weer ophalen.


27

98

7

98

7

Wat er echt toe doet

Bijlagendeel2


Bést wel belangrijk 2: hoe jij je gedraagt

Bést wel belangrijk 3: veiligheidseisen

Bést wel belangrijk 4: kleding, gereedschap en PBM’s

Bijlagen bij wat er echt toe doet.






24


In ieder bedrijf verwachten ze dat je:• je voorstelt aan je ‘collega’s’ • op tijd op je werk komt• de regels van het bedrijf in acht neemt• de instructies opvolgt die bij het werk horen• het vraagt als je iets niet begrepen hebt• serieus oplet als iemand je iets uitlegt of voordoet• een actieve werkhouding hebt (niemand zit te wachten op stagiaires die

eigenlijk niet geïnteresseerd zijn in het werk)• ook bij minder leuke klusjes mee aanpakt • mobiele telefoon tijdens het werk niet aan staat• alleen daar rookt waar het toegestaan is • hoeveelheid sieraden en eventueel je zichtbare piercings aanpast aan wat het

bedrijf goed vindt

Als je mee naar een klant gaat verwacht het bedrijf van je dat je:• eerst aan je baas of leermeester vraagt hoe je je voorstelt• je voorstelt aan de klant als je binnenkomt• vraagt of je met je vuile schoenen (als dat zo is) naar binnen mag• de instructies van je leermeester/begeleider opvolgt• je niet mengt in eventuele conflicten van je leermeester met de klant• vraagt of er gerookt mag worden (als je dat zou willen)• vraagt of je van het toilet gebruik mag maken• vraagt waar je het afval kunt achterlaten• vraagt of je je handen ergens kunt wassen• er mee voor zorgt dat je de werkplek altijd netjes achterlaat


28


(Zie ook ‘Het blauwe boekje’: Veilig, Gezond en Milieutechnisch verantwoordwerken in de installatietechniek)

A. Voor lassen en slijpen• Ga niet lassen of slijpen in de buurt van brandbare stoffen. De vonken

kunnen brand veroorzaken.

B. Voor roken• Volg rookverboden op.

C. Voor de hoogte van het werk• Stagiaires onder de 18 jaar mogen niet boven de 2,5 meter hoogte werken als

er gevaar is voor vallen. Vanaf deze hoogte is het verplicht om te zorgen voorbeschermingen, zoals leuningen en hekken.

D. Voor ladders• Plaats metalen ladders nooit binnen twee meter afstand van onder spanning

staande blanke delen, omdat er geleiding kan optreden (en de ladder onderstroom komt te staan)

• Plaats ladders onder een veilige hoek (65-75 graden) op een stevige vlakkevloer.

• Als je met een ladder een hoger gelegen verdieping wilt bereiken, dan moetde ladder één meter boven die verdieping uitsteken en vastgemaakt worden.

• Reik nooit te ver buiten de ladder en beklim ladders nooit hoger dan de 4esport van boven.

E. Voor de rolsteiger• Bij het verplaatsen van een rolsteiger mag er niemand en niets op de steiger

aanwezig zijn.• Voordat je de rolsteiger betreedt, moet de rem op de wielen worden gezet.• Ga nooit op een pijp van de rolsteiger-constructie staan.

F. Voor elektriciteit• Veilige spanning is maximaal 50 volt wisselspanning of maximaal 120 volt

gelijkspanning.• Zet een elektrische hoofdschakelaar op slot om ongewild inschakelen te

voorkomen.• Gebruik handgereedschap voor 220-240 volt alleen als het dubbel geïsoleerd is.• Aard een elektrische installatie (vraag of dit gebeurd is).• Werk nooit aan een machine of apparaat zonder de spanning uit te schakelen.• Zorg voor een schone, droge en opgeruimde werkomgeving.• Als je elektriciteitdraden of elektrische installaties aan wilt raken, controleer

dan eerst of alles zo is in- of uitgeschakeld dat dat kan.


29

98

7

98

7

98

7


A. Kleding• Kleding mag niet te ruim zitten. • Het dragen van veel sieraden heeft men niet graag. Ringen kunnen vingers

afklemmen. • Heb je lang haar, draag het dan niet los.

B. Gereedschap• Gebruik alleen goed onderhouden gereedschap.• Wees zuinig op het gereedschap van anderen.• Gebruik gereedschap alleen waarvoor het bestemd is.• Ruim aan het einde van de dag alle gereedschap weer keurig op.

