De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

188
 De Dei tsjin de nacht view Fechner  tredde edysje Leipzig  printe en útjûn troch Br eitkopf & Hartel 11  !" yngong" !!" Histoarysk aspekt" !!!"  Basic p#nten fan de twa views tsjin elkoar " !$" %ntwikkeling útgongsp#nten fan de Dei" $" osityf ûntwikkeling st#iten fan Dei tsjin it negations fan nacht werjefte" 1" 'od"

Transcript of De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

Page 1: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 1/188

 

De Dei tsjin de nacht view

Fechner  

tredde edysje

Leipzig printe en útjûn troch Breitkopf & Hartel

11

 

!" yngong"

!!" Histoarysk aspekt"

!!!"  Basic p#nten fan de twa views tsjin elkoar"

!$" %ntwikkeling útgongsp#nten fan de Dei"

$" osityf ûntwikkeling st#iten fan Dei tsjin it negations fan nacht werjefte"1" 'od"

Page 2: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 2/188

" ( De sens#ele wr)ld fan optredens"" * De siel stjer fraach en planten"" + De ierde yn it ,ysûnder"" - De Beyond"" . !t kwea yn de wr)ld"

$!"  /eligie#ze views en perspektiven"

$!!"'la#,enss0tze"

$!!!" De lde en 2ije Dei werjefte"

!3"  De trije prinsipes fan it lea#we fan 4e dei"

3" 56 7eology de dei werjefte"

1" 8achliches"" ( 7aalk#ndich"" * De i66#ta,ility fan de 'odlike Being"

3!"  Foar siel fraach"

3!!"  5p 4e lear fan4 e tako6st"

3!!!"  5er de ,e6iddeling fan alge6ien en hegere geastlik li,,en 6ei de nat#er"

3!$" 7o teleology"

3$"  De wr)ld wûnder fan wille en pine"  5pti6is6e en pessi6is6e"3$!"  De fraach fan de frijheid"

1" lge6ien 9fwagings"" ( Fertsjintw#rdiging fan indeter6inis6"" * Fertsjintw#rdiging fan deter6inis6e"" + 'e,ed"

3$!!"  De wet fan ka#saliteit"  !t konsept fan de 6acht en de ûnderfining circ#iting"

3$!!!"rinzip de oanstriid ta sta,iliteit as finansjele prinsipe fan 4ewr)ld"  sychophysical hypoteze fan wille en pine"

3!3"  :at feroarsaket en 6achtige ús te akseptearjen in ,ûten wr)ld en hoe fier inkennis fan syn nat#er is 6ooglik"

33"  ;ediation Day view 6ei de wittenskiplike opfetting fan de nat#er"

33!"  Basic lykwicht fan fysike en yntellekt#ele prinsipe"  D#alis6e en 6onis6e"

33!!"  8et de dei each op ;onadologie"  8ynechologische werjefte fan 6onadologicaltsjinoerstelde"

33!!!"  8pirit#alist"1" posysje de dei each op it spiritis6e"

Page 3: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 3/188

" ( osysje fan it spiritis6e nei religy"" * ersoanlike op6erkings"

33!$" <kstra op6erkings te rjochtfeardigjen de dei werjefte"

33$"  =onklúzje"

  !en 6oarn siet ik yn Leipzig /osental op in ,ankje ,y it 8witserske cottage enseach troch in gat> dy4t tastien de ,oskjes> op 4e foarkant fan it wreidet prachtige gr#ttegersfjild te ferfarskjen 6yn siik eagen op grien d?rfan" De sinne skynde helder enwaar6@ de ,lo66en seach kle#rrike en le#k út de :iesengrAn út flinters fl#tteredhinne en wer oer en t#sken harren> fûgels waarden tsjotterjen ,oppe 6y yn 4e tûken>en troch in 6oarn konsert ynfallen de lûden yn 6yn ear" 8a de sinnen waardendwaande en tefreden" ;ar foar reizgers wend oan de gedachte ,erikt sa4n

tefredenheid is net lang> en sa wove fan de w#rkgelegenheid fan 4e sint#genstadichoan in geast wedstriid út> ik sil 6ar sp#n in ,ytsje fierder en spylje 6ear ,esteld"

  8trange ,edrog> ik fertelde 6ysels" n prinsipe alles is foar 6y en o6 6y nacht enstilte@ de sinne> dy4t liket 6y sa ,riljant dat ik rea oan har keare 6yn each> ynwierheid> 6ar in tsj#ster> yn 4e tsj#stere siket syn wei> ,al" De ,lo66en> flinters lizzeharren kle#ren fioelen> fl#iten harren toan" n dizze alge6iene tsj#ster> forwoastingen stilte leit wat hi6el en ierde> hovering 6ar ien> yntern helder> kle#rde enklinkende> nat#er> nei alle gedachten sels allinnich p#nten út 4e nacht> sink yn it wer>

sûnder wat fan harren ljocht en lûd fan liet te sjen elkoar sûnder wat ferljochte t#skenharren> prate 6ei elkoar> sûnder wat t#sken harren ferdronken" 8a hjoed d#s it wie fanit ,egjin 9f en dat sil w?ze oant yn ivichheit" :at ik sizze> earder 6iljarden fan jierren

Page 4: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 4/188

wie it net k)ld gen9ch> en hoe lang dat d#orret> dan sil w?ze te k)ld foar de foarriedfan sokke w?zens" Dan alles sil folslein tsj#ster en stil w?ze as foar"

  ;ar ik koe yn sokke 4ko66e a,s#rd ideeC !k ek net út@ !k kaa6 allinne o6 it feitdat jo ka6en út en fûn it n#ver dat 6en hat ko66e sa alge6ien is" Binne der noch detinzen fan 4e hiele tinken wr)ld o6 6y hinne" Hoefolle en wat se graach skeel> is it

filosofen en nat#erk#ndigen> 6aterialists en idealisten> Darwinians enntidarwinianer> 5tterdokse en rasjonalist shake hannen" !t is net in ge,o# ,lok> 6arin hoekstien fan de hjoeddeiske wr)ld view> dat it is krekt sa4t ik sei it is@ ,liid dat senoch sti6t yn wat" :at wy yn 4e wr)ld fertelle ús> 6yn harkje> it is allegear krekt úsynderlike ferskining> in 6islieding> dat kinne jo loovje> lyk as ik haw l?zen datkoartlyn@ 6ar ,li#wt in yllúzje" Ljocht en lûd yn it ,ûtenste> regeard troch 6eganyskewetten en kr?ften> noch net per6eated it ,ew#stw?zen fan 4e wr)ld op ,iologyskeskepsels ek ,inne krekt ,lyn sto66e wave treinen> thwart de 6ear of 6inder8hattered 6ateriaal p#nten út de eter en de loft> en allinnich doe4t se nei alle

gedachten dogge allinne as se tsjinko66e deselde nei in ,epaald p#nt> w#rdeo6setten nei it aaiwyt tangles fan ús ,rein troch de spirit#alist 6agic fan dit 6edi#6yn gleon klankryk trillings" 5er reden w?zen> 6ear detaillearre foarsjennings op dizzestaveringshifker o6 te pleitsjen@ oer it feit jo in oerienko6st@ en fan alle tinken enteoryen fan kennis> d?r4t filosofy w#rdt w#rch sels no en leech> as te jaan ,erte infilosofy> gjin liedt ta twifel oer de krektens fan dit feit> of it 6oast w?ze te ferklearjende twifels #nsolva,le te s6ash> of de wr)ld yn in vlek fan stof> de ienige hi6sels> 6ar net ferljochtsjen de wr)ld"

  :ylst de nat#erlike 6inske tsjin dizze wiisheid" Hy lea#t dat er sjocht de o,jekten

o6> want it giet o6 hi6 is echt helder> de sinne ,egjint te skinen net allinne efter syneach> dat de ,lo66en> flinters ,inne sa ,ûnt as se ferskine oan hi6> de fl#iten> fioelensyn toan jo# hi6> net oarso6 krije fan hi6> koartsein> dat der in ferljochting entoanen troch de wr)ld ,oppe hi6 en út yn hi6" ;ar it kin leard troch de wittenskip>en no 6ient te w?zen sa yntelligint dat er hat in yllúzje 6inder" De yllúzje ,li#wt wier en 6ocks syn kennis as dit gek syn yllúzje":at hat einlings rjocht fan ,eideC !t is wisdat de yllúzje is nea s?ft@ is de kennis dat it is in yllúzje> nei alle gedachten as f?st> enit is net earder sels in yllúzjeC :olle wy 6oatte 6ar it sizzen dat earlike is de ,?ste

 ,elied> 6ar dan> o6 te kearen dat> wat is it ,?ste ,elied> is earlik> w#rde

lea#d" dat sil net fan tapassing op denat#erlike werjefte fan saken C

  a soe net ,ang dy nachtlike each fan hi6sels> as jo> de spegel is h)lden> se seikrekt itselde> it wie se sels> wat se sjocht yn it@ en 6oatte noch identifisearje 6ei it elk fan syn treinen 6ei wat refleksje" ;ar sy sille w?ze kinne o6 te ,estean 6ei sokketrekken oan 4e wr)ld> as dit yn ,e#rt ,egjint te sin ,ringeC Leaver> de wr)ld soehawwe sjen de hiele %ner,a#lichkeit dizze ferzje> al de i6pro,a,ility fan it itselde> alde swakkens fan harren redenen altyd sa dúdlik as 6y yn dy ûre> sy koenen nea westhawwe foar de wr)ld werjefte" 2o dúdlikheid is de l?ste yn dy dingen> it l?ste sil ek

w?ze dúdlikens"  ndie> 6yn lea#we dat> sa wis as de nacht de dei> op dy nacht werjefte fan de wr)ld

