2de jaargang nr. 1 jan-feb-maa 2004 Meander - Natuurpunt ...Natuur tussen Leie Schelde en Zwalm...

Natuur tussen Leie Schelde en Zwalm

dri

em

aa

nd

eli

jks

tijd

sch

rift

va

n v

zw N

atu

urp

un

t re

gio

Sch

eld

e-L

eie

en

Zw

alm

va

llei

2de jaargang nr. 1 jan-feb-maa 20041

v.u.

A. B

enoo

t-Y.

Moe

rman

Gam

pela

ered

reef

67

9800

Dei

nze

tel.

09/3

86.3

8.95

Meander

COLOFON INHOUD

2Meander jan-feb-maa 2004

MEANDERis het regionale contactblad voor deleden van de NatuurpuntafdelingenSchelde-Leie, Scheldevallei, VlaamseArdennen, Ronse en Zwalmvallei envoor de verschillende werkgroepen.

Iedereen is welkom op onze activiteiten,ook niet-leden. Deelname aan wande-

lingen is steeds gratis en vrijblijvend

Lidmaatschap : Wie zich binnen onzeregio aansluit bij Natuurpunt vzw krijgt

automatisch ook driemaandelijksMEANDER.

LedenadministratieArsène Benoot, Gampelaeredreef 67,

9800 Deinze, tel. 09/386.38.95

RedactieJo Buysse, tel. 09/385.52.89email: [email protected] Cosijn, tel. 055/30.98.10email: [email protected] Desmet, gsm 0494/65.33.91Rik Desmet, tel. 09/386.46.63email: [email protected] Vergeylen, tel. 09/361.26.80email: [email protected]

Foto’s worden bezorgd aan:Frederik Vandaele: gsm 0472/90.58.07email: [email protected]

Werkten mee:Arsène Benoot, Jo Buysse, Tom Buysse,Johan Cosijn, Gilbert De Ghesquière,Emiel De Jaeger, Rik Desmet, NorbertDesmet, Karel De Waele, Rosy Dryoel,Marc Espeel, Anne Fobert, NicoGeiregat, Gunther Groenez, BartHeirweg, Dries Hubrechts, Filip Keirse,Leonard Le Clerck, Ulrich Libbrecht,Karsten Mainz, Luc Menschaert, YvetteMoerman, Gerard Mornie, MarcelNachtergaele, Eddy Saveyn, IvanSteenkiste, Guido Tack, FrederikVandaele, Jacques Vanheuverswyn,Niko Van Wassenhove, DominiqueVerbelen, Philip Vergeylen.

Kaftfoto: IJsvogel van Marc Espeel

Oplage: 2000

Gedrukt op cyclusprint 90g bij“Druk in de Weer” Gent

Nieuwjaarswens3

Zingen doet de scherre5

Daar bij de vijver11

Het natuurrapport 200314

Eeckhoutbos wordt natuurreservaat17

Kalender: uitneembaar katern

Krooneend nieuwe broedvogel voor Vlaanderen20

Cursus vleermuizen22

Latijn en Grieks23

JNM Leievallei25

Het vinkje in je agenda26

En in het bos daar zijn de...27

vogelwaarnemingen sept.-nov. 200328

Verslag invertebratentrefdag30

Afzwakking mestverwerkingsplicht30

Zwanenmossels en Bittervoorns31

Slechtvalken bij nacht31

De Zwarte specht en Aminal32

Aardsterren33

Maatregelenbesluit voor VEN en groene RUP’s34

Vogeltrek in Falsterbö en pootstokken34

Nogmaals D’Hoppe en cursus natuurgids35

Nestkasten en de volgende Meander35

Familienieuws35

De Reytmeersen en het VOC Lierde21

De Callemoeie, slaapplaats van zilverreigers18

NIEUWJAARSWENS

Meander jan-feb-maa 20043

Beste natuurvrienden,

Ulrich Libbrecht

O ok gelezen dat veel meer dan 60% van demilieuklachten door het gerecht geseponeerd

worden? Ook gelezen dat de sneeuwgrens in de ber-gen zich zo ver terug getrokken heeft dat men opveel plaatsen niet meer skiën kan? Ook gezien datde meeste bomen die in de Vlaamse Ardennengeveld worden niet herplant worden? En zo kunnenwe verder gaan. Iemand van 75 jaar begint zich devraag te stellen of al onze inspanningen wel demoeite waard geweest zijn en of we niet beter deraad van Voltaire hadden gevolgd: cultivons notrejardin. De politieke groene beweging is de windonder de vleugels kwijt, dat weet iedereen - hun filo-sofische ruggengraat was te zwak -, maar houdt ditverband met het feit dat geheel de politiek toch zobleekgroen aan het worden is? Diegenen die beroepdoen op het menselijk egoïsme hebben altijd succes.Ik heb al dertig jaren geleden altijd maar gehamerdop dat verderfelijk economisme dat de hele wereldzou uitverkopen om de winsten van enkelen op tedrijven. In deze blauwe atmosfeer lopen we hetgevaar dat iedereen weer eerst gaat denken aanoomke, en pas veel later aan oomkes kinderen. Depolitiek rond de ruimtelijke ordening zal hier deneerslag van zijn: men zal weer lustig seponeren.Net zoals men zwart geld zonder schaamte wit wastzal men groene overtredingen blauw wassen. Wat iseen wet eigenlijk waard in dit apenland, waar ieder-een doet wat hem best uitkomt en diegenen met eenvette bankrekening weten dat alles te koop is. Is dekleine mens dan niets waard? Waar blijven debeschermingsmaatregelen van een regionaal land-schap? Is dit dan maar alleen een eretitel om toe-risten aan te lokken en mountain-bikers en moto-crossers en meer van dat fraais? Ik ben eigenlijk mijngeloof in de politieke goodwill aan het verliezen. Denatuurbeschermers zijn niet meer dan een stel lasti-ge luizen in de dikke pels van de politiekers, diemeestal vrij gerust zijn in dat groene gedoe, als deeconomie maar floreert. Maar ook daar begint zichde immoraliteit van dat kapitalistisch systeem af tetekenen: bedrijven sluiten hun poorten als hen datbeter uitkomt , gooien de arbeiders op straat, entrekken naar ontwikkelingslanden waar ze demoderne slavernij invoeren. Je hoeft geen grote filo-soof te zijn om met je ellebogen aan te voelen dat eriets rot is in onze wereld. Is dit nu beschavingspessi-

misme van een oubollige vent, die de levensmoedaan het verliezen is? Of is het nuchter realisme vaniemand die zijn leven lang over waarden enonwaarden heeft nagedacht?Het lastigste aan het oud worden is dat er zoveel ver-leden in uw geheugen zit opgestapeld. Overal waarwij komen zien wij in onze herinnering hoe het vroe-ger allemaal was. Ik heb altijd geprobeerd nuchter teblijven en de vooruitgang te aanvaarden: ik weet datde goede oude tijd oud was maar niet goed. Maar ikweet ook dat alles wat vooruitgaat ook achteruitgaat.En laat mij eerlijk zijn: de enige grote groene voor-uitgang die ik in onze streek vaststel zijn de reserva-ten die wijzelf hebben aangekocht. Dit zijn althansenkele relieken die verwijzen naar vroeger. Maar opde ruimtelijke ordening hebben wij geen greep. Toenik dertig jaar geleden het boek Socialisation de laNature (auteur vergeten) las, vond ik daarin de voor-spelling dat in een kapitalistische samenleving denatuur als schaars goed heel duur zou worden. Datderhalve de rijken de laatste groene hoeken zoudenopkopen en privatiseren. Dit is intussen juist geble-ken. Nu zouden die rijken ook moeten begrijpen datzij tegenover de streek een ethische verplichting heb-ben. Wij weten al lang dat de boeren geen bomenmeer planten, dat ze alleen de bomen vellen die hungrootvaders hebben geplant. Als wij de streek willengaaf houden, zullen we zelf moeten planten. En datgebeurt gelukkig al op veel plaatsen en er zijn ookgemeenten die dit begrepen hebben. Maar in hetalgemeen verarmt onze streek en worden steedsmeer terreinen ingepalmd om er fabrieken enfabriekjes op te zetten. Iedere Oudenaardist zal welmet pijn in het hart naar zijn Scheldemeersen kijken.En toch wil ik niet aan pessimisme toegeven. Wehebben heel wat gerealiseerd en als ik naar het dalin Heurne kijk - mijn eerste ornitologische leerschool- dan word ik nog steeds bewogen door het feit datwij zo iets hebben kunnen redden. Wij hebbenalthans bewezen dat er veel waarheid steekt in deoude Chinese spreuk: plant geen grote bomen, plantkleine bomen en laat ze groeien. Ik denk nog vaakterug aan het eerste schamel stukje reservaat dat wegekocht hebben; nu zijn we al grootgrondbezitters. Ikhoop dan ook dat de jeugd die nu het voortouwoverneemt doorgaat. Het vraagt veel inzet op vrijwil-lige basis; wij moeten altijd vechten tegen goedbetaalde 'bazen', die ons vaak nog proberen te ridi-culiseren. Er is maar eén krachtbron waaruit wij putten kunnen:dit is onze overtuiging dat wij de goede strijd strijden,dat wij niets doen voor eigen profijt, noch op politiek

NIEUWJAARSWENS


vlak noch op dat van de business. De wereld heeftidealisten nodig. Nu moeten jullie voor een keer eenoude mens geloven: aan het einde van zijn levenmaakt men wel eens de finale rekening op. Wat heefter nu waarde aan mijn leven gegeven? Is het dat watik verdiend heb of is het dat waar ik verdienste aanheb. Ik zal op mijn sterfbed niet vragen hoe het metmijn aandelen staat (want ik heb er geen), maar ikzal met heimwee terugdenken aan de vele mooiedagen (en dat zijn er veel) die ik in de natuur mochtdoorbrengen, en aan de vele goede vrienden die ikdaar heb ontmoet.We zijn nu weldra 2004. Het is een oude gewoontedat men ook nog een wens formuleert. Wij zijn hetaflopend getij. De oude glories van de Wielewaalverdwijnen. Ik wens de ouderen onder ons de krachtom de dingen te doen die ze kunnen doen, ik wenshen de moed om de dingen niet te doen die ze niet

kunnen doen, en ik wens hen de wijsheid om het ver-schil tussen beide te zien. En aan de jeugd zeg ik -met de oude spreuk van het geslacht Gruuthuuse:"Plus est en vous"; er steekt meer in u dan je denkt.Laat uw idealen, uw dromen en uw daden niet bepa-len door het economisme, je bent meer waard daneen doos waspoeder of een fles champagne. Julliezijn de dragers van ons vertrouwen, de erfgenamenvan onze dromen. Verknoei uw erfenis niet.Ik wens jullie allen veel goede moed om de toekomstniet over te laten aan diegenen die alleen maar hetheden willen uitmelken. Er is meer in u! Een grootmens denkt aan hogere waarden, een kleine mensalleen aan profijten. En als het weer lente wordt,denk dan ook even dankbaar aan het grote Wonderwaarin jij het geluk hebt te mogen leven.

Populier foto: Ivan Steenkiste


SCHELDEMEERSEN VROEGER

Zingen doet de scherre

Guido Tack

Poëzie van Gaston Gevaert als bij-drage tot de historische ecologievan de Scheldemeersen vanBevere-Petegem.

Z o beschrijft Gaston Gevaert,in een stijl die erg aan Gezelle

doet denken, vanuit zijn villa in deOudenaardse Meerspoort in1929 de roep van de scherre ofriescherre, de Kwartelkoning, inde nabijgelegen Scheldemeersen.Scherre is een onomatopee(klanknabootsing); de roep vande Kwartelkoning kan nog hetbest vergeleken worden met hetkrassend geluid van een nageldie over een kam strijkt.

Inleiding

Op reis in Frankrijk kwam ik een paarjaar geleden voor het eerst in de Périgord opMoncimier terecht, het domein van de in oorsprongOudenaardse familie Gevaert. Gaston, vader van dehuidige bewoner Albert Gevaert, en zoon van OmerGevaert, de verlichte industrieel naar wie deOudenaardse Gevaertsdreef werd genoemd, verliet inde jaren vijftig van de vorige eeuw de Meerspoort om inFrankrijk een nieuw leven te beginnen. Tot daar was hetverhaal mij bekend van vele vrienden en kennissen uitde streek die mij richting Moncimier waren voorgegaan.Wat ik niet wist was dat Gaston Gevaert in de eerstehelft van de 20e eeuw literair actief was geweest, en ikwas aangenaam verrast toen Albert mij op een avond,bij het zoveelste glas wijn, twee dichtbundels overhan-digde (1). Zowat alle gedichten bleken zich in hetnatuurdecor van de toenmalige Scheldemeersen af te

spelen. Bovendien bleek Gaston Gevaert een voor dietijd gedegen kennis te bezitten van fauna en flora, enzoals wel meer dichters in het voetspoor van Gezelle,

combineerde hij die kennis met interessevoor de volkstaal die de natuurhistori-

sche werkelijkheid benoemde.Gevaert ging hiervoor te rade bijboeren, jagers, vissers en vogel-vangers die in de meersen actiefwaren. De volksnamen voor plan-ten en dieren relateerde hij onder-aan zijn gedichten in voetnoot metde Algemeen Nederlandse ensoms zelfs met de wetenschappe-lijke benamingen van toen.Dankzij deze natuurhistorische entaalkundige achtergrond kan depoëzie van Gaston Gevaert onsdus een doorkijkje bieden in deScheldemeersen van de jaren 20en 30 van de vorige eeuw. Wathierna volgt is een compilatie vanalle m.i. relevante vermeldingenvan landschap, fauna en flora,jacht, visvangst en vogelvangst in

de totaliteit van Gaston Gevaertsgepubliceerde gedichten (2). Het is

m.a.w. geen totaalbeeld van de meersen vantoen -het beeld zou sterk uitgebreid kunnen wordendoor andere bronnen te gebruiken- maar enkel eenimpressie die is opgebouwd uit de informatie die in degedichten zelf besloten ligt. De volksnamen die Gevaertgebruikte zetten we hierna cursief, de huidige officiëlesoortnamen met hoofdletter.

Het landschap

Het landschap van de Scheldemeersen was toen nogeen uitgestrekte, zo goed als boomloze vlakte die zichkilometers ver uitstrekte vanaf de Meerspoort en deVestingen, de stadsrand van Oudenaarde zeg maar, totaan de voormalige abdij Beaulieu en het Kasteel vanPetegem, waarvan de parkbomen in de verte het per-

Weiput foto: Frederik Vandaele

De scherre

Pinkelt, winkelt, zuidersterre;Steekt de hemel zwart van terre,

Steekt hij laai van lichten vol,Zingen doet de scherre.

Grolt de wind in beuk en sperreSlaat hij bosschen in de werre,Krijscht en kraakt hij razenddol,

Zingen doet de scherre.

Slaat de bliksem man en kerre,Smijt hij kerk en kot omverre,Slaan de beken overboord,

Zingen doet de scherre.

Droog of nat, de schuwe scherre,Dag en nacht en dicht en verre,

Onverpoosd en onverstoord,Zingen doet de scherre.

ZINGEN DOET...

6

spectief afsloten. Geen Kleine Ring, geen N60, geenweg naar Petegem, enkel de spoorlijnen naar Gent enKortrijk waren er al. De Schelde was nog een bochtigerivier die jaarlijks tijdens de winter de ganse vlakte blankzette, en kwelder (een fijn laagje slib) afzette. Op de dij-ken langs de Schelde groeide er hier en daar wat ginste(Brem), vooral tegen Petegem aan. De kern van de vlak-te, de eigenlijke meersen s.s., was in gebruik als gepri-vatiseerd hooiland met collectieve nabeweiding op detoemaat (de grasgroei na het hooien). Enkel naar deranden toe lagen hier en daar hammen, permanentegraasweiden, met rijen van wulgentronken errond. Eenflink deel van de vlakte, met name de Donk van Bevere,waar nu de Donkvijver ligt, was een gemene weide-grond. De boeren van Bevere beschikten er nog overhet in oorsprong middeleeuwse recht om er gemeen-schappelijk hun vee te laten grazen onder de hoede vaneen koewachter. Om het vee samen te scharen maaktehij zoals elders gebruik van een trompe, een hoorn. Erzat trouwens nog wel meer muziek in het landschapindertijd, want Gaston hoorde vanuit de Meerspoortook de trompen van de jagers, en na de oogst ook demoezels (doedelzakken) van de doedelzakspelers vanMelden, toen al de laatsten van een uitstervend ras.

Vissen en vissers

Het gebied was met water dooraderd, door de Scheldeuiteraard, maar ook door de Coupure en door bekenen grachten, en bovendien waren er ook nog deVestingen en de zgn. Plas van Modest. Alle water krioel-de van het leven. In het water zaten algemene vissoor-ten, zoals blei (Kolblei), Snoek, tink (Zeelt),Paling, bliek (Blank- enRietvoorn), gronde-ling (Grondel),Brasem, karpel(Karper) en stekel-baars, maar ookzevenogen (prikken) enlompen, door hem in het toenmali-ge AN als slijmvisch, puitaal vertaald, Kwabaal dus.Kwabalen kwamen zowel « in den vetten stroom » (deSchelde) voor als in de meersen. De karpers kon jehoren smekken, het geluid dat ze uitbrengen wanneerze insecten of ander voedsel op de waterspiegel wildenvangen. Op alle waters werd intensief gevist met allerlei tuig,o.a. met fuiken, die onderverdeeld waren in twee letten(kamers), het voor- en het achterlet. Ze werden vanmekaar gescheiden door wissen (uit wilgentenen ver-vaardigde) hoepels die door vlienderbuisjes (buisjes

gesneden uit Vlier) verbonden waren. Aan de fuiken ende steeknetten zaten weren (vleugels) waarmee hunopeningen verwijd werden om de vissen ernaar toe teleiden, of waarmee andere ontsnappingsmogelijkhe-den in het water werden versperd. Om de vissen rich-ting fuik te jagen werd er gepolst of gepolsterd: met pol-pers (persen, lange stokken) werd de gracht afgeklopt.Een ander visserstuig waren de sleepnetten of sleepga-rens, waaraan een beugel zat (de zak achteraan). Palingwerd vooral gestekt: met een tweetand of schaar (eensoort riek) werd hij vanaf de oever gestoken, waarbij hijklem kwam te zitten tussen de tanden.

Lente en zomer

In het water zaten er puiden (kikkers) en waterratten(Bruine ratten), en erboven vlogen er meuzies (muggen),naalden (waterjuffers) en pepels (dagvlinders). Langs debredere watergangen groeide er riet en soms ook wis-sen (wilgetenen), teenwilg of wijdauw in de diverse wildesoorten en cultuurvariëteiten die in deBovenscheldevallei in de mandenmakerij werdengebruikt, zoals geerde en grauwe reins, twee cultivarsdie volgens Gevaert erg op elkaar gelijken. Voor de ver-werking in manden werden de wissen geplekt (deschors verwijderd). In de rietkragen broedden er riet-musschen (karekieten), waterkiekens (Waterhoentjes) enWaterrallen, en in de meersen zelf leewerken(Veldleeuweriken) en piepers (Graspiepers). De zangvan de scherre of riescherre (Kwartelkoning) was nooituit de lucht, zoals ons hierboven al erg overtuigendwerd duidelijk gemaakt in het openingsgedicht, en blo-

keenden (Wilde eenden) en talingen (Zomertaling)waren erg gewoon. De meer-

sen zaten vol Hazen,en in de nazomerstonden “metperels paars bezetde reine witte bol-

len der paddestoelen dikkevet diein de meerschen knollen”.

Herfst en winter

Tijdens de trek waren er overal deinen of dijnen (vinken-banen), vanginstallaties voor vinkachtigen, waaronderGevaert botvinken (Vink), patreelkes (Kneus), tareintjes(Sijsjes), distelvinken (Putters) en vlasvinken(Groenlingen), maar ook kruisbeks (Kruisbekken) ver-noemt. In de vangstinstallaties werd gebruik gemaaktvan bendelaars (lokvogels), die vast zaten in een gareel-ke (stel riempjes). Het net van de vinkenbaan lag in in


Kwabaal

DE SCHERRE


een geul (groef). Naast vinken werden er ookGraspiepers en Veldleeuweriken gevangen.Maar de trek gaf ook nog wat anders te zien. In delucht passeerden er ganzen en Kraanvogels, en op dedoorsopte graslanden foerageerden steltlopers zoalswatersneppen (Watersnippen), lappers (Bokjes), kie-witen (Kieviten), pluvieren (Goudplevieren), Grutto’sen spluiters (Wulpen). Het grootste spektakel werdgeboden op de ondergelopen meersen, die vol zatenmet watervogels. Gevaert vermeldt koeten of blaurij-en (Meerkoeten), wulzakken (Dodaarsen), “alomtegenwoordig op het einde van de winter”, duikers(Futen en volgens hem ook Roodkeelduikers) « gedu-rende guur weder in de lommen (wakken) van het ijs», wilde zwanen (vermoedelijk vooralKnobbelzwanen), maar vooral eenden: blokeenden(Wilde eenden), krekelaars (Wintertalingen), lepelbek-ken (Slobeenden), pijlsteerten (Pijlstaarten), smaaienof fluiteenden (Smienten) en bolten (Tafeleenden). Dejagers gebruikten blijkbaar ook de naam vossekop-

pen, maar ze geraakten er volgens Gevaert niet overeens of het nu om Smienten of Tafeleenden ging. Bijde blokeenden werden twee variëteiten onderschei-den : de vulle (volle) en de noordse. De noordsewaren volgens Gevaert zeldzamer, kleiner, slanker,spitser dan de vulle, en de witte halsring was bij deherpels (mannetjes) van de noordse veel minder dui-delijk of soms zelfs afwezig. Vermeldenswaard is ver-der dat er tijdens het winterhalfjaar ook gewaggemaakt wordt van meeuwen, o.a. mantelmeeuwen,en kraaien, o.a. Roeken en Bonte kraaien.

