Dreigingsanalyse AMOK

Carla VerbandtGedragsanalist

DGJ/DJT/GWSC

Vaststellingen plegers van AMOK-incidenten

Dreigingsanalyse mogelijk

AMOK-incidenten zijn zelden impulsieve daden

De meeste daders zenden signalen uit (lekken)

Voorafgaand zijn vaak veranderingen in gedrag waarneembaar

Sommige daders uiten een dreiging

Algemene principes dreigingsanalyse

1. Er bestaat geen bruikbaar profiel of prototype van plegers van AMOK incidenten

• Profielen van daders zijn onvoldoende sensitief en specifiek

• De accuraatheid van de profielen is twijfelachtig

Algemene principes dreigingsanalyse

• Geen data dat de validiteit aantoont (confirmation bias –> valse positieven)

• Risico om opvallend gedrag verkeerdelijk als risicovol te beschouwen en op stigmatisatie

NIET inductief maar deductief werken

Algemene principes dreigingsanalyse

2. Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen een dreiging uiten en een dreiging vormen

• Alle gemaakte dreigingen moeten ernstig genomen worden MAAR dreigingen zijn niet de meest betrouwbare indicator

• Een dreiging uiten is geen noodzakelijke voorwaarde voor een dreigingsanalyse

Concrete richtlijnen voor een dreigingsanalyse

1. Informatie uit verschillende bronnen raadplegen en samenbrengen

2. Rekening houden met de context van de gedragswijzigingen (bv puberteit)

3. Dynamisch model

• Dreigingsanalyse herhaaldelijk uitvoeren

• Een correcte inschatting van de dreiging maken en adequaat reageren

Concrete richtlijnen voor een dreigingsanalyse

4. De signalen zijn niet exclusief voor een bepaalde fase alsook is de lijst van signalen niet exhaustief

5. De checklist is kwalitatief en niet kwantitatief van aard

6. Een dreigingsanalyse kan enkel resulteren in waarschijnlijkheden en NIET in zekerheden

Pad naar een AMOK-incident

1. Threat analysis for targeted violence in schools, developed by Reddy et. al[1].2. ‘Pathway to violence’ model of Calhoun en Weston (2003), applied to targeted violence by Kriek

et al. (2011)[2].3. Model for schoolshootings developed by the FBI

[1] Reddy, M., Borum, R., Berglund, J., Vossekuil, B., Fein, R. & Modzeleski, W. (2001), Evaluating risk for targeted violence in schools: comparing risk assessment, threat assessment, and other approaches, Psychology in the Schools, Vol. 38(2), 157-172.

[2] Kriek, R., van den Tilaart, J., van Cooten, E., Timmer, J., Pfeiffer, B. & Kobes, M. (2011), Handreiking preventie en omgaan met schoolaanslagen- Eindrapport-.Onderzoek uitgevoerd door regioplan, Beleidsonderzoek en Windesheim Hogeschool in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Amsterdam: Windesheim en Regioplan.

[3] The school shooter: a threat assessment perspective, Critical Incidence Response Group, National center for the Analysis of Violent Crime, FBI Academy, Quantico, Virginia.

5 FASEN

1. Ontwikkeling van grieven

2. Idealisering van geweld

3. Planning schoolaanslag

4. Voorbereiding schoolaanslag

5. Uitvoering schoolaanslag

Fase 1: ontwikkeling van grieven

Bij de persoon ontstaat om één of andere reden de idee dat hem onrecht is aangedaan, waardoor er ontevredenheid of frustratie ontstaat. Hij

voelt zich gekwetst, vernederd of gekrenkt. De signalen zijn stelselmatig en niet van voorbijgaande aard.

Signalen van grieven?

Problemen met woede en agressie

Wraak- of haatgevoelens t.o.v. bepaalde individuen of groepen

Afkeer van ouders, leerkrachten en medeleerlingen

Disciplineproblemen

Factoren die een rol spelen bij de verdere evolutie van grieven

• Persoonlijkheid

• Copingstrategieën

Persoonlijkheid

Overdreven drang naar aandacht en/of respect en/of bewondering

Egocentrisch

Rancuneus

Extreme behoefte aan controle

Opgeblazen zelfbeeld

Weinig verdraagzaam

Copingstrategieën

Adequate copingstrategieën?