C. Persoonlijke BeschermingsMiddelen (PBM’s)• Een gebodsbord (rond blauw met witte opdruk) zegt je waar je persoonlijke

beschermingsmiddelen (PBM’s) zeker moet dragen en welke dat zijn.• Moet je bij bepaalde werkzaamheden beschermingsmiddelen gebruiken:

vraag hier dan naar.• Draag persoonlijke beschermingsmiddelen altijd als deze verstrekt worden.


30

98

7

Formulieren die je gebruikt

Deel3


Papierwinkel

3.1 Stageovereenkomst

De stageovereenkomst moet je invullen en laten ondertekenen door nogal wat mensen:• Iemand van het stagebedrijf/instelling, • Je ouder(s)/verzorger(s)/voogd, • Je stagedocent op school en natuurlijk • Jij zelf. Het origineel lever je in bij je school. Zorg ervoor dat je stagebegeleider van het bedrijf en jijzelf een kopie krijgen.In bijlage 1 van dit deel vind je de stageovereenkomst.

3.2 Dagstaat

Je moet een beetje bijhouden wát je hebt geleerd. Je moet dit aan school enanderen kunnen laten zien. Hiervoor moet je bepaalde papieren gebruiken.

Wat je per dag doet, houd je bij in de dagstaat. De dagstaat vind je in bijlage 2van dit deel.

3.3 Lijsten van vaardigheden

Aan het eind van je stage pak je de lijsten van vaardigheden. Die vind je inbijlage 3. Je zoekt uit welke lijsten voor jou van toepassing zijn. Daarna vul jedie in. Dit kan samen met je begeleider in het bedrijf. Je kan het ook alleendoen. In ieder geval moet je begeleider een handtekening zetten als alles isingevuld.


31

98

7

98

7

Let op: zonder stageovereenkomst geen stage!(i.v.m. verzekeringen)

Formulieren die je gebruikt

Bijlagendeel3

Papierwinkel 1: je stageovereenkomst

Papierwinkel 2: je dagstaat

Papierwinkel 3: je lijsten van vaardigheden

Bijlagen bij formulieren die je gebruikt





32


Ondergetekenden:

De onderwijsinstelling:

Naam : ..................................................................................................................................................................................................................

Adres : ..................................................................................................................................................................................................................

Contactpersoon + tel.nr. en email : ...................................................................................................................................................................................................................

De stagebiedende organisatie:

Naam : ..................................................................................................................................................................................................................

Adres (van de stagelocatie) : ..................................................................................................................................................................................................................

Contactpersoon + tel.nr. en email : ..................................................................................................................................................................................................................

De stagiair(e):

Naam : ..................................................................................................................................................................................................................

Adres : ..................................................................................................................................................................................................................

Telefoonnummer (mobiel) en email : ..................................................................................................................................................................................................................

Geboortedatum : ..................................................................................................................................................................................................................

Leert op VMBO-afdeling : ..................................................................................................................................................................................................................

Komen overeen:dat bovengenoemde stagiair(e) door de stagebiedende organisatie in de gelegenheid wordt gesteldde bepaalde buitenschoolse ervaring op te doen in het kader van de opleiding conform de ‘Overeen-gekomen afspraken en verantwoordelijkheden’ die een onlosmakelijk onderdeel zijn van deze stage-overeenkomst.

De stageperiode is van ....................... t/m ....................... gedurende ....................... dagen per week en ....................... uren per dag.

Aldus in drievoud opgemaakt en ondertekend te: ............................................................................................................... (plaats en datum)

Namens de Namens de De stagiair(e): De ouder(s)/verzorger(s)

stagebiedende onderwijsinstelling: van de stagiair(e):

organisatie:

............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. .............................................................................


33

Pasfotostagiair(e)

Overeengekomen afspraken en verantwoordelijkheden

Algemeen:1. De stageovereenkomst is ontleend aan paragraaf 6 van het Inrichtings-

besluit van de wet op het voortgezet onderwijs - in het bijzonder de artikelen31 tot en met 36 met toelichting - en is op deze overeenkomst van toepassing.

2. De stage overeenkomst moet vóór de aanvang van de stage door alle partijenondertekend zijn.

3. Geen van de partijen zal zonder overleg een stage voortijdig afbreken.

De stagiair (leerling):4. Maakt voor de aanvang van de stage kennis met de stagebegeleider van het

bedrijf.5. Houdt zich aan de regels die op de stageplaats gelden ten aanzien van

veiligheid, gezondheid, orde, omgang met anderen en geheimhouding.6. Volgt op de stageplaats de aanwijzingen van de leermeester/stagebegeleider op.7. Neemt bij problemen op de stageplaats direct contact op met de stagedocent

van school.8. Blijft tijdens de stage leerling van de school/onderwijsinstelling.9. Vult vaardighedenlijsten in die door de stagebegeleider van het bedrijf

worden ondertekend.

