5 Foppe De Haan: 'Fryske enerzjy moat yn Fryslân bliuwe' 17Sjinkie ...

Alles voor een duurzaam en groen leven in Fryslân

11 Huis van de Toekomst

29 Race mee!

Oplage 290.000 ex. • De groene huis-aan-huiskrant

5 Foppe De Haan: ‘Fryske enerzjy moat yn

Fryslân bliuwe’

17 Sjinkie Knegt: ‘Ik doch it foar myn

dorp en myn bern!’

Voorjaar 2016

9 Tuin van de Toekomst

De oplossing tegen kalkaanslag

“De beste investering die we de laatste jaren gedaan hebben” is een veelgehoorde kreet van consumenten die een waterontharder hebben aangeschaft. Zelden wordt er bij stilgestaan dat de nieuwe badkamer met kostbare keramische kranen en luxe glazen douchepanelen binnen een mum van tijd verouderd lijkt door de kalkaanslag.

Er wordt een Quoocker of stoomoven aangeschaft, die binnen enkele maanden al problemen geeft door kalkafzetting. Met de aanschaf van een waterontharder zijn al deze problemen verleden tijd.

Bestaande kalkaanslag verdwijnt

Met een waterontharder bent u namelijk decennialang verzekerd van kalkvrij water in de hele woning. Kalk kost u honderden Euro’s per jaar. Alle aanwezige kalkaanslag in bijvoorbeeld uw badkamer, keuken, combiketel, wasmachine, vaatwasser, en koffiezetapparaat zal met een waterontharder snel verdwijnen.

Amysoft voor:

• Kalkvrij sanitair.

• Behoud van uw apparatuur.

• Besparing op de energierekening.

• Minder gebruik van zeep en schoonmaakmiddelen.

• Een weldaad voor huid en haar.

Bovendien is alle bestaande kalkaanslag binnen een maand verdwenen.

amysoft®

softsoft®

KALKAANSLAG?Wij hebben de oplossing!

MEER INFORMATIE? Bel: 0594-587600 • E-mail: [email protected]

www.amysoft.nl

Profiteer ook van de Friese Energiepremie

Al 11.000 aanvragen!

maximaal € 2.800

Wilt u een lagere energierekening en meer wooncomfort?Vraag dan nu de Friese Energiepremie aan. Woningeigenaren in

Fryslân kunnen voor energiebesparende maatregelen subsidie krijgen.

Ook Verenigingen van Eigenaren kunnen subsidie aanvragen.

Nu investeren is komende winter profiteren!

Hoe vraagt u de subsidie aan?Informatie, voorwaarden en aanvragen:

www.snn.eu/friese-energiepremie.

6 0 j a ar

De groene huis-aan-huiskrant, alles voor een duurzaam en groen leven in Fryslân Ik hou van Fryslân • Voorjaar 2016Pagina 2

Colofon jg. 9 - nr. 1

‘Ik hou van Fryslân’ is een uitgave van YN BV in samenwerking met Stichting Grien en de Friese MilieuFederatie en verschijnt in 2016twee maal (voor- en najaar)

Ontwikkeling concept krantTheo Jansma, Stichting Grien Gerrit Geerds, Friese MilieuFederatie

RedactieÚs Koöperaasje:Edgar FraiquinFriese Milieu Federatie:Gerrit Geerds.O3 Leeuwarden: Sara de Vries, Emiel Wijbenga, Wiebe van der hoek, Robin Holtrop, Arnold Zijsling, Sem IJdema, Kylian Jay, Richard Hanssen

BijdragenDiverse organisaties enondernemingen.

OpmaakAldrik Pilat, Friks, Leeuwarden

FotografieFoto Tuin van de Toekomst voorpagina, Intratuin

DrukwerkHoekstra Krantendruk,Emmeloord

Huis-aan-huis verspreidingFRL Post, Leeuwarden

‘Ik hou van Fryslân’ nietontvangen of bezorgklachten?‘Ik hou van Fryslân’ nietontvangen of bezorgklachten?Laat het ons weten en mailuw postcode, huisnummeren woonplaats [email protected] uit deze uitgave mag zonderschriftelijke toestemming vanYN BV worden verveelvoudigden/of openbaar gemaaktd.m.v. druk, scan, fotokopie,elektronisch of op welke wijzedan ook.

YN BVRengersweg 239062 EA Oentsjerk058 213 45 23

De oplossing tegen kalkaanslag

“De beste investering die we de laatste jaren gedaan hebben” is een veelgehoorde kreet van consumenten die een waterontharder hebben aangeschaft. Zelden wordt er bij stilgestaan dat de nieuwe badkamer met kostbare keramische kranen en luxe glazen douchepanelen binnen een mum van tijd verouderd lijkt door de kalkaanslag.

Er wordt een Quoocker of stoomoven aangeschaft, die binnen enkele maanden al problemen geeft door kalkafzetting. Met de aanschaf van een waterontharder zijn al deze problemen verleden tijd.

Bestaande kalkaanslag verdwijnt

Met een waterontharder bent u namelijk decennialang verzekerd van kalkvrij water in de hele woning. Kalk kost u honderden Euro’s per jaar. Alle aanwezige kalkaanslag in bijvoorbeeld uw badkamer, keuken, combiketel, wasmachine, vaatwasser, en koffiezetapparaat zal met een waterontharder snel verdwijnen.

Amysoft voor:

• Kalkvrij sanitair.

• Behoud van uw apparatuur.

• Besparing op de energierekening.

• Minder gebruik van zeep en schoonmaakmiddelen.

• Een weldaad voor huid en haar.

Bovendien is alle bestaande kalkaanslag binnen een maand verdwenen.

amysoft®

KALKAANSLAG?Wij hebben de oplossing!

MEER INFORMATIE? Bel: 0594-587600 • E-mail: [email protected]

www.amysoft.nl

Samen met de Groningse en Drentse co-operaties hebben Friese energiecoöpera-ties het energiebedrijf Noordelijk Lokaal Duurzaam opgericht, een energiebedrijf dat eigendom is van lokale energiecoöpe-raties. De winst vloeit terug naar de dor-pen. In deze krant zijn hierover inspireren-de verhalen te lezen. De uitdaging waar de lokale energiecoöperaties en Noorde-lijk Lokaal Duurzaam voor staan is om door te breken naar het grote publiek. Dit ver-eist o.a. verdere professionalisering, een scherpe prijs en een goed verhaal. Wat dat laatste betreft hebben de lokale ener-giecoöperaties geweldige woordvoerders in de succesvolle Friese shorttracker Sjin-kie Knegt en interimcoach Foppe de Haan van Sportclub Heerenveen.

Stichting Grien, Friese Milieu Federa-tie, O3 Leeuwarden, ROC Friese Poort Kenniscentrum Duurzaam, Provincie Frys-lân, diverse gemeenten, YN BV en het bedrijfsleven zijn de deelnemers aan

deze Ik Hou van Fryslânkrant. Studenten van O3 Leeuwarden trokken er weer op uit en maakten interviews met duurzame ondernemers. Deze gratis huis-aan-huiskrant (formaat weekend/tabloid) heeft een oplage van 290.000 stuks en wordt verspreid door heel Friesland, inclusief de Waddeneilan-den. De krant is ook gratis af te halen op alle stadshuizen/gemeentehuizen in de provincie.

Op 26 oktober 2016 verschijnt het na-jaarsnummer van Ik Hou van Fryslân met als thema energie en energiebesparing! Wij nodigen u graag uit om in die krant te participeren. U kunt hierbij denken aan een bijdrage in de vorm van een adver-tentie of een advertorial waarbij uw bedrijf of organisatie op een aantrekkelijke wijze gepresenteerd wordt. Wij bieden ook mul-timediale pakketten aan waarbij uw bedrijf in de krant en op de Facebookcommunity ‘Ik Hou van Fryslân’ (met meer dan 11.000 vrienden) in het zonnetje wordt gezet. Ook is het mogelijk te participeren in events in het WTC Expo te Leeuwarden. Bent u ge-interesseerd of heeft u vragen? Neem dan contact met Theo Jansma via [email protected] Naast de Ik Hou van Fryslânkrant, met een oplage van 290.000 exemplaren de grootste krant van Fryslân, hebben we ook de grootste duurzame Facebook-community van Fryslân! De community Ik Hou van Fryslân heeft inmiddels meer dan 11.000 likes en veel actieve gebrui-

kers. Op de community vind je duurzame tips, maar ook de grappigste filmpjes en foto’s, blogs van jonge duurzame Friezen, recepten van bekende Friese chefkoks, en de leukste “groene” uitjes in Fryslân. De posts zijn gericht op interactie: elke lezer kan meedoen. Bijvoorbeeld door tips te geven aan andere lezers of mee te praten over kievitseieren of het melkquotum. Zo laten we alle Friezen op een leuke en laag-drempelige manier kennis maken met al-lerlei onderwerpen rond natuur, milieu en duurzaamheid. Wij hopen dat u met veel plezier deze Ik Hou van Fryslânkrant leest en met ons de hand aan de ploeg wilt slaan om van Frys-lân de duurzaamste provincie van Neder-land te maken. We horen graag van u!

Theo Jansma, Stichting GrienGerrit Geerds, Friese Milieu Federatie

Duurzaam? Dat is niet zo moeilijk!Er gebeurt iets bijzonders in Fryslân…

Op meer dan 80 plekken in Fryslân

zijn burgers aan de slag met loka-

le energie. Er zijn ruim 50 ener-

giecoöperaties die in hun dorp

of wijk een eigen energievoorzie-

ning regelen. Soms met een eigen

windmolen zoals in Reduzum of

een zonnepark zoals op Ameland.

Op zo’n grote schaal gebeurt dat

nergens in Nederland.

De groene huis-aan-huiskrant, alles voor een duurzaam en groen leven in Fryslân Ik hou van Fryslân • Voorjaar 2016 Pagina 3

Een groep HBO studenten van de opleidingen Diermanagement van het Van Hall Instituut en Internatio-nal Business Management van Sten-den Hogeschool werkt samen aan een onderzoek over de Boerderij van de Toekomst. We hebben een gesprek met Joan Reulen, Dymfy Rademakers en Ilse Cameron. De studenten onderzoeken hoe een boerderij duurzamer, natuur-vriendelijker, maar toch nog renda-bel kan zijn. Deze informatie wordt verwerkt in de game Boerderij van de Toekomst. Het belang van duurzaamheid zagen de studen-ten al op jonge leeftijd in. Dymfy Rademakers: “Met de opleiding wil ik een bijdrage leveren aan de toekomst. Duurzaamheid speelt daarbij een belangrijke rol.”

Voor een toekomstige boer lijkt duurzaam ondernemen ingewik-keld. Je moet veel keuzes ma-ken en een goede balans vinden tussen een hoge productie en natuurinclusieve landbouw. Een hoge biodiversiteit en een hoge productie zijn juist goed verenig-baar volgens de studenten. Ilse Cameron: “Ik denk dat iedereen uiteindelijk hetzelfde wil: een duurzamere toekomst. Door inno-vaties en te denken in kansen kan ook een boerenbedrijf duurzaam ondernemen en toch nog renda-bel zijn.” Het bedrijfsleven heeft een grote impact op de natuur en daar moeten we verantwoordelijk mee omgaan. Joan Reulen : “Ik hoop uiteindelijk bruggen te kun-nen slaan tussen de verschillende werkvelden, zoals we bij dit project ook rekening houden met verschil-lende stakeholders, van boeren tot aan de gemeente.”

Game Boerderijvan de ToekomstHet doel van de game die ontwik-keld wordt, is jonge boeren be-wust maken van de verschillende keuzes en de consequenties van hun keuzes. Door een bepaalde vorm van boeren te kiezen, heb-ben zij direct invloed op hun eigen inkomsten maar ook op hun omge-ving. In de game maak je deze keuzes en zie je gelijk het resultaat. “Als je aan het einde van het jaar geen weidevogels meer ziet, weet je dat je ergens geen goede keuze hebt gemaakt.” De game laat al-ternatieven zien. Wat gebeurt er als je niet die pesticiden gebruikt? Of wat gebeurt er als je gemengd gras gebruikt? Zo worden studen-ten bekend gemaakt met de ver-schillende vormen en manieren van boeren, en wat voor invloed zij zelf hebben op de biodiversiteit.

Dymfy Rademakers (links) en JoanReulen voor het Van Hall Instituut

Studenten op zoek naar een natuurvriendelijke boerderij

BOUW DUURZAAM IN FEANWÂLDENEN ONTVANG TOT € 5.000,- SUBSIDIE

Volop ruimte om uw woondroom te realiseren. Nog 16 bouwkavels te koop!Tot € 5.000 subsidie als de EPC van uw woning lager is dan 0,4.

De Bosk, een unieke woonlocatie aan de oostzijde van Feanwâlden

• kavels van 435 tot 1100 m2

• hoe groter de kavel hoe lager de prijs per m2

• keuze uit starters, vaste en flexibele kavels• veel speelruimte bij het bouwen

Kijk voor meer informatie op: www.dantumadiel.eu/debosk

facebook.com/deboskfeanwalden

HULP NODIG BIJDUURZAAMBOUWEN?

Wij bieden u gratis een bouwkundig ingenieur aan

Ik hou van Fryslân Najaar 2015Pagina 20

Foarwei 257 • 9298 JK Kollumerzwaag • 0511 - 44 62 55www.houtbouwvanlingen.nl • [email protected]

Uw zélf ontworpen tuinhuis op het erf?

Dat kan! Want als u een standaard model niet ziet

zitten, dan stapt u toch met een schets van uw

favoriete tuinhuis, carport of paardenbox bij ons binnen?

Wij maken er met plezier een even uniek als betaalbaar

bouwwerk van.

Gespecialiseerd in het leveren, monteren en onderhoud van kunststof- en aluminium kozijnen. Tevens kunt u ook bij ons terecht voor al uw aan- en verbouwwerkzaamheden.

Uw adres voor onderhouden reparatiewerkzaamheden aan

kunststof- en aluminium kozijnen.

Duurzaamheid zit in DNA Gebroeders de Vries

Voor Gebroeders de Vries is duurzaamheid veel meer dan een modewoord om goede sier mee te maken. Duurzaam denken en doen betekent namelijk vooral investeren in maatregelen die voor het grote publiek niet direct zichtbaar zijn, maar welke wel een positieve impact hebben op de duur-zaamheid van de organisatie. Gebroe-ders de Vries is er namelijk van overtuigd dat een bestendige bedrijfsvoering er op termijn niet meer zonder kan.

Gebroeders de Vries isoleert al 15 jaar kruipruimtes met

het product Drowa. Drowa is nog altijd het enige isolatie-

product dat voor 100% geproduceerd wordt

uit gerecycled materiaal en is zelf ook nog eens

volledig recyclebaar.

www.drowa.nl

Ook het omgaan met gereedschappen en het verbruik van materialen wordt tegen-woordig scherper in de gaten gehouden dan voorheen.

Het oude bedrijfspand aan de Energie-weg in Dokkum is energetisch aangepakt waardoor de gasaansluiting binnenkort kan worden afgesloten. Naast het isole-ren van het pand zijn er 96 zonnepanelen op het dak geplaatst die meer energie opwekken dan er jaarlijks wordt verbruikt.

Door deze duurzame ingrepen stoot het bedrijf jaarlijks 96 ton minder CO2 uit dan vijf jaar geleden. Dat is een besparing van bijna de helft van het totale verbruik.

Een prima resultaat maar de ambities van Gebroeders de Vries gaan verder. Duur-zaamheid zit inmiddels in het DNA van het bedrijf waardoor het altijd op zoek zal blijven naar nog duurzamere oplossingen.

Echter, wie duurzaamheid centraal stelt binnen een organisatie moet verder gaan dan alleen het aanbieden van een duur-zaam product.

Uit de analyse van de duurzaamheidsscan bleek dat bij Gebroeders de Vries vooral het wagenpark een negatieve invloed had op de CO2-footprint van de organisatie. Inmiddels zijn alle vrachtwagens ingeruild voor Euro 5 en Euro 6 vrachtwagens.

Daarnaast is de helft van de bedrijfsauto’s ingewisseld voor volledig elektrische auto’s waaronder een Tesla model S en twee Renault Zoë. Momenteel worden de bestel-busjes vervangen door veel zuiniger versies.

Alle medewerkers zijn zich bewust gewor-den van hun aandeel in het duurzaam-heidsstreven. Bij de planning bijvoorbeeld wordt nu veel beter rekening gehouden met het aantal kilometers.

Toen Gebroeders de Vries vijf jaar geleden duurzaamheid als één van de pijlers van de toekomstige organisatie aanmerkte, was het nog niet helemaal duidelijk wat voor impact dit op de algehele bedrijfsvoering zou hebben. Inmiddels weten ze bij de isolatiespecialist in Dokkum dat duurzaamheid alleen werkt wanneer het als vertrekpunt wordt genomen bij álle beslissingen, ongeacht de extra investeringen die ermee gemoeid zijn. Door structureel te blijven nadenken over duurzaamheid is het lang-zamerhand in het DNA van de organisatie komen te zitten.

Gebroeders de Vries | Drowa kiest nu voor duurzaamheid omdat zij ervan overtuigd is dater binnen afzienbare tijd geen alternatieven zullen zijn voor een bestendige bedrijfsvoering

Elke dag het zonnige leven

Bel naar 085 773 41 51 of bezoek www.mipatio.nl

Mipatio is een luxe wooncomplex waar alle voordelen van aangenaam wonen zijn samengebracht. 42 Royale appartementen met als centraal element een unieke, verwarmde binnentuin van bijna 2.000 m2. Een heerlijke plek voor een krantje en croissantje in de ochtendzon. En evengoed een sfeervolle stek om ’s avonds bij onstuimig Nederlands weer nog lekker warm te loungen met vrienden en familie.

Prachtig wonen Overdekte binnentuinFitness/Wellness Grand Café

Al uw voordelen op een rij∙ Comfortabele woon- en leefomgeving voor jong en oud∙ Luxe appartementen die flexibel zijn in te richten∙ Energieneutraal en verantwoord wonen∙ Eigen binnen- en buitenbalkon

De genoegens van Mipatio∙ Stijlvol Grand café ∙ Sfeervolle hotelsuites voor uw gasten∙ Professionele sport van Technogym∙ Uitgebreide wellness∙ Overdekte en verwarmde binnentuin van 2000 m2∙ Buitentuin met terras

Download onze Mipatio appVanaf €275.000 V.O.N.

Informatieavond

5 november

19.0o tot 21.00 uur

Koperen tuinLeeuwarden

In jouw eigen studio voel je je direct thuis!

Du u rzaamwonen . n lplaatst in het centrum van Leeuwarden 48

duurzame studio’s voor stu-denten, alleenstaanden en/of jonge starters die willen wonen, werken en stude-ren in Leeuwarden. Met alle belangrijke locaties binnen handbereik!

Studio’s de Klanderij telt vier verdiepingen. Via de centrale entree met postkasten zijn de woningen van de 1e verdie-ping tot en met de 4e verdie-ping bereikbaar. Neem de trap of gebruik de lift. Op diverse plaatsen is er een terras waar bewoners elkaar kunnen ont-moeten en samen kunnen ontspannen.

Duurzaam wonenHet project, Studio’s de Klan-derij, is een initiatief van Duur-zaamwonen.nl. Duurzaam wonen heeft een installatie-adviesbureau in de arm geno-men om het gebouw zo duur-zaam mogelijk neer te zetten. De studio’s zijn CO2-neutraal en dragen dus niet bij aan de veranderingen van het klimaat. De energielasten van deze wo-ningen zijn hierdoor ook uiter-mate laag. Duurzaam wonen maakt gebruik van de Cradle to Cradle-techniek. Dit wil zeggen dat 84% van de materialen van de bouw gerecycled kan wor-den. Dat is wat dit project in de toekomst duurzaam houdt. De materialen zijn duurzaam en gaan lang mee.

Woonfunctie Na een onderzoek van het in-stallatieadviesbureau is geble-ken dat het pand niet geschikt is als kantoorpand maar juist wel als woonpand. Ook is na het social media-onderzoek ge-bleken dat de doelgroep 23 tot 35 jaar is en dat de panden dus het beste kunnen worden ver-huurd. Ook is er uit dit onder-zoek gebleken dat 80% van de geïnteresseerden vrouwen zijn.

Soorten studio’sEen moderne studio in de bin-nenstad van Leeuwarden, dat is wat studenten heel vaak zoeken, maar zoiets is meestal onbetaalbaar en niet haalbaar met de inkomsten die ze heb-ben. Dus daar moet veran-dering in komen volgens de Klanderij. Deze studio’s heb-ben een eigen voordeur en je komt dus in aanmerking voor huursubsidie. De studio’s be-schikken over energie label B. Verder zijn de studio’s inge-richt met complete keukens en een compleet ingerichte badkamers. Ook krijg je de kans om na oplevering je stu-dio volledig te laten inrichten door een designfabriek.


Een groep HBO studenten van de opleidingen Diermanagement van het Van Hall Instituut en Internatio-nal Business Management van Sten-den Hogeschool werkt samen aan een onderzoek over de Boerderij van de Toekomst. We hebben een gesprek met Joan Reulen, Dymfy Rademakers en Ilse Cameron. De studenten onderzoeken hoe een boerderij duurzamer, natuur-vriendelijker, maar toch nog renda-bel kan zijn. Deze informatie wordt verwerkt in de game Boerderij van de Toekomst. Het belang van duurzaamheid zagen de studen-ten al op jonge leeftijd in. Dymfy Rademakers: “Met de opleiding wil ik een bijdrage leveren aan de toekomst. Duurzaamheid speelt daarbij een belangrijke rol.”

Voor een toekomstige boer lijkt duurzaam ondernemen ingewik-keld. Je moet veel keuzes ma-ken en een goede balans vinden tussen een hoge productie en natuurinclusieve landbouw. Een hoge biodiversiteit en een hoge productie zijn juist goed verenig-baar volgens de studenten. Ilse Cameron: “Ik denk dat iedereen uiteindelijk hetzelfde wil: een duurzamere toekomst. Door inno-vaties en te denken in kansen kan ook een boerenbedrijf duurzaam ondernemen en toch nog renda-bel zijn.” Het bedrijfsleven heeft een grote impact op de natuur en daar moeten we verantwoordelijk mee omgaan. Joan Reulen : “Ik hoop uiteindelijk bruggen te kun-nen slaan tussen de verschillende werkvelden, zoals we bij dit project ook rekening houden met verschil-lende stakeholders, van boeren tot aan de gemeente.”

Game Boerderijvan de ToekomstHet doel van de game die ontwik-keld wordt, is jonge boeren be-wust maken van de verschillende keuzes en de consequenties van hun keuzes. Door een bepaalde vorm van boeren te kiezen, heb-ben zij direct invloed op hun eigen inkomsten maar ook op hun omge-ving. In de game maak je deze keuzes en zie je gelijk het resultaat. “Als je aan het einde van het jaar geen weidevogels meer ziet, weet je dat je ergens geen goede keuze hebt gemaakt.” De game laat al-ternatieven zien. Wat gebeurt er als je niet die pesticiden gebruikt? Of wat gebeurt er als je gemengd gras gebruikt? Zo worden studen-ten bekend gemaakt met de ver-schillende vormen en manieren van boeren, en wat voor invloed zij zelf hebben op de biodiversiteit.

Dymfy Rademakers (links) en JoanReulen voor het Van Hall Instituut

Studenten op zoek naar een natuurvriendelijke boerderij

Ambassadeur Foppe de Haan van Noordelijk Lokaal Duurzaam

‘Fryske enerzjy moat yn Fryslân bliuwe’Er zijn veel overeenkomsten tussen de voetbalwereld en de wereld

van de duurzame energie. We spraken hierover met Foppe de Haan,

interim trainer van SC Heerenveen, maar ook, en dat is misschien

nog wel belangrijker, ambassadeur van Noordelijk Lokaal Duurzaam,

de non-profit energieleverancier die zich inzet voor het behouden van

zeggenschap en het genereren van geld voor lokale initiatieven die zich

met duurzame energie bezighouden.

Zo is een vooruitziende blik, geloof in eigen kunnen en investeren in de toekomst in beide werelden een ‘must’. Duurzame energie is ook een wedstrijd met de tijd die we niet mogen verliezen! Foppe is zeer begaan met het milieu; toen hij de kans had bij de nieuwbouw van zijn huis in 1998, om zonnepanelen te plaatsen als één van de voorlopers in het dorp, twijfelde hij geen moment.

‘It helpt as jo wat jild oer hawwe en ik hie dat gelok’

Hij geniet er nog elke dag van, hoewel hij beseft dat het zeker in die dagen niet voor iedereen weggelegd was. “It helpt as jo wat jild oer hawwe en ik hie dat gelok.” Als hij er nu aan terugdenkt dan zou hij ook graag een aardwarmte installatie hebben, zoals het stadion van SC Heerenveen dat ook heeft, maar dan een tikkie kleiner want deze produceert zoveel warmte dat er zelfs teveel is!

Zijn werk heeft hem op veel plekken gebracht, zo is hij ook voor langere tijd neergestreken in Zuid-Afrika. Dit heeft veel invloed gehad op zijn wereldbeeld. Energie, en met name elektriciteit is enorm duur in Zuid-Afrika. Je koopt het daar met een soort pre-paid kaart, en is het op, dan gaat alles uit, inclusief koel-kast. Ook was hij verbaasd dat er niks gedaan wordt met zonne-energie, daar toch ruim voorradig. Maar ja, dat vergt investeringen en aangezien de armen dat niet kunnen betalen, en de rijken de dure energie niks kan schelen, ver-andert er helemaal niks. Verder vertelt hij over het grote verschil in mentaliteit. De saamhorigheid onder de mensen is, zeker in de zogeheten ‘townships’ (de bekende sloppenwijken, red.) erg groot. Men helpt elkaar waar het kan en ze zijn gelukkiger, althans zo lijkt het. Deze saamhorigheid zou hij ook graag terug-zien in Friesland, en daarom spreekt de coöperatieve gedachte hem ook zeer aan. Samenwerken aan een duurzame toekomst en de juiste dingen doen.

Het Foppe FondsHet mag duidelijk zijn dat samenwerken, net als bij voetbal een groot goed is voor Foppe. Hij vertelt ons vol enthou-siasme over ‘Het Foppe Fonds’. Dit is een fonds om het voor geestelijk en lichamelijk beperkte kinderen mogelijk te maken om te sporten. Dit kan individueel zijn, bijvoorbeeld aangepas-te voetbalschoenen, maar de voorkeur gaat naar wat grotere projecten. Een paar jaar geleden is het 100 rolstoelen project gestart; een project om kinderen die niet kunnen lopen een elektrische rolstoel te helpen financieren om zodoende hockey te kunnen spelen. Maar zo’n rolstoel kost minimaal € 15.000. Om dit te kunnen bekostigen, moest iedere deelnemer zelf ongeveer een derde deel betalen, gemeentes be-taalden dan ook een deel en het Foppe Fonds vulde dit aan tot het benodigde bedrag. “Sa wurden bêrn twongen út harren isolemint te komme en jild yn te sammeljen op ferskate wizen, bygelyks mei skoallen, doarpen en freonen.”

