HET zuiden van de VerenigdeStaten is een goudmijn

voor muziekarcheologen als Marc Sta-kenburg. Tijdens zijn zoektochtennaar de oorsprong van de populairemuziek bezocht hij veel historischeplekken: als liefhebber en reisleider.De ‘pelgrims’ komen overal vandaan,maar zelden uit Amerika. „Negentigprocent van de mensen die in hetMississippi-gebied op zoek gaan naarde muziekhistorie is buitenlands”,

zegt de schrijver en voormalig ra-dio-presentator. „Ik ontmoet Fran-sen, Australiërs, Japanners, Duitsers,Nederlanders... Amerikanen kom ikzelden tegen. Zij beleven muziek an-ders dan wij. Voor hen is het gewo-ner, er zijn daar veel mensen die fan-tastisch gitaar spelen. Soms zit je ineen kroegje waar een band speeltmet ongelooflijk goede muzikanten.Daar zit twintig man naar te luiste-ren, iedereen geeft twee dollar en datis het dan. Het lijkt of Amerikanenhun muziek minder waarde toeken-nen. In Europa is de waardering veelgroter.”Toch laten zelfs de buitenlandse reizi-gers een van de meest essentiële plek-ken uit de muziekhistorie links lig-gen. Op Congo Square in New Or-

leans heeft Stakenburg nooit eengroep toeristen gezien. Terwijl op ditplein ‘de big bang van de popmuziek’plaatsvond, zo beschrijft de geborenOisterwijker (nu inwoner van Am-sterdam) in zijn gelijknamige boek.Congo Square was ‘de eerste open-luchtdisco aller tijden’. Hier meng-den de trommels van de Afrikaanseslaven zich met de koperen blaasin-strumenten die de kolonisten uit Eu-ropa meenamen. In de periode tus-sen grofweg 1740 (toen de Afrikanenhet plein in bezit namen) en 1863 (deafschaffing van de slavernij) ont-stond een vernieuwende mix van rit-mes, zang en dans. „Hier is de kiemgelegd voor de popmuziek”, legt Sta-kenburg uit. „Er werd geen jazz ge-speeld. Wat het wel was? Niemanddie het weet; het was een raar meng-seltje. Het gaat om de vonk die over-sloeg: op Congo Square hebben de rit-mes, instrumenten en rassen zich ge-mengd. Als je dat constateert, kun jeniet anders doen dan het vervolg be-schrijven.”In zijn werk bezoekt hij een twintig-tal essentiële muzikale plekken inhet diepe zuiden van de VS. Hij

neemt de lezers mee naar ondermeer het voormalige huis van rockerJerry Lee Lewis, de kruising waarbluesman Robert Johnson volgens deoverlevering zijn ziel aan de duivelverkocht en de Muscle Shoals-stu-dio’s, de kraamkamer van veel be-roemde soulplaten.„Ik kom sinds 1981 vaak in Amerika”,vertelt Stakenburg, die in zijn radio-tijd programma’s als Leidsekade Liveen Theater van het Sentiment presen-teerde. „Ik ben meerdere malen aan-wezig geweest op festival South bySouthwest en het New Music Semi-nar in New York. Ik ging er vaak metvakantie en mijn zus woont al dertigjaar in de VS. Zo langzamerhand hebik steeds meer mensen leren kennenen ben er thuis geraakt. Het avontuurrond het boek begon dankzij mijnbuurman Marco Brand. Met zijn be-drijf houdt hij motorreizen over dehele wereld. ‘Leer nou motorrijden’,zei hij tegen me. ‘Dan kun je met mijmee naar Vietnam’. Maar liever wil-de ik zelf een reis naar de VS organi-seren. Harley’s, muziek, Amerika: datpast allemaal goed bij elkaar. Hijvond het een goed idee. Ik ben die

De Helmondse band Dada’sTroost, vernoemd naar voorma-lig café en huidige shoarmatentDadas in Helmond, presenteerthaar debuutalbum Fanfare Obesi-tas. Zanger/bassist Pieter vanden Berkmortel (35), drummerMarc Bruijn (32) en gitarist Dirkvan Duijnhoven (29) zorgenvoor een flinke dosis experimen-tele funkrock met hamerendebaslijnen, vuige gitaarpartijenen strakke drums. Met tekstenin het Helmonds dialect, vrijvan taboes, met een serieuze in-slag en de nodige knipogen. Ori-gineel en catchy.