Op het waterwild werd intensief gejaagd, o.a. vanuittijdelijke jachtkoten en vanop platte schuiten met eenschutsel, waarachter de jagers zich schuil hielden,zoals ons o.a. in het gedicht dat we hierna als slotpubliceren, wordt duidelijk gemaakt. Naast de geoor-loofde jacht was er ook veel lavei (stroperij), en ver-

der werd er ook gefret (met fretten op konijnengejaagd).

De Meerspoort

De natuurlijke omgeving van de dichter gaf aanleidingtot nog wel meer zintuiglijke waarnemingen.In de tui-nen van de Meerspoort zag en hoorde hij wuitens(Gaaien), Zwarte kraaien, Eksters, (kerke)kallen(Kauwen) die graag gebruik maakten van groene twij-gen voor hun nest, Fazanten, Koekoeken, bonte spech-ten, Wielewalen, Merels, lijsters, (Bos-)tortels, peetjepovers (Roodborstjes), (Winter-)koninkjes enNachtegalen. Sommige duiven hadden fril op hunborst, lichtjes naar buiten krullende veertjes. Als eenreisduif dit kenmerk vertoonde, werd ze door de dui-venmelker al snel « mijne frillie » genoemd. De lucht(geur) in de parkachtige tuinen was dikwijls riesch, rui-kend naar riescholde (vermolmd of wormstekig) hout.Tijdens de mulder- (meikever)tijd vloog het vol meike-vers (averullen, molenaars, mulders). Als mar-terachtigen kende Gevaert muishonden (Wezels enHermelijnen), vissen (Bunzingen), fluwijnen(Steenmarters) en in de meersen de Otters.

Klopt dit beeld met de werkelijkheid ?

Uiteraard geeft ons dit geen volledig beeld van wat ertoen leefde in de Scheldemeersen, al was het maaromdat het soms van het simpele feit afhing of eensoortnaam rijmde met een ander woord om hem al ofniet te laten figureren in een gedicht. Uit de afwezig-heid van een soort in Gevaerts gedichten kan dus nietsdefinitiefs worden afgeleid over de status ervan op datogenblik. Wat dat betreft kunnen we wel vergelijkenmet de waarnemingen van Harold Herberigs (HHE) enKoen Verschoore (KVS) uit de jaren ’40 en ’50 in het-zelfde gebied, dus uit de decennia volgend op de doorGevaert beschreven periode (3). Er komen geen roof-vogels in Gevaerts gedichten voor, en dat hoeft niet teverbazen, buiten de Buizerd waren ze er ook nauwe-lijks. Ook geen Blauwe reigers. In de jaren ’40 en ’50waren ze er wel al, maar misschien niet of veel minderin de decennia die er aan voorafgingen, de kolonievan Ooidonk was toen nog erg jong. Ook geenRoerdomp en Woudaapje, hoewel deze soorten in dejaren ’40 en ’50 broedden in de Vestingen en de Plasvan Modest. Misschien kwam Gevaert niet in dezedeelgebieden, of misschien waren de soorten ergewoon nog niet. Evenmin Paapjes, hoewel de soort inde jaren ’40 en ’50 een gewone broedvogel was in deScheldemeersen van Bevere-Petegem.

Dodaars foto: Gerard Mornie

D A A R B I J D E V I J V E R

DAAR BIJ DEVIJVER

W ie eennatuurlijke

vijver de zijnemag noemen, iseen geluksvogel.Want ergens inzijn tuin lag eenplekje onder hetg rondwa te rn i -veau, en zo hoef-

de hij... (lees ver-der op p. 11)Groene kikker foto: Marc Espeel

Wateraardbei foto: Gerard Mornie

Zwanenbloem

foto: Philip Vergeylen

Gele plomp foto: Gerard Mornie

Oeverlibel

foto:Gunther G

roenez

Z I N G E N D O E T D E S C H E R R EZWANENZANG

N iet een rim-pel op de

vlakte,haast geen rilling

van de luchtals de wind naar

adem snakte,zelfs geen vogel

op de vlucht.

Maar een spiegelzonder spotten,zilver, potlood,...

Stuyvenberg Zingem foto: Frederik Vandaele

Wintertaling foto: Gerard Mornie

Snippenweide foto: Gerard Mornie

Bokje

ZINGEN DOET... DE SCHERRE


Zijn de gegevens over soorten die wel in Gevaerts poë-zie figureren geloofwaardig ? Van Roodkeelduiker is bijHHE en KVS geen sprake, mogelijk ging het bij Gevaertover slechts één waarneming, ofwel vergiste hij zich.Fuut kenden HHE en KVS enkel in kleine aantallen vande Schelde zelf, Gevaert merkte de soort blijkbaar op inwakken op de overstroomde meersen. Dodaars broed-de in de jaren ’40 met 10 à 15 paartjes, maar Gevaertnoemt de wulzakskes (ook Herberigs noemt ze zo)“alomtegenwoordig op het einde van de winter”. Hetene hoeft niet in tegenspraak te zijn met het andere.Wat hij aangeeft voor Wilde eend, Wintertaling, Smient,Pijlstaart, Slobeend en Tafeleend klopt met de waarne-mingen van HHE en KVS. HHE heeft het in de jaren ’40over soms duizenden Tafeleenden op de overstroomdemeersen. Zomertaling was toen inderdaad een gewonebroedvogel in de Scheldemeersen, en Waterral broed-de er in de rietkragen rond de Plas van Modest en deVestingen. HEH telde als intern in het college in de jaren’30 tot 10 à 15 roepende Kwartelkoningen in een stukmeersen van ca. 40 ha, dus hun zang zal in Gevaertstijd niet uit de lucht geweest zijn. Hij kende de Meerkoetblijkbaar enkel van ‘s winters, en inderdaad, in de jaren’40 broedde de soort er nog niet. Goudplevieren warenin de jaren ’40 en ’50 op trek meestal in kleine aantal-len aanwezig. Gevaert vermeldt Kievit tijdens de trekpe-riode, niet tijdens het broedseizoen, en dat klopt met dewaarnemingen van HEH en KVS. Watersnip en Bokjewaren tijdens de trek gewone soorten in beperkte aan-tallen. Grutto’s zaten er soms met duizenden tijdens dejaren ’40, en in maart en april werden er soms een paarWulpen opgemerkt. De rietmusschen die Gevaert alskarekieten vertaalt zullen eerder Rietzangers dan Kleinekarekieten geweest zijn, maar vermoedelijk werd devolksnaam voor beide soorten gebruikt. Nachtegaalbroedde toen nog her en der, en de Bonte kraai was inde jaren ’40 en ’50 inderdaad in de Scheldemeersen inkleine aantallen aanwezig tijdens de winter.

Van Kwabaal en prikken (Beekprik en Rivierprik) gavenwe in een eerder artikel reeds de aanwezigheid aan inde Zwalm (en dus in de Bovenschelde) in de zelfde peri-ode (4). Otter kwam in de Scheldemeersen voor totminstens in de jaren ‘50.

De toemaat

Tot slot, op de volgende bladzijde, nog het gedicht“Zwanenzang”, zoals beloofd, en wel om twee redenen.Dit lange werkstuk laat als geen ander de majestatischerust aanvoelen van de overstroomde winterse meersen-vlakte. Daarnaast legt het ook getuigenis af van het

wrange gevoel dat de auteur besluipt wanneer denatuurpracht rondom hem geschaad wordt door men-senhand. Hij vermeldt dat het gedicht als “een hekel-schrift was opgevat tegen de nimrods (jagers) die gedu-rende den winter 1927-’28 een kudde tamme zwanenop de Scheldemeerschen hebben uitgeroeid. Zijbeweerden dat het noordsche vogels waren, wanneerhet uitkwam dat het tamme dieren waren die uit hetpark van een dichtgelegen kasteel waren gevlucht”. Inde rand van een gedicht waarin hij zijn afschuw uit-spreekt over een boom die gekandelaard wordt, noteerthij het volgende -duidelijk sarcastisch bedoelde- motto:

“De wet van het leven staat vast:De nood gaat de schoonheid te boven.Natuurschoon mag nooit als een lastDe menschen van welstand beroven”.

Met dank aan Albert Gevaert voor de vele aangenamegesprekken en nog veel meer, et à Pascale Gevaertpour les copies.Godemare V.E.A. (ps. G. Gevaert), 1933, Gedichten,Oudenaarde, in eigen beheer; Gevaert G., 1951, DeGetijden, Antwerpen, Drukkerij De Vlijt.Zie Menschaert L., 1991, Zijn er nog Vogels?Waarnemingen van vogels in het zuidwesten van Oost-Vlaanderen, Wielewaal Schelde-Leie.Tack G., 1999, De vissen van de Zwalm en de gansestreek, Natuurbeleving.

En vandaag? (nvdr)

Iedereen heeft de voorbije jaren kunnen zien hoe diegrote Scheldemeersen zijn opgedeeld. Er was derechttrekking van de Schelde, de weg naar Kerkhove,de camping en dan de pompen. Melden kende,sinds de installatie van een monsterachtige pompgeen overstromingen meer en ook wanneer het over-al nat is, blijft het peil 40 tot 50 cm onder het maai-veld. Ook in de Langemeersen zijn de winterover-stromingen zo goed als verdwenen en wordt teveelgepompt.Op dit ogenblik dreigt de realisatie van een bedrij-venterrein op de linkeroever van de Schelde het openkarakter van deze laatste onbebouwde ruimte aande rand van Oudenaarde te vernietigen. De StichtingOmer Wattez voert een harde procedureslag omdeze realisatie toch nog te verhinderen. Het is duide-lijk dat vanuit alle hoeken verzet zal nodig zijn omdeze zoveelste dreiging te keren.

ZWANENZANG


Zwanenzang

Niet een rimpel op de vlakte,Haast geen rilling van de luchtAls de wind naar adem snakte,Zelfs geen vogel op de vlucht.

Maar een spiegel zonder spotten,zilver, potlood, diep lazuurwaar nog slierten mist op vlotten,als een sluier der natuur.

Enkel door wat schrille schreeuwenWordt dit vreedzaam wateroord,Van de smaaien, van de meeuwen,Van de krekelaars gestoord.

T’enden ligt de kim beneveld,‘lijk verdronken van het vocht;links, de helling wit begeveldvan de woonsten naast den bocht.

Rechts, een rij van wulgentronkenMet hun stammen groen als gras,Met hun beenen half verzonkenIn den zijden waterplas.

Boven in den hemel ijlenÉén voor één de dampen weg,Of ze fritsen uit somwijlenMet een kanten waterneg.

Of ze zweven voort, en zwichtenVoor de winterzonne nietDie van spijt haar bleeke schichtenSpalkend door hun flanken schiet.

Zie, daar zwenken op het waterZeven witte zwanen neer,Vol fatsoen en vol gesnater,Glanzend in hun blanke veer.

Ende waar de zwanen roeien,ziet men sprankels met de vleet,Net als fonkelsteenen stoeienDie de zon in stukken smeet.

Zie ze met hun vlerken schorenOm geweld te kunnen doenOm de waden te doorporenNaar het malsche watergroen.

Zie ze met hun snavel snuistrenNaar de pijpen van het riet,Waar de slakjes nog aan kluistrenDat reeds onder ‘t water schiet.

Of naar ‘t bed der vette lompen,Of, naar ‘t leger van ‘n puidOp den bodem van de zompen,ergens in het kersekruid.

Maar ‘t en mag geen peerse polzenOf geen kele van een grachtKielend op hun bootjen golzen,Lijk een onderaardsche klacht,

Of de schuwe zwanen zittenIn den blauwen hemelboog,Doodverlegen, met hun witten,Met hun rilden nek omhoog.

Meer verwonderd dan verlegen,Want alwaar hun volk verkeert,Zijn de menschen hun genegen,En de zwanen omgekeerd…

En de witte halzen rijzen,Even naar omhoog gekromd,Om te weten wat den lijzenWaterspiegel storen komt…

Zie ze naar den oever starenAls de woerd hun aandacht wekt;Zie ze door elkander varen,Met hun vleugels uitgestrekt.

En, gelijk de dieven, sluipenMet een schutsel op hun schuit,Om de vogels te bekruipen,Dolle jagers naar den buit…

Want er zijn nog fijne liedenDie het landschap maar bezienOm de zwanen te bespieden…En te doden bovendien…

En te dooden zonder reden,Want de zwanen doen geen kwaad…Kan er schade zijn geledenWaar te winter water staat ?

Maar de goede beesten wanen,In den lieven zonneschijn,Dat de menschen en de zwanenLijk voorheen nog vrienden zijn..

Want aan list van booze geestenMangelt niemand inderdaadOm de trouw der brave beestenTe verschalken met verraad…

Doch de sluwheid van die vogelsDie men bolt of smaaien noemt,Tart de jagers met hun’ kogels,Die men voor hun’ slimheid roemt;

‘t Is geen taling, ‘t is geen wulzakof geen pijlstaart die den listvan den fijnen oude kulzakvan het jachtkot niet ‘n wist..

Ook de zwanen zijn verbolgen,Want ze weten niet waaromDat de menschen hen vervolgen,Op dien blauwen waterkom.

Maar de goede trouw der vogelsWerd, bij God, niet lang verschalkt,Want daar ploffen plots de kogelsWaar het rustig water zwalkt…

En de vuurmond heeft gespogen,Oordovend, slag op slag,Tot wanneer een dier, bedrogen,Stervend op het water lag…

Lange lag het dier te rallenEn te lijden buiten kracht,Met zijn kop omneergevallen,Schuddend in zijn blanke vacht.

En de schone zwanen sloegenDoodverschrokken op de vlucht,En hun schorre stemmen kloegenSchreeuwend door de paarse lucht.

Toen is het voorwaar geblekenDat het dier was grootgebracht,Niet in de verlaten strekenVan de zon van middernacht…

Maar op ‘t neerhof dat warempelMaar een kolfslag verder lag,Dat getuigden ring en stempelOp zijn poot en op zijn slag.

En de felle jagers staardenMet verwaandheid naar hun buit,Tot ze trotsch weer verder vaarden met hun koene borst vooruit.

DAAR BIJ... ...DE VIJVER


Daar bij de vijver

Luc Menschaert

W ie een natuurlijke vijver de zijne mag noemen, iseen geluksvogel. Want ergens in zijn tuin lag een

plekje onder het grondwaterniveau, en zo hoefde hij niette graven. Een ander daarentegen moet aan het werk.In een niet zo ver verleden was vijveraanleg nog een heleklus. Als bodem voor de vijver is immers een ondoor-dringbare laag nodig. Men maakte gebruik van klei,later ook van beton. De voorgevormde vijvers in kunst-stof, al dan niet ter plaatse gegoten, zijn daarmee verge-leken al een hele verbetering. Doch de vijverrage konpas definitief uit de startblokken nadat de vijverfolie opde markt verscheen. Zoals wel meer dingen een simpe-le uitvinding, maar wel efficiënt. Folie, vroeger alleen inpvc, nu ook in milieuvriendelijker (?) rubber, heeft ééngroot voordeel: zijn plooibaarheid. Men kan er alle kan-ten mee uit. Resultaat: er zijn vijvers mogelijk in alle vormen en afme-tingen, naar ieders smaak en ieders beurs. De een istevreden met een bescheiden badje, waarin goudvissenrondjes draaien om een waterlelie in plastiek. Zijn buur-man wil vanuit het raam uitzicht op een wervelendewaterpartij, compleet met fonteinen, pompen, filters enverlichting.Wat voor de doorsnee natuurliefhebber dan weer teingewikkeld blijkt. Doe die maar een natuurvijver, metnaast de waterplas een paar waardevolle biotoopjes alsdaar zijn de moeraszone (waarin de uiteinden van defolie zich netjes laten onderstoppen) en een broedpoel-tje voor kikkers en salamanders. Beetje softie, wel mooi.Laat de nuchtere medemens maar grinniken. Zo een vij-verplekje noodt tot mijmeren. Een mens zijn kinderzieltjebloeit erbij open. Doch hou de echte kindertjes tochmaar het best met een stevige draad op afstand.

Komen en gaan

In augustus '98 ging ook ik voor de bijl. Het was geenweer om uitgebreid vijvers te graven. De mijne is danook merkelijk kleiner uitgevallen dan gepland. 's Avonds, na de werkzaamheden, liet ik de put vollopen(met leidingwater, zoals het vijverboek aangeeft, wantregenwater is te zuur) en de morgen daarop nam ik eveneen kijkje. Wat ging daar, moederziel alleen in de legewatermassa, als een woesteling te keer met krachtigeroeibewegingen van zijn zwempoten? Een Geelgerandewatertor. De op één na grootste waterkever die ons landrijk is, een onverzadigbare rover. Alleen zijn eigen larven

geven hem in eetlust het nakijken. Dat eerste exemplaar heeft het maar één voormiddag inhet water uitgehouden. Begrijpelijk: hij vond er niets vanzijn gading. Zijn afscheid luidde een komen en gaan invan allerhande waterinsecten. Vijf jaar later, op 10 okto-ber 2003, schrijft NMA in de website van Schelde-Leieover hetzelfde fenomeen, hoe zowat onmiddellijk na hetvullen van haar vijver allerlei waterfauna als vanzelf deweg naar de vijver vindt. "Komen die dan uit de luchtgevallen", vraagt ze zich af. 's Nachts vliegen er dus niet enkel motten, maar ookwaterkevers en beestjes als Rugzwemmers enSchaatsenrijders (wantsen met sportersnamen) rond.Wellicht worden ze door allerlei blinkende wateropper-vlakken aangetrokken. Ze gaan ook wel eens in de fout:er zijn waarnemingen van Geelgerande watertorrenbekend die zich met een doodsmak op het glazen dakvan een veranda hadden gekatapulteerd. Naar de aan-tallen deelnemers aan die nachtelijke verplaatsingenheeft men het raden. Toch is het een opmerkelijk ver-schijnsel. Men verwacht nu eenmaal nietdat Vlaanderen,met alle proble-men die het ophet vlak van pro-per water heeft, blijk-baar nog waterinsectenop overschot heeft.

Dank zij hun vlieg-vermogen kunnenwaterinsecten zon-der moeite nieuw terrein vero-veren. Dit in tegenstelling metloopkevers, verwanten van hen,die deze taak te voet moeten vervullen. Binnen dekrappe periode die ze is toegemeten nog wel. Voor loop-kevers is bovendien niet veroveren maar heroveren deboodschap. Door allerlei ellende (sproeistoffen, verste-delijking, grasmaaiers,...) zijn de laatste vijftig jaar hunpopulaties in Vlaanderen fel uitgedund. Via de befaam-de corridors in het landschap hoopt men die soorten(plus vliegende insecten met beperkte actieradius) weerop hun oude peil te kunnen hijsen. Dan zal toch heel watgeduld vereist zijn. Is dat wel aanwezig? Het ziet er naaruit dat de vraag naar reïntroducties de komende decen-nia alsmaar luider zal klinken. Natuurbehoud moet ten-slotte ook resultaten kunnen aantonen.Natuurliefhebbers die zweren bij 'saaie' insecten als loop-kevers lopen overigens niet dik. De meesten leggen zichtoe op vliegend studiemateriaal. Dan hangt de kans oponverwachte waarnemingen altijd in de lucht.

Geelgerande watertor

DAAR BIJ...


Beplanting

In het vijvercentrum waar ik de folie kocht deed men hardzijn best om me ook een filterinstallatie met pomp aan tesmeren. Onmisbaar volgens de eigenaar, als ik niet wou datmijn vijver ten onder zou gaan aan algen. Het was nietgemakkelijk, maar ik kon de boot afhouden. De blik van deverkoper achteraf sprak boekdelen. Weeral zo'n groene diealles beter wil weten. Toch heeft de natuurvijver niet echtbehoefte aan al dat materiaal. Op voorwaarde dat menhem volstouwt met zuurstofplanten. Die planten leverenzuurstof voor de fauna in de vijver, ook voor de bacteriën,die zonder zuurstof onmogelijk organisch materiaal kunnenafbreken. Geschikte planten zijn waterpest, Lidsteng envederkruid. Deze wortelen in de vijveraarde op de bodem(of in de aangebrachte plantenmandjes), terwijl hoornblad,een andere prima zuurstof leverancier, vrij in het water

z w e e f t .Vijverplantenzijn aan deprijzige kant.Dat merktmen wel alsmen wat in deplantenzakenrondhangt.Onder liefheb-bers bestaatdan ook watruilhandel. Ofworden dep l a n t e ngewoon weg-g e g e v e n .Vijverplanteng r o e i e nimmers zoda-nig snel dat ze

al vlug te veel plaats innemen. Ook ik kon meteen aan deslag met een paar zeggen, Grote boterbloem, Dotterbloem,Aarvederkruid, Moeraswederik, Krabbenscheer en waterle-lie. Achter de vijver was zo al Smeerwortel,Koninginnenkruid en Harig wilgenroosje aanwezig.Heelblaadjes, Wolfspoot en Grote kattenstaart kon ik inzaai-en.

Leven in de plas

Toen ze de volgende zomer in bloei stond, bleek de water-lelie voor mijn vijvertje toch wat te pompeus. Gele plompdan maar. Als de gelegenheid zich voordeed, kocht ik hieren daar nog een aantal planten, zoals Moerasrolklaver die

nu als weefplant tussen Grote kattenstaart, met Rietgras opde achtergrond, voor schitterende effecten zorgt. Moesten ervissen in de vijver? Kois? Tal van vijverbezitters koesteren ditJapanse overactieve vissentype als waren het jonge poesjes.Anderen zouden ze met plezier aan de kat voeren. Bij mijkomen ze er in elk geval niet in. Een milde schenker gaf mijdan maar enkele Tiendoornige stekelbaarsjes cadeau endeed er zelfs een lading poelslakken en posthoornslakkenbovenop. Een goede zaak voor de biodiversiteit van mijn vij-vertje. Die trouwens maar bleef aangroeien. Al na een paardagen hadden de plaatselijke Bruine kikkers de waterplasontdekt en nog hetzelfde jaar verschenen ook de Kleinewatersalamanders. Ook die waren al in de tuin aanwezigvoor de vijver was aangelegd. De aantallen waterkeversgroeiden altijd maar aan. De eerste libellen, vooralLantaarntjes, kwamen opdagen. Een paar tientallenSchaatsenrijders, die gebruik maken van de oppervlakte-spanning om met hun lange poten op het water te lopen,verlevendigden weldra het wateroppervlak. Ook hun neef-jes de Rugzwemmers waren meestal present.