De stageverlener (het bedrijf):10. Stelt de stagiair in staat activiteiten in het kader van de stage te verrichten.

De stageverlener neemt hierbij het Arbeidstijdenbesluit en de Arbo-wet enArbobesluit 1998 in acht.

11. Wijst de stagiair op specifieke gevaren op het gebied van veiligheid,gezondheid en welzijn in verband met de arbeid als gevolg van een gebrekaan werkervaring, het niet goed kunnen inschatten van gevaren en het nietvoltooid zijn van geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van de stagiair.

12. Biedt de stagiair van het 3e en 4e leerjaar van het VMBO een stage diegericht is op oriëntatie op de beroepsuitoefening en de beroepshouding inhet bedrijf. Bij de stage in het 4e leerjaar kan hier aan toegevoegd worden,dat de leerling ervaring opdoet met beroepsgerichte vaardigheden alsvoorbereiding op het eindexamen en het vervolgonderwijs.

13. Regelt het reizen van de stagiair van en naar een locatie die buiten hetbedrijf zelf ligt.

De stagebegeleider van het bedrijf:14. De stageverlener stelt uit het personeel een stagebegeleider aan. Die persoon

zorgt voor de kennismaking in het bedrijf of instelling. Hij geeft hulp aande stagiair. Hij begeleidt de stagiair bij de uitvoering van zijn/haar stage-programma. Hij controleert de vaardighedenlijsten en de urenoverzichten.Hij geeft een beoordeling van de stagiair. Hij ziet toe op de naleving van deregels m.b.t. de arbeidstijdenwet, alsmede de Arbo-wet en Arbobesluit 1998.


35

De stagevrager (onderwijsinstelling/school):15. Zorgt tijdens de stageperiode voor een verzekering tegen ongevallen en het

risico van wettelijke aansprakelijkheid (WA).

De stagedocent van de school:16. Is vanuit de school belast met de voorbereiding van de stage, de begeleiding

van de stagiair, en de eindbeoordeling van de stage.17. Houdt contact met de stagebegeleider van het bedrijf tijdens de stageperiode


36


Hieronder geef je heel in het kort aan wat je elke dag hebt gedaan. Per dag zet je begeleider een handtekening/paraaf.

Datum: Je werkzaamheden: Paraaf:


37


De lijsten van vaardigheden vul je aan het eind van de stage in. Je vult die lijsten van vaardigheden in die voor jou van toepassing zijn. Dat gaat als volgt.

Per vaardigheid vul je in de vakjes een 1, 2, 3, 4 of 5 in. Deze getallen staan voor bepaalde fasen:

Fase 1 = ik kom nog maar net kijkenFase 2 = ik begin er wat in te komen Fase 3 = ik ben aan het groeienFase 4 = ik ben goed op wegFase 5 = ik kan het

In een volgende stageperiode of op de nieuwe opleiding kan je dan laten zienwat je kan en waar je je nog in moet ontwikkelen.

De ingevulde lijsten moeten nádat jij ze hebt ingevuld, ondertekend wordendoor de praktijkbegeleider/leermeester van het bedrijf!


39

Lijsten van vaardigheden elektrotechniek

Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................

Bedrijf: ................................................... Eventueel projectnr: .....................................................

Vaardigheden huisinstallaties Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Leidingsystemen monterenVolgens het normaaldoossysteemVolgens het centraaldoossysteemVolgens het gemodificeerd centraaldoossysteemAanleggen van koker en plintgootLeidingsystemen bedraden en aflassenVolgens het normaaldoossysteemVolgens het centraaldoossysteemVolgens het gemodificeerd centraaldoossysteemAfmonteren vanElektrische toestellen voor een huisinstallatie (wandcontactdozen, schakelaars e.d.)Verlichtingstoestellen/ armaturen (gloeilampen en TL-armaturen, spotjes)/rookmeldersPlaatsen en afmonteren van de schakelen verdeelinrichting voor een woningAansluiten van de aardingsvoorzieningen overeenkomstig NEN 1010Elektrische huishoudelijke verbruikstoestellenDocumentatie raadplegen en gebruikenAansluiten van huishoudelijke verbruikstoestellen (kooktoestellen, wasbehandelingstoestellen e.d.)Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatie(aardlektester, isolatieweerstand en aardverspreidingsweerstand meten)AlgemeenIn spanningsloze toestand,fouten zoeken en verhelpenTechnische gegevens van huisinstallatie-tekeningenaflezen en toepassen (installatietekeningen en -schema’s)Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen ET/K/4-5-8-9 voor de afdeling Elektro-techniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.

