92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde...

13
Ge(o)beurtenissen 2016-2017 Op de volgende bladzijden vindt u een chronologisch overzicht van ‘geografische’ gebeurtenissen in de loop van het vorige schooljaar. Heel wat daarvan liggen nog vers in het geheugen van de leerlingen, of duren door hun gevolgen door tot vandaag. Zij kunnen dan ook moeiteloos gebruikt worden als actualisering van de leerstof tijdens dit schooljaar. Veel succes daarmee! Overigens zijn de volgende bladzijden ook interessante lectuur voor wie wil weten wat hij/zij het afgelopen jaar toch nog heeft gemist of juist de evolutie van gebeurtenissen wil opfrissen. Om dit overzicht toegankelijk te maken gebruiken we een aantal symbolen die de gebeurtenis relateren aan een leerstofonderdeel. Zo kunnen gepaste onderwerpen snel teruggevonden kunnen worden. groen tekstblokje fysisch-geografische gebeurtenis kosmografie ruimtevaart aardbevingen en vulkanen geologie, geomorfologie, bodems weer en klimaat milieu, duurzaamheid bruin tekstblokje sociaal-economische gebeurtenis milieu, duurzaamheid bevolking geopolitiek sociale beweging mobiliteit handel en economie Jaarboek De Aardrijkskunde 2016 45

Transcript of 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde...

Page 1: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Ge(o)beurtenissen 2016-2017Op de volgende bladzijden vindt u een chronologisch overzicht van ‘geografi sche’ gebeurtenissen in de loop van het vorige schooljaar. Heel wat daarvan liggen nog vers in het geheugen van de leerlingen, of duren door hun gevolgen door tot vandaag. Zij kunnen dan ook moeiteloos gebruikt worden als actualisering van de leerstof tijdens dit schooljaar. Veel succes daarmee!Overigens zijn de volgende bladzijden ook interessante lectuur voor wie wil weten wat hij/zij het afgelopen jaar toch nog heeft gemist of juist de evolutie van gebeurtenissen wil opfrissen.

Om dit overzicht toegankelijk te maken gebruiken we een aantal symbolen die de gebeurtenis relateren aan een leerstofonderdeel. Zo kunnen gepaste onderwerpen snel teruggevonden kunnen worden.

groen tekstblokje fysisch-geografi sche gebeurtenis

kosmografi e

ruimtevaart

aardbevingen en vulkanen

geologie, geomorfologie, bodems

weer en klimaat

milieu, duurzaamheid

bruin tekstblokje sociaal-economische gebeurtenis

milieu, duurzaamheid

bevolking

geopolitiek

sociale beweging

mobiliteit

€ handel en economie

groen tekstblokje fysisch-geografi sche gebeurtenis

bruin tekstblokje sociaal-economische gebeurtenis

Jaarboek De Aardrijkskunde 2016 45

Page 2: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

46 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

SEPT

EMB

ER 2

016

28 –

Lu

ftha

nsa

neem

t Bru

ssel

s Airl

ines

vo

lledi

g ov

er. D

e Dui

tse l

ucht

vaar

tmaa

tsch

appi

j ko

opt d

e res

tere

nde 5

5 %

aand

elen

van

SN

Airh

oldi

ng, h

et m

oede

rbed

rijf v

an B

russ

els

Airli

nes v

oor d

e bod

empr

ijs va

n 2,

6 m

iljoe

n eu

ro. Z

o krij

gt Lu

fthan

sa 1

00 %

van

Brus

sels

Airli

nes v

oor e

en op

valle

nd la

ag b

edra

g in

ha

nden

.

2 –

Dui

zend

en b

anen

verd

wijn

en d

oor s

luiti

ng Ca

terp

illar

. De

Belg

ische

vest

igin

g va

n Ca

terp

illar

in G

osse

lies,

bij C

harle

roi,

gaat

dich

t. De

slui

ting

heef

t een

impa

ct op

3.6

00 d

irect

e en

indi

rect

e job

s. Vo

lgen

s de

dire

ctie

is d

e Waa

lse ve

stig

ing

te d

uur.

De p

rodu

ctie

verh

uist

naa

r het

Fr

anse

Gre

nobl

e en

naar

ande

re ve

stig

inge

n bu

iten

Euro

pa.

12 –

To

t drie

keer

mee

r leu

kem

ie

in M

ol-D

esse

l. Ki

nder

en lo

pen

in d

e Ke

mpe

nse n

ucle

aire

zone

mee

r risi

co

op ka

nker

dan

leef

tijds

geno

ten

elde

rs.

In ee

n st

raal

van

15 km

rond

de s

ite

van

Mol

-Des

sel, w

aar n

ucle

air a

fval

w

ordt

verw

erkt

en op

gesla

gen,

heb

ben

kinde

ren

tuss

en n

ul en

veer

tien

jaar

tw

ee to

t drie

keer

vake

r leu

kem

ie d

an

gem

idde

ld.

Zw

are

zeeb

evin

g vo

or ku

st N

ieuw

-Zee

land

. De b

evin

g m

et ee

n kr

acht

van

7,1

vond

pl

aats

op 1

67 km

van

de ku

st op

een

diep

te va

n ru

im 3

0 km

. Voo

r del

en va

n Ni

euw

-Zee

land

- d

e oos

tkus

t van

het

noo

rdel

ijke e

iland

en d

e noo

rdku

st va

n he

t zui

delij

ke ei

land

- w

erd

een

tsun

ami-w

aarsc

huw

ing

afge

kond

igd.

O

rkaa

n He

rmin

e ne

emt o

p w

eg n

aar F

lorid

a to

e in

krac

ht. D

e tro

pisc

he st

orm

Her

min

e is b

oven

de G

olf v

an

Mex

ico in

krac

ht to

egen

omen

tot c

ateg

orie

1. H

erm

ine i

s de

eerst

e ork

aan

in m

eer d

an ti

en ja

ar d

ie aa

n la

nd g

aat i

n de

Am

erik

aans

e sta

at Fl

orid

a. Er

wor

dt g

ewaa

rschu

wd

voor

een

‘leve

nsge

vaar

lijke

stor

m’. D

e noo

dtoe

stan

d is

uitg

eroe

pen.

9 –

VS la

ncee

rt ru

imte

sond

e na

ar a

ster

oïde

Ben

nu.

De so

nde O

SIRI

S-RE

x, 6

m la

ng en

2.1

00 kg

zwaa

r, m

oet

stal

en n

emen

van

de as

tero

ïde e

n di

e ter

ugbr

enge

n na

ar d

e Aa

rde.

De t

erug

keer

van

de so

nde w

ordt

in 2

023

verw

acht

. Be

nnu,

ca 5

00 m

gro

ot, w

erd

in 1

999

ontd

ekt e

n w

ordt

als

de g

evaa

rlijk

ste b

eken

de as

tero

ïde b

esch

ouw

d.

Ze

ebev

ing

bij R

hodo

s sch

rikt b

ewon

ers e

n to

erist

en o

p. D

e bev

ing

had

een

mag

nitu

de va

n 4,

3.

Ze d

eed

zich

voor

op sl

echt

s enk

ele k

ilom

eter

s voo

r de

kust

van

het p

opul

aire

vaka

ntie

oord

Falir

aki o

p ee

n di

epte

van

circa

50

km on

der d

e zee

bode

m. E

r wer

d ge

en

scha

de g

emel

d.

M

eteo

riet v

an 3

0 to

n on

tdek

t in

Arge

ntin

ië. D

e ijz

erm

eteo

riet w

erd

gevo

nden

in d

e pro

vincie

Chac

o, 8

00 km

te

n no

ordw

este

n va

n Bu

enos

Aire

s. De

insla

gkra

ter b

evin

dt

zich

op h

et Ca

mpo

del

Ciel

o, w

aar r

ond

4.00

0 ja

ar g

eled

en ee

n m

eteo

riete

nreg

en w

as n

eerg

ekom

en. D

e met

eorie

t is d

e op

een

na g

root

ste m

eteo

riet o

p Aa

rde g

evon

den.

N

oord

en va

n Pe

ru o

pges

chrik

t doo

r kra

chtig

e aa

rdbe

ving

. De a

ardb

evin

g ha

d ee

n m

agni

tude

6.0

. He

t epi

cent

rum

bev

ond

zich

50 km

ten

noor

den

van

het

plaa

tsje

Moy

obam

ba, o

p de

over

gang

van

de oo

stelij

ke

Ande

s naa

r het

Am

azon

ewou

d. Er

is g

een

mel

ding

ge

maa

kt va

n sla

chto

ff ers

of m

ater

iële

scha

de.

14 –

W

arm

tere

cord

op

Groe

nlan

d. O

ok

in G

roen

land

was

het

dez

e zom

er on

gew

oon

war

m: g

emid

deld

2,3

gra

den

war

mer

dan

het

ge

mid

deld

e van

de v

oorb

ije 3

5 ja

ar. D

e ten

dens

va

n ho

gere

tem

pera

ture

n ze

t zich

doo

r in

Arct

ica.

Door

de w

arm

te b

rak e

en re

usac

htig

e ijss

chot

s va

n 95

km² a

f van

een

glet

sjer.

15 –

Ch

ina

lanc

eert

twee

de ru

imte

stat

ion.

Het

Chin

ese

ruim

tela

b Tia

ngon

g-2

vertr

ok m

et ee

n La

nge M

ars 2

E-dr

aagr

aket

va

n op

de b

asis

Jiuqu

an in

de G

obi-w

oest

ijn. H

et tw

eede

Chin

ese

ruim

test

atio

n la

at to

e dat

twee

taiko

naut

en er

der

tig d

agen

ku

nnen

won

en. E

r zijn

kopp

elin

gen

van

bem

ande

en on

bem

ande

ru

imte

sche

pen

mog

elijk

.

22 –

Ch

ina

bouw

t gro

otst

e te

lesc

oop

ter w

erel

d.

De n

ieuw

e meg

arad

iote

lesc

oop

heef

t een

scho

tela

nten

ne

met

een

diam

eter

van

500

m en

staa

t in

het Z

W va

n Ch

ina.

M

et d

e FAS

T (Ap

ertu

re Sp

heric

al Te

lesc

ope)

wil C

hina

verd

er

en sn

elle

r de r

uim

te in

kijke

n op

zoek

naa

r bui

tena

ards

le

ven.

De b

ouw

duu

rde 5

jaar

en ko

stte

70

milj

oen

euro

.

30 –

Sa

telli

et R

oset

ta

cras

ht o

p ko

mee

t 67P

. Na

12,

5 ja

ar is

een

eind

e ge

kom

en aa

n de

Euro

pese

Ro

setta

miss

ie, w

aarb

ij voo

r he

t eer

st ee

n la

ndin

g is

gem

aakt

op ee

n ko

mee

t. De

so

nde R

oset

ta m

aakt

e een

be

wus

te cr

ashl

andi

ng op

het

op

perv

lak v

an ko

mee

t 67P

/Ch

uryu

mov

-Ger

asim

enko

.

1 –

Mas

sato

erism

e op

de

Noor

dpoo

l. Vo

or h

et ee

rst va

art e

en

crui

sesc

hip

door

de v

oorh

een

met

ijs

bed

ekte

Noo

rdel

ijke I

Jsze

e en

de

nauw

elijk

s bev

aren

Noo

rdw

estp

assa

ge

ten

noor

den

van

Alas

ka en

Cana

da. D

e Cr

ysta

l Ser

enity

hee

ft du

izend

gas

ten

en 6

50 b

eman

ning

slede

n aa

n bo

ord

en

open

t de w

eg vo

or h

et m

assa

toer

isme.

4 –

Alle

G20

-leid

ers o

nder

teke

nen

klim

aata

kkoo

rd va

n Pa

rijs.

Alle

lede

n va

n de

twin

tig

groo

tste

econ

omie

ën te

r wer

eld

scha

ren

zich

acht

er

de ee

rste w

erel

dwijd

e act

ie om

de o

pwar

min

g va

n de

pl

anee

t teg

en te

gaa

n. G

ister

en ko

ndig

den

Chin

a en

de

VS aa

n de

akko

orde

n va

n Pa

rijs o

ok te

ratifi

cere

n, zo

dat

reed

s 26

land

en d

it he

bben

ged

aan.

Page 3: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Jaarboek De Aardrijkskunde 2017 47

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Zw

are

aard

bevi

ngen

bij

Papo

ea-N

ieuw

-Gui

nea

en in

noo

rden

van

Chin

a. D

e bev

ing

ter h

oogt

e van

Pa

poea

-Nie

uw-G

uine

a had

een

mag

nitu

de 6

,9. D

e bev

ing

in h

et n

oord

wes

ten

van

Chin

a een

van

6,4.

Het

risic

o op

slach

toff e

rs en

scha

de is

klei

n.

O

ntru

imin

g Ju

ngle

in Ca

lais

gest

art.

De ru

im 1

0.00

0 vlu

chte

linge

n, w

aarv

an ru

im

1.20

0 m

inde

rjarig

en en

1.0

00 n

iet-b

egel

eide

m

inde

rjarig

en, w

orde

n ov

erge

brac

ht

naar

ande

re ka

mpe

n in

Fran

krijk

. Het

vlu

chte

linge

nkam

p w

ordt

dez

e wee

k vol

ledi

g on

truim

d en

zo sn

el m

ogel

ijk af

gebr

oken

.

Bi

jna

6.00

0 m

igra

nten

ger

ed u

it de

M

idde

lland

se Ze

e. D

e vlu

chte

linge

n do

bber

den

voor

de k

ust v

an Li

bië i

n ru

bber

bote

n, vl

otte

n en

gam

mel

e viss

erss

loep

en. D

e Ita

liaan

se

kust

wac

ht b

rach

t ied

eree

n na

ar h

et va

stela

nd. I

n Ita

lië zi

jn d

it ja

ar al

mee

r dan

130

.000

mig

rant

en

aang

ekom

en, r

uim

3.0

00 vl

ucht

elin

gen

zijn

dit

jaar

al ve

rdro

nken

.

Ch

ili e

n Ar

gent

inië

bou

wen

tunn

el

door

de

Ande

s. De

‘Agu

a Neg

ra’-t

unne

l m

oet d

e rei

stijd

tuss

en d

e tw

ee Zu

id-

Amer

ikaa

nse l

ande

n ste

rk in

korte

n. D

e hu

idig

e gre

nsov

erga

ng li

gt op

4.7

80 m

eter

ho

ogte

en is

mee

rder

e maa

nden

van

het j

aar

niet

toeg

anke

lijk.