Evenwicht

Voor determineerwerk was het jaar na de aanleg het bestgeschikt. De planten hadden de eerste winter overleefd,doch het jaar lang was er nog genoeg open water om allesvlot te kunnen afspeuren.Mettertijd nemen de planten meer plaats in en enkele soor-ten krijgen dan toch de overhand, zoals Kleine watereppein de laagste etage van de vijverrand. Het leven speelt zichvoortaan af verscholen onder het plantendek. Als men danziet hoe het water door geen windje wordt beroerd, heefteen mens steeds minder lust om die peis en vree metnieuwsgierige uithalen van een schepnet te verstoren.Toch is het zaak eenmaal per jaar de balans op te maken.De beste periode is de vroege lente, wanneer de planten-groei opstart. Aanvankelijk ziet het water wat groen wegensde algen. Dan moet men vooral niet paniekerig doen enzeker niet het water verversen. De zuurstofplanten, in mijngeval de massa's Aarvederkruid, doen hun plicht. Na enke-le dagen is het water vanzelf weer helder. De paar draadal-gen die zich toch hebben ontwikkeld kan men rond eenstokje draaien en zo verwijderen. Dan valt op een mooielentemorgen het zonlicht schuin in het water, en is het alsofiemand op de bodem van de vijver de verlichting heeft aan-gestoken. Wat een inkijk! Lange slierten vederkruid hangenroerloos in het water en talloze minieme stukjes organischmateriaal zweven er omheen. Beneden in de vijver, een klei-ne meter diep, zijn op de wortelstok van de Gele plomp descheuten zichtbaar die een maand later in de vorm vaneironde drijfbladen de oppervlakte zullen bereiken. Tijd omde aanwezigheden op te nemen. Langzamerhand komt de

Moeraswederik foto: Gerard Mornie

...DE VIJVER


vijver tot leven. Een drijvend stokje, verward in het veder-kruid, ontpopt zich tot een stekelbaarsje dat heftig zijn kop-vinnen heen en weer beweegt. Waterkevers, ook hele klein-tjes, pendelen van beneden naar boven en omgekeerd. Alsdan ook de salamanders zich laten zien, zijn we tevreden enlaten we de beestjes verder met rust.Waarnemingen in de loop van het jaar zijn dan van het nietalledaagse soort als op een dag in juni 2003 een paar tien-tallen zwarte watertorretjes, waarschijnlijk Agabus bipustu-latus, ongeveer een centimeter lang, die met peuzelendekaken rond een dood stekelbaarsje drummen, en het lijkjetelkens duwtjes geven, zodat het weer tot leven lijkt tekomen. Voor de rest ligt de vijver het jaar rond erbij in een toestandvan rust, die men in een vlaag van romantiek wel eensnatuurlijk evenwicht noemt. Doch onder die bedrieglijkekalmte gaan perioden van slachtpartijen schuil, telkens alsop een maanbeschenen nacht een Geelgerande watertorin de vijver belandt, op rooftocht uitgaat en pas de biezenneemt als er niets meer te vreten valt.

Parallelle flora

Hoe zit dat nu, is mijn tuinvijver natuur? Voor de waterinsec-ten is hij dat duidelijk wel. Puurder kan natuur toch niet zijn?Ook de Lantaarntjes, tijdens hun vluchten over het waterop-pervlak, en de vlinders die op de bloemen afkomen denkener zo over. Praktisch, ze zouden allemaal hun plaatsje ver-dienen in de respectieve kever-, libellen- en vlinderatlas.Idem wat de kikkers en de salamanders betreft. De visjesniet, want die zijn import. Met de flora in en om de vijver lig-gen de zaken wat moeilijker. Dat de aangeplante plantenniet voor opname in een reguliere plantenatlas in aanmer-king komen, is duidelijk. Er is echter ook een schemerzone.Wat turf dat ik in de aarde van de moeraszone gemengdhad, bevatte wellicht zaadjes van wollegras, waaruit éénplantje is voortgekomen, dat nu al een paar jaar elke zomermet zijn witte aartjes wuift. Voorts heb ik nooit glidkruid aan-geplant, ook niet Pijptorkruid. Toch staan er enkele exempa-ren van die soorten tussen de andere oeverplanten. Hoe zijnze er gekomen? Misschien met de wind. Voor glidkruid is dedichtstbijzijnde groeiplaats het Natuurpuntreservaat 't Dal.Mogelijk is hun aanwezigheid te verklaren door het feit datde aarde van de plantenpotjes die men in de handel kooptallerhande ongewilde plantenzaden bevat. De flora die in en om de tuinvijvers gedijt is rijk genoeg omeen parallelle plantenatlas vol te schrijven. Gek genoeg zoudie een aantal soorten bevatten die het heel wat beter doendan hun soortgenoten in waterrijke biotopen in het wild.Grote boterbloem bijvoorbeeld groeit in de tuinvijver alskool. Op de laatste standplaatsen in onze riviervalleiendaarentegen staan de planten te verkommeren. Voorbeeld

twee, de Moeraswederik, is een weinig opvallend oever-plantje dat veel weg heeft van een bloeiend wilgentakje datuit het water steekt. In Oost-Vlaanderen is die soort zo goedals afwezig. Het vijverboek raadt het gebruik vanMoeraswederik af voor kleine vijvers, omdat die plant viahaar uitlopers te grote oppervlakten inneemt. Soorten alsKikkerbeet, Waterviolier, Lidsteng, Zwanenbloem,Krabbenscheer, Slangenwortel, Waterdrieblad,Watergentiaan, Adderwortel, Echte koekoeksbloem,Wateraardbei zijn ofwel uit de provincie verdwenen of boe-ren er in min of meerdere mate achteruit. In tuinvijvers hou-den ze moeiteloos stand. Tot nu toe liet in mijn vijver enkelKrabbenscheer een steekje vallen. Deze waterplant komtalleen in de bloeitijd boven het wateroppervlak. In de herfstzinkt ze op de bodem. Het plantje dat ik kreeg bleef heel dezomer boven, zonk zoals verwacht in de herfst, maar daar-na heb ik het nooit meer teruggezien. Hoe dan ook, voorAquafin lijkt er nog heel wat werk aan de winkel.

Het idee om ook in tuinen streekeigen heesters en bomenaan te planten wint goed veld. In moderne taal heeft menhet over autochtoon genenmateriaal. Voor de beplanting in

en om tuinvijvers zijn we nog heel ver van dat ideaal verwij-derd. Integendeel, we knoeien er maar op los. Waar komende inheemse soorten water- en oeverplanten trouwens van-daan, die men in die zwarte plastic potjes kan kopen? Destreepjescode op de kaartjes in de potjes brengt raad. Inmijn geval zijn de meeste planten uit België, Zwanenbloemen Grote waterweegbree uit Nederland afkomstig. Stel, men houdt voor vijverplanten dezelfde normen aan alsvoor struiken en heesters. Dan luidt de verrassende conclu-sie dat de vijverliefhebber zich in de vrije natuur moetbevoorraden. Oké voor een scheutje Grote kattenstaart ofeen zaailing Harig wilgenroosje. Niet meteen een doodzon-de. Maar Kikkerbeet en Dotterbloem? Of de onverlaat diede allerlaatste pol Zwanenbloem uit de sloot sleurt? Moetenwe die niet een poosje opsluiten? Het wordt er allemaal nietsimpeler op.

Waterviolier foto: Gerard Mornie

NATUURRAPPORT


Het natuurrapport 2003 laatzien: natuur kan niet levenvan reservaten alleen!

Bron: Dumortier M., De Bruyn L., Peymen J., SchneidersA., Van Daele T., Weyembergh G., van Straaten D. enKuijken E., 2003. Natuurrapport 2003. Toestand vande natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid.

I n dit overzicht lichten we enkele aandachtspunten uit hetNatuurrapport 2003 voor Vlaanderen van het Instituut

voor Natuurbehoud. We deden dit in grote mate aan dehand van grafieken zodat de lezer in één oogopslag evo-luties in verschillende domeinen kan waarnemen.Uiteraard is dit overzicht fragmentarisch. Je kan het volle-dige rapport gratis aanvragen bij Anja De Braekeleer,[email protected] of tel 02/558.18.34.

Hoe zijn de soorten eraan toe?

Meer vis in grote rivieren.

De geleidelijke verbetering van de waterkwaliteit door dewaterzuivering maakt dat er voor vrijwel alle soorten eentoename is van het aantal vindplaatsen. In 1996 werd inde Bovenschelde (stroomopwaarts van Gent) nog in meerdan de helft van de bemonsterde plaatsen geen vis gevon-

den. In 2002 was de toestand sterk verbeterd: 25 soortenwaarvan 8 zeer kwetsbare (Spiering, Kopvoorn, Serpeling,Beekforel, Vetje, Winde, Rivierprik en Bittervoorn). In deLeie werd in 1996 bijna nergens vis gevangen. In 2002 isop de 5 bemonsterde plaatsen vis gevonden, soms zelfs ingrote aantallen. Voor een duurzaam herstel is echter ver-eist dat de verbeterde waterkwaliteit permanent behoudenblijft, anders bestaat er risico op massale vissterfte zoals inseptember 2002 in de Ringvaart, de Leie en deBovenschelde.In tegenstelling met de grote rivieren gaat het in de boven-lopen heel wat minder goed.

Minder vindplaatsen van kikkers en salamanders

Amfibieën werden onderzocht in 9 regio’s waar vroeger algedetailleerde inventarisaties zijn uitgevoerd. Er zijn onge-veer 1600 poelen en plassen onderzocht. 750 locatieswerden in 2 verschillende periodes bemonsterd.Gewone pad, Groene kikker, Bruine kikker,Alpenwatersalamander en Kleine watersalamander wer-den slechts in 64 % van de vroegere vindplaatsen terug-gevonden. Dit is een achteruitgang met een derde gedu-rende de laatste 15 tot 25 jaar. Waar ze wel werden terug-gevonden vertonen alle soorten een dalende trend. Die ishet sterkst bij de Kleine watersalamander (-48 %) en hetlaagst bij de Gewone pad (-15 %).

Sloten en poelen zonder planten

In 1980-1981 en in 2002 is in dezelfde vierkante kilo-meter in de Uitkerkse polder (Oostkustpolders) in detailgekarteerd. Binnen die vierkante kilometer konden 130eenheden (slootsegmenten, poelen, laagten,...) wordenonderscheiden.Van de 11 weergegeven plantensoorten is degemiddelde aanwezigheid in sloten en poelen afgeno-men van 33 % in 1980-1981 naar 5 % in 2000. Hetaantal vindplaatsen van alle soorten is achteruitge-gaan. Mogelijke oorzaken zijn vermesting, verzilting enbestrijdingsmiddelen. Deze evolutie loopt ook parallel

Toestand van 57 vismeetplaatsen in Vlaanderen in 1996 enin 1999-2002. (Bovenschelde, Leie, Dender, Demer enIJzer). (Bron: Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer).

Trends in de aanwezigheid van 5 amfibiesoorten (% plas-sen bewoond in 1999-2001 vergeleken met 1975-1989) in

9 Vlaamse regio’s. Bron: Colazzo S. et al., 2002).

NATUURRAPPORT


met het verlies van historisch permanente graslanden inde polders.

Vlinders sterven uit in Vlaanderen

De situatie van de vlinders in Vlaanderen is veruit het slechtstvan alle Europese landen. Vlaanderen kent het grootsteaantal uitgestorven soorten: 25 % van alle dagvlindersoor-ten die hier leefden, zijn verdwenen. Ook het aantalbedreigde soorten ligt het hoogst in Vlaanderen. De kritiekesituatie houdt vooral verband met het verlies aan leefgebie-den, zoals soortenrijke graslanden en lichtrijke bossen.

Hoe is het gesteld met de biotopen?

Plantensoorten in de verschillende biotopen.

Het grootste deel van de plantensoorten in Vlaanderenbehoort tot de zogenaamde ‘specialisten’: 430 soorten (of39 % van het totaal aantal planten) groeien in slechts éénwelbepaald natuurtype en 327 soorten (30 %) groeien in2 natuurtypen. Het grootste aantal specialisten is te vindenin graslanden, vooral in historisch permanente graslandenwaarvan de oppervlakte blijft afnemen. Uit steekproevenblijkt een mogelijke achteruitgang met 56 % van deoppervlakte in vergelijking met 20 jaar geleden.

Verstoringen

Oorzaken van de achteruitgang van de toestand vanplanten en dieren, biotopen en gebieden zijn onder ande-re vermesting, verzuring en versnippering.

Te veel voedingsstoffen in het water

Vermesting betekent de toename van concentraties voe-

Vergelijking tussen het percentage sloottrajecten en veedrink-poelen met waterplantensoorten in 1980-1981 en in 2000.

Locatie: een vierkante kilometer in de Uitkerkse polder(Blankenberge). Bron: Vanhecke L. et al., in voorbereiding).

Vergelijking van de toestand van de dagvlinders in verschil-lende Europese landen. De getallen tussen haakjes gevenaan hoeveel soorten er oorspronkelijk in het land waren.

(Bron: van Swaay C.A.M. en Warren M.S., 1999).

Toestand van de plantensoorten (specialisten) in de ver-schillende biotopen.

Aandeel meetpunten dat bij 3 opeenvolgende metingen eenBelgische Biotische Indexwaarde van 7 of meer (op een maxi-mum van 10) haalde. (Bron: Vlaamse Milieumaatschappij).

NATUURRAPPORT


dingsstoffen in het milieu, vooral van stikstof en fosfor.Vermesting bedreigt niet alleen voedselarme natuur zoalsheidegebieden maar ook de soortensamenstelling vanvoedselrijke ecosystemen vermindert. Alhoewel degemiddelde waterkwaliteit verbetert, blijft het aantal bekendat doorlopend een goede tot zeer goede kwaliteit behaaltzeer laag. Bovendien stelt men vast dat de toestand van demeest voedselarme waterlopen steeds verslechtert.

Verzuring blijft ernstig probleem

De uitstoot van verzurende stoffen in Vlaanderen vermin-dert. De verzurende neerslag blijft wel te hoog voor veelsoorten. Bij de meerderheid van de kwetsbare ecosyste-men ligt de zuurneerslag hoger dan de kritische last (hoe-veelheid neerslag die een ecosysteem lange tijd kan ver-dragen zonder schade).

Versnipperde natuur

Het verkeerswegennet (wegen, spoorwegen, kanalen)snijdt op vele plaatsen door ecologisch belangrijkegebieden en veroorzaakt op vele plaatsen potentiëleknelpunten voor de natuur. Populaties van planten endieren geraken afgezonderd en kunnen uitsterven. HetVlaams Ecologisch Netwerk (VEN) met een oppervlaktevan 125.000 hectare, heeft tot doel voor grotere een-heden natuur te zorgen. Het Integraal Verwevings- enOndersteunend Netwerk (IVON) (150.000 hectarenatuurverwevingsgebied en een niet nader bepaaldeoppervlakte natuurverbindingsgebied) heeft tot doel denatuurkwaliteit van het landelijke gebied te verhogenen de nodige verbindingen tussen de grote eenhedennatuur tot stand te brengen. In juni 2003 werd de eer-

ste 85.000 ha. Van het VEN principieel goedgekeurddoor de Vlaamse regering. Hierin zitten alleen reedsbestaande planologische groengebieden. Deze eerstefase draagt dus nog niet bij aan de vorming van grote-re eenheden. Deze kunnen pas worden gerealisserd bijde tweede fase.

Bescherming en herstel

Reservaten, kernen van natuurbescherming en –herstel.

Op 1 januari 2003 telde Vlaanderen 809 natuur- enbosreservaten met een totale oppervlakte van 25.645ha of 1.89 % van Vlaanderen. De natuurreservatennamen 23.975 ha voor hun rekening, de bosreserva-ten 1670 ha. Vlaanderen zit nog steeds ver onder hetEuropees gemiddelde van 4.8 % en van het internatio-nale streefcijfer van 10 % van het grondgebied.

Draagvlak groeit

Onderzoekers polsten nnar de actiebereidheidvan de burgers voor de natuur. In 1996 was 35.5% bereid om deel te nemen aan een optocht voorhet behoud van natuurgebieden in Vlaanderen. In2000 was dit gestegen tot 40.5 %. In een anderonderzoek werd de houding van 203 omwonen-den en 182 recreanten tegenover 4 natuurreser-vaten onderzocht. De resultaten tonen aan datdie houding overwegend positief tot heel positiefwas.

Een andere indicator is de sterke toename in dejaren negentig van het ledenaantal vannatuurverenigingen.

Evolutie van de zuurneerslag op 5 meetpunten van deintensieve opvolging van bossen (Wijnendale, Gontrode,Zoniën, Brasschaat en Ravels), in vergelijking met enkele

kritische lasten. (Bron: De Schrijver A. et al., 2002).

Verloop totale en gemiddelde oppervlakte natuur- en bos-reservaat in Vlaanderen van 1987 tot 2002. (Bron: Instituut

voor Natuurbehoud).

EECKHOUTBOS


Conclusies

Bij een analyse van alle gegevens stelt men een schijn-bare paradox vast. Nog nooit waren in Vlaanderenmeer middelen en mensen beschikbaar voor natuurbe-houd en natuurinrichting. En toch gaat het niet goedmet onze natuur. Een aantal verklaringen voor dezetegenstelling kunnen nochtans gegeven worden. Deinspanningen voor natuur in Vlaanderen zijn nog ergbescheiden in vergelijking met de ons omringende lan-den. Tastbare resultaten, wat betreft de oppervlakte vaneffectief beschermde en goed beheerde natuurterrei-nen zijn bij ons nog zeer beperkt in vergelijking met hetEuropees gemiddelde. Verschillende instrumenten uithet Natuurdecreet, dat pas begin 1998 in voege trad,worden nog niet of nauwelijks op het terrein toegepast. De milieudruk in het dichtbevolkte Vlaanderen is voorveel kwetsbare levensgemeenschappen nog steeds tehoog. Natuurbescherming in te kleine geïsoleerdenatuurterreinen heeft weinig effect. We hebben aan-eengesloten eenheden natuur nodig en daarvoor is hetVEN tweede fase nodig.

De inzet van mensen en middelen steeg de laatstejaren maar we staan nog maar aan het begin van eenlange en moeilijke weg. Om de beleidsdoelstellingente halen moeten nog meer middelen gemobiliseerdworden. Ook de efficiëntie en de effectiviteit van debeleidsuitvoering moeten blijvend worden opgevolgden geëvalueerd. Dit zal veel monitoring vergen. Hetonderzoek naar een draagvlak voor natuurbehoudtoont aan dat dit draagvlak én de vraag naar meernatuur veel groter zijn dan veel beleidsverantwoordelij-ken denken.De belangrijkste les uit het natuurrapport is dat het ernu op aankomt dit jonge natuurbeleid niet te fnuikenmaar om integendeel krachtig door te zetten en hetbeleid in een hogere versnelling te schakelen.

Goed nieuws uit de VlaamseArdennen: het Eeckhoutboswordt natuurreservaat!

Jacques Vanheuverswyn

B edankt, vrienden Natuurpunters, voor de goederespons op de actie 'Storten toegelaten' voor pro-

ject 6085 van het Eeckhoutbos te Maarkedal.De aankoop van 5,4 ha eikenbos was voor de kleineafdeling Vlaamse Ardennen een gewaagde onderne-ming: wij stonden immers maar bekend met 80 ledenop het nationaal secretariaat te Mechelen. Uiteraardrekenden wij binnen het gewest Schelde-Leie op desolidariteit van vele leden en sympathisanten vanNatuurpunt Gewest Schelde-Leie.Bedankt vrienden: jullie hebben ons niet in de koulaten staan.Op 1 december '03 was reeds € 6274 ontvangen aanfiscaal aftrekbare giften, niettegenstaande terzelfder-tijd de Werkgroep Bos t' Ename ook uitpakte met eenfondsenwervingscampagne.Ontzettend veel dank aan de 90 leden en sympathi-santen die ons uit overal in Vlaanderen, ja zelfs vanuitBrussel, hebben gesteund. Dit is uiteraard géén eindpunt: tal van vriendenbeloofden me nog om voor het jaareinde ook hun giftte storten.

Op 1 mei 2004 worden al onze donateurs uitgeno-digd om dit Eeckhoutbos te Maarke-Kerkem te bezoe-ken.Omwille van de kwetsbaarheid zullen we een vroegemorgenzangtocht, een voormiddagwandeling en eennamiddagwandeling erheen organiseren. In Meandernr. 2/2004 vind je hierover de practische uitnodiging.Ook nu kan je uiteraard nog je bijdrage leveren: derestfinanciering is immers zeker nog niet bijeengescharreld. We durven hopen dat minstens nog hon-derd of meer personen even gul zullen zijn zodat weop de inwandeling eigenlijk kunnen zeggen: op ditwaardevol eikenbos rusten geen afdelingsschuldenmeer…Giften vanaf € 30 zijn fiscaal aftrekbaar. Doe je stor-ting op rek. 293-0212075-88 van Natuurpunt,Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen. Vermeld:project 6085, Eeckhoutbos, gemeente Maarkedal.

Bedankt en hou 1 mei vrij!

Groei aantal leden natuurverenigingen. (Bron: Natuurpunt).

ZILVERREIGERS


De Callemoeie, slaapplaatsvan zilverreigers in de winter2003.

Niko Van Wassenhove

H et is zondagnamiddag 19 januari 2003. Samenmet Nico Geiregat en Eddy Van Den Abeele kij-

ken we naar de 2 sneeuwwitte vogels die langzaamvliegen over de Callemoeie, een uitgestrekte waterplasaan de E17 in Nazareth. Ik kijk door mijn verrekijkeren heb in één beeld een Kleine en Grote zilverreiger!Dit was het begin van talrijke waarnemingen van devogels op hun winterslaapplaats aan de Callemoeie.