Paraaf stagebegeleider/leermeester: ..........................................................................................................................................................................................................................


41



43

Leerjaar: 3 en 4 van de basisberoepsgerichte leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg

Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden utiliteitsinstallaties Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Aanleg vanKabel volgens het hoofdleidingsysteemBuis volgens het hoofdleidingsysteemLadderbaansystemen (kabelgoten)Waterdicht schakelmateriaalLeidingsystemen bedraden en aflassenTrekken van installatiedraad in buisTrekken van kabel in buisMaken van lasverbindingen middels lasdoppenMaken van lasverbindingen middels lasklemmenBestaande leidingsystemen bekabelen en aflassenAfmonteren vanElektrische toestellen voor utiliteitsinstallaties (wandcontactdozen en schakelaars waterdicht)Kabel volgens het hoofdleidingsysteemBuis volgens het hoofdleidingsysteemSchakel- en verdeelinrichtingen Aardingsvoorzieningen voor utiliteitsinstallaties (aardlekschakelaars, overstroombeveiligingen e.d.)Aansluiten vanVerbruikstoestellen en waterdichte armaturenWisselstroommotoren (universeelmotoren)Driefasen wisselstroommotoren (SKA-motoren)AlgemeenWerkvoorbereiding raadplegen en gebruikenTechnische gegevens van utiliteitsinstallatie-tekeningen aflezen en toepassen In spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpenOnder toezicht in bedrijf stellen van de installatieOp veilige wijze aangesloten apparatuur testen DemonterenOpruimen en schoonmaken





45


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden telecommunicatie-installaties Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Aanleg vanRailkokersystemenKabelkanaalsystemenKoperleidingenGlasvezel en/of afgeschermde leidingenCoaxiaalleidingenLeidingsystemen bedraden en aflassenBestaande leidingsystemen aansluiten en aflassenTrekken van koperleidingenTrekken van glasvezel en/of afgeschermde leidingenTrekken van coaxiaalleidingenAfmonteren vanToestellen voor telecommunicatie installaties(Connectoren, CAI, netwerken e.d.)Aansluiten vanCAI-installatiesTelefoon/fax/modem-installatiesAlgemeenIn spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpenTechnische gegevens aflezen en toepassen DemonterenOp veilige wijze aangesloten apparatuur testenSchoonmaken en opruimen





47


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden informatiesystemen Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Aansluiten / afmonteren vanActuatoren (reedrelais, LED)Optische signaalgeversNaderingsschakelaarsElectronica componenten (weerstanden, LDR, NTC, PTC, regelbare weerstanden e.d.)SignaalbekabelingWerken / omgaan metOscilloscopenVolt- en AmperèmetersOpbouwen van eenvoudige schakelingenMet weerstanden, spoelen en condensatorenMet dioden, transistoren en op-ampsMet relaisschakelingen en digitale bouwstenenPneumatische schakelingen (cilinders en ventielen)Programmeren / uitvoeren vanPLC/PC (programma’s invoeren, dataverbindingen)Tekstbestanden beheren/bewerkenBasishandelingen bedrijfsmatige telefonieInteractie netwerkdiensten (e-mail, internet e.d.)AlgemeenIn spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpenTechnische gegevens aflezen en toepassen Metingen uitvoeren en de resultaten omschrijvenMeetsystemen ijken/kalibrerenDemonterenOpruimen en schoonmaken





49


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden technische Informatica Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

CAD-tekenenFormaat en indeling van de tekening bepalenGegevens invoerenPlottenKaderrand genererenPragrammeren / aansluiten vanPLCRobotarm (handling-activiteit)PneumatiekAansluiten / afmonteren vanSensorenInterfaceMicroprocessorenUitvoeren vanBasishandelingen bedrijfsmatige telefonie (intern doorverbinden, oproepen, gespreksnotitie maken)Gebruik maken vanNetwerkdiensten (catalogi, zoeken van leveranciers, E-mail)Tekstverwerking (invoeren, beheren van tekstbestanden, printen e.d.)AlgemeenIn spanningsloze toestand, fouten zoeken en verhelpenTechnische gegevens aflezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testenDemonterenOpruimen en schoonmaken