De n

ieuw

e tun

nel d

oor

de A

ndes

zal 1

4 km

lang

wor

den.

De b

ouw

be

gint

in 2

018.

€ CE

TA o

nder

teke

nd in

Bru

ssel

. Het

Eu

rope

es-C

anad

ese v

rijha

ndel

sver

drag

CE

TA w

ordt

op ee

n Eu

rope

se to

p in

Bru

ssel

on

derte

kend

. Alle

Euro

pese

lids

tate

n ke

urde

n he

t han

delsv

erdr

ag tu

ssen

de E

U en

Cana

da (C

ETA)

offi c

ieel

goe

d, n

adat

ee

rder

Fran

stal

ig B

elgi

ë het

verd

rag

verw

ierp

.

B

evol

king

Colo

mbi

a st

emt t

egen

vr

edes

akko

ord

FARC

. De C

olom

bian

en

spre

ken

zich

in ee

n re

fere

ndum

uit

tege

n he

t akk

oord

dat

een

eind

e aan

52

jaar

oo

rlog

moe

t mak

en en

ervo

or m

oet

zorg

en d

at d

e FAR

C-st

rijde

rs ku

nnen

te

rugk

eren

in d

e maa

tsch

appi

j. He

t akk

oord

moe

t wor

den

herb

ekek

en.

N

ieuw

e dw

ergp

lane

et o

ntde

kt in

ons

zonn

este

lsel.

De p

lane

et,

die v

oorlo

pig

2014

UZ2

24 w

erd

gedo

opt,

bevin

dt zi

ch op

13,

7 m

iljar

d km

va

n de

Zon,

dat

is ve

rder

dan

de d

wer

gpla

neet

Plu

to. D

e pas

ontd

ekte

dw

ergp

lane

et h

eeft

een

door

sned

e van

onge

veer

530

km.

O

rkaa

n M

atth

ew ve

roor

zaak

t gro

te sc

hade

. De o

rkaa

n di

e de a

fgel

open

wee

k ove

r de C

araï

ben

trok,

hee

ft in

Cuba

en

Haïti

het

leve

n ge

kost

aan

bijn

a 900

men

sen.

De o

rkaa

n, d

ie w

inds

nelh

eden

haa

lde v

an 2

30 km

/u is

de h

evig

ste st

orm

in ti

en

jaar

tijd

. De s

chad

e in

het g

etro

ff en

gebi

ed is

enor

m. M

atth

ew

trekt

nu

door

naa

r Flo

rida.

O

rkaa

n M

atth

ew n

eem

t sne

l in

krac

ht to

e. D

e kra

chtig

e ork

aan

is in

mid

dels

een

cate

gorie

-4 st

orm

, met

win

dsne

lhed

en va

n 21

0 to

t 249

km/u

. Het

w

aarsc

huw

ings

gebi

ed in

de V

S waa

r de o

rkaa

n ka

n to

esla

an is

uitg

ebre

id. I

n ta

lrijke

zu

idel

ijke s

tate

n is

de n

oodt

oest

and

afge

kond

igd

en w

erde

n m

ense

n ge

ëvac

ueer

d.

M

arss

onde

Sch

iapa

relli

waa

rsch

ijnlij

k nee

rges

tort

. Vo

lgen

s de E

SA is

de l

andi

ng in

de l

aats

te 5

0 se

cond

en m

isgeg

aan.

He

t lijk

t ero

p da

t de p

arac

hute

s te v

roeg

zijn

afge

wor

pen

en d

e st

uwra

kette

n di

e Sch

iapa

relli

moe

sten

afre

mm

en to

t de l

ande

r vla

k bo

ven

de g

rond

hin

g, te

kort

hebb

en g

evuu

rd.

Ch

ina

lanc

eert

opn

ieuw

ruim

tesc

hip.

Met

het

ru

imte

schi

p Sh

enzh

ou 1

1 w

ordt

een

twee

kopp

ige b

eman

ning

na

ar h

et ru

imte

labo

rato

rium

Tian

gong

2 g

ebra

cht.

Het

ruim

tela

b w

erd

in se

ptem

ber g

elan

ceer

d en

wor

dt g

ezie

n al

s ee

rste s

tap

naar

een

Chin

ese m

issie

naa

r Mar

s. Ui

terli

jk in

20

20 w

il Ch

ina e

en on

bem

ande

miss

ie n

aar M

ars u

itvoe

ren.

Ty

foon

Hai

ma

richt

zwar

e sc

hade

aa

n op

de

Filip

ijnen

. De s

chad

e, ve

roor

zaak

t doo

r hev

ige w

inde

n, re

genv

al

en aa

rdve

rschu

iving

en, w

as h

et g

root

st in

de p

rovin

cie Ca

gaya

n. H

aim

a was

de

krac

htig

ste ty

foon

sind

s Hai

yan,

die

in 2

013

mee

r dan

7.0

00 m

ense

nlev

ens e

iste.

R

ossz

ee b

ij An

tarc

tica

wor

dt b

esch

erm

d na

tuur

gebi

ed. D

at w

erd

besli

st d

oor 2

4 la

nden

en d

e EU

. De R

ossz

ee w

ordt

de k

omen

de 3

5 ja

ar b

esch

erm

d te

gen

de vi

sser

ij. D

e Ros

szee

, met

een

oppe

rvla

kte

van

1,55

milj

oen

km²,

wor

dt g

ezie

n al

s een

van

de

ecol

ogisc

h be

lang

rijks

te oc

eane

n te

r wer

eld.

It

alië

bee

ft o

pnie

uw. I

n Ce

ntra

al-

Italië

hee

ft zic

h ee

n zw

are a

ardb

evin

g vo

orge

daan

met

een

krac

ht va

n 6,

5.

Versc

hille

nde g

ebou

wen

zijn

inge

stort

en

duize

nden

men

sen

zijn

dakl

oos.

Giste

ren

vond

nog

een

bevin

g m

et ee

n m

agni

tude

va

n 4,

4 pl

aats.

Het

epice

ntru

m b

evon

d zic

h op

10

km d

iept

e, 1

28 km

ten

noor

doos

ten

van

Rom

e. (Z

ie he

t arti

kel

van

prof

. Sin

tubi

n ov

er Se

ismisc

he

storm

en in

dit

num

mer

)

K

rach

tige

aard

bevi

ng tr

eft

mid

den-

Italië

. De b

evin

g ha

d ee

n kr

acht

van

6,1.

Het

epice

ntru

m la

g ca

. 10

0 km

ten

noor

doos

ten

van

Rom

e, op

een

diep

te va

n sle

chts

9 km

. Er i

s gr

ote s

chad

e aan

weg

en en

geb

ouw

en.

Er zi

jn sl

echt

s enk

ele t

ient

alle

n lic

htge

won

den.

Dez

e bev

ing

was

vo

oraf

gega

an d

oor e

en kl

eine

re m

et

een

mag

nitu

de va

n 5,

3.

OK

TOB

ER 2

016

Page 4: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

48 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

NO

VEM

BER

201

6

In

won

ers v

an X

injia

ng m

oete

n re

ispas

inle

vere

n. D

e 23

milj

oen

inw

oner

s van

de o

nrus

tige r

egio

in h

et w

este

n va

n Ch

ina w

orde

n ve

rplic

ht

hun

reisp

as in

te le

vere

n. M

et d

ie m

aatre

gel w

il de

Chin

ese o

verh

eid

de

open

bare

orde

han

dhav

en. I

n de

regi

o bes

taan

er al

lang

e tijd

span

ning

en

tuss

en d

e Oei

goer

en en

de H

an-C

hine

zen.

€ Ch

ines

e fa

brie

ken

prod

ucer

en V

olvo

’s vo

or w

erel

dmar

kt. V

olvo

Car G

roup

drij

ft de

pro

duct

ieca

pacit

eit i

n ha

ar Ch

ines

e fa

brie

ken

op en

de d

rie p

rodu

ctie

vest

igin

gen

prod

ucer

en vo

or d

e wer

eldm

arkt

omw

ille v

an

een

stijg

ende

vraa

g na

ar n

ieuw

e mod

elle

n in

de

VS,

Euro

pa en

Azië

. Vol

vo w

il te

gen

2020

op

jaar

basis

800

.000

wag

ens p

rodu

cere

n.

Fu

sie tu

ssen

Opg

labb

eek

en M

eeuw

en-

Grui

trod

e. D

e fus

ie va

n de

Lim

burg

se g

emee

nten

is

de ee

rste f

usie

sind

s 198

2. Vl

aand

eren

m

oedi

gt n

ieuw

e gem

eent

efus

ies a

an en

de

nieu

we g

emee

nte k

rijgt

van V

laan

dere

n ee

n sc

huld

over

nam

e van

500

euro

per

inw

oner

, of i

n to

taal

11,

7 m

iljoe

n eu

ro. E

r wor

dt n

og g

ezoc

ht n

aar

een

nieu

we n

aam

.

H

evig

e aa

rdbe

ving

schr

ikt C

hili

op. E

en aa

rdbe

ving

van

mag

nitu

de

6,4

heef

t het

cent

rum

van

Chili

op

gesc

hrikt

. Er i

s gee

n gr

ote s

chad

e en

er w

erd

geen

tsun

ami-a

larm

af

geko

ndig

d.

O

pnie

uw a

ardb

evin

g in

Ital

ië. D

e re

gio d

ie re

cent

al d

oor m

eerd

ere b

evin

gen

wer

d op

gesc

hrikt

, kre

eg d

it ke

er ee

n aa

rdbe

ving

met

een

krac

ht va

n 4,

8 te

ve

rdur

en. E

r vie

len

geen

gew

onde

n en

er

is ge

en b

ijkom

ende

scha

de. N

a de b

evin

g va

n vo

rige w

eek w

erde

n 11

00 n

asch

okke

n ge

regi

stre

erd.

Zw

are

aard

bevi

ng in

Nie

uw-Z

eela

nd.

De st

ad Ch

ristc

hurch

is g

etro

ff en

door

ee

n aa

rdbe

ving

van

7,8.

Daa

rbij w

erd

de

zeeb

odem

op so

mm

ige p

laat

sen

tot b

ijna

twee

met

er op

gest

uwd.

Hie

rdoo

r wer

d ee

n ts

unam

i ver

oorz

aakt

. Hoe

wel

er ee

rst

golve

n to

t 5 m

hoo

g w

erde

n ve

rwac

ht, i

s de

waa

rschu

win

g ve

rlaag

d to

t gol

ven

tot

max

imaa

l 3 m

.

Zw

are

aard

bevi

ng vo

or d

e ku

st

van

El S

alva

dor.

Er w

as en

ige t

ijd

een

tsun

ami-a

larm

afge

kond

igd

voor

de

kuste

n va

n Ni

cara

gua,

El Sa

lvado

r en

Hon

dura

s. De

zeeb

evin

g ha

d ee

n m

agni

tude

van

7,0.

Het

epice

ntru

m

bevo

nd zi

ch op

zow

at 1

50 km

ten

zuid

zuid

wes

ten

van

het S

alva

dora

anse

Pu

erto

El Tr

iunf

o, op

een

diep

te va

n 10

km.

Cr

ucia

le g

lets

jer o

p An

tarc

tica

bree

kt va

n bi

nnen

uit.

Vorig

e zom

er

brak

een

580

km² g

rote

ijsbe

rg

van

de P

ine I

sland

-gle

tsje

r af.

De

glet

sjer,

aan

de w

este

lijke

rand

van

Anta

rctic

a, vo

orko

mt d

at zu

idpo

olijs

in

de A

mun

dsen

zee s

troom

t. Al

s de

Wes

t-Ant

arct

ische

IJsk

ap vo

lledi

g sm

elt,

stijg

t de z

eesp

iege

l wer

eldw

ijd

met

3 m

eter

.

Zw

are

aard

bevi

ng tr

eft C

hina

. De

noor

dwes

telij

ke p

rovin

cie X

injia

ng is

get

roff e

n do

or

een

zwar

e aar

dbev

ing

met

een

mag

nitu

de va

n 6,

5.

Het e

pice

ntru

m b

evon

d zic

h op

122

km te

n no

orde

n va

n M

urgh

ob in

Tadz

jikist

an, 1

72 km

ten

wes

ten

van

het C

hine

se K

ashg

ar en

174

km te

n zu

idoo

sten

van

Osj in

Kirg

izië,

op ee

n di

epte

van

12 km

.

Zw

are

aard

bevi

ng a

an o

ostk

ust

Japa

n. D

e zee

bevin

g ha

d ee

n kr

acht

va

n 7,

4 en

er w

erd

onm

idde

llijk

een

tsun

amiw

aarsc

huw

ing

uitg

estu

urd.

Er

wer

d ge

vree

sd vo

or g

olve

n va

n zo

’n dr

ie m

eter

hoo

g, m

aar d

e gol

ven

op d

e kus

t bij

Fuku

shim

a war

en m

axim

aal 1

,40

m h

oog.

Al

le ke

rnre

acto

ren

in h

et g

ebie

d w

erde

n st

ilgel

egd.

N

ieuw

e aa

rdbe

ving

in N

ieuw

-Zee

land

. Een

hev

ige

nieu

we a

ards

chok

met

een

mag

nitu

de va

n 6,

5 he

eft h

et

Zuid

erei

land

get

roff e

n. D

e bev

ing

vond

pla

ats o

p ee

n di

epte

van

10 km

en op

zo’n

120

km te

n no

ordo

oste

n va

n Ch

ristc

hurch

. De a

ards

chok

ken

hebb

en g

elei

d to

t een

da

mbr

euk o

p de

Clar

ence

rivie

r op

het Z

uide

reila

nd.

ESA

lanc

eert

met

succ

es vi

er

Galil

eo-s

atel

liete

n. M

et d

e lan

cerin

g m

et ee

n Ar

iane

-5 d

raag

rake

t wor

dt

het E

urop

ese s

atel

lietn

avig

atie

syste

em

Galil

eo ve

rder

uitg

ebou

wd.

De G

alile

o-co

nste

llatie

omva

t nu

acht

tien

sate

lliet

en.