Het geld dat ingezameld werd, werd vanuit de coöperatieve gedachte in één grote pot gestopt en vanuit deze pot werd het deel van iedere deelnemer betaald, waardoor geen enkel kind buiten de boot viel. Het project was een enorm succes door de samenwerking van alle betrokkenen.

‘Tegearre kinne wy mear’

Nu zijn de vrijwilligers van het Foppe Fonds bezig met het ‘100 PK project’ om kinderen met uiteenlopende fysieke of geestelijke problemen, in samenwerking met maneges, hippische bond, instructeurs en vele vrijwilligers de

mogelijkheid te geven om te kunnen paardrijden. De positieve uitwerking die dit heeft op de kinderen is immens, de dankbare gezichten zijn de grootste beloning en dit geeft weer veel energie.

Trainer Die energie neemt Foppe ook mee in de hernieuwde kennismaking met het trainerschap, maar het valt Foppe zwaarder dan hij op voorhand dacht, ook omdat het veel langer duurt dan voorzien. “Fysyk kin ik it wol drage, mar geastlik kostet it my mear enerzjy as doe’t ik jong wie, dat moat ik earlik tajaan.” Daarnaast is er veel veranderd in het voetbal. Alles moet snel en resultaat gericht, tijd om spelers te ‘vormen’ is er amper meer, en de media doen vrolijk

‘Geastlik kostet it my mear enerzjy as doe’t ik jong wie’

mee, schreeuwende voetbalprogram-ma’s op televisie en elk bericht op de sociale media (facebook, twitter enz.) wordt breed uitgemeten… Niks voor Foppe… Het plezier en de voldoening over de vooruitgang bij het team blijft echter de boventoon voeren en Foppe wil het team netjes naar het einde van het seizoen loodsen.

Als laatste vroegen we hem waarom hij ambassadeur van Noordelijk Lokaal Duurzaam is geworden. Foppe kwam in aanraking met Noordelijk Lokaal Duurzaam door, zoals dat vaak gaat, dorpsgenoten die gezellige een bakje kwamen doen aan de keukentafel. “Moast wikselje fan leveransier Foppe” werd er gezegd. Voor hem is de samenwerkingsvorm een belangrijk onderdeel, de groene energie en de harde garantie dat alles wat er verdiend

‘Moast wikseljefan leveransier Foppe’

wordt weer terugvloeit naar de Friese gemeenschap. Dat lokale coöpera- ties met hun leden eigenaar zijn van hun eigen leverancier, dat we baas zijn over onze energie, het geld in Friesland blijft dus toen hij van Noordelijk Lokaal Duurzaam hoorde, was het een makkelijke keuze: “Slút my mar oan, moaier wurdt it net!!”


VOOR EEN PERFECT GEMAAID GAZON

IJZERSTERK

KENNIS IS KUNNEN

Heerenveen De Kuinder 10 T (0513) 63 16 00

Groningen Wismarweg 32 T (050) 54 70 070

Leeuwarden Archimedesweg 16 T (058) 21 27 099

Dokkum P. Prinslaan 15 T (0519) 29 23 25

VIKING GRASMAAIER ME235.0

Maaibreedte 33 cm

Elektrisch 1200 W

149.00 incl. btw

STIGA ACCU TRIMMER SBC48AE

zonder batterij en oplader

Lithium-Ion 48v

199.00 incl. btw

VIKING GRASMAAIER MB253T

Motor B&S . Maaibreedte 51cm

Zelfrijdend

479.00 incl. btw

STIGA GRASMAAIER COMBI 48SB

Motor B&S . Maaibreedte 48cm

Zelfrijdend

van 499.00 voor

399.00 incl. btw

STIGA ACCU GRASMAAIER COMBI 40AE

met Lithium-Ion batterij en

oplader 48v (5.0Ah)

Maaibreedte 38cm

469.00 incl. btw

STIGA GRASMAAIER TURBO PRO 50SH

Motor Honda . Maaibreedte 48cm

Chassismaaidek

Aluminium Zelfrijdend

van 849.00 voor

749.00 incl. btw

Smappee: de eerste slimme stroom, gas- en watermonitorMaak kennis met het zusje van Smappee. Met Smappee krijg je inzicht in het gas- en waterverbruik in je woning en zie je per dag, per maand of per jaar hoeveel je hebt verbruikt en wat het bijbehorende kostenplaatje is. Smappee gas&water is een waardevolle aanvulling op Smappee stroom, waarmee je een realtime overzicht krijgt van je energieverbruik op apparaatniveau.

Voordelen- Realtime je verbruik monitoren- Helpt je besparen op je energiefactuur- Smappee slaat alarm bij abnormaal gebruik- Eenvoudige installatie - Incl. gratis app + updates voor IOS en Android- Incl. temperatuur- en vochtigheidssensor- Zonder abonnementskosten

Actie: speciaal voor de Ik hou van Fryslân lezers Smappee stroom + Smappee gas&water voor de aanbiedingsprijs van €285,-* inclusief btw.

*Met uitzondering van Smappee 3-fase voor zonnepanelen. Informeer naar onze mogelijkheden

www.freedomenergy.nl/smappeeJe vindt de actie op:

Meer wooncomfort en minder energiekostenGratis online advies

Iedereen kent het comfortabele gevoel van een woning met dubbel glas. Ook het isoleren van dak, vloer en muren verhoogt het woongenot. En verlaagt de energierekening.

Toch zijn veel oudere woningen niet of matig geïsoleerd. Ben je benieuwd hoe jouw woning er voor staat? Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal biedt je een gratis advies op www.verbeteruwhuis.nl. Je ontdekt eenvoudig wat je nog kan verbeteren. Ook zie je wat het kost en oplevert.

Check je woning op www.verbeteruwhuis.nl.

VerbeterUwHuis

Doe meer met je tuinInmiddels is het voorjaar en gaan de meesten van u aan de slag met de tuin. Onkruid verwijderen, snoeien van bomen en struiken etc. Allemaal klussen om uw tuin weer in optimale conditie te brengen. U kunt echter nog veel meer doen met uw tuin. Uw tuin kan een oase worden van planten, insecten en dieren. Natuur zit niet alleen in natuurgebieden maar begint al een paar meter van u vandaan. Dat wetende is de FMF (Friese Milieu Federatie) druk bezig om het belang van de natuur bij u in de tuin onder de aan-dacht te brengen. We pro-moten het verwijderen van tegels en stenen uit tuinen. Dit heet Operatie Steenbreek. Door minder tegels aan te leggen in uw tuin, kan het water beter in de bodem komen en wordt de (bio)-diversiteit van uw tuin bevorderd. Dit komt ten goede aan egels, vlinders, (wilde) bijen, vogels en vleermuizen die houden van wormen en insecten.

Daarnaast promoten we het aanleggen van bijenweides, vooral in de bebouwde omgeving. Bijenweides zijn gebieden waar planten groei-en die voedsel verschaffen aan de bijen. Daarbij kun je denken aan planten die rijk zijn aan nectar en/of aan stuifmeel zoals wilg, koolzaad, fruitbomen, lindes, klaver en bramen. Dat dit allemaal veel tijd en geld kost is onzin. De FMF heeft zelf haar voortuin in een bijenweide omgetoverd en met beperkte middelen onderhouden we de tuin zelf. Het is niet meer werk dan het onderhoud van het grasveld dat er eerst lag. In de zomer genieten we van de heerlijke kleuren en geuren van deze tuin. Een prachtige voorbeeld van wat u met uw tuin kunt doen.

Wanneer u aan de slag gaat met uw tuin, kijk dan voor tips eerst eens op de website van Operatie Steenbreek:www.operatiesteenbreek.nl

Geniet van uw tuin!

Hans van der WerfDirecteurFriese [email protected]

Column Hans van der Werf


Op 22 april – Nationale Zaai-dag en In-ternationale Dag van de Aarde – vindt in Leeuwarden het Pop-up Zaaifesti-val plaats. Het braakliggende terrein tussen het Zuidvliet en de 6e Saski-adwarsstraat wordt op deze dag om-getoverd in de prachtige “Buurttuin Welgelegen”. In de tuin kunnen om-wonenden terecht voor ontspanning, ontmoeting, werken en oogsten.

Op het festivalterrein zijn leuke stands en worden workshops gehouden. Er kunnen zaadbommen (van klei en za-den) worden gemaakt. Er is een ruil- en geefkleed voor zaden en planten en er wordt een insectenhotel gebouwd. Naast de creatieve workshops wordt er informatie verstrekt over o.a. het ma-ken van een wormenbak en het leven van de bijen.

De Guerilla Gardeners houden op 22 april een optocht door de stad waarbij

er onderweg zaden worden gestrooid. Tijdens tussenstops bij de Blokhuis-poort en Wijkzorgcentrum Het Nieuwe Hoek wordt extra aandacht besteed aan het zaaien. Ook worden folders uitgedeeld met tips over hoe mensen gemakkelijk een positieve invloed uit kunnen oefenen op hun omgeving wat betreft flora en fauna.

Het Pop-up Zaaifestival begint om 14:00 uur en eindigt om 21:00 uur. Ie-dereen is van harte welkom. ’s Avond wordt het festival afgesloten met mu-ziek en een kampvuur. De organisatie van het festival is in handen van de Leerschool Permacultuur Friesland, de Rainbow Gardeners, Floraflow, PAL GroenLinks en de Friese Milieu Fede-ratie in samenwerking met vele andere groene partijen uit Leeuwarden.

Meer info:facebook.com/Pop-up-Zaai-Festival

Wildlife crime in Nederland

Het gebeurt nog steeds: wildlife cri-me in Nederland. Uit egoïsme worden beschermde wilde dieren moedwillig verwond, verstoord, gevangen of ge-dood. Tegen wildlife crime wordt nog steeds onvoldoende opgetreden. Te-ken de petitie op www.wildlifecrime.eu/petitie. 5300 mensen hebben de petitie Stop Wildlife Crime in Neder-land al ondertekend.

In januari is in Hallum een jager aange-houden die roofvogels, o.a. een blauwe kiekendief, heeft vergiftigd. Hij maakte gebruik van verschillende met gif be-werkte ‘lokvogels’. Onder andere wer-den een smient, duif en eend gebruikt. Tijdens de huiszoeking zijn verboden be-strijdingsmiddelen en munitie in beslag genomen.

De politie krijgt re-gelmatig meldingen binnen van (vermoe-delijke) misdaad tegen wilde dieren. Het aan-tal meldingen bij het

meldpunt Wildlife Crime bedroeg 40 in 2014 en 80 in 2015. Volgens Mickey Tromp van het meldpunt Wildlife Crime is dit aantal meldingen nog maar ‘het topje van de ijsberg’. “Dit komt deels doordat dit soort criminelen hun illegale activiteiten goed weten te verbergen.”

Om een beeld te krijgen van de omvang van wildlife crime in Nederland is het meldpunt Wildlife Crime opgericht. Het landelijke meldpunt wil de politiek dui-delijk maken dat wildlife crime te vaak voorkomt. Bovendien moeten er stren-gere straffen komen. “Om de politiek duidelijk te maken dat een versterkte aanpak en preventie van wildlife crime van groot belang is, is er een petitie opgesteld. Op dit moment zijn er 5300 ondertekenaars. Het is de bedoeling dat dit minimaal 10.000 worden. De petitie wordt aangeboden aan leden van de Tweede Kamer.”

Tekent u ook?www.wildlifecrime.eu/petitie

Pop-up Zaai Festival22 april 2016 – Leeuwarden

Doe meer met je tuinInmiddels is het voorjaar en gaan de meesten van u aan de slag met de tuin. Onkruid verwijderen, snoeien van bomen en struiken etc. Allemaal klussen om uw tuin weer in optimale conditie te brengen. U kunt echter nog veel meer doen met uw tuin. Uw tuin kan een oase worden van planten, insecten en dieren. Natuur zit niet alleen in natuurgebieden maar begint al een paar meter van u vandaan. Dat wetende is de FMF (Friese Milieu Federatie) druk bezig om het belang van de natuur bij u in de tuin onder de aan-dacht te brengen. We pro-moten het verwijderen van tegels en stenen uit tuinen. Dit heet Operatie Steenbreek. Door minder tegels aan te leggen in uw tuin, kan het water beter in de bodem komen en wordt de (bio)-diversiteit van uw tuin bevorderd. Dit komt ten goede aan egels, vlinders, (wilde) bijen, vogels en vleermuizen die houden van wormen en insecten.

Daarnaast promoten we het aanleggen van bijenweides, vooral in de bebouwde omgeving. Bijenweides zijn gebieden waar planten groei-en die voedsel verschaffen aan de bijen. Daarbij kun je denken aan planten die rijk zijn aan nectar en/of aan stuifmeel zoals wilg, koolzaad, fruitbomen, lindes, klaver en bramen. Dat dit allemaal veel tijd en geld kost is onzin. De FMF heeft zelf haar voortuin in een bijenweide omgetoverd en met beperkte middelen onderhouden we de tuin zelf. Het is niet meer werk dan het onderhoud van het grasveld dat er eerst lag. In de zomer genieten we van de heerlijke kleuren en geuren van deze tuin. Een prachtige voorbeeld van wat u met uw tuin kunt doen.

Wanneer u aan de slag gaat met uw tuin, kijk dan voor tips eerst eens op de website van Operatie Steenbreek:www.operatiesteenbreek.nl

Geniet van uw tuin!

Hans van der WerfDirecteurFriese [email protected]

Column Hans van der Werf

Alise Furman is één van de Samen Fryslân Schoon vrijwilligers in de wijk Arkens van Franeker. ”Ieder jaar ruimen we de wijk op. Dit geeft een fris gevoel. Ook zie je dat hoe minder troep er ligt, hoe sneller mensen hun papier of plastic zelf opruimen. We doen dit nu al

drie jaar en je merkt dat het effect heeft. Elk jaar heb-ben we na afloop minder vuilniszakken met rotzooi. In een schone buurt wordt gewoon meer buiten geleefd en zie je meer kinderen op straat. Het is ook nog eens goed voor het milieu.”

Samen Fryslân SchoonDe gemeenten Leeuwarderadeel, Franekeradeel, Har-lingen en Littenseradiel gaan in 2016 de strijd aan met zwerfafval. Inwoners, scholen, verenigingen en andere groepen binnen deze gemeenten doen allemaal op een leuke manier mee: dat is Samen Fryslân Schoon. Het is ook nodig omdat er nog steeds veel zwerfafval te vinden is in Fryslân. Dat is niet alleen slecht voor het milieu maar het kost ook veel geld om het weer op te ruimen. Dus tijd voor actie!

ActiviteitenScholen kunnen gebruik maken van diverse (theater)lessen. Verenigingen kunnen een mooi geldbedrag verdienen door samen de omgeving schoon maken. Ook worden er pratende afvalbakken ingezet tijdens evenementen. Alle andere activiteiten en meer infor-matie kun je vinden op www.samenfryslanschoon.frl

Samen Fryslân Schoon opruimactieVerenigingen, scholen en andere groepen kunnen ook allemaal meedoen aan de SFS opruimactie die in juni wordt georganiseerd. Naast een gezellige en nuttige opruimochtend of middag kan er een mooi geldbe-drag worden verdiend per groep afhankelijk van het aantal deelnemers.Geïnteresseerde groepen kunnen zich aanmelden via www.samenfryslanschoon.frl

‘In een schone buurt zie je meer kinderen op straat’Samen Fryslân Schoon vrijwilliger Alise Furman

De buurtvereniging Arkens die in het kader van Samen Fryslân Schoon de wijk Arkens van Franeker opruimt


“Wij kozen TONZON

Vloerisolatie vanwege het beste

resultaat.”

VLOERISOLATIETONZON

Besparing en comfort

gaan direct in, wacht dus niet langer

TONZON Vloerisolatie met Thermos kussens heeft in de praktijk een hoger effect op de vloer-temperatuur dan ander materiaal. De hogere vloer-temperatuur biedt meer wooncomfort en een veel grotere energiebesparing die bij vloer verwarming kan oplopen tot wel 40%. De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevig zeil (Bodemfolie) op de bodem van de kruipruimte tegen vocht en radongas: de oplossing voor veel vochtproblemen. Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruip ruimtes, valt de investering reuze mee. De all-in richtprijs voor het aanbrengen bedraagt bij 30 m2 € 1.325,- en bij 50 m2 € 1.850,-. (inclusief materiaal, montage en btw)

T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) E: [email protected]

tonzon.nl

TONZON Vloerisolatie®

meer wooncomfort en lagere woonlasten

TONZON Vloerisolatie sinds 1980 de oplossing

TONZON: “klimaateffectieve oplossingen voor

bij u thuis”


Shekila Eco Fashion: eerlijke, duurzame en moderne mode. Deze fashionlijn is opgericht door Shekila Ramautar. Shekila voltooide in 2005 de opleiding Leisure Management aan Stenden te Leeuwarden. “De standaard duurzame kleding trok mij niet. Ik vond die kleding niet mooi en voelde de ambitie om een eigen modieuze lijn te ontwikkelen”, ver-telt de enthousiaste Shekila Ramautar.

Bij de start van Eco Fashion kwam ze in aanraking met een restaurant dat zich ook bezig hield met duurzaamheid. Het bedrijf was op zoek naar duurzame bedrijfskleding. Omdat het label ‘Eco Fashion’ niet gekoppeld kon worden aan bedrijfskleding is ‘Footprint’ bedacht. Footprint richt zich op het ontwerpen, drukken en vormgeven van passende duurzame bedrijfskleding. Shekila: “Dit is ook het bedrijf waar ik de meeste opdrachten voor krijg, maar toch wil ik me meer gaan richten op Eco Fashion.”

Wat maakt Eco Fashion uniek? “De kennis over en van ecologische en innovatieve stoffen, zoals bamboe en hennep vormen de basis van het unieke karakter van het bedrijf. Alle stoffen zijn afkomstig van leveranciers met interna-tionale GOTS certificering. Leveranciers die bijvoorbeeld bamboe en biologisch katoen en satijn leveren. Deze materia-len vormen vervolgens de basis voor de verdere verwerking in Nederland. Ik maak mijn product in heel kleine oplage (slow fashion). Zo blijf je ook uniek en is het ethisch verantwoord.”

Shekila.eu

Barrevoets is een horecabedrijf aan de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden dat staat voor kwaliteit. Om die re-den wordt alles zelf en met verse zoveel mogelijk lokale ingrediën-ten gemaakt. Neem bijvoorbeeld de Smoothies die van echt, vers en biologisch fruit zonder toevoegin-gen gemaakt worden.

Barrevoets is opgericht door twee jonge ondernemers: Ralph Pol en Jan Willem Schoot. Beiden hebben al jaren ervaring in de horeca maar de echte droom was natuurlijk om ooit een eigen horecabedrijf te be-ginnen. Toen de kans om een eigen zaak te openen op deze ideale

locatie zich voordeed, hebben ze die met beide handen aangepakt. En zo is Barrevoets ontstaan.

De visie van het bedrijf is om de gastvrijheid naar een hoger niveau te tillen door kennis, ambacht en kwaliteit samen te voegen. Het bij-zondere en bewuste assortiment van huis gemaakte producten ge-combineerd met een huiselijke en persoonlijke omgeving zorgt voor een unieke horeca beleving.

Doordat het bedrijf een kleine kaart heeft, kunnen Jan Willem en Ralph garanderen dat er bijna niks wordt weggegooid. Dit is natuurlijk fan-tastisch als je kijkt naar hoeveel er weg wordt gegooid in de horeca. Overigens staan er ook wat minder lokale producten op de kaart, bij-voorbeeld de speciaal biertjes die met zorg en passie geselecteerd zijn.

Barrevoets be-vindt zich op de Kleine Kerkstraat 41 ‘De mooiste winkelstraat van Leeuwarden’!

Barrevoets.com

Wat voor een beeld heeft u bij de ‘Tuin van de Toekomst’? Denkt u hierbij aan kleine robotjes die in een Star Wars-achtige omgeving de boontjes voor u van de planten halen, of denkt u hierbij aan een strak ontworpen, onkruid- en on-derhoudsvrije design tuin? Of, en dat bewijst de populariteit van de moestuin wel, denkt u hierbij meer aan ‘Oer’, terug naar de pure na-tuur. Permacultuur kent een toene-mende populariteit: laat de natuur gaan en alles komt goed. Maar wat als we wetenschap, onderzoek en commercie loslaten in een gemeen-schappelijk project?

Vier zeer uiteenlopende organisaties gaan, op initiatief van de Friese Mili eu Federatie, samenwerken aan een zeer bijzondere tuin, waar technolo gie en natuur elkaar gaan ontmoeten. Ken-niscentrum Burgers en Biodiver siteit (KBB), het Nordwin College, Hoge-school Van Hall Larenstein en Friese Milieu Federatie slaan de handen in-een om dit mogelijk te maken.

In deze ‘Tuin van de Toekomst’ wil men inspireren en leren, duurzaamheid ver-binden aan ontwikkeling en laten zien wat er mogelijk is met groen. Dat on-derhoudsarm mogelijk is zelfs zonder bestrating, dat moestuin en borders samengaan, dat er voor ‘elk wat wils’ is, zelfs in een beperkte ruimte. Alles is mogelijk met creatieve en innovatieve oplossingen.

Enquête Tuin van de ToekomstOm beter in te schatten wat mensen nu belangrijk vinden aan een tuin is er een enquête gehouden met soms verassende uitkomsten. Een kleine greep hieruit: van de ondervraag-den is 63% vrouw en 37% man. Ver-der woont 36% in een vrijstaand huis, 30% in een rijtjeshuis, maar toch ook

6% in een appartement, waarbij deze mensen dus aangewezen zijn op een balkon. Er werd ook gevraagd naar wat mensen nu belangrijk vinden, en daarbij gaf 91% aan dat meer vogels en vlinders als erg belangrijk werd er-varen! En ondanks dat er een trend is geweest waarbij onderhoudsarm als

heilig werd gezien, gaf bijna 75% aan dat meer groen in de tuinen de voor-keur heeft.

Watersproeien doen de meeste res-pondenten met water uit de regenton. Bijna driekwart van de geënquêteer-den gaf aan dat ze nestkastjes heb-ben hangen voor vogels. Meer dan de helft heeft een tuin waarvan minder dan éénderde is bestraat. Wekelijks gebruikt 37,39% van de responden-ten producten uit eigen tuin. Meer dan driekwart zou graag bijen willen zien in de buitenruimte. In de reacties kwam ook naar voren dat men graag allerlei kleine wezens wil zien in de buitenruimte: van egels tot salaman-ders.

De verkregen informatie heeft de onderzoekers een beeld opgeleverd waar de ‘Tuin van de Toekomst’ aan zou moeten voldoen. Onder de inzen-ders worden drie insectenhotels ver-loot die beschikbaar zijn gesteld door Intratuin Leeuwarden.

Leerlingen Nordwin CollegeMet dit beeld in het achterhoofd gaat het Nordwin College in het Leeuwar-der Potmargegebied de ‘Tuin van de Toekomst’ ontwerpen en wordt deze tuin ook door de leerlingen gerea-liseerd. De ‘Tuin van de Toekomst’ wordt vrij toegankelijk en er komt voorlichtingsmateriaal specifiek voor deze tuin, waarin informatie staat over de verschillende materialen en tech-nieken die in de tuin gebruikt zijn. Verder worden workshops in de tuin gepland voor wie meer wil weten. Een fantastisch initiatief om dicht bij de natuur te ervaren hoe de toekom-stige tuinbeleving kan worden, om in-spiratie op te doen en om de meest moderne, duurzame oplossingen te bekijken!

Eerlijke, duurzame en moderne mode

Alles wordt zelf gemaakt van bewuste producten

Tuin van de Toekomst inLeeuwarder Potmargegebied

Foto Tuin van de toekomst, Intratuin

Foto Tuin van de toekomst, Intratuin

“Wij kozen TONZON

Vloerisolatie vanwege het beste

resultaat.”

VLOERISOLATIETONZON

Besparing en comfort

gaan direct in, wacht dus niet langer

TONZON Vloerisolatie met Thermos kussens heeft in de praktijk een hoger effect op de vloer-temperatuur dan ander materiaal. De hogere vloer-temperatuur biedt meer wooncomfort en een veel grotere energiebesparing die bij vloer verwarming kan oplopen tot wel 40%. De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevig zeil (Bodemfolie) op de bodem van de kruipruimte tegen vocht en radongas: de oplossing voor veel vochtproblemen. Omdat het opvouwbare materiaal handig te verwerken is in vaak krappe kruip ruimtes, valt de investering reuze mee. De all-in richtprijs voor het aanbrengen bedraagt bij 30 m2 € 1.325,- en bij 50 m2 € 1.850,-. (inclusief materiaal, montage en btw)

T: 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) E: [email protected]

tonzon.nl

TONZON Vloerisolatie®

meer wooncomfort en lagere woonlasten

TONZON Vloerisolatie sinds 1980 de oplossing

TONZON: “klimaateffectieve oplossingen voor

bij u thuis”


Reuzedei7 mei in Akkrum

Het leukste en grootste evenement in Noord-Nederland op het ge-bied van duurzaam wonen, werken en leven!

Duurzame ReusHet is een traditie geworden om beroemde Ne-derlanders die hun sporen hebben verdiend in Duurzaamheidsland naar de Reuzedei te halen. Dit jaar is Bas Eickhout de Reus. Hij staat al jaren in de Trouw Duurzame-top 100 en in 2014 zelfs op de eerste plaats. Hij zal een boeiende lezing ver-zorgen en hiermee om 11.30 uur in de Terptsjerke de Reuzedei starten.

VoedselAllerlei activiteiten die te maken hebben met genieten van ‘puur’ eten. Kijk, proef en test! Om 14.30 uur zal er in de Terptsjerke een lezing worden gege-

ven over Voedselvisie van de toekomst. Bregje Hamelynck over het opzetten van gezamenlijke tuinen en voedselcoöperaties. De duurzame boer Sjoerd Miedema nabij Akkrum over een moderne, rendabele bedrijfsvoering gecom-bineerd met verantwoord natuurbeheer. Theo Mulder over de agrarische sector en hoe je na-tuurlijk kan bemesten.

Groen rijdenVoor e-bikes en elektische auto’s heeft Akkrum al volop faciliteiten. Maar er is veel meer mogelijk, kom naar onze boulevard en ervaar het zelf. Als hoogte-punt staat Tesla motors met model S, een lust voor het oog en volop uitgerust met de nieuwste technologieën.

