Energiebeoordeling23-01-2017OpgesteldvolgensdeeisenvanISO14064-1enhetGreenhouseGasProtocol

Gebr.vanderSteen

Auteur: HansvanderSteen,NickvanMoerkerkAutorisatiedatum: 23-01-2017Versie: 1.1Handtekeningautoriserendverantwoordelijkemanager:………………………………………………………………………………………

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 2

InhoudINHOUD..........................................................................................................................................2

1 |INLEIDINGENVERANTWOORDING........................................................................................3

2 |BESCHRIJVINGVANDEORGANISATIE....................................................................................42.1 STATEMENTBEDRIJFSGROOTTE.......................................................................................................4

3 |EMISSIE-INVENTARISRAPPORT.............................................................................................53.1 VERANTWOORDELIJKE...................................................................................................................53.2 BASISJAARENRAPPORTAGE...........................................................................................................53.3 AFBAKENING...............................................................................................................................53.4 DIRECTEENINDIRECTEGHGEMISSIES.............................................................................................6

3.4.1 BerekendeGHGemissies.................................................................................................63.4.2 Verbrandingbiomassa.....................................................................................................73.4.3 GHGverwijderingen........................................................................................................73.4.4 Uitzonderingen................................................................................................................73.4.5 Belangrijkstebeïnvloeders...............................................................................................73.4.6 Toekomst.........................................................................................................................73.4.7 Significanteveranderingen..............................................................................................8

3.5 KWANTIFICERINGSMETHODEN......................................................................................................103.6 EMISSIEFACTOREN......................................................................................................................103.7 ONZEKERHEDEN.........................................................................................................................103.8 VERIFICATIE..............................................................................................................................103.9 RAPPORTAGEVOLGENSISO14064-1PARAGRAAF7.......................................................................11

4 |ENERGIEBEOORDELING16-02-2016.....................................................................................124.1 INTRODUCTIE............................................................................................................................124.2 TRENDSENENERGIEBEOORDELINGAFGELOPENJAREN......................................................................124.3 ENERGIEBEOORDELINGBRANDSTOF..............................................................................................124.4 RESULTAATVANDEENERGIEBEOORDELING.....................................................................................134.5 REDUCTIEPOTENTIEEL................................................................................................................13

5 |INTERNECONTROLE18-06-2016..........................................................................................145.1 INTRODUCTIE............................................................................................................................145.2 BEVINDINGENOPHETMETENVANGEGEVENSENDECO2FOOTPRINT..................................................145.3 BEVINDINGENOPHETANALYSERENENMONITORENVANDECO2-UITSTOOT.........................................155.4 CONCLUSIE...............................................................................................................................15

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 3

1 |InleidingenverantwoordingGebr. van der Steen levert (direct en indirect) producten en diensten aan opdrachtgevers die bijaanbestedingen gunningvoordeel hanteren aan de hand van de CO2-Prestatieladder. Sinds 1december 2009 hanteert ProRail deze door haar zelf ontwikkelde CO2-Prestatieladder bij hetselecteren van haar leveranciers. Rijkswaterstaat hanteert de CO2-Prestatieladder vanaf 1 januari2013 voor alle grond-weg- enwaterbouw aanbestedingen.Met deze CO2-PrestatieladderwordenleveranciersuitgedaagdengestimuleerdomdeeigenCO2-uitstoottekennenenteverminderen.HoemeereenbedrijfzichinspantomCO2tereduceren,hoemeerkansopgunningbijeenopdracht.DeCO2-Prestatieladderkentvierinvalshoeken:

1. InzichtHetopstellenvaneenonomstredenCO2footprintconformdeISO14064-1normendaarmeeinzichtkrijgenindeCO2-uitstootvanhetbedrijf.

2. CO2-reductieDeambitievanhetbedrijfomdeCO2-uitstootteverminderen.

3. TransparantieDe wijze waarop een bedrijf intern en extern communiceert over haar CO2 footprint enreductiedoelstellingen.