Jullie waren eerst met zijn tweeën?Pieter: „Ik had nummers ge-schreven en vond het leuk omslapriffs te bassen; wat drukkerbaswerk, dat je doorgaans nietin bands hoort, omdat de gita-rist meestal de hoofdrol heeft.Ik ben die riffs gaan opnemen,Marc is erbij gaan drummen enuiteindelijk hebben we mijn tek-sten eroverheen gezet. Toen von-den we het tijd om een cd uit tebrengen. Met zo’n prominenterol voor de bas, leek een gitaristniet nodig.”Marc: „We wilden dat wel, maaromdat onze muziek redelijk bi-

Muziek waar je

De oerknalvan depopmuziek

door Frank van den Muijsenbergf.vdmuijsenberg@ed.nl

M U Z I E K B O E K

Schrijver, popkenner en voormalig radiopresentatorMarc Stakenburg bezocht in het zuiden van

Amerika beroemde en minder beroemde plekkenuit de muziekhistorie. Hij beschrijft die

geschiedenis en zijn ervaringen in een boek.

Dada’s Troost: ‘On-ze muziek is ingeen enkel hokjete plaatsen.’

„ A m e r i k a n e n z i j n h e e l o p e n , v r i j e n o o k m a f .H u n g e m o e d k a n i n e e n s o m s l a a n ; d a n g a a th e t h a r d t e g e n h a r d , k u n j e e e n k n a l v o o r j eh a r s e s k r i j g e n . H e t i s e e n h e l e w i l d e m i x . ”

doorRachel Sloven

kunst@ed.nl

4 CULTUUR

reis gaan ontwikkelen en had al veelverhalen over de muziekhistorie inmijn hoofd. Maar als je twee wekenlang een reisgezelschap meeneemt,moet je de kennis over die jaartallenen plekken paraat hebben. Ik hebdaar hard op gestudeerd. Toen ik dereis een keer of vijf had gedaan dachtik: ‘Nou weet ik er zoveel van, ik gaer een boek over schrijven’.”Hij ontmoette tijdens zijn reizen velekleurrijke figuren. Personen en de-cors leken soms rechtstreeks afkom-stig uit een film. „Absoluut: het is al-tijd wat. Amerikanen zijn heel open,vrij en ook maf. Hun gemoed kan in-

eens omslaan; dan gaat het hard te-gen hard, kun je een knal voor je har-ses krijgen. Het is een hele wildemix. Wij Nederlanders zijn gelijkma-tig, rustig, bedaard en beleefd.”In het boek combineert hij de ge-schiedenisverhalen met anekdotesover zijn eigen belevenissen. „Ik heber geen wetenschappelijk werk vangemaakt dat alleen geschikt zou zijnvoor experts. Het streven was zoveelmogelijk namen en jaartallen weg telaten. Dat wordt vervelend om te le-zen, ik wilde een mooi verhaal breng-en. Een paar mensen komen steedsterug, onder wie Eric Clapton, Keith

Richards en Elvis.” De plek waarlaatstgenoemde zijn eerste plaat op-nam – de Sun Studio’s in Memphis –staat te boek als de geboorteplaatsvan de rock-’n-roll.Maar die big bang vond toch echtplaats op Congo Square in New Or-leans, niet in de Sun Studio’s, zo con-cludeert Stakenburg. „Het klopt wèldat Elvis het fenomeen popmuziekheeft uitgevonden: populaire muziekdie op brede schaal wordt verkocht.Wereldwijd, voor iedereen. Daarvoormaakte Ike Turner met Rocket 88 aleen briljant rock-’n-roll-nummer,maar het bleef voor hem bij lokale be-

kendheid. Omdat hij zwart was, konTurner nooit een groot blank publiekbereiken. Elvis was blank, begreep dezwarte muziek en heeft er pop vangemaakt.”De muziek uit de periode voor 1956– het jaar waarin Elvis met Heart-break Hotel zijn eerste megahit scoor-de – raakt steeds meer in de vergetel-heid. Zeker bij jongeren; wie weetopent het boek van Stakenburg nieu-we werelden voor hen. „Ik geef lezin-gen op het conservatorium in Amster-dam. Daar studeren ongelooflijke mu-ziekgekken: ze kennen de Beatles ende Rolling Stones en dat vind ik alheel wat. Maar als je nog verder terug-gaat, haken ze af. Die geschiedenis– zeg maar de hele periode vóór El-vis – begint een beetje verloren te ra-ken, terwijl er zoveel méér is.”