EnergieBedrijven met nieuwe mogelijkheden om energie zuinig te leven. Van zonne-panelen tot pelletkachels en LEDverlichting. Wie weet kunt u er wel geld mee besparen.

Elektrisch varenStap ook op en geniet zelf van de stilte van een elektrisch aangedreven boot. Of wilt u er zelf één bouwen? Met het nieuwe con-cept It Mienskip vanuit de SEFF heeft u een prachtig zelfbouwproject. Scoop: It Miens-kip zal tijdens de Reuzedei worden gedoopt door gedeputeerde heer M Schrier.

KidsVoor de kids zijn verschillende activiteiten geregeld. Diverse workshops over voeding en recycling worden op een leuke, inter-actieve manier ingezet, maar er zijn ook springkussens en een speciale kleurplaat voor deze dag. Dit wordt vast een onverge-telijke dag.

NIEUW: LifestyleBezoekers worden aan het denken gezet, interesse opgewekt en op weg geholpen naar een duurzamere levensstijl, niet ingewikkeld of duur, maar toepasbaar en leuk!

RecyclingMet grondstoffen die opraken is hergebruik steeds belangrijker. Omrin ontra-felt de afvalstroom om waar mogelijk deze stroom om te zetten in nieuwe pro-ducten. Op de Reuzedei vind je nog meer initiatieven, die ook zelf toepasbaar zijn. Kijk en doe mee!

Waar It Gearstalt, naast de spoorbrug, in Akkrum

Wanneer 13.00 – 19.00 uur op 7 mei 2016

Meer info Reuzedei.nl

Eneco Zonnebootrace6 en 7 mei in Akkrum

Het Nederlands Kampioenschap voor zonneboten. Een spectaculaire race waarbij snelheden tot wel 40 km/h door de smalle wateren van Akkrum worden gehaald.

Wat • 2 dagen • 3 wedstrijden • 5 klassen • 30+ boten

Wanneer Vrijdag 6 mei 2016 - 10.30 uur start duurrace Zaterdag 7 mei 2016 - 12.00 uur start Young Solar Challenge - 13.00 uur start Eneco Zonnebootrace - 15.45 uur start sprint - 18.30 uur prijsuitreiking Eneco Zonnebootrace NK 2016

Waar Start en finish bij It Gearstalt, naast spoorbrug, in Akkrum

Nieuw De Young Solar Challenge start hun NK tijdens de Eneco Zonnebootrace.

Meer info Enecozonnebootrace.nl

Watermuziekspektakel7 mei in Akkrum

Bands, artiesten en koren op verschillende plaatsen aan het water door heel Akkrum.

Wat is het?Vanuit je eigen boot of opstappen bij ie-mand anders en al varend genieten van muziek aan het water. Pop of Shanty, noem een stijl en je komt het vast tegen tijdens het watermuziekspektakel. Op een intieme, sfeervolle manier kun je genieten van deze miniconcerten.Afsluitend zal Folkert Hans, met zang, trom-pet en saxofoon op de Frisian Queen de Reuzedei muzikaal afsluiten!

Waar Rondom Akkrum Afsluiting bij It Gearstalt, naast de spoorbrug in Akkrum

Wanneer 7 mei 2016, vanaf 19.30 uur op

Meer info Reuzedei.nl

KidsVoor de kids zijn verschillende activiteiten geregeld. Diverse workshops over voeding en recycling worden op een leuke, inter-actieve manier ingezet, maar er zijn ook springkussens en een speciale kleurplaat voor deze dag. Dit wordt vast een onverge-telijke dag.

Deze evenementen worden mede mogelijk gemaakt door onze sponsoren:


Passie voor training, voeding en gezonde levensstijlGO180 is een Personal Training én Lifestyle studio in Leeuwarden. Alle gezondheid- en fitnessdoelstellingen kunt u bij GO180 maximaal bewerk-stellingen. Een gezond leven is voor de oprichters van GO180 – Hielke van der Lei en Jeroen Dijkstra – meer dan sport alleen. Het vraagt om een totale aanpak waarbij training, voedings- advies en lifestyle coaching een zeer belangrijke rol spelen. Hielke en Jeroen hebben passie voor training, voeding en een gezonde levensstijl. Ze kennen elkaar uit de fitnesswereld en besloten om GO180 op te richten. De

naam GO180 staat voor een 180 graden ommezwaai in iemands leven.

‘ ’ M o t i v a t i o n through educa-

tion’’ is een belangrijke slagzin binnen het bedrijf. Dit betekent dat de klant de tools en kennis leert op het gebied van training én de juiste voeding (voor jou) en deze zelfstandig kan toepassen.

Om de duurzaamheid te bevorderen zet GO180 gezonde voedingspa-tronen, gezonde levenspatronen en gezonde trainingspatronen in. Ook is het de bedoeling dat de cliënt uit zijn comfortzone treedt en daarbij daad-werkelijk progressie boekt voor het lichaam. Het langetermijndoel van GO180 op het gebied van duurzaam-

heid is om van Leeuwarden een gezonde stad te maken en de ziekte- kosten te laten dalen. Om te laten blijken dat GO180 bezig is met duur-zaamheid, wordt er veelal gebruikt gemaakt van social media en mond-tot-mondreclame.

G0180 heeft nog een tip voor bedrijven die duurzaamheid willen bevorderen: ‘’Probeer niet te snel te groeien als bedrijf, bouw alles rustig op en blijf vooral hard werken achter te schermen. Straal passie uit en blijf kwaliteit leveren. Het verleden heeft aangetoond dat wanneer je goed bent voor de cliënt, deze ook goed voor jou is!’’

GO180.nl

Ik hou van Fryslân Pagina 11Najaar 2015

Een AmySoft waterontharder bijvoorbeeld is een wateront-harder die meteen na de wa-termeter op uw waterleiding wordt aangesloten zodat u in de gehele woning profiteert van kalkvrij water. Het is een eenmalige aanschaf doordat de machines tientallen jaren meegaan.

Het comfort van een water-ontharder“De beste investering die we de laatste jaren gedaan hebben” is een veelgehoorde kreet van consumenten die een wateront-harder hebben aangeschaft. Zel-den wordt er bij stilgestaan dat de nieuwe badkamer met kost-bare keramische kranen en luxe glazen douchepanelen binnen een mum van tijd verouderd lijkt door de kalkaanslag.

Er wordt een Quooker of Stoomoven aangeschaft, die binnen enkele maanden al problemen geeft door kalkaf-zetting. Met de aanschaf van een waterontharder zijn de negatieve effecten van kalk-

aanslag verleden tijd. Met een waterontharder bent u name-lijk decennialang verzekerd van kalkvrij water in de hele woning.Kalk kost u honderden euro’s per jaar. Zeep- en schoon-maakmiddelen werken vele malen beter in kalkvrij wa-ter. Het wegpoetsen van kalk-aanslag is tijdrovend, duur en slecht voor het milieu.

Aanwezige kalkaanslag zal verdwijnenEen eigenschap van kalkvrij water is dat reeds aanwezige kalkaanslag zal oplossen. Na plaatsing van de wateronthar-der zal uw badkamer, toilet en keuken binnen afzienbare tijd helemaal kalkvrij zijn. Ditzelf-de geldt ook voor uw appara-tuur, zoals een wasmachine, vaatwasser of cv-ketel.

Ook vele huidproblemen kunt u met een waterontharder voorkomen; hard water ontvet de huid en veroorzaakt daar-door een drogere huid met mo-gelijk huidirritatie.

Eenmalige aanschafEen AmySoft waterontharder is een eenmalige aanschaf doordat de machines tiental-len jaren meegaan. De water-

ontharder wordt meteen na de watermeter op uw waterlei-ding aangesloten zodat u in de gehele woning profiteert van kalkvrij water.

Het aantal gebruikers van waterontharders is in Nederland de laatste jaren enorm toegenomen. Investeren in een waterontharder spaart geld,

het milieu en verhoogt tegelijkertijd uw wooncomfort.

De oplossing tegen kalkaanslagAmySoft waterontharder

Met waterontharderZonder waterontharder

Wilt u meer informatie? Kijk dan op www.amysoft.nl of bel 0594-587600.

Ruim 250.000 huishoudens zijn de afgelopen jaren overgestapt op zonne-energie. Maar, door onvolledige advisering en producten van mindere kwaliteit staat het rendement van deze investeringen op losse schroeven. Het Groningse enie.nl komt met de oplossing voor dit probleem: de opbrengstgarantie.

Mede-oprichter Patrick van der Meulen wil met

de opbrengstgarantie van enie.nl de betrouw-

baarheid terugbrengen. Zonne-energie is een

investering met vele voordelen voor de mid-

den-lange termijn. “Over deze investering en

het bijbehorende rendement willen mensen

zekerheid. Door producten van mindere

kwaliteit en door onjuist advies kunnen er

vraagtekens bij het rendement van uw investe-

ring gezet worden”.

Producten met een verhaalOm een rendement te kunnen garanderen

kijkt enie.nl heel kritisch naar haar leveran-

ciers en partners. “We hebben het over garan-

ties en daarbij is het belangrijk om te weten

met wie je zaken doet’’ aldus Van der Meulen.

enie.nl kijkt altijd naar drie punten. Allereerst

wordt een leverancier getoetst op zijn ervaring

in de markt. Uitgangspunt is een ervaring van

minimaal 15 jaar en een performance die boven

het marktgemiddelde ligt. Daarnaast moet een

leverancier financieel gezond zijn. Van der

Meulen: “Wat is een garantie waard als de pro-

ducent praktisch failliet is? Wij werken samen

met leveranciers die hun garanties na kunnen

komen”. Het derde criterium is de mate waarin

de producten CO2 neutraal worden geprodu-

ceerd. “We staan voor een duurzaam product

en daar passen producenten die zich bewust

zijn van hun footprint op de aarde bij”, zegt

de mede-oprichter van enie.nl. Resultaat is een

selectie van Europese leveranciers die aan deze

kwaliteitseisen voldoen.

Niet goed, geld terug“Goede producten en betrouwbare leveranciers

zijn van belang om een duurzaam rendement

te kunnen behalen. Maar met alleen producten

ben je er nog niet. Een kwalitatief advies geeft

inzicht in de mogelijkheden” aldus Van der

Meulen.

Door een analyse bij de klant thuis, de ervaring

van enie.nl in de markt, kwalitatieve producten

en unieke calculatie software is het voor enie.nl

mogelijk om een nauwkeurige opbrengst-

berekening te maken. “Ons adviesproces is zo

georganiseerd dat we het jaarlijkse aantal kWh

kunnen garanderen. Mocht het zo zijn dat de

berekende opbrengst toch niet gehaald wordt,

dan nemen wij pro-actief contact met de klant

op om de oorzaak te achterhalen en het pro-

bleem te verhelpen”. Opbrengstverlies wordt

door enie.nl vergoed en op deze manier is de

klant zeker van een gegarandeerd rendement.

De opbrengstgarantie van enie.nl is in oktober

2013 beloond met de winst van de NRG Battle.

In deze competitie dienen verschillende energie-

bedrijven een vraagstuk in. De jury van deze

internationale competitie was unaniem in haar

oordeel: de opbrengstgarantie van enie.nl brengt

de betrouwbaarheid terug op een markt die op

dit moment wordt gedomineerd door cowboys en

gelukzoekers.

Een markt in ontwikkelingDe snelle groei van het aantal huishoudens met

zonnepanelen is mede te danken aan de prijs-

daling in de markt, landelijke en lokale subsi-

dies én de huidige regeling om de BTW over

de investering terug te vragen bij de Belasting-

dienst. Van der Meulen: “Veel mensen vragen

een offerte aan om een idee te krijgen van de

kosten en opbrengsten. Wat wij doen is in een

adviesgesprek de mogelijkheden analyseren en

op basis daarvan een goede kosten- en opbreng-

stenberekening maken”.

Een gegarandeerde opbrengst op zonnepanelen

Persoonlijk advies

Europese producten

Unieke opbrengstgarantie

20 jaar productgarantie

Ontzorging teruggave BTW

Duizenden tevreden klanten

Benieuwd wat enie.nl voor u kan betekenen?

Speciaal voor de lezers van

IK HOU VAN FRYSLÂN biedt enie.nl

een gratis een vrijblijvend

adviesgesprek aan. In dit gesprek

krijgt u inzicht in de mogelijkheden

en ontvangt u een offerte op maat.

Vraag een adviesgesprek

aan op www.enie.nl/friesland

Peter Laicht uit Leeuwarden is de trotse eigenaar van

zijn zwarte zonnepanelen

advertorial

Een sportschool en grand café in je eigen appartementencom-plex? Het wordt werkelijkheid voor de toekomstige bewo-ners van tweeënveertig appar-tementen in Leeuwarden. Met de modernste woonwensen is rekening gehouden in het luxe woonconcept ‘Mipatio’.

De bedenkers van het appartemen-tencomplex, te bouwen vlakbij de Leeuwarder binnenstad, hielden een enquête: wat willen de huidige con-sumenten, jong en oud? Gemak, vooral. Ze willen ontzorgen, onthaas-ten, gezond eten en niet te veel werk hebben aan het onderhoud van hun

woning. Met dit ideaalbeeld in het hoofd stelden de bedenkers een ver-nieuwend woonconcept op. Het resul-taat is Mipatio, een luxe complex met tweeënveertig gelijkvloerse koopap-partementen, een grand café, een sportschool, een wellnesscentrum met sauna’s en zonnebank en twee hotel-kamers voor de gasten.

Centraal bevindt zich een overdekte, verwarmde binnentuin van bijna 2.000

vierkante meter. Een heerlijke plek voor een krantje en croissantje in de ochtendzon. En evengoed een sfeer-volle stek om ’s avonds bij onstuimig Nederlands weer nog lekker warm te ‘loungen’ met vrienden en familie. Na-tuurlijk is er ook een buitentuin. Door-dat fysiotherapeuten, schoonheids-specialistes en andere deskundigen een ruimte in het complex kunnen hu-ren, wordt het luxe aanbod nog eens versterkt.

Mipatio is een paar weken geleden op de markt gebracht. De appartemen-ten zijn te koop vanaf 275.000 euro, zijn flexibel in te richten en met een grote lift te bereiken. Door middel van een elektronisch sleutelsysteem kun-nen alleen bewoners het gebouw bin-nenkomen. De eerste gesprekken met geïnteresseerde consumenten en toe-komstige bewoners zijn lovend. “Een plan met visie op het toekomstige wo-nen”, “Dit is hoe je wilt gaan wonen”, “Veelbelovend en creatief”.

Meer informatie is te vinden opwww.mipatio.nl

Appartementen Mipatio stralen luxe uit


VMBO-groen / MBO / Cursus & Contract

Wij inspireren en leren mensen ommet passie en vakmanschap te werken

aan een duurzame, mooie wereld.

Dak & ZinkwerkenBitumineuze dakbedekking

Kunststof dakbedekking

Zinkwerk

Renovatie & nieuwbouw

Reparaties & onderhoud

Hovinga BVGrensweg 129231 HV SurhuisterveenTel.: 0512-363400Fax 0512-363694E-mail: [email protected]

Groene tips

1. Samen tuinieren is dubbelplezier!

Zijn je buren ook enthousiast over groen in de buurt, en wil je samen aan de slag? Dat is goed nieuws! Veel gemeentes hebben projecten waarbij ze je kunnen helpen met het aanleggen van een groene plek. Kijk bijvoorbeeld eens of je plan kan aansluiten bij Shared Green Space of Groene Loper. Wijkpanels in Leeu-warden hebben vaak wat budget om spulletjes voor een gedeelde tuin te kopen. Wat dacht je van een gezamenlijke moestuin, speeltuin, of buurtkippen?

Tip: Neem eens een kijkje op:www.friesemilieufederatie.nl/wat-doen-wij/mens-en-natuur/de-groene-loper/

2.Gevels en ramen

Voor een mooie groene omgeving heb je niet veel ruimte nodig. Een gevel- of raamtuin bijvoorbeeld, neemt bijna geen plek in beslag. En toch kun je hier prachtige bijen- en vlinderbloemen kweken, of juist eetbare planten om zelf van te ge-nieten. Een geveltuintje leent zich goed voor klimplanten als clematis, of hoge bloeiers als zonnebloemen en stokrozen. Een geveltuin is een smalle tuin langs de gevel van particuliere wo-ningen op gemeentegrond. Je mag een rij van ongeveer 1 tegel breed voor je huis weghalen en hier plant-jes in zetten. Neem wel even contact op met de gemeente.Heb je geen gevel? Een mooie raamtuin langs een groot zonnig raam kan ook. Zo kun je van zelfge-kweekte groente en kruiden genie-ten, zonder dat het veel ruimte kost.

Tip: ga naar www.raamtuin.nl voorleuke inspiratie

3.Spiegeltje spiegeltje…

Het vierkante stukje grond onder een boom heet een boomspiegel. Deze boomspiegel mag je adopte-ren, er plantjes in zetten, en zelf iets moois van maken. Sommige gemeentes hebben hier spelregels voor gemaakt. Vraag dus even bij je gemeente na voordat je begint. Zo mag je in Leeuwarden de boomspiegel ophogen met goede grond, en kun je een witte tegel aan-vragen om bij de groenbeheerders aan te geven dat jij die spiegel be-heert (en dat ze dus niet hoeven te schoffelen!) Als je een boomspiegel adopteert moet je hem zelf verzor-gen en water geven.

Tip: alle spelregels en meer info vindje hier: www.leeuwarden.nl/groen

Een leuke combinatie voor zo’n boom spiegel is bonen of doperw-ten, maïs, en pompoen.De maïs zorgt er voor dat de bonen een stok hebben om tegenaan te klimmen en pompoen houdt met zijn grote bladeren het licht weg zo-dat onkruid geen kans krijgt om op te komen.

Het creëren van duurzame concepten voor opdracht-gevers die net als wij graag een bijdrage leveren aan een betere wereld is onze grootste drijfveer.

Het combineren van milieu- en sociale vraagstukken met duurzame communicatie is daarbij essentieel voor het bereiken van bewust-wording. Zorg dragen voor onze wereld op een duurzame manier biedt geweldige mogelijkheden en voldoening.

Wij geloven in een duurzame toekomst. Voor u, voor uw kinderen en kleinkinderen. Voor iedereen! YN BV

YN BVRengersweg 23

9062 EA Oentsjerk058 213 45 23


Groene tips

1. Samen tuinieren is dubbelplezier!

Zijn je buren ook enthousiast over groen in de buurt, en wil je samen aan de slag? Dat is goed nieuws! Veel gemeentes hebben projecten waarbij ze je kunnen helpen met het aanleggen van een groene plek. Kijk bijvoorbeeld eens of je plan kan aansluiten bij Shared Green Space of Groene Loper. Wijkpanels in Leeu-warden hebben vaak wat budget om spulletjes voor een gedeelde tuin te kopen. Wat dacht je van een gezamenlijke moestuin, speeltuin, of buurtkippen?

Tip: Neem eens een kijkje op:www.friesemilieufederatie.nl/wat-doen-wij/mens-en-natuur/de-groene-loper/

2.Gevels en ramen

Voor een mooie groene omgeving heb je niet veel ruimte nodig. Een gevel- of raamtuin bijvoorbeeld, neemt bijna geen plek in beslag. En toch kun je hier prachtige bijen- en vlinderbloemen kweken, of juist eetbare planten om zelf van te ge-nieten. Een geveltuintje leent zich goed voor klimplanten als clematis, of hoge bloeiers als zonnebloemen en stokrozen. Een geveltuin is een smalle tuin langs de gevel van particuliere wo-ningen op gemeentegrond. Je mag een rij van ongeveer 1 tegel breed voor je huis weghalen en hier plant-jes in zetten. Neem wel even contact op met de gemeente.Heb je geen gevel? Een mooie raamtuin langs een groot zonnig raam kan ook. Zo kun je van zelfge-kweekte groente en kruiden genie-ten, zonder dat het veel ruimte kost.

Tip: ga naar www.raamtuin.nl voorleuke inspiratie

3.Spiegeltje spiegeltje…

Het vierkante stukje grond onder een boom heet een boomspiegel. Deze boomspiegel mag je adopte-ren, er plantjes in zetten, en zelf iets moois van maken. Sommige gemeentes hebben hier spelregels voor gemaakt. Vraag dus even bij je gemeente na voordat je begint. Zo mag je in Leeuwarden de boomspiegel ophogen met goede grond, en kun je een witte tegel aan-vragen om bij de groenbeheerders aan te geven dat jij die spiegel be-heert (en dat ze dus niet hoeven te schoffelen!) Als je een boomspiegel adopteert moet je hem zelf verzor-gen en water geven.

Tip: alle spelregels en meer info vindje hier: www.leeuwarden.nl/groen

Een leuke combinatie voor zo’n boom spiegel is bonen of doperw-ten, maïs, en pompoen.De maïs zorgt er voor dat de bonen een stok hebben om tegenaan te klimmen en pompoen houdt met zijn grote bladeren het licht weg zo-dat onkruid geen kans krijgt om op te komen.

Duurzaam Bouwloket Fryslânhelpt huiseigenaren bij energiebesparing

Financieel voordeel doorenergie besparenMomenteel is het zeer interessant om je geld te in-vesteren in het verduurzamen van je woning. De rente van spaargeld op de bankrekening heeft na-melijk een recordlaagte behaald van circa 1 procent. Door te investeren in maatregelen zoals dak-, vloeren gevelisolatie en het toepassen van zonnepane-len behaal je in veel gevallen een hoger rendement dan met je geld op de spaarrekening. Energiebe-sparende maatregelen zijn een investering, maar le-veren uiteindelijk meer op. Daarnaast zijn er diverse subsidieregelingen en financieringsmogelijkheden van kracht. Duurzaam Bouwloket Fryslân wijst je graag op de mogelijkheden via de subsidiepagina www.duurzaambouwloket.nl/subsidieregelingen

Veel bespaarkansen voorFriese woningenIn Fryslân liggen nog veel kansen om voor het verduurza-men van de verouderde woningvoorraad. Het overgrote deel van de particuliere woningen in Fryslân is gebouwd voor 1979. Dit betekent dat veel woningen nog slecht geïsoleerd zijn en het nodige onderhoud verdienen. Een verouderde woning die veel energie verbruikt, verliest de concurrentiestrijd op de woningmarkt van energiezuini-ge woningen. Gevolg hiervan is een waardedaling van de woning. Bij het verduurzamen van je woning blijft de waarde niet alleen behouden, maar zal die in veel geval-len zelfs stijgen. De samenwerkende Friese gemeenten helpen woningbezitters op weg met de expertise van het Duurzaam Bouwloket Fryslân.

Gratis energieadviesBen je als woningbezitter benieuwd naar de moge-lijkheden? Ga voor alle informatie en vragen over duurzaam (ver)bouwen, energie besparen, energie

opwekken en subsidieregelingen naar de website www.duurzaambouwloket.nl/fryslan. Van kleine be-spa-ringstips tot de grotere ingrepen, je vindt het alle-maal terug op de website.

Wil je direct contact met een adviseur?

Mail naar [email protected] stuur een WhatsAppbericht bericht naar06 45 45 11 88

Twijfel je over energiebesparing en wil je gratis onafhankelijk advies en informatie over de keuzes en mogelijkheden? Het Duurzaam Bouwloket Fryslân helpt je bij het maken van de juiste keuzes! Duurzaam Bouwloket is het energieloket van de samenwerkende Friese gemeenten en provincie Fryslân. Een helpende hand voor huiseigenaren die benieuwd zijn hoe ze hun woning energiezuinig, duurzaam en comfortabel kunnen maken. Naast het bieden van informatie over de te nemen maatregelen, staan de adviseurs van Duurzaam Bouwloket je graag te woord met al je verdere vragen over energiebesparing thuis. Ook brengen ze je in contact met gecertificeerde bedrijven uit de regio en kunnen ze je alles vertellen over subsidieregelingen. Bezoek de website www.duurzaambouwloket.nl/fryslan en ont-dek de mogelijkheden, of stel je vraag via [email protected].


Gras verbranden voor warmte

Bio Energie Friesland uit Terwispel wil Friesland voorzien van warmte door gras dat normaal gesproken als afval wordt beschouwd, te verbranden en zodoende warmte op te wekken. Wij spraken met Sytse Jonker over de ambitie van dit bedrijf.

“Het idee om het bedrijf op te zetten kwam vanuit de provincie Fryslân. Terreinbeheerders zoals Staatsbosbeheer, It Fryske Gea maar ook de provincie blijven vaak opgescheept zitten met het gemaaide gras uit bermen. Dit gras wordt meestal geleverd aan de agrarische sector maar deze markt is niet groot genoeg om al het gras kwijt te raken. Hierdoor blijft er altijd een heleboel gras over dat nergens voor gebruikt wordt en dus wordt gecomposteerd.”

“Toen ontstond het idee om dit gras ook nuttig te gebruiken, namelijk door het te verbranden waardoor dan weer warmte ontstaat. Maar om gras te verbranden heb je een oven nodig. Deze oven bleek niet erg makkelijk te vinden. In Nederland was er nergens een geschikte oven beschikbaar. Uiteindelijk werd in Denemarken een oven die geschikt leek, gevonden.”

“In samenwerking met provincie Fryslân is de oven bij het zwembad van Gorredijk komen te staan met als doel het bad te verwarmen. Het belangrijkste was om te ontdekken hoe de uitstoot zo klein mogelijk gehouden kon worden en er zoveel mogelijk energie gecreëerd kon worden. Deze proeven hebben anderhalf jaar geduurd maar waren toch geen succes. Uiteindelijk hebben we zelf een kachel gebouwd met de ervaring die is opgedaan in Gorredijk.”

“Aan deze kachel word nog steeds gewerkt omdat er heel veel regels zijn. De uitstoot is bijvoorbeeld nog niet in orde. Voordat de kachel in de verkoop kan worden gedaan, moet dit eerst op orde. Toch is er nu ook al veel belangstelling voor de kachel. Veel bedrijven uit Nederland zijn geïnteresseerd in het idee om gras te verbranden omdat zij het gras ook niet kwijt kunnen. Verder is er ook interesse uit Engeland. Een tijd geleden zijn de Engelsen hier al wezen kijken.”