4. Deelnameaaninitiatieven(insectorofketen)omCO2tereducerenElke invalshoek is onderverdeeld in vijf niveaus. Hoe hoger het niveau per invalshoek, hoe meerpunten het bedrijf kan vergaart en uiteindelijk des temeer gunningvoordeel het bedrijf ontvangt.Een Certificerende Instantie beoordeelt de activiteiten en bepaalt het niveau van de CO2-Prestatieladder.Hiervoormoetenstappenzijngezetopalleinvalshoekenvandeladder.Inditrapportwordtdeemissie-inventarisvanGebr.vanderSteenover2016besproken.Ditrapportricht zich op invalshoek A (inzicht) van de CO2-Prestatieladder. De CO2 footprint afdruk geeft eeninventarisatie van de totale hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen: de GHG emissies. DaarnaastgeefthetinzichtindeherkomstvandezeemissiesmeteenverdelingnaardirecteenindirecteGHGemissies(respectievelijkscope1enscope2).De inventarisatie is een verantwoording vaneis 3.A.1 vandeCO2-Prestatieladder en is uitgevoerdconformde ISO14064-1:2006 (E) “quantificationand reportingof greenhousegasemissionsandremovals”. Indit rapportwordtdeCO2 footprintgerapporteerdvolgens§7.3.1vandezenorm, inhetlaatstehoofdstukishiertoeeenkruistabelopgenomen.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 4

2 |BeschrijvingvandeorganisatieGebr.vanderSteeniseenfamiliebedrijfdatsinds1962actiefismetdeaanleg,onderhoud,beheereninstandhoudenvanondergrondseinfrastructuuralswater-engasleidingen,elektriciteits-endata-/telecomkabels,rioleringen,drukleidingen,wegenbouwenopenbare-enterreinverlichtingsinstallaties.VernoemdeactiviteitenwordenvoornamelijkindezuidelijkehelftvanNederlanduitgevoerdvoordiverseopdrachtgeversalsnutsbedrijven,gemeenten,provincies,data-entelecombedrijvenmaarookbijinrichtingenenbedrijfsterreinen.

2.1 StatementbedrijfsgrootteGebr.vanderSteenvaltmethaarCO2-uistootbinnendecategoriekleinbedrijf.

Figuur1|Indelinginklein,middelgrootofgrootbedrijfvolgensHandboekCO2-Prestatieladderversie3.0

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 5

3 |Emissie-inventarisrapport

3.1 VerantwoordelijkeDe verantwoordelijke voor de stuurcyclus CO2-reductie alsmede alle activiteiten die hieraangekoppeldzijn,zoalshetbehalenvandedoelstellingen,isdhr.J.G.M.(Hans)vanderSteen.

3.2 BasisjaarenrapportageDitrapportbetrefthetjaar2016;hetjaar2012dient(vanafheden)daarbijalsreferentiejaarvoordeCO2-reductiedoelstellingen.Voordescope1en2reductiedoelstellingeniserbepaalddathetreferentiejaarvan2010naar2012wordtverplaatst.DitheeftalsredendateengoedeKPI,degeredenkilometers,pasvanaf2012inzichtelijkzijn.

3.3 AfbakeningAllebedrijvendieonderdeParticipatieMaatschappijGebr.vanderSteenB.V.makenonderdeeluitvandeboundary.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 6

5% 0% 0%

84%

3% 5% 0% 1% 0% 2% 2016GasverbruikGroengasPropaangasBrandstofverbruikwagenpark&bedrijfsmiddelen(diesel)Brandstofverbruikwagenpark&bedrijfsmiddelen(Benzine)Brandstofverbruikwagenpark&bedrijfsmiddelen(diesel)Brandstofverbruikwagenpark&bedrijfsmiddelen(Benzine)Elektraverbruik- grijsElektraverbruik- groenZakelijkekmpriveauto's(algemeen)

3.4 DirecteenindirecteGHGemissiesIndithoofdstukwordendeberekendeGHGemissiestoegelicht.3.4.1 BerekendeGHGemissiesDedirecte-enindirecteGHGemissiesvanGebr.vanderSteenbedroegin2015780tonCO2.Hiervanwerd753tonCO2veroorzaaktdoordirecteGHGemissies(scope1)en27tonCO2doorindirecteGHGemissies(scope2).Onderstaandefigurengevenditweer.