Page 5: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 5/188

ien dei in dei werjefte sil folgje dat> ynstee fan te stean yn tsjinspraak 6ei denat#erlike each fan dingen> earder ropping it en yn 4e fine oarsaak foar in nijeûntwikkeling" :ant> weifloeit dat yllúzje> dat rint de dei yn nacht> dan fansels alles$erkehrte dat giet 6ei it> en it is in soad> 6oatte ferdwine 6ei> en de wr)ld ferskineyn in nije kontekst> yn in nij ljocht> 6ei nije positive aspekten"

  8a dat it ljocht sjoen ,oppe ússels yn 4e wr)ld> it lûd kin heard> der 6oat in seeingen harksitting w?zen sa" <n 6en net al oars heard fan in 'od> dy4t oeral oanw?zich eno6niscient h)ldt sway yn 4e wr)ld> foar de nacht werjefte> 6ar is syn dúdlikens as itea foar har noch> ,oppe it al@ w?ro64t de wr)ld sa tsj#ster> stil en iens#6 ûnderhi6" Foar de dei de ferzje fan de wr)ld w#rdt ferljochte troch syn fizioen> troch it lûdfan syn earen@ wat wy sjogge foar hi6 út 4e wr)ld en hearre inkeld de l?ste ,e#rt fansyn eagen en earen@ en ,oppe alles> wat er sjocht 6ear as wy fan 4e wr)ld en harkje>noch heger as yn ús ,o#t op yn hi6" E 2ei de nacht werjefte fan 'od 6oat gjin ljochtte sjen> gjin lûd te hearren> oarso6> de ,line ljocht> de d9ven lûd gjin 'od@ en sa is it

ko6t 6aklik 6ei it ferlern iene de oare en groeiende 6aterialis6e 4e grûn@ ;ar nei dedei werjefte sawol wat 6oat o6 ek overwhel6ed en ien h)ldt de oare@ sa6aterialis6e sakket ûnder de grûn" E 8a de hiele h)lding fan 'od feroaret út 4e nachteach op de dei de ferzje fan de wr)ld@ en hoe4t it feroaret de ferh)lding fan 4e 6eastfoarko66ende en d?ro6 heechste geast oan4 e wr)ld> ek de ferh)lding fan alleyndivid#ele geast oan 'od en de wr)ld feroare"

  ;en freget hi6 9f wûnder ,inne jo sa fet as o6 wolle overthrow de hjoeddeiskewr)ld werjefteC !s net sizzen dat de wr)ld> 6ar w#rdt ferienige yn dat each yn haroer,lea#ne tsjinstanner hassles yn earste> l?ste en heechste dingen dy4t pop#l?r jo te

roppen de nacht view> ,ewiis gen9ch dat it is f#ort it needsaaklikerwize op denat#erlike werjefte fan saken C

  !t soe w?ze as se krekt net witte soe it net iens yn alles fer,ûn 6ei dizzewerjefte" 8a sjoch ik leaver de reden dat it is> dat it is #nany6 yn dateach" Ferneatigje de knopen converge yn de ûnderwerpen en stick tegearre> sa sil al itgat t#sken 6ienskiplik foar alle@ 6ar al falle útinoar@ ferskaat f#tile en w#rde 6akke9fwikseljend hand foar ferklearjende ,esocht en as al de wr)ld 9fpraat op infûne6intele 6iscalc#lation yn 4e stelling dat twa en twa is fiif> sa soe ,ringe de hielewr)ld rekken yn oeriensti66ing d?r6ei" n sokke eksperi6inten> wy ,inne noch

opsletten"  =ick yn 4e sealen fan4 e filosofen> d?r4t de ;ystery is a,G#0lt 6ei syn eigenoplossing" :at jo sjoggeC s dingen G#arrel hi6sels> ik en netEik> twinge en út>ienf)ldige w?zen> a,sol#te> ter6yn> wil> ûn,ew#ste oan de na66e fan wat 6akke itnacht en stilte út de yllúzje fan in gleon klinkende wr)ld> ja fan ro6te en tiid sels>6oatte prod#searje yn ús@ en de dapperste oan,od foar de reden fan ,estean> fan allesertifikaat ,ar> s6iten alle rekkens> noch 6ar dy na66en 6ei regels dy4t harselsa,stracted út de wr)ld fan de yllúzje> en rinne o6 ,y it hjoed@de Divines 6ar lilkenstsjin har en ,inne sels 6ar iens op wat tsjinsprekt 6easte"

  5p dat Hades deselde wr)ld> se hawwe in tagelyk al6achtich> allesEwiis> alEgoede'od 6ei a,sol#te frijheid koe 6eitsje in wr)ld as er woe@ en hy 6akke dizze wr)ld

Page 6: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 6/188

fan tsj#sterens> fol fan w?zens dy4t ferfrette inoar> fol fan sykte> gewaaks 6islearjen>hydrogenE en Fe#ersnot> ûnheilen fan alle soarten@ en hja leare ús dat sa4n god soe nets#it sa4n wr)ld en sa4n wr)ld nei sa4n god w?ze foar in part in res#ltaat fan ús sûnden>wat flater fan ús lege kennis" Hoewol4t #,iG#ito#s en allwirksa6 sa dat sûnder hi6net ien hier fan ús holle falt> hy is in protte te heech foar ús> as wy kinne witte neat

oer hi6@ de sterkere 6ar wy 6oatte lea#we yn hi6> en alle tsjinstellingen dy4t lykjeoan ús te fertellen ús troch syn inco6prehensi,ility"

   2at#eriis 6ar ,eare te laitsjen> wittende> dat se allinne der ,inne dy4t witte wat> en ,liid fan it feilige 6anieren altyd 6ear te witte" n de nerve se hawwe it wis tekensen 6iddels fan fiellen en it ,rein> it ynstr#6int fan 4e geast> oarekant d?r4t de wr)ldhat none> is gjinien" 5ft Hoewol4t der trillings yn loft en eter op de nerve#zeBoppedat> se witte dat trillings ,etsj#tte allinnich yn fosfor protein gevoel> en freegjeo6 ,esk9gje psychology as in tûke fan skiek#nde fan stienkoal> fosfor en soerstof ynde protoplas6 is de geast" E ;ei de protoplas6> as 6ienskiplike pri6?r stof fan

sen#wen en olyps> ,egjint in twadde skepping> fan geastlike dingen@ 6ei de kennisfan protoplas6 wie it earste folsleine ,ea6 yn 4e wittenskip fan dy dingen@ en nei delearlingen fan de nat#er hawwe fergetten hoe4t te oan,idden 'od as de 8kepper fandy dingen> se oan,idde it go#den keal fan de protoplas6 nei it" E !t each liket 6akkefoar it doel fan sjen dat nat#ralisten witte dat it sil allinne h)n sûnder taken foar indoel" E s filosofen en 7heotogen frijheid en needsaak dri#wfear as twa ferwevecircling flinters tireless gearw#rking 6ei inoar@ nat#ralisten witte hoe4t alles hearrichyn 4e wr)ld> ek li,,en en fiellen> in inviola,le j#ridyske needsaak@ de wr)ld oer6insken en ,isten> 6ar ek is dea> n#6,> o64t it syn ko66ando acht jo#t deselde

needsaak" E De geastlike hynders tinke se lûke de wein fan de saak@ nat#ralisten wittedat se earder trea#n f#ort út de koets fan 4e saak"

  !s net letterlik de djipste en heechste en 6east acc#rate yn dingen geastlikewiisheid hjoed> elk en alle al arg#6int yn 6ei de oaren" <n alles wat falt yn 6ei dygr#tte gat of hingje sadat jo folgje it> dat tegearre"

  'r#tsk fan dizze wiisheid folslein dwaasheden wy sjogge pityingly del ,y deienf)ldige ,eskieden dwaasheid fan 2egroes en 7#rken en tinke ferline ie#wen tew?zen fier foarút> want hja hie wat fan dy dwaasheden noch 6inder" ;ar wy koenenw?ze fierder fan ús AndhIlzchen dy4t noch fierder nei ill#6inate ús as al dy so6pen

fan nacht view ,inne d9ve en ta sinken ,rocht"  !en kear foar de wr)ld werjefte feroare op it gehiel> se sil net ,y steat w?ze o6 teferoarjen werC Hoewol4t ik ,edoel vor,lickend> is it net it feit dat it ann#learings defoarige negating op nije etappe> 6ar dat yn de 6east s#,li6e aspekt fan 4ehjoeddeiske wr)ld werjefte foar offsetting de priis jûn rykdo6 fan4 e eardere@ 6ar ditw#rdt ûnder oaren dat it ann#learings dat nacht werjefte"

  7inzen fan dit soarte> dy4t yn 4e rin flechtich> w#rde hieltyd 6ear útwreiding enfergr#tsjen> kaa6 op 6y as ik seach op dat 6oarns út4 e ,ank yn 4e griene> net wis>

dan earst> 6ar 6ei in nije dri#wende kr?ft> kaa6 op wienen"  De oare deis> Looking foarút> út deselde ,ank> ik tocht oan nei alle foarige noch defolgjende