De Kleine en Grote zilverreiger.

Beide soorten zijn witte vogels waarbij de Kleine zilver-reiger half zo groot is als de Grote zilverreiger. In dewinter heeft de Grote zilverreiger zwarte poten entenen en een gele snavel. In de vlucht steken zijn potenzeer ver uit voorbij de staart. De Kleine zilverreigerdaarentegen heeft zwarte poten met scherp contraste-rende gele tenen en een zwarte snavel.

Beiden zijn koloniebroeders aan ondiepe meren enbroeden zowel in rietkragen als in struiken en bomen.Zilverreigers broeden soms samen met andere soor-ten. Zo was er in 2002 een gemengde kolonie vanLepelaars, Grote zilverreigers en Blauwe reigers in deOostvaardersplassen in Nederland.

Van waar komen deze zilverreigers?

Wat betreft de Grote zilverreiger zien we in bijnagans Europa een duidelijke toename. Zo broedde

deze vogel nog niet in Nederland in de jaren '70. In1998 hadden ze daar 1 broedgeval, een aantal datsteeg naar 11 in 2000 en in 2002 waren er reeds 50koppels. De aanwezigheid hangt wel sterk af vanplaatselijk gunstige foerageermogelijkheden. Zo heeftdeze visuele jager helder water nodig om te jagen. Ditis één van de karakteristieken van het water van deCallemoeie met zijn doorzicht van 6 meter. De Kleine zilverreiger is bezig aan een duidelijkenoordwaartse opmars. Langs de Frans-Atlantischekust steeg het aantal broedparen gedurende de peri-ode 1983-1993 tot 400 paren, verspreid over 16kolonies. In Normandië groeide het aantal koppelsvan 9 naar 120 in de periode 1993-1997! De najaar-spopulatie langs de Normandische kust werd in 1995op 1000 vogels geschat. In 1997 werd het eerstebroedgeval in Ierland vastgesteld en er broedden indatzelfde jaar 5 koppels in Engeland. In Nederlandsteeg het aantal koppels van 5 in 1998 tot 22 parenin 2001.

De Kleine en Grote zilverreiger in de winter.

Beide soorten verspreiden zich na het broeden. Bij deKleine zilverreiger is deze verplaatsing duidelijk noord-waarts gericht terwijl bij de Grote zilverreiger de dis-persie veel meer in verschillende richtingen verloopt.Zo zijn er in Nederland in augustus dubbel zo veelwaarnemingen van de Kleine zilverreiger dan in juli.Het Deltagebied is het belangrijkste gebied en her-bergt 2/3 van de vogels tijdens het najaar. Zo werden14 Kleine zilverreigers geteld in december 2002 aande Braakman (Zeeuws Vlaanderen). Het wegtrekkenvan de Kleine zilverreiger in de winter is duidelijkerdan bij de Grote zilverreiger. Van die soort zoudenmaar een 10 % van de vogels die in augustus aanwe-zig waren, ook blijven overwinteren. Tijdens de latewinter van 2003 waren aan de Callemoeie steedsmaar 1 Kleine zilverreiger en maximum 4 Grote zilver-reigers aanwezig. De Grote zilverreiger overwintert grotendeels inNoord-Afrika en het Middellandse zeegebied. Maarmeer en meer vogels blijven overwinteren in hunbroedgebieden of blijven in West-Europa en makenomzwervingen gedurende de winter. Zo zouden deNederlandse broedvogels gedeeltelijke standvogelszijn die in de winter worden aangevuld met vogels vanelders. Er verbleven in Nederland midden de jarennegentig maandelijks gemiddeld een 20 tal vogelsgedurende de winter terwijl dit in november 2000 algestegen was tot meer dan 100 vogels.De verspreidingskaartjes van de twee populairste Europese

zilverreigers foto: Nico Geiregat

KALENDER JAN-APRIL SCHELDE LEIE ZWALM


SL: afdeling Schelde-LeieSV: afdeling ScheldevalleiVA: afdeling Vlaamse ArdennenRO: afdeling RonseZV: afdeling ZwalmvalleiVWG: Vogelwerkgroep (vroeger WVO)PWG: Plantenwerkgroep regio Schelde-LeieNWB: Nationale Werkgroep BotanieIWG: Insectenwerkgroep Schelde-Leie-ZwalmvalleiZWG: ZoogdierenwerkgroepSOW: Stichting Omer WattezJNM: Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming

Donderdag 8 januari 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde 22u30.Nieuwjaarsvergadering met bekijken van de invertebratenlitera-tuur in de bib van Anne.

Zondag 11 januari 2004SL+SV+VA+RO: Nieuwjaarswandeling te Zingem.

Gids: Jacques Vanheuverswyn, tel.09/324.09.42. Samenkomstom 14u00 aan de kerk van Asper. Natuurwandeling in het lichtvan het Landinrichtingsproject te Zingem. Einde omstreeks17u00. Nadien is er nog een gezellig samenzijn met belegdebroodjes aangeboden door het bestuur van Natuurpunt regioSchelde-Leie in het Parochiehuis, Hulstraat 27 te Asper (50meter van de kerk van Asper).

ZV: Winterse voormiddagsuitstap naar Harchies. Gids:Roger D'Homme tel. 055/42.37.73. Vertrek om 7u30 aan dekerk van Nederbrakel (Brakel). Kennismaking met het winterseHarchies. Ontstaan en geschiedenis van het natuurgebied.Observatie van overwinterende (water)vogels. Terug in Brakelrond 13u. Meebrengen: laarzen, warme kledij. Eventueel vogel-gidsen, verrekijker of telescoop.

Woensdag 14 januari 2004 VWG: Vergadering van de Werkgroep Vogels in het

Stedelijk Centrum te Heurne, o.l.v. Davy Degroote, tel.0479/73.61.37. Aanvang om 20u. Einde om 22u30.Hoofddoel: lesmoment over de in België voorkomende gorzendoor Nico Geiregat. Aansluitend bekijken van enige dia's vanGerard Mornie over gorzen. Determinatie van enige probleem-vogels gefotografeerd in 2003. Nieuwsjaardrink.

Vrijdag 16 januari 2004ZV: Algemene vergadering Natuurpunt.Zwalmvallei.

Inlichtingen: Johan Cosijn tel. 055/30.98.10 of Karsten Mainztel. 09/360.00.02. Begin om 20u00 in de grote zaal van caféMeileken, Stationsplein 9, Zottegem. Alle geïnteresseerde ledenzijn welkom op de jaarlijkse algemene vergadering van onzeafdeling. Het programma voorziet onder meer een overzicht vanonze activiteiten in het voorbije jaar, een vooruitblik op 2004 ende benoeming van het nieuwe bestuur. Na de vergadering is eenverrassing voorzien. Nadien is er tijd voor een gezellige babbel.

Zaterdag 17 januari 2004VA: Beheerswerken in het Reygersbosch te Zulzeke.

o.l.v. Filip Keirse, tel. 055/38.78.83. Afspraak om 9u00 aan dekerk van Zulzeke. Einde om 16u. Bedoeling is de takken van 15reeds geknotte wilgen te verzagen. Het brandhout wordt onderde geïnteresseerde deelnemers verdeeld. Met de fijnere takkenwordt een houtmijt gemaakt waarin verschillende dieren alsEgel, Hermelijn, Wezel of Bunzing zich thuis voelen. Onder de middag eten we onze boterhammen op in een caféaan de kerk van Zulzeke. Ook wie slechts een halve dag of eenpaar uurtjes wenst mee te werken is van harte welkom.

Aansluiten in de namiddag is mogelijk om 13u30 aan de kerkvan Zulzeke. Meebrengen: werkhandschoenen, laarzen, hand-zaag of kettingzaag, kapmes, picknick.

Zaterdag 17 en zondag 18 januari 2004VWG: Internationale watervogeltellingen in de gehele

regio. Een ideale gelegenheid om je kennis van de watervogelsaan te scherpen. Er wordt op diverse plaatsen geteld door loka-le tellers. Wie eens wil aanpikken kan dit telefonisch regelen viaonze regionale coördinator, Koen De Witte, tel. 09/384.98.74of 0499/41.22.94 die je in contact kan brengen met de lokaletellers, om plaats en uur af te spreken.

Zondag 18 januari 2004VWG+KZ: Vogelobservatie in de Scheldevallei te

Zingem. Gids: Jacques Vanheuverswyn, tel. 09/324.09.42.Samenkomst om 9u aan de Scheldebrug (kant Zingem). Vooralbedoeld om als beginneling de eendensoorten en andere over-winterende vogelsoorten beter te leren kennen. Einde om 12u.Meebrengen: laarzen, verrekijker (eventueel telescoop), vogel-gidsen.

Donderdag 22 januari 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde 22u30. Thema vandeze avond: Meerpotigen (Duizendpoten, Miljoenpoten enPissebedden) door Ronny De Clercq.

Zaterdag 24 januari 2004VA: Beheerswerken in het Reygersbosch te Zulzeke

o.l.v. Filip Keirse, tel. 055/38.78.83. Afspraak om 9u aan dekerk van Zulzeke. Einde om 16u. Zie 17 januari 2004

ZV:Ledenfeest van Natuurpunt.Zwalmvallei Inlichtingen: Vincent Decroock tel. 055/21.65.31. Samenkomstom 19u30 in 't Oud Kloosterke, Brouwerijstraat 4 te Dikkele(Zwalm). Feestelijke Italiaans geïnspireerde maaltijd gevolgddoor een gezellig samenzijn. Inschrijven doe je door allereersttelefonisch contact op te nemen met Vincent Decroock en vervol-gens € 32 per persoon (kinderen onder 11 jaar betalen € 18)over te schrijven op rekeningnummer 001-3426660-17 vanNatuurpunt Zwalmvallei, Langemunte 66, 9570 Lierde met ver-melding "Ledenfeest + aantal personen" en dit alles vóór17/01/2004. Let wel, het aantal plaatsen is beperkt!

Zondag 25 januari 2004VA: Familiale natuurwandeling naar Harchies

(Henegouwen). Gids: Willy Aelvoet, tel. 055/31.67.30.Samenkomst om 14u aan het station te Ronse. Einde omstreeks17u. Observatie van overwinterende watervogels in dit moeras-sengebied. Meebrengen: laarzen, verrekijker (evt. telescoop),vogelgidsen, warme kledij.

Zaterdag 31 januari 2004SV: Diavoordracht over de natuur in Cyprus door

Gerard Mornie. Zoals gewoonlijk bij Gerard mogen we onsverwachten aan prachtige landschappen, mediterrane flora enuiteraard unieke vogelbeelden! Aanvang om 20u stipt in Zaal"Amigo" (vroeger Stedelijk Centrum) bij de kerk te Heurne.Einde omstreeks 22u30. Inkom € 2,50 (max. € 5 per gezin).

Zondag 1 februari 2004ZV: Daguitstap naar Zeeland. Waarneming van overwin-

terende watervogels. Gids: Frank De Waele tel. 055/42.78.40.Vertrek om 7u op de markt van Zottegem. Vervoer met eigenwagen (kostendelend samenrijden). De route loopt langs degloednieuwe Scheldetunnel. Waarneming van overwinterendewatervogels in Zeeland. Einde rond 18u. Meebrengen: laarzen,warme kledij en picknick. Een vogelgids, verrekijker en/of teles-



coop kunnen nuttig zijn.ZV Eekhoorncursus: Leer eekhoorns tellen!

Verantwoordelijke: Koen Van Den Berge tel. 055/42.83.90.Begin om 9u ten huize van Koen Van Den Berge, Breedstraat 4,9660 Everbeek - Brakel. Wil je meewerken aan het eekhoorn-project? Ben je geboeid door de eekhoorns in je tuin? Wil jeweten hoe het met de eekhoornpopulatie in je natuurgebied isgesteld? Wil je meer weten over de levenswijze van de eek-hoorn? Wil je leren hoe je een eekhoornnest van een ekster- ofroofvogelnest kan onderscheiden? Of wil je uittesten of ook jijeekhoornharen kan verzamelen met een haarval? Tijdens decursus worden de methodes (nesttellingen, ophangen haarval-len) van het eekhoornproject uitgelegd en al je vragen over eek-hoorns beantwoord. De cursus houdt in dat er 1 à 1.30 u theo-rie wordt gegeven, gevolgd door een wandeling in deEverbeekse bossen op zoek naar eekhoornnesten en andereeekhoornsporen. De cursus wordt gegeven door GoedeleVerbeylen. Einde rond 12u. Meebrengen: laarzen of stevigschoeisel.

VWG+SV: Winterwandeling in de WortegemseSpitaelsbossen (Ransuilen?). Gids: Norbert Desmet, tel.0494/65.33.91. Samenkomst om 16u aan café 't Stokerijtje, opde baan Wortegem-Waregem. Eind december was de roest-plaats nog verlaten. Einde om 19u. Meebrengen: laarzen, ver-rekijker, vogelgidsen.

Donderdag 5 februari 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde om 22u30. Themavan deze avond: Inventarisatie, stap voor stap.

Zondag 8 februari 2004ZV: Winterwandeling in Sint-Kornelis-Horebeke. Gids:

Filip Hebbrecht tel. 055/49.55.63. Vertrek om 9u30 aan dekerk van Sint-Kornelis-Horebeke (Horebeke). Genieten van eendosis frisse lucht en van de natuur langs de veldwegels vanHorebeke en in de Perlinkbeekvallei. Einde rond 12u.Meebrengen: laarzen of stevig schoeisel, warme kledij.

SL: Familiale natuurwandeling in de Spitaelsbossen enOud-Moregemwoud te Wortegem-Petegem. Gids: LievenKinds, tel. 09/383.71.39. Samenkomst om 14u aan café 'tStokerijtje, op de baan Wortegem-Waregem. Aandacht voorbosecologie en -beheer. Einde omstreeks 17u. Meebrengen:laarzen, verrekijker, warme kledij.

Vrijdag 13 februariZV: Thema-avond rond marterachtigen.

Spreker: Koen Van Den Berge tel. 055/42.83.90. Afspraak om20u in de grote zaal van café Meileken, Stationsplein 9,Zottegem. In de voorbije jaren verwierf Koen Van Den Berge eenstevige reputatie in het onderzoek naar vossen. Intussen spitstzijn aandacht zich echter toe op de marterachtigen in onze stre-ken. Met behulp van diamateriaal geeft hij een uiteenzetting oververspreiding en ecologie van deze kleine predatoren. Ook deonderzoeksmethoden zelf komen uitgebreid aan bod. Inkom: €2,50 (max. € 5 per gezin). Einde om 22u30.

Zaterdag 14 februari 2004VWG+VA: Bosuilenwandeling op de Kluisberg te

Ruien. Gidsen: Norbert Desmet, tel. 0494/65.33.91 en WillyAelvoet, tel. 055/31.67.30. Samenkomst om 16u30 op de par-king van de zwemkom "Kluisbos". Na een inleiding over leef- en voedingswijze van de Bosuil wor-den de rustende Bosuilen opgezocht en bewonderd met verre-kijker of telescoop. Bij valavond horen we de typischeBosuilenroep. Einde om 19u30. Meebrengen: laarzen, verrekij-

ker, vogelgidsen, evt. zaklamp.VA: Kijken naar sterren en sterrenbeelden op de

Kluisberg te Ruien, aansluitend bij vorige tocht. Gids:Gunther Groenez, tel. 0486/16.74.30. Samenkomst om 19u30op de parking van de zwemkom "Kluisbos". Einde om 21u30.Dit wordt een heruitgave van het sterrenkijken van twee jarenterug, dat zoveel succes had. Deze activiteit sluit naadloos aanbij de Bosuilentocht maar gaat enkel door als de weersomstan-digheden het toelaten (heldere hemel, enkele wolkjes kunnengeen kwaad; maar statistisch gezien is februari de maand metde meeste heldere nachten). Indien je twijfelt of deze activiteitwel zal kunnen doorgaan, kan je altijd bellen in de loop van dedag (tot 15u30) naar Gunther. Het best is gewoon reeds mee tewandelen vanaf 16u30 voor de bosuilen, maar je kan ook aan-sluiten om 19u30. Meebrengen: warme kledij, goed schoeisel,verrekijker, eventueel telescoop.

Zaterdag 14 en zondag 15 februari 2004VWG: Internationale watervogeltellingen in de gehele


Zondag 15 februari 2004VWG+KZ: Vogelobservatie in de Scheldevallei te

Zingem. Gids: Jacques Vanheuverswyn, tel. 09/324.09.42.Samenkomst om 9u aan de Scheldebrug (kant Zingem). Vooralbedoeld om als beginneling de eendensoorten en andere over-winterende vogelsoorten beter te leren kennen. Einde om 12u.Meebrengen: laarzen, verrekijker (eventueel telescoop), vogel-gidsen.

ZV: Winterlandschapswandeling in Everbeek-Beneden.Gids: Roger D'Homme tel. 055/42.37.73. Vertrek om 14u aande kerk van Everbeek-Beneden (Brakel). Winterwandeling doorhet kleinschalige cultuurlandschap van Everbeek-Beneden.Aandacht voor het belang van kleine landschapselementen.Einde rond 17u. Meebrengen: laarzen of stevig schoeisel,warme kledij. Een verrekijker en veldgidsen kunnen nuttig zijn.

Donderdag 19 februari 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde 22u30. Thema vandeze avond: determinatie van excursie-exemplaren.

Vrijdag 20 februari 2004SOW-Maarkedal “geschiedenis, heden en toekomst

van de "trage wegen" om 20u00 in de Parochiezaal vanEtikhove. Avond met toelichting aan de hand van lichtprojectiesdoor de heer Paul Maes, ondervoorzitter van de VZW Trage

Wegen. Inkom gratis.

Zondag 22 februari 2004ZV: 11de LENTEMAALTIJD: sponsormaaltijd ten bate

van de natuur in zaal "De Bevegemse Vijvers" te Zottegem van11u00 tot 14u30. Zie ook p. 4 van de wikkel.Menukeuze: vlees, vis of vegetarisch.Kaarten aan € 12 voor volwassenen en € 7 voor kinderen. Inlichtingen: Johan Cosijn tel. 055/30.98.10

VWG+SL: Observatie van overwinterende watervogelsin het Molsbroekreservaat te Lokeren. Gids: De SpiegeleirPatrick, tel. 09/348.83.18. Begeleidende gids: GuntherGroenez, tel. 0486/16.74.30 Samenkomst om 14u aan dekerk van Eke, of om 14u45 aan het bezoekerscentrum van het



reservaat. Einde omstreeks 17u30. Meebrengen: laarzen, verre-kijker, telescoop, vogelgidsen, warme kledij.

Zaterdag 28 februari 2004SL+SV+VA: Ledenfeest met Algemene Vergadering

(AV) en etentje en natuurquiz in het Parochiehuis,Hulstraat 27 te 9890 Asper (100m van de kerk). Om 19u(gratis) aperitief. Aansluitend kaas- en wijnavond. Inschrijvendoor betaling van € 10 per persoon (€ 6 kinderen onder 12j.)

op reknr. 891-2540218-89 van Natuurpunt Vlaamse Ardennenmet vermelding van "ledenfeest" en aantal personen. Inschrijvenvóór 15 feb. 2004. De samenstellers van de natuurquiz hebbenbeloofd er opnieuw een boeiende en tegelijk leerrijke activiteitvan te maken met gevarieerde opdrachten. Voor de eerste drieis een prijs voorzien.

Zondag 29 februari 2004RO: Familiale landschapswandeling vanuit Louise-

Marie naar Koekamer. Gids: Eddy Saveyn, tel.09/380.03.00. Samenkomst om 14u aan de kerk van LouiseMarie. Aandacht voor de prille lenteverschijnselen. Afsluiter vande Krokusvakantie. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen,verrekijker.

Donderdag 4 maart 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde 22u30. Thema vandeze avond: Waterslakken (Jo Packet).

Zaterdag 6 maart 2004

Zondag 7 maart 2004SL: Sneeuwklokjeswandeling in de Everbeekse bossen.

Gids Paul Geeroms, tel. 09/282.24.08. Samenkomst om 14uaan de kerk van Everbeek-Boven. Aandacht voor eerste lente-verschijnselen, herkennen van bomen en struiken in de winter,kleine landschapselementen. Einde omstreeks 17u.Meebrengen : laarzen, verrekijker, bomengids.

Woensdag 10 maart 2004VWG: Vergadering van de Werkgroep Vogels in het Stedelijk

Centrum te Heurne, o.l.v. Davy Degroote, tel. 0479/73.61.37.

Aanvang om 20u. Einde om 22u30. De vergadering, waaropallerlei items waarbij de VWG betrokken is(Watervogeltellingen, Broedvogelatlas, Fenologie,...) besprokenworden, wordt besloten met een korte vogelquiz - meestal metdia's van Gerard Mornie - waarbij men leerrijke details die vanbelang zijn bij vogeldeterminatie becommentarieert.

Zaterdag 13 en zondag 14 maart 2004VWG: Internationale watervogeltellingen in de gehele


Zondag 14 maart 2004SL+KZ: Familiale natuurwandeling vanuit de

Kaaihoeve te Meilegem. Gids Mark Alderweireldt,tel.055/49.67.96. Samenkomst om 14u aan de Kaaihoeve,Oude Scheldestraat 16 te Meilegem. Aandacht de natuurinrich-tingswerken rond de Kaaihoeve en in de Grootmeers teZingem. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen, verrekij-ker, veldgidsen.

ZV: Grensoverschrijdende landschapswandeling in enrond Everbeek. Gids: Roger D'Homme tel. 055/42.37.73.Vertrek om 14u aan de kerk van Everbeek-Boven - Brakel.Wandeling met aandacht voor flora en fauna in het typischekleinschalige cultuurlandschap van de Vlaamse Ardennen.Einde rond 17u. Meebrengen: laarzen of stevige wandelschoe-nen.