Emissie inventaris 2016

Scope 1 omvang eenheid conversiefactor ton CO2

Gasverbruik 21.878 m3 1.884 41

Groengas 0 m3 400 0

Propaangas 2.762 kg 1.530 4

Brandstofverbruik wagenpark & bedrijfsmiddelen (diesel) 199.660 liters 3.230 645

Brandstofverbruik wagenpark & bedrijfsmiddelen (Benzine) 7.642 liters 2.740 21

Brandstofverbruik wagenpark & bedrijfsmiddelen (diesel) 193.727 km's 213 41

Brandstofverbruik wagenpark & bedrijfsmiddelen (Benzine) 0 km's 224 0

Totaal scope 1 753

Scope 2 omvang eenheid conversiefactor ton CO2

Elektraverbruik - grijs 8.316 kWh 526 4

Elektraverbruik - groen 65.317 kWh 0 0

Zakelijke km privéauto’s (algemeen) 54.763 km's 220 12

Totaal scope 2 16

Totaal scope 1 en 2 769

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 7

3.4.2 VerbrandingbiomassaVerbrandingvanbiomassavondnietplaatsbijGebr.vanderSteenin2016.3.4.3 GHGverwijderingenErheeftgeenbroeikasgasverwijderingofcompensatieplaatsgevondenbijGebr.vanderSteenin2016.3.4.4 UitzonderingenErzijngeennoemenswaardigeuitzonderingentenoemenophetGHGProtocol.3.4.5 BelangrijkstebeïnvloedersBinnenGebr.vanderSteenzijngeenindividuelepersonentebenoemendieeendermateinvloedopdeCO2footprinthebben,datgedragsveranderingvandezeindividuelepersoonalleenalzouzorgenvooreensignificanteveranderingindeCO2footprint.IN 2016 hebben de zonnepanelen door een storing tijdelijk niet gewerkt in Beuningen. Dit heeftgezorgd voor een stijging van het kWh verbruik. Deze storing is opgelost en er zijn maatregelengenomenomditindetoekomsttevoorkomen.3.4.6 ToekomstDe emissies in deparagrafenhierboven zijn vastgesteld voor het jaar 2016.De verwachting is datdezeemissiesinhetkomendejaar,2017,nietaangroteveranderingonderhevigzullenzijn.Welzal,geziendedoelstellingenvanGebr.vanderSteen,deCO2-uitstootdekomende5jaardalenmet10%.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 8

3.4.7 SignificanteveranderingenZoalsinhoofdstuk3beschrevengeldt2012alsnieuwbasisjaar.Indezeparagraafwordendeveranderingengepresenteerdvan2016t.o.v.2012.

2012 2013 2014 2015 2016

Scope 1 ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2

Gasverbruik 48 52 38 38 41

Groengas 0 0 0 0 0

Propaangas 2 1 3 3 4

Brandstofverbruik W&B (diesel) (liters) 669 623 637 646 645

Brandstofverbruik W&B (benzine) (liters) 38 5 20 26 21

Brandstofverbruik W&B (diesel) (km's) 16 21 39 40 41

Brandstofverbruik W&B (benzine) (km's) 12 10 0 0 0

785 713 737 753 753

Scope 2 ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2

Elektraverbruik - grijs 13 13 14 13 4

Elektraverbruik - groen 7 7 0 0 0

Zakelijke km priveauto's (algemeen) 11 15 17 13 12

31 34 31 27 16

Totaal scope 1 & 2 815 748 768 780 769

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 9

Voordescope1en2reductiedoelstellingeniserbepaalddathetreferentiejaarvan2010naar2012wordtverplaatst.DitheeftalsredendateengoedeKPI,degeredenkilometers,pasvanaf2012inzichtelijkzijn.