HalTips:Doe de verwarming uit in de gang: als je van buiten komt is het binnen toch warmer, bovendien ontsnapt de warme lucht snel naar buiten.Energiebesparende producten:• Brievenbusborstel • Spaarlamp• Deurdrangers • Tochtstrips

WoonkamerStand-by- en sluipverbruik• Stand-by- en sluipverbruik is ongeveer 12% van je hele energierekening. • Een telefoonoplader in het contact zonder telefoon, kost je jaarlijks € 8,-• Zet een tv echt uit, i.p.v. op stand-byVerwarming• 75% van je gasrekening gaat naar de verwarming van je huis. Een grote kostenpost dus, waar je flink op kan besparen!• Zet de kachel een graadje lager, dit scheelt als snel € 100,- per jaar.• Zet de verwarming een uur voordat je gaat slapen lager, het huis blijft nog wel even warm en het kan je een besparing opleveren tot € 40,- per jaar. • Hang gordijnen voor het raam, zo komt er minder kou van het raam af. Hang die gordijnen niet over de verwarming, want dan kan de warmte weer minder goed de kamer in.• Zet je bank niet vlak voor de verwarming, dit houdt ook de warmte tegen. Verwarming• Verlichting uit waar dat niet nodig is, ook als je maar even weg bent. Spaarlampen en TL verlichting mogen ook voor korte tijd uit. Dat ze dan eerder kapot gaan is een fabeltje.• Sfeerverlichting kost ook geld• Juiste wattage in de lampEnergiebesparende producten: • Spaarlampen • Deurdrangers• Radiatorfolie • Stekkerblok

KeukenEnergiezuinig koken:• Zet de pan op de juiste pit • Kook met de deksel op de pan• Zet het eten op met weinig water • Zet het gas lager als het eten kookt• Trek ook stekker van bijvoorbeeld uw koffiezetapparaat uit het stopcontactDiepvries/koelkast:• Zet de koelkast/diepvries op een koele plaats, niet dichtbij de verwarming of het fornuis.• Ontdooi je diepvries regelmatig. Door het laagje ijs moet de diepvries harder werken om te koelen• Laat eten helemaal afkoelen voor je het in de koelkast zet. Ontdooi eten ook in de koelkast, dit werkt als een koelelement. • Gebruik als dit niet noodzakelijk is geen tweede koelkast of vriezer.Water besparen:• Gebruik een teiltje bij het afwassen. Zo gebruik je veel minder warm water en bespaar je ook nog op gas! • Gebruik een afwasmachine alleen als hij vol is.Energie/waterbesparende producten: • Waterbesparende perlator.• Klein stekkerblok tegen stand-by- en sluipverbruik van al je elektrische apparaten in de keuken.• Koelkast thermometer: koelkasten staan vaak veel te koud. Meet het en pas zelf de temperatuur aan.

SlaapkamerEnergiegebruik:Haal alle opladers die niet worden gebruikt uit het stopcontact. Opladers in het stopcontact gebruiken stroom, ook al laden ze niets op! Dit kan oplopen tot € 8,- per jaar per lader. Daarnaast is er klein risico op brandgevaar. Verwarming: Doe de verwarming niet aan in ruimtes waar je weinig bent, zoals slaapkamers. Energiebesparende producten: • Gadgets: cadeautjes voor de kinderen • Spaarlampen• Klokje op ‘water’ i.p.v. elektriciteit • Nachtlampje

Badkamer/toiletTips:• Probeer minder lang te douchen, zo bespaar je water en gas. Eén minuut korter maakt al verschil. • Haal de opladers van de tandenborstel en elektrisch scheerapparaat uit het stopcontact. Ze verbruiken constant elektriciteit. • Goed ventileren in je huis is belangrijk en bij voorkeur met warmteterug- winning. Droge lucht warmt sneller op dan vochtige. • Gebruik een douchewisser, doordat je de douchedruppels van de muur haalt hoeft het water niet te verdampen waardoor de luchtvochtigheid stijgt. Bijkomend voordeel is dat er minder tot geen kalk wordt afgezet.• Gebruik de bespaarknop (als je die hebt) zoveel mogelijk bij een kleine boodschap, in plaats van de gewone knop. Je bespaart zo een aantal liter per keer dat je doorspoelt. • Doe lichten uit in ruimtes waar je niet bent, ook al is het een spaarlamp.Energiebesparende producten: • Waterbesparende douchekop • Douchecoach met alarm• Waterbesparende perlator • Douchewisser• Waterbesparend toilet, bespaart jaarlijks 23 m3 water

Energie besparen in woning

ZolderTips:• Isoleer de leidingen van je verwarming. Vaak is het niet nodig om de zolder te verwarmen, het kost alleen maar geld. Isolatiemateriaal is te koop bij de doe-het-zelf winkels. • Isoleer je dak, hier ontsnapt vaak veel warmte. • Was zo min mogelijk en op de laagst mogelijke temperatuur.• Gebruik een wasdroger zo min mogelijk, hang de was als het kan buiten.

MET DANK AAN ENERZJY KOÖPERAASJE GARYP

subsidiesubsidieSamen met u gaan wij op zoek naar aantrekkelijke subsidieregelingen voor uw plannen. Wij verzorgen voor u het gehele traject; van onderzoek tot einddeclaratie..

Hoogland Subsidieadvies Polluxweg 20

8938 AZ Leeuwarden telefoon: 058-2804248

fax: 058-8450120

www.hooglandsubsidieadvies.nl

voor de innovatieve ondernemer

Rustgevend en duurzaam varen door de grachten van Leeuwarden

Greenjoy sloepverhuur in Leeuwarden wordt gerund door Ritske Merkus en Oane Hoekstra. Op een beurs in Amsterdam raakten de beide ondernemers geïnspireerd door het concept Greenjoy dat in verschillende steden in Nederland uitgerold is. Op de terugreis naar Leeuwarden hakten Ritske en Oane de knoop al door: zij besloten Greenjoy te introduceren in Leeuwarden.

GreenJoy verhuurt fluisterbootjes in Leeuwarden. De fluisterbootjes zijn gemaakt van aluminium, hergebruikt plastic en zijn geheel elektrisch. Het unieke aan deze bootjes is dat ze volkomen geluidloos varen. “Je vaart op eigen gelegenheid geluidloos door de grachten van Leeuwarden. Dit is echt een unieke ervaring”, aldus Ritske Merkus en Oane Hoekstra.

De accu’s van de fluisterbootjes worden altijd hergebruikt. Ook

het boeken van de bootjes wordt op een duurzame wijze gedaan, namelijk via internet. Er is geen papier meer nodig dus goed voor het milieu. Ook wordt het bedrijf niet gepromoot met flyers en posters maar gewoon via de social media.

De doelgroep bestaat uit toeristen, studenten en inwoners van Leeuwarden. De grootste doelgroep van het bedrijf zijn toeristen. Acht hotels in Leeuwarden bieden het Bed & Boot arrangement aan. Boekt u dit arrangement dan ligt er een fluistersloepje voor u klaar. Daarnaast wordt er natuurlijk in het betreffende hotel overnacht. Ook doet GreenJoy mee aan loterijen en bingo’s van studenten.

Ritske Merkus is privé ook zeer bewust bezig met duurzaamheid. Hij rijdt bijvoorbeeld in een elektrisch auto. Ritske kiest bewust voor een elektrische auto, maar hij wijst erop dat de keuze voor een elektrische auto op de langere termijn ook voordeliger is. Op het huis van Ritske liggen zonnepanelen en in huis maakt hij gebruik van ledlampen.

Bent u getriggerd door dit verhaal en wilt u Leeuwarden zien op een unieke manier?

Ga dan nu naar leeuwarden.greenjoy.nl en ontvang 10 euro korting op een rondvaart.

Wat biedt De SeedyksterToer:

• Rondritten door het

buitendijks gebied

• Uitkijktoren

• Exposities

• Terras

• Mini camping

• Feesten en partijen

De SeedyksterToer • Telefoon 0518 41 14 34Zeedyk 8 Marrum • www.seedykstertoer.nl

anders


Gras verbranden voor warmte

Bio Energie Friesland uit Terwispel wil Friesland voorzien van warmte door gras dat normaal gesproken als afval wordt beschouwd, te verbranden en zodoende warmte op te wekken. Wij spraken met Sytse Jonker over de ambitie van dit bedrijf.

“Het idee om het bedrijf op te zetten kwam vanuit de provincie Fryslân. Terreinbeheerders zoals Staatsbosbeheer, It Fryske Gea maar ook de provincie blijven vaak opgescheept zitten met het gemaaide gras uit bermen. Dit gras wordt meestal geleverd aan de agrarische sector maar deze markt is niet groot genoeg om al het gras kwijt te raken. Hierdoor blijft er altijd een heleboel gras over dat nergens voor gebruikt wordt en dus wordt gecomposteerd.”

“Toen ontstond het idee om dit gras ook nuttig te gebruiken, namelijk door het te verbranden waardoor dan weer warmte ontstaat. Maar om gras te verbranden heb je een oven nodig. Deze oven bleek niet erg makkelijk te vinden. In Nederland was er nergens een geschikte oven beschikbaar. Uiteindelijk werd in Denemarken een oven die geschikt leek, gevonden.”

“In samenwerking met provincie Fryslân is de oven bij het zwembad van Gorredijk komen te staan met als doel het bad te verwarmen. Het belangrijkste was om te ontdekken hoe de uitstoot zo klein mogelijk gehouden kon worden en er zoveel mogelijk energie gecreëerd kon worden. Deze proeven hebben anderhalf jaar geduurd maar waren toch geen succes. Uiteindelijk hebben we zelf een kachel gebouwd met de ervaring die is opgedaan in Gorredijk.”

“Aan deze kachel word nog steeds gewerkt omdat er heel veel regels zijn. De uitstoot is bijvoorbeeld nog niet in orde. Voordat de kachel in de verkoop kan worden gedaan, moet dit eerst op orde. Toch is er nu ook al veel belangstelling voor de kachel. Veel bedrijven uit Nederland zijn geïnteresseerd in het idee om gras te verbranden omdat zij het gras ook niet kwijt kunnen. Verder is er ook interesse uit Engeland. Een tijd geleden zijn de Engelsen hier al wezen kijken.”

Noordelijk Lokaal DuurzaamIn deze uitgave van ‘Ik hou van

Fryslân’ treft u veel informa-

tie, ervaringen en verhalen aan

over energiecoöperaties, lokale

duurzame energie en Noordelijk

Lokaal Duurzaam. Wat houdt dit

allemaal in? Wat kan het voor u

betekenen? En hoe kunt u mee-

doen? We spraken hierover met

Martijn van Son van Noordelijk

Lokaal Duurzaam.

Energie is in ons leven niet meer weg te denken, alleen een stroomuitval van een uurtje levert al ongelofelijk veel problemen op. In huis valt de koelkast uit, uw telefoon laadt niet meer op, en u kunt ’s avonds niet naar uw favoriete tv-programma kijken. Op straat doen de stoplichten en de oplaadpunten voor uw elektrische auto het niet meer, ziekenhuizen gaan over op de noodag-gregaat, alles loopt in het honderd. En het vreemde is dat we dit allemaal in handen laten van een paar grote inter-nationale energiebedrijven. Waarbij we ook nog eens totaal geen zeggenschap hebben over de herkomst van de ener-gie of wat er met de opbrengsten ge-beurt. Dat moet toch anders kunnen?

‘Geen zeggeschap over energie? Dat kan

ook anders’

Andere energie“Dat kan ook anders”, aldus Martijn van Son van Noordelijk Lokaal Duurzaam. Een paar jaar geleden ontstond, uit on-vrede met de huidige gang van zaken, het idee om het initiatief in eigen hand te nemen. Om mensen weer zeggen-schap te geven over waar hun energie vandaan komt en ervoor te zorgen dat de opbrengsten in de eigen regio blij-ven. Om dit mogelijk te maken gingen mensen zich verenigen in lokale (ener-gie)coöperaties, omdat je samen nu eenmaal sterker staat dan alleen. Om de energielevering zelf te kunnen rege-

len werd de volgende stap gezet. Men richtte, samen met hun Groningse en Drentse zusterorganisaties een energie-leverancier op. “En zo hebben al deze lokale coöperaties samen hun eigen coöperatieve energieleverancier; Noor-delijk Lokaal Duurzaam opgericht”, zo vertelt Martijn.

Wat houdt dit in?De naam Noordelijk Lokaal Duurzaam zegt eigenlijk precies waar het voor

staat. Noordelijk, want het is de eigen energieleverancier van en voor de drie Noordelijke provincies. Lokaal, want de energie wordt zo lokaal mogelijk inge-kocht en de opbrengsten worden ook weer lokaal geïnvesteerd. En Duurzaam, want men levert uitsluitend groene en duurzame elektriciteit en gas uit de ei-gen regio.

Noordelijk Lokaal Duurzaam is nu onge-veer twee jaar actief als leverancier en met succes, ”We groeien gestaag en krijgen steeds meer bekendheid. Grote coöperaties als Ameland en Grunne-ger power hebben zich aangesloten en dat levert, mede door hun activiteiten (Ameland heeft bijvoorbeeld het groot-ste zonneveld in Nederland red.) veel publiciteit op.” Verder is Noordelijk Lokaal Duurzaam met 60 aangesloten energiecoöperaties verreweg de groot-ste coöperatieve energiebeweging van Nederland.

‘We groeien gestaag en krijgen steeds meer

bekendheid’

Waarom is het beter?Niet onbelangrijk is dat Noordelijk Lo-kaal Duurzaam, anders dan de normale leveranciers, winst niet als hoofddoel heeft en is er winst, dan vloeit deze vol-ledig terug in de Friese samenleving.

GegarandeerdEn wat voor u als afnemer ook belang-rijk is, via uw eigen dorpscoöperatie bent u mede-eigenaar, en dus heeft u zeggenschap over wat uw energiele-verancier doet. Zo voorkomen we met z’n allen dat de macht over energie in handen is van een paar grote leveran-ciers. In geval van nood hebben we dan

onze eigen lokaal opgewekte energie, en voorkomen we zo doom-scenario’s.

Te mooi om waar te zijn? Het is nog mooier! Als u via een lokale coöperatie klant wordt van Noordelijk Lokaal Duur-zaam, dan gaat er gegarandeerd maar liefst 75 euro per jaar (!) naar de lokale coöperatie. Dat lijkt misschien niet veel, maar rekent u even mee; uw dorp heeft 2.000 inwoners, dus ongeveer 1.000 huishoudelijke aansluitingen. Als vervol-gens 25% van de inwoners klant wordt, levert dit het dorp jaarlijks bijna 20.000 euro op, wat zij weer kan investeren in lokale duurzame energieprojecten zoals bijvoorbeeld in zonnepanelen op het dorpshuis of in een eigen postcoder-oosproject.

Het misschien wel belangrijkste aspect is de gegarandeerde duurzame manier van het opwekken van energie. Dat de wereld niet eeuwig op olie en gas kan draaien hebben we inmiddels wel door en de groene alternatieven zijn inmid-dels ook economisch rendabel en geen toekomstvisioen meer. Nu investeren in groene energie is het beste wat we kun-nen doen, en als afnemer van energie bij Noordelijk Lokaal Duurzaam draagt u een steentje bij aan een schonere wereld.

‘Niet alleen energie voor een eerlijke prijs, maar ook een bijdrage

betere wereld’

Hoe kan ik meedoen?Vrijwel ieder huishouden in Friesland krijgt maandelijks een energienota, be-talen moet u toch. Dan is het toch veel leuker om te weten dat een deel van uw geld rechtstreeks in uw dorp terug-vloeit en dat u weet dat het Friese geld terugkomt in de Friese economie in de vorm van banen en projecten? En dat u weet dat het bijdraagt aan de wereld van onze kinderen?

Meedoen is simpel, u gaat naar de website van Noordelijk Lokaal Duur-zaam en meldt u daar aan. Bent u niet zo vertrouwd met computers? Geen probleem, er zijn veel lokale coöpera-ties die u kunnen helpen of u belt de klantenservice van Noordelijk Lokaal Duurzaam, die leggen u graag uit hoe het werkt en ze helpen u indien nodig bij het invullen van de gegevens. Zo doen we dat, we helpen elkaar en sa-men gaan we op weg naar een fossiele brandstof vrije wereld.

Op die manier is het kringetje rond: “Niet alleen eerlijke energie voor een eerlijke prijs, maar ook een bijdrage aan een CO2-vrije en energie neutrale we-reld!”, aldus een bevlogen Martijn!

Kijk voor meer informatie op:www.noordelijklokaalduurzaam.nl


Goutumer Enerzjy Koöperaasje, zo GEK nog niet!De Goutumer Enerzjy Koöperaasje (in oprichting) staat voor samen verant-woord omgaan met energie en verduur-zamen. Met een coöperatie verwachten we samen verbeteringen te realiseren die individueel minder snel lukken. Bijvoor-beeld met lokale energieproductie die de komende jaren belangrijker wordt. De winst hieruit wordt gebruikt voor nieuwe projecten. GEK stimuleert innovatie en

creatieve benaderingen: niet alleen zonnepanelen op een dak plaatsen, maar ook manieren die minder voor de hand liggen. De coöperatie kiest bewust voor lokale stroom voor een concurrerende prijs. Daarbij staan de waarden: Sa-menwerken, Duurzaam, Transparant, Innovatief en Toekomstgericht centraal. (foto: Willem Bokkes)

Coöperatie Boksum Energie(k) wil 100 klantenCoöperatie Boksum Energie(k) streeft er naar in Boksum zo veel mogelijk klanten te werven voor Noordelijk Lokaal Duurzaam. Dit is de

eigen duurzame co-operatieve energie-leverancier van en voor het Noorden. Alleen klanten kun-nen lid worden van Coöperatie Boksum Energie(k).

Boksum telt ongeveer 150 energie aansluitin-gen. Coöperatie Boksum Energie(k) heeft nu al 15 klanten, dat is al 10% van de aansluitingen. “100 klanten moet mogelijk zijn”, aldus voorzit-ter Sible van der Werf. “We worden zo minder afhankelijk van de grote energiebedrijven en nemen het energieheft in eigen hand. Het leu-ke is ook dat de winsten terugvloeien naar het eigen dorp. We kunnen hiermee straks bijvoor-beeld ons dorpshuis energieneutraal maken.”

Kijk voor meer informatie op de websiteooperaasje.nl/boksumenergiek

Energie Coöperatie Achter de HovenEnergie Coöperatie Achter de Hoven is een ini-tiatief van een groep gemotiveerde bewoners uit de wijk Achter de Hoven in Leeuwarden die,

zonder winstoog-merk en samen met de bewoners, van Achter de Ho-ven de duurzaam-ste wijk van Frys-lân willen maken.

De wijk Achter de Hoven is volop in beweging. Er zijn al vele initi-atieven tot uitvoering gebracht en gerealiseerd. Wilt u ook meehelpen of meedenken de wijk duurzamer en leefbaarder te maken? Dat kan, zie hiervoor de vacatures op de site. Ook willen we dit jaar nog starten met de realisatie van een kenniscentrum in de wijk.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.ecachterdehoven.nl

Enerzjy Koöperaasje WestergeastDe Enerzjy Koöperaasje Westergeast is ont-staan vanuit Plaatselijk Belang Westergeest. Het bestuur hiervan is van mening dat we met het oog op de energietoekomst actie moeten ondernemen. Fossiele brandstoffen raken op zodat er alternatieven gezocht moeten worden.

In samenwerking met Ús Koöperaasje hebben we de EKW opgericht, om samen te werken aan betaalbare en duurzame energie. De grote energie maatschappijen sluizen de winst door naar de aandeelhouders. Wij willen dit geld, dat we nu ook al betalen, terug laten vloeien naar ons dorp.

Wij hebben als uitgangspunt, dat alles wat we doen, voordeel moet opleveren voor de leden, energie afnemers van EKW en Westergeast als gemeenschap. Door samen te werken en col-lectief aan de slag te gaan is dit te realiseren, de technieken zijn er, de wil is er, het geld is er, de energierekening betalen we nu toch ook!

Kijk voor meer informatie op de websitewww.grieneko.frl

Enerzjy Koöperaasje Aldeboarn (EKA)

EKA is ontstaan op initiatief van enkele ‘groe-ne’ Boarnsters in oktober 2014 en een jaar la-ter officiëel opgericht. Wij willen met ons dorp bijdragen aan de groene energiedoelen van Nederland en volledig energie-onafhankelijk worden. Doelstellingen: stimuleren, faciliteren en advi-seren van energiebesparing en lokale duurzame energieproductie om de leefbaarheid voor in-woners, bedrijven en organisaties in Aldeboarn en directe omgeving nu en in de toekomst te bevorderen.

Kijk voor meer informatie op de websitekooperaasje.nl/aldeboarn

Marsumner Energzy KoöperaasjeEind 2015 is de Marsumner Energzy Koöperaas-je opgericht. Een gemotiveerd bestuur vol met ideeën gaat nu aan de slag, het echte werk kan beginnen: Marsum duurzaam maken. We be-ginnen met energieprojecten, maar willen ook de “Mienskip” versterken. Wil je meedenken, wordt dan lid. Stuur voor info een mail naar [email protected]. En vergeet niet om de MEK te steunen door groene energie af te nemen van de NLD, onze eigen noordelijke energie leve-rancier. Tot ziens namens het bestuur: Hans Wassenaar, Wim de Vries, Jorg Stolzenberg, Py-ter Stornebrink (kandidaat bestuurslid).

Kijk voor meer informatie op de websitewww.mek.frl

DEBo (Duorsume Enerzjy Boalsert)Reeds vanaf 1988 is de Miljeu Wurkgroep Boal-sert actief op het ge-bied van duurzaamheid. Niet zo gek dus dat zij tijd heeft gestoken in het tot stand komen van een energiecoöperatie: DEBo (Duorsume Enerzjy Boalsert).De start vond plaats op schrikkeldag 29 februari.

Van deze ’Leap-day‘ maakte DEBo een ‘Ljep-dei‘ door op deze dag de sprong te maken naar de opening van haar standplaats: Grote Dijlakker 37. Deze voormalige winkel is iedere vrijdagavond voor geïnteresseerden in onze co-operatie open van 8 tot 9 uur. DEBo gaat zich inzetten voor energiebesparing, nieuwe schone energieproductie en voor maatschappelijke projecten in Bolsward.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.debo.frl

Wommelser Enerzjy KoöperaasjeDe Wommelser Enerzjy Koöperaasje, afgekort WEK, wil Wommels verduurzamen. Daartoe wil de WEK zelf groene energie in Wommels op-wekken, het verbruik van grijze energie in Wom-mels transformeren naar verbruik van groene energie, inwoners van Wommels stimuleren energie te besparen en duurzaamheids- en leef-baarheidsprojecten in Wommels ondersteunen. Door op het gebied van energievoorziening het heft in eigen handen te nemen, kunnen de coöperatieleden zelf de kleur van hun energie (groen) bepalen, het milieu sparen en de op-brengsten van het zelf opwekken van stroom of het afnemen daarvan van NLD in eigen dorp besteden.

Kijk voor meer informatie op de websitewekwommels.nl

Mei-inoar Grien FerwerderadielMei-inoar Grien is dé nieuwe energie coöpe-ratie in Ferwerderadiel en is opgericht dóór en vóór de inwoners van Ferwerderadiel. Mei-inoar Grien is een jonge coöperatie die zich als eerste richt op klanten. Hoe meer klanten des te meer geld er terug vloeit naar de dorpen. Voor een krimpgebied is het heel belangrijk om op eigen benen te blijven staan en dus voor eigen inko-men te zorgen!Mei-inoar Grien organiseert bij bewoners en bestaande klanten keukentafelgesprekken. Bewoners vragen uit hun eigen omgeving een aantal mensen, buren en vrienden aan de keu-kentafel te komen zitten en bestuursleden van Mei-inoar Grien vertellen welke winst er valt te behalen wanneer iemand klant wordt.

Neem voor meer informatie contact op [email protected]

Energiecoöperatie GrienekoGrieneko is de actieve energiecoöperatie van de dorpen Baard, Easterlittens, Húns en Leons, opgericht in 2015 en heeft tot doel energieneu-traal worden en investeren in lokale gemeen-schap. Thans zijn er 53 leden, waarvan er 22 klant zijn van energieleve-rancier Noordelijk Lokaal Duurzaam. Er is recent actie gevoerd om mensen zonnepanelen te doen aanschaffen, waarbij tot nu toe ruim 250 panelen geplaatst zijn. Actie-ve werkgroep ‘Bûthús’ is er om lokaal opwekte zonne-energie op bijv. staldaken beschikbaar te stellen door participatie/postcoderoosregeling. Er staat een gezamenlijke actie met 4 andere lokale coöperaties op stapel voor het krijgen van meer leden en klanten voor NLD, d.m.v. forse korting (30%) op LED-lampen. Grieneko is actief op Facebook en Twitter en heeft een eigen website.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.grieneko.frl

Zo’n dak! Daar kun je wat mee!Als je dit dak vol legt met zonnepanelen, dan kun je doen wat je in het Beschermde Dorps-gezicht niet mag. Dan investeer je in je eigen panelen. Je haalt bovendien een rendement van 5%. Dat is méér dan bij de bank. Slút my mar oan! Je helpt er het milieu mee. Maar ook de leefbaarheid van Poppenwier. Ook je eigen portemonnee wordt er beter van. Sluit je aan bij www.noordelijklokaalduur zaam.nl/poppenwier-enerzjy en investeer je in je eigen dorp.

Kijk voor meer informatie op de websitenoordelijklokaalduurzaam.nl/poppenwier-enerzjy

‘Sa krigel as in bij!’Krigel betekent immers energiek, actief. En zo-als een bijenvolk samen de klus klaart, zo wil Doarpskoöperaasje Krigel SAMEN met alle inwoners van Nij Beets het dorp van ener-gie voorzien. Hoe meer Beetsters besluiten om duurzame energie af te nemen van NLD (Noordelijk Lokaal Duurzaam Energie) hoe hoger het jaarlijkse bedrag voor Nij Beets. Doarpskoöperaasje Krigel staat klaar om daar-mee duurzame projecten te realiseren die het dorp ten goede komen. Dat kunnen geza-menlijke zonnepanelen zijn, een speelplek of een bankje in het groen... Nij Beets wordt er dus beter van als het Krigel goed gaat! Zo’n doarpskoöperaasje werkt bovendien verbin-dend en maakt Nij Beets beter voorbereid op een duurzame toekomst. Dat wilt u toch ook?

Kijk voor meer informatie op de websitewww.krigel.nl

Encowe (Energie Coöperatie West-stellingwerf)Encowe is opgericht op 5 januari 2015 door een aantal ondernemers uit Weststellingwerf die zich allemaal betrokken voelen bij de eigen leefomgeving.

