4stw: Voedingsleer

Hans Vercammen

4stw: voedingsleer 1

1. De Voedingsvoorlichting

1.1. Algemeen: de actieve voedingsdriehoek 1. Waarom werd de actieve voedingsdriehoek dit jaar herzien?

De actieve voedingsdriehoek werd vernieuwd op basis van nieuwe wetenschappelijke

inzichten.

2. Kan je 2 redenen geven? (obesitas met als gevolg diabetes: bij pasgeborenen,

kinderen, jongeren, volwassenen, ouderen).

Een bevordering van de fysieke en mentale gezondheid.

3. Wat geeft de actieve voedingsdriehoek weer?

De actieve voedingsdriehoek geeft weer:

-‐ wat je dagelijks moet eten

-‐ hoeveel je best beweegt

4. Voor wie is deze bestemd?

Voor iedereen vanaf 6 jaar.

5. Welke zijn de drie principes van de actieve voedingsdriehoek?

-‐ Evenwicht: eet in verhouding meer uit de grote, en minder uit de kleine groepen.

-‐ Gematigdheid: volg de aanbevelingen binnen elke groep.

-‐ Variatie: varieer dagelijks binnen elke groep.

6. Wat omvat de lichaamsbeweging?

Lichaamsbeweging omvat:

-‐ alle inspanningen met een matige intensiteit

-‐ waarbij je hart iets sneller slaat

-‐ je wat vlugger ademhaalt dan normaal

-‐ je lichtjes begint te zweten

Hans Vercammen


7. Welke activiteiten kan je in je dagelijks leven inbouwen?

-‐ De trap nemen in plaats van de lift

-‐ Stevig doorstappen

-‐ Met de fiets naar school

-‐ Te voet naar de bakker

-‐ …

8. Waarom zijn fysieke en mentale gezondheid belangrijk?

Fysieke gezondheid: lager risico op:

-‐ hart-‐ en vaatziekten: cardiovasculaire aandoeningen

-‐ botontkalking noemen: osteoporose

-‐ overgewicht: energie inname afstemmen op gebruik

-‐ hoge bloeddruk: hypertensie

-‐ suikerziekte: diabetes, type2

-‐ bepaalde vormen van kanker

Mentale gezondheid:

-‐ beter omgaan met stress en spanning

-‐ beter slapen

9. Welke aanbevelingen en tips heb je bij beweging?

-‐ Voor een goede gezondheid zou een volwassene, dagelijks minstens 30 minuten

moeten bewegen. Dit mag ook gespreid worden over de dag, in blokken van

minstens 10 minuten.

-‐ Kinderen en jongeren moeten minstens 60 minuten per dag bewegen.

-‐ Doe je graag aan sport, doe dit dan minstens 3x per week, gedurende 20 minuten

aan hoge intensiteit. Denk hierbij aan tennis, voetballen, …

-‐ Ben je ouder dan 35 jaar, sinds lange tijd inactief, of heb je

gezondheidsproblemen, … Vraag dan eerst raad aan je huisarts, vooraleer je

intensief begint te bewegen.

Hans Vercammen


10. Geef 5 praktische tips die beweging bevorderen?

-‐ Gebruik de trap in plaats van de lift.

-‐ Laat de auto staan voor korte afstanden.

-‐ Ga te voet, neem de fiets of neem het openbaar vervoer.

-‐ Vraag een vriend of collega om samen te bewegen.

-‐ Kies iets wat je graag doet.

-‐ Beperk lange periodes van zitten, …

-‐ Denk: ik kan het, denk: ik doe het!

11. Water:

a. Wat weet je over de dagelijkse hoeveelheid water

2,5 liter vocht per dag.

b. Waaruit halen we water?

1 liter uit vaste voeding

1,5 liter uit drinken

12. Wat beveelt men aan?

• Waarom behoren bv. melk niet in de groep water?

Melk behoort niet tot de groep water, omdat melk ook andere stoffen levert, zoals

calcium en andere mineralen.

• Welke dranken moeten we beperken tot 1/2de liter per dag? Waarom?

Light dranken.

• Welke praktische tips heb je?

Zet ’s ochtends een fles water klaar. En drink deze verspreid over de dag leeg.

Hans Vercammen


13. Wat zijn graanproducten en aardappelen voor ons en waarvan zijn ze een

bron?

Graanproducten en aardappelen zijn onze belangrijkste energieleveranciers en passen

binnen elke maaltijd. Ze zijn een bron van koolhydraten, plantaardige eiwitten,

voedingsvezels, vitaminen en mineralen.