Tege

n 20

20 m

oete

n er

in to

taal

der

tig

kuns

tman

en vo

or G

alile

o zijn

. Gal

ileo i

s ve

el p

recie

zer d

an h

et A

mer

ikaa

nse g

ps.

B

elgi

ë en

Ned

erla

nd ru

ilen

stuk

jes l

and.

Doo

r he

t rec

httre

kken

van

de M

aas h

ebbe

n Be

lgisc

he

eila

ndje

s zich

aang

ehec

ht aa

n Ne

derla

nd, e

n om

geke

erd.

Een

Belg

isch

onbe

woo

nd sc

hier

eila

ndje

va

n zo

’n 15

ha w

ordt

Ned

erla

nds g

rond

gebi

ed. I

n ru

il da

arvo

or kr

ijgt B

elgi

ë tw

ee on

bew

oond

e Ned

erla

ndse

sc

hier

eila

ndje

s, sa

men

zo’n

5 ha

.

Oo

k klim

aatv

luch

telin

gen

in Eu

ropa

. He

t gaa

t om

256

Nor

en d

ie w

onen

op d

e ei

land

engr

oep

Spits

berg

en. O

verv

loed

ige

rege

nval

en re

cord

tem

pera

ture

n m

et h

evig

e do

oi zo

rgen

op d

e eila

nden

groe

p vo

or

aard

versc

huivi

ngen

. De i

nwon

ers w

erde

n ge

ëvac

ueer

d na

ar h

et va

stela

nd

V

olks

wag

en sc

hrap

t 30.

000

bane

n. D

e Du

itse a

utob

ouw

er h

eeft,

in ve

rgel

ijkin

g m

et zi

jn

groo

tste

conc

urre

nt To

yota

, bijn

a tw

ee ke

er zo

veel

m

ense

n in

die

nst v

oor e

en ve

rgel

ijkba

re p

rodu

ctie.

VW

creë

ert i

n de

zelfd

e per

iode

zo’n

9.00

0 ni

euw

e ba

nen

door

te in

veste

ren

in el

ektri

sch

en au

tono

om

rijde

n. In

Bel

gië v

alle

n er

bij A

udi g

een

onts

lage

n.

Page 5: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Jaarboek De Aardrijkskunde 2017 49

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

DEC

EMB

ER 2

016

La

atst

e re

belle

n ve

rlate

n oo

sten

va

n Al

eppo

. Daa

rmee

is d

e eva

cuat

ie va

n de

ze Sy

risch

e sta

d vo

ltooi

d. O

ost-

Alep

po w

as vi

er ja

ar la

ng in

han

den

van

dive

rse re

belle

ngro

epen

, van

min

of

mee

r gem

atig

de is

lam

isten

tot

extre

mist

ische

jihad

isten

. Met

de s

teun

va

n Ru

sland

en Ir

an h

eeft

het l

eger

van

pres

iden

t Ass

ad d

e sta

d he

rove

rd.

D

ieps

te p

lek o

p aa

rde

is m

inde

r di

ep. D

e Mar

iane

ntro

g, ee

n kl

oof i

n de

bod

em va

n de

Still

e Oce

aan,

is

iets

min

der d

iep

dan

geda

cht.

Een

Nede

rland

se ex

pedi

tie p

eild

e m

et ee

n ge

avan

ceer

de d

iept

emet

er

de b

odem

van

de Ch

alle

nger

diep

te

en kw

am aa

n 10

.925

m on

der

het z

eeop

perv

lak;

i.p.

v. 10

.984

m.

Zw

are

aard

bevi

ng vo

or d

e ku

st

van

Calif

orni

ë. D

e zee

bevin

g ha

d ee

n m

agni

tude

van

6,8.

Het

epice

ntru

m b

evon

d zic

h op

165

km te

n w

este

n va

n Fe

rnda

le,

op ee

n di

epte

van

10 km

. Het

Pacifi

c Ts

unam

i War

ning

Cent

er li

et w

eten

ge

en ts

unam

i te v

erw

acht

en.

Ze

ker 1

12 d

oden

na

krac

htig

e aa

rdbe

ving

in In

done

sië. D

e aar

dsch

ok m

et

een

krac

ht va

n 6,

4 tro

f de p

rovin

cie A

tjeh,

op

het e

iland

Sum

atra

. Het

epice

ntru

m b

evon

d zic

h op

18

km te

n no

ordo

oste

n va

n he

t di

stric

t Pid

ie Ja

ya, o

p ee

n di

epte

van

8 km

. Tie

ntal

len

gebo

uwen

zijn

inge

stort.

Zw

are

aard

bevi

ng o

p So

lom

onei

land

en. D

e bev

ing

had

een

mag

nitu

de va

n 7,

8. Ee

n tij

dlan

g w

as er

risic

o op

een

tsun

ami,

maa

r ond

ertu

ssen

is h

et ts

unam

i-ala

rm

opge

heve

n. H

et ep

icent

rum

bev

ond

zich

op 4

9 km

die

pte,

68

km te

n WZW

va

n Ki

rakir

a. N

adie

n he

bben

zich

nog

vij

f nas

chok

ken

met

een

min

imal

e m

agni

tude

van

6,9

voor

geda

an.

Eu

rope

es sa

telli

etna

viga

tiest

yste

em

Galil

eo o

ffi cie

el o

pges

tart

. Gal

ileo i

s het

Euro

pese

an

twoo

rd op

het

Am

erik

aans

e GPS

dat

in w

ezen

m

ilita

ir is,

het

Rus

sisch

e Glo

nass

en h

et Ch

ines

e Be

idou

. Er z

ijn n

u al

acht

tien

kuns

tman

en va

n de

ben

odig

de 2

4 in

de r

uim

te, w

at vo

ldoe

nde i

s om

op te

star

ten.

K

rach

tige

aard

bevi

ng vo

or ku

st va

n Pa

poea

-Nie

uw-G

uine

a. D

e bev

ing

had

een

mag

nitu

de va

n 7,

9 en

vond

pla

ats 6

0 km

ten

ooste

n va

n he

t New

Irel

and-

eila

nd op

een

diep

te va

n 70

km. H

et Pa

cifi c

Tsun

ami W

arni

ng

Cent

re w

aarsc

huw

de vo

or ts

unam

i-gol

ven.

Zw

are

aard

bevi

ng in

het

zuid

en va

n Ch

ili.

De b

evin

g ha

d ee

n kr

acht

van

7,6

en vo

nd p

laat

s vo

or d

e kus

t, op

zo’n

225

km te

n zu

iden

van

Puer

to

Mon

tt. H

et ep

icent

rum

bev

ond

zich

op 1

5 km

di

epte

. Er w

erd

een

tsun

ami-a

larm

gel

ance

erd,

m

aar d

at is

inm

idde

ls af

gebl

azen

.

Te

mpe

ratu

ur o

p No

ordp

ool 2

0 °C

hog

er

dan

norm

aal.

Voor

de t

wee

de ke

er in

enke

le

wek

en en

voor

de t

wee

de w

inte

r op

rij is

er ee

n hi

ttego

lf. Vo

or d

e kom

ende

vijf

dage

n w

orde

n te

mpe

ratu

ren

verw

acht

die

20

tot 2

7 gr

aden

bo

ven

het g

emid

deld

e lig

gen.

Het

gaa

t om

te

mpe

ratu

ren

rond

het

vrie

spun

t zod

at h

et

win

terij

s onv

oldo

ende

aand

ikt.

A

ustr

alisc

he A

yers

Roc

k ge

slote

n do

or re

cord

rege

nval

. He

t nat

iona

al p

ark U

luru

in d

e Au

stra

lisch

e out

back

is g

eslo

ten

omw

ille v

an ee

n re

cord

rege

nval

. W

ater

valle

n kl

ater

en va

n de

w

erel

dber

oem

de ro

de za

ndro

ts na

ar b

ened

en. D

e reg

enva

l is

erg

uitz

onde

rlijk

: er w

erd

tot

232

mm

rege

n ge

regi

stre

erd,

bij

win

dsto

ten

tot 1

25 km

/h.

La

ngst

e sp

oort

unne

l ter

wer

eld

open

in

Zwits

erla

nd. D

e Got

thar

d-ba

sistu

nnel

(GBT

-tunn

el)

van

57 km

lang

moe

t het

verk

eer t

usse

n he

t noo

rden

en

het

zuid

en va

n Eu

ropa

verb

eter

en. D

e GBT

-tu

nnel

ligt

tuss

en Zu

rich

en Lu

gano

en st

eekt

het

Go

tthar

dmas

sief d

oor.

De n

ieuw

e rou

te ve

rkor

t de

reist

ijd va

n no

ord

naar

zuid

met

ruim

een

half

uur.

€ 6

00 n

ieuw

e jo

bs b

ij Ni

ke in

de

Kem

pen.

Spor

tarti

kele

nfab

rikan

t Nike

w

il zij

n m

agaz

ijn in

de K

empe

n no

gmaa

ls ui

tbre

iden

. Het

gaa

t om

een

nieu

w lo

gist

iek

gebo

uw vo

or d

e ver

delin

g va

n kl

edin

g.

Halfw

eg 2

019

zal h

et op

erat

ione

el zi

jn.

€ Ta

iwan

ese

tech

nolo

gieg

igan

t ver

huist

de

el p

rodu

ctie

naa

r VS.

Fo

xcon

n, w

erel

dwijd

de g

root

ste

asse

mbl

eur v

an A

pple

-pro

duct

en,

wil

hier

mee

inga

an op

de v

raag

va

n de

verk

ozen

Am

erik

aans

e pr

esid

ent T

rum

p om

de p

rodu

ctie

zove

el m

ogel

ijk te

rug

te b

reng

en

naar

Am

erik

aans

gro

ndge

bied

.

P

ekin

g la

at 1

200

fabr

ieke

n slu

iten

of p

rodu

ctie

verm

inde

ren.

De s

tad

prob

eert

daar

mee

de z

war

e luc

htve

rvui

ling

aan

te p

akke

n, w

aarv

oor h

et al

lerh

oogs

te

alar

mni

veau

is af

geko

ndig

d. D

e mili

eu-

auto

ritei

ten

kond

igde

n ro

od al

arm

af al

s ge

volg

van

de g

rote

smog

vorm

ing

in h

et

noor

den

van

Chin

a.

G

ener

al M

otor

s sch

rapt

1.3

00 b

anen

in D

etro

it. D

e gr

oots

te A

mer

ikaa

nse a

utob

ouw

er g

aat b

ijna d

e hel

ft va

n de

ban

en sc

hrap

pen

in zi

jn fa

brie

k in

Detro

it. In

nov

embe

r ve

rdw

enen

in zi

jn fa

brie

ken

in La

nsin

g (M

ichig

an) e

n Lo

rdsto

wn

(Ohi

o) in

tota

al al

3.3

00 jo

bs. G

M st

elde

eind

vorig

jaar

onge

veer

97

.000

men

sen

tew

erk i

n de

VS.

Page 6: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

50 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

JAN

UA

RI 2

017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

18 –

Eers

te vr

acht

trei

n ui

t Chi

na ko

mt

aan

in Lo

nden

. De r

eis v

an ru

im 1

2.00

0 km

du

urde

18

dage

n. Pe

r sch

ip h

ad d

at b

ijna t

wee

ke

er zo

lang

ged

uurd

. De t

rein

vertr

ok u

it Yi

wu,

in

de C

hine

se p

rovin

cie Zh

ejia

ng. V

ia o.

m.

Kaza

chst

an, R

usla

nd, P

olen

, Dui

tsla

nd, B

elgi

ë en

Fran

krijk

reed

de t

rein

via d

e Kan

aaltu

nnel

na

ar Lo

nden

.

28 –

V

S laa

t gee

n m

ense

n m

eer b

inne

n ui

t 7

islam

itisc

he la

nden

. De n

ieuw

e pre

siden

t Tru

mp

wil

hier

mee

ra

dica

alisl

amiti

sche

terro

riste

n w

eren

. Voo

r min

stens

drie

m

aand

en w

orde

n ge

en vl

ucht

elin

gen

en b

ezoe

kers

mee

r bi

nnen

gela

ten

uit S

yrië,

Iran

, Ira

k, Li

bië,

Som

alië,

Soed

an en

Je

men

.

3 –

€ Fo

rd a

nnul

eert

pla

nnen

M

exica

anse

fabr

iek.

De

Amer

ikaa

nse a

utob

ouw

er tr

ekt

zijn

verh

uisp

lann

en n

aar M

exico

in

. Het

auto

bedr

ijf la

g ne

t als

Gene

ral M

otor

s ond

er vu

ur:

pres

iden

t Tru

mp

drei

gde m

et

hoge

invo

erta

rieve

n va

n 35

pct

. vo

or d

e in

Mex

ico g

epro

duce

erde

vo

ertu

igen

. For

d in

veste

ert 7

00

milj

oen

in zi

jn fa

brie

k in

Flat R

ock

in M

ichig

an.

2

016

is he

t war

mst

e ja

ar o

oit

gem

eten

. De g

emid

deld

e tem

pera

tuur

w

erel

dwijd

bed

roeg

14,

8 °C

. Met

een

stijg

ing

van

1,3

°C te

n op

zicht

e van

het

pre

-indu

strie

el

tijdp

erk k

omen

we z

o gev

aarli

jk d

icht b

ij het

pl

afon

d va

n 1,

5 gr

aden

, dat

wer

d af

gesp

roke

n do

or b

ijna 2

00 ov

erhe

den

tijde

ns d

e kl

imaa

ttop

in Pa

rijs.

A

stro

nom

en o

ntde

kken

bro

n va

n m

yste

rieuz

e ra

diofl

itse

n ui

t het

he

elal

. De r

adio

fl its

en w

erde

n vo

or h

et

eerst

ontd

ekt i

n 20

07; s

inds

dien

zijn

er

nog

18 w

aarg

enom

en. D

e fl it

sen

dure

n 1/

1000

s en

stot

en ev

enve

el en

ergi

e ui

t als

de Zo

n in

10.

000

jaar

. De b

ron

is ee

n kl

ein

sterre

nste

lsel o

p 2,

5 m

iljar

d lic

htja

ren.

De o

orza

ak is

nie

t dui

delij

k.

Zw

are

aard

bevi

ng vo

or d

e ku

st

van

Fiji.