51

B. Lijst van vaardigheden elektro-, installatietechniek en instalektro

Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden ICT (CAD) Informatica Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Ontwerpen van een elektrotechnische tekeningFormaat en indeling van de tekening bepalenSamenstellen lijnen, cirkels en ellipsenFuncties (object snap, verplaatsen, wissen, kopieren)Symbolen uit bibliotheek ophalenPlotten/printenTekening opslaanWerkvoorbereiden met CAD-softwareTekeningen genererenMateriaal uittrekkenCalculerenPlanning makenMateriaal bestellenBijzonder gereedschap reserverenAlgemeenSolderenDemonterenSchoonmaken en opruimen





53

C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro

Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden watertechniek Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Koud- en Warmwaterleidingen monterenMet koperen buisMet kunststofbuis (PE, PVC)Met kunststof beklede koperen buisBeugelenAanbrengen van bescherming tegen aantastingVerbindingen makenKnellen; koper Klemmen; kunststof Lijmen; kunststofSolderen; koperMonteren van appendagesStopkraan met aftapKeerklep, beluchterInlaatcombinatiePlaatsen en aansluiten van waterverbruikstoestellen Mengkranen (bad, douche, wastafel e.d.)Kranen met ingebouwde beluchter of keerklep (buitenkraan, wasmachine kraan, CV-vulkraan e.d.)Spoelreservoirs en spoelkranenWarmwaterbereidingstoestel (boiler en geiser)AlgemeenWaterinstallatie beproeven op dichtheid volgens de voorschriftenOpsporen van lekkage in een installatieTechnische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur in werking stellen en testen Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-9 voor de afdeling Installatie-techniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-11-12 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerlingdit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.




55


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden rioleringstechniek Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Rioleringsleidingen monterenGrondleidingenStandleidingenLiggende leidingenAansluitleidingenOntspanningsleidingenHemelwaterafvoerleidingenBeugelenVerbindingen makenLijmen ; PVC Knellen; Mofloos gietijzer, koperKlemmen; PVC, PE, PPElectromoflassen; PESpiegellassen; PERubberring/manchetverbinding; PVC, PE, PE en verzinkstaalPlaatsen , aansluiten en afmonteren van sanitaire lozingstoestellenBadkamer (bad, douchebak, wastafel e.d.)Keuken (afwasmachine, gootsteen e.d.)Wasruimte (wasmachine, uitstortgootsteen e.d.)Toiletruimte (toiletpot, fonteintje)Onder toezicht in bedrijf stellen van de installatieAlgemeenTechnische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-10 voor de afdelingInstallatietechniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-13 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.




57


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden verwarmingstechniek Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Verwarmingssystemen monterenVolgens het tweepijpsysteem met dunwandige stalen buisVolgens het tweepijpsysteem met dikwandige stalen buisVolgens het tweepijpsysteem met kunststof (beklede) buisVolgens het eenpijpsysteem met dunwandige stalen buisVolgens het eenpijpsysteem met dikwandige stalen buisVolgens het eenpijpsysteem met kunststof (beklede) buisVloerverwarmingssystemen met kunststofbuisLuchtverwarmingssystemen met metalen kanalenLuchtverwarmingssystemen met kunststofkanalenBeugelenIsoleren van leidingen en kanalenVerbindingen makenKnellen; stalen buis met koppelingenKnellen; stalen buis met hydraulische tangKlemmen; stalen- en kunststof buisFitten; dikwandige stalen buisLassen; stalen buis en kanalenFelsen; kanalenSchroefdraadverbindingen; voor flenzen en kanalenPlaatsen en afmonteren vanRadiatoren en convectoren (kraan, thermostatische kraanknop, voetafsluiter, ontluchter en aftapkraan) Appendages ( vul/aftapkraan, thermo-manometer expansievat, automatische ontluchter, overstortvertiel e.d)Verdeler voor vloerverwarming of tweepijpsysteemRoosters voor luchtverwarmingPlaatsen en aansluiten van verwarmingstoestellen, zowel gastechnischals de toevoer van verbrandingslucht en afvoer van verbrandingsgassenVR-ketelHR-ketelCombi-ketel (met warmwaterbereiding)LuchtverwarmingsunitOnder toezicht in bedrijf stellen van de installatieAlgemeenVullen, bijvullen, aftappen en ontluchten van installatieTechnische gegevens van installatie-tekeningen, installatie-voorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur testen Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemenen onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-11 voor de afdelingInstallatietechniek en de eindtermen IE/K/2-4-10-14 voor de afdeling instalelektro. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.