14. Welke alternatieven van brood ken je?

Beschuiten, ontbijtgranen, muesli.

15. Wat is de dagelijks aanbevolen hoeveelheid graanproducten en aardappelen?

De dagelijkse aanbeveling varieert van 5 tot 12 sneden brood (175 tot 420 gram) en 3

tot 5 gekookte aardappelen (210 tot 350 gram)

16. Waarmee komt 1 snede brood van 30-‐35 gram overeen?

Dit komt overeen met ongeveer 2 beschuiten, 15 gram ongesuikerde ontbijtgranen, 20

gram stokbrood, een halve pistolet of 1 sandwich.

17. Waarmee komt 1 aardappel van 70 gram overeen?

Dit komt overeen met 40 gram gekookte deegwaren, of rijst. En 100 gram

aardappelpuree (met melk).

18. Waarvan zijn groenten een bron?

Groenten zijn een bron van voedingsvezels, vitaminen en mineralen.

19. Waarom is het goed met groenten te variëren?

Variatie binnenin deze groep is heel belangrijk. Want niet in elke groente zitten dezelfde

soorten of hoeveelheden vitaminen en mineralen.

Hans Vercammen


20. Hoe kunnen we de inname van 300 gram groenten spreiden?

Eet bij voorkeur 200 gram bereide groenten (een half bord) bij de warme maaltijd en eet

daarnaast een portie van ongeveer 100 gram bij de broodmaaltijd (bijvoorbeeld een

bordje rauwkost of een kom soep).

21. Waarvan is fruit een belangrijke leverancier?

Fruit is een belangrijke leverancier van enkelvoudige koolhydraten, voedingsvezels,

vitaminen en mineralen.

22. Wat is de aanbeveling per dag? Is dat ook zo voor jongeren en ouderen?

Eet dagelijks 2 stukken fruit. Dit is ongeveer 250 gram.

Jongeren en ouderen kiezen best voor 3 stukken wat ongeveer 375 gram is.

23. Waarom het beste vers fruit nuttigen?

Fruit uit conserveren bevatten te veel suikers door de bewaarmethode.

Diepvriesfruit zonder toevoegingen is een gezond en goed alternatief.

24. Wat verstaan we onder melkproducten?

Onder melkproducten verstaan we melk, yoghurt, pudding, platte kaas en kaas. Ook

calcium verrijkte soja producten behoren tot deze groep. Deze kunnen melk vervangen.

25. Wat levert ons de groep melkproducten?

Ze leveren ons calcium, hoogwaardige eiwitten en vitaminen B12 en B2.

Hans Vercammen


26. Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per dag van melk en

melkproducten?

Kinderen en volwassenen gebruiken best dagelijks 450 milliliter melkproducten. Dit

komt overeen met 3 kleine glazen melk.

Kies bij voorkeur halfvolle of magere producten.

27. En deze voor jongeren en ouderen?

Jongeren en ouderen mogen 600 milliliter melkproducten consumeren.

Kies bij voorkeur halfvolle of magere producten.

28. Wat levert ons de groep vlees, vis, eieren en vervangproducten?

De groep vlees, vis, eieren en vervangproducten, levert eiwitten, vitaminen (onder

andere B12) en mineralen (ijzer/ Fe). Alle soorten vlees en vis zijn ondergebracht in

deze groep.

29. Waarom ook vette vis eten?

Vette vis is rijk aan onverzadigde vetten, waaronder omega-‐3.

30. Welke producten zijn de alternatieven van vlees?

Eieren, peulvruchten (kikkererwten, witte-‐ en rode bonen, linzen), noten en zaden,…

31. Waarom plantaardige vervangproducten combineren? Waarmee combineer je

ze?

Omdat plantaardige vervang producten geen vitamine B12 en weinig ijzer bevatten,

kunnen ze geen vlees vervangen. Maar je combineert ze het best met melkproducten of

eieren.

Hans Vercammen


32. Hoeveel is aanbevolen per dag te nuttigen?

Per dag volstaat 100 gram (bereid gewogen) producten uit deze groep. Met uitzondering

van noten, want die zijn energie en vetrijk. Eet daarom maximum ongeveer 25 gram

(handjevol) zaden per dag.

33. Geef 3 praktische tips op.

-‐ Varieer in soorten

-‐ Eet 2 keer per week vis

-‐ Beperk vet vlees, tot maximaal 1 maal per week

-‐ Eet 3 keer per weel magere vleessoorten, eet 1keer per week halfvette

vleessoorten en vervang vlees al eens door een plantaardige vleesvervanger

! beperk het vleesgebruik

34. Waarvan zijn smeer-‐ en bereidingsvetten een bron?

Smeer-‐ en bereidingsvetten vormen een bron van essentiële vetzuren en vetoplosbare

vitaminen, zoals vitamine A, D, E en K.