Page 7: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 7/188

  ;yn each kin fernear ,y elk relapse fan syn sykte is net l?zen in ticht,ylizzendeskri#wen> net 8#nshine de strjitte> gjin sinneflekken yn 4e kea6er" ;ar o6 ûntsiferjede gr#tte fiere 'east fan it ,edri#w> it fielt as geve eJercise@ yn hieltyd 6ear fiere it isrjochte te sjen> de 6ear dan sil w#rde soargen foar it opli,jen> it gr#tste part fan 4eopfettings yn4 e s#vere hi6el> d#s it altyd draait fan tiid ta tiid o6 te gean" K:at ik

ferlykje 4,etsj#tteCK freget 4!@ alles kin w?ze ,ernich 6ar ni66e as in sy6,oal fan watgeastlike" <n ik ,etsj#tte dat tagelyk 6oaiste en tr#est ynterpretaasje fan it ,yld leityn it feit dat as it folk it ierdske oanw?zichheid en oanw?zigens harassed> hy 6oat neirjochtsje syn ,lik allinnich yn de fierte en hichte te finen treast> sa feilich> yn elkgr#tter ,reedte en hichte hinget 9f fan hi6" n de dei werjefte> 6ar ik fûn it 6ear astinken> iepene eagen nei dizze werjefte> lykwols> de nacht werjefte fan de 6inskeninkeld ferwiist nei it@ 6ar it is de werjefte iepene allinne foar de dei werjefte"

  <n ien idee dat waard ,erne net it ,#ro allinne> en syn gelegenheid !k wol asoantinken oan de ynfiering fan dit dok#6int" !t wie yn 8assnitz de see> dat ik woe te

gean yn 4e prachtige ,eech ,osk dat liedt út 8assnitz op :aldhalle troch8t#,,enka66er" o> dy4t hawwe gien in lang li,,en 6ei 6y ,lea#> w#rch fan 4egongen fan de 9frûne dagen en jierren wero6> en sei K!k sil net graach gean allinnich

 ji66e@ dy koe verdwalen@ och> en hoe4t it w?ze sil as ik ji66e> yn 6iskien net lang>6oatte lit har gean allinne" K K:a wit>K seit ik> Kas jo tinke dat ik ,in> of jo> 6ar lit netûnth)lde ús"K ;ar ik tocht oer it doe4t ik gie nei de ,osken allinne@ tocht fan deûneinige leafde en tro#> dat hat laat 6y troch safolle jierren" !t ,oek rjochte 8kyward>de ,la#we loft arched oer it> de sinne s6iet syn Flashing rekkens yn en út 4e seen lyngie in lûd yn4 e ,osk" !t wie as in gr#tte akkoard fan 4e hi6el> ierde en see> dy4t soe

sl#te en einigje yn gedachten de deis werjefte yntern" ;ar de tinzen fan it hert wegereoan ,asis@ !k tocht> kin ek foldwaan jo dei view 6ei syn hege> ,reed> dúdlikeopfettings fan en allinnich dyn eigen hert op dit 6o6int> en dan wat harren views en

 perspektiven> as se kin net> hwent gjinien kin> is it nea kinne" Fiele o6 ien 6ei in oarhert> dat is de tefredenheid fan it hert@ dat it net nedich in wr)ld werjefte> en dat kinw?ze nettsjinsteande alle wr)ld view@ as alle ro6te foar twa h#tten is tegearre> dankinne sjen op de wr)ld o6 sa4t it wol" E ;ar al ga# rose ,oppe dizze sti6 in oaresti6" ;ay o6dat it hert yn 4e 6inske wol syn tefredenheid allinnich> hy is net inkeldfan syn hert@ en hat de Day net te ,ieden har ,lik yn 4e fierte> hichte en it ljocht it hertin foldwaningC 8els net sa dat oer de folgjende d?r4t it nedich foar it 6o6int en 6isterint" 5er de foldwaning is ien te witten 6ei in oare persoan syn hert hat ús lijen enwille oan syn dri#wers> net arg#6int 6ei it> 6ar ,esker6jende en protectively> detefredenheid is ien te witten in skepsel dat de fre#gden en leed fan alle syn skepsels>sa ek de twa ûnderling tro# herten> hat oan syn@ en dit is net de 'od fan 4e Day" 7waherten 6ar dy4t no ien> dat soe altyd w?ze@ en jo ,ang dat dea is de ,annen dy4t no6eitsje iene nei de oare ,rek> d#s it is de eangst fan 4e nacht view@ dea yn Daywerjefte earder ,rekt de ,annen dy4t no ,eide skiede jo út elkoar"

  <n wy ,inne net de wr)ld sels o6 6ear oan it hert en is 6ear nei ús herten> doe4t de

sinne syn glans> de loft w?ze ,la#> de see syn leven tro# ,ekend 6ei ús> it ,oek foarde ,ile o6 falle nei ús ta waar6> siket allinne oan hi6sels te genietsjen ljocht enwaar6te> as wy allegearre krekt lied fan 4e wr)ld> lykas de nacht werjefte fan it

Page 8: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 8/188

ligen" %nder Fire> dat fereasket de geast> it hert freget skient6e@ 6ar der kin in6oaier wr)ld as d?r4t de skient6e sels is de wierheid" <n it is der" 7he6 troch de deiwerjefte 6ar tige 'od fan 'od> dy4t sjocht en heart alles> 6ar> te w?zen diel fan it sadocht hy dy4t sjocht yn syn sinnen en heart

  ;ei dizze tinzen> it hert wie tefreden> en alle hert kin w#rde s?dde> dat 6akket de

tinzen fan 4e dei each op syn"  :at folget yn dit dok#6int> is 6ar de útfiering fan 4e foarige tinzen> in koartereneffens de wichtichste f#nksjes yn dit earste> in oare nei ferskate wichtichste p#ntenyn it twadde part fan it skript"

  ;ar no> de nacht view is ien> en hja kin w?ze krekt hi6sels en oaren troch wearze>dat se allinne dúdlik ,egrepen yn 4e eagen> sa is it wier 6ar allinnich te setten harren

redenen ek> o6 te 6eitjen" /edenen deselde 6ar> op syn 6inst oan,elangjendeko69f> 6ar der 6oat> ,inne ek d?ro6 gjin rjochtfeardiging" :at kinne se w?zeC

  Hoewol4t> yn 4e 6oderne wr)ld is der gjin ferlet dat hat noch nei freegje o6 redenenfan nacht view@ it is o6dat it hat ,estien foar sa lang" :y ,inne as tsjintw#rdich dykevers dy4t wenne altyd yn tsj#stere hoalen> waans foar)lden hawwe wenne yn it@ sehawwe gjin 6ear eagen oan it ljocht@ !t kin add te kringen> se sjogge neat fan it> enseach dat in sha6> hy 6ar ferrifelje" De yn it tsj#ster Maverns fan de nacht viewfolwoeksen> hjoeddeiske wr)ld is de dei werjefte sa4n ljocht@ o6 4e nocht al de redendat it liket@ 6ar as jo harkje nei reden dat it net ferskynt> en jo sille allinne hearre

dyjingen dy4t folgje út de nacht werjefte allinne" Dat op hi6sels is 6aklik weggefegtestrie@ 6ar as jo sweep wei dit strie> sa te sweep 4e flier> dy4t droech en stjoert kearen>net wei" !k sin de djippere fertsjinsten> dat koe ,epale de wr)ld o6 te kiezen foar sa4nsicht> en deselde konklúzjes 6ei redenen o6 ,etiizje har"

  s is it ding dat is fan 6ear alge6iene en djipper reden de nacht werjefte" 7e r?den'od út 4e heidenske fersnipeling yn de wr)ld details en te ,oppe harren leechl)ngoed> dat hat teology> yn tsjinspraak na66entlik distillearre 6ei spre#ken fanharren eigen 6iddels en hieltyd op4 e nij hi6sels tsjinstridich> fan 4e wr)ld> de goadenyn tsjinst ingelen o6foar6e> dy ferheven ,oppe de stjerren" <n no> net allinne

goddeleaze> 6ar fan 'od 6akke oerstallich w#rden 6ei in oerdracht fan 6eganyskekr?ften yndie sûndich fallen fan hi6> de wr)ld as is foar 6jittingen eneksperi6inten fan nat#erk#ndigen foar L#k#,rationen de filosofen> en it 6is,rûktroch w#rden fan teologen ,eheinde" 8a de godlike ,ew#stw?zen hat syn ynh)ld fanûnderen> de ,ernich optreden ferlear syn gearhing fan ,oppen> dat is volatilized oan itûngryp,ere> dit dwindled del nei in pear restanten"

  8a4n sicht fan dingen> lykwols> dy4t cleaves it ,estean yn syn fer6idden> de wr)ldgedo#cht ynh)ld fan syn gerei en d?r6ei spilled> 6eie net de l?ste> sa wie it net deearste@ <arder is 6aklik nei de earste helte> de twadde helte> d?r4t wy hawwe

ko66e@ de wr)ld is 6ar ien kear al it folsleine ,rek> dat is net sa folle yn eksterneoanfolling iene troch de oare> as yn ferfolling fan ien troch de oare> hichtep#nt fan ientroch de oare@ en as sadanich> jo#t is de Day"

Page 9: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 9/188

  ndie> fan 4e 6iet 9f oan de heidenske ,esjen 2at#erk#ndige en !ntellect#al sa ,ytsje te skieden fan it folk as yn 6insken en te ûnderskieden wie wyt> de nat#erlikewerjefte fan saken" 'jin kening sa 6achtich> prachtige en woldiedich as de sinne> in

 ,ea6> net 6inder> 6ar oars li,,en> groeit> stjerrende as in 6inske" D?r4t no allinne> asús :izen sizze> so#lless in Fire,all draait> dan l#ts syn go#den wein Helios yn stil

6ajesteit@ in Dryas wennet yn elke ,ea6> en wat sil nea fiele kwa nacht view>fielde" s al net itselde oeral ûntwikkele en opkreaze 6ytysk> dit is de werjefte fan 4ewr)ld> wat wy sjogge alle folken> harren ûn,e,o#d steat> kinne wy efkes hjoed