De b

evin

g m

et ee

n m

agni

tude

va

n 7,

2 de

ed zi

ch vo

or op

284

km va

n de

ho

ofds

tad

Suva

, op

een

diep

te va

n 15

km.

Er w

erd

een

tsun

amia

larm

afge

kond

igd

in ee

n st

raal

van

300

km ro

nd h

et

epice

ntru

m, m

aar d

at is

intu

ssen

wee

r op

gehe

ven.

Kor

t nad

ien

vond

en n

og tw

ee

nasc

hokk

en va

n 5,

7 en

5,8

pla

ats.

N

ASA-

tele

scoo

p on

tdek

t zw

arte

ga

ten

in n

abijg

eleg

en st

erre

nste

lsels.

NA

SA’s

ruim

tete

lesc

oop

NuST

AR on

tdek

te

twee

gig

antis

che z

war

te g

aten

in d

e ste

rrens

telse

ls IC

363

9 en

NGC

144

8 op

een

afst

and

van

170

en 3

8 m

iljoe

n lic

htja

ren.

De 2

gig

antis

che z

war

te g

aten

he

bben

een

mas

sa d

ie m

iljoe

nen

kere

n gr

oter

is d

an d

ie va

n on

ze Zo

n.

Zw

are

aard

bevi

ng

voor

Indo

nesis

ch e

iland

Su

law

esi.

De aa

rdbe

ving

had

een

mag

nitu

de va

n 7,

3. H

et

epice

ntru

m la

g 32

2 km

ten

NW

van

de Sa

ngih

e-ei

land

engr

oep

nabi

j de z

uide

lijke

Filip

ijnen

.

Co

ngo

leef

t op

een

CO2-

bom

. In

Cong

o is e

en

tropi

sch

veen

moe

ras o

ntde

kt va

n bi

jna 1

46 0

00 km

². Da

t be

vat i

n de

vorm

van

natte

pla

nten

reste

n 30

milj

ard

ton

kool

stof w

aarv

an h

et b

esta

an ee

rder

nie

t bek

end

was

. Als

het g

ebie

d w

ordt

dro

ogge

legd

voor

pal

mol

iepl

anta

ges

en h

outk

ap ko

mt b

ij de o

ntbi

ndin

g va

n de

pla

nten

reste

n de

CO2

vrij.

P

lane

toïd

e pa

ssee

rt A

arde

am

per t

wee

dag

en n

a on

tdek

king

. De

pla

neto

ïde,

die

de n

aam

201

7 AG

13

kree

g, vl

oog

op ee

n af

stan

d va

n on

geve

er

190.

000

km vo

orbi

j onz

e pla

neet

, dat

is

halfw

eg d

e afst

and

tuss

en d

e Aar

de en

de

Maa

n. D

e pla

neto

ïde,

naa

r sch

attin

g tu

ssen

11

en 3

4 m

gro

ot, p

asse

erde

aan

een

snel

heid

van

16 km

/s.

A

arde

bee

ft o

pnie

uw in

Cent

raal

-Ital

ië. E

en ee

rste

zwar

e aar

dbev

ing,

5,4

op d

e sch

aal v

an R

ichte

r, vo

nd p

laat

s tu

ssen

L’Aq

uila

en R

ieti,

op ee

n di

epte

van

10 km

. Ze w

erd

gevo

eld

in d

e reg

io’s

Lazio

, Abr

uzzo

en M

arch

e, m

aar o

ok in

Ro

me e

n Fir

enze

. Er v

olgd

en n

og vi

er an

dere

scho

kken

, met

ee

n m

agni

tude

van

3,2

en ee

n zw

aard

ere v

an 5

,9.

Ts

unam

iala

rm n

a zw

are

aard

bevi

ng b

ij Pa

poea

-Ni

euw

-Gui

nea.

De b

evin

g op

he

t eila

nd B

ouga

invil

le h

ad

een

krac

ht va

n 7.

9. D

e bev

ing

deed

zich

voor

op ee

n di

epte

va

n 15

0 km

, waa

rdoo

r de

kans

op g

rote

gol

ven

klei

n is.

He

t ala

rm w

erd

bepe

rkt t

ot

de d

unbe

volk

te ku

sten

van

Papo

ea-N

ieuw

-Gui

nea e

n de

Sa

lom

onse

iland

en.

16 –

Li

touw

en w

il he

k van

130

km

rond

Kal

inin

grad

. Het

hek

op d

e gr

ens m

et d

e Rus

sisch

e mili

taire

encla

ve

Kalin

ingr

ad, t

usse

n Po

len

en Li

touw

en

kom

t er v

oora

l om

econ

omisc

he re

dene

n,

om si

gare

ttens

mok

kel t

egen

te h

oude

n.

Maa

r ook

het

geo

polit

ieke

spee

lt m

ee:

Litou

wen

wil

hier

mee

de b

uite

nste

gre

ns

van

de EU

verst

erke

n.

30 –

€ V

W st

oot T

oyot

a va

n tr

oon

als g

root

ste

auto

bouw

er.

Volk

swag

en, d

at tw

aalf

auto

mer

ken

verz

amel

t waa

rond

er A

udi,

Porsc

he,

Seat

en Sk

oda,

verk

ocht

vorig

ja

ar 1

0,3

milj

oen

wag

ens,

een

stijg

ing

van

3,8

proc

ent.

Dat i

s ee

n re

cord

voor

het

Dui

tse b

edrij

f. Hi

erm

ee w

ordt

VW

ook d

e gro

otste

w

erel

dpro

duce

nt.

20 –

IS

sloo

pt w

eer s

tukj

e va

n ou

de st

ad

Palm

yra.

De t

erre

urgr

oep

hero

verd

e Pal

myr

a,

dat e

rken

d is

als U

nesc

o-w

erel

derfg

oed,

op h

et

Syris

che r

eger

ings

lege

r. Ze

vern

ietig

den

een

van

de b

eken

dste

Rom

eins

e bou

ww

erke

n ui

t de

stad

, het

Tetra

pylo

n. IS

zou

ook e

en d

eel v

an

het R

omei

nse a

mfi t

heat

er h

ebbe

n op

gebl

azen

.

Page 7: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Jaarboek De Aardrijkskunde 2016 51

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

FEB

RU

AR

I 201

7

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

Ho

nger

snoo

d in

Zuid

-Sud

an. V

oor h

et ee

rst

in ze

s jaa

r roe

pt ee

n la

nd d

e hon

gersn

ood

uit.

In

twee

pro

vincie

s van

de Z

uid-

Suda

nese

staa

t Uni

ty,

in h

et n

oord

en va

n he

t lan

d, is

de h

onge

rsnoo

d ui

tger

oepe

n. Ze

is ve

roor

zaak

t doo

r ext

rem

e dro

ogte

en

een

opla

aien

de b

urge

roor

log.

5,5

milj

oen

men

sen

zijn

volg

ens d

e VN

in g

evaa

r.

A

ntw

erpe

n st

art m

et la

ge-e

miss

iezo

ne.

Enke

l de m

inst

verv

uile

nde a

uto’s

mog

en g

ratis

bi

nnen

rijde

n, d

e res

t bet

aalt

een

afko

opso

m

of ee

n bo

ete.

De l

age-

emiss

iezon

e wor

dt

inge

voer

d om

oude

, ver

vuile

nde a

uto’s

uit

het s

tads

cent

rum

te w

eren

, waa

rdoo

r de

luch

tkw

alite

it m

oet v

erbe

tere

n. Zo

’n gr

oene

zo

ne is

een

Belg

ische

prim

eur.

R

yana

ir an

nule

ert v

luch

ten

op B

russ

els

Airp

ort.

De Ie

rse m

aats

chap

pij l

ance

ert g

een

nieu

we

rout

es m

eer o

p Br

usse

ls Ai

rpor

t zol

ang

er g

een

oplo

ssin

g is

in d

e disc

ussie

over

de g

elui

dsno

rmen

. Ry

anai

r dre

igt o

ok om

vluc

hten

die

nu

al g

eboe

kt zi

jn

te an

nule

ren

als e

r gee

n op

loss

ing

kom

t. Za

vent

em

zou

inge

ruild

wor

den

voor

Char

lero

i en

Luik

.

V

erlo

ren

cont

inen

t ont

dekt

ond

er

Indi

sche

Oce

aan.

Het

cont

inen

t Mau

ritia

lag

ooit

tuss

en In

dia e

n M

adag

aska

r, m

aar v

erdw

een

85 m

iljoe

n ja

ar g

eled

en. N

u lig

t het

op d

e bod

em

van

de In

disc

he O

ceaa

n. A

anw

ijzin

gen

voor

de

vond

st w

aren

ster

kere

zwaa

rtekr

acht

veld

en in

de

len

van

de In

disc

he O

ceaa

n, d

ie w

ijzen

op ee

n di

kker

e kor

st.

Ze

s dod

en b

ij kr

acht

ige

aard

bevi

ng in

Fi

lipijn

en. E

r vie

len

ook m

eer d

an h

onde

rd

gew

onde

n. D

e aar

dbev

ing

van

mag

nitu

de 6

,7 h

ad

ook m

ater

iële

gev

olge

n in

de p

rovin

cie Su

rigao

del

No

rte, o

p 73

0 km

ten

zuid

en va

n ho

ofds

tad

Man

illa;

br

ugge

n zij

n in

gesto

rt, w

egen

zijn

nie

t mee

r be

rijdb

aar e

n de

elek

tricit

eit i

s uitg

eval

len.

Co

lom

bia

opge

schr

ikt d

oor

aard

bevi

ng. D

e bev

ing

had

een

krac

ht

van

5,7

op d

e Sch

aal v

an R

ichte

r. He

t ep

icent

rum

van

de aa

rdsc

hok l

ag 3

0 km

die

p in

Hui

la, i

n he

t zui

dwes

ten

van

het l

and.

In d

e hoo

fdst

ad B

ogot

a w

erde

n sc

hole

n en

wol

kenk

rabb

ers

ontru

imd.

Er is

gee

n m

eldi

ng g

emaa

kt

van

slach

toff e

rs of

gro

te sc

hade

.

Q

atar

not

eert

koud

ste

tem

pera

tuur

sind

s met

inge

n. D

e la

ge te

mpe

ratu

ur va

n 1,

5 °C

wer

d ge

met

en in

het

wee

rstat

ion

van

Abou

Sa

mra

, in

het z

uidw

este

n va

n he

t lan

d.

Het v

orig

e laa

gter

ecor

d da

teer

t van

19

64, t

oen

was

het

3,8

°C. D

e V.A

.E.

wer

den

getro

ff en

door

hev

ige w

ind

en op

de b

erge

n lig

t er s

neeu

w to

t 10

cm d

ik.

In

dia

lanc

eert

rake

t m

et re

cord

aant

al sa

telli

eten

in

de

ruim

te. D

e rak

et

wer

d ge

lanc

eerd

vano

p de

la

ncee

rbas

is in

Chen

nai e

n m

oet 1

04 sa

telli

eten

in ee

n ba

an om

de a

arde

pla

atse

n.

Er zi

jn sl

echt

s 3 sa

telli

eten

va

n In

dia m

ee; d

e and

ere z

ijn

van

de V

S, Is

raël

, Kaz

achs

tan,

Ne

derla

nd en

Zwits

erla

nd.

En

orm

e dr

oogt

e be

drei

gt H

oorn

van

Afrik

a.

Het R

ode K

ruis

waa

rschu

wt

voor

een

hong

ersn

ood

in d

e Ho

orn

van

Afrik

a. El

f milj

oen

men

sen

lope

n ge

vaar

. Het

m

eest

get

roff e

n zij

n de

regi

o’s

Afar

, Oro

mia

en So

mal

i, w

aarv

an d

e laa

tste

twee

gr

enze

n aa

n Ke

nia e

n So

mal

ië.

Het g

aat o

ver 4

0 %

van

de

oppe

rvla

kte v

an Et

hiop

ië.

Ze

e-ijs

rond

Ant

arct

ica b

erei

kt d

iept

erec

ord.

In d

e Zui

delij

ke

Ocea

an w

erd

2,3

milj

oen

km² b

evro

ren

ijsw

ater

gem

eten

, een

verb

eter

ing

van

het d

iept

erec

ord

van

1997

. Het

ijs ro

nd h

et b

evro

ren

cont

inen

t ber

eikt

ge

woo

nlijk

eind

febr

uari

zijn

klei

nste

oppe

rvla

kte.

De a

fgel

open

jare

n na

m h

et ze

e-ijs

toe o

ndan

ks d

e alg

emen

e opw

arm

ende

tren

d.

FEB

RU

AR

I 201

7

Nie

uw co

ntin

ent o

ntde

kt o

nder

Nie

uw-Z

eela

nd.

Geol

ogen

ontd

ekte

n ee

n ‘ni

euw

’ con

tinen

t in

de

Zuid

elijk

e Gro

te O

ceaa

n. H

et kr

eeg

de n

aam

Zeal

andi

a. D

e gi

gant

ische

land

mas

sa is

5 m

iljoe

n km

² gro

ot, m

aar a

lleen

de

hoo

gste

ber

gen

zijn

bove

n he

t wat

er te

zien

; ze v

orm

en

de ei

land

en va

n Ni

euw

-Zee

land

en N

ieuw

-Cal

edon

ië.

Ca

lifor

nië

kam

pt m

et zw

aars

te st

orm

in 2

2 ja

ar. D

oor

de kr

acht

ige w

ind

in co

mbi

natie

met

extre

me r

egen

val z

ijn

in ve

rsche

iden

e pla

atse

n in

won

ers g

eëva

cuee

rd, o

mda

t er

aard

versc

huivi

ngen

dre

igen

en h

uize

n w

erde

n ve

rwoe

st d

oor

omge

valle

n bo

men

. De s

torm

raas

t ove

r het

cent

rum

en h

et

zuid

en va

n de

Am

erik

aans

e sta

at.

Ze

ven

aard

acht

ige

plan

eten

ont

dekt

. Ze d

raai

en ro

nd

de st

er TR

APPI

ST-1

. Dez

e sta

at in

het

ster

renb

eeld

Wat

erm

an

op 3

9 lic

htja

ar af

stan

d va

n de

Aar

de, e

igen

lijk v

lakb

ij. O

p ze

ker d

rie p

lane

ten

daar

van

zou

leve

n m

ogel

ijk ku

nnen

zijn

; ze

staa

n in

de z

ogeh

eten

leef

bare

zone

, waa

r vlo

eiba

ar w

ater

zo

u ku

nnen

zijn

.