Donderdag 18 maart 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde 22u30. Thema vandeze avond: Waterslakken (Ronny De Clercq).

Zondag 21 maart 2004 VA: Familiale dagtocht naar de streek van Clairmarais

(Frankrijk, regio Nord-Pas de Calais) Gids: Wim Packet, tel.058/28.94.20. Begeleidende gids: Filip Keirse, tel.055/38.78.83. Samenkomst om 7u45 aan de kerk vanKruishoutem. Kostendelend rijden. In de voormiddag wandelenwe van 10u tot 12u30 in het bocagelandschap rondBuysscheure, het brondorp van de IJzer. We eten onze meege-brachte picknick op in een plaatselijk café waar de picon niet teversmaden is. In de namiddag rijden we richting Clairmarais.We wandelen in het moerasgebied en in het bos rondClairmarais. Einde omstreeks 17u30. Meebrengen: picknick,laarzen, veldgidsen, verrekijker.

Zondag 28 maart 2004VWG+RO: Vroegemorgenzangtocht in het Muziekbos

te Ronse. Gidsen: Wim Jourquin, tel.055/21.70.75. en FilipKeirse, tel. 055/38.78.83. Samenkomst om 6u30 aan de kerkvan Louise-Marie. We luisteren en genieten van de vogelzangvan de eerste boodschappers van de lente. In dit deel van delente zijn lang niet alle soorten vogels terug van het verreZuiden. Ideaal dus voor de beginnende vogelliefhebber omkennis te maken met een paar vogelwijsjes. Einde om 9u30.Meebrengen: laarzen, verrekijker, vogelgids.

SL: Familiale landschapswandeling naar hetKordaalbos en het Kasteelpark te Nokere. Gids: LievenKinds, tel. 09/383.71.39. Samenkomst om 14u aan de kerkvan Nokere. Einde om 17u. Meebrengen: laarzen, verrekijker,veldgidsen.

Stichting Omer Wattez en Natuurpuntstellen voor:

Klavertje-vier-wandeling in Kluisbergen zaterdag 6 maart 2004

“Trage Wegenwandeling” o.a. langs de rustbank vanUlrich Libbrecht, de stichter-erevoorzitter van de Stichting

Omer Wattez.Samenkomst om 14u aan het lokaal "Krdju" in de Ter

Boekerstraat 15 te Kwaremont Keuze uit vier begeleide trajecten met diverse thema's:

geologie, planten, landschap, natuurbeheer.Gidsen: Marie-Christine Gottigny, Karel De Waele, Filip

Keirse en Norbert Desmet.Nadien wordt een drankje aangeboden door de

Stichting Omer Wattez. Gelegenheid tot nakaarten mettaart en boerenboterhammen. Muzikale omlijsting

met folkmuziek.Meebrengen: verrekijker. Sommige veldwegen zijn erg

modderig. Laarzen en een draagzak voor kinderen i.p.v.een buggy zijn dus aanbevolen!



ZV: Lentewandeling in het natuurgebiedMunkbosbeekvallei. Gids: Nele Deleebeeck tel.09/269.0171. Vertrek om 14u aan de kerk van Beerlegem -Zwalm. Kennismaking met het natuurgebiedMunkbosbeekvallei. Lentewandeling met onder meer aandachtvoor de voorjaarsflora. Einde rond 17u. Meebrengen: laarzenof stevig schoeisel.

Donderdag 1 april 2004IWG: Vergadering van de Invertebratenwerkgroep

"Lampyris" bij Anne Fobert, Hotondstraat 2, Ronse. Tel.055/21.01.37. Aanvang om 19u30. Einde om 22u30. Themavan deze avond: Inventarisatie, stap voor stap.

Zaterdag 3 april 2004NWB: Plantenstudiedag in het Hallerbos. Gids: Chris De

Caluwé, tel. 02/361.60.54. Samenkomst om 9u aan de kerkvan Essenbeek (bij Halle). Einde om 17u. Op zoek naar de sche-degeelster, maar ook de ganse dag inventarisatie van één km²,waarbij dus ook het gebruik van verschillende plantenboekenaan bod komt. Meebrengen: laarzen, loep, flora's, lunchpakketmet drank. Botanisten van onze regio kunnen voor kostendelendvervoer contact nemen met Karel De Waele (tel. 09/386.45.60)

Zondag 4 april 2004VWG+VA: Familiale natuurwandeling in de Kalkense

Meersen. Gids: Rudi Clinckspoor, tel.09/369.94.13.Begeleidende gids: Filip Keirse, tel. 055/38.78.83. Samenkomstom 14u aan de kerk te Eke. Kostendelend rijden tot aan hetgemeentehuis van Schellebelle waar we omstreeks 14u30 ver-trekken. We steken de Schelde over met de veerboot zodat we inhet gehucht Aard terecht komen. We gaan op zoek naar de balt-sende Grutto's, eendensoorten en andere watervogels. Eindeomstreeks 17u30. Meebrengen: laarzen, verrekijker, evt. teles-coop, vogelgidsen. Er wordt ter plaatse een bijdrage van € 2 per

volwassene gevraagd en max. € 5 per gezin om het aankoop-

project "Kalkense Meersen" verder uit te bouwen.Zaterdag 10 tot 17 april 2004

SL: Reis naar Lesbos. Reisbegeleiders: Dirk Raes enJacques Vanheuverswyn. Voor inlichtingen neem je contact opmet Jacques op tel. 09/324.09.42. VOLZET !

Zondag 11 april 2004RO: Paaseierenwandeling in het Bois Joly te Ronse.

Gids: Roland Drieghe, tel. 055/21.86.54.Samenkomst om 10u aan het kerkhof te Ronse, kantHogerluchtstraat. Speciaal voor onze jonge gezinnen gaan we opzoek naar de eieren die de paashaas in het Bois Joly heeft achter-gelaten. Einde omstreeks 12u. Meebrengen: laarzen, verrekijker(om de paaseieren vlug te vinden), plastiek zakje.

ZV: Voorjaarswandeling in het natuurgebiedMiddenloop-Zwalm, deel Boterhoek. Gids: Patrick Rouckhouttel. 09/360.57.57. Vertrek om 14u aan de Boembekemolen inde Boembeekstraat te Michelbeke - Brakel. Uitstap met hetBuurtcomité Velzeke. Kennismaking met het natuurgebiedMiddenloop-Zwalm, deelgebied Boterhoek. Familiewandelingmet aandacht voor de ontwakende flora en fauna. Einde rond17u. Meebrengen: laarzen of stevig schoeisel.

Vrijdag 16 april 2004VA: Cursus vleermuizen deel 1. Lesgever: Pieter Blondé,

tel. 0485/55.12.20. Samenkomst om 19u30 in zaal Amigo(vroeger Stedelijk Centrum) bij de kerk te Heurne. Einde om22u30. Zie aparte aankondiging op blz. 22. Deze cursus bestaatuit 3 delen : 2 theorieavonden en 1 excursieavond (zie ook 23en 30 april). Aan deze cursus kun je deelnemen door je naamen adres door te geven aan Filip Keirse, tel. 055/38.78.83, e-

mail [email protected] en tezelfdertijd € 5 over te schrijven op

reknr. 891-2540218-89 van Natuurpunt Vlaamse Ardennen,p.a.B.P. Ceuterickstraat 18 te Asper. Studenten en JNM-ledenbetalen € 2,5; niet-leden betalen € 7,5.

Zaterdag 17 april 2004NWB: Plantenstudiedag in de Maarkebeekvallei en één

van de Longkruidbosjes. Gids: Karel De Waele, tel.09/386.45.60. Samenkomst om 9u aan de kerk van Etikhove.Einde om 17u. De ganse dag planteninventarisatie in kmhokE2-38-24, waarbij ook het gebruik van verschillende planten-boeken aan bod komt. Meebrengen: laarzen, loep, flora's,lunchpakket met drank. Botanisten van onze regio kunnen voorkostendelend vervoer contact nemen met Karel De Waele (tel.09/386.45.60).

Zondag 18 april 2004SL: Vroegemorgenzangtocht in het Lozerbos. Gids: André

Wandels, tel. 09/383.66.25. Samenkomst om 7u aan de kerkvan Lozere. Ideaal voor de beginnende vogelliefhebber die naarvogels luistert. Einde omstreeks 10u.

ZV: Lentewandeling in het Burreken. Gids: Filip Hebbrechttel. 055/49.55.63. Vertrek om 9u30 aan het pleintje op hetPerreveld (ter hoogte van nr. 14) te Zegelsem (Brakel).Wandeling met speciale aandacht voor de voorjaarsflora in hetnatuurgebied. Einde om 12u. Meebrengen: laarzen of stevigschoeisel.

IWG: Excursie invertebraten in het Burreken. Gids: RonnyDeclercq tel. 055 /45.63.42. Samenkomst om 14u aan hetpleintje op het Perreveld (ter hoogte van nr. 14) te Zegelsem.Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen, loepe, insectengid-sen, insectennet, ev. laken.

Vrijdag 23 april 2004VA: Cursus vleermuizen deel 2. Lesgever: Pieter Blondé,

tel. 0485/55.12.20. Samenkomst om 19u30 in zaal Amigo(vroeger Stedelijk Centrum) bij de kerk te Heurne. Einde om22u30. Zie ook 16 april en op blz. 22.

Zaterdag 24 april 2004VA+PWG: Studie van de voorjaarsflora in de

Vlaamse Ardennen, deel 1: het Ingelbos te Kluisbergen.Gids: Karel De Waele, tel. 09/386.45.60. Samenkomst om14u aan de Hotondmolen, Zandstraat 4 te Kluisbergen.Einde om 17u. De ganse namiddag studie van de volledi-ge flora in km² E2-47-44, waarbij diverse determinatiewer-ken gebruikt worden en aldus verschillende velddetermina-tiekenmerken van de voorjaarsflora, die uiteraard specialeaandacht krijgt, aangeleerd worden. Ook voor geïnteres-seerde beginners. Meebrengen: laarzen, loep, flora's.

Zondag 25 april 2004SL+SV+VA+RO+ZV: Deelname aan de natuurbewe-

gingsdag te Mechelen. Centrale milieuhappening vooralle (actieve) leden van de gewestelijke en regionale natuur-en milieuverenigingen. Plaats van het gebeuren zijn het pro-vinciaal domein De Nekker en het natuurgebied het MechelsBroek te Mechelen. Er wordt verzameld achter een geza-menlijk platform voor echte welvaart en achter een duidelijknatuur- en milieuprogramma. Verder staan op het program-ma natuur- en milieuwandelingen met politici, workshopsmet BV's, kinderanimatie, planten- en zadenruilbeurs, thea-ter, fietstochten, wandelingen door natuurdomein MechelsBroek, energie-spelen, spandoeken schilderen, muziekoptre-dens en boottochten en een slotactie red de aarde.Natuurpunt zorgt voor bussen vanuit gans Vlaanderen naarMechelen. Meer info hierover vind je in Natuur.blad.

vogeldgidsen, de Vogelgids van Europa van ANWB enVogels van Europa van Thieme, lijken dus wat betreft de zil-verreigers sinds een paar jaar verouderd. Dit voor zowel deaanduiding van broedgebieden als van de wintergebie-den.

De evolutie, huidige situatie en andere slaap-plaatsen in Vlaanderen.

In 1995 broedden 5 paar Kleine zilverreigers inVlaanderen. Er was wat discussie over deze broedgevallen,deze broedgevallen, daar ze zich allemaal in en rond hetZwin bevonden waar Kleine zilverreigers in kooien leven.Maar deze broedgevallen passen volledig in het plaatjevan de noordwaartse expansie van deze vogel. In 2002waren er 8 koppels in het Zwin.De belangrijkste wintergebieden voor de Kleine zilverreigerliggen dan ook aan de Oostkust en wel in Lissewege enKnokke-Zwin waar er respectievelijk 69 en 34 vogels geteldwerden in het weekend van 16/17 december 2001. Innovember 2002 waren de maxima 38 te Lissewege en 35te Knokke en op 8 november 2003 waren er 60 en 25vogels aanwezig.

In de winter van 2001/2002 werden op 37 plaatsen inVlaanderen Grote zilverreigers genoteerd. Het belangrijk-ste gebied is Zonhoven (Wijvenheide en Terdonck) met eenmaximum van 15 vogels in elk gebied in december 2001.Op 24 november 2002 was er een groep van 34 aanwe-zig te Wijvenheide en in november 2003 waren er in hetVijvercomplex Limburg 49 vogels.Ter vergelijking: bij de watervogeltellingen van 1997/1998werden maximaal 10 Kleine zilverreigers geteld in het Zwinen zag men niet meer dan 2 Grote zilverreigers in gansVlaanderen, dit alles op maandbasis.

In het boek 'Zijn er nog vogels' van Luc Menschaert van1991 staan er 7 waarnemingen van Kleine zilverreiger inde rubriek zeldzame waarnemingen. Er waren toen noggeen waarnemingen genoteerd van de Grote zilverreiger.De vogeldatabank van de afdeling Schelde-Leie telt voorde winter 2003 (januari tot en met maart 2003) voor deKleine en Grote zilverreigers 48 waarnemingen! Waaromdeze vogels nu juist naar de Callemoeie zijn komen slapenis moeilijk te achterhalen. Het gebied is voortdurend aanverstoring onderhevig met zijn vrij open karakter, de aan-wezigheid van de E17 en activiteiten in het nabij gelegenindustriegebied. De dieren zijn wel vrij gevoelig voor plotseverstoring. Op een avond stopte een wagen ter hoogte vande plaats waar ze zaten. Onmiddellijk vlogen ze weg (3Grote en 1 Kleine zilverreiger). De Grote Zilverreigers zatensteeds in de wilgen terwijl de Kleine zilverreiger meestal op

de grond stond of veel lager in de wilgen zat. Blijkbaar moet er toch voldoende voedsel zijn op deCallemoeie. Dit bewijst ook de aanwezigheid tijdens dezomer van 2003 van een Kleine zilverreiger die constantaan het foerageren was vanop de verschillende drijvendeplantentapijten.

De toekomst van deze slaapplaats.

De toekomst ziet er niet erg rooskleurig uit voor dezeslaapplaats. Er is in februari 2003 beslist om deCallemoeie te gebruiken als stortplaats voor gelaguneer-de baggerspecie en dit voor een periode van waarschijn-lijk 12 tot 15 jaar. De vergunning loopt voor 20 jaar.Normaal gezien wordt er zo vroeg mogelijk begonnen in2004 met het inrichten van de Callemoeie. Dit zou zo'n160 werkdagen duren. Dit houdt in dat er een cement-betonietscherm wordt geplaatst rond de vijver zodat allebeplanting rond de vijver eerst moet verdwijnen, inclusiefde wilgen waarin de vogels steeds geslapen hebben. Hetzou de bedoeling zijn om reeds in de 2de helft van 2004voor een eerste maal gelaguneerde specie in deCallemoeie te dumpen. We mogen in feite concluderen dat de overwintering vande zilverreigers hier waarschijnlijk een éénmalige gebeur-tenis zal geweest zijn. Natuurlijk is er een mogelijkheid datdit zich in de toekomst kan herhalen indien deze vogelszich verder blijven verspreiden in Vlaanderen. Met in eenverder stadium de Callemoeie als mogelijke broedplaats?Maar wellicht zijn we nu luidop aan het dromen!

Dank

Met dank aan alle waarnemers die hun waarnemingenhebben doorgegeven aan de databank van de vogel-werkgroep en/of doorgegeven hebben aan de website!Met dank aan Eddy Van Den Abeele voor het doorspelenvan deze waarnemingen.

ZILVERREIGERS


BROEDGEVAL KROONEEND


Krooneend Netta rufina: eennieuwe broedvogel voorVlaanderen.

Davy De Groote en Dominique Verbelen

O p 23 juni 2002 werd op een visvijver langsheen deLeebeekstraat in Eine (O-Vl) een vrouwtje

Krooneend Netta rufina met drie pulli gezien. Tijdens hetvoorjaar van 2002 werd dit vrouwtje een aantal keergemeld in de omgeving van de Leebeekstraat; een man-netje Krooneend werd hier echter nooit opgemerkt. Erwerd dan ook vermoed dat het om hybride jongen zoukunnen gaan. Deze hypothese werd versterkt doordat opde Donkvijver in Oudenaarde (O-Vl) vanaf 5 januari 2003een hybride vrouwtje Krooneend x Wilde eend Anas pla-tyrhynchos aanwezig was. Vanaf 10 januari 2003 werd dithybride vrouwtje vergezeld van een hybride mannetjeKrooneend x Wilde eend. Waren dit twee van de drie jon-gen die op 23 juni 2002 in Eine waren gezien? De ideedat al langer een hybridiserend vrouwtje Krooneend in deregio aanwezig zou kunnen zijn, won aan kracht doordatook al op 04 januari 2002 een adult vrouwtje Krooneendsamen met een hybride Krooneend x Wilde eend op deDonkvijver was gemeld. Vanaf 19 januari 2002 was ditzuivere vrouwtje zelfs in gezelschap van drie dergelijkehybrides. Misschien had een vrouwtje Krooneend dus ookal drie hybride jongen grootgebracht.Vanaf 14 december 2002 zat op de Donkvijver echter ookeen zuiver mannetje Krooneend dat vanaf 22 december2002 werd vergezeld van een zuiver vrouwtje. Het vrouw-

tje werd daar voor het laatst opgemerkt op 12 januari2003, de laatste melding van het mannetje dateert van 23februari 2003. De aandacht verscherpte terug vanaf 6april 2003 toen op de visvijvers aan de Leebeekstraat een

zuiver koppel Krooneend werd gezien. Op 15 april 2003werd het mannetje gezien op de Put Van de Moortele inEine (O-Vl), recht tegenover de al vermelde visvijver van deLeebeekstraat, aan de overkant van de Schelde. Grootnieuws op 21 mei 2003 toen op de Leebeekvijver eenvrouwtje Krooneend werd opgemerkt, vergezeld van eenpullus! Er was dus opnieuw sprake van een broedgeval.Het vrouwtje en de pullus werden hier ook dit jaar nooitsamen met een mannetje Krooneend opgemerkt.Aangezien eerder op het broedseizoen het vrouwtje welsamen met het mannetje werd waargenomen, lijkt hetzeer aannemelijk dat de pullus afkomstig is van een zuiverbroedgeval. Na de eerste melding van vrouwtje en jong,werd het jong niet meer gezien. Wel was het vrouwtjenog aanwezig op de Put Van de Moortele in Ename op29 en 30 mei 2003. Waarschijnlijk is het jong vluggestorven en is het vrouwtje gaan zwerven.Opmerkelijk feit: op 6 juni 2003 werd een adult vrouw-tje samen met vijf jongen gezien op de Schelde in Asper.Ook het vermelden waard: een juveniel vrouwtjeKrooneend werd al op 30 juli 2000 opgemerkt op deReymeren in Merelbeke (O-Vl).

Het eerste broedgeval voor België werd genoteerd teHensies (H), waar in 1999 een vrouwtje met zes pulli werdgezien. Ook in 2000 was dit broedpaar aanwezig.Mogelijk zijn deze vogels afkomstig uit Parc Paradisio teCambron-Casteau (H). In dit nabijgelegen vogelparkbevond zich in december 2001 een vrij vliegende popula-tie van 86 Krooneenden (pers. med. G. De Smet). Ook debroedvogels van Eine kunnen mogelijk uit deze bronpo-pulatie afkomstig zijn. Hoe het ook weze: dit is de eerstekeer dat in Vlaanderen Krooneend met een zuiverKrooneendpullus werd vastgesteld.

De kern van het broedgebied van de Krooneend ligt inZuidwest-Siberië. Vanaf het einde van de 19e eeuw kolo-niseren Krooneenden Frankrijk: de Camargue in 1894 ende vijvers van La Dombes omstreeks 1910. De soortbroedt in Duitsland vanaf 1920, in Nederland sinds 1942en in Italië vanaf 1950. De drooglegging van hetAralmeer in Siberië heeft wellicht de westwaartse expansieversneld.

Tegen het eind van de 20e eeuw bereikt het aantalKrooneenden in West-Europa een hoogtepunt. De broed-populatie van Nederland loopt in 1998-2000 op tot 120-170 paren (Dirksen J. & Van der Winden J., 2002). Op deBodensee in Oostenrijk worden soms zelfs meer dan7000 exemplaren geteld. Ook het aantal Belgische waar-nemingen nam het voorbije decennium sterk toe. Sinds dewinter 1990-1991 overwinteren jaarlijks enkele exempla-

Krooneend foto:Bart Heirweg

REYTMEERSEN VOC LIERDE


ren op de recreatieplas van de Blaarmeersen te Gent (O-Vl). Dit is sindsdien de enige vaste overwinteringplaats inBelgië. Mogelijk overwinteren in ons land hoofdzakelijkvogels van Nederlandse herkomst, eventueel aangevuldmet Deense en Noordwest-Duitse exemplaren. De matewaarin de Britse populatie hierbij een rol speelt is ondui-delijk: in het broedseizoen verblijven daar een honderd-tal exemplaren (periode 1988-1991). In november 1990zwom er op de Blaarmeersen een exemplaar dat lichtmet stookolie bevuild was. Dit wijst misschien op een ver-

blijf op zee, wat dan weer in hetvoordeel van een weste-

lijke herkomst zou plei-ten. Het is niet gewetenin welke mate verwilder-de of uitgezette vogelsvan siervogelcollecties

en hun nakomelingen bij-dragen tot de recente toename.

Dank aan Jurgen Dewolf, Nico Geiregat, Bart Heirweg,Daniël Packet, Dimitri Van de Populiere en Jan Verhoeyevoor het doorsturen van waarnemingen. Nico Geiregaten Bart Heirweg stelden fotografisch materiaal terbeschikking en Gunter De Smet bezorgde literatuurgege-vens.