 ,egjinne" ;ar dat is 6ar ien> sizze de legere de helte fan it folsleine werjefte" Denat#erlike 6inske sjocht út de natoer> 6ar altyd op in tiid allinne frag6inten> en fettetit sels trochskinende ek selsstannich yn it each@ de oerienko6st fan al yn ro6te endúdlikens oer harren relaasje 6ei it #nivers#6 ûntko6t hi6@ en dat is wat de Dei asfolweardige en folsleine oer de heidenske werjefte fan Boppedat en hat tafoege tefangen"8e ,egrinze 6ei net lorenen sp#l ek de fer,ining fan de stikken yn it each> en

 penetrates 9fhinklik d#alistyske of 6onistyske ferzje en neiko66en foar har de wr)ld6ei in 6ienskiplike godlik w?zen of stiet út heel> en rjochte yn in 6ienskiplikeienheid sa op"

  De kristlike en isla6ityske lear hat laat ,ûten de heidenske konsepsje@ 6ar ynsteefierder nei #nifoar6e top en klear is> se gewoan 9ftanke" te ferrykjen in ûnder alle6oast foar,y dy goaden" 8y hat l#tsen al leger ûnder in top nivo> se arrestearre enoanklage yn de loft en sa weisakke yn 4e nacht de nacht werjefte" De dei werjefte 6arit tilt wero6 nei de dei> ,o#t it ûnder de top stap en no 6jit de godlike hichte op itnivo fan de hiele trep" <n ik woe sizze> dat der sil in tako6stige wr)ld view> wat ik

tink it Day fated te heljen de rykdo6 fan in earder wr)ld werjefte yn de 6eastferhevene p#nt fan view hjoed" n dizze k#rs#s> 6yten en dog6as 6en sil 6oattesakje de oare> ,ringt elk te oanfolling op it gehiel> is ,esocht o6 folslein 6iette>sûnder lykwols d?r6ei ko6pensearjen foar it ferlies fan oaren"

  !n slinger 8wings allinnich oan ien kant> tilt lichtjes oan it> de trilling stadichoanferheget> sweeps alles tegearre 6ei it yn syn ,aan> ferla66e wer tano66en l?ste@ ende slinger tinkt in ,eweging> dy4t lang o6 let tano66en> kin net hawwe it rjochtrjochting@ 8a it reverses> ropt wer swak> de ,eweging is sterker wer> sweeps allestegearre 6ei it yn syn ,aan> ferla66e en ferhege lang o6 let@ en sa de slinger úteinlik 

ko6t oan syn sint#gen dy4t ,eide rjochtings hawwe deselde rjocht@ en nei hokker fan4e twa is swing fan no> dan wit op elts st#it> it triljen is allinne 6ei de prestaasjes fan ,eide fol" Hoe4t de wr)ld werjefte hat efterinoar levere yn twa rjochtings@ de twaddeis ticht ,y stalling wer> en d?r6ei ek de tiid fan einige refleksje naad"

  Der sil altyd ,li#we in hypoteze dy4t de Day ,egjint hjir> hoewol4t it koe ni66e inoare útgong ek dat it ,ernich #terlik rint ,ûten de yndivid#ele skepsels út troch dewr)ld@ ;ar d?r 6ar net 6inder ,li#wt in hypoteze d?r4t de nacht werjefte is woartele>dat de wr)ld is fol fan tsj#ster en stilte t#sken de yndivid#ele skepsels" ;ar de earstehypteze is 6ear stichtlik as de oare per se> sti6t ,etter 6ei de nat#erlike ,egryp fan

saken> jo#t 6ear ,ewiis en doelen in ,reed en heech ûntwikkeling yn positive ter6enen lit sokke gr#tte treinen nei 6ar ien 6anier o6> lykwols it hat ,rocht de oarenallinnich in part negatyf en in part 6ear of 6inder tsjinstridige regels en

Page 10: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 10/188

konk#rrearjende views"

  Dat is wat ik ,esykje te sjen yn it folgjende> en dat is wat sil ien dei foechs#6 deûntwikkeling fan Day oerwinning oer de nacht view> ynstee fan ,ringt it ta in fierdereûntjo#wing> 6ar tani66ende op hi6sels net te ûntko66en oant ferstriken droegentroch w#rk"

  Fansels> de taak is gr#t" s 8int Mhristoph in ,ern dat de wr)ld waard ,epaald tedragen ien kear> foar de tiid w?zen 6oat ni66e oer de rivier nei it folgjende ,ank> isit net dreech o6 it syn taak dy4t de weagen anliefen tsjin syn foet en drige te

 ,ehinderje it> 6ar dat it ,ern it langer de oergong> de dreger foar hi6 wie" 8a is it nette d#rchwatende floed ljocht yn 4e see fan ferjitlikens verrinnender ,eswieren> dy4t itdreger de taak fan4 e Day> hjoed 4noch wol in ,ern ,ringe oan4 e igge fan 4e tako6st>6ar dat se op harren wei te dwaan sa troch harren tani66ende ûntwikkeling syn6acht driget te groeien> 6ar wylst se sille ek fersterkjen syn foech o6 dat te dwaan"

  8afolle negations en tsjinstridichheden yn 4e nacht werjefte gear en de 9fskiedingfan it> sa fier as posysjes en út4 e dei werjefte" s ,eide ,inne wier> dat de psyche út

 ,oppe ússels net 6ere #terlik> 6ar o,jektyf ferspraat troch de wr)ld> en dat setegearre út yn in 6ienskiplike ,ew#stw?zen> 6ei as hichtep#nt> sa is noch andres sawier" Hat net de 6insklike geast ta ,ernich #terlik en konsintraasje d?rfan yn in6ienskiplike ,ew#stw?zen is net gen9ch@ Leaver wat 8t#fen,a# geastlik li,,en tri#wtin t#skenlizzende@ Hoe folle 6inder kin de godlike geast it hawwe gen9ch nei ûnderoaren it 6insklike sels yn syn ,reedte en hichte@ want dat is oer it l?ste gr#ttewierheden de tredde" 7roch ús hiele sin fan it li,,en is overlapped troch it alge6ien>is it net fallen út syn kontekst> en sa docht ús ,ew#stw?zen nivo fan de alge6ienew#rdt allinne gien sûnder dat fallen út it> sa ,esletten ús hiele ,ew#ste li,,en yn italge6ien 6ei" ;ei elk ,esykjen> o6 it oars> p#nct#red> ,r#tsen of entteert nei degeast fan 4e wr)ld> 6ar it is ek de wr)ld fan4 e geast> in #nifoar6e gearfetting> entriennen de tried fan nat#erlike o,servaasje" s it 6insklik liche6 is in part fan denatoer o6 it nei ,ûten ta forskining 6ateriaal wr)ld> de dy4t ta dit liche6> sels ynternforskining> geast fan 4e 6inske part w?zen fan net 6inder hi6sels net geastlik w?zen>dat is in part fan it hielal> en de ienheid fan4 e 6insklike geast 6ar in lytse fraksje

wearde fan 4e ienheid fan de godlike geast"  <k ferfollet yn prinsipe allinnich 6oaie w#rden> dy4t> sa ,rûke dat graach> 6ar jo#gjin res#ltaat> de 6o6ento#s wierheid dat wy li,je yn 'od en ,ewegen> en hawwe>en Hy yn ús> en dat er oarder al ús tinzen witte hoe4t wy ússels" =in ek nei allegedachten in spoek de oare ekstern tafoege opC

  8els tocht dat te w?zen it iennichste 'od oer it heidendo6 addition@ 6ar liet oan 4e6insklike geasten ,inne 6akke as lytse 9fgoaden neist 'od> ûnpartidiE ge datnjonken in ûneinige geast is gjin plak foar einige koppen" Fallen geasten wenje ûnder

'od hel> ,y einsl#ten jo hawwe it sels o6keard> en ynstee fan 4e 6insklike geast ynrelaasje ta de op en ûnderwerping oan tinke godlik> jo gr#tste de 6inske> troch it6eitsjen fan de godlike nei in 6islieding yn4 e 6inske"

Page 11: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 11/188

  :ol wie der in fernea6de filosoof en teolooch dy4t sette de essinsje fan religy yn 4esin fan 9fhinklikheid op 'od> 6ar 'od ek pleatst op ús as in w?zen fan de 6inske kinwitte neat wis> sa4t it 9fpraat ûneinige> is ivich" ;ar hoe kin in ynti6e> waar6>cordial> effektive gefoel fan 9fhinklikens fan in w?zen ko66e yn it ,estean d?r4t wywitte neat ,ehalve dat it hat eigenskippen dy4t wy net hawwe> en de res#ltaten gjin

 ,r?ge fan ,egryp" ;ar hoe hiel oars is ûntw#rpen> it fiellen fan 9fhinklikheid op 'odas wy erkenne ússels as witten en hanneljend> 6ar altyd syn hegere kennis en w#rk>falle ûnder ,li#wend 6o6inten yn 'od en fiele" n oarder> lykwols> dat wy witte wyha wat yn it> wy ek witte wat fan it> en dy kennis is andres wite socialize"

  s essinsjeel o6 te feroarjen h)n easket> ,etingsten en a6#sing 6o6inten as de ,asis p#nten fan de Dei op d?r4t alle ûntwikkeling d?rfan hat te w#rde ,asearre> endy4t t#sken har scil w?ze reedlik> ik ,esk9gje forstean de fersprieding fan sens#eeloptreden troch de wr)ld oer de skepsels út> de fer,ining en ,einiging d?rfan yn inheechste ,ew#ste ienheid en de t#skenlizzende wikseljen p#nt dat ús eigen

