24 april 2018 Legal Valley Congres Maatschappij & Recht · Deelnemers: Rechtbank Oost-Brabant, Raad...

Wegkijken kan niet meer!

Wat mogen mensen verwachten van de rechter van de

toekomst?

Legal Valley – Congres Maatschappij & Recht 24 april 2018

Waarom zouden we ons bezig moeten

houden met de toekomst?

‘De democratische rechtsstaat is geen rustig

bezit, geen huis waarin we onbezorgd kunnen

slapen.’

Prof. dr. Willem Witteveen

(1952-2014)

24 april 2018 Legal Valley – Congres Maatschappij & Recht

2

Meerjarenplanning en bezuinigingen

'Rechtsstaat in gevaar door bezuinigingen‘

(NOS, 15 mei 2016)


3

Rechters Maastricht leggen werk neer

NOS, 7 september 2015

[Burgemeester] maakt bezwaar tegen

sluiting Rechtbank Alkmaar

(Alkmaar Centraal, 2 september 2015)

Burgemeester: Sluiting

rechtbank Zutphen 'onacceptabel‘

29 augustus 2015

Het roer om…

Behoefte om de toekomst rechtspraak in groter geheel te

bezien (zowel plaats in de samenleving als in tijd):

Scenarioplanning rechtspraak 2030

Eind 2015 gestart met een traject waarin bestuurders,

rechters en medewerkers samen hebben nagedacht over

de toekomst van de rechtspraak


4

Wat gebeurde er ondertussen in de wereld om ons heen?


5

Wat is scenarioplanning?


6

+10% -10%

Traditionele meerjarenplanning

Planning voor ÉÉN toekomst

Hedendaagse werkelijkheid

Scenarioplanning

Planning voor MEERDERE toekomsten

2030

Hedendaagse werkelijkheid en toekomstige

onzekerheden

2030

2030

2030

Trends tot 2030

• Groeiend aantal mensen dat geen Nederlands spreekt

• Verschil arm en rijk neemt toe (

Trends tot 2030

• Terugtredende overheid (minder centrale sturing)

• Platteland ontvolkt en steden groeien

• Samenleving verandert snel; maximaal twee jaar

vooruitplannen

• De ontwikkeling van de deeleconomie (door internet en

apps)

• Internationale (politieke) spanningen


8


Toekomstverkenning: vier

realistische vergezichten van

de wereld en samenleving van

2030 (Eindrapport Verder

bouwen aan het huis van de

rechtsstaat (april 2017) is te

vinden op www.rechtspraak.nl)


9

http://www.rechtspraak.nl/


Drie belangrijkste conclusies:

1. Betere institutionele borging van de onafhankelijke

rechtspraak

2. Sneller en beter gebruikmaken van nieuwe

technologie (‘van A naar C’)

3. Inzetten op verhoging van maatschappelijke effectiviteit

(rechtspraak die ertoe doet)


10

Onderzoek naar technologische en sociale

innovatie in de Verenigde Staten


11

Onderzoeksvragen:

1. Hoe komt de rechterlijke organisatie van A naar C?

2. Hoe kan de rechter zo effectief mogelijk zijn?

Waarom snel van A naar C?

• FILMPJE: THIS IS 1999


12

De digitale rechter

• Robotrechter, ja of nee?

• Technologie kan ondersteunen:

- beslis- en expertsystemen

- toepassing in dienstverlening (maatwerk)

- tekstanalyse en vertaalsoftware

• En: niet alleen digitaal vaardig, maar ook een beter

begrip van de technologie (het ‘geschil van de toekomst’

beter leren begrijpen)


13

De digitale rechter (2)


14

De digitale rechter (3)

• De robotrechter staat nog lang niet voor de deur, maar

er zijn tal van kansrijke initiatieven die ondersteunend

kunnen zijn in de rechtspraak

• We zijn nog niet te laat, maar het wordt wel tijd dat we

gaan experimenteren: get out of your chair!

• Maar wees voorzichtig: data science is niet zonder

risico’s (zie de incidenten rondom oneigenlijk gebruik

van data en hackers).

• En ook heel belangrijk: de professional bepaalt de

kaders voor digitalisering en automatisering, want…


15

Waarom is het belangrijk dat de professionals de

kaders voor digitalisering en automatisering bepalen?