De Encowe is een coöperatie. Dit houdt in dat alle leden een stem hebben in hoe de coöperatie wordt geleid en welke activiteiten we ontplooien.Wij hebben één coöperatie opge-richt voor heel Weststellingwerf,

omdat we merkten dat er vele kleine initiatie-ven zijn die soms moeilijk en soms niet echt van de grond komen. Vanuit Encowe willen we al die initiatieven stimuleren en faciliteren en na-streven dat we optimaal samenwerken, zonder dat we het persoonlijke van ons eigen initiatief verliezen. Daarom wil de coöperatie ook in ie-der initiatief een ambassadeur hebben die de lokale belangen blijft monitoren.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.encowe.nl

‘Libje foar en meiinoar’‘Libje foar en meiinoar’ is de slagzin van Easter-wierrum. In 2014 is de Enerzjy Koöperaasje Eas-terwierrum (EKE) opgericht door een enthousiaste groep mensen die de saamhorigheid van het dorp onder-steunt. EKE is een energiecoöperatie voor be-woners van Easterwierrum die met haar leden geld in het dorp wil genereren om duurzame energieprojecten te ontwikkelen.

Kijk voor meer informatie op de websitekooperaasje.nl/eke

Enerzjy Koöperaasje GarypDe enthousiaste bestuursleden van Enerzjy Ko-operaasje Garyp en stichting de Griene Greide staan op het grote terrein waar binnenkort ruim 27.000 zonnepanelen zullen worden geplaatst. Samen goed voor de productie van 6 Mw aan donkergroene stroom voor ruim 1.700 huis-houdens! Dit is een van de grootste duurza-me maatschappelijke initiatieven in Nederland met een groot draagvlak onder de bevolking. Ook de overheden en financiers hebben po-sitief meegewerkt aan de realisatie van deze unieke zonneweide. Rond de zonneweide is er ook een gebiedsontwikkeling op gang geko-men waar vele maatschappelijke organisaties uit het dorp en deze regio bij zijn betrokken. Educatie en voorlichting zijn hierbij uitgangs-punten. Doel is om de inwoners van Garyp bewust te maken van het belang van een duur-zame toekomst voor ons en onze kinderen.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.ekgaryp.nl

9

10

Leefbaar Energie FeanwâldenLeefbaar Energie Fe-anwâlden (LEF) zet zich in om Feanwâl-den en Feanwâldster-wâl leefbaar te hou-den voor nu en in de toekomst. LEF is lid van Ús Koöperaasje en wederverkoper van groene energie van NLD. Hoe meer klanten van NLD, hoe meer geld er naar de vereniging gaat. Dat geld wil-len we als vereniging in ons dorp investeren.

Geld dat we gebruiken om de leefbaarheid in ons dorp te verbeteren, bijvoorbeeld door te investeren in eigen lokale energiebronnen en het repaircafé te organise-

ren. Lid worden van LEF doe je via de website.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.leffeanwalden.nl

14

128

3 11

1 5

7

62

Energie Coöperatie Dongeradeel (ECODon)

Energie Coöperatie Donge-radeel (ECODon) wil initia-tieven in dorpen, buurten en wijken stimuleren en facili-teren, maar vooral leden in staat stellen om eigen duur-zame energie op te wekken, ook als zij dit niet op hun

eigen huis of bedrijf kunnen doen. Daarom is de foto genomen bij de Ropta molen. Een be-drijfsloods van HZPC is één van de locaties waar we proberen een postcoderoos op te richten.

ECODon heeft twee doelen. Ten eerste om de lokale energiegebruikers, klanten/leden, te voorzien van zo lokaal mogelijk opgewekte groene stroom en zo groen mogelijk gas te-gen aantrekkelijke tarieven. Het tweede doel is om te investeren in projecten om (meer) lokaal duurzame energie te produceren. Wij gaan er-voor. Doe mee!

Kijk voor meer informatie op de websitewww.ecodon.nl

4

19

13

‘Slút my mar oan’

10

32

33

1711

37

15

25

21

2327

28

22

6

36

268

18

Uskooperaasje.nl

De 38 leden van Ús Koöperaasje in Fryslân stellen zich aan u voor

Alles voor een duurzaam en groen leven in Fryslân - Voorjaar 2016Pagina 16

AEC op Ameland: Grootste zonnepark van Nederland

Ameland volledig zelfvoorzienend met energie in 2020. Dat is het doel van de Amelander Ener-gie Coöperatie (AEC). Opgericht in 2009 levert deze coöperatie aan 1330 klanten Amelander zonnestroom en CO2 gecompenseerd gas.

Belangrijke mijlpaal was in 2016 de realisatie, met de gemeente en Eneco, van het momen-teel grootste zonnepark van Nederland. Met 23.000 zonnepanelen (6 MegaWatt) voorziet het in de energiebehoefte van alle Amelander huishoudingen. Met de financiële opbrengst worden nieuwe stappen gezet richting het energieneutrale eiland. Zo zijn er plannen voor carports met zonneparken op parkeerplaatsen en ontwikkelt de AEC een initiatief voor elektri-sche deelauto’s. Ook niet-Amelanders kunnen hun huizen gezellig en duurzaam verlichten met Amelander zonnestroom!

Kijk voor meer informatie op de websitewww.amelandenergie.nl

‘Ik doch it foar myn dorp en myn bern!’Bij Sjinkie Knegt draait alles om energie: “Ik was nooit de braafste jongen van de klas en ieder-een weet dat ik van auto’s houd. Maar inmiddels

ben ik ook vader en ben dol op mijn doch-ter. Ik wil haar een leef-bare wereld nalaten. Ik mag al een hybride auto rijden en het liefst doe ik dat straks met energie van mijn eigen

dak. Dan kan ik toch lekker snel blijven rijden. En zij mag wel stekkeren voor heit. Met onze lokale energiecoöperatie Dorp Centraal werken we samen aan de overstap naar schone ener-gie.”

Dorp Centraal is in januari door 35 enthou-siaste inwoners van de buitendorpen van (voormalig) Lemsterland opgericht.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.dorpcentraal.nl

Energiecoöperatie TrynergieEnergiecoöperatie Trynergie werkt op dit moment een aantal projecten uit die de ko-mende jaren worden uitgevoerd. Naast al gerealiseerde zonne-energie op particulie-re woningen wordt nu gewerkt aan groot-schalige opwekking van zonne-energie op bedrijfsdaken.

Dit gebeurt op twee manieren. Via een SDE+ subsidieregeling en via ver-schillende postcoderoosprojecten. Op die manier kan ook aan huurders van woningen en woningeigenaren zonder geschikte dak-oriëntatie zonne-energie worden aangeboden. Zij hebben de zekerheid dat deze regeling 15 jaar een belastingkorting oplevert. Op die manier werken Trynwâldsters samen aan het doel: de Trynwâlden energieneutraal én zelfvoorzienend.Met de regeling ‘Mienskipsenergie’ steunen we verenigingen in onze dorpen door hen in onze inkomsten te laten delen.

Enerzjy KoöperaasjeOm (de) Noorderpolderwww.kooperaasje.nl/ekon

Energie Coöperatie Spannumwww.kooperaasje.nl/spannum

Energie Coöperatie Ternaard(Encoter) www.kooperaasje.nl/encoter

Wijnjewoude Energie Neutraalwww.kooperaasje.nl/wen

EnergieKûbaardwww.kubaard.nl

Terhernster Enerzjykoöperaasje“De Poask” www.kooperaasje.nl/depoask

Energie Coöperatie Aengwirdenwww.usaengwirden.nl

‘Libje foar en meiinoar’‘Libje foar en meiinoar’ is de slagzin van Easter-wierrum. In 2014 is de Enerzjy Koöperaasje Eas-terwierrum (EKE) opgericht door een enthousiaste groep mensen die de saamhorigheid van het dorp onder-steunt. EKE is een energiecoöperatie voor be-woners van Easterwierrum die met haar leden geld in het dorp wil genereren om duurzame energieprojecten te ontwikkelen.

Kijk voor meer informatie op de websitekooperaasje.nl/eke

Enerzjy Koöperaasje GarypDe enthousiaste bestuursleden van Enerzjy Ko-operaasje Garyp en stichting de Griene Greide staan op het grote terrein waar binnenkort ruim 27.000 zonnepanelen zullen worden geplaatst. Samen goed voor de productie van 6 Mw aan donkergroene stroom voor ruim 1.700 huis-houdens! Dit is een van de grootste duurza-me maatschappelijke initiatieven in Nederland met een groot draagvlak onder de bevolking. Ook de overheden en financiers hebben po-sitief meegewerkt aan de realisatie van deze unieke zonneweide. Rond de zonneweide is er ook een gebiedsontwikkeling op gang geko-men waar vele maatschappelijke organisaties uit het dorp en deze regio bij zijn betrokken. Educatie en voorlichting zijn hierbij uitgangs-punten. Doel is om de inwoners van Garyp bewust te maken van het belang van een duur-zame toekomst voor ons en onze kinderen.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.ekgaryp.nl

Duorsume enerzjy foar it doarp!50% fan de fergoeding dy’t GEKE kriget giet nei in feriening yn it doarp nei jo eigen kar.

50% giet nei duorsume doelen yn Easte-rein.

Doch it foar dyn doarp!

Stap oer!

Kijk voor meer informatie op de websitewww.geke-easterein.nl

Bildtse stroom is geen droom!Dat is het motto van de Bildtse Energie Coope-ratie. De vier jonge initi-atiefnemers zetten zich in om energiegeld op het Bildt te houden en lokaal duurzame ener-gie op te wekken. “In 2016 wordt het eerste zonnecollectief afgele-verd waarin de bewo-

ners kunnen participeren”, zo voorspellen de initiatiefnemers Klaas Bijlsma, Leendert Nauta, Rinze Dijkstra en Simon Visbeek. De opbrengst van dit project wordt gebruikt om de leefbaar-heid in de gemeente te bevorderen. Daarnaast kunnen de inwoners van het Bildt elke vrijdag terecht bij het eigen energieloket aan de Dordt-sestraat 47a te Sint Annaparochie voor vragen over energie en besparen.

Kijk voor meer informatie op de websitebildtsestroom.nl

Heeg Energie Positief!Eind 2014 is Coöperatie Duurzaam Heeg op-gericht met als doel een duurzame toekomst voor Heeg. En dan duurzaam in de breedste zin van het woord: zelf energie opwekken, ener-gie besparen, maar ook het verbeteren van de leefbaarheid voor de bewoners van Heeg. We willen het geld dat we nu uitgeven aan grote, vaak buitenlandse energiebedrijven, in Heeg houden en daarmee een positieve impuls aan het dorp geven.

Op dit moment wordt het eerste Zonnecollec-tief van Heeg gerealiseerd.Particulieren en be-drijven hebben de handen ineen geslagen om samen ruim 250 zonnepanelen te plaatsen. De inschrijvingen overtroffen de verwachtingen, waardoor het tweede Zonnecollectief ook al in gang is gezet.

Doe mee! Ga naar www.duurzaamheeg.nl en wordt vandaag nog lid van Coöperatie Duur-zaam Heeg.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.duurzaamheeg.nl

Energie Coöperatie WesteindeDe ECW is op 21 mei 2014 opgericht met als doel: energiebesparing, comfortverbetering in woningen en het opwekken van duurzame energie in de wijk Leeuwarder Westeinde. Wij adviseren daarbij de leden van de ECW.

Wij doen dit uit idealisme: zorg voor de wereld van morgen en uit betrokkenheid bij onze wijk. De wens om werkgelegenheid in eigen omge-ving te stimuleren en te streven naar een meer onafhankelijke energievoorziening.

We werken samen met de provincie en de ge-meente aan de realisering van het zonnepark Westeinde met 12.000 zonnepanelen op de oude weg van Leeuwarden naar Harlingen.

Daarnaast hebben we samen met anderen en met een financiële bijdrage van de stadsregio Leeuwarden onder begeleiding van de Stich-ting GEN een routekaart ontwikkeld om de wijk Westeinde in 2040 “all electric” en energieneu-traal te maken.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.ecwleeuwarden.nl

EDW is uniek… maar ook één van de veleEDW is een unieke coöperatieve vereniging die van Woudsend e.o. een duurzamer regio wil maken. EDW is o.a. wederverkoper van groene stroom en gas van NLD Energie (Noordelijk Lo-kaal Duurzaam).

EDW besteedt de wederverkoperspremie (E 75,- per klant per jaar) aan duurzame en so-ciale (energie)projecten in haar werkgebied (Woudsend, Koufurderrige, Indyk, Ypecolsgea en Smallebrugge).

De leden van EDW bepalen het beleid en de besteding van opbrengsten.

EDW is een coöperatieve vereniging voor Woudsend en omgeving met uitgesloten aan-sprakelijkheid (u.a.) voor de leden en heeft als doel: Besparen op energie; Opwekken duurza-me energie; Verkoop van duurzame energie via NLD energie; De opbrengsten voor het dorp.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.duurzaamwoudsend.nl

DAN (Duurzaam Akkrum Nes)Op 13 januari 2014 hebben Jan Atema, Joop Andreae, Klaas Rozema, Piet Dijkstra en Harry Haitsma de coöperatie DAN (Duurzaam Akkrum Nes) opgericht.

DAN heeft 84 leden en wil Akkrum en Nes verduurzamen. Tientallen inwoners van Akkrum en Nes zijn al klant bij Noor-

delijk Lokaal Duurzaam. Het aanbrengen van meer klanten is een belangrijke activiteit.

DAN heeft twee projecten gerealiseerd: een gezamenlijke inkoop van zonnepanelen door bewoners van een straat en, in samenwerking met het Nordwin College, een geschiktheids-beoordeling van alle huizen voor zonnepanelen.

Het realiseren van een zonneweide en zonne-panelen voor de basisschool staan op het pro-gramma.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.duurzaamakkrumnes.nl

Coöperatie PingjumIn 2013 vroegen enkele Pingjumers zich af welke nieuwe voorzieningen in het dorp gere-aliseerd zouden kunnen worden en hoe dit te organiseren. Het idee ontstond om hiervoor een dorpscoöperatie op te richten. Op de op-richtingsvergadering kwamen 60 dorpsgenoten af en binnen enkele maanden telde Coöperatie Pingjum bijna 100 leden.Inmiddels zijn verschillende initiatieven geno-men: de dorpstuin, de energiecoöperatie, een maandelijkse eetgroep en een maandelijkse lunch samen met deelnemers van de dagbeste-ding in het dorp. Voor het zorgproject, de bel-bus, de digitale marktplaats en een dorpswinkel bestond te weinig belangstelling. Binnenkort wordt een kleine boomgaard aangelegd en hopelijk kan ook nog eens het plan voor een Coöperatiemolen gerealiseerd worden. Dit plan was in een gevorderd stadium maar werd helaas door de Provincie afgeblazen.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.cooperatiepingjum.nl

25

Energie (en zeggenschap) in eigen handVanuit gedrevenheid en verantwoordelijkheid is sinds 2013 ‘Mijn Gaasterland’ actief. Een groei-ende groep mensen die graag willen bijdragen aan een duurzame toekomst. Met name die voor de eigen leefomgeving. Vele initiatieven zijn inmiddels gestart. Schone en duurzame energie is daarbij natuurlijk een van de belang-rijkste speerpunten.

Naast het initiëren en bundelen van collectieve zonnepanelen inkoop (inmiddels ruim 370 pa-nelen geplaatst), is in 2014 de Energie Coöpe-ratie Gaasterland (ECG) opgericht.

De coöperatie heeft tot doel om saamhorigheid en bewustwording te creëren rond schone ener-gie én lokale, duurzame en sociale projecten te ondersteunen.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.noordelijklokaalduurzaam.nlwww.energiecooperatiegaasterland.frl

Doniawerstal-EnergieDe dorpen Idskenhuizen, Tjerk-gaast, Langweer en St Nicolaasga hebben in 2014 de handen ineen-geslagen en een coöperatie opge-richt voor duurzame energie. De opbrengsten gaan we lokaal inves-

teren zodat onze dorpen duurzaam en leefbaar blijven. We hebben geen dure verkooporgani-satie, maar zijn klein, persoonlijk aanspreekbaar, dicht bij de mensen, gedreven door vrijwilligers uit de dorpen. We werken nauw samen met de verenigingen voor plaatselijk belang. We zijn de voortzetting van een mooi initiatief in Idsken-huizen. Meer dorpen in de coöperatie betekent ook meer kennis, bestuurskracht en creativiteit.

Als lid van Ús Koöperaasje versterken we onze positie en wisselen we kennis en ervaringen uit met de andere Friese energiecoöperaties. Onze energieleverancier is Noordelijk Lokaal Duur-zaam waarvan Ús Koöperaasje als één van de drie leden eigenaar is.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.doniawerstal-energie.nl

Energiecoöperatie De Eendracht OoststellingwerfWoon je in Ooststellingwerf? Sluit je dan aan bij jouw lokale energiecoöperatie De Eendracht Ooststellingwerf. Dan krijg je groene stroom tegen een concurrerend tarief via Noordelijk Lokaal Duurzaam of Greenchoice. De coöpera-tie krijgt jaarlijks van deze energiemaatschap-pijen een mooi bedrag. Zo krijgen we samen

middelen om te investeren in lokale duurza-me projecten. Op deze manier betaal je niet teveel en krijg je meer zeg-

genschap over de winst. Wanneer je nu lid wordt, krijgt bovendien een door jou aan te wijzen (sport)vereniging in Ooststellingwerf een jaarlijkse bijdrage van 15. Hier krijg je toch energie van!

Kijk voor meer informatie op de websitewww.eendracht-ooststellingwerf.nl

21

LECO staat in de startblokkenLECO bestaat sinds 2013 en is gestart met in-formatiebijeenkomsten in alle dorpen van Ops-terland. Vanuit Beetsterzwaag en Gorredijk was

de grootste belangstelling.

Tijdens de informatiebijeen-komsten is een peiling ge-houden onder de aanwezi-gen en die hebben met grote

meerderheid aangegeven belangstelling te hebben voor de opwekking van goedkope en groene stroom.

LECO heeft een werkplan gemaakt voor de periode 2015 -2020. De stip op de horizon is 2020: in dat jaar moet Gorredijk energieneu-traal zijn. De plannen liggen klaar om in 2016 ruim 8.000 zonnepanelen te plaatsen op daken van bedrijfsgebouwen. De financiering is rond en het wachten is op de SDE+ bijdrage. Eind-doel is om in 2016 20.000 zonnepanelen te re-aliseren.

Kijk voor meer informatie op de websitewww.leco-energie.nl

25 29

3026

27 31

28

32

33

34

35

36

37

38

23

1816

20

24

22

1715

‘Slút my mar oan’

110

2

31

38

1230

16

13

11

37

15

3

25 5

20

28

29

35

24

22

19

14

434

9

7

Uskooperaasje.nl

De 38 leden van Ús Koöperaasje in Fryslân stellen zich aan u voor

Ik hou van Fryslân • Voorjaar 2016 Pagina 17

dagelijks verse aanvoer • beleving voor binnen en buiten • scherpe prijzen • altijd spectaculaire veilingkoopjes

geen misleidende acties • uitstekende serv� e correcte en snelle bezorging • deskundig en eerlijk advies

zeer gr t a� ortiment bloemen en planten voor bi� en en buiten • volop activiteiten voor een geze� ig dagje uit!

ritje witmarsum,

zeker de moeite waard!

en buiten

voor binnen

Openingstijden: maandag, dinsdag, woensdag en donderdag van 09:00 tot 18:00 uur. Vrijdag van 09:00 tot 21:00 uur. Zaterdag van 09:00 tot 17:00 uur.

It Fliet 3 • 8748 EA Witmarsum • Tel. 0517 - 53 13 75 • [email protected] • www.groencentrumwitmarsum.nl

De winter is voorbij het v rj� r gaat beginnen

Als we geen winter hadden kon de lente ook niet beginnen. Tijdens de koude winterdagen dromen we over dat heerlijke voorjaarszonnetje. Een rondje door uw tuin doet u vaak al beseffen dat de lente gaat beginnen. De voorjaarsbolletjes komen boven de grond en als de zon gaat schijnen laten ze hun bloemblaadjes stralen.

Wij hebben de wintermaanden niet stil gezeten. De voorjaarschoonmaak hebben wij al gedaan. De nieuwe collectie voor binnen en buiten is binnengekomen en staat weer op een geheel verfrissende en inspirerende manier voor u gepresenteerd. Ook een groots assortiment klimplanten, vaste planten, bodembedekkers, waterplanten, heesters, coniferen en alles voor de moestuin staat voor u klaar.

Achter de schermen zijn wij al fl ink bezig met de zomercollectie. Vanaf mei willen wij u graag een vakantiegevoel laten beleven. Met een heerlijk zomers Ibiza thema en een prachtige zon, zee, strandcollectie. De zo-merbloeiers mogen natuurlijk niet ontbreken in uw tuin op uw terras of balkon. Deze groep kleurrijke bloeiers zijn een feestje voor de zomer! De terrasplant van het jaar ‘De Hibiscus’ mag dan ook zeker niet ontbreken.

Laat dat zonnetje maar gaan schijnen wij lachen het seizoen en u graag tegemoet.

Stralend rekt uw tuin zich uit na zijn winterslaap en is er helemaal klaar voor om aan alle kanten uit te botten met openbarstende knoppen en kersverse blaadjes. Mooie tuinbloeiers erin voor het fi jn instant lentegevoel, lekker rondscharrelen in het zonnetje.

Kijk voor onze activiteiten en meer acties op onze website of houdt onze facebookpagina in de gaten.

Namens onze medewerkers verklaren wij hierbij het buitenseizoen voor geopend!

S� er en Joha� eke Terpstra

Prijzen en onderscheidingen

2013 Beste kerstshow van Nederland catergorie tot 5000m2

2014 Het leukste tuincentrum van Friesland2014 De leukste winkel van Friesland2014 Beste sfeer en decoratie kerstshow 20142015 Beste bloembollenpresentatie 20152015 Beste kerstshow van Nederland 2015 catergorie

5000m2 tot 10.000m2

groenmoet het doen!

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Erv� r het zelf!

Actie: Lycium barbarum GOJIBES Nu bij ons slechts € 5,-

werelds gezondste be� en!

Actie: Grote 5 liter pot. Elders € 19,95

nu bij ons slechts € 15,-

Lycium barbarum GojibesGojibesKlein DuimpjesBij ons slechts € 0,99 p/st.

w nplant van de m� nd april

Hydrangea macrophy� a Mag� al®

Actie: Syringa BLOOMERANG Grote pot. Elders € 11,99 nu bij ons slechts € 9,50UNIEK, de � orbloeiende sering !!

SyringaBLOOMERANG

‘Pink Perfume’ / ‘Dark Purple’

zaterdag 16 april bijendag

GOJIBESGOJIBES

15,-

macrophy� a Mag� al®

Bekijk online de v rj� rskrant!

(zie voor link op onze website)

Geld maken van een afvalproduct. Ja ook in uw huis kan dit!

Particulieren hebben een econo-misch zware tijd achter de rug. Energie- en gasprijzen rezen de pan uit, terwijl iedereen wilde be-zuinigen.

De gemiddelde Nederlander heeft daarom inmiddels al aardig geïnvesteerd om zijn woning te verduurzamen, zodat een comfor-tabel woonklimaat in het huis voel-baar is zonder dat de kachel conti-nu op standje gevaarlijk staat. Het verduurzamen van woningen be-gon met het isoleren van spouw-muren, direct gevolgd door het aanbrengen van dubbele of zelfs driedubbele beglazing. Inmiddels zijn er slimme thermostaten die met de bewoners meedenken en zelfs op afstand commando’s op-volgen. Hot is ook het zelfstandig opwekken van ‘je eigen energie’ door middel van zonnepanelen op het dak.

Een andere slimme besparing is het laten plaatsen van de Ecoflo.Nieuw is het niet, want in 2012 won dit product de VSK publieksprijs. Middels een kleine investering van ongeveer 485 euro kun je per jaar aardig wat besparen op je energie-rekening. Een terugverdientijd van minder dan vijf jaar is haalbaar.

Het principe is simpel en zeer ef-fectief: uw HR ketel levert warm water voor verwarming van uw huis, dan wel uw warmwater voor-ziening uit de kraan. De energie die vrijkomt uit de rookgassen ver-dwijnt normaliter via het afvoerka-naal in de buitenlucht. Bij plaatsing van een Ecoflo boven uw HR ketel wordt deze vrijgekomen energie opgevangen om koud water voor te verwarmen. Dit levert al snel een besparing van het gasverbruik op tot wel 22%. Daarnaast versnelt dit apparaat de levering van warm-water, wat verspilling van water vermindert.

De Ecoflo kan eenvoudig recht-streeks op de rookgasafvoer van uw huidige of nieuwe HR ketel worden aangesloten en is geheel onderhoudsvrij. Het apparaat werkt uit zichzelf, zelfs een stop-contact is niet nodig!

Tweeledig bravo: een aanzienlijke rendementsverhoging van uw HR ketel én een aanzienlijke verlaging van de CO2 uitstoot.

Voor meer informatiewww.ecoflo.nl


Reinoud Messchendorp en Anja Cornelissen

‘We willen niet dat onze spullen kapot gaan door kalkaanslag’

“Je hoeft veel minder schoon te ma-ken. Dat heeft ons ontzettend ver-blijd,” zegt Anja. Reinoud vult aan: “We werken beiden; liever besteden we onze tijd aan iets anders.” Hij is accountmanager in de audio-visue-le apparatuur. “Denk aan professi-oneel beeld en geluidssystemen.” Zij werkt bij een klein kabelbedrijf. Anja: “Ik heb veel minder werk van het schoonmaken. Ook agressieve schoonmaakmiddelen tegen de kal-kaanslag blijven buiten de deur en alles ziet er nog steeds als nieuw uit.”

Kapot door kalkHelemaal kaal van binnen was het huis toen ze het zo’n anderhalf jaar

geleden kochten. De casco woning in Kollum – “een half uurtje van Gro-ningen en een half uurtje van Leeu-warden” – moest nog helemaal wor-den afgewerkt. Allereerst natuurlijk een nieuwe badkamer en keuken, wand-, plafond-, en vloerafwerking. “En vervolgens ga je verder inrichten en koop je allemaal nieuwe appara-tuur. Ook veel apparaten en spullen waar water doorheen gaat. En dan is kalkaanslag toch vaak de boosdoe-ner waardoor ze kapot gaan. Bij m’n broer ging een dure douche-meng-kraan kapot en je hoort ook wel van anderen dat de Quooker ineens de-fect is. Wij wilden graag onze spul-len nieuw en goed houden,” vertelt Reinoud. Een duurzame gedachte.

Heel eerlijk verhaal“Eerst was ik faliekant tegen, niet in de laatste plaats vanwege het prijskaartje van ruim 2000 euro”, zegt Anja. “Maar na wat duwen en trekken had ik zoiets van: laat maar komen die vertegenwoordiger van Aquacell.” “Dit bleek later de direc-teur zelf te zijn!” voegt ze toe. “Het was gewoon een heel eerlijk verhaal. Reinoud had al wat vooronderzoek gedaan en een top-3 gemaakt van merken en types. Die man wist van ieder type de voor- en nadelen en heeft ons heel goed geholpen een keuze te maken. Ik was overtuigd.”