 ,ew#stw?zen it gehiel> di godlik> ,ew#stw?zen is sawol op en ûnderwerp"  7sjin dit !k ,esk9gje as essinsje as fer,inend oaniensletten st#iten fan nacht view Eallinnich dat it sil dizze relaasje net 6aklik dúdlik ,ew#st de nacht fan sens#eel#terlik op 6insken en ,isten ,ûten it gen9ch w?zen fan 'od> as it w#rdt noch lea#deyn 'od> sens#eel oer it forskining en creat#rely wr)ld> en de eksterne konfrontaasjefan 6inske tsjin 'ods of sels gen9ch fan de 6insken oer 'od as allinne 6ar6insklike idee" ;ei de nacht fan sens#eel #terlik op 6insken en ,isten ,ûten dan is

 ,esi,,e konsept#ele trans6issie> dat hat te ,ore yn 4e nacht> d#s se ,esiket te ierceo6 te krijen ,y it w?zen fan de dingen@ der is in syktocht fan de reden fan it

spegel,yld efter de spegel"  De Dei is net ien ûnder oare werjeften> 6ar w#rdt offset troch syn positiveútgongsp#nt> ynh)ld en konklúzje as allegearre dy4t te6jitte yn 4e nacht werjefte as de6ienskiplike woartel fan negations en tsjinstellings" Like6in is it nacht werjefte fanien ûnder oare views@ is it ,y al noch in #nifoar6 noch posityf view@ kinne joallinnich nea6e 6ei in na66e> as wie it in ding> as 6en sprekt fan in geast dy4tûntkent> nei 'od@ lykwols is as inEgrarwetter en einiget allinnich posityf 'od

 jo#t" <k oan de ,oppesteande ,asis p#nten fan 4e nacht view> hoewol4t fer,ûn ynw?zen> neat 6inder as allegearre ,yinoar@ o6dat harren gefolgen #ner,a#lichen raise

allinne troch inconsistencies> hoe kin sk#ld sûnder fort#ne allinnich ,etelje desk#lden> de groeiende ynstee fan ferlytsje" 8ûnder aspekten fan de Day it ko6t oerallinne yn it 8teady 6aterialist en sosjale de6okraten"

De trije f?ste ,asis p#nten fan de Day> sa4t se sels ,inne yn fer,)n ûnder sels>tagelyk erkenning en ,ewiis fan in oaniensletten en ienriedich yn hi6selsûntwikkeling" De kearn en sied> ek de > dizze ûntwikkeling jo#t datt#sken de ,oppeEof ûnderkant 6ediating st)np#nt dat ús tsjinhinger fan 'od is net in

Page 12: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 12/188

eksterne> lykas it diel tsjin it diel fan de etappe nei it toaniel> 6ar in ynderlik> as de itdiel tsjin 4e hiele> it nivo tsjin de trep" Foar tenei is 'ods aard nei ús net hielendalûn,egryplike@ wy sels ,inne in to#ch> in lytse fraksje> in lyts poadi#6 en sa6pled?rfan" 2et allinnich út de Bestande> 6ar ek troch de ynterne saken fan 4e godlikesiele is ús wat direkt tagonklik yn ús eigen ynterne saken@ en út hjir wreidzje en

fersterkjen fan aspekten oan ,iedt> wylst net eJha#sting ,estean fan 'od> 6ar o6 tegean yn 4e kennis fan syn wize fan w?zen en syn relaasjes 6ei ús en alle skepsels open ascend hegere aspekten fan generalisearring> analogy> de relaasje> de apartfolchoarder en gradation" ;ei de circ#its oan 4e godlike 6od#s fan ,estean> 6ar dyw#rde yn fer,)n 6ei ús wr)ldske ,estean wei> as ús hjoeddeiske ,estean sels is 6arien diel> in legere nivo fan ús hiele ,estean ,esletten yn 'od en hat te sykjen syn

 ,lea# d?ryn" <n nei de hiele wr)ld hat w#rden ,oppe ús o6 godlik ynspirearre>widens de rûnte en as de rate 8t#fen,a# yndivid#eel so#led w?zens ,oppe ús eno6heech"

  Fansels> sa lang as de nacht werjefte noch oaninoar op 4e wr)ld> al ,inne sokkeoerwegings en konklúzjes> de 6erk nije> ,reed en heech ljochtEso6pige wr)ld>d?rtroch iepenjen yn plak fan earder fantasyen> ;ythik en 6ystyk> ek foar dyfanwege op de ,oaie6 nacht view ,iedt neat fan dat> 6ei harren a,str#se trochgong6anieren docht neat oer it" Die ik wit it noch> en 4er noch leare" ;ar ged#ld> se fineharren tiid@ it is krekt net de dei"

  Dy 6anieren te sl#ten ús út ,oppe ússels> ,inne yn prinsipe itselde> d?r4t wy oeralfan hjir op d?r> fan hjoed op 4e 6oarn ticht,y en wat al e6piryske wittenskip fan4 e

 jûn slút op 2et 8hared" :a yndie 6eie ûntkenne dat se no66en yndivid#eel te w?zen

sa ûnfeilich> út fierder en se nei o6heech út fan 4e jûn res#ltaat fan net pproved" 8ade nacht werjefte sakket it nei de earste stappen o6 allinne te daagjen en ,inne

 ,asearre op neat@ wylst de Day view> wat it yndivid# 6ist yn feilichheid> troch ,ringen ,yinoar al de sti66ing en oanfolling op de ynsti66ing praktyske aspektenûndersocht te herewith d?r4t der gjin strange kennis is 6ooglik> 6ar it itselde as ,y as6ooglik te ko66e" Lykas ,epaald yn de sin fan 4e dei> 6ar dat hat te ,esk9ge w#rde>dat is ,esi,,e tsjinspraak 6ei de ,asis p#nten en 6ei de st)np#nten fan alle kanten6ei iens@ 6ar dat is krekt it 6east alge6ien en wichtich"

  D?rnei> it Day sil noch fariearje yn harren ûntwikkeling en útwreiding> 6ar net

zerfahrer kin foar ûn,epaalde tiid as it fynt ,eh)ldt syn trije ,asic p#nten as ,?st ,rekp#nten allinne as in echte fleksi,el 6ar oan ,eide einen en opno66en yn 4e6idden line" Der ,inne op de ,oaie6 fan de Day nije fragen ûntstean dy4t netoanw?zich yn 4e djipten fan nacht werjefte> en nije p#zels dy4t noch wachtsje deoplossing> 6ar allinnich dyjingen dy4t ûntstean troch de werjefte> net dyjingen d?r4t seûnder6ine" Der ,inne doe nije sekten en 9fdielingen kinne ûntwikkeljen> 6ar net deloan 4e ,asis en nei de top ,erikken erspalt#ngen" De filosofy sil ko66e 6ei it sichtop 4e dei each op in nije flier en nije feroarings ,egjinne> 6ar te sinken harrenferskillen op de )lde grûn fan4 e nacht werjefte fan hi6sels" De wittenskip is harren

resint feilige rûtes depart yn ûndersyk fan it 6ateriaal wr)ld> 6ar de oer rising lea#weyn geastlike dingen ynstee propping set it" De teology sil úteinlik fine harren lea#ween prinsipes fan it lea#wen yn 4e Day werjefte"

Page 13: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 13/188

  lles ;east foarko66ende> heechste> l?ste> #terste> 6oaiste> djipste ,y al syn en úsnat#er oan in kwestje fan lea#we" Dat de gravitasjonele ketens troch de hiele wr)ld enhat tsjinne fan tiid 6inskehe#genis> is in kwestje fan lea#we@ dat alle wetten>neistri,,e troch it einige> fariearjend nei ûneinichheid fan ro6te en tiid> is in kwestjefan lea#we@ dat der ato6en en #nd#lations fan it ljocht> is in kwestje fan lea#we@ it

 ,egjin en de ein fan de skiednis is in kwestje fan lea#we@ sels foar de 6jitk#nde> der ,inne saken fan it lea#we yn 4e tal 9f6jittings en de registers fan de parallellen" a>strictly speaking> alles is in kwestje fan lea#we> dat is net direkt ,eli,,e> en wat is der net wis logika" <lke kennis fan wat is> ,li#wt yn lea#we en 6oatte fierder yn har> enlang o6 let konkl#dearje d?ro6> dat der kin in fer,ining> foarútgong en dien 6eitsjenfan kennis sels" ;ar kin in lea#wige noch w#rde ,etter stipe en ,etter as de oaren" De

 ,?ste lea#we úteinlik de iene> dy4t> 6ei al de kennis en al ús praktyske ,elangen is opwiderspr#chslosesten yn hi6sels> en as sadanich is it ek de tako6st foar hi6 troch> detsjinstellingen t#sken de ferskate lea#we dat hawwe sûnt foar,y> en alles o6 der

 ,inne earder as for6oedsoene oandielen"  8a alle ûnderfining konklúzjes net gen9ch te rjochtfeardigjen de dei werjefte yn synheechste en l?ste sentences einigje 6ei de feiligens fan de stelling fan ytagoras" :atis 6ist yn de l?ste feilichheid> is in kwestje fan lea#we" 'en9ch> 6ar as wat noch

 ,li#wt in kwestje fan lea#we> yn dat ,?ste 6anier wat kinne witte 4e iene kant heakketyn konklúzje> oan4 e oare kant h)ldt syn post"

  Hoe ,ytsje d?r ,y al fan wat is echt ,ewiisd of ,ewiisd> it 6east wichtige ding> ekwat wy 6oatte prate" :at w#rdt ,ewiisd troch it hiele religyC 2eat" :at ek it feit datdyn ,roer> dyn ,#or6an> jo hûn hat in sielC 2eat" 5f dat wat jo sjogge út in ,ea6> in