16

Sociale innovatie

• Sociale innovatie: vernieuwing […] die leidt tot

verbeterde prestaties van de organisatie en ontplooiing

van talenten (definitie van het Nederlands Centrum

voor Sociale Innovatie)

• Voor ons betekent dit: hoe kunnen we bijdragen aan de

duurzame oplossing van problemen?


17

Sociale innovatie (2)


18

Sociale innovatie (3)

• Een rechtsstaat voor iedereen? (rapport

Menselijk en rechtvaardig, HiiL, mei 2017)

• Er is pas sprake van een rechtsstaat als

mensen het gevoel hebben dat zij daar gebruik

van kunnen maken

• Daarom belangrijk om te kijken naar hoe we

het spreken van recht nog effectiever kunnen

maken


19

Verschillende ontwikkelingen

- Spreekuurrechter (rechtbank Noord-Nederland)

- Pilot Huiselijk geweld (rechtbank Rotterdam)

- Aanpak problematische schulden (rechtbank Zeeland-

West-Brabant

- Aanpak vechtscheidingen (alle rechtbanken)

- Preventieve rechtspraak (Community Courts)

- En natuurlijk: Legal Valley (rechtbank Gelderland,

gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en ketenpartners)


20

Sociale innovatie in New York

• Center for Court Innovation in New York

• Ontstaan na zero tolerance beleid in de jaren ’90

• Het justitieel systeem liep vast

• Judith Ann Kaye realiseerde dat het zo niet langer

kon doorgaan, omdat de ontstane situatie niet

rechtvaardig was…


21

‘We can do a better job!’


22

‘Benoem de problemen en voel je als keten

verantwoordelijk voor de oplossing daarvan!’

Red Hook Community Court (Brooklyn, NY)

• Voorziening in de wijk

• De rechter heeft een spilfunctie (regievoering)

• Gericht op het duurzaam oplossen van problemen

• Overtredingen en lichte misdrijven, familie- &

jeugdrechtelijke kwesties en eenvoudige civiele

zaken (veelal huisvesting)

• Fysieke verzamelplek van ketenpartners

• Veel zorg – en hulpverlening ‘on site’ aanwezig


23

Red Hook Community Court (Brooklyn, NY)


24

De empathische rechter

Project Buurtrechter in Eindhoven

Deelnemers: Rechtbank Oost-Brabant, Raad voor de

rechtspraak, openbaar ministerie, gemeente Eindhoven,

ministerie van Justitie en Veiligheid, politie, Raad voor de

kinderbescherming, GGz, Leger des Heils, reclassering,

advocatuur en andere partners uit sociaal domein

Doel: duurzame aanpak van multiproblematiek

Vraagstelling: heeft vroegtijdige betrokkenheid van de

rechter toegevoegde waarde?


25

De empathische rechter (2)

(Culturele) diversiteit in de organisatie

Scenarioplanning rechtspraak 2030: ‘Diversiteit is geen

keuze, diversiteit is de norm.’

Waarom?

1. Kwaliteit (een beter begrip van de samenleving)

2. Legaliteit (meer draagvlak in de samenleving)


26

De rechter van de toekomst

• Onafhankelijk

• Deskundig

• Extern gericht

• Digitaal vaardig

• Empathisch

• Naar analogie van de T-shaped Lawyer:

De T-shaped Judge


27

T-shaped Judge


28

DIGITAAL

ONAFHANKELIJK & DESKUNDIG

EMPATHISCH EXTERN

GERICHT

Tot slot: innovatie in de rechtspraak

Hoe bereiken we dit?

• Rechters en medewerkers inspireren en stimuleren om

initiatieven te ontplooien

• Meer sturing op innovatie (Commissaris voor innovatie)

• Samenwerking met departement J&V en in de ketens

• (Gezamenlijk) innovatiebudget


29

24 april 2018 Legal Valley Congres Maatschappij & Recht · Deelnemers: Rechtbank Oost-Brabant, Raad...

Documents

Transcript of 24 april 2018 Legal Valley Congres Maatschappij & Recht · Deelnemers: Rechtbank Oost-Brabant, Raad...