59

C. Lijsten van vaardigheden installatietechniek en instalektro

Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden gastechniek Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Gasleidingen monterenMet koperen buisMet dunwandige stalen buisMet dikwandige stalen buisMet kunststof beklede koperen buisBeugelenAanbrengen van bescherming tegen aantastingVerbindingen makenKnellen; dunwandige stalen buisKlemmen; aansluiting kooktoestel Fitten; dikwandige stalen buis Lassen; dikwandige stalen buis Solderen; koperen buisMonteren vanVerbrandingsgas-afvoerleidingen (inclusief valwind-afleider/trekonderbreker, VEWI-klep e.d)Ontluchtings- en beluchtingsroosters Appendages (aansluitkraan, gasgebrekbeveiliging, e.d.)Plaatsen en aansluiten van gasverbruikstoestellen CV-ketel (HR, combiketel e.d.)Kachel (gevelkachel, sierhaard e.d.)Kooktoestel (fornuis en kookplaat e.d.)Warmwaterbereidingstoestel (boiler en geiser)AlgemeenGasinstallatie afpersen volgens de voorschriftenOpsporen van lekkage in een installatieTechnische gegevens van installatie-tekeningen, installatievoorschriften, gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze aangesloten apparatuur aansteken en testen Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-5-6-8 voor de afdeling Installatie-techniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.




61


Naam leerling: ............................................................................................................................................................

Week: ................................................. van ................................................. t/m ......................................................


Vaardigheden dakbedekkingstechniek Beheersingsgraad Bijzonderheden:1 2 3 4 5

Goten maken in de werkplaatsBakgootMastgootOverhoekse gootKilgootVerholen gootZakgootDeklijstenUitlopenEindschottenGootdetailGoten en gootdetails aanbrengen en monterenKlimmateriaal veilig opstellenBeugels monterenBeschermlaag op gootbeugels aanbrengenSolderen gootdelen, uitlopen, eindschotten en expansiestukken Hemelwaterafvoeren monterenBitumineuze dakbedekking aanbrengen onder begeleiding Oude bedekking verwijderenUitrollen en snijdenUitloop aanbrengenBrandenRandafwerking aanbrengenAlgemeenTechnische gegevens van bouwkundige tekeningen en gebruiksvoorschriften lezen en toepassen Op veilige wijze met branderapparatuur en klimmaterialen omgaan Demonteren Schoonmaken en opruimen

P.S. Deze lijst is samengesteld n.a.v. de algemene onderwijsdoelen die staan vermeld in de eindtermen IT/K/2-4-6-12 voor de afdeling Installatie-techniek. Onder bijzonderheden kan eventueel worden vermeld of de leerling dit zelfstandig of onder begeleiding heeft gedaan.



Jouw begeleiding en beoordeling

Deel4


Effe checken

4.1 Begeleiding

Vanuit schoolVoor en tijdens de stage word je vanuit school begeleid door je stagedocent. Als je dingen wilt weten met betrekking tot je stage, of als je problemen hebt tijdens je stage kun je contact opnemen met je stagedocent van school.

Vanuit het bedrijfTijdens je stage op het werk word je begeleid door je stagebegeleider enleermeester. Je stagebegeleider is degene met wie je de eerste afspraak maakt om kennis te maken.Je leermeester is de persoon waarmee je die dag samenwerkt. Je stagebegeleider kan in een aantal bedrijven ook je leermeester zijn. Bij je stagebegeleider van het werk kun je terecht met al je vragen die jeleermeesters niet kunnen beantwoorden of als er problemen zijn metdegene(n) waarmee je werkt.De stagebegeleider van het bedrijf informeert ook de stagedocent van je school.

4.2 Beoordeling

Aan het einde van de stage volgt een beoordeling. Je wordt beoordeeld op je opdrachten en je gedrag. Je stagebegeleider en stagedocent beoordelen jou. Je stagedocent op school zal een eindbeoordeling geven. Hoe zwaar elkonderdeel meetelt hoor je op tijd van je stagedocent op school.

Je resultatenmap heb je tijdens de beoordeling bij je. Na de beoordeling voeg je in je resultatenmap de beoordeling van jou toe.

Je geeft zelf ook een beoordeling van het bedrijf en de school. Want we willen ook graag weten hoe jou de stagebegeleiding is bevallen. Je geeft je beoordeling van het bedrijf aan je begeleider in het bedrijf. Jouw beoordeling van je school geef je aan je stagedocent.