A

ardb

evin

g in

de

buur

t va

n Fu

kush

ima.

De b

evin

g ha

d ee

n ste

rkte

van

5,6

en d

e aa

rdsc

hokk

en w

aren

tot i

n de

ho

ofds

tad T

okio

waa

r te n

emen

. He

t epi

cent

rum

lag

in d

e baa

i va

n Fu

kush

ima,

nie

t ver

van

de ke

rnce

ntra

le, o

p ee

n di

epte

va

n 50

km en

duu

rde m

eer

dan

30 se

cond

en. E

r wer

d ge

en

tsun

amia

larm

afge

kond

igd.

Es

sers

krijg

t ver

gunn

ing

voor

uitb

reid

ing.

He

t tra

nspo

rtbed

rijf w

il zij

n in

dust

riële

site

ui

tbre

iden

met

72.

000

m².

Door

de b

ouw

moe

t 12

ha b

os g

ekap

t wor

den.

Nat

uuro

rgan

isatie

s w

illen

de b

ouw

verg

unni

ng la

ten

vern

ietig

en.

Als d

e uitb

reid

ing

wor

dt g

oedg

ekeu

rd, v

olgt

ee

n in

veste

ring

van

50 m

iljoe

n eu

ro in

de

farm

aceu

ticav

estig

ing

in G

enk.

Page 8: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

52 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

MA

AR

T 20

17

€ P

euge

ot n

eem

t Ope

l ove

r. Da

arm

ee

wor

dt d

e gro

ep P

SA d

e op

een

na g

root

ste

auto

fabr

ikan

t in

Euro

pa en

trek

t Gen

eral

Mot

ors

zich

teru

g va

n de

Euro

pese

mar

kt. D

e oor

zaak

is

het z

wak

ke p

reste

ren

van

Opel

. Wat

de i

mpa

ct

zal z

ijn op

de w

erkg

eleg

enhe

id is

voor

lopi

g on

beke

nd. I

n Du

itsla

nd te

lt Op

el m

eer d

an

18.0

00 w

erkn

emer

s.

H

istor

isch

akko

ord

over

Oos

terw

eel.

De Vl

aam

se re

gerin

g, d

e sta

d An

twer

pen

en d

e act

iegr

oepe

n Ri

ngla

nd, A

dem

loos

en

stRa

ten-

gene

raal

slui

ten

een

akko

ord

over

de

Antw

erps

e ver

keer

skno

op. E

r kom

t een

radi

caal

ha

vent

racé

, in

com

bina

tie m

et ee

n af

gesla

nkte

Oo

sterw

eelve

rbin

ding

. Ook

een

over

kapp

ing

van

de ri

ng w

ordt

voor

zien.

Tw

ee d

orpe

n on

trui

md

door

gift

ig

salp

eter

zuur

. Een

sche

ur in

een

tank

van

een

mes

tver

wer

kings

bedr

ijf zo

rgt v

oor l

astig

co

ntro

leer

bare

zuur

wol

ken

bove

n Wes

t-Vl

aand

eren

. Alle

inw

oner

s van

de G

istel

se

gem

eent

e Zev

ekot

e en

die v

an Si

nt-P

iete

rs-Ka

pelle

bij M

idde

lkerk

e, sa

men

dui

zend

m

ense

n, zi

jn g

eëva

cuee

rd.

O

rkaa

n tr

ekt o

ver

Mad

agas

kar.

De tr

opisc

he st

orm

En

awo,

die

cate

gorie

4 h

eeft,

hee

ft he

t noo

rdoo

stelij

ke p

unt v

an h

et

grot

e eila

nd b

erei

kt. D

e ork

aan

haal

t win

dsne

lhed

en va

n 16

5 to

t 23

0 km

/h. E

r vie

len

al ze

ker 7

8 do

den.

Mee

r dan

250

.000

men

sen

wer

den

geëv

acue

erd.

De r

ijst-

en

vani

lleoo

gste

n zij

n ve

rnie

ld.

W

oest

e ze

e slo

kt d

é to

erist

ische

tr

ekpl

eist

er va

n M

alta

op.

Het

Bla

uwe R

aam

of

Bla

uwe O

og, d

e Tie

qa ta

d-Dw

ejra

, een

na

tuur

lijke

rots

form

atie

op h

et ei

land

Goz

o, is

do

or d

e ero

sie va

n de

zee i

nges

tort.

Sn

eeuw

stor

men

teist

eren

oos

ten

van

de

VS. N

a een

onge

woo

n za

chte

win

ter e

n on

dank

s de

nad

eren

de le

nte b

edek

te d

e zw

are s

torm

St

ella

een

enor

m g

ebie

d va

n de

App

alac

hen

tot N

ew En

glan

d m

et ee

n di

k sne

euw

tapi

jt.

De b

lizza

rd ve

rstoo

rde h

et ve

rkee

r en

de

elek

tricit

eits

voor

zieni

ng.

U

itbar

stin

g Et

na. D

e er

uptie

bet

reft

een

nieu

we

krat

er d

ie b

ij de v

orig

e ui

tbar

stin

g in

febr

uari

op d

e zu

idoo

stelij

ke fl

ank v

an d

e m

eer d

an 3

.300

met

er h

oge

vulk

aan

op Si

cilië

is on

tsta

an.

Een

lava

stro

om en

stoo

m

vero

orza

akte

n ee

n en

orm

e ex

plos

ie; d

e vul

kaan

spuw

t lav

a to

t 200

m h

oog.

Ach

t toe

riste

n ra

akte

n ge

won

d.

18 –

O

vers

trom

inge

n en

aa

rdve

rsch

uivi

ngen

in P

eru.

Sind

s de

cem

ber h

eeft

het a

anho

uden

de

rege

nwee

r in

Peru

doo

r het

wee

rfeno

mee

n El

Niño

al ta

lrijke

aard

versc

huivi

ngen

en

over

stro

min

gen

vero

orza

akt.

In to

taal

kw

amen

daa

rbij i

n de

afge

lope

n dr

ie m

aand

en al

72

men

sen

om h

et le

ven.

Een

half

milj

oen

men

sen

zijn

getro

ff en. 25

Chili

krijg

t nie

uwe

natu

urpa

rken

. Ee

n Am

erik

aans

kopp

el sc

henk

t 4,5

milj

oen

ha n

atuu

rpar

ken

aan

Chili

. De u

itbre

idin

g va

n be

sche

rmde

geb

iede

n he

lpt d

e ‘Ro

ute o

f Par

ks’

com

plee

t te m

aken

: een

gep

land

net

wer

k va

n ze

vent

ien

natio

nale

par

ken

en ru

im 2

.400

kil

omet

er d

oor C

hile

ens P

atag

onië,

van

Puer

to

Mon

tt na

ar K

aap

Hoor

n.

Fo

ssie

len

gevo

nden

die

mog

elijk

4

milj

ard

jaar

oud

zijn

. Wet

ensc

happ

ers

hebb

en te

n no

orde

n va

n Qu

ebec

in Ca

nada

fo

ssie

len

van

bact

erië

n ge

vond

en d

ie tu

ssen

de

3,7

7 en

4,2

9 m

iljar

d ja

ar ou

d zij

n. H

et zo

u ga

an om

de o

udste

spor

en va

n le

ven,

bijn

a ne

t zo o

ud al

s de A

arde

zelf.

G

rote

afv

alla

win

e op

Ethi

opisc

he

vuiln

isbel

t. Ze

ker 1

13 m

ense

n kw

amen

om

het l

even

toen

afva

l beg

on te

schu

iven

op ee

n vu

ilnisb

elt b

ij de h

oofd

stad

Add

is Ab

eba.

M

eerd

ere g

eïm

prov

iseer

de h

utje

s en

ande

re

gebo

uwen

verd

wen

en on

der e

en af

valla

win

e, ve

roor

zaak

t doo

r wer

ken

in h

et ka

der v

an

de b

ouw

van

een

biog

asce

ntra

le.

Op

nieu

w d

uize

nden

m

igra

nten

ger

ed o

p de

Mid

della

ndse

Zee.

De

men

sen

wer

den

van

boot

jes g

ehaa

ld

tijde

ns 2

5 ve

rschi

llend

e re

ddin

gsop

erat

ies v

oor

de ku

st va

n Lib

ië. D

e dr

ukte

op ze

e hee

ft te

m

aken

met

de g

unst

ige

wee

rsom

stan

digh

eden

.

Tr

ump

keur

t om

stre

den

pijp

leid

ing

goed

. De

omst

rede

n pi

jple

idin

g Ke

ysto

ne X

L is b

ijna 1

900

km

lang

en m

oet d

agel

ijks m

eer d

an 8

00.0

00 va

ten

ruw

e ol

ie u

it de

teer

zand

veld

en va

n Ca

nada

verv

oere

n na

ar

raffi

nade

rijen

in h

et zu

iden

van

de V

S. Tr

ansC

anad

a, h

et

bedr

ijf d

at K

eysto

ne g

aat a

anle

ggen

, hee

ft nu

form

eel

goed

keur

ing

gekr

egen

.

P

akist

an b

ouw

t bar

rière

op

gren

s met

Af

ghan

istan

. Dez

e moe

t de o

verst

eek v

an

gew

apen

de op

stan

delin

gen

vanu

it da

t lan

d zo

veel

mog

elijk

bep

erke

n. B

eide

land

en

wor

den

gesc

heid

en d

oor e

en g

rens

van

zow

at

2.40

0 km

, ook

wel

de D

uran

dlijn

gen

oem

d,

naar

de B

ritse

dip

lom

aat d

ie d

e gre

ns in

189

6 va

stle

gde.

B

rexi

t is o

ffi cie

el. D

e Brit

se

eerst

e min

ister

Ther

esa M

ay

heef

t haa

r han

dtek

enin

g ge

zet

onde

r het

EU-a

rtike

l 50.

Dit

zet d

e on

derh

ande

linge

n ov

er h

et ve

rtrek

va

n he

t VK

uit d

e EU

offi c

ieel

in g

ang.

De

des

betre

ff end

e brie

f zal

vand

aag

door

de B

ritse

amba

ssad

eur a

an

de EU

over

hand

igd

wor

den

aan

de

Euro

pese

Raa

dsvo

orzit

ter D

onal

d Tu

sk.

Page 9: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Jaarboek De Aardrijkskunde 2017 53

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

APR

IL 2

017

Eu

rope

es p

last

ic ve

rvui

lt No

orde

lijke

IJsz

ee.

In d

e Gro

enla

ndze

e en

de B

aren

tszz

ee w

erd

een

plas

ticso

ep va

n ca

300

milj

ard

drijv

ende

stuk

jes

plas

tic on

tdek

t. He

t noo

rdoo

sten

van

de A

tlant

ische

Oc

eaan

, tus

sen

Groe

nlan

d en

Nov

a Zem

bla,

lijk

t een

do

odlo

pend

e stra

at vo

or d

rijve

nd af

val, d

at d

oor d

e Go

lfstro

om w

ordt

mee

geno

men

.

Tu

rkije

volto

oit b

ouw

van

556

km la

nge

muu

r lan

gs Sy

risch

e gr

ens.

Offi c

ieel

is d

e bet

onne

n gr

ensm

uur,

uitg

erus

t met

prik

keld

raad

en

wac

htto

rens

, ger

icht t

egen

sm

okke

laar

s en

IS-s

trijd

ers,

maa

r de

muu

r kan

ook S

yrisc

he vl

ucht

elin

gen

tege

nhou

den.

De t

otal

e gre

ns m

et

Syrië

is m

eer d

an 9

00 km

lang

.

€ Tu

rkse

toer

istisc

he se

ctor

krijg

t kla

ppen

. De

inko

mste

n va

n de

toer

istisc

he se

ctor

in Tu

rkije

zijn

in

het

eerst

e kw

arta

al m

et 1

7 %

ged

aald

tege

nove

r de

zelfd

e per

iode

vorig

jaar

. Sin

ds 2

015

daal

t het

aa

ntal

bui

tenl

ands

e toe

riste

n in

Turk

ije, d

at m

et

grot

e ins

tabi

litei

t kam

pt. E

r war

en al

versc

hille

nde

aans

lage

n en

een

pogi

ng to

t sta

atsg

reep

.

€ B

elgi

sche

per

en n

aar B

razil

ië. S

inds

Rus

land

dr

ie ja

ar g

eled

en ee

n em

barg

o inv

oerd

e op

versc

hille

nde v

oedi

ngsp

rodu

cten

uit

de EU

, zoe

ken

Belg

ische

frui

ttele

rs ni

euw

e afze

tmar

kten

. Na

Indi

a en

Cana

da, w

ordt

nu

ook B

razil

ië ee

n ni

euw

e af

zetm

arkt

. Voo

r de v

erko

op va

n ap

pele

n m

oet n

og

een

akko

ord

wor

den

afge

slote

n.

M

ogel

ijk le

ven

op d

e Sa

turn

usm

aan

Ence

ladu

s. He

t op

perv

lak v

an d

e maa

n is

stevig

be

vror

en. O

nder

die

ijsla

ag li

gt ee

n oc

eaan

die

kilo

met

ers d

iep

is. O

p ee

n aa

ntal

pla

atse

n ko

men

gei

sers

of

heet

wat

erbr

onne

n vo

or, w

aarv

an d

e da

mpp

luim

en w

ater

stofm

olec

ulen

be

vatte

n. D

at b

etek

ent d

at b

ijna a

lle

voor

waa

rden

voor

leve

n aa

nwez

ig zi

jn.

A

stro

nom

en o

ntde

kken

nie

uwe

‘supe

raar

de’ m

ét at

mos

feer

. De e

xopl

anee

t di

e ont

dekt

wer

d op

een

afst

and

van

40

licht

jaar

bev

indt

zich

in d

e lee

fbar

e zon

e ro

nd d

e rod

e dw

ergs

ter L

HS 1

140

en h

eeft

waa

rschi

jnlij

k een

atm

osfe

er. D

e exo

plan

eet

heef

t een

dia

met

er va

n 18

000

km en

is 1

,4

keer

zo g

root

als d

e Aar

de.

M

eer d

an 3

00 d

oden

na

mod

ders

troo

m in

Co

lom

bia.