Het lijkt wel tovenarijGrappig vond Anja het toen ze het effect zag op haar waterkoker: “Die was ongeveer als enige oude appa-raat meeverhuisd. Ik had hem door de drukte niet meer schoon kunnen maken, dus hij zat vol kalkaanslag. Maar tot mijn verbazing verdween die aanslag gewoon in het nieuwe huis. Tovenarij!” lacht ze.

Zit er iets in het water?“Zelf kunnen we niet echt iets proe-ven aan het water. Misschien zijn we er al aan gewend. Laatst op een ver-jaardagsfeestje, toen ik iemand een glaasje water te drinken gaf, zei die-gene wel: ‘Wat hebben jullie lekker water.’ Wat ik zelf merk is dat m’n huid en m’n haar zachter zijn als ik heb gedoucht. Het lijkt wel of er olie in het water zit. Een logeetje vroeg me laatst ook: ‘Zit er iets in het wa-ter?’ Nee, er zit niks in het water. Er is juist iets uit.”

KOLLUM – Een nieuw huis met allemaal nieuwe apparaten, een nieuwe badkamer en een nieuwe keuken. Dat vonden Reinoud Messchendorp en Anja Cornelissen uit Kollum een mooie gelegen-heid om gelijk ook een AquaCell waterontharder aan te schaffen. Een duurzame investering waar ze erg blij mee zijn.

‘Mochten we ooit nog verhuizen, dan gaat de AquaCell mee.’

Meer informatie?Kijk op: www.aquacell.nlOf bel: 088 98 99 100

Geld maken van een afvalproduct. Ja ook in uw huis kan dit!

Particulieren hebben een econo-misch zware tijd achter de rug. Energie- en gasprijzen rezen de pan uit, terwijl iedereen wilde be-zuinigen.

De gemiddelde Nederlander heeft daarom inmiddels al aardig geïnvesteerd om zijn woning te verduurzamen, zodat een comfor-tabel woonklimaat in het huis voel-baar is zonder dat de kachel conti-nu op standje gevaarlijk staat. Het verduurzamen van woningen be-gon met het isoleren van spouw-muren, direct gevolgd door het aanbrengen van dubbele of zelfs driedubbele beglazing. Inmiddels zijn er slimme thermostaten die met de bewoners meedenken en zelfs op afstand commando’s op-volgen. Hot is ook het zelfstandig opwekken van ‘je eigen energie’ door middel van zonnepanelen op het dak.

Een andere slimme besparing is het laten plaatsen van de Ecoflo.Nieuw is het niet, want in 2012 won dit product de VSK publieksprijs. Middels een kleine investering van ongeveer 485 euro kun je per jaar aardig wat besparen op je energie-rekening. Een terugverdientijd van minder dan vijf jaar is haalbaar.

Het principe is simpel en zeer ef-fectief: uw HR ketel levert warm water voor verwarming van uw huis, dan wel uw warmwater voor-ziening uit de kraan. De energie die vrijkomt uit de rookgassen ver-dwijnt normaliter via het afvoerka-naal in de buitenlucht. Bij plaatsing van een Ecoflo boven uw HR ketel wordt deze vrijgekomen energie opgevangen om koud water voor te verwarmen. Dit levert al snel een besparing van het gasverbruik op tot wel 22%. Daarnaast versnelt dit apparaat de levering van warm-water, wat verspilling van water vermindert.

De Ecoflo kan eenvoudig recht-streeks op de rookgasafvoer van uw huidige of nieuwe HR ketel worden aangesloten en is geheel onderhoudsvrij. Het apparaat werkt uit zichzelf, zelfs een stop-contact is niet nodig!

Tweeledig bravo: een aanzienlijke rendementsverhoging van uw HR ketel én een aanzienlijke verlaging van de CO2 uitstoot.

Voor meer informatiewww.ecoflo.nl


€ 9000,- Subsidie Nul-op-de-meter Woningwww.freedomenergy.nl/nulopdemeter

Bij een Nul-op-de-meter wo-ning wordt er geen energie meer ‘gekocht’ van het energiebedrijf. Door bijvoorbeeld zonnepanelen, isolatie en pelletketels zijn de inkomende- en uitgaande energiestromen in balans. De meterstand blijft op jaarbasis dan ook gelijk.

Om 50 Friese woning-eigenaren te helpen bij Nul-op-de-meter, stelt de provin-cie Fryslân maximaal €9000,- per woning beschikbaar. De officiële voorwaarden worden op 1 mei 2016 bekend ge-maakt.

Wil je op de hoogte blijven en gebruik maken van deze subsidieregeling? Neem dan contact op met Freedom Energy. Wij informeren je graag over de mogelijkheden in een persoonlijk gesprek.

Van A t/m Z geregeldHet Nul-op-de-meter maken van een woning kan een ingewikkeld technisch proces zijn. Daarom helpt Freedom Energy je hierbij. De eerste stap is altijd een vrijblijvend oriënterend gesprek. Daar-na kun je ervoor kiezen om een maatwerkadvies te laten maken.

Voorafgaand wordt de woning geinspecteerd op energielekken en de (werk-tuig)bouwkundige status. Onze gerenommeerde part-ners verzorgen vervolgens de installatie.

Je hebt vanuit Freedom Energy altijd één aanspreek-punt en we bieden de hel-pende hand bij het aanvra-gen van subsidies en het verkrijgen van financieringen.

FilosofieEen positieve bijdrage leve-ren aan de wereld van morgen zodat volgende

generaties ook een gelukkig leven kunnen leiden op basis van duurzaamheid en keuze-vrijheid. Dat is onze missie! Wij zijn onlangs bekroond met de MVO Koplopersprijs van de Provincie Fryslân.

Freedom Energy Pallasweg 138938 AS Leeuwarden058 - 30 30 [email protected]

In samenwerking met onze partners


Techniek van morgen startpunt voor Centrum Duurzaam

“In Nederland is het vaak bewolkt. Dit betekent dat er vaak sprake is van diff-uus licht”, legt Luuk Dijkhuis van Tech-nea uit. “Het is dan ook belangrijk om na te gaan welke zonnepanelen onder deze weersomstandigheden het beste renderen. Dit kan alleen maar door ver-schillende type zonnepanelen met el-kaar te vergelijken gedurende een peri-ode van een jaar.”. Studenten van ROC Friese Poort zijn eind 2015 gestart met het aanleggen van een zonnepanelen-veld op de locatie van ROC Friese Poort in Leeuwarden.

Waarom duurzame energie?De uitstoot van broeikassen (vooral CO2) stijgt en de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen daalt. “We moe-ten op een andere manier energie op-wekken zoals bijvoorbeeld met zon, maar ook wind en water”, is de conclu-

sie van Daniel Postma, Tjalle Stork, Mar-tijn Elderhuis en Jesse Jonkhof. Zij stu-deren mechatronica en elektrotechniek en hebben als projectteam het zonne-panelenveld in opdracht van Centrum Duurzaam gerealiseerd.

Rendement zonnepanelenHet zonnepanelen veld bestaat uit 3 type zonnepanelen namelijk ulica so-lar(mono), yingli (poly) en solar frontier (dunne film). Naast een hoofdomvor-mer heeft elk zonnepaneel een mi-cro-omvormer om meer opbrengst te genereren. “In Nederland geven we met z’n allen zo’n 12,7 miljard euro uit aan energie. Voor een gemiddeld gezin in Leeuwarden zijn de energielasten on-geveer 2000 euro per jaar”, stelt Luuk Dijkhuis van Technea. “Dan is het inte-ressant om te weten wat het rendement is van zonnepanelen. Het rendement

anno 2016 is al 16 a 17 %. Dat is meer dan 10 jaar geleden en al veel meer dan de rente op de bank-rekening.” Volgens de studenten is het te vroeg om definitieve conclusies te trekken. “Wel zien we dat Ulica Solar zonnepa-nelen en de Solar Fron-tier zonnepanelen goed renderen.”

Studenten ROC Friese Poort meten rendement van zonnepanelen

In het realiseren van een duurzame wo-ning zijn duurzame efficiënte installaties nodig om te ventileren. “In veel wonin-gen is nauwelijks tot geen sprake van goed ventileren”, vertelt Marco van Alen van Zehnder, uit eigen ervaring. “Met alle gevolgen van dien zoals schimmel vanwege een te hoge luchtvochtigheid, hoofdpijn vanwege hoge CO2 waar-den, keukenlucht die lang in de woning blijft hangen, tabaksrook en fijnstof.”

VentilerenMensen verblijven gemiddeld 70% van hun tijd in de eigen woning (cijfers Rijksinstituut voor Volksgezondheid en

Milieu). Het bouwbesluit stelt dan ook eisen aan een gezond en comfortabel binnenklimaat in woningen. Zo dienen er voorzieningen te zijn voor de afvoer van lucht in het toilet, de badkamer en de keuken. In de woningen van vroeger ging luchtverversing vanzelf door na-den en kieren. “Tegenwoordig bouwen we meer en meer kierdicht en is dus an-dere ventilatie nodig”, is de constate-ring van Marco van Alen van Zehnder. “Ventileren is het open zetten van ra-men op de automatische piloot.” Er zijn verschillende ventilatiesystemen zoals natuurlijke ventilatie, mechanische ven-tilatie en balansventilatie (met warmte-terugwinning).

Balansventilatie met warmte-terugwinningBalansventilatie met warmteterugwin-ning is het energiezuinigste ventilatie-systeem. Stel dat het buiten nul graden is en binnen is het 22 graden. De wtw-unit “wint” dan 90% van de 22 graden terug. Dit resulteert dan in een toevoer temperatuur van bijna 20 graden, wat het zeer aangenaam maakt voor de bewoner. De CV hoeft de 20 graden toevoerlucht in feite nog maar te ver-warmen tot de gewenste 22 graden. De besparing van een wtw-unit is dan ook terug te vinden in een lagere gasreke-ning.

Praktijkles ventilatie in Duurzaam Doen Huis

Vanaf 2012 zijn de aansluitingen op de openbaar vervoer voorzieningen in en rond het Bildt weggevallen. Al snel is het idee ontstaan om een vervoerser-vice op te zetten in de vorm van een elektrische bus. “De zogenaamde ECO-bus, een collectieve verenigings- of dorpsbus voor iedereen door vrijwilli-gers”, zegt initiatiefnemer Jan de Vries van Zorgcentrum het Bildt lachend. “We hebben gekozen om een bestaande bus om te bouwen tot een elektrische bus.” Studenten van ROC Friese Poort helpen mee met het bouwen van de ECObus onder begeleiding van Frisian Motors uit Bakkeveen.

Deur tot deur vervoer voor iedereenHet doel is om met de ECObus een deur-tot-deur vervoer voor alle inwo-ners van het Bildt met een vervoers-behoefte voor de korte afstand aan te bieden. “Het gaat om korte ritten die te kort zijn voor een taxi maar te lang om te lopen. Denk maar eens aan boodschappen doen, bezoek biblio-theek, gemeentehuis, dokter, tandarts, bezoek aan familie en kennissen, deel-name aan activiteiten in het dorp of de regio, aansluiting op busvervoer, etc. De kortste rit kan 100 meter zijn. We verwachten dat met name ouderen,

maar ook mensen met een lichte licha-melijke, geestelijke of verstandelijke beperking en kinderen van de service gebruik maken. We willen de vervoer-service vanaf september 2016 elke werkdag laten rijden van 8.00-20.00 uur”, zo licht Jan de Vries toe.

De eerste stappen“We hebben inmiddels een bestaan-de bus aangeschaft, een Ford Transit”, vertelt Theo de Jong van Frisian Motors uit Bakkeveen. “We gaan nu het voer-tuig elektrisch maken in samenwerking met studenten van ROC Friese Poort.” Inmiddels werkt Bert Groenewoud, student Middenkader Engineering van ROC Friese Poort Drachten, mee aan het elektrificeren van de bus. Studen-ten van ROC Friese Poort Leeuwarden werken aan projectmatige werkzaam-heden in de innovatiewerkplaats van Centrum Duurzaam.

ROC Friese Poort bouwt mee aan ECObus het Bildt ‘Centrum Duurzaam leert studen-ten techniek en bouw van ROC Friese Poort om groen te denken en te doen. Zij zijn de energiepro-fessionals van de toekomst’.

‘Onze studenten werken in het Duurzaam Doen Huis altijd met de laatste duurzame technieken van 22 fabrikanten uit Nederland. Het Duurzaam Doen Huis richt zich op energieneutraal bouwen door het energiezuinig maken van technische installaties, het opwek-ken van energie door zon, wind en aardwarmte en door het opslaan van energie’.

‘In innovatieprojecten werken onze studenten met de nieuwste duur-zame technieken zodat ze ons in de toekomst kunnen vertellen hoe we energieneutraal kunnen leven’

Roeland Westraprojectleider Centrum [email protected]


60 j

a a r

Alle modellen zijn op voorraad en direct leverbaar.

Uitgebreid assortiment • scootmobielen• rollators• overige hulpmiddelen

Tsjûkemarwei 6c 8521 NA Sint Nicolaasga

06 23 56 58 [email protected]

www.scootmobiel.frl

‘Scootmbiel Sint Nyk’ is nu:

Met de online Zonnekaart kom je er op een eenvoudige manier achter of jouw huis geschikt is voor zonnepanelen, hoeveel je er kunt plaatsen en wat de investering zal opleveren. Voer je adres in op www.watisjouwzonwaard.frl en je ziet meteen of zonnepanelen voor jou interessant zijn.

www.watisjouwzonwaard.frl

Jan Jonkman

AkmarijpAkmarijp

Terugverdientijd9 jaar

Opbrengst (na 20 jaar)€ 54.050

Opgewekt vermogen19.100 kWh/jaar

Aantal zonnepanelen81 zonnepanelen

Zonneboiler monterenNee

CO2-reductie11.100 kg/jaar

Zonnekaart is een initiatief van:


Het waterschap van de toekomstEnergie besparen met water

Wij maken zonneschermen écht schoon

“Is dat gephotoshopt?” Die vraag krijgt Schurer vaak als reactie op zijn folder. Daarin staan twee af-beeldingen: een zonnescherm vóór en datzelfde zonnescherm ná de schoonmaak- en impregneer-behandeling. “Ja, het is écht”, zegt hij, “wij krijgen de zonneschermen weer brandschoon. Niet goed? Geld terug! Die belofte is voor ons geen enkel probleem.”‘ Vanaf 2010 legt Schurer zich met ZONklaar toe op het reinigen van bootkappen, zeilen en zonneschermen. “Meer dan eens heeft een regulier schoonmaak bedrijf geprobeerd schermen te reinigen en nadien geoordeeld, einde oefening. Wanneer wij dit betwisten en opdracht kregen een poging te wagen werd het afgeschreven scherm bijna in nieuw staat opgeleverd. De reactie na afloop zorgt voor de grootste voldoening bij onze medewerkers.

Eigen preparaatDe conventionele schoonmaakmiddelen bleken niet

het resultaat te kunnen leveren waar Schurer tevreden mee was. Dus ontwikkelde ZONklaar in een jaar tijd zijn eigen impregneer- en schoonmaakprocedure met in eigen huis ontwikkelde preparaten. Schurer: “We zijn net zo lang doorgegaan tot de doeken daadwer-kelijk brandschoon werden. Voor elk type doek heb-ben we een eigen toegepaste formule. Op biologi-sche basis. Het houdt je zonnescherm langer mooi, maar verlengt ook de levensduur.” Het unieke bedrijf uit Sneek opereert door het hele land.

TotaalplaatjeSchoonmaken is één ding, maar renoveren? “Dat ging eigenlijk vanzelf”, zegt Tino. “Wanneer wij een gereinigd zonnescherm opleveren, dan moet het ook weer als nieuw ogen, en dan telt het totaalplaatje. Dus zorgen we ervoor dat het doek mooi strak hangt en corrigeren wij een scheefgetrokken installatie. Is er wat mis met het mechaniek dan bieden wij een reparatie aan, onderdelen die kapot zijn kunnen we vervangen. Renoveren ligt direct in het verlengde van onze schoonmaakdiensten, wij kennen alle systemen van binnen en buiten.”

Wij denken achterstevoren“Je zonnescherm weer als nieuw: dat kan door voor renovatie te kiezen. Daar willen we mensen bewust van maken”, aldus Schurer. Met renovatie ga je niet alleen duurzamer om met materialen, grondstoffen en dus met moeder aarde, het scheelt ook nog eens behoorlijk in je portemonnee. Schurer rekent voor: “Voor een nieuw zonnescherm van 300 centimeter breed en een uitval van 100 centimeter betaal je al gauw 1000 euro. Kies je voor renovatie, dan ben je, afhankelijk van de omvang van de ingreep, tussen de 137 en de 450 euro kwijt. Wij denken achterstevoren. Eérst opknappen, daarna wordt het wat ons betreft pas tijd om aan nieuwkoop te denken.”

Meer weten?Kijk op www.zonklaar.nl

Ook voor een zonnescherm gaan de jaren op een goede dag tellen. Het doek wordt vaal of groenig, gaat ‘hangen’ of de con-structie hangt scheef. Veel tasten in de buidel om een nieuw zonnescherm te ko-pen, een behoorlijke investering. “Dat is lang niet altijd nodig”, zegt Tino Schurer, directeur van ZONklaar, specialist in het renoveren, reinigen en impregneren van alle types zonweringen. “Een opknapbeurt of renovatie doet wonderen, de meeste zonneschermen kunnen wij weer als nieuw aanleveren. Goed voor het milieu en het scheelt aanzienlijk in de portemonnee.

Wie aan Fryslân denkt, denkt aan water. Het water van de meren waar je prachtig kunt zeilen, surfen en met een gerust hart gaat zwemmen. Maar vanzelfsprekend is dat niet. Sterker nog: het zorgen voor schoon oppervlaktewater is een dagtaak voor het Friese waterschap. Daarnaast zorgt Wetterskip Fryslân ook voor voldoende water en goede waterkeringen. En dát zo duurzaam mogelijk. Zo wil het waterschap in 2030 al zijn benodigde energie zelf opwekken. Egbert Berenst, lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân, vertelt ons hoe.

“Voor ons als waterschap is duurzaamheid enorm belangrijk. Het is zelfs onderdeel van onze missie”, vertelt Berenst. “Neem energiegebruik. We zijn continu bezig het gebruik binnen onze organisatie omlaag te brengen, maar helpen ook steeds meer andere partijen daarbij.”

Afvalwater als warmtebronAls voorbeeld geeft Berenst de biogasinstallatie die sinds januari het

Centrum Kinderhandel Mensenhandel (CKM) van Fier en het Wetsusgebouw op de Leeuwarder WaterCampus verwarmt. Dat zit zo: jaarlijks lozen bedrijven en huishoudens in Fryslân honderd miljoen liter afvalwater op het riool. Dit water wordt gereinigd in de 28 rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) van Wetterskip Fryslân. Na zuivering blijft slib over. Een bruikbaar restproduct dat met hulp van een vergistingsinstallatie biogas oplevert. Voor de aanvoer van biogas naar het Wetsusgebouw maakt Wetterskip Fryslân gebruik van een twee kilometer lange leiding van de gemeente Leeuwarden. Het biogas wordt in de installatie omgezet in warmte voor de gebouwen. “We zijn het eerste waterschap in Nederland dat biogas levert aan derden”, vertelt Berenst met enige trots.

Een volgende stap is een zogenaamde energie- en grondstoffenfabriek. “Hier- mee willen we behalve biogas produceren, ook andere bruikbare stoffen uit slib halen. We zijn nu druk bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden.”

Energieneutraal kantoorOok intern zit het Friese waterschap niet stil. In alle geledingen zijn of wor- –den energiebesparende maatregelen doorgevoerd. Zo opent eind mei het vernieuwde, energie neutrale

hoofdkantoor zijn deuren. In het extra geïsoleerde pand spoelen toiletten door met regenwater, is de verlichting uitgerust met ledlampen en bewegingssensoren, zorgt aardwarmte voor een aangename temperatuur, verkrijgen we warm tapwater via zonneboilers en wordt energie opgewekt met zonnepanelen.

Slimme innovatiesMaar om in 2020 voor veertig procent en in 2030 zelfs volledig zelfvoorzienend te zijn, is er nog volop werk aan de winkel, zegt Berenst. “Niet voor niets maken we ieder jaar onze rwzi’s zuiniger. We innoveren volop. Zo bespaart de installatie in Heerenveen zo’n 600.000 kilowattuur stroom dankzij een innovatief beluchtingssysteem dat bacteriën

optimaal laat werken. Dat komt overeen met een vermindering van de CO2-uitstoot van 150 benzine auto's. Ook op de andere rwzi’s werken we aan duurzame maatregelen. Hetzelfde geldt voor de gemalen die we beheren. Zo’n duizend in totaal. Daarvoor ontwikkelen we nu een soort eco-stand, te vergelijken met die op wasmachines. Want waarom zou een gemaal snel en met veel energie water moeten verplaatsen, als dat net zo goed iets langzamer en veel zuiniger kan?”

60 j

a a r

Met de online Zonnekaart kom je er op een eenvoudige manier achter of jouw huis geschikt is voor zonnepanelen, hoeveel je er kunt plaatsen en wat de investering zal opleveren. Voer je adres in op www.watisjouwzonwaard.frl en je ziet meteen of zonnepanelen voor jou interessant zijn.

www.watisjouwzonwaard.frl

Jan Jonkman

AkmarijpAkmarijp

Terugverdientijd9 jaar

Opbrengst (na 20 jaar)€ 54.050

Opgewekt vermogen19.100 kWh/jaar

Aantal zonnepanelen81 zonnepanelen

Zonneboiler monterenNee

CO2-reductie11.100 kg/jaar

Zonnekaart is een initiatief van:


Verbeter het energielabel van je woningEen energiezuinig huis heeft goede isolatie, dubbel glas, energiezuinige verwarming en zonnepanelen. Gunstig voor je energierekening en voor het milieu. Bovendien levert het meer comfort op: warmere voeten, geen tocht van muren en ramen en minder overlast van geluiden van buiten.

Met het energielabel voor woningen kun je in één oogopslag zien hoe energiezuinig een woning is in vergelijking met andere woningen van hetzelfde type. Klasse A (groen) geeft aan dat een woning zeer zuinig is, klasse G (rood) betekent zeer onzuinig.

Huis kopen: groen energielabel loontAls je een huis koopt, ga je niet over één nacht ijs. Je bekijkt de vraagprijs, de ligging, het aantal kamers, de tuin. Maar houd je ook rekening met de toekomstige energiekosten? Die bepalen een steeds groter deel van je woonlasten. Een iets duurder maar zuiniger huis kan veel voordeliger zijn dan een goedkoper, onzuiniger huis. In 10 jaar tijd kan het verschil in energiekosten met een vergelijkbaar huis oplopen tot duizenden euro’s. Vraag daarom naar het energielabel bij de koop van je woning, bijvoorbeeld als je een afspraak maakt voor een bezichtiging.

Verbouwplannen?Heeft de woning van jouw dromen een slecht energielabel? En heb je toch verbouwplannen?

Bespreek dan of je extra hypotheek kunt krijgen om je huis meteen energiezuiniger te maken. Daar zijn vaak mogelijkheden voor. Ook als je plannen hebt om in je huidige woning energiebesparende maatregelen te treffen, is er veel mogelijk. Zo zijn er subsidies om je te helpen.

Weten wat voor jou kan?Check het op www.verbeteruwhuis.nl

De grote pensioenfondsen waarschuwen dat een verlaging van de pen-sioenen in de lucht hangt. Wie straks dus niet - letterlijk - in de kou wil komen te zitten, doet er verstandig aan nú al te investeren in woonlas-tenverlichting. Veel woningen hebben een hoog gasverbruik omdat de vloer niet (of slecht) is geïsoleerd. De permanente afkoeling zorgt voor een koude vloer met vaak een hoog stookgedrag. Isoleer nu uw vloer met TONZON Vloerisolatie en verlaag uw woonlasten maximaal. U profiteert bovendien direct van meer wooncomfort en minder vochtproblemen.

Revolutionaire methodeTONZON Vloerisolatie is gebaseerd op het Thermoskussen, een revolutionair isolatiemateriaal dat in 1980 in Nederland werd ontwikkeld en dat isoleert als een thermosfles. Het geeft al 36 jaar onbetwist het beste resultaat in de praktijk. Het effect op de vloertemperatuur is hoger dan van andere isolatie-materialen en maakt bestaande vloeren nog warmer dan nieuwbouwvloeren. De hogere vloertemperatuur biedt niet alleen meer wooncomfort, maar ook een veel grotere energiebesparing die bij een vloerverwarming kan oplopen tot wel 40 procent! Omdat het materiaal volledig opvouwbaar is, is het handig te verwerken in vaak krappe kruipruimtes. Daarvoor valt de investering reuze mee. Waarom nog langer wachten? Stop nu uw spaargeld onder de vloer voor een hoger rendement dan op de bank.

Goed voor het milieuDe energie die nodig is voor grondstof, productie, verpakking, transport en het aanbrengen van de TONZON Thermoskussens is vaak al binnen enkele winterweken terugverdiend. Dat maakt TONZON Vloerisolatie tot een van de meest klimaateffectieve maatregelen die denkbaar is. Dat laatste is urgenter dan ooit. In het RTL Weer van 15 maart jl. werd bekend gemaakt dat sinds 1979 al tweederde (11.200 km³) van het Noordpool zee-ijs is gesmolten.De hierbij aan het milieu onttrokken smeltenergie bedraagt 3,4 miljoen PJ. Dat is ongeveer zeven keer het energieverbruik van de totale wereldbevolking in een jaar. Naast het Noordpool zee-ijs is ook veel landijs definitief gesmolten. Een en ander betekent dat de opwarming van de aarde in een versneld tempo verder zal gaan en wij dus buitengewoon klimaateffectief te werk moeten gaan.

Wij denken achterstevoren“Je zonnescherm weer als nieuw: dat kan door voor renovatie te kiezen. Daar willen we mensen bewust van maken”, aldus Schurer. Met renovatie ga je niet alleen duurzamer om met materialen, grondstoffen en dus met moeder aarde, het scheelt ook nog eens behoorlijk in je portemonnee. Schurer rekent voor: “Voor een nieuw zonnescherm van 300 centimeter breed en een uitval van 100 centimeter betaal je al gauw 1000 euro. Kies je voor renovatie, dan ben je, afhankelijk van de om-vang van de ingreep, tussen de 137 en de 450 euro kwijt. Wij denken achterstevoren. Eérst opknappen, daarna wordt het wat ons betreft pas tijd om aan nieuwkoop te denken.”

