De nije metoade Frysk yn it primêr ûnderwiis

Wim de Boer - Ate Grijpstra Idske Bangma – Lisa Boersma

Meartalich ûnderwiis, in stap foarút

22 april 2015

in digitale omjouwing (ynklusyf edukative games) foar it Frysk

Afûk/F.A./Stenden ûndersyk

Wurdearring fan it fak Frysk en it brûkte lesmateriaal

yn it primêr ûnderwiis

Rapportsifers fan learlingen foar it fak Frysk

• Nederlânsk as thústaal: 6,2• Frysk as thústaal: 8,3

Learlingen oer it fak Frysk

• 50% fynt it fak Frysk dreech• Frysktalige learlingen fine it fak wichtich• Guon learlingen fine it fak net leuk (saai, klinkt

net moai, lessen binne net leuk)

Learlingen: leuke aspektenfan it fak Frysk

• Faakst neamd: filmkes• Kreative opdrachten (kleurje, puzzels, spultsjes)• Leukste materialen: Tsjek, WitWat, Tomke (en

it wurkboek fan Studio F)

Learlingen: minst leuke aspekten

fan it fak Frysk

• Wurdsjes leare, lêze en skriuwe en grammatika• Te lange filmkes, selsstannich wurkje,

werhelling• It basisboek fan Studio F

Wat soenen learlingen graach wolle?

• Faakst neamd: spultsjes• Mear filmkes sjen• Mear kreative opdrachten• Gearwurkje / mei-inoar dingen dwaan: aktyf en

boartsjendewei leare• Gjin ynhâld? Ja: mear skiednis, mear oer Fryske

sporten, mear toetsing (!)

Online fragelist‘Mei iens’ oant ‘Hielendal mei iens’:

• mei kombinaasjegroepen wurkje• dúdlik wêze oan watfoar leardoel wurke wurdt• mooglikheden om te differinsjearjen• aktivearjende wurkfoarmen• learlinen foar ferskillende learlingen (tink oan: FR/NL-taligen)

• learlingen kinne yndividueel op eigen nivo wurkje oan stavering en tiidwurden• taalopdrachten mei libbensechte situaasjes• dosint wol learling optimaal op syn nivo betsjinje• Frysk ferbine mei oare talen (Ingelsk en Nederlânsk)• útdaagjende ynternetopdrachten, sa as Webquests• kreative opdrachten• ynstruksjefilmkes foar stavering en tiidwurden• edukative games• projektûnderwiis

Wurkgroepen

Wurkgroepen

• Yn elke wurkgroep sitte:– metoademakkers fan de

Afûk – kurrikulumekspert– eksperts fan Cedin en

NHL/Stenden– twa minsken út it pû

(dosint, taalkoördinator, direkteur)

• 4 kear in deidiel byinoar west

ûnderbou

middenbou

boppebou

DigiLine ûnderbou

DigiLine midden-

& boppe-

bou

Studio F digitaal

• Tematysk, oanslutend by de Studio F-tema’s en de metoaden yn de ûnderbou

• Soad materialen yn in digitaal platfoarm• Lessuggestjes keppele oan taaldoelen

DigiLine ûnderbou

BefrijingsdeiDoarpsfeestJierdeiKeningsdeiSinteklaas

BeroppenBerteDeistige rûtinesFamylje en freonenIten en drinken

Bisten/BistetúnMaitiidTiid en telleIt waar

FakânsjeKompjûter en tabletMuzyk, dûnsje/sjongeSportToaniel

ûnderbou

middenbou

boppebou

DigiLine ûnderbou

DigiLine midden-

& boppe-

bou

Studio F digitaal

• Op basis fan de tema’s en de opbou fan Studio F

• Gebrûk meitsjend fan oare learmiddelen

• Underdiel ‘taalfersoarging’ giet middels in adaptive game

Studio F digitaal

Subtema: Groep 5

Subtema: Groep 6

Subtema:Groep 7

Subtema:Groep 8

1. Feest Merke

Skoalreiske Jierdei Tradysjes

Spylje in merke nei oan de hân fan kaartsjes mei rollen (sa kin ek differinsjearre wurde) Sweedsk feestrinspul

Reklamespot meitsje foar ferskate lokaasjes/parken dêr’tst hinne kinst mei skoalreiske (toaniel) Reklame echt meitsje en bûten minsken ynterviewe; wêr kinne wy hinne op skoalreiske en wêrom?