Hon

derd

en m

ense

n zij

n no

g ve

rmist

. Vo

oral

de s

tad

Moc

oa, z

owat

630

km te

n zu

idw

este

n va

n de

hoo

fdst

ad B

ogot

a is g

etro

ff en.

Ach

t wijk

en

zijn

begr

aven

doo

r de m

odde

rstro

om, n

adat

hev

ige

rege

nval

ervo

or zo

rgde

dat

versc

hille

nde r

ivier

en

buite

n hu

n oe

vers

trade

n.

Ca

nade

se ri

vier

verd

wijn

t vol

ledi

g in

vier

dag

en. D

e rivi

er Sl

ims i

s vor

ig ja

ar

abru

pt ve

rdw

enen

. Doo

r het

smel

ten

van

de

glet

sjer w

aaru

it de

rivie

r voo

rtvlo

eide

, een

ge

volg

van

de kl

imaa

topw

arm

ing,

wer

d de

st

room

plo

ts af

gele

id n

aar e

en an

dere

rivie

r. He

t ver

dwijn

en va

n de

Slim

s is h

et ee

rste

waa

rgen

omen

gev

al va

n riv

ierk

apin

g.

N

ieuw

e m

odde

rstr

omen

in

Colo

mbi

a. D

e dod

ento

l na d

e m

odde

rstro

men

in d

e Col

ombi

aans

e sta

d M

aniza

les,

in h

et w

este

n va

n he

t lan

d, is

op

gelo

pen

dat 1

6. D

rie w

eken

gel

eden

kw

amen

bij m

odde

rstro

men

in h

et

zuid

wes

ten

van

het l

and,

al m

eer d

an 3

00

men

sen

om h

et le

ven.

Ti

enta

llen

dode

n do

or

over

stro

min

gen

in Ec

uado

r. Aa

nhou

dend

slec

ht w

eer h

eeft

gele

id

tot o

verst

rom

inge

n, la

ndve

rschu

iving

en

en m

odde

rstro

men

, waa

rdoo

r 38

dode

n vie

len.

Het

onge

woo

n sle

chte

wee

r wor

dt

vero

orza

akt d

oor E

l Niñ

o. In

de h

oofd

stad

Qu

ito vi

el b

inne

n 40

min

uten

tien

talle

n m

m re

gen

bij e

en en

orm

e onw

eersb

ui.

Ts

unam

igev

aar n

a zw

are

aard

bevi

ng o

p de

Filip

ijnen

. De

bevin

g ha

d ee

n kr

acht

van

7,2

en vo

nd

plaa

ts vo

or d

e kus

t van

het

eila

nd

Min

dana

o. H

et ep

icent

rum

lag

op 6

8 km

te

n zu

iden

van

de st

ad G

ener

al Sa

ntos

, op

een

diep

te va

n 10

km. H

et ts

unam

i-al

arm

aan

de ku

sten

van

de Fi

lipijn

en

en In

done

sië w

erd

snel

opge

heve

n.

Ru

imte

sond

e Ca

ssin

i maa

kt

duik

vluc

ht tu

ssen

de

ringe

n va

n Sa

turn

us.

De A

mer

ikaa

ns-E

urop

ese r

uim

teso

nde h

eeft

zijn

eerst

e dui

kvlu

cht,

van

een

serie

van

22,

goed

doo

rstaa

n. N

a een

radi

ostil

te va

n ee

n kl

ein

etm

aal z

ond

de so

nde o

pnie

uw ee

n sig

naal

naa

r de a

arde

; alle

inst

rum

ente

n w

erke

n no

g.

Zw

are

aard

bevi

ng in

Chili

. De

bevin

g ha

d ee

n m

agni

tude

van

7,1.

He

t epi

cent

rum

lag

op ee

n di

epte

van

10 km

, op

38 km

ten

wes

ten

van

de

have

nsta

d Val

para

íso, i

n he

t cen

trum

va

n he

t lan

d. D

e bev

ing

wer

d to

t in

de

hoof

dsta

d Sa

ntia

go g

evoe

ld.

Vrie

snac

ht h

eeft

gev

olge

n vo

or a

ppel

s, pe

ren

en ke

rsen

. Afg

elop

en n

acht

daa

lde d

e te

mpe

ratu

ur to

t -6

°C. M

et vo

lle b

loes

ems o

p de

appe

lbom

en en

vruc

htvo

rmin

g bi

j per

en- e

n ke

rsenb

omen

, zijn

de n

acht

en cr

ucia

al vo

or

de fr

uitte

elt.

De b

oom

gaar

den

wor

den

war

m

geho

uden

met

o.m

. kaa

rsen

en ve

ntila

tore

n.

N

ieuw

circ

ulat

iepl

an in

Gen

t. De

bi

nnen

stad

wor

dt op

gede

eld

in 6

sect

oren

: To

lhui

s, Po

rtus G

anda

, Kro

ok, C

oupu

re, B

rugs

e Po

ort e

n Ra

bot.

Van

de en

e sec

tor n

aar d

e an

dere

rijd

en m

oet v

ia d

e sta

dsrin

g. D

rukk

e ve

rkee

rsass

en n

aar h

et ce

ntru

m w

orde

n do

orge

knip

t, rij

richt

inge

n ve

rand

eren

, de

voet

gang

ersz

one w

ordt

gro

ter.

Page 10: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

54 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

MEI

201

7

3 –

NAS

A on

tdek

t zon

nest

else

l da

t ste

rk g

elijk

t op

het o

nze.

Het

zo

nnes

telse

l situ

eert

zich

in d

e buu

rt va

n Ep

silon

Erid

ani,

een

ster d

ie zi

ch op

10

,5 li

chtja

ren

afst

and

bevin

dt. H

et is

het

di

chts

tbijz

ijnde

pla

neta

ire st

else

l ron

d ee

n ste

r ver

gelij

kbaa

r met

de Z

on in

een

vroe

ger s

tadi

um. K

ijken

naa

r de E

psilo

n Er

idan

i is al

s een

reis

teru

g in

de t

ijd.

11 –

G

root

ste

vulk

aan

ligt o

p m

aan

Jupi

ter.

De

groo

tste

en ac

tiefst

e vul

kaan

in

het z

onne

stelse

l hee

t Lok

i. Di

e lig

t op

Io, e

en va

n de

man

en

van

Jupi

ter.

In d

e afg

elop

en

dece

nnia

pro

duce

erde

dez

e zw

avel

vulk

aan

vele

dui

zend

en

kubi

eke k

ilom

eter

s lav

a.

26 –

H

oge

dode

ntol

doo

r aa

rdve

rsch

uivi

ngen

in Sr

i Lan

ka.

Als g

evol

g va

n de

zwaa

rste r

egen

val

in d

e laa

tste

tien

jaar

ded

en zi

ch

aard

versc

huivi

ngen

voor

in zo

wel

het

ce

ntru

m, h

et zu

iden

als h

et w

este

n va

n Sr

i Lan

ka. Z

eker

180

men

sen

kwam

en om

he

t lev

en en

een

half

milj

oen

men

sen

zijn

hun

huize

n on

tvlu

cht.

29 –

Zw

are

aard

bevi

ng

tref

t Ind

ones

ië. H

et In

done

sisch

e ei

land

Cele

bes i

s get

roff e

n do

or ee

n aa

rdbe

ving

met

een

krac

ht va

n 6,

6.

Cele

bes i

s een

van

de g

root

ste ei

land

en

van

het Z

uido

ost-A

ziatis

ch la

nd en

te

lt ca

15

milj

oen

inw

oner

s. He

t ep

icent

rum

van

de b

evin

g la

g ee

n 80

-ta

l km

ten

zuid

ooste

n va

n de

stad

Palu

.

8 –

Mee

r dan

een

milj

oen

kind

eren

op

de

vluc

ht u

it Zu

id-S

udan

. Kin

dere

n vo

rmen

de g

root

ste g

roep

slac

htoff

ers

van

de b

urge

roor

log

die a

l sin

ds 2

013

in

Zuid

-Sud

an vo

ortd

uurt.

Van

de 1

,8 m

iljoe

n m

ense

n di

e op

de vl

ucht

zijn

voor

het

Zuid

-Su

dane

se co

nfl ic

t, is

62 %

kind

. Er m

oet

drin

gend

wor

den

inge

grep

en. 11

Carg

omaa

tsch

appi

j ver

laat

Za

vent

em. A

ir Ca

rgo G

loba

l ver

laat

Br

usse

ls Ai

rpor

t en

verh

uist

de a

ctivi

teite

n na

ar A

mste

rdam

en P

raag

. De S

lova

akse

m

aats

chap

pij h

aalt

de on

zeke

rhei

d ov

er d

e ge

luid

snor

men

en d

e mog

elijk

e boe

tes a

an

om h

aar v

ertre

k te v

erkl

aren

. Het

vertr

ek

slaat

op 1

2 %

van

het v

rach

tver

keer

en

heef

t job

verli

es to

t gev

olg.

16 –

H

aven

van

Zeeb

rugg

e on

tvan

gt g

rote

co

ntai

nerd

iens

t. He

t eer

ste

cont

aine

rschi

p va

n de

allia

ntie

‘Oce

an A

llian

ce’ m

eerd

e aa

n, w

aard

oor Z

eebr

ugge

te

rug

deel

uitm

aakt

van

een

diep

zee-

cont

aine

rdie

nst d

ie in

verb

indi

ng st

aat m

et h

et

Verre

Oos

ten.

Oce

an A

llian

ce is

ee

n sa

men

smel

ting

van

CMA

CGM

, COS

CO Sh

ippi

ng, O

OCL

en Ev

ergr

een.

21 –

A

l Gor

e pr

esen

teer

t nie

uwe

fi lm

ov

er m

ilieu

. De g

ewez

en

Amer

ikaa

nse v

icepr

esid

ent

en N

obel

prijs

win

naar

van

de vr

ede z

et z’

n st

rijd

voor

he

t mili

eu vo

ort.

Elf ja

ar

nada

t hij i

n Ca

nnes

zijn

fi l

m ‘A

n in

conv

enie

nt tr

uth’

voor

steld

e en

daar

mee

de

Nobe

lprij

s voo

r de v

rede

w

on, i

s hij t

erug

met

het

ve

rvol

g: ‘A

n in

conv

enie

nt

sequ

el’.

22 –

V

laam

se re

gerin

g tr

ekt v

eelb

espr

oken

bos

kaar

t in.

Er za

ten

blijk

baar

te ve

el fo

uten

en on

nauw

keur

ighe

den

in d

e kaa

rt. Vl

aam

s min

ister

va

n Om

gevin

g Sc

hauv

liege

zal n

u w

erke

n aa

n ee

n al

tern

atie

f. He

t doe

l blij

ft de

zo

nevr

eem

de b

osse

n te

bes

cher

men

. Het

Intre

kken

van

de b

oska

art k

an w

el

leid

en to

t een

law

ine v

an ka

paan

vrag

en.

9 –

€ V

enet

ië b

ant n

ieuw

e ke

babz

aken

of a

nder

e fa

stfo

odre

stau

rant

s. Oo

k het

aant

al

snac

ks w

aar p

izza’s

per

pun

t wor

den

verk

ocht

, wor

dt aa

n ba

nden

gel

egd.

Da

t is h

et g

evol

g va

n ee

n ni

euw

e w

et d

ie h

et ka

rakt

er en

de t

radi

ties

van

de g

onde

lstad

moe

t vrij

war

en.

Vorig

jaar

nam

en Ve

rona

en Fi

renz

e al

gel

ijkaa

rdig

e maa

trege

len.

5 –

Chin

a m

aakt

eer

ste

succ

esvo

lle

vluc

ht m

et e

igen

pas

sagi

ersv

liegt

uig.

He

t toe

stel i

s gem

aakt

om d

e con

curre

ntie

aan

te g

aan

met

Airb

us en

Boe

ing.

Het

vli

egtu

ig, d

e C91

9 va

n he

t sta

atsb

edrij

f Co

mac

, ste

eg op

vanu

it Pu

dong

In

tern

atio

nal A

irpor

t in

Shan

ghai

. De

eerst

e vlu

cht d

uurd

e zo’n

ande

rhal

f uur

.

2 –

€ V

enet

ië n

eem

t maa

treg

elen

om

mas

sale

toes

troo

m to

erist

en te

be

perk

en. Z

o wor

den

er p

erso

nen-

telle

rs ge

ïnst

alle

erd

op d

rukb

ezoc

hte

plaa

tsen

, die

het

aant

al b

ezoe

kers

mon

itore

n. D

e aan

talle

n zu

llen

rege

lmat

ig g

edee

ld w

orde

n via

de

web

site e

n so

ciale

med

ia va

n de

stad

Ve

netië

om ov

erbe

volk

ing

te ve

rmijd

en.

5 –

€ Sp

aans

e ba

dsta

d Ll

oret

De

Mar

hee

ft ge

noeg

van

dron

ken

toer

isten

. De b

adpl

aats

wil

af va

n de

bud

get-

toer

ist. H

et st

rand

oord

ga

at zi

ch m

eer o

p fa

mili

es,

spor

tieve

toer

isten

en

cul tu

urzo

eker

s rich

ten.

Er

kom

t een

stop

op n

ieuw

e di

scot

heke

n.

2 –

Mee

r dan

een

milj

oen

kind

eren

in S

omal

ië a

cuut

on

derv

oed.

In h

et d

oor d

roog

te

gete

ister

de A

frika

anse

land

kam

pen

zow

at 1

,4 m

iljoe

n kin

dere

n m

et

acut

e ond

ervo

edin

g. D

at is

vijft

ig

proc

ent m

eer d

an vo

rig ja

ar. M

eer

dan

zes m

iljoe

n m

ense

n in

Som

alië,

zo

wat

de h

elft

van

de b

evol

king,

kij

ken

aan

tege

n vo

edse

lonz

eker

heid

.

15 –

Ch

ina

geef

t gel

d vo

or

draa

gvla

k nie

uwe ‘

Zijd

erou

te’.

Pres

iden

t Xi J

inpi

ng b

eloo

ft la

nden

di

e mee

doen

met

het

initi

atie

f Een

Go

rdel

Een W

eg (O

BOR)

, een

net

wer

k va

n la

nd- e

n ze

erou

tes d

oor m

eer d

an

60 la

nden

in A

zië, A

frika

, en

Euro

pa,

voor

113

milj

ard

euro

aan

leni

ngen

, on

twikk

elin

gshu

lp en

inve

sterin

gen

om

infra

stru

ctuu

r aan

te le

ggen

.