815

748

768780

769

2012 2013 2014 2015 2016

Totaalvanscope1&2emissies

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 10

3.5 KwantificeringsmethodenVoorhetkwantificerenvandeCO2-uitstootisgebruikgemaaktvaneenvoorGebr.vanderSteenopmaatgemaaktmodel.Inhetmodelkunnenalleverbruikenwordeningevuld.VervolgenswordtdedaarbijbehorendeCO2-uitstootautomatischberekendenvergelekenmethetbasisjaar.Hierbijzijndeemissiefactorenvandewebsiteco2emissiefactoren.nlgehanteerd.Inhoofdstuk2vanhetCO2managementplanvanGebr. vanderSteenwordtbeschrevenwaardebrongegevensperenergiestroomvandaankomen.

3.6 EmissiefactorenVoor de inventarisatie van de CO2-uitstoot van Gebr. van der Steen over het jaar 2015 zijn deemissiefactoren uit de CO2-Prestatieladder 3.0 gehanteerd. Omdat het gaat om specifiekeemissiefactoren op nationaal niveau, zijn de gehanteerde emissiefactoren zeer geschikt voor hetomrekenenvandebroeikasgasactiviteitendatanaardedaarmeegepaardgaandeCO2-emissies.AllegebruikteemissiefactorenzijnopgenomenindeberekeningvandeCO2footprint.DeemissiefactorenvanGebr.vanderSteenzullenteallentijdemeegaanmetwijzigingenindeemissiefactorenvandeCO2-Prestatieladder 3.0. Voor de berekening van de CO2 footprint van 2016 zijn emissiefactorengebruiktvolgens23-01-2017.Erzijngeen“Removalfactors”vantoepassing.

3.7 OnzekerhedenDegepresenteerderesultatenmoetenwordengezienalsdebesteinschattingvandewerkelijkewaardes.BijnaallegebruiktegegevensvoordeberekeningvandeCO2footprintzijngebaseerdopfacturenen/ofwerkelijkgemetenaantallen.Hierdoorisdeonzekerheidsmargezeergering.

3.8 VerificatieDeemissie-inventarisvanGebr.vanderSteenisnietgeverifieerd.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 11

3.9 RapportagevolgensISO14064-1paragraaf7Dit rapport is opgesteld volgens de eisenuit ISO14064-1 paragraaf 7. In Tabel 2 is een kruistabelgemaaktvandeonderdelenuitISO14064-1endehoofdstukkeninhetrapport.

Tabel2|KruistabelISO14064-1

ISO14064-1 §7.3GHGreportcontent

Beschrijving Hoofdstukrapport

A Reportingorganization 2 B Personresponsible 3.1 C Reportingperiod 3.2

4.1 D Organizationalboundaries 3.34.2.2 E DirectGHGemissions 3.44.2.2 F Combustionofbiomass 3.44.2.2 G GHGremovals 3.44.3.1 H Exclusionofsourcesorsinks 3.44.2.3 I IndirectGHGemissions 3.45.3.1 J Baseyear 3.25.3.2 K Changesorrecalculatons 3.44.3.3 L Methodologies 3.54.3.3 M Changestomethodologies 3.64.3.5 N Emissionorremovalfactorsused 3.65.4 O Uncertainties 3.7 P StatementinaccordancewithISO14064-1 3.9 Q Verification 3.8