35. Wat is de aanbeveling?

Een mespuntje vetstof (5 gram) per sneetje brood en 1 eetlepel vetstof (10 tot 15 gram)

per persoon voor de bereiding van de warme maaltijd volstaat.

36. Wat kiezen we best?

Je kiest best voor een product rijk aan onverzadigde vetzuren.

37. Waar gaat het om in de restgroep?

Het gaat om voedingsmiddelen die strikt genomen niet nodig zijn in een evenwichtige

voeding: zoetigheden, snoep, chocolade, alcoholische en suikerrijke dranken, zoet

broodbeleg, …

Hans Vercammen


38. Wat bevatten deze producten?

Producten uit deze groep bevatten in verhouding veel energie in de vorm van vetten en

suikers en weinig tot geen nuttige voedingsstoffen zoals voedingsvezels, vitaminen en

mineralen.

39. Verklaar wat sedentair gedrag is.

Sedentair gedrag is passief gedrag. Een ander woord is beeldschermactiviteit genoemd.

Zoals het zitten aan je computer of aan je televisie.

40. Wat zijn de aanbevelingen bij gebruik van voedingsmiddelen uit de restgroep?

Eet maximaal 10% van je energiebehoefte op een dag uit de restgroep. Gemiddeld eet je

dus best niet meer dan 250 kcal uit de restgroep.

41. Welke tip krijgt iemand met een zittend beroep?

Onderbreek regelmatig het zitten. Ga even een glas water halen. …

42. Wat kan jou helpen om gezonde voeding te kiezen?

Lees het etiket. Deze gegevens kunnen je helpen om een gezonde keuze te maken. Zo kan

je producten met elkaar vergelijken. Let vooral op de tabel met de voedingswaarden.

Hans Vercammen


1.2. Begrip en inzicht in andere culturen 1. Wat doet elke overheid en wat gebruikt Vlaanderen?

Elke overheid vaardigt richtlijnen uit voor een gezonde voeding. Vlaanderen gebruikt de actieve voedingsdriehoek als voorlichtingsmodel. Deze voorstelling maakt aan het grote publiek duidelijk hoe je op een gezonde manier omgaat met voeding.

2. Hoe komt het dat elke gemeenschap in België een ander voorlichtingsmodel heeft?

Elk land heeft zijn specifieke eetcultuur en daardoor ook zijn eigen voedingsmodel.

De gezondheidspromotie is een bevoegdheid van de gemeenschappen. Zo komt het dat België, 3 modellen hanteert.

-‐ De Vlaamse Gemeenschap. -‐ De Franstalige Gemeenschap (Wallonië en Brussel) -‐ De Duitstalige Gemeenschap (Eupen en de Voerstreek)

3. Voor welk model kiest Nederland en wat zijn hiervan de basisregels?

Nederland gebruikt de “Schijf van Vijf”. De basisregels van het model zijn:

-‐ Eet gevarieerd -‐ Eet niet te veel calorieën en beweeg voldoende -‐ Eet minder verzadigd vet en kies voor onverzadigde vetten -‐ Eet veel groenten, fruit en brood -‐ Eet veilig voedsel

Hans Vercammen


4. Wat weet je over het model van het Verenigd Koninkrijk?

“Eat Well Plate”. Een gezonde voeding is volgens het voedingsmodel in het Verenigd Koninkrijk, voeding op basis van brood, granen en aardappelen, aangevuld met veel groenten en fruit, evenals het matig gebruik van melk-‐ en melkproducten, vlees en vis en een zeer beperkt gebruik van producten die suiker of vet bevatten. Dit model leunt dicht aan bij het Nederlands systeem.

5. Wat is de benaming van het Franse model en vertaal dat eens.

In Frankrijk heet het voedingsvoorlichtingsmodel “Manger-‐Bouger”. Vertaald in het Nederlands betekent dit “Eten-‐Bewegen”.

Hans Vercammen


6. Leg kort het Zwitsers voedingsvoorlichtingsmodel uit.

Dit model geeft een ander beeld. De watergroep blijft onderaan staan. Het model raadt aan 1 tot 2 liter per dag te verbruiken. Na water volgt de groep van groenten en fruit. Het model stelt voor 5 keer per dag groenten en fruit te eten, in porties van minstens 120 gram per keer. In het Zwitsers model is beweging zeer belangrijk.