Davy De Groote, Pater Ruffelaerstraat 3, 9700Oudenaarde, tel.: 0479 736 137, e-mail: [email protected] Dominique Verbelen, Torrekensstraat 41, 9820 Munte,tel./fax.: 09/324.60.86, e-mail:[email protected]

De Reytmeersen morgen

I n oktober 2003 werd afdeling Natuur (Ministerie vande Vlaamse Gemeenschap) eigenaar van het natuur-

gebied De Reytmeersen langs de Schelde tussen Weldenen Nederename. Afdeling Natuur beoogt bij het beheeren de inrichting een gezond evenwicht tussen natuuront-wikkeling en zachte recreatie.Geïnteresseerd in de Reytmeersen van morgen? AfdelingNatuur licht haar plannen toe op woensdag 11 febru-ari 2004 om 20u00 in CC De Woeker TheaterzaalWoeker 3, 9700 Oudenaarde.Meer info: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,afdeling Natuur, Patrick Verheye,[email protected] ; 09/265.45.94

Noot van de redactie

De Reytmeersen zijn sinds de laatste gewestplanwijzigingNatuurgebied geworden, weliswaar ten koste van hetopgespoten terrein in Oudenaarde dat lokaal bedrijven-terrein werd. Aminal Natuur heeft de opgespoten terrei-nen overgekocht van de stad Oudenaarde en verwierf bij-komende gronden in het valleigebied. Het gebied zal inde toekomst begraasd worden.Zoals hierboven vermeld wordt het project op 11 februarivoorgesteld in de Woeker in Oudenaarde en het is mis-schien goed dat veel natuurliefhebbers eens komen luiste-ren. Verschillende belangen willen hun activiteiten in hetgebied verder zetten en het risico bestaat dat de natuur weleens het kind van de rekening zou worden. Overleg envisie zullen nodig zijn.

Word lid van Opvangcentrumvoor vogels en wilde dierenVOC Lierde vzw

O ngetwijfeld is het merendeel van jullie op de hoogtevan het bestaan van 'vogelasiels': centra waar je

terecht kan met een gekwetste vogel of ander dier. Ook ineigen regio is zo'n asiel werkzaam, meer bepaald inLierde, bij de familie Vermeersch. Sinds meerdere jarenreeds is Marnic, samen met zijn vrouw Gerda en zoonJoram telkens opnieuw paraat hulpbehoevende dierenmet alle nodige zorgen te omringen. Of het nu gaat omverweesde eekhoorntjes van nog geen duim groot, of eenwoest-ogende gekwetste roofvogel die je duim met z'nklauwen zonder verpinken perforeert, voor alles wordt debest mogelijke oplossing gezocht. Daarbij kan bovendienop de vrijwillige medewerking gerekend worden van eengespecialiseerd dierenarts.Over het 'nut' of de 'zin' van dergelijke asiels wordt somswel eens gediscussieerd. Spontaan zal men dan algauween onderscheid maken tussen zeldzame of zelfs in hunvoortbestaan bedreigde soorten (bv. Slechtvalk), en dood-gewone soorten (Merel, Egel,…). Tegelijk zal men onver-mijdelijk en telkens opnieuw tot de bevinding komen dathet onderscheid tussen beide categorieën niet altijd (mak-kelijk) te maken valt. Het hanteren van 'objectieve' ofwetenschappelijke criteria, zoals 'Rode Lijsten', kan hierweliswaar een eindweg aan tegemoet komen, maar biedtgeenszins een allesomvattend antwoord. Zo kunnen der-gelijke criteria zinvol of nuttig zijn bij de afweging inzakemogelijke behandelingen en de alternatieven, zij nemen

Krooneend

CURSUS


echter niet weg dat er een maatschappelijke behoefteblijft bestaan voor de opvang zelf. Een vertederde (kin-der)ziel over een te vroeg uit het nest getuimeld mussen-jong: het is zó uit het dagdagelijkse leven gegrepen.Ook de overheid heeft er geen moeite mee te erkennendat deze behoefte aan een maatschappelijke realiteitbeantwoordt. Omdat het een zorgzame overheidbetaamt tegemoet te komen aan maatschappelijkebehoeftes, ligt het nemen van enig initiatief hieromtrentdan ook in de lijn der verwachtingen. Tegelijk wil mengeenszins afbreuk doen aan de bestaande, idealistischeinzet van de vrijwilligers. Deze vrijwilligersinzet biedttrouwens meteen ook het best passende antwoord opde soms moeilijk te rationaliseren keuzes inzake indivi-duele gevallen van hulpbehoevende dieren.De Vlaamse overheid heeft er recentelijk voor gekozeneen wettelijk kader te scheppen waarbij opvangcentravoor vogels en andere wilde dieren kunnen wordengeofficialiseerd en eventueel ook geprofessionaliseerd.Via het aangaan van het statuut van een vzw, en mits tebeantwoorden aan een reeks afspraken en regels, kun-nen deze opvangcentra een officiële erkenning beko-men (d.i. los van de hoedanook altijd al nodige vergun-ningen). Via zo'n erkenning krijgt de bevoegde overheid(AMINAL) een beter (toe)zicht op het reilen en zeilen vanhet centrum, en tegelijk ook kan het centrum een zeke-re financiële ondersteuning genieten. Het hoeft geenbetoog dat deze subsidiëring geen financiële winstsitu-atie genereert, maar slechts een tegemoetkoming blijftin de reële onkosten die het runnen van zo'n centrummet zich meebrengt.Ook Marnic wenst zijn opvangcentrum te Lierde offici-eel te laten erkennen, en heeft de nodige stappen gezetvoor de oprichting van de gevraagde vzw. Eén van debestaansvoorwaarden voor dergelijke vzw's is het heb-ben van minstens 350 leden-sympathisanten.Vanuit het afdelingsbestuur van NatuurpuntZwalmvallei - waarin Marnic trouwens al jàren eenvaste waarde is - wordt dan ook een warme oproepgedaan om ook lid te worden van deze vzw, en ditvoor het (symbolische) bedrag van € 5. Als lid ontvangtu tevens een 3-maandelijkse contactblaadje, waarin uzowat het wel en wee van het centrum kan volgen.Uiteraard bent u ook steeds welkom in het centrum zelf- daartoe worden enkele bezoekersgelegenhedenvoorzien.

Rekeningnummer : 001-4121172-09, ten name vanVOC Lierde vzw, Langemunte 66, 9570 Lierde

Dank bij voorbaat !

Cursus "Inleiding tot vleermui-zenonderzoek" te Heurne.

I n de regio Schelde-Leie ontsnapt geen vogel aan hetoog van ornithologen. Maar vleermuizen zijn er nog

grote onbekenden. Nochtans biedt de streek een enormpotentieel. Met de combinatie van Scheldemeersen,prachtige bossen en goede winterverblijfplaatsen resul-teert dit in een hoge diversiteit. Maar waar jagendeze vleermuizen, hoe vliegen ze van hun slaap-naar hun jachtplaats,…? Eén en ander werdvorig jaar in de omgeving van Bos t' Ename uit-geplozen door de vleermuizenwerkgroep vanNatuurpunt i.s.m. de zoogdierenwerkgroepvan J.N.M, in opdracht van de VlaamseLandmaatschappij. 7 soorten vleermuizenwerden in het zomerseizoen 2003 gevonden.Maar met hoeveel zijn die beesten nu wel?Waar zijn (al) hun verblijfplaatsen? Nog enkelebasisvragen blijven onbeantwoord.

Tijdens deze cursus, die doorgaat op 16, 23 en 30april, wordt je uitvoerig uit de doeken gedaan hoe jemet een "gewone" batdetector vleermuizen kan opspo-ren en welke mogelijkheden en beperkingen er aan eenbatdetector zijn. Behalve het determineren van de ver-schillende soorten met detector zal er ook ingegaan wor-den op het volgen van vliegroutes, het monitoren van dejachtactiviteit en het zoeken van kolonies aan de handvan (vliegroutes en) zwermgedrag.

Deel 1 van de cursus bestaat uit een kennismaking metde algemene ecologie van vleermuizen. Na de theoriegaan we in Heurne nog even op stap op zoek naarjagende vleermuizen, (16 april 2004).

Deel 2 van de cursus bestaat uit de herkenning vanvleermuizen aan de hand van het geluid. Ook hier geldt:na de theorie de praktijk (23 april 2004).

Deel 3 van de cursus is volledig gewijd aan onderzoekvan vleermuizen op het terrein zelf. Hier gaan we in klei-ne groepjes vleermuizenkolonies zoeken. Met wat gelukkunnen enkele groepen onmiddellijk starten met het tel-len van het aantal uitvliegende vleermuizen. We zoekenslaapplaatsen van Rosse vleermuis, Laatvlieger, Gewonedwergvleermuis en misschien zelfs nog vanGrootoorvleermuizen in en rond Heurne. Later op deavond gaan we in kleine groepjes vleermuizen aan dewaterkant monitoren, (30 april 2004).

Grootoorvlee

LATIJN... EN GRIEKS


Als je zelf aan een batdetector kan geraken, neem diedan zeker mee! Uiteraard zal dat voor de meeste men-sen niet mogelijk zijn. We voorzien dan ook een aantalbatdetectors die kunnen uitgeleend worden.

We hopen dat iedereen na deze cursus de Rosse vleer-muis, de Laatvlieger, de Ruige- en de Gewone dwerg-vleermuis en de Watervleermuis zal herkennen. Voor wieverder wil gaan zullen we proberen ook nog

Grootoorvleermuizen en andere aartsmoeilijke soortenop de kop te tikken. Met de cursisten moet het

zeker mogelijk zijn om zich na afloop een beeldte vormen van de vleermuizenpopulatie in enrond Heurne en dit beeld te vergelijken metde vleermuizenpopulatie in en om Bos t'Ename.

Aan deze cursus kun je deelnemendoor je naam en adres door te

geven aan Filip Keirse, tel.055/38.78.83, e-mail [email protected]

en tezelfdertijd € 5 over te schrijven op reknr.891-2540218-89 van Natuurpunt Vlaamse

Ardennen, p.a. B.P. Ceuterickstraat 18 te Asper.Studenten, JNM-leden en 65-plussers betalen € 2,5;niet-leden betalen € 7,5. De theoretische lessen gaandoor in zaal Amigo (vroeger Stedelijk Centrum) bij dekerk te Heurne. Lesgever is Pieter Blondé tel.0485/55.12.20. Verdere details vind je op de kalender-pagina’s.

Latijn en Grieks

Emiel De Jaeger

Naast de namen van politieke figuren wordenook die van (meer of minder bekende) weten-schappers en kunstenaars gebruikt:

Aratus = Grieks dichter uit Soli in Cilicië.Aratus pisonii (grapsidae): Mangrovekrab, Boomkrab,naaldscherpe pootuiteinden, klimt in mangrovebomen.

Archilochus = jambisch dichter van Paros.Archilochus colubris (trochilidae): Robijnkeeltje, koli-brie in het oosten van Noord-Amerika.

Aristoteles = Griekse filosoof uit Stagira, 384-322,leerling van Plato, stichter van de Peripathetische school;aristotelis = gen. enk., aristotelia = Aristoteles + suffix.

Parasilurus aristoteles (siluridae): meerval, algemeenin Azië en tot in enkele Griekse rivieren; reeds nauwkeu-rig beschreven door Aristoteles.Phalacrocorax aristotelis (phalacrocoracidae):Kuifaalscholver uniform zwartachtig groen metgroenachtige glans op de rug; rotsachtige zeekustenAristotelia racemosa (elaeocarpaceae): bloemen introssen; timmerhout; Nieuw-Zeeland.Aristotelia ericinella Dup. (Ergatis ericinella Dup.)(gelechiidae): kleine motje, voorvleugels donkerbruinmet glanzende dwarsvlekken en streepjes; achtervleu-gels donkergrijs; rups op struikheide.

Averrhoes = Abul Walid Muhammad ibn-Ahmadibn-Muhammad ibn Rushd, 1126-1198, Moors wijs-geer, oorspr. jurist en arts, kadi te Cordoba en Sevilla, lijf-arts van kalief Abu Jakub Jussuf.Averrhoa carambola (oxalidaceae, averrhoaceae):Augurkenboom, Zoete blimbing; bladeren onevengeveerd; helderrode (roodwitte) bloemen; gele, door-schijnende vruchten (stervrucht), tot 12 cm lang, lichtgeelvlees, zuurzoet; Indonesië.

Avicenna = Abu Ali Husain ibn-Abdallah ibn-Sina,980-1037, islamitisch medicus, jurist en wijsgeer vanPerzische afkomst; boeken: Shifa, Najat; avicennia =Avicenna + adj. suffix; avicennae = gen. enk. vanAvicenna.Avicennia officinalis (verbenaceae): bomen vanvloedbossen met vastere bodem; talrijke asperge-achtige ademwortels; Z.O.-Azië. Abutilon avicennae Gaertn. (A. theophrasti Med.)(malv.): Fluweelblad, bladeren spits, hartvormigevoet; bloemen klokvormig, geel; levert vezels (Chinajute).

Caecilius = naam van een Romeins gens meto.a. Caecilius Statius, comediedichter, gest. 168 v.C.Caecilius flavidus (caeciliidae): stofluis met geellichaam en borstelige vleugels; op loofbomen.

Cassivelaunus = aanvoerder van de Britannitegen Caesar.Corystes cassivelaunus (corystidae): helmkrab,patroon van rimpels op de rug lijkt op masker vanMiddeleeuwse helm.

Columella = Lucius Iunius Moderatus Columella,?42 v.C. te Cadiz, Latijns schrijver; De re rustica:columellia = Columella + suffix. Columellia oblonga (columelliaceae): kleine boommet zijdeachtig donzige scheuten; langwerpige bla-

orvleermuis

LATIJN... EN GRIEKS


deren; gele bloemen in eindtros; Andes.

Dioscorides = Griekse arts-botanicus, ?50 n.C., Perihules iatrikes logoi hex (Zes boeken over geneesmidde-len).Dioscorea batatas (dioscoreaceae): Yamswortel: in deAziatische tropen gekweekt om de zetmeelhoudendeknollen; verwant aan de Spekwortel (Tamus communis).

Epicrates = 1. Grieks dichter (comedie) 2. wijsgeerof retor te Athene.Epicrates cenchria (boidae): Regenboogboa: iriseren-de schubben met blauwgroene weerschijn.

Euphorbos = lijfarts van koning Juba II van Numidië,kort voor het begin van deze jaartelling; hij zou degeneeskrachtige werking van Euphorbia resinifera heb-

ben ontdekt; euphorbia < euphorbion =wolfsmelk (G) < euphorbos = vet <

eu = wel + phorbê = veevoeder;euphorbiae = gen. enk. vaneuphorbia; euphorbioides= euphorbia + adj. suffixEuphorbia peplus L.

( e u p h o r b i a c e a e ) :Tuinwolfsmelk: bladeren rond

of hoogstens anderhalve maalzo lang als breed; drie schermstra-

len; randklieren van de omwindselshalvemaanvormig met lange, dunne

punten; hele plant giftig. Anaphothrips euphorbiae: op

Wolfsmelk.Ceutorhynchus euphorbiae: snuitkever opMoerasvergeet-mij-nietje.Hyles euphorbiae (sphingidae): Wolfsmelkpijlstaart,lichtbruin met roze band op de achtervleugels; rups opCipreswolfsmelk en Heksenmelk.Othonna euphorbioides Hutschins. (asteraceae):stamsucculent; dwergstruik (tot 15 cm); van de Kaap.

Fabricius = naam van Romeinse gens; fabricianus =van Fabricius (L) < Fabricius + adj. suffix.Fabriciana adippe (nymphalidae): als Grote parel-moervlinder maar met zilveren vlekjes in de rode teke-ning onderaan de achtervleugels.

Lucanus = M. Annaeus Lucanus, dichter van dePharsalia (over de burgeroorlog tussen Caesar enPompeius), omgekomen ten tijde van Nero in 65 v.C.Lucanus cervus (lucanidae): Vliegend hert: zwart metpaarse glans, mannetje enorme geweivormige kaken.

Lysimachos = vriend van Alexander de Grote, ont-dekte de bloedstelpende eigenschappen van de plant;Latijn: lysimachium = wederik. Lysimachia vulgaris L. (primulaceae): Grote wederik,(Gewone) Wederik: bloemen goudgeel, in grote, einde-lingse pluimen; kroonslippen met klieren en vaak bruin-rode vlek aan de voet; bladeren tegenoverstaand of inkransen, meestal langwerpig, met oranje of zwarte stip-pels.

Myron = Griekse beeldhouwer, ca. 430 v.C.Myron richardsoni (ophidiidae): slangensoort in kust-moerassen van Noord-Australië.

Nicandrus = Nikandros van Kolophon (Lydië), rond275 v.C., arts en schrijver van geneeskundige werken indichtvorm.Nicandra physalodes Gaertn. (Nicandra physaloi-des) (solanaceae): Zegekruid: bladeren eirond tot lan-cetvormig, meestal bochtig getand; bloemen klokvor-mig, bloemkroon licht tot donkerblauw, wit aan de voet,soms met 5 blauwe vlekken; bessen bijna bolvormig,bruinachtig of geelgroen, met groene of purperen kelk-bladen; de kelkbladen groeien mee met de vrucht zoalsbij Physalis.

Potamon = redenaar onder keizer Tiberius. Potamon edulis (potamidae): zoetwaterkrab, eetbaarvoor Grieken en Romeinen, model voor sterrenbeeldCancer.

Sappho = lyrische dichteres van Mytilene op Lesbos,ca. 600 v.C.Neptis sappho Pallas (N. aceris) (nymphalidae) - vlin-der, zwart met twee witte banden op voor- en achtervleu-gels; bosgebieden van Oost-Europa.

Theophrastos = Grieks filosoof van Eresos (Lesbos),372-287 v.C., belangrijkste leerling van Aristoteles, eer-ste hoofd van de Peripatetische School; Geschiedenisvan de natuurfilosofie, Peri phutôn historian kai peri phu-tôn aitiôn (Kennis en oorzaken van de planten); theoph-rasti = gen. enk. Abutilon theophrasti Med. (A. avicennae Gaertn.)(malvaceae): Fluweelblad - bladeren rond, hartvormigevoet, gekarteld-getand; bloemen oranje-geel.Phoenix theophrasti (arecaceae): Kreta, Anatolië.

Valeria = Romeinse keizerin die door valeriaan zougenezen zijn; valeriana < 1. Valeria + adj. suffix (of <Valerianus = Romeins arts, of < Valeria = Romeinseprovincie in Pannonia, of < valere = heilzaam zijn);

Zegekruid

JNM LEIEVALLEI


valerianae = gen. enk. van valeriana; valerianatus =valeriana + adj. suffix; valerianella = valeriana + dim.suffix.Valeriana officinalis L. (Valeriana repens Host) (vale-rianaceae): (Echte) Valeriaan: alle bladen geveerd ofveervormig gedeeld; bloemen lichtlila, bijna wit, paarsehelmknoppen; tweeslachtig; sterke geur. Liriomyza valerianae: mineervlieg op Valeriaan.Uromyces valerianae: roestzwam op Echte valeriaan.Eupithecia valerianata (geometridae): spanner opEchte valeriaan.Valerianella locusta Laterrade (Valerianella olitoriaPoll.) (valerianaceae): (Gewone) Veldsla: onderste bla-deren spatelvormig, stomp, bovenste lancetvormig-lang-werpig, meest gaafrandig; bloemen lichtblauw, somsroze of wit; vrucht in de vorm van een enigszins platte uiof tulpenbol.

JNM-Leievallei (8-25 jarigen)

D e jeugdbond voor Natuurstudie enMilieubescherming (JNM) is een vereniging voor

en door jongeren tussen 8 en 25 jaar. Wij houden onsbezig met het bestuderen van de natuur (vogeltjesbekijken, planten determineren, muizen met triptrapsvangen, enz.), de milieuproblematiek en het onder-houden van natuurreservaten (hooien, knotten, …) Voor de 8- tot 12-jarigen is er de piepwerking, waarallerlei activiteiten rond natuur voor de jongsten wordtaangeboden. Van 12 tot 25 jaar ben je "JNM-er", degemiddelde leeftijd van de JNM'ers die op tocht gaan,bedraagt 15 jaar.Als lid krijg je het nationale tijdschrift Euglena (voor deJNM-ers) of het Kikkertje (voor de piepers). Als lid vanonze afdeling JNM Leievallei ontvang jedan ook hetafdelingstijdschrift “de Woelmuis”. In de zomer orga-niseren wij kampen in de mooiste plekjes van Belgiëen zelfs in het buitenland. Een week of langer op debuiten met mensen, afkomstig van overal inVlaanderen die dezelfde interesses delen. Maak jeeen kamp mee, dan ben je verkocht. Onze afdeling heeft haar eigen afdelingskamp. Zokampeerden wij dit jaar in Vielsalm.

Laat ons weten als je lid wil worden voor een proeftijdvan 3 maanden. Je hoeft enkel je naam, leeftijd,adres en telefoonnummer door te geven aan Dries. Gedurende deze periode ontvang je naast ons afde-lingsboekje "de Woelmuis" ook de nationale uitgave

van ons tijdschrift.

Contactpersoon: Dries Hubrechts, Beekstraat 23,9800 Deinze Tel: 09/[email protected]

We hebben verscheidene toffe najaarsactiviteiten ach-ter de rug, zoals ons piepweekend te Nokere,beheerswerken, bomspotting (get in shape), vleermui-zenweekend, paddestoelen- en pannenkoekentocht,… . Ook in het voorjaar, staan verscheidene activiteiten ophet programma. Hier volgt onze activiteitenkalender.Kom eens kijken en geniet van de toffe sfeer bij JNM.Wij hopen je te zien op één van de volgende tochten.

Mezenbollen maken, zondag 11 januari: 8-12 jari-

gen. In het putje van de winter gaan wij mezenbollenmaken . Ik kan je verzekeren dat ze lekker zijn.Verantwoordelijke : Kobe de Jonge (09/380.34 .08)Afspraak: 13u 30, aan de kerk van Kruishoutem,einde omstreeks 17u.