 ,ea6 oerienko6t út dat de sinne 6oarn as hjoed sil ferrize> dat leJander hatli,,eC 'jin fan dit w#rdt oantoand yn 4e strange sin> noch te ,ewizen@ 6ar wy 6oatteo6 alle 4dat en graach lea#we@ wy li,je> wy li,je as dat wienen hielendal yn in wr)ldfan lea#we> kin it folgjende en hielendal de l?ste stappen dwaan sûnder lea#we" 8a

 ,egjinsels fan lea#we soe w?ze noch wichtiger as de kennis> as net ien fan deútgongsp#nten fan it lea#wen sels> in ,erop dwaan op de kennis> sa fier as it giet>krekt net te ,etro#wen allinne op it@ 6ar d?ryn leit it lea#we prinsipes fan Day5ne" 2o de kennis giet nearne sa fier> dat wy d?r6ei gen9ch@ en sa is in twadde

 prinsipe fan lea#we fan 4e Day> te lea#wen wat wy nedich> wat de tredde noch de

histoaryske prinsipe fan lea#we ko6t 1N " 5p dizze ,egjinsels 6en hat te 6jitten delear fan 4e dei> want it is krekt in lear" ;ar> fansels> hoe kin ji6 6jitte it> as jowerkenne ea h)lden ,egjinsels fan lea#we> as in teolooch yn it lea#we 6ar in kadofan ,oppen> as filosoof sjocht allinne in prinsipe fan ûnwissigens"

lN Dat> rekke 6ar koart> trije útgongsp#nten ,inne útdr#kt ,ena66en yn povoacity" !3> rint en konklúzjes ûntwikkele yn de Ktrije 6otiven en reden fanit lea#wenK"

De netEfilosoof forachte o66ers fral lea#we> wol ferfange 6ei de kennis> stri,,etnei a,sol#te kennis" 2o al de ,ergen a,sol#te kennis hawwe gr#t,rocht kant troch

Page 14: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 14/188

kant fier út elkoar 6ei harren piken> allegearre ,etocht yn 6achtige throes> krekt isgjin leef,ere 6ûs f#ortko66en út it" <n d#s in 6ûs seit tsjin in 6ûs kin a,solút neatte dwaan as fan hi6sels@ wittende> dat jo witte neat> 6ar dit> is de iennichste ,eskatekennis" ;ar sa is it no krekt ,lea#ne 6ei de 6ûs"

  ndie> lykwols> de dei filosoof de kennis dy4t de 6insken in streekrjochte kennis

allinne fan hi6sels is 6ooglik o6 it ,egjinp#nt p#nten al ferw#rven kennis en ,asearre op sa4n lea#we> searches de nacht filosofy kennis leakage yn it lea#wen foarin part d?rtroch ko66en dat se leaver o6 ein dit útgongsp#nt foar it ûntwikkeljen fande kennis allinne fan a,sol#te p#nten fan each> it gewisse allinne res#ltaat fan inhi6sels oan gewisse hawwe noch prestearre allinnich foar arg#6int oer wat dat yn ditútgongsp#nt tige finzen hi6sels ta allinne d?r4t te ferdjipjen it ding op hi6sels neat

 ,#dding> foar6et de 6insklike geast> wylst 6insken 6ar is sels in part fan it ding ynhi6sels" n dit opsicht is it 6ar praktyske lea#we ,ehoeften> dat 6akket hi6 sels útin praktyske p#nt fan each neist kennis of as in korrektyf fan syn wyldernis en

leechte> net as in f#ortsetting en dien 6eitsjen fan kennis> fan tapassing"8a4n foar6net ta te ko66e ,yinoar rjochts yn 4e filosofy> lea#we en kennis yn teology enwittenskip hawwe folslein skieding 6ei it gefolch dat de iene nat#er fan 'od> it oarehat 'od folslein f#ortw#rke út de natoer" De definitive súkses fan alle 46ar dit is datnet ien fan de trije 6ei de oare> en de filosofy fan de 6inste yn hi6sels is tefreden"

  ;oat ik tenei hjoeddeiske filosofy ,o#we in st)n,yld> d#s ik soe lûke it asenelope> yn twa opsichten" !en kear yn dat se altyd sels lost hi6sels woven stof wer>en dan> want se hat in protte fan oan,idders> út d?r4t dat hat noch net no66en thús" ocaro#se tegearre> Floating Fighting inoar sûnder 6eitsjen elkoar dea> en wachtsje op

4e dei dy4t sne#vele allegearre ,yinoar"  <n jo tinke ji6 ,inne> want fan ji6 dei werjefte fan 4e wr)ld oer foar de iennichstewizeC ;ar hoe 6oatte de dei hawwe de kr?ft o6 te oerwinnen de nacht> doe4t erfielde te ,eskieden oer itC

  ;ar ik jo# it echt gjin krityk dat hjir al de akt#ele wiisheid fan alge6iene> heechsteen l?ste dingen is yn de geat tegearre in pot fan de nacht each op it po#r wei ynien" :aard net earder hera#sz#lesen folle goedC ;ar hoe koe w#rde 9fhannele trochit w#rk fan l?zen út fan de pot troch" <n wat docht it@ it goede is net d?ro6 ûnder dat

is it s6iten f#ort 6ei> 6ar w#rdt fûn troch hi6sels wer yn 4e nije pot 6ei in"  !en 6ear ding" 5eral de Day 6oete 6ei de fraach fan 4e relaasje t#sken 6ateriaal engeastlik nivo> liche6 en siel> 6ar is> ynstee fan in> sels noch yn kwestje> oplosse defraach fan it ferst)n en de natoer fan dizze relaasje> 6ar fan #nG#estiona,le feiten fano,servaasje en fan ússels en generalizing> útwreiding> fersterkjen ,oppedat neffens it6?d fan o,servaasje generalizes as útwreide> tani6t o6 te finen de lytse feiten yn úsfer,)n gr#tter ,oppe ús" =rekt nei dit is te dwaan is> jo dan de gr#ttere p#nt foar,y úsas de lytsere yn ússels" 7sjin wat de 6anyEheaded 6onster nacht filosofy e6anates útit idee fan syn protte hollen oer de fraach fan it ferst)n en w?zen fan dy relaasje> en is

d?ro6 ek net gien oer it"  Der ,inne twa soarten fan elektrisiteit of 6ar ienC s jo woe te krijen yn op dizzedei en syn ,eslút 6akke yn 4e teory fan elektrisiteit> 6en soe net ,reed> of leaver

Page 15: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 15/188

ko66e nei neat"By tsjinstelling> de teory fan elektrisiteit hat net sûnder fraach> 6arnoch op 4e grûn fan4 e fraach noch harren ,eslút E earder> de fraach is noch net

 ,esletten hjoed E ûntwikkele> en is d?ro6 fan lytse stikken fan a6,er> dy4t striefolders l#ts nei elektryske 6asine> galvanic stapel> de lightning diriginten en detillegraaf netw#rken> dy4t ,estrykt de ierde ko6,inaasjes"Foar de dei de ferzje fan de

fraach oft > ,lank geast en út> liche6 en siel ,inne 6ar ien of twa skepsels w?zen yn prinsipe de tiid w?zen 'rin> en dochs neistri,je feiten> dy4t ûn9fhinklik fan dizze dei>neffens ûnderfining en ûnderfining konklúzje" <n sa ek dit hiele ,oek oft it d#alis6eof 6onis6e> dan te gean dat allinnich yn de l?ste paragrafen yn g#on oerwegings dy4t6en fine krityske of net@ noch de ,asis p#nten noch gefolgen fan de Day w#rde

 ,eynfloede 6aterieel"

  Lea#we yn ien 'od> waans ,ew#stw?zen de 6inske as presintearre op lingte> asgr#tter yn hichte> do6inearret út de top yn 4e hiele dei werjefte en w#rdt stipe trochde twa oare essinsjele p#nten fan deselde fan ûnderen" !t ,ernich #terlik op 6inskenen ,isten> it kin net float yn de leechte> dat freget o6 in ûnderwerp> in oerkoepeljende

 ,ew#stw?zen foar ja"2effens de ,reedte fan de yntellekt#ele ûnder,o# geastlik nivowaakst> en sa ûntspringt oer de lytse ,ergen of pira6iden fan 6insklik ,ew#stw?zend?r4t se enclose 6ei de heechste top> ,oppe alle yndivid#ele kostú6s fan de skepselsin heechste kostú6s op> en sil útwreidzje de dei werjefte fan ,oppen del 6ei deútwreiding fan 4e lear fan 'od gear" !t systee6 fan de Dei is d?r,y hiel theocratic"

  De nacht werjefte 6ar is yndied prate fan ienheid en grande#r 6akke 'ods wille>en lea#we w#rdt oan,ean yn it ûnth)ld fan noch oanhingje it" n harren kennisgefolgen 6ar it liedt> as in fallen ingel> allinne> op en troch dizze gefolgen hawwelang o6 let ,egroeid lea#we> ha wy ko66e ta d?r4t wy ,inne hjoed de dei@ net wist

hoe4t te h)lden it lea#we sels as noch helpe hi6" n hi6sels> it is de nacht fan fansels>ynstee fan seach it godlike> 6ar yn 6insklike ,ew#stw?zen fan 4e heechste ,ew#stw?zen> wat is der" :ant sûnt it wit gjin 6iddel> in te sl#ten de 6inske ,oppeE ,erikken op lingte ,ew#stw?zen d?r4t jo 6oatte hawwe de 6iddels o6 te ko66en tain hegere oer te sl#ten út@ hinget 6ar ien ,inend 6ei de rest set gear"