Meer weten?Kijk op www.tonzon.nl, bel met 0900-28 66 966 of mail naar [email protected]

Lager pensioen?Verlicht nu uw woonlasten met TONZON Vloerisolatie!


Het meest groene onderwijs van Nederland

De toekomst is electrisch

Nordwin College is een opleidingscen-trum voor VMBO-groen, MBO en Cur-sus & Contract. Heleentje Swart werkt bij Nordwin College als coördinator duurzaamheid. Wat houdt dat precies in en hoe zie je dat ‘groene onderwijs’ terug in de school en in de opleidingen? We vroegen het aan Heleentje.

Mensen inspireren en leren om te werken aan een duurzame, mooie wereld“Drie jaar geleden werd ik coördinator duurzaamheid. We willen mensen inspi-reren en leren om met passie en vak-manschap te werken aan een duurzame, mooie wereld. Mijn taak is om dit te ver-talen naar het onderwijs en de bedrijfs-voering van de verschillende locaties.”

Duurzaamheid verweven in alle opleidingen “Duurzaamheid raakt alle opleidingen van Nordwin College. Denk aan ho-venierswerk waar studenten leren over biodiversiteit, het belang van groen in de stad of gifvrij onderhoud. Of een opleiding als Bloem & Design waar je leert over Cradle2Cradle, recycling en je bewust wordt van hoe en waar bloemen worden gekweekt. Ook loonwerkers, veehouders en studenten Groen & Re-creatie leren nadenken over duurzame ontwikkelingen in de branches waar ze voor worden opgeleid. Er is aandacht voor bandenspanning, alternatieve brandstoffen en zonnepanelen. Maar studenten leren ook waar ons veevoer vandaan komt, hoe we goed omgaan met afvalstromen op een bedrijf en wat we kunnen doen voor weidevogelbe-heer.”

Praktijkvakken“Het verschil tussen VMBO-groen en een reguliere VMBO-school is dat naast de normale vakken als Nederlands, En-gels, biologie of bijvoorbeeld wiskunde ook praktijkvakken worden aangeboden zoals: Groen & Recreatie, Voeding & Gezondheid of Dier & Welzijn. Studen-ten gaan bijvoorbeeld zelf de kas in om sla en tomaten te oogsten, waar zij ver-volgens weer soep van maken.”

Duurzame activiteiten“Activiteiten die we ondernemen voor de bevordering van duurzaamheid zijn onder meer een gezonde kantine, het aanleggen van windmolens en zon-nepanelen, kennis van duurzaamheid overbrengen naar alle partijen met wie we samenwerken en het werken met EcoSchools. Dit is een programma van de Verenigde Naties dat duurzaam-heid bevordert. Wereldwijd zijn er zo’n 45.000 scholen die hier gebruik van ma-ken. Met het programma EcoSchools wordt er in 7 stappen toegewerkt naar een onderscheiding op het gebied van duurzaamheid, waarbij een ’groene vlag’ kan worden verdiend. We zijn heel blij dat Nordwin College als eerste VM-BO-groen en MBO school in Nederland

met alle locaties een groene vlag heeft behaald. Ik ben dan ook heel trots op de gemotiveerde en bevlogen EcoTeams van elke locatie. Met elkaar hebben we dit voor elkaar gekregen, ondanks de hoge werkdruk op school.”

Goede en gezonde aarde achterlaten“Onze gedachte achter duurzaamheid is, dat we ervoor moeten zorgen dat ons nageslacht ook op een goede en ge-zonde aarde kan leven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat hierbij centraal, waarbij de aandacht gaat naar een goede balans tussen sociale, ecolo-gische en financiële waarden.”

Studenten overtuigden 100 studenten“Onze leerlingen en studenten ervaren de aandacht voor duurzaamheid als po-sitief. We merken dat wanneer zij door krijgen waarom we aan duurzaamheid werken, ze de essentie van het bevor-deren van duurzaamheid begrijpen. Niet alleen is er een positieve respons op het bevorderen van duurzaamheid, ook zijn de resultaten positief. Zo wer-ken we samen met Tumba (antidiscrimi-natiebureau) aan een aantal Upgrades, waarbij aan klassen gevraagd wordt wat zij kunnen doen om de wereld een bé-tje beter te maken. Studenten hadden bijvoorbeeld de hele dag de stroom uitgezet in een school en gekeken hoe-veel CO2 uitstoot dit bespaarde. Het uiteindelijke doel van deze actie voor de leerlingen was om honderd mensen te overtuigen hoe belangrijk aandacht voor duurzaamheid is. En dat is gelukt!”

Duurzaam denken en doen moet in de genen komen“Uiteindelijk is ons doel om duurzaam denken en doen in de genen van het Nordwin College te verankeren. Ik ben enorm geïnspireerd om dit voor elkaar te krijgen. Dat komt vooral doordat ik twee jaar in India heb gewoond. Ik ben me daar heel bewust geworden dat we op een andere manier met elkaar en de wereld moeten leren omgaan. Ik vind het belangrijk en zelfs onze verantwoor-delijkheid dat ook toekomstige genera-ties een goed leven kunnen leiden. Ik probeer daarom zoveel mogelijk duur-zaam te leven. Ik eet weinig vlees, heb een zonneboiler voor warm water en genoeg zonnepanelen om het huis van stroom te voorzien. Binnenkort komt er ook een windmolentje voor de minder zonnige dagen.”

Tips van HeleentjeHeleentje adviseert andere scholen die met duurzaamheid aan de slag willen gaan om het EcoSchools programma te omarmen. EcoSchools werkt heel goed als motortje om duurzaam denken en doen op gang te brengen binnen scho-len. Ook heeft ze tips voor individuen die duurzaam willen leven. “Wees je bewust van jouw levensstijl en welke invloed die heeft op de aarde en op andere men-sen. Doe bijvoorbeeld eens de Friese Voetafdruk, op www.friesevoetafdruk.nl. Je krijgt dan meteen feedback over hoe je leuk en duurzaam kunt leven!”

Nordwincollege.nl

Visrestaurant Le Sandre uit Leeuwarden draagt zijn steentje bij wat betreft duurzaamheid. Le Sandre is tot stand gekomen door een gedeelde passie voor horeca en vis in de familie Zijlstra. De ouders van Syb Zijlstra runnen met hart en ziel een visrestaurant. Dit inspireerde Syb Zijlstra om visrestaurant Le Sandre te beginnen. In 2009 is visrestaurant Le Sandre geopend.

De vis voor zijn restaurant wordt vooral geleverd vanuit Harlingen en Urk. De vis is afkomstig uit de Noordzee, Waddenzee, IJsselmeer en het binnenwater. Syb Zijlstra is geen voorstander van vis uit verre landen. Om die reden haalt hij de vis uit de streek. Syb vindt het uit milieuoverwegin-gen zonde en onnodig om vis over grote afstanden te vervoeren. Ook heeft hij geen belangstelling voor vis uit verre landen en gaat het vervoer over grote afstanden zijns inziens ten koste van de kwaliteit. Zijlstra

koopt voornamelijk vissoorten uit de buurt zoals tarbod, schoolvis, setel, kabeljauw, snoekbaars en paling. Op de menukaart wordt vermeld of de vis een duurzaam-heidskeurmerk heeft.

Ook in zijn persoonlijke leven is Zijlstra actief wat betreft duurzaamheid. Zo heeft hij thuis overal led lampen hangen. Hij wil bij zijn visrestaurant Le Sandre ook ledver-lichting introduceren. Ook thuis maakt Syb Zijlstra gebruik van verse milieuvriendelijke producten uit de streek.

Lesandre.nl

Theo de Jong is eigenaar van Frisian Motors in Bakkeveen, een assembla-ge fabriek voor elektrische werken voertuigen. Theo vertelt in onder-staand interview over zijn visie, missie en de toekomst van Frisian Motors.

“Het bedrijf is opgezet vanuit een hobby en gestart in 2009. Veel voer-tuigen die nu nog op benzine werken kunnen ook elektrisch gemaakt worden. Wat ons uniek maakt, is dat wij een product hebben dat anderen niet hebben. Zowel in Nederland als Europa zijn wij koploper in met name agrarische machines. Vijf jaar geleden hebben wij als eerste een elektrische zitmaaier gemaakt.”

“De start van ons bedrijf kwam in en stroomversnel-ling nadat er een reportage over ons bedrijf in de Telegraaf stond. De volgende dag stond de telefoon roodgloeiend en hadden we snel de eerste elektrische zitmaaier verkocht.”

“Onze visie is dat elektrische aan-drijving de toekomst heeft. Het is beter voor milieu, stiller in gebruik en heeft minder onderhoud nodig. De missie van ons bedrijf is om elek-trisch werkende voertuigen te maken die dezelfde prestatie leveren als op traditionele brandstoffen werkende voertuigen. De prijs moet ongeveer gelijk zijn: elektrische rijden hoeft niet veel duurder te zijn.”

“Als bedrijf worden wij ook steeds duurzamer. Het zijn nu vaak kleine dingen waar ik op let. Bijvoorbeeld in de werkplaats gewone verlichting vervangen door ledverlichting.”

“Wij hebben drie verschillende machi-ne groepen: zitmaaiers, transporters

en mini shovels. De trans-porter is ons hoofdproduct. Het is een handig wagentje op kenteken dat geschikt is voor regionaal verkeer. Hij wordt veel gebruikt op grote landgoederen, op het strand, bij boeren en op campings. Ook rijden landschapbeheerders zoals

Natuurmonumenten en Staatsbosbe-heer in onze wagens.”

“Slechts een paar procent van Nederland weet dat wij bestaan. Op beurzen is men blij verrast als ze onze producten zien. Men realiseert zich dan dat het ook elektrisch kan. Eigenlijk zijn alle reacties die wij op beurzen krijgen, allemaal positief.”

Frisianmotors.nl

Syb Zijlstra

Passie voor horeca en vis



Ik hou van Fryslân

Wij houden van Fryslân, jij ook? De Vereniging Ne-

derlands Cultuurlandschap heeft de provincie Friesland uitgeroepen tot de mooiste provincie van Nederland.

Dat willen we graag zo hou-den! Bovendien willen we ook de meest duurzame provincie van Nederland worden. Dat doen we met de campagne ‘Ik hou van Fryslân’. Samen met allerlei partners – zoals de provincie Fryslân, Friese gemeenten, Wetterskip Frys-lân, Omrin, Friese natuur- en milieuorganisaties, Ecomuni-typark, Duurzame Dorpen, Ús Koöperaasje, Friese onderwijs-instellingen – werkt de Friese Milieu Federatie aan projecten die van Fryslân de mooiste en duurzaamste provincie van Nederland moeten maken.

In deze Ik hou van Fryslân krant van Actief Media en de FMF maken we kennis met Mi-chiel Schrier. Hij is een nieuwe dagelijkse bestuurder van de provincie Fryslân. Schrier vertelt over het plan van de provincie om in 2025 25% duurzame energie op te wek-ken. Deze droom wordt gere-aliseerd onder andere dankzij kleinschalige lokale energie initiatieven.

Een prachtig voorbeeld van zo’n lokaal energie-initiatief is Enerzjy Koöperaasje Om de Noorderpolder die € 550.000 SDE+subsidie heeft gekregen voor een zonnedak. In deze krant maakt u kennis met de mannen die deze subsidie hebben binnengesleept.

Verder inspirerende verhalen over mensen die bijentuinen aanleggen, zwerfvuil oprui-men, Groene Lopers aanleggen, werken aan natuurvriendelijke bedrijventerreinen, etc. Wij da-gen u als lezer uit om mee te doen! Deel uw dromen over Fryslân met ons, word partner van Ik hou van Fryslân, zet sa-men met ons een project op. We horen graag van u. Theo JansmaActief [email protected]

Gerrit GeerdsFriese Milieu Federatie [email protected] Praat mee op de facebook-community Ik hou van Frys-lân met nu al bijna 10.000 vrienden over een mooi en duurzaam Fryslân.

wecycle.nl/inleveren

ZO DOE JE MEE1 Ga naar de milieustraat van je gemeente*

2 Lever je oude apparaten en spaarlampen in

3 Ga ter plekke op je smartphone naar wecycle.nl/inleveren

4 Klik op de button ‘CHECK IN’ en geef je punten voor het goede doel

5 Ontdek daarna direct of je een nieuw apparaat mag uitkiezen!

Win een nieuw apparaat!Slingeren bij jou ook oude apparaten en kapotte spaarlampen rond? Lever ze in bij de milieustraat van je gemeente en maak kans op een nieuw apparaat.

SUPPORT EEN LOKAAL GOED DOELMet je oude föhn of spaarlamp scoor je ook punten voor een lokaal goed doel. De 25 gemeenten met de meeste punten per inwoner winnen een sponsorcheque voor een lokaal goed doel. Bekijk het goede doel in jouw gemeente op wecycle.nl/inleveren.

DIT KUN JE O.A. WINNEN

INLEVEREN IS

ALTIJD GOED!Recycle mee

Kleine elektrische apparaten

Spaarlampen

Support het lokale goede doel

Maak kans op leuke prijzen

*Actie loopt in alle gemeenten die partner zijn van Wecycle (90% van alle gemeenten in Nederland). Kijk voor meer informatie en actievoorwaarden op wecycle.nl/inleveren.

Meer wooncomfort en minder energiekostenGratis online advies

Iedereen kent het comfortabele gevoel van een woning met dubbel glas. Ook het isoleren van dak, vloer en muren verhoogt het woongenot. En verlaagt de energierekening.

Toch zijn veel oudere woningen niet of matig geïsoleerd. Ben je benieuwd hoe jouw woning er voor staat? Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal biedt je een gratis advies op www.verbeteruwhuis.nl. Je ontdekt eenvoudig wat je nog kan verbeteren. Ook zie je wat het kost en oplevert.

Check je woning op www.verbeteruwhuis.nl.

VerbeterUwHuis

:


Duurzaam: ‘Eten in de Molen’

In de oude molen ‘De Haan’ aan het Zuidvliet in Leeu-warden is een project van

de J.P. van den Bent stichting. ‘Eten in de Molen’ is daarvan een onderdeel. Verslaggever Robin van der Veen krijgt een rondleiding bij deze unieke eetgelegenheid en doet ver-slag.

De grote ramen van de oor-spronkelijke molen zijn nog zichtbaar. Aan de muur hangt een mooie plaat van de mo-len in zijn vroegere omgeving. Voor de huidige inrichting is gebruik gemaakt van brocante meubelen, tweedehands en opgeknapt. De bar bestaat uit gerecycled hout, gemaakt door mensen met een lichte beper-king, werkzaam bij Buiten Ge-woon in Donkerbroek.

De sfeer in de molen is knus, overal zijn gezellige hoekjes waar je kunt werken of kletsen met vrienden. Er is een open keuken zodat je kunt zien hoe jouw eten wordt gemaakt en de koks kunnen zien hoe jij geniet. Uit eten gaan als vegetariër is niet altijd even makkelijk, maar hier kun je heel lekker vegetarisch eten en zelfs vega-nistisch. In december bestaat deze niet-commerciële eetge-legenheid 1 jaar.

Ik krijg heerlijke verse munt-thee aangeboden, van munt uit eigen tuin en een zelfgebakken koekje. Bier komt uit Veenhui-zen en wijn uit Leeuwarden. Brood wordt zelfgebakken en wordt anders bij de bakker om de hoek gehaald. De producten die bij ‘Eten in de Molen’ wor-den gebruikt, hoeven niet de halve wereld over om hier te komen, dat scheelt enorm in brandstof en CO2-uitstoot.

“Ons doel is om 100% biologisch te zijn”, aldus Ingrid, werkzaam bij ‘Eten in de Molen’. Het pro-ject steunt de kleine plaatse-lijke ondernemers door daar producten af te nemen.

Ingrid vertelt: “We proberen zo min mogelijk afval te maken en we scheiden altijd. Glas, pa-pier, restafval allemaal apart. We hebben ook een compost-bak, die weer goed is voor onze eigen tuin.”

Bij ‘Eten in de Molen’ werken mensen met een lichte, ern-stige of meervoudige (verstan-delijke) beperking. Meedoen in de maatschappij past bij duur-zaamheid. De eetgelegenheid is onderdeel van ’Werken in de Molen’. Dit dagbestedingspro-ject van den J.P. van den Bent Stichting bestaat tevens uit de onderdelen ‘Makerij in de Mo-len’ en ‘Verkopen in de Molen’. Bij ‘Eten in de Molen’ kunnen de werknemers vanaf 16 jaar koken, afwassen, achter de bar en in de bediening staan.

www.hoekstrakrantendruk.nl

Uw krantendrukker sinds 1882

De krant is gewoon leuker!

Zwettestraat 29dLeeuwarden

058 - 215 41 [email protected]

POST & MAILINGSHUIS-AAN-HUIS VERSPREIDING PAKKET DISTRIBUTIE

Thuis in Fryslânmet landelijke dekking

FAS bouwsystemen is onderdeel van F.A.S.-bouw bv: energiezuinige woningbouw utiliteitsbouw gevelsluitende elementen

AugustinusgA /surhuisterveen

STANDAARD PASSIEFbOUWbETAALbAAR ENERGIENEUTRAAL

Meander 32 | 9231 DB SurhuisterveenT: 0512-352063M: 06-46074121

www.fas-bouw.nlwww.fasbouwsystemen.nl

Huis Tuin Wonen Leef Ibiza Style DIY Luchtig Kleurvol Licht Ontwerp Advies Natural Natuurlijk Groen Lente Passie Lamp Urban Jungle Interieur Houtenvloer Binnen Woon ideeën Cabinet Instahome Draadmand Inspiratie Nordichome Bloemen Tuinen Meubels Trends Makelaar Kozijnen Kussentjes Kaarsen Bank Koelkast Audio Poster Accessoires Hip Modern Industrieel Veranda Prieel Blokhut Garages Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Pannen Verbouw Bestek Klok Tijd Beurs Bezoek Lepel Keukens Witgoed Kinderdorp Marktplein Lentefair Gezin Spijkerdorp Kinderopvang Zorgunit Bouw Straatjes Pleinen Dagje uit Route Zonnepanelen Restauratie Schilder Verven Vloeren Brocant Leefstijl Binnen kijken Inspiratiehuis Haarden Showkamers Badkamer Kachels

Audio Poster Accessoires Hip Modern Industrieel Veranda Prieel Blokhut Garages Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Audio Poster Accessoires Hip Modern Industrieel Veranda Prieel Blokhut Garages Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Audio Poster Accessoires Hip Modern Industrieel Veranda Prieel Blokhut Garages

neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie

Pannen Verbouw Bestek Klok Tijd Beurs Bezoek Lepel Keukens Witgoed Kinderdorp neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Pannen Verbouw Bestek Klok Tijd Beurs Bezoek Lepel Keukens Witgoed Kinderdorp neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten

Marktplein Lentefair Gezin Spijkerdorp Kinderopvang Zorgunit Bouw Straatjes Pannen Verbouw Bestek Klok Tijd Beurs Bezoek Lepel Keukens Witgoed Kinderdorp Marktplein Lentefair Gezin Spijkerdorp Kinderopvang Zorgunit Bouw Straatjes Pannen Verbouw Bestek Klok Tijd Beurs Bezoek Lepel Keukens Witgoed Kinderdorp

Pleinen Dagje uit Route Zonnepanelen Restauratie Schilder Verven Vloeren Brocant Marktplein Lentefair Gezin Spijkerdorp Kinderopvang Zorgunit Bouw Straatjes Pleinen Dagje uit Route Zonnepanelen Restauratie Schilder Verven Vloeren Brocant Marktplein Lentefair Gezin Spijkerdorp Kinderopvang Zorgunit Bouw Straatjes

Leefstijl Binnen kijken Inspiratiehuis Haarden Showkamers Badkamer KachelsPleinen Dagje uit Route Zonnepanelen Restauratie Schilder Verven Vloeren Brocant Leefstijl Binnen kijken Inspiratiehuis Haarden Showkamers Badkamer KachelsPleinen Dagje uit Route Zonnepanelen Restauratie Schilder Verven Vloeren Brocant

Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie neutraal Duurzaam Renovatie Landelijk Vers Hypotheek Verzekeringen Pot ten Overkappingen Aankleding Smaak Home Cactus Stoel Kasten Buiten Energie

Kijk voor meer informatie over deze beurs op www.wtchuistuin.nl

Ook online groeien?

Friks is een creatief bureau dat strategie, creativiteit en technologie

combineert. Wij bedenken, ontwerpen en ontwikkelen dan ook bijna alles.

Hierdoor kunnen we je een breed scala aan diensten op het gebied van web

en marketing bieden. Door jouw kennis van het vakgebied te combineren

met onze kennis van marketing, zorgen we er voor dat je groeit!

Friks Web & Marketing Leeuwarden / 058 744 00 45 / [email protected]

friks.nlLandelijke dekking

Hoogwaardige bezorging

Aantrekkelijke prijsstelling

✓ ✓ ✓

Leeuwarden • 058 - 215 41 57

FoppefondsHet Foppe Fonds zet zich in voor kinderen voor wie sporten of spelen niet vanzelfsprekend is vanwege hun lichamelijke of ver-standelijke beperking of omdat hun ouders door financiële omstandigheden hun kind niet kunnen laten sporten. Door te sporten krijgen kinderen energie en levenslust. Met uw hulp kan het Foppe Fonds ervoor zorgen dat een kind weer straalt en plezier heeft. Zelfs als het allemaal even niet gemakkelijk is: een kind hoort te spelen!

Beschermheer van het Foppe Fonds, Foppe de Haan: ‘Als kind wil je natuurlijk graag sporten. Soms is het bijna onmogelijk en dan helpen wij. Wij maken het on-mogelijke mogelijk! De kinderen genieten en komen in beweging. Daar doen we het voor. Er zijn nog veel kinderen die dit graag zouden willen, maar dit door hun beperking niet kunnen. Dat laten wij toch niet gebeuren? Geef deze kinderen een kans en steun ons. U doet toch mee?’

Doneer uw bijdrage op:NL31RABO0114566682

t.n.v. Foppe Fonds.

Internet www.foppefonds.nl

Twitter @foppefonds

Facebook Foppe Fonds

Bespaartip van de Amelander EnergieCoöperatieIn veel woningen blijft de pomp van de vloerverwarming dag en nacht, winter en zomer draaien. Deze pomp hoeft echter alleen te draaien als de cv brandt. Als de cv niet brandt, hoeft de pomp die water door de buizen van de vloerverwarming pompt, niet te draaien. Door een instelbare tem-peratuurschakelaar op de pomp te zetten, draait de pomp alleen als de toevoer van de vloerverwar-ming boven de (bijvoorbeeld) 40 graden Celsius komt. Dit bespaart-veel elektriciteit van het onnodig draaien van de pomp van de vloer-verwarming. Zo’n schakelaar met voeler kost maar een paar tientjes en is bij elke installateur te krijgen. Je hebt dit in 1 jaar terugverdiend en veel CO2 uitstoot bespaard. De schakelaar schakelt zelf enkele keren per week een paar minu-ten aan om te voorkomen dat de pomp vast komt te staan.

Johan Kiewiet

van de Amelander EnergieCoöperatie


Boeren: vergeet de natuur niet!

Fryslân is een echte landbouwprovincie. En de Friese landbouw is in ontwikkeling! Duurzame landbouw is trend die niet meer is weg te denken. Maar wat behelst die duurzaamheid in de landbouw eigenlijk?

In eenvoudige termen, duurzame boerderijen produceren gewassen en melk door zo weinig mogelijk gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen, medicijnen, kunstmest enzovoorts. Deze vorm van landbouw stelt ons in staat om voldoende gezond voedsel te produceren met een goed bedrijfseconomisch perspectief voor de boeren.

De belangrijkste voorwaarden van duurzame landbouw:• produceren volgens de wetten van de natuur• geen verspilling van schaarse bronnen zoals grond, energie en water• gezond en veilig voedsel voor de consument• goed belegde boterham voor boeren

In het kader van duurzaamheid gaat de ontwikkeling van nieuwe technologieën steeds sneller. Dit helpt de boer bijna elk detail van hun gewas, koeien of het land te monitoren. Maar is technologie wel dé oplossing voor alle uitdagingen die duurzaamheid met zich meebrengt? Het lijkt namelijk wel of we de natuur zelf aan het vergeten zijn. Je kunt alles automatiseren en robotiseren, maar een koe, grond of plant blijft nog altijd een natuurlijk organisme. Als je alleen de gevolgen waarneemt, de oorzaak niet kent en de oplossing in een technologie zoekt, dan gaan we het niet redden. Simpel: wij mensen winnen het namelijk nooit van de natuur! Een gezond mens, plant of dier is sterk genoeg tegen de meeste plagen en ziekten. Moeten we dan niet terug naar de basis om te leren hoe het werkt? Dus boeren: vergeet alstublieft de wetten van de natuur niet!

Het idee is niet nieuw: al honderden ja-ren geleden werden in Scandinavie de daken met zoden bedekt.

‘Waarom zou je een plat dak met planten willen bedekken?’

1 Financiën Een bitumen dakbedekking wordt op een erg zonnige dag wel 40 à 50 graden. Daar kan dit teerproduct op den duur niet tegen en gemiddeld moeten derge-lijke kale onbedekte daken dan ook elke 20 jaar vernieuwd worden. Met alle bijko-mende kosten. Wanneer een dergelijke dak met een vegetatielaag is bedekt kan het wel 50 jaar of langer mee: de plan-ten zorgen ervoor dat de temperaturen gedempt worden en er geen uitdroging plaats vindt.

2 WaterbeheerDoordat de plantenwortels water op-nemen vertragen zij de piekafvoer. In steden, die vaak sterk versteend zijn, vormen de piekafvoeren bij de huidige

toename aan heftige regenbuien steeds grotere problemen. Massale bedekking met groene daken zou hier kunnen zor-gen voor een aanzienlijke besparing op de rioleringskosten op langere termijn.

3 FijnstofNet als bomen vangen groene daken fijnstof in en verbeteren daarmee de luchtkwaliteit.

4 BelevingGroene daken trekken insecten en vogels aan. Dit leidt tot meer leven in de stad én niet onbelangrijk! een beter gevoel bij hen die er op uit kijken.

‘De vraag is nu dus al lang niet meer waarom zou je je dak bedekken,

maar vooral waarom niet?’

Meer weten en praktisch advies?Buro ElodeaSkeanewei 129212 VC Boornbergum [email protected]

Groene daken

Het comfort van een waterontharderOok bestaande kalkaanslag verdwijnt!

Met een waterontharder van Amysoft bent u decennialang verzekerd van kalkvrij water in uw hele woning. Zo zal de kalkaanslag in badkamer of keuken niet meer zichtbaar zijn , tevens zijn ook uw kranen en sanitair makkelijk schoon te houden.