Vandaar dat het ook altijd zeer aanwezig is.

Hans Vercammen


7. Waarop dringt het Amerikaans model aan?

Volgens deze organisatie moet je de voeding aanpassen aan de verschillende behoeftes aan calorieën. Omdat deze behoefte van mens tot mens kan verschillen, is het niet mogelijk om 1 voorlichtingsmodel voor te stellen, dat voor iedereen geldt. Omdat veel Amerikanen er slechte voedingsgewoonten op nahouden, dringt het model aan op het beperken van vetten en geraffineerde suikers.

Hans Vercammen


1.3. Begrip en inzicht in de voedingsgewoonten van andere culturen en religies

1.3.1. Onze voedingscultuur en gewoontes 1. Hoe komt het dat er in onze eetcultuur andere voedselproducten zijn

doorgedrongen?

België heeft een multiculturele samenleving. Dankzij de integratie van andere bevolkingsgroepen zijn ook andere voedselproducten en eetgewoonten in onze cultuur opgenomen.

2. Waarmee hangt het eetcultuur van andere bevolkingsgroepen samen?

Het productaanbod in het thuisland en de cultuur (en godsdienst).

Hans Vercammen


1.3.2. De islam cultuur 1. Op welke 5 belangrijke pijlers steunt de islam?

2. De islam verdeelt voedingsmiddelen in twee categorieën. Welke?

Halal: toegestaan, rein.

Haram: verboden, onrein.

3. Som kort 5 basisvoedingsregels op van de islamieten. -‐ Geen varkensvlees of afgeleide producten van varkensvlees (dus gelatine

gemaakt van varkensbeenderen) -‐ Producten op basis van bloed zijn verboden -‐ Vlees van dieren die een natuurlijke dood zijn gestorven, is verboden voor

menselijke consumptie -‐ Rituele slachting is belangrijk -‐ Het vlees van dieren die zich voeden met andere dieren (carnivoren) is niet

toegelaten -‐ Alcohol en andere verslavende producten mogen niet worden geconsumeerd

Hans Vercammen


4. Geef de betekenis van haram?

Haram is onrein, dat wat niet voldoet aan ‘halal’.

5. Wat is ritueel slachten volgens de islam?

Dieren die je slacht mogen niet onnodig lijden. De dood moet zo snel mogelijk intreden. Dit wil zeggen dat dieren niet mogen verdoofd worden vooraleer ze worden geslacht, dit brengt stress mee voor de dieren.

6. Welke regels zijn tijdens het slachten van dieren belangrijk in de islam? -‐ Een moslim moet het dier slachten -‐ Het dier moet in optimale conditie verkeren (geen dorst en stress hebben) -‐ Het dier slacht je met 1 haal van een scherp mes. De luchtpijp en de halslagader

moeten in 1 bewegen doorgesneden worden, zodat het dier zo weinig mogelijk moet lijden.

-‐ Het dier moet zo snel mogelijk leegbloeden. -‐ Tijdens het slachten wordt de naam van Allah uitgesproken

Hans Vercammen


1.3.3. De joodse spijswetten 1. Waarin zijn de Joodse spijswetten opgenomen? Leg uit.

De spijswetten zijn in de Thora, het heilige schrift van de Joden, opgenomen. Kasjroet is het geheel van deze spijswetten. Voedsel dat aan deze wetten en voorschriften voldoet is ‘koosjer’ (kosher) of ritueel geoorloofd.

2. Geef 5 basisregels uit de Joodse spijswetten. -‐ Het eten van vlees is toegestaan. Voor het eten van zoogdieren geldt dat enkel

vlees van herkauwers met gespleten hoeven mag gegeten worden. Varkensvlees is uit den boze.

-‐ Pluimvee en graan etende vogels zijn toegestaan. Roofvogels of vleesetende vogels niet.

-‐ Vis mag, doch enkel de vissoorten die vinnen en schubben hebben. Schaal en schelpdieren mogen dus niet.

-‐ Melk en vlees mag niet samen gegeten worden. Tussen het eten van vlees en melk moet een wachttijd zitten.

-‐ Alle levensmiddelen krijgen een koosjer certificaat.

3. Wat moeten Joodse wijnen en druivensappen dragen?

Alle wijnen en druivensappen moeten een certificaat van ‘koosjer’ hebben.

Hans Vercammen


4. Waarom zijn er twee aparte sets keukengerei voorzien?

Omdat vlees en melk niet met elkaar in aanraking mogen komen.

5. Leg volgende begrippen uit: Sabbat, Pessach, Jom Kipoeer. -‐ Sabbat (zaterdag): Dit is de heilige dag waarop geen arbeid mag worden verricht.