Page 11: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

55

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

JUN

I 201

7

Ir

ak ro

ept h

et e

inde

van

het k

alifa

at

uit.

Het I

raak

se le

ger n

eem

t de v

erni

elde

hi

storis

che m

oske

e in

Mos

oel i

n, w

aar

Islam

itisc

he St

aat d

rie ja

ar g

eled

en h

et

kalif

aat u

itrie

p. Vo

lgen

s Ira

k bet

eken

t di

t dat

IS in

het

land

is ve

rslag

en. D

e ex

trem

isten

blie

zen

de m

idde

leeu

wse

m

oske

e en

zijn

kenm

erke

nde s

chev

e m

inar

et ee

n w

eek g

eled

en op

.

Tr

ump

trek

t VS t

erug

uit

klim

aata

kkoo

rd. H

et

klim

aata

kkoo

rd va

n Pa

rijs w

erd

in d

ecem

ber 2

015

door

195

land

en

onde

rteke

nd en

hee

ft al

s doe

l de u

itsto

ot va

n br

oeik

asga

ssen

te

verm

inde

ren

en d

e opw

arm

ing

van

de A

arde

een

halt

toe t

e ro

epen

. De V

S hop

en ee

n ni

euw

klim

aata

kkoo

rd te

slui

ten

dat

min

der s

treng

is.

In

done

sië zo

ekt n

ieuw

e ho

ofds

tad.

De

huid

ige h

oofd

stad

Jaka

rta zi

nkt p

er ja

ar 2

5 cm

di

eper

weg

in h

et w

ater

. Dat

kom

t nie

t doo

r het

st

ijgen

de ze

enive

au, m

aar d

oor d

e geb

rekk

ige

wat

ervo

orzie

ning

in d

e sta

d. Sl

echt

s een

der

de

van

de In

done

siërs

zijn

aang

eslo

ten

op h

et

wat

erne

t. De

rest

moe

t wat

er u

it de

gro

nd

pom

pen.

V

reem

de p

lane

et o

ntde

kt d

ie b

ijna

zo

heet

is a

ls de

Zon.

Op

KELT

-9b

is he

t 4.3

00 °C

. De

versc

hroe

iend

e hitt

e op

de Ju

pite

r-ach

tige p

lane

et is

te

verk

lare

n do

orda

t KEL

T-9b

hee

l dich

t bij z

ijn st

er st

aat.

Er is

gee

n w

ater

, koo

lstof

diox

ide o

f met

haan

; lev

en is

er

volst

rekt

onm

ogel

ijk.

€ Q

atar

vlie

gt 4

000

koei

en in

doo

r m

elkt

ekor

t. Da

t mel

ktek

ort i

s ont

staa

n do

orda

t Ara

bisc

he la

nden

zich

heb

ben

afge

keer

d va

n de

Gol

fstaa

t. Er

zijn

zest

ig

vluch

ten

van

Qata

r Airw

ays n

odig

om d

e aa

ngek

ocht

e kud

de n

aar Q

atar

te vl

iege

n.

De ko

eien

wer

den

aang

ekoc

ht in

Aus

tralië

en

de V

S.

A

stro

nom

en o

ntde

kken

bou

wst

een

van

leve

n in

ster

ren.

Met

de A

LMA-

radi

otel

esco

op in

Chili

wer

den

sterre

n w

aarg

enom

en d

ie n

og in

een

heel

vroe

g on

twikk

elin

gsst

adiu

m ve

rker

en. E

r wer

den

spor

en on

tdek

t van

met

hylis

ocya

naat

, een

ch

emisc

he b

ouw

steen

van

leve

n.

A

ardb

evin

g tr

eft I

ndon

esisc

h ei

land

Java

. De b

evin

g ha

d ee

n m

agni

tude

van

5,6

en h

et ep

icent

rum

be

vond

zich

in d

e Ind

ische

Oce

aan

op

97 km

van

Cibu

ngur

in W

est-J

ava.

Er

zijn

nog

geen

ber

ichte

n ov

er sc

hade

of

slach

toff e

rs. D

e bev

ing

wer

d ge

voel

d to

t in

de h

oofd

stad

Jaka

rta.

V

erw

oest

ing

op Le

sbos

na

krac

htig

e aa

rdbe

ving

. De s

chok

had

een

mag

nitu

de va

n 6,

4 en

het

epice

ntru

m la

g in

de E

geïsc

he Ze

e, te

n NW

va

n Izm

ir. O

ok in

Ista

nbul

en A

then

e was

de s

chok

vo

elba

ar. O

p he

t Grie

kse e

iland

Lesb

os zi

jn ti

enta

llen

gebo

uwen

inge

stort.

Het

dor

p Vris

a is b

ijna v

olle

dig

verw

oest.

1

37 d

oden

na

aard

vers

chui

ving

en in

Ban

glad

esh.

De

ze w

erde

n ve

roor

zaak

t doo

r hev

ige

moe

sson

rege

ns. D

e mee

ste sl

acht

off e

rs vie

len

in h

et d

istric

t Ran

gam

ati,

een

afge

lege

n ge

bied

aan

de g

rens

met

Indi

a.

Onge

veer

100

men

sen

kwam

en d

aar o

m

het l

even

toen

een

mod

derst

room

hun

hu

izen

over

spoe

lde.

Ch

ina

lanc

eert

rönt

gent

eles

coop

. De

250

0 kil

o zw

are ‘

Inzic

ht’ w

erd

gela

ncee

rd in

Jiuq

uan

in d

e Go

biw

oest

ijn. D

e tel

esco

op g

aat 5

50 km

bo

ven

de A

arde

info

rmat

ie ve

rzam

elen

ov

er zw

arte

gat

en, p

ulsa

rs en

ui

tbar

stin

gen

van

gam

mas

tralin

g.

M

inst

ens 6

4 do

den

en 5

9 ge

won

den

bij z

war

e bo

sbra

nd in

Po

rtug

al. D

e zw

are b

osbr

and

in h

et

cent

rum

van

Portu

gal w

erd

verm

oede

lijk

vero

orza

akt d

oor e

en b

likse

min

slag.

Veel

sla

chto

ff ers

kwam

en om

toen

hun

auto

in

geslo

ten

raak

te d

oor d

e vla

mm

en.

Het z

ijn d

e dod

elijk

ste b

osbr

ande

n in

Po

rtuga

l sin

ds m

ense

nheu

geni

s.

K

ust v

an G

roen

land

get

roff e

n do

or

tsun

amig

olve

n. D

e Dee

nse S

eism

olog

ische

Di

enst

gaf

mel

ding

van

een

aard

bevin

g va

n 4,

1. H

et d

orpj

e Nuu

gaat

siaq

met

zo’n

100

inw

oner

s wer

d ge

ëvac

ueer

d en

de

kust

bew

oner

s wer

den

opge

roep

en om

hog

er

gele

gen

gebi

eden

op te

zoek

en. D

e bev

ing

is ee

n ge

volg

van

het a

fbre

ken

van

een

ijssc

hots.

D

eze

wee

k offi

cie

el ‘h

itteg

olf’.

Da

arva

n is

spra

ke al

s het

vijf

opee

nvol

gend

e dag

en m

inste

ns 2

5 gr

aden

is,

waa

rvan

drie

bov

en d

e 30

grad

en. D

e dr

oogt

e, d

ie on

der m

eer b

ij lan

dbou

wer

s ze

nuw

acht

ighe

id ve

roor

zaak

t, ho

udt n

og

even

aan.

Het

is al

van

2006

gel

eden

dat

er

nog

een

hitte

golf

wer

d ge

met

en in

de

maa

nd ju

ni.

€ Ch

ina

open

t gro

otst

e dr

ijven

de zo

nne-

ener

giec

entr

ale

ter w

erel

d. D

e pro

duct

ie-e

enhe

id is

ge

ïnst

alle

erd

bij H

uain

an in

de O

ost-C

hine

se p

rovin

cie

Anhu

i. Do

or ja

renl

ange

mijn

activ

iteite

n on

tsto

nden

er

bode

mve

rzak

kinge

n, d

ie ee

n m

eer d

eden

onts

taan

. De

ener

giec

entra

le te

lt 16

0 00

0 zo

nnep

anel

en en

hee

ft ee

n ve

rmog

en va

n 40

MW

.

Ou

dste

hom

o sa

pien

s lee

fde

in

Mar

okko

. Dat

blij

kt u

it de

vond

st va

n de

tot d

usve

r oud

ste b

eken

de fo

ssie

le

botre

sten

van

vroe

ge m

oder

ne m

ense

n,

in ee

n gr

ot te

n w

este

n va

n M

arra

kech

. De

vond

st g

eeft

aan

dat d

e hom

o sap

iens

zich

ge

leid

elijk

hee

ft on

twikk

eld.

Nie

t alle

en in

M

arok

ko m

aar v

ersp

reid

over

hee

l Afri

ka.

Page 12: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

56 Jaarboek De Aardrijkskunde 2017

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

JULI

201

7

6 –

Indi

a pl

ant 6

6 m

iljoe

n bo

men

in tw

aalf

uur.

Ande

rhal

f milj

oen

vrijw

illig

ers z

orgd

en vo

or ee

n w

erel

drec

ord.

In h

et kl

imaa

takk

oord

van

Parij

s hee

ft In

dia t

oege

zegd

voor

het

jaar

203

0 he

t aan

tal b

osse

n ui

t te

bre

iden

met

min

stens

95

milj

oen

ha. D

e milj

oene

n bo

men

wer

den

gepl

ant i

n de

cent

raal

gel

egen

dee

lstaa

t M

adhy

a Pra

desh

.

29 –

In

won

ers M

allo

rca

prot

este

ren

tege

n m

assa

toer

isme.

Een

burg

erin

itiat

ief h

eeft

tege

n he

t mas

sato

erism

e op

het S

paan

se va

kant

ie-

eila

nd g

epro

teste

erd

door

het

min

ister

ie va

n To

erism

e te b

lokk

eren

. De p

robl

emen

ligg

en op

he

t vla

k van

dro

nken

scha

p, ve

chtp

artij

en en

een

groe

iend

e afv

albe

rg.

18 –

Se

para

tiste

n in

Oo

st-O

ekra

ïne

creë

ren

nieu

we

staa

t ‘Kl

ein

Rusla

nd’.

Pro-

Russ

ische

sepa

ratis

ten

roep

en ee

n ni

euw

e sta

at u

it m

et d

e naa

m ‘M

alor

ossij

a’ of

‘K

lein

Rus

land

’. Bij h

et g

ewel

d in

Oos

t-Oek

raïn

e kw

amen

al 1

0 00

0 m

ense

n om

.

7 –

Zoni

ënw

oud

erke

nd a

ls UN

ESCO

-wer

elde

rfgo

ed. H

et

Wer

elde

rfgoe

dcom

ité va

n Un

esco

hee

ft ee

n de

el va

n he

t wou

d er

kend

om

dat z

e get

uigt

van

de u

itzon

derli

jke ev

olut

ie en

impa

ct va

n he

t beu

ken-

ecos

yste

em in

Euro

pa si

nds d

e laa

tste

ijstij

d. U

nesc

o erk

ende

eerd

er al

on

gere

pte b

euke

nwou

den

in O

ekra

ïne,

Slov

akije

en D

uits

land

.

Fi

lipijn

en o

pges

chrik

t doo

r zw

are

aard

bevi

ng. D

e aar

dbev

ing

had

een

mag

nitu

de va

n 6,

5. In

Kan

anga

in d

e pr

ovin

cie Le

yte s

tortt

e een

kant

oorg

ebou

w

van

twee

verd

iepi

ngen

in. E

en on

beke

nd

aant

al m

ense

n ra

akte

onde

r het

pui

n be

dolve

n. Er

was

gee

n ge

vaar

voor

een

tsun

ami.

D

erde

gro

otst

e ijs

berg

ooi

t is

losg

esch

eurd

van

Anta

rctic

a. Ee

n m

aand

gel

eden

hin

g de

ber

g no

g m

et

een

stro

ok va

n am

per 1

3 km

vast

aan

de

Larse

n C-

ijspl

aat.

Einde

mei

was

de b

reuk

in

ampe

r zes

dag

en ti

jd 1

7 km

lang

er

gew

orde

n. N

u vo

ltrok

zich

de d

efi n

itiev

e sc

heur

ing.

Het

stuk

ijs d

at is

losg

ekom

en,

is on

geve

er 5

.000

km² g

root

.

Zu

id-E

urop

a kr

eunt

ond

er d

e hi

tte.

Na e

en ee

rste h

itteg

olf t

wee

w

eken

gel

eden

kreu

nt h

eel Z

uid-

Euro

pa

opni

euw

onde

r ext

rem

e war

mte

. In

Zuid

-Spa

nje w

orde

n te

mpe

ratu

ren

gem

eten

tot 4

7 °C

. Ook

in Zu

id-It

alië

en

Sicil

ië zi

jn d

e tem

pera

ture

n ge

stege

n to

t bov

en d

e 40

°C en

fl ak

kere

n er

wee

r ni

euw

e bos

bran

den

op.

Ru

sland

stuu

rt 7

3 sa

telli

eten

in b

aan

om d

e Aa

rde.

Het

gaa

t o.a

. om

sate

lliet

en

voor

Am

erik

aans

e, D

uits

e, Ja

pans

e, N

oorse

en

Cana

dese

oper

ator

en. E

en R

ussis

che S

ojoe

z-2.

1a-

rake

t bra

cht d

e sat

ellie

ten

in d

e rui

mte

. De r

aket

is

gela

ncee

rd va

nop

de R

ussis

che r

uim

teha

ven

Bajko

noer

in d

e voo

rmal

ige S

ovje

trepu

blie

k Ka

zach

stan

.

Ru

sland

stuu

rt 7

3 sa

telli

eten

in b

aan

om d

e Aa

rde.

Het

gaa

t o.a

. om

sate

lliet

en

voor

Am

erik

aans

e, D

uits

e, Ja

pans

e, N

oorse

en

Cana

dese

oper

ator

en. E

en R

ussis

che

Sojo

ez-2

.1a-

rake

t bra

cht d

e sat

ellie

ten

in

de ru

imte

. De r

aket

is g

elan

ceer

d va

nop

de R

ussis

che r

uim

teha

ven

Bajko

noer

in d

e vo

orm

alig

e Sov

jetre

publ

iek K

azac

hsta

n.