Pieptocht in de Brielmeersen, zaterdag 7 februari:8-12 jarigen. We gaan op tocht in de Brielmeersen!Wat we juist doen, blijft nog een verassing. Wat ik kanverklappen, is dat er veel beestjes wonen. Afspraak:We spreken af aan de parking van de Brielpoort om14u, einde omstreeks 17u (zelfde plaats)Verantwoordelijke: Kobe de Jonge (09/380.34.08).

Dagtocht naar Libramont, zaterdag 14 februari:12-25 jarigen. Ook dit jaar gaan we op tocht naar deArdennen. We gaan wandelen in de veengebiedenrond Libramont. We maken kans om herten,Everzwijnen, Klapekster, Kraanvogels... te zien. Deabsolute topper onder de tochten: avontuur en spette-rende waarnemingen verzekerd. Misschien vliegen desneeuwballen wel rond je oren. Verantwoordelijke:Pieter De Kimpe (0486/14.57.33)Afspraakplaats: om 6u30 aan het station van Deinze,einde omstreeks 20u.

Nestkastenknutselnamiddag, zaterdag 28 februari:12-25 jarigen. We gaan de vogeltjes, in het bijzonder de

JNM HET VINKJE


uilen, eens in de bloemetjes zetten. We gaan namelijknestkastjes in elkaar knutselen. Wij zorgen voor het nodi-ge materiaal en voor héél lekker eten!Verantwoordelijke: Dries Hubrechts (09/380.00.12,09/386.56.06, [email protected]).Afspraak: zaterdagnamiddag van 14u00 tot 18u00, wespreken af aan de kerk van Astene.

Paddenoverzet, zondag 7 maart: 8-12 jarigen. Dewinter loopt ten einde en de padden, kikkers en sala-manders zijn volop bezig met hun trek naar de beek.Meestal moeten ze daarvoor een gevaarlijke weg over-steken, waardoor ze kans maken om overreden te wor-den. Op zondag 7 maart gaan we die diertjes veiligoverzetten. Afspraak: om 8u45, de torrenstraat in Zulte.Verantwoordelijke: Dries Hubrechts (09/386.56.06 [email protected]).

Paaseierpieptocht, zaterdag 3 april: 8-12 jarigen. Delente is in aantocht, de vogeltjes beginnen hun nestjes tebouwen, de bomen beginnen hun blaadjes te krijgen, ende piepertjes gaan op paastocht. Deze tocht gaat doorin lozerbos. Natuurlijk zorgt de paashaas weer voor denodige lekkernij. Afspraak: om 14u aan de zandvlooi(Kruishoutem). Verantwoordelijke: Kobe De Jonge(09/380.34.08).

Zwerfvuilactie (datum ligt nog niet vast, bel of mailDries): 12-25 jarigen. Zwerfvuil, je kent dat wel : hetafval dat van niemand is, maar waar iedereen zich aanergert! De Deinse milieuraad wenst ook effectief iets tedoen aan dit probleem en organiseert daarom dit jaareen grote zwerfvuilactie in Deinze (Astene) Wij JNM'erszullen vanzelfsprekend hierbij een handje helpen.Vele handen maken licht werk.Verantwoordelijke: Dries (09/386.56.06 [email protected]). Datum: Dedatum ligt nog niet vast, voor meer info belof mail Dries.

Een avondje over uilen en braakballen-pluizen, vrijdag 16 april, 12-25 jarigen.Wie zou niet graag wat meer willen wetenover deze (wijze) vogelsoort. Met z'n groteogen, scherpe klauwen en uitzonderlijkgehoor is hij de koning van de nacht. Geenenkele muis of ander prooidier is nog veiligals hij op jacht gaat. Het geheel wordt inge-leid door een korte didactische diareeks waarbijNorbert Desmet, uilenkenner in hart en nieren, eenwoordje uitleg geeft. Als afsluiter volgt een braakballen-pluismoment, zo kunnen we zien met welk voedsel een

bepaalde uil zich voedt. Verantwoordelijke: Dries(09/386.56.06) Afspraak: Al dit fraais heeft plaats in deNokra (feestzaal achter de kerk van Nokere) en start om19u00. Het einde is voorzien omstreeks 22u00.Meebrengen: eventueel (oude) tandenborstel, pincet,loepe of vergrootglas, binoculair.

Zwinpieptocht, zaterdag 1 mei: 8-12 jarigen. Wijgaan zoals elk jaar een bezoekje brengen aan de kust.In het Zwin kunnen we allerlei rare vogeltjes bekijken.Natuurlijk gaan we ook spelletjes spelen op het strand enheuse zandkastelen bouwen. Afspraak: Voor meer info,bel of mail Dries. Verantwoordelijke: Dries(09/386.56.06, [email protected]).

Het vinkje in je agenda

M et een nieuw jaar voor de boeg zijn we reedsdruk in de weer geweest om jullie in 2004 met

een gevarieerd activiteitenprogramma te verwennen.De planten en insectenwerkgroep hebben hun buiten-activiteiten uiteraard vooral van april tot oktober. Devogelaars komen zowat het hele jaar door aan huntrekken. Tussen die specifieke activiteiten door heb-ben we tal van "familiale" tochten gepland.Hierna volgt een overzicht van wat we jullie in 2004zoal kunnen bieden. Hou je agenda alvast klaar omeen "vinkje" naast je favoriete tocht te plaatsen.

In de wintermaanden zijn het vooral de vogel-tochten die in de schijnwerper staan:

Rond het midden van de eerst drie maandenkomen zowel de beginnende als de gevorderde

watervogelaars aan hun trekken. Klassiek isook de rans- en bosuilentocht die deze keerallebei in februari plaatshebben. We gaanhet ook eens buiten onze regio proberen. Zostaan Harchies (25/1), Zeeland (1/2) enMolsbroek (22/2) op het menu. Op deze "bui-tenlandse" tochten hopen we op mooie vogel-waarnemingen.

Wie meer van een familiale land-schapswandeling houdt, moet volgende data

vrijhouden: 15/2 (Everbeek), 29/2 (Louise-Marie), 6/3 (Klavertje vier, Kwaremont-Zulzeke),

7/3 (sneeuwklokjes, Everbeek) en 28/3 (Nokere).

Op 14/3 maak je kennis met de natuurinrich-

bra akbalKerkuil

HET VINKJE JAGERSETHIEK


tingswerken (natuur nieuwe kansen bieden) in deGrootmeers te Zingem en rond de Kaaihoeve teMeilegem..

Het lentegevoel of de lentekriebels komen voluittot uiting in volgende activiteiten: de vroegemorgen-zangtochten op 28/3 (Muziekbos), 18/4 (Lozerbos)en 9/5 (Eke). De kinderen kunnen hun paaseieren ditjaar in het Bois Joly komen zoeken op Pasen zelf.

Af en toe gaan we buiten onze regio bij nabu-rige afdelingen op bezoek om hun schoons tebewonderen. De baltsende Grutto's hopen we te kun-nen waarnemen in de Kalkense Meersen op zondag4 april, om de paasvakantie goed in te zetten. HetRaspaillebos met al zijn geuren (Daslook) en kleuren(voorjaarsbloeiers) is op 2 mei aan de beurt.

Wie een ganse dag er op uit wil gaan moet vol-gende dagen noteren: 21/3 (Clairmarais,Frankrijk), 16/5 (Broekelzen, Westouter en

Westhoekduinen), 6/6 (Bois de Desvres en kalkhel-ling Licques, Frankrijk, BUSTOCHT), 20/6 (Valleivan de Drie Beken, Diest) en 29/8 (Rode Berg enomgeving).

Naast tochten organiseren we jaarlijks ookcursus(sen). Dit jaar hebben we in het voorjaar dekans om kennis te maken met de vleermuizen (zieaparte aankondiging in dit blad op blz. 22).

Vergeten we ook niet dat we soms de handen uit

de mouwen moeten steken om verschillende soortennatuur in stand te houden. Vandaar dat we jullie vanharte uitnodigen om eens een handje toe te steken opéén van de beheersactiviteiten.

Voila, dit is in een notedop wat we in 2004 kunnenverwachten. Indien je geïnteresseerd bent om de vol-ledige gedetailleerde kalender te bekijken, raad ik jeaan eens onze website http://users.skynet.be/wiele-waal te bezoeken en de activiteitenkalender in"Meander" goed uit te pluizen... Tot op één van devele activiteiten ?!

En in het (Lozer)bos daar zijnde…

D at jagers en Vossen in Vlaanderen nooit de bestemaatjes zullen worden is ondertussen genoeg-

zaam bekend. De uitwassen van de jagershaat tegen-over dit roofdier zijn ook bekend. In november lazenwe in 'Het Nieuwsblad' nog maar eens een berichtover een Vos in een strop, weidelijkheid is een termdie door jagers enigszins selectief wordt gebruikt…Dit voorjaar vonden we in Lozerbos (Kruishoutem)ook al een klem bij de ingang vaneen burcht waarvan de ingangafgesloten was met een inloop-fuik. Gelukkig trok het gerinkelvan de ketting waarmee deklem was vastgelegd tijdigde aandacht. Wie krijgthet in godsnaam inzijn hoofd om eenklem met diameter 20cm te gebruiken? Opzich al illegaal natuurlijk (ookburchten zijn ten allen tijdebeschermd) maar bovendien ronduit misdadig als jeweet dat de plaats zich op geen 100 meter bevindtvan een speelterrein. Daarenboven was hetPaasvakantie en wordt dit bos vaak door jeugdvere-nigingen gebruikt. Twee kleinere klemmen vervolle-digden voor de rest het geheel. Mogen we van jagersen jachtwachters ondanks hun afkeer voor de Vostoch een minimum aan gezond verstand verwachten? In oktober lezen we dan weer in de krant: "Ieder zijnplekje in Lozerbos". De VLM is daarbij "fier de info-borden te kunnen onthullen van een privébos, datvanaf nu toegankelijk is voor elke zachte recreant".

Vos

Zondag 6 juni 2004

Busuitstap naar Bois de Desvres en de kalkhellin-gen van Licques (Frankrijk) in samenwerking metonze buurafdelingen Zwalmvallei en Geraardsbergen.Gids Karel De Waele, tel. 09/386.45.60. Samenkomstom 7u aan het station van Zottegem en om 7u30 aan dekerk van Kruishoutem. In Licques vinden we o.a.Bosvogelmelk in de bosjes en een kalkgraslandje volGrote muggenorchis met hier en daar een Bijenorchis. Inhet Bois de Desvres vind je o.a. een massa Heelkruid.Kortom een aanrader voor planten- en vanzelfsprekendook insectenliefhebbers. Einde omstreeks 20u.Meebrengen: picknick, drank, rugzak, goede wandel-schoenen, planten- en insectengidsen, loep, verrekijker.Deelnemen kun je door € 15 /persoon over te schrijven

op reknr. 891-2540218-89 van Natuurpunt VlaamseArdennen. Kinderen en studenten betalen € 10.

VOGELS GEZIEN


Hopelijk zijn zowel de VLM als eigenaar Baron DellaFaille op de hoogte van de manier waarop ook dejagers gebruik maken van dit bos. Wie zich eens wil ergeren moet overigens eens 'DeVlaamse Jager' van mei 1993 doorbladeren. In deaanloop van de intussen beruchte betoging in Gentschopt men in dat nummer ongegeneerd om zichheen. Dat daarbij vaak de man gespeeld wordt isbeneden alle peil maar vermoedelijk heiligde ookhier het doel… Als daarbij ook al geïnsinueerdwordt dat er toch wel veel roofvogels komen draaitde jagerij de klok wel heel ver terug!We kunnen maar hopen dat niet alle jagers het eenszijn met bovenstaande praktijken. Ze mogen onsaltijd contacteren op de redactie, we kijken er naaruit. Ter informatie nog dit: de Vos mag nu maar bejaagdworden tot 15 januari (in vogelrijke gebieden tot 15-11). Jagen bij sneeuw is altijd verboden, burchtenzijn beschermd, in een straal van 50 meter mag nietgejaagd worden. Toch maar eens uitkijken links enrechts.

Vogelwaarnemingen septem-ber-november 2003.

Nico Geiregat

A ls basis voor dit artikel wordt steeds dewaarnemingenrubriek van Ivan Steenkiste’s

website gebruikt. Waarnemingen insturen isdus de boodschap! Het internet-adres:users.skynet.be/wielewaal

Futen tot eenden

Geoorde Fuut: 10/10: Nazareth,Callemoeie: 1 ex. (NVW). Aalscholver:22/10: Eine: 97 ex. op slaapplaats (DDG);24/11 en 25/11: Nazareth, Callemoeie: 1 ex. metNoorse kleurring dat eerder al in de Gavers werdopgemerkt (NGE). Kleine zilverreiger: 02/09 tot19/09: Nazareth, Callemoeie: 1 ex. (RDS, NVW).

Grote zilverreiger: 15/11: Zingem, MoerasjeVindevogel: 1 opvliegend ex. (EVDA); 15/11:Semmerzake, Bolveerput: 1 ex naar NW (JVE); vanaf16/11 tot einde van de beschreven periode: Ooidonk:1 ex. (FGH) (zelfde ex. als hierboven???). Lepelaar:20/09: Nazareth, Callemoeie: 1 ex. (NVW). Grauwegans: vanaf 13/10: gedurende enkele dagen opval-lende trek vastgesteld door verschillende waarnemers.Canadese gans: 02/10: Nazareth, Callemoeie: 630ex. (NVW). Casarca: 29.09: Nazareth, Callemoeie: 6ex. (NVW). Zomertaling: 01/11: Nazareth,Callemoeie: 1 laat vr. (NGE). IJseend: van 27/10 tot11/11: De Pinte, Skiput: 1 vr. (FGH e.v.a.).

Roofvogels

Visarend: 01/09: Oudenaarde, Donk: 1 juv. (NGE);03/09: De Pinte, skiput: 1 ex. (FGH); Oudenaarde,Donk: 1 m. en 1 juv (NGE e.a.); 11/09: Eke,Vaerebeke: 1 ex. (FGH); 13/09: Heurne, Dal: 1 ex.(DVDP); 21/09 : Zevergem, Blijpoel : 1 ex (FGH);Oudenaarde, N60 : 1 ex. (DDG, NGE) en Horebeke,Korsele: 1 ex. (FHE). Was dit één enkele vogel die opzijn doortocht op 3 verschillende plaatsen werd opge-merkt? Rode wouw: 24/10: Oudenaarde, N60: 1 ex.naar Z (TDE). Boomvalk: Begin september: Huise: ver-schillende dagen 2 ex. die zich specialiseerden in dejacht op Boerenzwaluwen (XCO). Slechtvalk: 23/09:Zwalm: 1 ex. over met prooi (JVE); 05/10 en 29/11:Zingem, Grootmeers: 1 ex. (EVDA); 13/10: Ronse,

Hotond: 1 ex. (TLI, JDW); 08/11: Nokere,Lindeknok: 1 ex. (LKI); vanaf 09/11: Gavere:opnieuw een overwinterend ex. op de torenvan Leroy (JVE); 23/11: Oudenaarde,Walburga: 1 ex. (DDG).

Rallen tot sternen

Waterral: Zingem, Weiput: 3ex. samen (PES). Kokmeeuw:

26/11 en 27/11: Oudenaarde,Donk: 1 leucistisch ex. (NGE).

Zwartkopmeeuw: 22/11: Oudenaarde,Donk: 1 2e wi. (JDW); 28/11: Nazareth,Callemoeie: 1 2e wi. (NGE). Zilvermeeuw:02/11: Nazareth, Callemoeie: 1 leucistische3e wi. (NGE). Geelpootmeeuw: 29/11 en

30/11: Nazareth, Callemoeie:1 1e wi. (NGE).

Duiven tot kruisbekken

Zwarte specht: Dit najaar verschillende waarnemingen

Bezoek onze website met bijnadagelijks nieuwe gegevens over

natuur in onze streek.

http://users.skynet.be/wielewaal

Visa

rend

van Kluisbos, Spitaelsbossen en Oud-Moregembos (NDS,RDS, LKI). Draaihals: 03/09: Baaigem: 1 ex. geringd(FDG). Zwartkop: 29/11: Zingem: 1 vr. langs de Schelde(DDG). Cetti's zanger: 21/11: Heurne, Dal: 1 roependex. (DDG). Baardmannetje: 14/10: Semmerzake,Bolveerput: 7 ex. (GMI). Deze groep was enige tijd aan-wezig, maar de aantallen verminderden gaandeweg tot eruiteindelijk nog één overbleef op het einde van oktober;31/10: Wortegem-Petegem, Langemeersen: 1 ex. (TDE).Buidelmees: 21/09: Melden, 't Veer: 2 ex. (DDG, NGE).Boomklever: 20/11: Oudenaarde, Liedtspark: 5 ex.

(DVDP). Barmsijs: 18/10: Ruien, Rietveld: 3 ex. (TLI).Appelvink: 30/09: Escanaffles: 1 ex. over (DDG, JDW).

Dank aan de waarnemers : X. Coppens, T. Defoort, D. DeGroote, F. De Groote, N. Desmet, R. Desmet, J. Dewolf, M.Espeel, N. Geiregat, F. Ghyselen, F. Hebbrecht, L. Kinds, T.Lietar, G. Minnaert, E. Van Den Abeele, D. Van DePopuliere, N. Van Wassenhove, J. Verhoeye.

De redactie van Meander vlnr: Norbert en Rik Desmet, PhilipVergeylen, Jo Buysse en Jo Cosijn. Gebak en glazen: buiten

beeld.

Keep foto: Marc Espeel

Watersnip foto: Ivan Steenkiste

Plooirokinktzwam foto: Broeder Joris

Bedankt.We zijn alweer aan onze tweede jaargang vanMeander toe en hopen dat het resultaat julliebevalt. De redactieploeg bedankt hierbij alleauteurs en fotografen en allen die in het voorbijejaar op een of andere wijze meewerkten aan hettijdschrift. We zijn ook blij met de gelukwensenvan onder meer de meter en peter van ons tijd-schrift Anne Fobert en Jacques Vanheuverswijn.De ploeg is ook gelukkig te kunnen rekenen opJo Buysse die uiteindelijk veruit het meeste werkopknapt en er altijd in slaagt alles in goedevorm te gieten. Dat we daarbij ook nog eenskunnen genieten van de bakkunsten van Lucie isuiteraard ook niet te versmaden. Van hartebedankt dus!

VERSLAG


Verslag invertebratentrefdag:de afwezigen hadden onge-lijk…

E en kleine 50 personen kwamen op 8 november2003 afgezakt naar de 1ste Oost-Vlaamse inverte-

bratentrefdag in 'de Pupiter' te Kwaremont. De organisatoren waren bijzonder trots om een aanzien-lijke delegatie uit het Antwerpse, Gentse en Aalsterse temogen verwelkomen maar de opkomst uit onze eigenafdeling was eerder aan de zwakke kant.In het eerste deel stelden de regionale werkgroepen zichvoor: Natuurpunt Werkgroep Invertebraten Denderstreek(WID), ATALANTA vereniging van insec-tenliefhebbers, NatuurpuntVlinderwerkgroep Meetjesland en hetinrichtende Natuurpunt Lampyrisinvertebratenwerkgroep Schelde-Leie.

Wat voornamelijk opviel was de grotediversiteit in aanpak. Niettegenstaandeal de werkgroepen hetzelfde doel heb-ben, nl. determineren en inventariseren,ligt de nadruk duidelijk verschillend:grootschalige inventarisaties van natuur-gebieden, insectencollecties als studie-materiaal, verzorgen jaaroverzicht vlin-ders, kennis verwerven/doorgeven voorbeginners/kenners. Dank zij deze ver-scheidenheid in werkmethoden kunnen we elkaar aan-vullen bij een eventuele samenwerking.Het eerste gedeelte werd afgesloten met de voorstellingvan het Natuurpuntrapport : Dagvlinders in hetDrongengoed door Omer Van de Kerckhove.

Na de pauze was het de beurt aan de projectleiders omhun inventarisaties voor te stellen en dat deden ze op eenboeiende wijze. Iedereen leerde wat bij over lieveheersbeestjes (JeroenMentens), glimwormen (Raphaël De Cock), slakken (BartVercoutere), pyjamawantsen (Johan Rommelaere) entrekvlinders (Bart Vanholder). Insecten bleken op diemanier erg boeiende en zelfs ludieke tot frivole onderwer-pen te zijn. Door nader aandacht te schenken aan de lopende pro-jecten hopen we op een betere medewerking en eenbetere doorstroming van gegevens naar de projectlei-ders.Toen was het tijd voor Bryan Goethals om zijn recente uit-gave 'Een spin als huisgenoot' voor te stellen.

Door de boekhandel Beatrijs uit Oudenaarde werd daar-na een cheque van € 400, een gedeelte van de winst ophun verkoop van het boek, overhandigd aan Lampyris.Deze gift zal in de toekomst bijzonder van pas komenvoor aankoop van materiaal.In zijn slotwoord had Joris Bracquené niet enkel lof voorde organisatie en de sprekers, maar ook voor NobbyThys die met zijn cursussen diverse initiatieven weet tebewerkstelligen. Joris beloofde dat in december de Oost-Vlaamse studiegroepen elkaar opnieuw zullen kunnenontmoeten 'om de verdere strukturering van de werkingte starten'. Daar kijken we alvast naar uit!

Wie Dagvlinders in het Drongengoed (€ 12,6 leden, € 14niet-leden) wil bestellen kan terecht in de natuur.winkel.