Alle maaltijden van deze dag worden op voorhand bereidt. -‐ Pessach (Pasen): Tijdens het paasfeest worden matses gegeten. Dit zijn

ongedesemde broden. -‐ Jom Kippoer: Dit is de grote verzoeningsdag. Dit is de 9de dag na het Joodse

Nieuwjaar wordt ’s avonds een laatste keer feestelijk gegeten voor zonsondergang. Op Jom Kippoer (de 10de dag na het Joodse Nieuwjaar) wordt de hele dag niet gegeten.

6. Bij welk Joods feest komen er vnl. honing en zoete appelen op het menu?

Rosj Ha-‐Sjana (het Joods Nieuwjaarsfeest)

7. Wat eten de Joden op Chanoeka?

Op Chanoeka eten Joden gerechten die bereid zijn op basis van olijfolie. Bijvoorbeeld soefganiot en latkes. (zie VA2, pagina 18)

Pesach: http://schooltv.ntr.nl/video/het-‐verhaal-‐bij-‐pesach-‐een-‐belangrijk-‐verhaal-‐uit-‐het-‐jodendom/

Rosj Hasjana: http://www.schooltv.nl/video/het-‐verhaal-‐bij-‐rosj-‐hasjana-‐een-‐belangrijk-‐verhaal-‐uit-‐het-‐jodendom/

Hans Vercammen


1.3.4. De hindoe cultuur 1. Het Hindoeïsme heeft geen specifieke spijswetten. Toch zijn er een aantal

aspecten. Welke?

Hindoes zijn over het algemeen vegetarisch. Aangezien ze ervan uitgaan dat ze een geweldloos leven moeten leiden, doden ze geen dieren om zich ermee te voeden.

2. Wat gebruiken Hindoes nooit en waarom?

Hindoes gebruiken nooit alcohol. Voor het bereiden van hun maaltijden gebruiken zij nooit look, ui, champignons en sommige wortelgewassen. Omdat ze deze voedingsmiddelen beschouwen als opwekkende middelen die de gezondheid en het geestelijke welzijn aantasten.

3. Wat eten zij ook nooit en waarom?

Zelfs als hindoes niet vegetarisch zijn eten ze nooit rundsvlees, of voeding die bereid werd met rundsbouillon. De koe is in het hindoeïsme een heilig dier en dood je nooit.

4. Wat zijn: chapati’s, dhals en dahi? -‐ Chapati’s: ronde platte broden -‐ Dhals: linzen -‐ Dahi: yoghurt

5. Waarom is het begrip reinheid heel belangrijk bij Hindoes?

Voor hindoes beginnen te eten moet iedereen zich grondig wassen. Als iemand dat niet grondig doet en in contact komt met het voedsel, dan is het voedsel niet meer eetbaar. Dezelfde regel is van toepassing voor vrouwen die ongesteld zijn. Alle voeding die in aanraking is geweest met rundsvlees is voor hindoes niet meer eetbaar.

6. Welke 3 belangrijke geaardheden gelden binnen het hindoeïsme? -‐ Goedheid: Zoals melkproducten,

rijst, tarwe en groenten. Dit schenkt kracht, gezondheid, geluk en voldoening.

-‐ Hartstocht -‐ Onwetendheid

Hans Vercammen


1.3.5. De boedhistische cultuur 1. Volgens welke 5 leefregels leven Boeddhisten?

-‐ Mens of dier niet doden (niet pijnigen of verminken met de dood tot gevolg). Daardoor is er geen vleesconsumptie!

-‐ Niet stelen of onrechtmatig toe-‐eigenen van gebied, goederen, geld of hand-‐of geestesarbeid.

-‐ Kuisheid: geen seksuele handelingen stellen die men als liefdeloos, overspelig, incestueus, gewelddadig of onnatuurlijk kan bestempelen.

-‐ Niet bedriegen door middel van list of leugen. Onwaarheden verkondigen of het verzwijgen van de waarheid mogen niet.

-‐ Geheelonthouding: geen alcohol gebruiken of andere verslavende middelen die het bewustzijn aantasten en/of het bewustzijn kunnen schaden.

2. Wat is bij hen verboden?

Vlees maar het is ook verboden groenten te eten uit de uienfamilie (ui, look en prei). Deze groenten kunnen de gemoedstoestand veranderen en geven een slechte geur.

Alle verslavende middelen zoals koffie, alcohol, … zijn ook verboden.

4stw: Voedingsleer

Documents

Transcript of 4stw: Voedingsleer