  <n dat is de filosofy fan 4e ûn,ew#ste ûndersocht de ,)n fan geasten ynstee fan inoerkoepeljende alge6iene ,ew#stw?zen yn in ,elûken ûnder alge6iene seconds> d?r4tit skri#wt 6ystike eigenskippen dy4t docht tinken oan it ,ew#stw?zen> 6ar net tew?zen fan ,ew#stw?zen" De filosofy fan it ,egryp sprekt fan in geast fan 4e 6inske>

fan skiednis as ,and en wie gjin ,ewiis yn w#rklikheid o6 net praten oer it> 6arsjoch foar it keppeljen fan it ,ew#stw?zen allinnich yn4 e yndivid#ele 6eshes> defilosofy fan 4e 6onads sels allinnich yn de ato6en fan de tape > en foar de

Page 16: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 16/188

6aterialistyske leechte is de ,)n fan sielen yn 4e saak t#sken de sielen" De dei view6ar stelt 6ei dizze filosofyen nacht view tefolle troch nei 6ear yn it ,ysûnder o6 te

 pleitsjen oer it"

  Lit it keppeljen ,ew#stw?zen fan ús eigen geast kant> d#s jo kinne der wis fan w?zeek in psychology fan ideen> oantinkens> fantasyen> ideen> a6,ysjes> wille en pine

en in tsj#stere 6e6 8tock> dy4t ,ringt út al dy> sûnder te witten oer it> rop> en sa sil in psychology fan 6insken lyk oan it hjoeddeiske nasjonale psychology hawwe> wat inoan it idee> alle yndivid#ele ,ew#stw?zen verknApfendes> ,ew#stw?zen isf#ort@ hawwe 6ar ek yn de hjoeddeiske nasjonale psychology is neat 6ear as ynsokke 6insklike psychology" !t is %hland deade hynder 6ei alle tendons> feanen>sen#wen fan de 6oaiste hynder> 6ar ,lei,ts in dea hynder> en sa sterk w#rdearjed?rfan in anato6y> hat 6ar de anato6ierte net te ,etiizjen 6ei de li,,enen"

  7#sken de 6insken ,inne der 6ear alge6iene en hegere relaasje yn deselde tsjerke>steat> wittenskip> ke#nst> ensfh ""> ,e6iddele troch seach> hearde> spraak> skri#wen>ensfh 2ei Day no net allinne de 6inske hat de kennis fan dy relaasjes 6ar in 6earalge6ien en hegere geast oer hi6> troch 8ensing de hiele we, fan 6ediations fan dyrelaasjes direkt en yn gearhing";ar sûnt it h)ldt de nacht filosoof allinne in yllúzje ynhi6sels> dat der ea in seeing en harksitting yn 4e wr)ld ,ûten it E ljocht en lûd t#sken6insken ,inne nei hi6 sa inkeld deade trilling 6ateriaal p#nten@ er hi6sels is allinnedy4t sjocht en heart E 6aklik jilde hi6 al karakterisearre ,e6iddele relaasjes as deyllúzjes yn hi6sels> dat er allinne 6akke hi6sels sjocht yn 4e wr)ld> it oanni66enfan in 'od> 6ar foar de heechste fan alle> ,y 6inske ,ew#stw?zen fan it algehielekontekst fan dingen> wat er hat yn hi6sels> sykje opsternaat en ,ûten hi6sels"

  !t w#rdt sein oer 6ar tsjerke> steat> wittenskip> ke#nst> ensfh> koartsein allefoarsjennings> d?r6ei rono#nce hegere geastlike relaasjes yn 4e wr)ld> 6arferoarsake allinnich troch de 6insken> en sa de 6inske h)ldt as de skepper en itsintr#6 fan al de heechste ,elang oer alles" E <n fansels> wiene al dy apparaten sûnder de 6insken> 6ar feroarsake noch allinne troch it folk@ en in wiere 6ienskip t#sken6insken d?r6ei tariede> dat nedich oer eltse oanfolling noch in w?zen dat fettet derelaasjes t#sken harren #nifoar6" s 6insken dogge net troch de grûn ûnder def#otten> de see ûnder harren skippen> de l#cht troch d?r4t de w#rden en it ljocht trochit wero6 de looks en wero6 wienen ,esi,,e> net 9fsjoen fan harren ûnderlinge

relaasjes 6ienskiplike ynfloeden fan de natoer oarder krige en de stjerren ,oppe hi6>sa noch tsjerke noch steat> noch wittenskip> ensfh hawwe foar6e> soe w?ze kinne o6noch ,estean hjoed de dei" De loft> de sinne> de 6oanne> de wjerljocht> de tonger> dy4tinstilled it folk de earste religy wiene> earder as de 6insken d?r oan en foar in taalkoe w#rde foar6e troch de 6insken dy4t hie dingen en relaasjes fan dingen w#rde der > deselde ropping op 4e na66e" De wierheid is in ,estean foar alle 6insken 6ei ingodlike geast fol wr)ld 6akke 6insken sûnder dis6iss hi6 út harren ferienings> hiefierder 6eitsjen yn dit har neitea6 en diel@ Hy sjocht wero6 op it@ !t is introchgeande selsEynteraktive oerdracht fan de top del> fan ûnderen op en yn alle

rjochtingen> res#ltearret yn 4e wr)ld rekket ûnder de ynfloed fan in alge6iene geastfan al fûn yn de kontekst en ûntfangt"

Page 17: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 17/188

   2o> ien 6acht constit#ting nei alles> ûnder alle dielen fan> 6ar net de hiele ierdskewr)ld> d?r4t ea regelje in ûnderskiedende ,ew#stw?zen> 6insken hechtsje de heechste

 ,elang> 6ar net gr#tter as it gehiel> it diel w?zen tagelyk oan geastlike en 6aterilekant ,inne> lykas jo sjen kinne de heechste dielen fan it ge,o# yn 4e tips fan in ge,o#>6ar allinnich as se w#rde opheft troch de hichte fan4 e kelder> yn 4e loft en ,li#we djip

ûnder de ,etsj#tting fan it hiele ge,o#" ;ar> fansels> nei de Mopernican systee6 net6ear kinne ús te lea#wen dat de sinne draait o6 de ierde> wy tinke noch dat de ierde>en de sinne draait o6 de 6insken"

  De knopen yn de netw#rken 6yn goed> se ,inne de wichtichste ding yn 4e netten>6ar it hiele netw#rk is te sizzen> as al fan syn knopen 6ear" %nfold de node> sadat sesels ,inne lytse netw#rken> en it hiele netw#rk fan de wr)ld is 6ar ien fan #nfoldednode"

  Doe4t de nacht filosoof troch djippe hertlike redenen dat kin net kenne 'od> 6arfynt dat er 6oat> d#s net wolle drop it> hy ferklearre dat in praktyske post#late fan de6ar teoretysk alles w#rdt ferrekkene wer> dy4t yn praktyske ,elangstelling is te tsjûgjefan it" ;en kin grif prate sa fan leafde> goedens> wiisheid fan 'od o6 ea sprekke fanhi6> en sa te w?zen handich foar it goed ,egryp> 6ar 6en 6oat w?ze filosofyskealtyd ,li#we ,ew#st fan it inappropriateness fan it foar leafde> goedens> wiisheidensfh yndie 6insklike skaai6erken> en 'od is ,oppe alle 6insklike eigenskippen> ofop syn 6inst alle 6insklike kennis fan syn eigenskippen"

   2ei de dei werjefte is it fansels ek@ 6ar o6dat en foarsafier4t it is net oer it> 6aro64t er die tagelyk en hat it heechste en ,?ste 6inske en creat#rely eigenskippenûnder harsels> en 9fsl#ten op in 6in te ,eriken troch hichte foar ús" De Bi,elkarakterisearret de 6insklike ien love 'od ,oppe alles en dyn neiste as dysels@ de deiwerjefte> 6ar ek de o6kearing fan dat liedt hi6 nei hert de leafde fan 'od ,oppealles oars en hy h)ldt alles as hi6sels> want hy h)ldt krekt in part fan syn eigen w?zenw?zens d?ryn" 7ichter 6ar se 6eie net w?ze ta hi6> en tichter ,y 'od kin net w?zeen kinne ús ús fellow6en is net sa as wy allegearre hawwe in 6ienskiplike part fanús ta hi6sels> en hy allegearre heakket ús oan it gehiel" De witten en gefoel> isgodsillichheit alle gedachte en gefoel> 6ar dat s6yt it> wat hinget 9f fan godlessness"

  Breder doel it oan jo o6 tinke 'od sonken yn de sin fan 4e dei yn4 e wr)ldC ;argearfetsje allinne de Dei sels oant oars as troch de ûleEeagen de nachtwerjefte" Leaver> jo hawwe dan de wr)ld te tinken op tilde ta 'od troch tinkenynl#tsen yn 'od al de sens#ele #terlik fan 4e wr)ld> en efter har fierder freegje foarneat@ o6dat der ek nei alle gedachten noch efterC !t is 'ods f#otten> wat jo tinke is int#olle ûnder syn f#otten> sa noch 6ear ynkl#syf wegziehst o6dat er net nedichhi6" o ek prate hjoed fan in #,iG#ito#s yn 4e wr)ld> alEwitten en alEeffektyf 'od endan wer fan in hiel wr)ldske 'od> en ek net oph)lde te sprekke dysels@ en it w?ze asl?ste fan de opposysje is út> goedens oare yn in ,eskate sin 4e iene en de" !tselde

ferwiist nei de dei werjefte ek@ allinne dat se ,etsj#t dat yn in dúdliker sin" 56 dat'od neist ljocht en lûd yn 4e wr)ld is net oeral oanw?zich en o6niscient> 6ar it ljochtis nei hi6 te sjen alles yn4 e wr)ld> dat is sicht,er te hearren al dat w#rdt heard> 'od