1. Beschikt de leerling over voldoende copingstrategieën om met het vermeende onrecht om te gaan?

Algemeen Omgaan met conflicten, tegenslagen, mislukkingen,

beledigingen of andere stressoren in het dagelijks leven?

Zijn de gehanteerde copingstrategieën adequaat of inadequaat?

Staat de leerling bekend als iemand die moeilijk met stresssituaties kan omgaan?

Adequate copingstrategieën?

Persoonlijkheid

Veerkracht na een tegenslag, teleurstelling, vernedering, reële of gepercipieerde uitingen van kritiek of andere negatieve ervaringen?

Weerbaarheid?

Incasseringsvermogen?

Frustratietolerantie?

Adequate copingstrategieën?

Specifiek

Ziet de leerling zelf een oplossing voor zijn problemen?

Heeft de leerling al geprobeerd het probleem op te lossen en wat was het resultaat?

Vindt de leerling dat een deel van het probleem al werd opgelost of ziet hij alternatieven?

Adequate copingstrategieën?

2. Beschikt de leerling over een sociaal netwerk of externe steun?

Hebben de ouders oog voor de problemen van hun kind?

Zoeken de ouders naar een oplossing voor de problemen van hun kind?

Is er een intieme en empathische sfeer in de gezinssituatie?

WAT DE DOEN IN DE FASE VAN DE ONTWIKKELING VAN GRIEVEN?

Algemeen

Met de leerling praten en pogen te achterhalen wat het probleem is

Copingstrategieën nagaan

Sociaal netwerk nagaan

Inzicht pogen te krijgen in het denken en handelen van de leerling

WAT DE DOEN IN DE FASE VAN DE ONTWIKKELING VAN GRIEVEN?

Binnen de schoolomgeving

Het probleem aanpakken als het zich binnen de school situeert

Bespreken met collega’s

Melden aan de leerlingenbegeleiding + leden van de AMOK-groep

Fase 2: idealisering van geweld

Geweld wordt gezien als enige en ideale middel om het vermeende onrecht dat

hen is aangedaan recht te zetten.

Signalen van idealisering van geweld?

1. Ziet de leerling geweld als een aanvaardbare, wenselijke of de enige manier om conflicten op te lossen?

In het verleden betrokken bij gewelddadig gedrag of dergelijk gedrag vertoond?

Wordt of werd de leerling door anderen aangezet of uitgedaagd tot het plegen van geweld?

Signalen van idealisering van geweld?

Gebrek aan respect t.a.v. regels, autoriteit en waarden?

Wordt geweld gehanteerd om conflicten op te lossen in zijn vriendenkring?

Hoe staat zijn omgeving t.o.v. het gebruik van geweld om conflicten op te lossen?

Signalen van idealisering van geweld?

Factoren die een rol kunnen spelen

Worden grenzen gesteld door de ouders/anderen?

Worden de signalen van idealisering van geweld opgepikt door de ouders en wat is hun reactie?

Hoe reageren anderen op het gewelddadig gedrag?

Signalen van idealisering van geweld?

2. Zijn er geweldsfantasieën?

Algemeen

Komen die tot uiting in teksten, gedichten, tekeningen,…?

Frequent surfen naar sites met gewelddadige inhoud?

Frequent luisteren naar agressieve muziek?

Fascinatie voor gewelddadige games, films of boeken?

Signalen van idealisering van geweld?

2. Zijn er geweldsfantasieën?

Specifiek

Onaangepaste belangstelling voor schoolaanslagen of daders van schoolaanslagen?

Onaangepaste belangstelling voor wapens?

Factoren die een rol kunnen spelen

Thuis of elders onbeperkte toegang tot internet?

Gebrek aan ouderlijke controle?

Signalen van idealisering van geweld?

3. Is er bewondering voor negatieve rolmodellen?

Wie?

Waarom?

Evolutie?

4. Is er fascinatie voor eerdere schoolaanslagen?

Signalen van idealisering van geweld?