G

root

zeer

eser

vaat

bij

de

Cook

eila

nden

. Het

rese

rvaa

t van

1,9

m

iljoe

n km

² bes

cher

mt e

en zo

ne va

n de

Gr

ote O

ceaa

n di

e drie

keer

zo g

root

is al

s Fr

ankr

ijk. I

n he

t res

erva

at, d

at d

e naa

m

Mar

ae M

oana

kree

g, is

het

de b

edoe

ling

dat e

nkel

op d

uurz

ame w

ijze a

an vi

sser

ij en

mijn

bouw

wor

dt g

edaa

n.

Zw

are

aard

bevi

ng in

Kos

. De

bevin

g m

et ee

n kr

acht

van

6,7

deed

zich

vo

or tu

ssen

de T

urks

e bad

plaa

ts B

odru

m

en h

et G

rieks

e eila

nd K

os. H

et is

de

zwaa

rste a

ardb

evin

g in

ruim

60

jaar

. Bij

de b

evin

g kw

amen

twee

men

sen

om h

et

leve

n; er

viel

en m

eer d

an 1

00 g

ewon

den.

De

bev

ing

vero

orza

akte

ook e

en kl

eine

vlo

edgo

lf. D

e sch

ade i

s gro

ot.

Zu

id-E

urop

a br

andt

. De g

rote

hitt

e in

Zuid

-Eur

opa,

met

tem

pera

ture

n di

e tot

ver b

oven

de

35

grad

en g

aan,

zorg

t voo

r fel

le b

osbr

ande

n in

Span

je, I

talië

, Kro

atië,

Grie

kenl

and,

Portu

gal

en h

et zu

iden

van

Fran

krijk

. In

Italië

, waa

r ond

er

mee

r een

den

nenw

oud

tuss

en R

ome e

n de

kust

in

bran

d st

aat,

is al

mee

r dan

26.

000

ha in

vlam

men

op

gega

an.

N

ieuw

e be

rgen

ont

dekt

ten

wes

ten

van

Aust

ralië

. De z

oekt

ocht

naa

r de i

n 20

14

verd

wen

en vl

ucht

MH3

70 va

n M

alay

sia

Airli

nes l

ever

de h

elaa

s nie

t het

verm

iste

vlieg

tuig

op, m

aar w

el ee

n sc

hat a

an

geol

ogisc

he in

form

atie.

De g

root

sche

epse

zo

ekac

tie b

rach

t 120

000

km² o

ceaa

nbod

em

ten W

van

Aust

ralië

ged

etai

lleer

d in

kaar

t.

H

evig

e bo

sbra

nden

in Fr

ankr

ijk. I

n he

t zui

den

van

Fran

krijk

en op

Corsi

ca w

erde

n 70

00 h

a bos

doo

r bra

nd ve

rwoe

st. O

orza

ak

zijn

de w

arm

te en

har

de w

ind.

Een

deel

van

de

snel

weg

A51

is af

geslo

ten.

In h

et to

erist

ische

Bo

rmes

-les-

Mim

osas

, in

het d

epar

tem

ent V

ar, i

s de

situ

atie

acuu

t.

4 –

Mee

r dan

100

000

vluc

htel

inge

n he

bben

dit

jaar

Mid

della

ndse

Zee

over

gest

oken

. Mee

r dan

85

000

men

sen

kwam

en aa

n in

Ital

ië, b

ijna 9

300

in

Grie

kenl

and

en 6

500

in Sp

anje

; 2 2

47 m

ense

n zij

n ov

erle

den

of op

gege

ven

als v

erm

ist. V

orig

ja

ar la

g he

t aan

tal m

ense

n di

e in

Euro

pa

aank

wam

en tw

ee ke

er zo

hoo

g: 2

31.5

03.

2 –

Ven

etia

nen

zijn

mas

sato

erism

e be

u.

Met

de a

ffi ch

e ‘Bo

l het

af, t

oeris

ten!

Julli

e mak

en

Vene

tië ka

pot.’

mak

en d

e inw

oner

s hun

stan

dpun

t du

idel

ijk. D

e 54

000

inw

oner

s zijn

de 2

8 m

iljoe

n ja

arlij

kse b

ezoe

kers,

die

o.m

. de k

lein

e ste

egje

s do

en vo

llope

n en

de t

allo

ze b

rugj

es ve

rsper

ren,

za

t. Ze

vind

en d

at U

nesc

o hee

ft ge

faal

d.

Page 13: 92813 VLA (inhoud jaarboek 2017) · VS lanceert ruimtesonde naar asteroïde Bennu. De sonde OSIRIS-REx, 6 m lang en 2.100 kg zwaar, moet stalen nemen van de asteroïde en die terugbrengen

Jaarboek De Aardrijkskunde 2017 57

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

AU

GU

STU

S 20

17

€ Eu

rope

se b

oter

berg

smel

t weg

. In

ande

rhal

f jaa

r is d

e bo

terp

rijs g

este

gen

van

2,75

euro

per

kilo

tot 6

,5 eu

ro. D

at ko

mt

door

een

com

bina

tie va

n sc

haar

ste op

de m

arkt

en d

e wer

eldw

ijde

(her

won

nen)

pop

ular

iteit

van

echt

e bot

er. I

n Eu

ropa

en N

oord

-Am

erik

a is n

a dec

enni

a van

‘chol

este

rola

ngst

’ het

tabo

e ron

d ‘ec

hte’

bote

r wat

weg

geva

llen.

Co

ntai

nerre

us lo

opt v

ast i

n Sc

held

e. D

e 366

met

er la

nge e

n 51

m

eter

bre

de CS

CL Ju

pite

r met

een

laad

verm

ogen

van

155.

000

ton

is do

or

een

tech

nisc

h de

fect

vastg

elop

en in

he

t Nau

w va

n Ba

th. H

et sc

hip

raak

te

niet

bes

chad

igd.

De C

SCL J

upite

r vaa

rt on

der d

e vla

g va

n Ho

ng K

ong

en w

as op

w

eg va

n An

twer

pen

naar

Ham

burg

.

G

root

stuk

Am

azon

ewou

d on

der d

e bi

jl. D

e Br

azili

aans

e reg

erin

g he

eft d

e bes

cher

min

g va

n he

t Ren

ca-re

serv

aat i

n he

t noo

rden

opge

heve

n.

Het g

ebie

d va

n ru

im 4

6.00

0 km

², da

t sin

ds 1

984

is be

sche

rmd,

wor

dt n

u op

enge

steld

voor

mijn

bouw

zo

dat d

e weg

open

ligt v

oor d

e win

ning

van

goud

, ijz

er en

ande

re ko

stba

re m

iner

alen

.

Ca

tast

rofa

le

over

stro

min

gen

in H

oust

on.

De m

iljoe

nens

tad

krijg

t na d

e do

orto

cht v

an or

kaan

Har

vey

reco

rdho

evee

lhed

en n

eersl

ag ov

er

zich.

In sl

echt

s enk

ele u

ren

tijd

viel

er ru

im 3

55 m

m n

eersl

ag zo

dat

rivie

ren

buite

n hu

n oe

vers

zijn

getre

den.

De k

omen

de d

agen

zal e

r no

g ee

ns 5

00 m

m re

gen

valle

n.

A

l mee

r dan

150

0 do

den

door

ov

erst

rom

inge

n in

zuid

en va

n Az

ië. A

lleen

al in

In

dia z

ijn si

nds j

uni 1

300

men

sen

omge

kom

en.

Voor

al d

e noo

rdoo

stelij

ke d

eelst

aat B

ihar

wer

d zw

aar

getro

ff en.

In N

epal

en B

angl

ades

h vie

len

elk m

inste

ns

140

slach

toff e

rs. Zo

wat

een

derd

e van

Nep

al en

Ba

ngla

desh

staa

t ond

er w

ater

.

M

eer d

an 1

000

dode

n do

or a

ardv

ersc

huiv

inge

n in

Sier

ra Le

one.

Hev

ige

rege

nval

leid

de to

t dod

elijk

e m

odde

rstro

min

gen.

Zeke

r 45

0 m

ense

n kw

amen

om in

Fr

eeto

wn,

de h

oofd

stad

van

het

Wes

t-Afri

kaan

se la

nd.

A

ardv

ersc

huiv

ing

in Zw

itser

land

. In

Bon

do, i

n he

t ber

gdal

Val B

rega

glia

(kan

ton

Grau

bünd

en),

deed

zich

een

grot

e aar

dver

schu

iving

voor

. Zo’n

vier

m

iljoe

n m

³ pui

n en

mod

der k

wam

na

ar b

ened

en. H

et d

orp

kon

tijdi

g ge

ëvac

ueer

d w

orde

n, m

aar e

r zijn

ac

ht ve

rmist

en. D

e aar

d ver

schu

iving

ve

roor

zaak

te ee

n aa

rdbe

ving

van

3 op

de

Scha

al va

n Ri

chte

r.

Tr

opisc

he st

orm

Har

vey

zorg

t voo

r eno

rme

rava

ge.

Harv

ey w

as ee

n or

kaan

van

cate

gorie

vier

toen

hij a

an la

nd

ging

in Te

xas.

Het i

s de z

waa

rste

orka

an in

mee

r dan

tien

jaar

in

de V

S.

A

ardb

evin

g op

Isch

ia. B

ij de

aard

bevin

g m

et ee

n kr

acht

van

4 zij

n op

het

vulk

anisc

he It

alia

anse

eila

nd

Ischi

a, 5

5 km

ten

zuid

wes

ten

van

Nape

ls, tw

ee m

ense

n om

het

leve

n ge

kom

en. D

e gem

eent

e Cas

amicc

iola

, in

het

noo

rden

van

het e

iland

, is h

et

zwaa

rst g

etro

ff en.

Het

epice

ntru

m

bevo

nd zi

ch op

ruim

10

km d

iept

e.

To

tale

ecli

psge

kte

in d

e VS.

De

VS k

rijge

n vo

or h

et ee

rst si

nds

1979

een

volle

dige

zons

verd

uiste

ring

te zi

en. D

e ecli

ps is

te zi

en va

n de

w

est-

tot d

e oos

tkus

t en

trekt

in ee

n ba

an ov

er d

e sta

ten

Oreg

on, I

daho

, W

yom

ing

en N

orth

en So

uth

Caro

lina.

On

geve

er tw

ee m

inut

en la

ng w

ordt

he

t lan

d in

het

dui

ster g

ehul

d.

A

ardb

evin

g en

gr

ondv

ersc

huiv

ing

in Ch

ina.

Na

een

aard

bevin

g m

et ee

n kr

acht

van

6,6

in d

e pro

vincie

Si

chua

n vie

len

min

stens

44

dode

n en

hon

derd

en g

ewon

den.

Bi

j een

gro

ndve

rschu

iving

, die

door

zwar

e nee

rslag

voor

de

aard

bevin

gen

gebe

urde

, kw

amen

25

men

sen

om h

et le

ven.

B

ijna

100

nieu

we

vulk

anen

on

tdek

t ond

er ij

skap

van

Anta

rctic

a. 4

7 vu

lkan

en w

aren

er to

t nu

toe b

eken

d in

he

t geb

ied

in h

et w

este

n va

n An

tarc

tica,

en

daa

r zijn

er n

u via

rada

rond

erzo

ek n

og

eens

91

bijg

ekom

en, d

ie ve

rschi

llen

in

hoog

te va

n 10

0 to

t 3.8

50 m

eter

. De t

otal

e ke

ten

is da

arm

ee h

et g

root

ste vu

lkan

isch

gebi

ed op

aard

e.

H

itteg

olf L

ucife

r in

Z.O.

- Eur

opa.

De

wee

rsite

Met

eoAl

arm

vaar

digt

w

aarsc

huw

inge

n ui

t voo

r elf

land

en:

naas

t Ita

lië, S

panj

e en

Kroa

tië b

lijft

het b

loed

heet

in B

osni

ë-He

rzig

ovin

a,

Zwits

erla

nd, H

onga

rije,

Pole

n, R

oem

enië,

Sl

oven

ië en

Mon

tene

gro.

In h

eel I

talië

st

ijgt h

et kw

ik bo

ven

de 4

0 °C

; de

gevo

elste

mpe

ratu

ur ov

erst

ijgt e

r de 5

0 °C

.

V

roeg

ste

drui

veno

ogst

in

Cham

pagn

e oo

it. D

e wijn

boer

en

mak

en zi

ch st

erk d

at zi

j met

de p

luk a

l ei

nd au

gust

us ku

nnen

beg

inne

n. D

e w

eerso

mst

andi

ghed

en zi

jn si

nds m

ei id

eaal

gew

eest.

Nor

maa

l is d

at p

as h

alf

sept

embe

r, so

mm

ige j

aren

zelfs

eind

se

ptem

ber.

Bove

ndie

n zie

t het

er n

aar

uit d

at d

e kw

alite

it pr

ima z

al zi

jn.

A

ansla

g op

Ram

blas

. Op

de d

ruks

te

en m

eest

toer

istisc

he st

raat

in B

arce

lona

, is

een

wit

beste

lbus

je in

gere

den

op ee

n gr

oep

voet

gang

ers.

Daar

bij v

iele

n 14

dod

en

en zo

’n 13

0 ge

won

den.

Terre

uror

gani

satie

Isl

amiti

sche

Staa

t (IS

) hee

ft de

aans

lag

opge

ëist.

In Ca

mbr

ils, o

p 15

0 km

van

Barce

lona

, wer

den

vijf t

erro

riste

n ge

dood

.

D

e No

orde

lijke

IJsz

ee is

bev

aarb

aar.

Dank

zij d

e kl

imaa

tver

ande

ring

heef

t een

Rus

sisch

tank

schi

p in

een

reco

rdtij

d en

zond

er h

ulp

van

een

ijsbr

eker

van

Noor

weg

en

naar

Zuid

-Kor

ea g

evar

en. D

e aar

dgas

tank

er le

gde d

e afst

and

tuss

en H

amm

erfe

st en

Bor

yeon

g af

in 1

9 da

gen;

ruim

5 da

gen

snel

ler d

an vi

a de c

onve

ntio

nele

zeev

aartr

oute

.