De big bang van de popmuziek van Marc Sta-kenburg verschijnt 1 september bij uitgeve-rij Van Brug (ISBN 978-90-902815-4-4).Het boek wordt vrijdag 5 september gepre-senteerd in Paradiso in Amsterdam (16.00uur, aanmelden viainfo@marcstakenburg.nl).

zar is, was het niet gemakke-lijk om een gitarist te vindendie daar iets mee kon. Natwee try-outs kwamen we er-achter dat het toch wat kaalwas. Toen hebben we Dirk ge-vraagd, die ik al kende uiteen andere band. Ik dacht dathij het wel zou begrijpen.”Dirk: „Normaal weet je pre-cies wat je moet doen als gita-rist, aangezien de meeste mu-ziekgenres standaard ba-sis-riffs en ritmes hebben.Deze muziek is in geen enkelhokje te plaatsen en ik wistaanvankelijk niet wat ik er-

mee aan moest. Totdat ikging meespelen. Toen ging al-les vanzelf.”

Jullie geven de cd weg tijdensde album-presentatie. Geld te-veel?Marc: „Niet echt. We hebbenalles zelf bekostigd en wehebben niet bepaald bezui-nigd op de kwaliteit van denummers. Deze presentatieis bedoeld om ons op dekaart te zetten.”Pieter: „Het leek ons het bes-te om te beginnen in onze ei-gen omgeving en om ervoor

te zorgen dat iedereen diekomt kijken na afloop de cdmee naar huis neemt.”Marc: „Overal waar we tot nutoe hebben gespeeld is ieder-een enthousiast en ook onzevrienden vinden het echtleuk.Pieter: „Omdat we anderszijn dan andere bands, denkik dat we opvallen in de mu-ziekwereld.Marc: „We maken muziekwaar je keihard een meningover hebt, omdat het afwijkt.Je vindt het óf gaaf, óf jevindt het helemaal niks. En

dat is leuk, want daar wordtdan over gepraat.”

Maar jullie zingen in het Hel-monds. Dat verkleint het draag-vlak buiten Brabant.Marc: „Dat denk ik niet. Inonze teksten kan iedereenzich herkennen. En waaromzouden we Engelstalig zin-gen terwijl we uit Nederlandkomen? Het was nog niet zolang geleden hip, Brabandersop radio en tv, dus wat datbetreft geef ik ons wel eenkans in de rest van Neder-land.”

Pieter: „Onze teksten zijnsoms met een vette knipoog,maar men moet geen plattehumoristische act verwach-ten. We zijn gewoon drie jon-gens die het leuk vinden mu-ziek te maken.”

Dadas Troost. Muziekcafé Hel-mond. Aanvang 22.00. Entree 5euro inclusief cd. Het albumwordt uitgebracht via Def HankInc. en is vanaf zaterdag tedownloaden via alle mainstreamstream- en downloadsites.

www.dadastroost.nl

keihard een mening over moet hebben

Het succes van de motorreizen door de Mississippi Del-ta vormde de aanleiding voor de oprichting van MusicTrails. De organisatie – een initiatief van Marc Staken-burg in samenwerking met het bedrijf Motor Trailsvan Marco Brand – verzorgt muzikale trips onder bege-leiding van experts.Zo leidt Nits-voorman Henk Hofstede geïnteresseer-den in vier dagen langs plekken in Londen en Liver-

pool die een rol speelden in de carrière van de Beat-les. Journalist Stan Rijven verzorgt een weekendtripdoor muzikaal Amsterdam en radiomaker Zjakki Wil-lems neemt liefhebbers mee naar het carnaval in hetBraziliaanse Recife. Ook biedt Music Trails reizen naarNew York en de Amerikaanse westkust.

Meer informatie via musictrails.nl

Marc Stakenburgbij het graf vanHank Williams(linksboven) en inde Sun Studio’s.Rechts: tekeningvan onbekende ar-tiest, van dans enmuziek op CongoSquare in New Or-leans.

Naar de Beatles of het Braziliaanse carnaval

EINDHOVENS DAGBLAD DONDERDAG 28 AUGUSTUS 2014 CULTUUR 5