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 12

4 |Energiebeoordeling16-02-2016

4.1 IntroductieErisin2017geennieuweenergiebeoordelinguitgevoerdomdatergeensignificanteveranderingenzijntenopzichtevandeuitkomstenuithetjaar2016.Hetdoel vandezeenergiebeoordeling isdehuidigeendehistorischeenergieverbruikenvanGebr.van der Steen in kaart te brengen.Deze beoordeling geeftminimaal 80% van de energie stromenweer.Zozijndoordezeanalysedegrootsteverbruikersgeïdentificeerdenkandaar individueelopgestuurdworden.DaaropkunnendebelangrijksteprocessendiebijdragenaanCO2-uitstooteffectiefaangepaktworden.DeanalysezelfisterugtevindenalsextratabbladinEmissie-inventaris(2.A.3&3.A.1).Dezeenergiebeoordelingisuitgevoerdop16-02-2016.De80%grootsteemissiestromenin2015vanGebr.vanderSteenzijn:

- Brandstofverbruikdiesel: 89%- Gasverbruik: 5%- Brandstofverbruikbenzine: 2%

4.2 TrendsenenergiebeoordelingafgelopenjarenDeafgelopenjarenishetdieselverbruiklangzaamtoegenomenondanksdediversemaatregelendiezijndoorgevoerdomhetdieselverbruiktereduceren.Ditheeftmedetemakenmetdegroeivanhetaantalprojectenendeafstandtotdeprojecten.

4.3 EnergiebeoordelingBrandstofVoordezeenergiebeoordeling is eenonderzoek gedaannaarde verbruiken vanhetdieselverbruikvanhetwagenparkaandehandvaneenschattingopbasisvandegeredenkilometers/Draaiurenvandeauto’sendeinzetvanhetmaterieelvanGebr.vanderSteen.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 13

4.4 ResultaatvandeenergiebeoordelingInditdocumentisereenoverzichtgemaaktvandeverschillendeverbruikersenkunnenwezienwatdegemiddeldeverbruikenzijnvandezewagens.DegrootverbruikersvoorGebr.vanderSteenzijn:- Bedrijfsbussen:113.469,75liter- Personenwagens:35.410,40liter- Vrachtwagens:32.188,00liter

Om in de toekomst een beter inzicht in de grootste verbruikers te krijgen, kan het volgendeverbeterdworden:- beterebrandstofregistratiesystemenzodatermeerinzichtindeverbruikenvanmaterieel

wordverkregen.

4.5 ReductiepotentieelHetreductiepotentieelvoorGebr.vanderSteenishetmeesteffectieftebehalendoormeerbewustwordingvanhetverbruikvanhetwagenparktecreëren.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 14

5 |Internecontrole18-06-2016

5.1 IntroductieErisin2017geennieuweinternecontroleuitgevoerdomdatergeensignificanteveranderingenzijntenopzichtevandeuitkomstenuithetjaar2016.DezeinternecontroleisuitgevoerddoorBertLunenburg.Hij/zijisnietbijhetuitvoerenvanhetCO2-reductiesysteem betrokken, anders dan door deze interne beoordeling. Daardoor is het voorhem/haarmogelijkommeteenfrisse,kritischeenonafhankelijkebliknaardeemissie-inventarisenhetmanagementplantekijken.Deinternecontroleisuitgevoerdop19februari2016.VoorhetbeoordelenvanhetCO2-reductiesysteem iser interneenonafhankelijkecontrolegedaanopdeonderstaandepunten:- Deemissie-inventaris (Document:3.A.1&2.A.3Emissieinventaris2010–2015)- Deenergiebeoordeling (Document3.A.1&2.A.3&1.B.2Energiebeoordeling2015)- HetCO2managementplan (Document:2.C.2&3.B.2&4.A.2CO2managementplan)