Sykje op internet nei sûne traktaasjes; meitsje in affysje / poster; lit se sjen Resept kieze, boadskippen dwaan, traktaasje meitsje; kin yn in grutter perspektyf setten wurde: traktearje op in feest (suggestjes feesten en resepten jaan)

Ferkiezing: wat is it moaiste feest? yn groepkes betinke hoe’tst dat presintearje kinst; kin ek in lokaal feest wêze, of in feest út in oar lân; boarnen: byb en ynternet (suggestjes jaan) Ynterview beppe of … yn de klasse; freegje nei feestjes fan doe; betink fragen

http://afuk.edufrysk.nl/game/games/view/7406?destination=/media_library/media_items?search%3Dmeunstertun&#access_token=281cad3049ef1fb3588cb5837bf3b575b912506b&expires_in=3600&token_type=Bearer&state=c40dea4de560163a0635e8978be28be6

Boartsje mei Wat foar spultsje

Klanken (& letters)

Rymje In groep wurden en 2 of 3 wurden; set de wurden dy’t rymje byinoar

Hokker wurd is it?

Lit in wurd hearre; selektearje it wurd datst hearst

Wurden

Goed staverje

Letters ynfolje (f,/v, s/z oefeningen)

Letterfolch-oarder

Meitsje in wurd fan de letters

Tiidwurden NL tiidwurd oersette nei FY

Wurdskat Ferbyn in NL wurd mei it FY wurd (en oarsom)

Boartsje mei Wat foar spultsjeSinnen

Diktee In koarte sin; selektearje dat watst heard hast

In koarte sin; skriuw de sin op

Wurdfolch-oarder

Meitsje in wurd fan de letters

Betsjutting

Sprekwurden In omskriuwing fan in siswize – ferbine mei de siswize

Ynterferinsjes Tiidwurd- folchoarder

ûnderbou

middenbou

boppebou

DigiLine ûnderbou

DigiLine midden-

& boppe-

bou

Studio F digitaal

• Midden en boppebou• Oanslute op de tema’s fan w.o.• In soad materialen yn de digitale

omjouwing, mei derby taalaktiviteiten, keppele oan it ERK

• Didaktyske kaarten foar leararen en helpkaarten foar de bern

DigiLine midden-

& boppe-

bou

Jo ideeën?

• Kies in groepke:– Lisa: Studio F digitaal (mb/bb)– Idske: DigiLine ûnderbou– Ate: DigiLine (mb/bb)

• 3 fragen:– Wat fine jo posityf, wêr wurde jo entûsjast fan?– Wat snappe jo net?– Wêr moatte wy om tinke?

Meihelpe? Op ’e hichte bliuwe?

Tank!

Basisprincipes voor een hedendaagse taaldidactiek

• werken vanuit betekenisvolle activiteiten, authentieke taken

• rijke interactie (veel taalaanbod én veel kansen om taal te produceren)

• communicatief handelen én erover reflecteren• motivatie• uitdaging • inspelen op verschillen tussen leerlingen

Van den Branden (2010)

Oare ynspirearjende oanpakken• Translanguaging: fleksibel en funksjoneel gebrûk fan meardere talen, gjin

strakke grinzen• Wurkje mei ‘ankers en rûtines’: Learkrêft bringt wat yn, wat bern ‘grypt’-

belibbingswrâld bern. Rûtine: ‘fertelstoel’, ‘redaksje-oerlis’• ‘Ontwikkelingsgericht onderwijs’: Vygotsky, Zone van de naaste ontwikkeling :

tema (6 wiken mei aktiviteiten sa as spul, byldzjend, petear) • Taalfoarming ‘taalrondes’: strukturearre rûntepetearen• ‘Kansrijke Taal’: 1 learomjouwing yntegraal (taal en wrâldoriïntaasje)

pedagogysk en didaktysk hanneljen• ‘Verhalend ontwerp/ ‘storytelling’: yntegraal (taal en wrâldoriïntaasje) yn in

trochrinnend ferhaal • ‘Onderzoeken & ontwerpen:’ eksperimintearje, ûntwerpen fan in produkt,

ûndersyksfraach opstelle• ‘Ruimte voor leren’: yntervinsje projekt ferbinen fan taal en learen, (2)

projekten p. jier: oriïntearje, ideeën útwurkje, útfiering, presintearje