63

98

7

98

7

Jouw begeleiding en beoordeling

Bijlagendeel4

Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt

Effe checken 2: hoe jij terugkijkt op de begeleiding

Effe checken 3: je opmerkingen over dit stagewerkboek

Effe checken 4: uitleg van bepaalde woorden en afkortingen

Bijlagen bij jouw begeleiding en beoordeling

Effe checken 1: hoe jij beoordeeld wordt

Effe checken 2: beoordeling door jou




64

Effe checken 1: beoordeling van jou

We hebben er voor gekozen om de beoordeling kort en duidelijk te houden. De beoordeling is gekoppeld aan de opdrachten A.1 tot en met C.2. De beoordeling van jouw gedrag wordt hierin meegenomen. De beoordeling gaat in een 1 - 5. De stagebegeleider van het bedrijf omcirkeltwat van toepassing is op jou. De getallen staan voor een fase waarin jij jebevindt. Met een moeilijk woord heet dat ‘beheersingsgraad’:

Fase 1 = komt net kijkenFase 2 = begint er wat in te komen Fase 3 = is aan het groeienFase 4 = is goed op wegFase 5 = kan en doet het prima

Hoe hoog je gemiddeld moet scoren om een voldoende op je stage te krijgen,hoor je op tijd van je stagedocent.

Elke stage word je beoordeeld.


65

Beoordeling door het bedrijf en je school

Naam leerling:

Duur van de stage: van ......................................... t/m ...................................................

Naam stagebedrijf: .............................................................................................................................

Naam stagebegeleiderin het bedrijf: ................................................................................................................................................

Naam school: ................................................................................................................................................

Naam stagebegeleiderin de school: ....................................................................................................................................................

De leerling: Beheersingsgraad:1 2 3 4 5

A.1 heeft op een actieve manier kennis gemaakt met het bedrijfA.2 heeft zich goed ingezet en toont verantwoordelijkheid in het meewerken

met de leermeester(s)A.2 stelt vragen over het hoe en waarom aan de leermeester(s) en leert hiervanA.2 heeft zich in het bedrijf goed gedragenA.2 heeft zich naar klanten toe goed gedragenA.3 heeft de opdracht rond veiligheidsvoorschriften en regels goed gemaaktB.1 heeft de werktekening goed gemaaktB.2 heeft de werkvolgorde goed beschrevenC.1 heeft de resultatenmap op ordeC.2 heeft zijn keuze voor een vervolg - leertraject - goed duidelijk gemaakt

Algemene beoordeling door de stagebegeleider bedrijf: De leerling is algemeen in de fase van ontwikkeling:

Paraaf stagebegeleider bedrijf: ...........................................................................................................................................................................................................................................

Eindbeoordeling door de stagedocent van school: De leerling is in de fase van ontwikkeling:

De leerling heeft een ………...............................................................................................................................…… beoordeling (O/V/G of cijfer) op de stage.

Paraaf stagedocent school:......................................................................................................................................................................................................................................................

Paraaf leerling: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................


67

Fase 1 = de leerling komt nog maar net kijkenFase 2 = de leerling begint er wat in te komen Fase 3 = de leerling is aan het groeienFase 4 = de leerling is goed op wegFase 5 = de leerling kan het


69

Effe checken 2: beoordeling door jou

Jouw beoordeling van de begeleiding door het bedrijfGraag willen we ook nog van jou weten hoe je nu terugkijkt op de stage. We gebruiken dezelfdemanier van beoordelen. Dus ook hier omcirkel jij wat jij vindt en geef je een eindbeoordeling.

Naam leerling: ............................................................................................................................................


Naam stagebedrijf: .............................................................................................................................

Naam stagebegeleiderin het bedrijf: ................................................................................................................................................

Het bedrijf, de stagebegeleider heeft: Beheersingsgraad:1 2 3 4 5

A.1 mij op een actieve manier mee geholpen om kennis te maken met het bedrijfA.2 zich goed ingezet en verantwoordelijkheid getoond om mij te leren werken A.2 vragen aan mij gesteld over wat ik leer, of ik voldoende leer en waarom A.2 zich naar mij goed gedragen, in een goede sfeer met mij gewerktA.2 zich naar klanten toe goed gedragenA.3 zich als een voorbeeld voor mij gedragen door zich te houden aan

veiligheidsvoorschriften en regels B.1 mij ondersteund bij het maken van een werktekening B.2 zelf goed gewerkt met een goede werkvolgordeC.1 mij ondersteund bij het maken van de resultatenmap C.2 mij geholpen in het duidelijk krijgen van een vervolgkeuze

Eindbeoordeling van het bedrijf door de leerling:

Het bedrijf scoort wat mij betreft als leerbedrijf een: ................................................................................................................................................................................