5.2 BevindingenophetmetenvangegevensendeCO2footprintDebevindingenvandeemissie-inventaris(3.A.1&2.A.3Emissieinventaris2010–2015):- Zijnallerelevanteemissiestromeninkaartgebracht?- Is de wijze waarop de gegevens voor de emissie-inventaris verzameld reproduceerbaar en

transparantindedocumentatiebeschreven?- Zijn eventuele berekeningen aan de emissies (zoals het nemen van gemiddelden voor

ontbrekendefacturenetc.)enonzekerhedenonderbouwd?- Is er gebruik gemaakt van de meest recente emissiefactoren (zoals die op

co2emissiefactoren.nlstaat?- Zijn er in de afgelopen periode wijzigingen geweest in de organisatiestructuur en/of

werkzaamheden die een significante impact hebben op de CO2 footprint? Zullen er in dekomende periode wijzigingen komen in de organisatiestructuur en/of werkzaamheden dieeensignificante impacthebbenopdeCO2 footprint?Zijndezeveranderingenbeschreven inditdocument?

- Isdeenergiebeoordelinggeactualiseerd,zijndeverbeterpuntenvandevorigebeoordelingindeafgelopenperiodeuitgevoerden/ofzijnnieuweverbeterpuntengeformuleerd?

- Overigebevindingen

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 15

5.3 BevindingenophetanalyserenenmonitorenvandeCO2-uitstootDebevindingenoverhetmanagementplan(document:CO2managementplan):- Ishetreferentiejaarnogsteedstoepasbaarofzijnerdermateveranderingen(zoalsverhuizing

naareennieuwpand)dateennieuwreferentiejaaropgestelddientteworden?- ZijnveranderingenindeorganisatiestructuurverwerktindeTVBmatrix?- WordterdoordeCO2 verantwoordelijkegeletopde continue verbetering van inzicht inde

CO2-emissiesenhetmetendaarvanmiddelsdejaarlijkseenergiebeoordeling?- Wordt er blijvend gezocht naar nieuwe mogelijkheden voor CO2-reductie, ook vanuit de

energiebeoordeling, en worden deze opgenomen in de inventarisatie vanreductiemaatregelenenwaarmogelijkinhetreductieplan?

- Is het reductieplan nog actueel en zijn de maatregelen realiseerbaar met de gesteldemiddelenenbinnenhetgesteldetijdspad?

- Worden de verbruiksgegevens juist gemeten zodat voorgang van de reductiedoelstellingenconcreetaantoonbaaris?

- Ishetbedrijf/deCO2verantwoordelijkeopdehoogtevanCO2-reductieindebrancheenwordtdit gespiegeld aan het eigen CO2-reductiebeleid om zodoende het eigen beleid te kunnenverbeteren?

- Worden afwijkingen in het CO2-reductiebeleid geïdentificeerdmiddels een interne audit entijdigopgelost?

5.4 ConclusieMeteenonafhankelijkeblikisergekekennaarhetCO2-reductiesysteemvanGebr.vanderSteen.Uitdezebeoordelingisgeblekendat:Conclusies:

1. Bladzijde11punt4.2.kleinschaligereprojecten(somsmeerperdagklussenwerk)brengenuiteraardmeerlogistiekeverbruikskosteninbrandstofmetzichmee.Ookwerkvooraf“schouwen”iseenonderdeelhiervan.

2. Onderzoekdoennaaraanvullendeinfombtbrandstofverbruikindividuelechauffeurs(c-track).

3. Willieworteluitschrijvenvoorideeënreductiebrandstof.4. Optimaleinvullingbijaanschafnieuwevervoermiddelen.5. Geografischewerk-woon/afstandbeoordelenbijsollicitaties/nieuweindiensttredersenz.

Deconclusiesvandezeonafhankelijkeenergiebeoordelingzullenmeegenomenwordenindeinterneauditendedirectiebeoordeling.

Energiebeoordeling23-01-2017|3.A.1&2.A.3&1.B.2 16

Colofonauteur(s) HansvanderSteen,NickvanMoerkerkkenmerk Energiebeoordeling23-01-2017datum 23-01-2017versie 1.0status Definitief