5. Wordt gedreigd met geweldsdaden?

Dreigementen naar slachtoffers?

Worden ideeën of vage plannen inzake een schoolaanslag op internet geplaatst?

Wordt aan anderen een idee of een plan voor geweldsdaden medegedeeld?

Signalen van idealisering van geweld?

5. Wordt gedreigd met geweldsdaden?

Maken anderen zich zorgen over de gewelddadige ideeën of plannen?

Maken anderen zich zorgen over een mogelijk slachtoffer?

WAT, AAN WIE + WAAROM

Risico-analyse

1) Leden AMOK-groep

2) Politie (GWSC)

WAT DE DOEN IN DE FASE VAN IDEALISERING VAN GEWELD?

Algemeen

Informatie uitwisselen met collega’s

Bijkomende informatie verzamelen

Verzamelde informatie bespreken met het AMOK-team

Nagaan of het opportuun is om de ouders te raadplegen om bijkomende informatie te verzamelen

Eventueel leerling doorverwijzen naar CLB of extern psycholoog

Fase 3: planning van de schoolaanslag

Signalen van planning van een schoolaanslag?

1. Wordt informatie verzameld over het plegen van een schoolaanslag?

Signalen van planning van een schoolaanslag?

2. Worden plannen inzake een schoolaanslag gelekt?

Aan iemand concrete plannen medegedeeld?

Werden bepaalde personen gewaarschuwd?

Zoekt de leerling naar potentiële plaatsen?

Maken personen zich zorgen over de gewelddadige plannen?

Maken anderen zich zorgen over potentiële slachtoffers?

Signalen van planning van een schoolaanslag?

3. Is de leerling in staat om zijn plannen uit te voeren?

Ernstige psychiatrische stoornis?

Komt wat de leerling zegt overeen met zijn gedrag?

Hoe is het denk- en gedragspatroon gestructureerd?

Gebrek aan empathie?

Dehumanisatie van de slachtoffers?

Signalen van planning van een schoolaanslag?

3. Triggers?

Recente tegenslag, verlies in het algemeen of verlies van status?

Stimulerende houding van anderen die op de hoogte zijn van de plannen?

Signalen van planning van een schoolaanslag?

4. Beschermende factoren?

Adequate, afradende houding van anderen die op de hoogte zijn van de plannen?

Andere?

WAT DE DOEN IN DE FASE VAN PLANNING VAN EEN SCHOOLAANSLAG?

Bespreken in het AMOK-team + evaluatie van de dreiging

Politie informeren om relevante bijkomende informatie te verzamelen

Fase 4: voorbereiding van de schoolaanslag

Signalen van voorbereiding van een schoolaanslag?

1. Worden gedragingen gesteld die wijzen op voorbereiding?

Aanschaffen, kopen of maken van wapens?

Andere middelen aangeschaft?

Oefenen met wapens?

Tijdschema’s gemaakt?

Signalen van voorbereiding van een schoolaanslag?

1. Worden gedragingen gesteld die wijzen op voorbereiding?

Plattegrond gemaakt?

Concreet onderzoek naar de plaats delict en de mogelijke slachtoffers?

Andere gedragingen die wijzen op voorbereiding?

2. Hoe is de mentale toestand?

Verlaagde impulscontrole?

Pathologische achterdocht?

Depressie?

Signalen van voorbereiding van een schoolaanslag?

Waanstoornis of auditieve opdrachthallucinaties waarbij er een direct verband is met de dreiging van een schoolaanslag?

– Van het achtervolgingstype

– Van het grandioos type

WAT DE DOEN IN DE FASE VAN VOORBEREIDING VAN EEN

SCHOOLAANSLAG?

Altijd contact opnemen met de politie

Psychiatrische hulp inroepen

Voorzorgsmaatregelen nemen in de school

Fase 5 en 6: uitvoering van de schoolaanslag

Fase 5: begin van de uitvoering (verzamelen van wapens, naar de plaats delict gaan, veiligheidsmaatregelen doorbreken,..

Fase 6: effectieve uitvoering

Enkel nog repressief optreden van de politie is mogelijk!