Fase 1 = ik heb er niets van gemerktFase 2 = het bedrijf probeerde het soms Fase 3 = het bedrijf deed dit niet altijdFase 4 = het bedrijf deed zijn bestFase 5 = het bedrijf is hier heel goed in


71

Jouw beoordeling van de begeleiding door je school, je stagedocent

Let even op!!!De beoordeling van je school, je stagedocent mag ook nadat jij zelf al een beoordeling hebt gekregen.

Naam leerling: ............................................................................................................................................


Naam school: ................................................................................................................................................

Naam stagedocentin de school: ....................................................................................................................................................

De school, de stagedocent: Beheersingsgraad:1 2 3 4 5

A.1 heeft op een actieve manier mij mee ondersteund om kennis te maken met het bedrijf

A.2 heeft zich goed ingezet en verantwoordelijkheid getoond om mij te helpen lerend te werken

A.2 stelt vragen aan mij over wat ik leer, of ik voldoende leer en waarom A.2 heeft zich naar mij goed gedragen, in een goede sfeer geholpenA.2 heeft zich naar het bedrijf toe goed gedragenA.3 heeft mij goed voorbereid op het houden van

veiligheidsvoorschriften en regels B.1 ondersteunde het maken van een werktekeningB.2 werkt zelf goed en met een goede werkvolgordeC.1 ondersteunt het maken van de resultatenmap C.2 heeft mij geholpen in het duidelijk krijgen van een vervolgkeuze

Eindbeoordeling van de school door de leerling:

De school scoort wat mij betreft als leerschool een: ................................................................................................................................................................................

Fase 1 = ik heb er niets van gemerktFase 2 = de school probeerde het soms Fase 3 = de school deed dit niet altijdFase 4 = de school deed zijn bestFase 5 = de school is hier heel goed in


Op dit blad mag je opmerkingen maken over dit stagewerkboek. Wat vind je er zelf van? Wat vondhet stagebedrijf ervan?Als je iets invult, geef het dan aan je stagedocent. Die kan het gebruiken om dit stagewerkboek teverbeteren. Zo help je andere leerlingen!

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


73


industrieel werk Werk dat je in een fabriek doet. Vaak met behulp vanallerlei machines en bedoelt om bepaalde producten ingrote hoeveelheden te ontwikkelen.

instelling Je school.

leermeester Degene die je tijdens de stage begeleidt. Deze heetsoms ook stagebegeleider. De leermeester is bekwaamin die taken die jij nog moet leren. Hij/zij leert je metbehulp van de alledaagse praktijk en (oefen)opdrachtendie taken uit te voeren. De leermeester kan beoordelaarvan een taak of opdracht zijn.

leerproces Je kan iets nog niet, wat je binnenkort wel moetkunnen. Dus moet je je best doen om het te leren. De weg waarlangs dat gaat noemen we leerproces.

lerend werken Leren in het stagebedrijf dat direct gekoppeld is aan de beroepsuitoefening, het werken. Een gemakkelijkwoord hiervoor is stage.

pbm’s Persoonlijke BeschermingsMiddelen

resultatenmap In een resultatenmap heb je bewijsmateriaalverzameld over wat je kan.

stagebegeleider Degene die binnen het stagebedrijf de verantwoordelijk-heid heeft om jouw leermeester te zijn, of om jouwleerproces te begeleiden. In dat laatste geval loop jestage in een groter bedrijf. Soms heet de stage-begeleider dan ‘praktijkopleider’.

stagebedrijf Het bedrijf of de instelling waar jij een bepaalde tijdstage loopt.

stagedocent Degene die vanuit je school jou begeleidt. Deze stemtde begeleiding ook af met de praktijkopleider en/of deleermeester van het bedrijf.

stageovereenkomst Deze overeenkomst regelt in allerlei bepalingen de rechten en verplichtingen van de diverse partijentijdens de stage. Soms wordt het ook praktijk-overeenkomst genoemd.


75

verantwoordelijkheid Dat je beseft wat de gevolgen zijn van je handelen en de keuzes die je maakt, voor jezelf en voor anderen, en bereid bent rekenschap af te leggen.

verzekeringen De aansprakelijkheidsverzekering en ongevallen-verzekering zijn door de school voor de stagiaire geregeld.


76

OTIB secretariaatPostbus 4163440 AK Woerden

T 0348 43 73 75F 0348 43 73 85

E [email protected] www.otib.nl

In OTIB zijn vertegenwoordigd:

9954248 OTIB WERKBOEK BG · Colofon Dit stagewerkboek is samengesteld door EduVitalis in opdracht...

Documents

Transcript of 9954248 OTIB WERKBOEK BG · Colofon Dit stagewerkboek is samengesteld door EduVitalis in opdracht...