Kalkvrij water geeft nog meer voordelen in uw huishouding. Denk alleen maar aan de enorme besparing op uw zeepproducten en wasmiddelen. Ook de levensduur van uw huishoudelijke apparatuur, zoals bij-voorbeeld een cv ketel, wasmachine, vaat-wasser, ko� ezetapparaat en quooker zal worden verlengd.

Bovendien zal uw apparatuur minder energie gaan verbruiken doordat er op de verwarmingselementen geen kalkaanslag meer ontstaat.

Eenmalige aanschafEen Amysoft waterontharder is een een-malige aanschaf doordat de machines tien-tallen jaren meegaan. De waterontharder wordt meteen na de watermeter op uw wa-terleiding aangesloten zodat u in de gehele woning pro� teert van kalkvrij water.

Wereldwijd grootste producentAmysoft is dealer van Ecowater waterontharders. Ecowater (sinds 1925) is de uitvinder van de waterontharder en wereldwijd de grootste producent van waterontharders. Wereldwijd maken er miljoenen mensen gebruik van een Ecowater en jaarlijks worden er meer dan 600.000 waterontharders geproduceerd. Ecowater waterontharders zijn innovatief en voorzien van vele patenten.

Installatie van waterontharderAmysoft werkt met eigen installatie-monteurs die de waterontharder in overleg op de meest geschikte plaats installeren, degelijk en met eersteklas materiaal.

Vrijwel overal in uw woning kan de water-ontharder worden geplaatst. Denk bijvoor-beeld aan een bijkeuken, trapkast, garage of een berging.

Uniek aan onze waterontharder is dat deze ook onder rioolniveau geplaatst kan wor-den. Ook een kelder behoort daarom tot mogelijkheden om een waterontharder te installeren.

OntsmettingsmoduleDe Ecowater onthardt uw water op een verantwoorde wijze door de standaard aanwezige ontsmettingsmodule. Bacteriegroei wordt daardoor voorkomen. Bovendien voorkomt u met de ontsmettingsmodule legionellagroei in de waterontharder wanneer u tijdens een langere (warme) periode nauwelijks water verbruikt.

Aanwezige kalkaanslag? Ook deze verdwijnt met een Amysoft waterontharder

Wanneer kalkvrij water in contact komt met bestaande kalk wordt deze kalk opgenomen.Dat is bijvoorbeeld goed zichtbaar in de badkamer en uw toilet. Daarnaast zal ook onzichtbare kalk op verwarmingselementen verdwijnen waardoor deze minder energie zullen verbruiken. Verder zullen keramische kranen soepeler bedienbaar zijn.

Wilt u meer informatie?Bel: 0594-587600 E-mail: [email protected]

www.amysoft.nlamysoft

®

FoppefondsHet Foppe Fonds zet zich in voor kinderen voor wie sporten of spelen niet vanzelfsprekend is vanwege hun lichamelijke of ver-standelijke beperking of omdat hun ouders door financiële omstandigheden hun kind niet kunnen laten sporten. Door te sporten krijgen kinderen energie en levenslust. Met uw hulp kan het Foppe Fonds ervoor zorgen dat een kind weer straalt en plezier heeft. Zelfs als het allemaal even niet gemakkelijk is: een kind hoort te spelen!

Beschermheer van het Foppe Fonds, Foppe de Haan: ‘Als kind wil je natuurlijk graag sporten. Soms is het bijna onmogelijk en dan helpen wij. Wij maken het on-mogelijke mogelijk! De kinderen genieten en komen in beweging. Daar doen we het voor. Er zijn nog veel kinderen die dit graag zouden willen, maar dit door hun beperking niet kunnen. Dat laten wij toch niet gebeuren? Geef deze kinderen een kans en steun ons. U doet toch mee?’

Doneer uw bijdrage op:NL31RABO0114566682

t.n.v. Foppe Fonds.

Internet www.foppefonds.nl

Twitter @foppefonds

Facebook Foppe Fonds

Bespaartip van de Amelander EnergieCoöperatieIn veel woningen blijft de pomp van de vloerverwarming dag en nacht, winter en zomer draaien. Deze pomp hoeft echter alleen te draaien als de cv brandt. Als de cv niet brandt, hoeft de pomp die water door de buizen van de vloerverwarming pompt, niet te draaien. Door een instelbare tem-peratuurschakelaar op de pomp te zetten, draait de pomp alleen als de toevoer van de vloerverwar-ming boven de (bijvoorbeeld) 40 graden Celsius komt. Dit bespaart-veel elektriciteit van het onnodig draaien van de pomp van de vloer-verwarming. Zo’n schakelaar met voeler kost maar een paar tientjes en is bij elke installateur te krijgen. Je hebt dit in 1 jaar terugverdiend en veel CO2 uitstoot bespaard. De schakelaar schakelt zelf enkele keren per week een paar minu-ten aan om te voorkomen dat de pomp vast komt te staan.

Johan Kiewiet

van de Amelander EnergieCoöperatie


Ka&Ko • Wyns 8a, 9091 BC Wyns

tillefoan: 06 - 44 06 35 85 • [email protected]

www.ka-ko.frl

Kado’s - hippe woon- en kadowinkel

Buurt bieb - “bring en helje in moai boek”

Ferklaai klean Ferhier“Foar elk feestje ha wy wol in moai kleedsje”

Kofje - koffiehuis voor kofje, tee, taart, sûkerbôle & biologyske fruchtesoppen

In de voormalige school in Wyns!

gratis

openingstijden: di t/m za

van 11.00 - 17.00 uur

ladies night! * * * donderdag 28 april * * *

houd onze website en facebook pagina in de gaten voor de gastondernemers die langskomen!

Ka&Ko is een onderdeel van

Zorgboerderij Moai Seldsum

Voor al uw woninginrichting!

Gratis montaGe!buitenzonwerinG

o.a. screens

rolluiken

knikarmschermen

zonneschermen

markiezen

(alleen op de begane grond)

Dijkstra woonmoderengersweg 21, 9062 ea oentsjerk

058 256 19 [email protected]

openingstijden: di. t/m vr. 9.00 - 17.30 uur / za. 10.00 - 16.00 uur

tapijt

linoleum

vinyl

marmoleum

laminaat

parket

plankenvloeren

gordijnen

vitrage

rolgordijnen

vouwgordijnen

binnen- en

buitenzonwering

ook hebben

wij horren

van unilux,

rolhorren,

inzethorren en

plissé hordeuren.

Meer weten over de Hollandse garnaal?Check het op onze website!

Informatie voor: Informatie over: Maar ook: • Scholieren • Degarnaal • Videoblogvissers• Consument • Devisserij • Lesmethodes• Horeca • Activiteiten • Recepten• Toerisme • Agenda • Spelletjes • Nieuws • Downloads

garnalenvissers.nl

Meer weten over de Hollandse garnaal?

De Energy Challenges Fryslân levert

veel resultaat op: een team heeft

30% elektriciteit bespaard en een

ander team heeft een windmolen

bij elkaar gesponsord. Het project

daagt jongeren uit om school en

omgeving te verduurzamen. Het

is een spel waarbij leerlingen het

energieverbruik op hun school ana-

lyseren en in teamverband een plan

bedenken om zoveel mogelijk ener-

gie en water te besparen. Zij zijn de

baas en bepalen welke maatregelen

er genomen moeten worden. Basis-

en voortgezet onderwijsscholen

kunnen zich aanmelden voor deel-

name door een bericht te sturen

naar [email protected].

Jongerenbesparen30% energieop school

Groenebespaar tips Je huis isoleren, vaker met de fiets, korter douchen of minder vlees eten: met al deze maatregelen ver-minder je jouw uitstoot van het broeikasgas CO2. Torenhoge energiereke-ningen, maar weet u niet van welk apparatuur dit afkomstig is? Smappee biedt uitkomst, Door mid-del van de gratis bijgele-verde app krijgt u in één oogopslag het energie-verbruik en de daarbij verbonden kosten te zien. Zo kunt u energievreters eenvoudig herkennen en tijdig uitschakelen.


Open: di t/m zo 11.00-17.00 uur Oranje Nassaulaan 12 • 8448 MT HeerenveenT: 0513 644 999 • www.museumbelvedere.nl

Museum Belvédère is een bijzonder museum voor moderne en hedendaagse kunst, prachtig gelegen in Museumpark Landgoed Oranjewoud. Het museum toont schilderijen van Friese schilders en geestverwanten. Daarnaast vier wisselexposities per jaar, waarbij het landschap een regelmatig terugkerend thema is.

Museum BelvédèreH e e r e n v e e n | O r a n j e w O u D

Zo werkt Boerderijstroom.nl

Leveren

Par6culier met zonnepanelen.

Bedrijven met windturbine en/of zonnepanelen.

Salderen

Afnemen

Bedrijf of par6culier kiest zelf zijn eigen lokale

groene stroombron in Fryslân.

Groenestroom voor de laagste prijs door directe levering. Lever uw Zonnestroom tegen de beste voorwaarden. www.Boerderijstroom.nl/stroombronnen of bel 0517-‐434240.

Nog 28.000.000 kWh echte Groenestroom beschikbaar uit Fryslân. Zo werkt Boerderijstroom.nl

Leveren

Par6culier met zonnepanelen.

Bedrijven met windturbine en/of zonnepanelen.

Salderen Salderen

Afnemen Afnemen

Bedrijf of par6culier kiest zelf zijn eigen lokale

groenegroenegroene stroombron in Fryslân.

Leveren .

Afnemen Afnemen

Leveren Leveren

Groenestroom voor de laagste prijs door directe levering. Lever uw Zonnestroom tegen de beste voorwaarden. www.Boerderijstroom.nl/stroombronnen of bel 0517-‐434240.

Nog 28.000.000 kWh echte Groenestroom beschikbaar uit Fryslân.

Planhus is al jaren toonaangevend en koploper op het gebied van hoog-waardige energiezuinige kwaliteitswoningen. Ook de laatste jaren hebben we geïnvesteerd en geïnnoveerd op het toepassen van de nieuwste tech-nologische ontwikkelingen. Planhus ontwikkelde de All Electric woning. Volgens Cobouw, dagblad voor de bouw, veruit de best scorende EPC in Nederland voor vrijstaande woningen.

[email protected] - www.planhus.nl - 058 - 2157040

Al uw voordelen op rij:• veel know how• onafhankelijk advies• diverse levensloop bestendige ontwerpen• korte bouwtijd en � exibel bouwen• standaard een low energy woning• passiefbouw gecerti� ceerd• gevelafwerkingen zowel in hout als baksteen

of stucwerk of andere materialen• zeer tevreden opdrachtgevers

KLAAR VOOR DE HERFST...

KENNIS IS KUNNEN

Heerenveen De Kuinder 10 T (0513) 63 16 00

Groningen Wismarweg 32 T (050) 54 70 070

Leeuwarden Archimedesweg 16 T (058) 21 27 099

Dokkum P. Prinslaan 15 T (0519) 29 23 25IJZERSTERK

prijzen zijn inclusief btw

NAAM VAN DE WINKELSTRAATPLAATSTELEFOON • WEBSITE

ERKEND VAKHANDELAAR KWALITEIT • ADVIES • SERVICE

Deze acties zijn geldig tot 18/12/2015.

Voor België is RECUPEL in de prijs inbegrepen.

ELEKTRISCHE ZUIGHAKSELAAR SHE 71

BENZINEBLADBLAZER BG 56

€ 135 ipv € 155

€ 249 ipv € 319

Elektrische motorzaagMSE 170 C0-Q - 30 cm

NAAM VAN DE WINKELSTRAAT • PLAATSTELEFOON • WEBSITE




ELEKTRISCHE MOTORZAAG MSE 170 C-Q - 30 cm

BENZINEMOTORZAAG MS 170 - 30 cm

€ 179 ipv € 229

€ 199 ipv € 244

BenzinemotorzaagMS 170 - 30 cm

€ 199,- i.p.v. 244,-

NAAM VAN DE WINKELSTRAAT • PLAATSTELEFOON • WEBSITE




ELEKTRISCHE MOTORZAAG MSE 170 C-Q - 30 cm

BENZINEMOTORZAAG MS 170 - 30 cm

€ 179 ipv € 229

€ 199 ipv € 244

STIHL STIHL

€ 184,- i.p.v. 235,-

Elektrische zuighakselaarSHE 71

BenzinebladblazerBG 56

€ 249,- i.p.v. 319,-







€ 135 ipv € 155

€ 249 ipv € 319







€ 135 ipv € 155

€ 249 ipv € 319

STIHL STIHL

€ 135,- i.p.v. 155,-

Duurzaamheid op hogeschool Van Hall Larenstein

“Op Hogeschool Van Hall Larenstein is duurzaam-heid een belangrijk item.

Wat je ook doet, je kunt er op onze school niet omheen,” dat stelt Karin Brouwer, docent aan de vestiging Leeuwarden. Volgens haar kan op alle ze-ventien opleidingen het etiket duurzaam worden geplakt.

Om duurzaamheid uit te stra-len is een verbouwing van het twintig jaar oude schoolge-bouw noodzakelijk. Het ver-bouwingstraject is inmiddels in gang gezet. Een belangrijke ‘groene’ stap voor Hogeschool VHL en haar studenten was de recente oprichting op 9 oktober van de Green Offi ce. “De Green Offi ce heeft als voornaamste doel de hogeschool verder te verduurzamen en studenten leiderschap en ondernemer-schap bij te brengen”, vertelt Nynke Oostra, teamlid van de Green Offi ce.

De Green Offi ce werkt op beide locaties, Leeuwarden en Velp, en organiseert op eigen ini-tiatief activiteiten die de be-wustwording versterken en duurzaamheidsprojecten on-dersteunen. De duurzame pij-lers onder zowel de hogeschool als de Green Offi ce zijn projec-ten als MVO (Maatschappelijke Verantwoordelijkheid voor Or-ganisaties), AISHE (Auditing Instrument Sustainable Higher Education) en BREEAM (duur-zaam beoordelingsinstrument voor gebouwen, bedrijfsvoering en gebieden). De studenten fo-cussen hun inspanningen op deze drie groene trajecten.

Wat maakt VHL uniek? Karin Brouwer over het on-derscheidende vermogen van ‘haar groene school’: “De aard van de opleidingen maakt Ho-geschool VHL uniek in vergelij-king met andere hogescholen. Daar komt de profi lering als groene, duurzame hogeschool bij. We krijgen als gevolg daar-van te maken met keurmerken en kwalifi caties. AISHE is zo’n keurmerk dat vijf niveaus van duurzaamheid onderscheidt. Het streven van Hogeschool VHL is om in 2018 alle oplei-dingen op het derde niveau te hebben. Het zou een bijzon-dere prestatie zijn als dat lukt.”

MaatschappelijkeverantwoordelijkheidKarin vervolgt over de twee andere, duurzame pijlers van Hogeschool VHL: “Voor de hele organisatie streven we naar het keurmerk ‘erkend’ op het gebied van Maatschappelijke Verantwoordelijkheid voor Or-ganisaties (MVO). Dat betekent dat we verantwoorde afwegin-gen maken en kijken naar de gevolgen voor mens, milieu en fi nanciën. Het keurmerk BREE-AM heeft niet alleen betrekking op het gebouw en de bedrijfs-voering, maar gaat ook over de omgeving. Een omgeving die vanzelf ontstaat als studenten met de inzichten die ze tijdens hun studie opdoen de wereld in gaan. Een duurzame beïn-vloeding van binnenuit.”


Dé race met boten aangedreven op zonne-energie Dutch Solar Challenge

Slimme technieken De race staat in het teken van duurzame energie, ofwel het toepassen van zonne-energie in de watersport. Teams ontwikkelen systemen waarmee ze de kracht

van de zon het beste kunnen omzetten in energie. Daarnaast worden de meest bijzondere en slimme technieken uit de kast gehaald om de snelste boot te bouwen, zoals het toepassen van draagvleugels. Met dit systeem wordt

de boot als het ware uit het water getild waardoor er minder weerstand is, ze sneller kunnen varen en zo minder energie verbruiken.

Uitdagende wedstrijdIn acht dagen tijd leggen de deelnemers een route af van ruim 200 kilometer. Tijdens de eerste editie van dit internationale event in 2006 deed de snelste boot 17 uur over deze afstand. In 2014 finishte de snelste boot in ruim 7 uur. De techniek ontwikkelt zich dus in rap tempo en dat maakt de zonnebootrace een uitdagende wedstrijd waarbij het ook aankomt op teamwork, behendigheid en inzicht. Het is namelijk van belang dat wanneer de zon niet schijnt je toch kunt varen. Dat vraagt om slimme oplossingen en op de juiste manier omgaan met je energievoorraad.

Sprint en enduranceIn de vijf plaatsen worden onder andere sprint- en endurancewedstrijden gehouden. Daarnaast leggen de deelnemers tussen de plaatsen in Friesland een verbindingsetappe af van zestig kilometer. Naast Nederlandse teams verschijnen ook teams uit

Indonesië, Brazilië, Polen, België, Bahrein, Turkije, Amerika, Finland, Hongarije en China aan de start. Geen ronkende motoren, geen vervuiling, geen herrie, maar stille en energie neutrale boten. Hoe mooi zou het zijn als alle boten in de toekomst kunnen varen op zonne-energie? Jongeren hebben de toekomst, net als duurzame energie. Een perfecte combinatie die tijdens de Dutch Solar Challenge centraal staat.

Meer informatieWilt u de zonneboten zien schitteren in het water? Bent u benieuwd naar de innovatieve en duurzame technieken die de deelnemers dit jaar uit de kast hebben gehaald om als eerste te finishen? Kom naar Amsterdam, Lemmer, Drachten, Grou of Leeuwarden en volg de race. Kijk voor meer informatie over dit internationale en duurzame event en het volledige programma op www.dutchsolarchallenge.nl

Bent u watersportliefhebber en draagt u duurzame energie een warm hart toe? Dan is de Dutch Solar Challenge een prachtig internationaal event dat u niet wilt missen. Van 2 t/m 9 juli 2016 gaan bijna 40 teams, bestaande uit voornamelijk binnen- en buitenlandse studenten, de strijd met elkaar aan in boten aangedreven op zonne-energie. De start is op 2 juli in Amsterdam. Vervolgens varen de deelnemers van Lemmer via Drachten, Grou naar Leeuwarden waar ze op 9 juli finishen in de Prinsentuin.

Young Solar Challenge Leer je eigen zonneboot bouwen en race mee!

De Young Solar Challenge heeft alles in zich om jongeren enthousiast te maken voor techniek. Door de combinatie van theorie, praktijk en competitie leren middelbare scholieren op een speelse manier veel over duurzame technologie.

Juniorclasses bij NHLDe bouw van de solarboot is een uitdagende klus. De teams zetten de boot eerst helemaal in elkaar, daarna volgt de aandrijving via zonnepanelen en de elektromotor. Om de teams te ondersteunen worden drie juniorclasses bij de NHL in Leeuwarden georganiseerd. Hier vertellen deskundigen over de bouw en het elektrogedeelte van de zonneboot én wordt aandacht besteed aan teambuilding en tactiek.

De races Zodra de boten klaar zijn, is het tijd om te racen. In 2016 zijn er drie wed-

strijden voor de teams. De openingswedstrijd is op 7 mei tijdens de Eneco Zonnebootrace in Akkrum. Op 11 juni staat er een endurance en sprint op het programma in Oosterwolde. En in juli sluiten de V5-boten aan bij de Dutch Solar Challenge in Grou en Leeuwarden. Bij de races komt alles samen en laten de teams zien of ze klaar zijn voor de echte strijd. Elke race begint met een technische keuring, een zwemtest voor de deelnemers en een vaartest voor de stuurman/vrouw. Meedoen is spannend, leerzaam en leuk. De teams verblijven op een camping en komen in contact met andere deelnemers maar ook ondernemers uit de regio.

ToekomstHet project wordt elk jaar groter. Doel is om volgend jaar 30 teams uit heel Nederland te hebben waardoor er 3 landelijke voorrondes kunnen worden georganiseerd met een grote finale. En naast meer landelijke deelnemers wil de organisatie van Young Solar Challenge ook in Europa meer voeten aan de grond krijgen zodat we in de toekomst ook een Europese finale kunnen organiseren. Deelnemen is mogelijk voor alle teams die bestaan uit jongeren tussen de 14 en 17 jaar. Naast middelbare scholen zijn bijvoorbeeld ook (sport)verenigingen of scoutingclubs van harte welkom om mee te doen in 2017!

Betrokken bedrijvenBijzonder aan de Young Solar Challenge is dat verschillende bedrijven het evenement ondersteunen. Vripack, Stille Boot en Polynautic zijn nauw betrokken bij het ontwerp en de ontwikkeling van de V5-zonneboot, terwijl TCNN, Merkevents en Kroese media de organisatie en de PR verzorgen. Dit jaar is het bestaande ontwerp compleet opnieuw ontwikkeld. Het resultaat is een mooiere en vooral snellere boot, meer gestroomlijnd en super strak.

Meer informatie is te vinden op de websitewww.youngsolarchallenge.nl

Met jouw klas of vereniging een professionele zonneboot bouwen en meedoen aan een spannende race: het kan met de Young Solar Challenge! Alle deelnemende teams krijgen een bouwen lespakket voor een professionele zonneboot. Een paar weken later racen de teams in hun complete V5-solarboot over het Friese water.

De Energy Challenges Fryslân levert

veel resultaat op: een team heeft

30% elektriciteit bespaard en een

ander team heeft een windmolen

bij elkaar gesponsord. Het project

daagt jongeren uit om school en

omgeving te verduurzamen. Het

is een spel waarbij leerlingen het

energieverbruik op hun school ana-

lyseren en in teamverband een plan

bedenken om zoveel mogelijk ener-

gie en water te besparen. Zij zijn de

baas en bepalen welke maatregelen

er genomen moeten worden. Basis-

en voortgezet onderwijsscholen

kunnen zich aanmelden voor deel-

name door een bericht te sturen

naar [email protected].

Jongerenbesparen30% energieop school


City PARIS elektrisch

Mooi en elegant, in 2 kleuren

verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer

Trendy VENICE elektrisch

Voor en achter schijfrem, sterke 2kW

motor,in 4 kleuren verkrijgbaar

Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm

Retro NEW YORK elektrisch

Prachtig stoer uiterlijk, veel chroom, in 5 kleuren verkrijgbaar

Prijs € 1575,-* inclusief gratis draadloos diefstal alarm

ONDERHOUD en REPARATIE

Voor particulier en zakelijk verzorgen

wij tegen zeer scherpe tarieven op

professionele wijze het onderhoud

en/of reparatie van ZOWEL elektrische

als benzine scooters.

Professionele ServiceMet vakkundig personeel en een grote werkplaats met alle faciliteiten,

verzorgen wij zowel voor Elektrische als voor Benzine scooters regulier

onderhoud en reparaties. Minimaal 1x per jaar een goede

onderhoudsbeurt is een ‘must’ en bespaart u veel problemen en kosten

op langere termijn. Onderhoudsbeurt Elektrische scooter; € 85,-

Onderhoudsbeurt Benzine scooter; € 100,-

Traveller 20” vouwfiets Camp & City elektrisch

- 5 ondersteuningsniveau’s

- shimano naafversnelling

- 36V – 10Ah lithium accu

- 250 W sterke motor

Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl

* exclusief € 125,- RDW en afleveringskosten



verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl


Aanbieding; klaar voor de lente !(inwoners van gemeente Leeuwarden krijgen 10% subsidie op aankoopsom)

City Rome

€ 1099,-*

Inclusief

gratis koffer

en alarm

SUPER AANBIEDING

Normaal€ 1.350*,-

NU:



verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl




verkrijgbaar

Prijs € 1.250,-*

incl. gratis koffer




Prijs € 1525.-*

incl. gratis alarm





















Prijs vanaf € 949

Adres:

URANUSWEG 10

8938 AJ Leeuwarden

058-2880232

www.mpi-nl.nl



Zelfs een achtergebleven pen of ruitenkrabber wordt hergebruikt Auto en Recyclingbedrijf De Zwette te Leeuwarden is een auto-, recycle-, demontage- en leer-bedrijf. Het bedrijf wordt gerund door het echt-paar Bondo. Zij zijn sinds een paar jaar eige-naar van Auto- en Recyclingbe-drijf De Zwette.

Bondo is zijn loop-baan als automon-teur in Nederland begonnen bij het be-drijf dat hij nu bezit. Toen de toenmalige eigenaar on-verwacht overleed, besloot Bondo na lang wikken en wegen het bedrijf over te nemen. Uit respect voor en vanwege de herinnering aan zijn baas handhaafde Bondo de naam van het bedrijf. Van een enthousiaste, vakbekwame monteur ont-wikkelde hij zich tot een even enthousi-aste en geliefde ondernemer. Open en eerlijk zijn naar de klanten, dat is zijn motto.

Auto- en Recyclingbedrijf De Zwette heeft als belangrijkste kernwaarden: ie-dereen is gelijk, iedereen verdient een kans, wees vooral jezelf, iedereen is wel-kom en humor is erg belangrijk.

De Zwette is een recyclingbedrijf. Bij-na alle producten worden hergebruikt.

Accu’s, vloeistoffen, metaal, aluminium, ijzerwaren, banden noem maar op. Zo-dra auto’s rijp zijn voor de sloop, wor-den ze volledig gedemonteerd en wor-den alle onderdelen netjes gesorteerd. Accu’s bij de accu’s, vloeistoffen bij vloeistoffen etc. Spullen die de klanten vergeten in de auto’s, zoals een pen of ruitenkrabber worden niet weggegooid maar gratis weggeven. Duurzamer kan het bijna niet!

Autodemontagedezwette.nl

ihvf2016


Ik hou van Fryslân Pagina 23Najaar 2015 Ik hou van Fryslân Najaar 2015Pagina 28

Verlaag uw stroomkosten met zonnepanelen!

Een vrijblijvend en kosteloos adviesgesprek met een ervaren adviseur bij u thuis Gratis adviesrapport met opbrengstberekening

Voorstel voor aanschaf, lease of financiering van de zonnepanelen

Vraag een adviesgesprek aan op www.enie.nl/friesland of bel 085 401 7000

Door stijgende energieprijzen, de behoefte naar onafhankelijkheid, de wil om bij te dragen aan een beter milieu en de vele financiële voordelen zijn ruim 250.000 huishoudens overgestapt op zonne-energie. Ontdek zelf de mogelijkheden van zonne-energie en vraag een adviesgesprek aan bij enie.nl.

5 Foppe De Haan: 'Fryske enerzjy moat yn Fryslân bliuwe' 17Sjinkie ...

Documents

Transcript of 5 Foppe De Haan: 'Fryske enerzjy moat yn Fryslân bliuwe' 17Sjinkie ...