Naast 25 jaar waarnemingen zijn er ooksoortbesprekingen met ecologischeachtergronden opgenomen, eenbespreking van het gebied en een blik inde toekomst( N a t u u r o n t w i k k e l i n g s p r o j e c tMaldegemveld).Wie geïnteresseerd is in een syllabus vande trefdag kan deze op eenvoudigeaanvraag verkrijgen, wie zin gekregen heeft om onze werk-groep Lampyris van naderbij te lerenkennen, kan zijn e-mailadres opgevenen zal worden uitgenodigd op de verga-deringen, wie zich een exemplaar van'Een spin als huisgenoot' van Bryan

Goethals wil aanschaffen (€ 14,95) steunt de werkgroep(25% op de verkoopprijs) indien hij bestelt bij Lampyris.Alvast bedankt!

info en bestellingen: [email protected]

Milieubeweging verbolgenover afzwakking mestverwer-kingsplicht

N atuurpunt en Bond Beter Leefmilieu (BBL) reagerenverbaasd op het mestverwerkingsakkoord dat op 7

november 2003 binnen de Commissie Leefmilieu vanhet Vlaams Parlement bereikt werd. Tot dan was het deregel dat de grote bedrijven 100 % van hun overschotmoesten verwerken. Zoniet betaalden zij een superhef-fing (boete). Nu is dat afgezwakt. Milieu, natuur en de

ZWANENMOSSELS SLECHTVALKEN


bedrijven die wel in orde waren zijn hierdoor opnieuw dedupe. Vlaanderen kampt met een immens mestoverschot.Jarenlang al beweren de sector en de politici dat mestver-werking de oplossing is voor het probleem. Maar nu heteindelijk menens wordt en superheffingen geïnd worden,zwakken ze het systeem gewoon af. Het gevolg spreekt voor zich. Het niet-verwerkte mest-overschot zal in het milieu verloren blijven gaan. Om vanhet huidige overschot af te geraken moet in Vlaanderentussen de 11 en de 15 miljoen kilo fosfaat verwerkt wor-den. Met de doelstellingen van de afgezwakte mestver-werkingsplicht wordt wellicht nog niet de helft verwerkt. Daar komt nog bij dat het huidig geraamde mestover-schot een serieuze onderschatting inhoudt. Het is geba-seerd op een situatie waarbij 46 % van het grondgebiedkwetsbaar is, terwijl de Europese Commissie Belgiëonlangs gedagvaard heeft voor de gebrekkige invullingvan de Nitraatrichtlijn. De Commissie windt er in haaraanklacht geen doekjes om. De laksheid van hetVlaamse mestbeleid wordt zwaar aangepakt. Er zijn veelte weinig gebieden aangeduid en de beschermingsmaat-regelen zijn ruim onvoldoende. Vlaanderen heeft vrijwelalleen gebieden aangeduid waar de grenswaarde voornitraat in het oppervlaktewater overschreden wordt.Grondwater wordt -volledig in strijd met de richtlijn- bui-ten beschouwing gelaten. En dat terwijl bestaande metin-gen aangeven dat er in 70 % van de metingen een over-schrijding van de grenswaarde wordt vastgesteld.Zij die in de voorbije jaren zwaar in mestverwerking geïn-vesteerd hebben zijn het slachtoffer. Tijdens de hoorzittin-gen in het parlement drongen mestverwerkers erop aande bestaande mestverwerkingsplicht te behouden.Begrijpelijk, hun investeringen brengen maar op alsbedrijven met een mestoverschot tot verwerking gedwon-gen worden.

Zwanenmossels

D e warme zomer had dan wel voor tal van insectens-oorten ongelofelijke voordelen, maar tal van ande-

re levensvormen hadden het knap lastig. Zo lezen we in'Snep' jg. 2 nr. 3, het blad van onze NP-collega's uit Gent,dat in de Bourgoyen honderden Zwanenmossels er doorde droogte het hachje bij inschoten. Ook bij ons kon menher en der slagvelden aantreffen van tientallen droogge-vallen mossels die dan weer allerlei dieren tot voedseldienden. We zagen in het Paddenbroek in Kluisbergensporen van Vos, reiger en rat in de buurt. Er wordt dikwijlsnaar de Muskusrat verwezen als predator, maar als plan-

teneter is dit weinig waarschijnlijk. Wel vindt men bij mus-kusrattennesten in de winter soms veel lege schelpen?? Inde bedding van de uitgedroogde beken liggen ze meest-al in de barsten van de modder waar ze zich soms dieperhebben ingegraven. Dit is blijkbaar hun overlevingsstra-tegie om het twee maanden uit te houden.Wij hebben bij ons een zestal soorten inheemse zoetwa-termossels, waarvan de Zwanenmossel toch wel degrootste is met een lengte tot meer dan 20 cm. Iedereband op zijn schelp stelt een jaarring voor, net als bij debomen, en dan kom je bij grote exemplaren meestal toteen leeftijd van 15 jaar en meer. Een gezonde mossel zitverzonken in de modder met alleen de schelpopeningaan de puntige zijde naar boven. Daar komt de voet naarbuiten waarmee ze zich zeer langzaam kunnen verplaat-sen en ook de in- en uitstroomopening. VolwassenZwanenmossels filteren tientallen liter water per uur enhalen er voor hun voedsel plankton en dode organischestof uit.

De Zwanenmossel en de Bittervoorn

Om af te ronden is natuurlijk hier ook het verhaal op zijnplaats van de Bittervoorn, een kleine witvis dierond de 7 cm groot wordt. De soort is voor devoortplanting aangewezen op de Zwanenmossel:het mannetje zoekt een geschikte mossel uit,paradeert en baltst in zijn mooiste kleurenom een wijfje te lokken. Wijfjes leggen huneitjes in de ademopening van de mosselmet hun lange legboor en de mannet-jes laten onmiddellijk daarna hunzaadcellen los. De jonge visjes over-leven in het zuurstofrijke binnenwerkvan de mossel en overleven deeerste en gevaarlijkste periodevan hun leven veilig in deschelp op de voorraad uit hundooierzak. Ingenieus toch?

Slechtvalken bij nacht?

G ent met zijn verlichte torens had al gelegen-heid gegeven om Slechtvalken te zien die

jagen bij duisternis, maar in het licht van de ver-lichte torens. Ook in Brussel zijn dergelijke verha-len genoteerd en nu Davy De Groote inOudenaarde rond de Walburgatoren de eerstewaarnemingen van Slechtvalk deed, wordt hetook hier misschien wel uitkijken? Als het in Gent

en Brussel regent, dan druppelt het misschien inOudenaarde? Rik Desmet viste in zijn Franse gazet een nogmerkwaardiger bericht op: tussen de Vogezen ende Jura ligt een kasteel in Belfort dat tot één uur's nachts verlicht wordt met 120 projectoren, goedvoor 100 Kw. Die lichtbundel is van ver te zien enverstoort, net als op vele andere plaatsen, hettrekgedrag van vogels bij bewolkte avonden. Ditverklaart ook waarom de Slechtvalken er nietalleen duiven en Spreeuwen vangen die in debuurt slapen, maar ook Kwartels, Houtsnippen enDodaarsjes…. die door die enorme 'kunstmaan'worden aangetrokken. Die van Gent hebben alWintertaling en Waterral op het menu… Het zou-den geen Fransen zijn als ze er La Fontaine nietbijhalen met een nieuwe fabel: de valk en deleeuw! In Belfort heeft het koppel Slechtvalkenimmers als uitkijken slaappost een gebeeld-houwde leeuw uitgekozen boven op het kasteel….

De Zwarte specht en Aminal

H et wordt uitkijken naar deze soort die de laatste jarenvoet aan wal leek te krijgen in onze streek. Dit kan

van erg korte duur zijn, want er staan een paar zwarekapprogramma's op het getouw waaronder een heelingrijpende in het Kluisbos te Kluisbergen op advies vanAminal. Daar wordt ongeveer de helft van alle bestaan-de Grove dennen aan de toren binnenkort gekapt. Ookin Wortegem, in Nazareth en aan de Prijkels te Deinzewordt of is gedund, weliswaar op kleine schaal. Dit bete-

Schaatsers foto: Frederik Vandaele

Ename

Bolveerput32Meander jan-feb-maa 2004

kent ook het opruimen van alle dode of zieke bomen, endie vormden in voornoemde gebieden juist de voedsel-bomen van onze specht. Op iedere wandeling zag je desporen van dit voedselzoeken: blote bomen en grotestukken schors aan de voet. De spechten ruimen hierbijde larven op van de boktorren die in de dode en ziekebomen logeren. Voor het Kluisbos blijft alvast de vraag: waarom die dun-ning? De Grove dennen zijn economisch bekeken nietswaard, ze vormen op enkele bomen na geen gevaarvoor de wandelaars en door het langzaam afsterven vanveel bomen komt juist plaats vrij voor Lijsterbes, vuil-

boom, berk en reeds Zomereik, een evolutie naar eennatuurlijk bos. Traag natuurlijk, maar toch iets waar ieder-een de mond over vol heeft: omschakelen, aanpassen,natuurlijke processen... Alleen te traag? Of is dit de val-kuil van de exoten onder de bomen die eruit moeten inonze bossen? We kunnen daar in komen, maar laat onsdit rustig bekijken, de natuur haar werk laten doen is tochboeiend en goedkoop en de bio-diversiteit vaart er welbij. Dat plukje dennen is goed voor wat Zwarte- enKuifmezen, Goudhaantjes, kruisbekken, wintervoedervoor bonte spechten en nieuw terrein voor de Zwartespecht. Ondanks of dank zij de boktorren en co.

Aardsterren

P addestoelen hebben zo hun eigen merkwaardighe-den: neem nu aardsterren. Ze zien er helemaal niet

uit als paddestoelen en velen van ons associëren dezesoorten met de duinen. Toch zijn ze door de paddestoe-lenspecialisten ook bij ons gekend. Zo bracht WillyTermonia op een wandeling in het Kluisbos dit jaar eenaardster mee, gevonden in het Park De Ghellinck teElsegem. Zo gaat een verhaaltje aan het rollen en bleek

Schelde boordevol foto: Gilbert De Ghesquière

foto: Gerard Mornie

foto: Frederik Vandaele Meander jan-feb-maa 200433

Step

penk

ieke

ndie

f

KRONKELS


dat ook in Wortegem in de tuin van het café 't Stokerijtje(waarvoor een pint na de wandeling niet allemaal goedis!) ook van die aardsterren staan. Ook Dirk Seigneurkent ze blijkbaar uit het Kluisbos een tweetal jaar terugen Frank De Waele stuurt een e-mailtje: ik vermoed datje het over de Gekraagde aardster hebt en van dezesoort heb ik er vorig jaar een tiental gevonden in eenholle weg in Everbeek-Boven. Misschien zijn er wel meervondsten gekend? Laten weten aub.

En een merkwaardige opname als toemaatje op blz. 29:het Plooirokje, een paddestoel uit Kalmthout die ook bijons voorkomt. Merkwaardige vorm en gave foto nu eensniet van onze topfotografen, maar van veteraan BroederJoris, die ons daardoor voor de zoveelste maal ver-baast….

Maatregelenbesluit voor VEN

H et maatregelenbesluit waarin staat wat in de VEN-gebieden kan en mag is definitief goedgekeurd,

maar moet wel nog gepubliceerd worden. Als dat tijdiggebeurt, worden de bepalingen van kracht op 1 januari2004.Een beperkt aantal maatregelen zijn onmiddellijk (zondernatuurrichtplan) van toepassing:

geen pesticiden op landbouwgronden die onder de nul-bemesting vallen;

geen vegetatiewijziging en wijzigen van kleine land-schapselementen, behalve indien dit voorzien is in een bos-beheersplan; ook verboden is het scheuren (omploegen)van permanent grasland (d.i. minimum 4 jaar ononder-broken grasland);

geen reliëfwijziginggeen verlagen grondwaterpeil, versterken afwatering,

wijzigingen aan waterlopen: inbuizen, nieuwe irrigaties endrainages (bestaande mogen wel nog onderhouden wor-den), aanleg van overstorten.Verder is het verboden om niet-inheemse planten te intro-duceren, bomen en struiken inbegrepen (tenzij er een bos-beheersplan is, maar dat moet in de toekomst dan wel vol-doen aan de criteria duurzaam bosbeheer). Strandvisserijmet warrelnetten is eveneens niet meer toegestaan in hetVEN.Ook van direct belang is de instandhoudingsplicht voor pri-oritaire habitats op eigendommen of in beheer van over-heden (niet alleen in het VEN, maar ook in groengebie-den).Let wel op: er zijn ontheffingen en tegemoetkomingen.Alles samen hebben 17 artikelen betrekking op de voor-schriften (waarvan 3 onmiddellijk van toepassing), 26 arti-

kelen op de ontheffingen en 20 artikelen op vergoedingen.

Groene RUP’s

D e Vlaamse regering beslist principieel tot definitievevaststelling van 17 gewestelijke ruimtelijke uitvoe-

ringsplannen (RUP) voor de afbakening van de gebiedenvan de natuurlijke en agrarische structuur. Het besluitwordt nog voor advies voorgelegd aan de Raad van State.Voor Oost-Vlaanderen gaat het om volgende gebieden:Meetjeslands Krekengebied (Sint-Laureins), Oosterzeelsebossen (Oosterzele), Vlaamse Ardennen van Kluisberg totKoppenberg (Ronse/Kluisbergen).

Pootstokken voor knotwilgen

W ie voor reservaten, natuurgebieden of privaatgebruik pootstokken voor knotwilgen kan gebrui-

ken kan zich gratis wenden tot het RLVA RegionaalLandschap Vlaamse Ardennen, De Biesestraat 5, 9600Ronse 055/20.72.65 en vragen naar HermanHausstraete. Pootstokken zijn lange rechte wilgentakken die vrijkomenbij knotacties die het RLVA in verschillende gemeenten metzijn technische ploeg uitvoert. Je steekt die stokken in degrond en mits een beetje onderhoud en opsnoeien heb jein vijf jaar een knotwilgje waar mezen en later steenuilenblij mee zijn. Goed initiatief!

Vogeltrek in Falsterbö

V oor de vijftiende keer trokken Gerard en AndreaMornie naar Zweden in de vogeltrekperiode, een jubi-

leum dat wel even in de aandacht mag. Er zijn een aantalvaste deelnemers aangevuld met telkens een paar nieu-we, die de gelegenheid krijgen om te proeven van hetfenomeen vogeltrek. Falsterbo is de vaste stek waar dui-zenden vogels het noordelijke schiereiland van Zweden,Noorwegen en Finland verlaten om op de smalste plaatsde zee over te steken richting Denemarken en onze con-treien. Vele van de Buizerds die daar overzweven passe-ren ook bij ons, een wonder gevoel… Dit jaar waren bij de kleine zangvogels vooral dePimpelmezen opmerkelijk die sommige dagen in aantal-len tot 30.000 passeerden… Er is ook de zeetrek met ditjaar veel Aalscholvers, Eiders en soms jagers. Het toppuntblijft natuurlijk de Punt: dit is het laatste stukje vastelandwaar zich in het najaar een bonte verzameling vogelkijkersbevindt, vaak nog in de schemer. Men hoort er verschillen-

KRONKELS


de talen spreken, meest Zweeds want vogels kijken is daarerg populair. Na de ochtendstroom kleine vogeltjes is hetwachten op de spetters en de roofvogels die sommigedagen bij honderden passeren: Wespendieven,Buizerds, Sperwers. Soms ook Visarend, Notenkraker,Rode wouw en steeds een paar zeldzaamheden zoals ditjaar Steppenkiekendief en Bastaardarend. Namens dedeelnemers die al dat moois konden meemaken eendankjewel en proficiat en voor zij die het ook eens willenproberen (Gerard zou ermee stoppen) zullen Gerard enAndrea met hun informatie hen goed op weg zetten.

En nogmaals D’Hoppe

S ommigen begonnen te wanhopen dat er ooit nogiets met die smurrie van D'Hoppe zou gebeuren,

zeker na de hardhandige verwijdering van de boombe-zetters en de stilte daarna. Minister Foret liet echteronlangs weten dat afvalbaron Fort negen maanden detijd krijgt om het stort in zijn oorspronkelijke staat te her-stellen. Grote problemen, na de miljoenen in de kassamoeten die er nu weer uit en dat zet kwaad bloed bijeigenaar Fort die stoer in de kranten in de tegenaanvalgaat: op zijn communiezieltje werd daar niets gestort datniet mocht en alle smurrie die via het grondwater naarbuiten stroomt is van voor zijn tijd. Ondertussen krijgt hijnog de kans om eens flink uit te halen naar de actievoer-ders en de overheid.We volgen het dossier zeker verder want stilaan is in zo'ndossiers duidelijk dat zeggen een ding is maar doen eenander en we zijn zeker dat het bronnetje met stinkendwater van onder zijn stort nog lang zal lopen. Eén van deargumenten van Fort: het water van de site 1 is inder-daad vervuild, maar daarvan moet Brakel geen schrikhebben , want het vloeit enkel door Henegouwen rich-ting Dender.

Een nieuwe cursus natuurgids.

V an 17 januari tot 17 december 2004 wordt inde regio Gent een nieuwe cursus 'natuurgids'

georganiseerd door de Vereniging voor Milieu-educatie Oost-Vlaanderen. Deze cursus richt zichnaar beginners die inzicht willen verwerven in denatuur en deze kennis ook aan anderen willendoorgeven. Je leert er de natuur door herkennen,begrijpen en vertalen. De cursus omvat een dertig-tal bijeenkomsten, gespreid over één jaar telkensverzorgd door bedreven natuurgidsen en kenners.Bij ongeveer de helft gaat het om veldexcursies.

Alle activiteiten vinden plaats op zaterdagvoormid-dag van 8.45u tot 12.15u. Het cursusgeld bedraagt 161 euro. Voor verdere infor-matie kan je terecht bij de cursusbegeleidster Jeanine VanLoo, tel. 09/324.83.60.

Tijd voor nestkasten!

F ebruari is de goede tijd om nestkasten een onder-houdsbeurt te geven of om nieuwe nestkasten te

hangen. Deze zijn te koop bij Filip Keirse,Nophovestraat 3, 9690 Kluisbergen, tel. 055/38.78.83en bij Arseen Benoot, Gampelaeredreef 67 9800Deinze, tel. 09 /386 38 95.

De volgende Meander...

gaat naar de drukkerij op 1 april. Daarin vinden jullieonder meer een artikel van Andre Wandels over deHoornaar, onze grootste Europese wesp en een andervan Koen Van Den Berge over Reeën. Teksten moeten bijde redactie binnen zijn ten laatste op woensdag 10maart. Foto’s verwachten we ten laatste op vrijdag 19maart. Wacht voor dit laatste echter niet te lang en stuurje lentebeelden reeds vroeger naar Frederik Vandaele: tel.0472/90.58.07 email: [email protected]’s voor de kaft komen alleen in aanmerking wanneerze tenminste 2000 pixels hoog en 1750 pixels breed zijn.Heb je interessante teksten of mooie foto’s, waag dan ookje kans. We zijn je er dankbaar voor.

We delen in de rouw van

Gilbert Van Synghel en Mariette De Temmerman bij hetoverlijden van hun moeder en schoonmoeder, mevrouwLeonore Biasino, geboren op 6 februari 1910 en gestor-ven op 3 oktober 2003.

Frieda Willems en Lieven Kinds, bij het overlijden van hunechtgenoot en vader, de heer Armand Kinds, geboren op1 februari 1927 en gestorven op 17 november 2003.

Norbert en Nicole Poppe -Swyngedouw, Van Eycklei 47b8, 2018 Antwerpen, en familie bij het overlijden vanhun vader Pol Poppe te Halle - Zoersel op 30 nov. 2003.Voor onze Wielewaalafdeling was hij bij de stichting depeter, die ook later goede contacten onderhield en dewerking van nabij is blijven volgen.

Stationstraat 63 - 8790 WaregemTel. 056 60 90 38 - 056 60 52 16

uw kwaliteitsfoto’s in 1 uur

NIK

ON

- O

LYM

PU

SKoen Snauwaert

ptiek

Van mmeslaeghe

Nederstraat 209700 Oudenaarde

055 31 18 01

de speciaalzaak voorverrekijkers, telescopen,

sterrenkijkers

grote keuze, alle merkenspeciale condities voor Natuurpunt-leden

toonaangevend in ethisch bankierenhelpt meerwaarden ontwikkelen

in de samenleving

Triodos Bank

afgevaardigde agent:

Paul PalsNieuwpoort 49660 Brakel

Tel. 055 42 56 92

LE ROY RINASSUR BVBA

Warandestraat 17, 9810 NazarethTel. 09 385 44 60 - 09 385 61 32

email: [email protected] nr. 13839

ALLE BELEGGINGENLENINGEN

VERZEKERINGEN

Boomkwekerij

DE BOCK LV

Sierheesters, Rozen, Bamboes,Vaste planten, Coniferen, Sierbomen,

Haagplanten, Fruitbomen.

Pelikaanstraat 899700 Oudenaarde-Nederename

Tel. 055 30 24 80 (bedrijf)Fax. 055 31 35 83

Wij zijn specialisten in:

IBRI

milieuvriendelijk isoleren

WARMCEL -isolatievan gerecycleerd papier

voor daken, zolders, stijlwanden

Bernhard DecubberTen Bosse 78, 9800 Deinze

Tel. 09 386 38 53 Fax. 09 380 89 11

Solid p artners, flexible solutions

Naamloze vennoot schapWarandeberg 3B-1000 Brussel

B.T.W. BE 403.199.702H.R. Brussel nr . 76034

Doornikstraat 8 - 9700 OudenaardeTel. 055 30 41 13 - Fax. 055 30 91 13

gratis cat aloog& info folder

professioneel adviesop maat

Office Partners

http://www.officepartners.bee-mail: [email protected]

méér dan complete kantoorinrichting

TUINAANLEGEN

ONDERHOUD

alle snoeiwerkenook verlagen van bomen

MICHAEL BEKMICHAEL BEKAERTAERT

Ganzendam 9-9890 Vurste Tel. 0497 430 179

BOEKHANDEL

Nederstraat 42 - Hoogstraat 379700 OudenaardeTel. 055 31 44 77Fax. 055 30 03 45

Met uw advertentie opdeze plaats bereikt u

bijna 2000 abonnees eneen veelvoud aan lezers.

Stuur of bel uw teksten naarde redactie.

Uw zaak en de natuurworden er beter van.

2de jaargang nr. 1 jan-feb-maa 2004 Meander - Natuurpunt ...Natuur tussen Leie Schelde en Zwalm...

Documents

Transcript of 2de jaargang nr. 1 jan-feb-maa 2004 Meander - Natuurpunt ...Natuur tussen Leie Schelde en Zwalm...