Page 18: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 18/188

is net yn 4e sinlikens fan wr)ld ferlern> 6ar heech ,oppe alle ûntspringt de godlikegedachte op" !6agine in 6an dy4t allinne eagen o6 te sjen> of allinne earen o6 tehearren@ as ear6> leech w?ze soe de gedachte fan 4e wei d9ve of ,lyn" ;ar 'odstinzen ,inne ,asearre net allinne op 4e eagen en earen fan alle 6insken> 6ar ek itgesicht en earen fan al dat is foar,y" /elaasjes op relaasjes t#sken stapel yn hi6

hegere en hegere o6 te folt9gjen it heechste nivo> en as in kening syn tsjinners> en dyhawwe hjar foar6annen> en dizze hjar tsjinstfeinten te fieren út syn ge,oaden> netallegearre fan fansels> se liede rjocht út> sa h)ldt hi6 dwaande 6ei it tsjinoerstelderjochting fan 'od heechste wil troch 6iddel fan de wil en de ynstinkten fan synhegere en legere skepsels troch de wr)ld gear@ ;ar hy h)ldt de leie altiten ,oppe yn 4eh)n@ it is gewoan alles yntern yn hi6 wat nei ,ûten ta d?r"

  te da6pen dizze feart sjoen de fysiolooch ko6t E en net de fysiolooch it rjocht o66eiprate oer sjen en earen E de fraach harren as der 6oat oer 6insken en ,istenfierder noch in fisy en hearren en oer sels in gedachte wat jo yntinke in seeing> earen>

tinken 'od> d?r4t ,inne oer 6insken en ,isten> de eagen en earen en it ,rein ta" s itwie sûnder> en it like> wat soe it sin organen en harsens fan de skepsels en de skepselssels d?rC :?ro6 de ynspanning fan ke#nst yn harren oprjochtingC !t 6oat neto6heech gean sûnder" ;ar as it net is it net> it is ek sûnder it net"

   2o> de see is gr#t en 6aklik ûntel,ere 6#ltifor6 ,ekers en a6ers lûke direkt ofyndirekt út it@ 6ar se 6eitsje it wetter net> 6ar lûke it krekt allinnich it te sykjen o6wero6 it te ,rûken 6annichf)ldige wero6 yn it" 8a ek de sin organen fan de skepselsen de skepsels sels ,inne der net foar o6 sjen en hearren allinne> 6ar o6 te winnenfan de alge6iene ,oarne fan seach> hearde yn in ,ysûndere wize en te ,rûken se yn in

 ,ysûndere wize en te eksploitearjen"  ;ar w?ro6 in ferliking" nstee d?rfan 9fdien de fysiolooch sa> wy folgje hi6 opsyn fjild> en allinne 6ar foarsichtich net te ,etiizje de dro6pels 6ei wr)lddro6pels" <igentlike útwreidzje oant folt9ging lea#we is yndie it prinsipe fan Day" 8awat de fysiologen fernea6d as feit yn fisyC

  Fan alle p#nt ,ûten in cone fan strielen falt yn dyn eagen en slút troch de kr?ft fan jo each wero6 nei in p#nt op jo /etina tegearre te jaan 6ei syn oanswettende p#nten>in ,yld fan eksterne dingen" :iene it net sa> lyk as jo sjoen ynstee in dúdlik ,yld

allinne interlocking sl#rred notysjes" ;ar net ,lei,ts ,y de felle p#nten op de /etina>elk ien stjoert in ,ea6 út d?r yn dyn ,rein en fierder troch it ,rein> sa as o6 fierder te6jitte 6ei de strielen fan oare rjochtingen en sinnen út> en d?r6ei it fiellen enherinnering te lit hi6 folje jo ynt#ysje en ji66e tinken" !s it net sa> of jo witte te tinkedirs oarsC ;ar altyd ,lei,ts it #terlik fan in p#nt> ek foar de l?ste ûnth)ld> as allinnichit ,egjinp#nt fan de strieling op de /etina krekt as #nifoar6 as de p#nt út> hy slút>wie"

   2o w?ro6 soe 'od ien each as jo en jo 6oatte krijen #nifoar6e strieling p#nten ,oppe dysels> want hy hat de ljochtsjende p#nten fan 4e eksterne wr)ld sels ta" n stee

fan jo /etina> of leaver efter har en alle retinas fan skepsels op al> hy hat in /etinaoerflak fan dingen@ dat is de 6east foarko66ende en 6east fûne6intele> der is" <nnei de rays hawwe oerst#tsen út d?r foar ji66e eagen en dyn ,rein 6ei strieling fan

Page 19: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 19/188

alle oare kanten en w#rde d?r6ei ynfierd yn de 6east alge6iene relaasjes> de alEsjennat#er allinne ,ieden dyn eagen 6ei jo harsens helptiidw#rd apparat#er 6ei nijeútgongsp#nten en dan nije ko6plikaasjes te ûntwikkeljen ,ysûndere ,annen"

   2o> fansels kin net allegearre w?ze wier yn 'od seach ús fyzje@ o6dat it iensfolslein 6ei> d#s dat soe krekt 6ar in 6insklik gesicht@ dat is net wier d?ro6> hat de

godlike sjen foar ús foarsjogge en ,ûten it itselde"  <lke p#nt fan ús /etina stjoert 6ar in ienf)ldige ,ea6 yn ús ,rein> en elk fan dy

 ,ondels is d?rnei troch in spesjale nerve ,#izen o6 net yn,rek te 6eitsjen op destrieling fan de neistlizzende p#nten fan each> net te elapse sa" Hoe folle er nei 9frinkinne dissipate en koll#6s yn it ,rein sels> wy net witte" By tsjinstelling> útstrieletalle 6ooglike p#nt fan de ,ûten wr)ld yn alle rjochtingen> want hy hat net allinnefoar ien each en ,rein> 6ar nei tûzenen en tûzenen en d?r,ûten te /adiate yn al dewr)ld> oan tûzenen en tûzenen fan sa en sa ,r#tsen foto fan de skepsels te jaan en te6akke w#rde foar de wr)ld w?zen ,ûten it soar #terlik fan hi6sels" !t ,li#wt elk fandy strielen> hoewol4t it giet sûnder cover> sa ienf)ldich> 6iJes en reflows as in ,ytsjeút 6ei de strielen fan de oanswettende p#nten> as hy gie troch in spesjale kant ,#isintersects 6ei de oaren en ,ringt ta ûntel,ere krúsp#nten> karakterisearre grarwetter#ngeirrt> alle eagen it ,yld fan 4e itselde p#nt" Dat is o64t er hat te kringen neto#tdoors en ,innen troch nerve protein> d?r4t elk dot te inhi,it hi6 en driget tedissipate> 6ar ,eweecht h#rder as de wjerljocht troch loft en ether syn paad" Bad 6arit soe w?ze foar de skepsels> sels as er sa 6eitsje liede troch it> sûnder de tiid engelegenheid o6 te ûntwikkeljen de relaasjes oan dat is it ,y steat o6 te dwaan se> ente ferlitte aftereffects foar tako6stige ferh)ldingen> lykas it li,,en oan yn 4e ,art

 protein Fanwegen it ,rein" <k is it oars yn dat de ,ondel út net as yn ús eagen allinneyn elektrisiteit> ge6ysk proses of 'od wit wat E de fysiolooch wit net sels> 6ar inkeldtinkt dat en dat E hat te fieren o6 troch it nerve#s aaiwyt syn wei te finen@ 6ar hy kind#s 6inder oan ljocht yn loft en eter> dat er hjir net 6eitsjen sa4n transaksje 6oat tekrijen troch> en elektryske en ge6yske ljocht d?ro6 6inder ljocht dat se hawweharren ,ysûndere aanstekers"

  ;ar Hjirnei ,inne de foardielen fan 4e godlike fisy oare as de creat#rely fisy" 'odsjocht alles tagelyk> as se ferskine oan harsels yn ro6te fan trije 9f6jittings> it liketfan alle kanten tagelyk> yn harren korrekt gr#tte> goede posysje> harren korrekt

helderheid en kle#r> en gjin fineness fan 8icht ûntko6t hi6" 8yn fisy is krekt dedirekte sjen fan dingen@ hoe4t er sjocht dingen> se echt sjen> en dat sjoch itselde foar'od is ien fan de ,epalings fan harren w?zen" :y> lykwols> sjoch de ornatelyfersierd fan ús each fan al> 6ar dyjingen dy4t foar ús> sûnder dato,sc#red troch in oare> se sjogge allinne yn oerflak projeksjes> út 4e kant of dat> yn ditof dat ferlegings en ferskowings oan hjoed > elk yn syn oare posysje en ,etsj#toars@ 6ar dat 6akket de wr)ld kle#rige> en dat is krekt ûntwikkele in rykdo6 fanrelaasjes> dy4t koe net ûntwikkelje sûnder it"

   2o 6inske hat> hoewol4t er de godlike fisy kin net te6jitteE6annen 6ei syn each>troch aktiva> troch feroarjende syn posysje> troch ynsjoch 6ei oare 6insken> troch

 ,ew#st en ûn,ew#ste konklúzjes> de ,etingsten fan de ,ûtenwr)ld nei in ,epaalde

Page 20: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 20/188

hichte yn 4e sin te lizzen it godlike oansk9ging en r?de as te ynterpretearje alles#,jektive views út d?r" s st#dint nacht view =o6itee fielt dochs dat it allegearkrekt w?ze s#,jektive ,ill@ foar dingen te w?zen as der wiene gjin seeing efter syneach@ en d?ro6 is tsj#ster> útsein syn each op hi6 de hiele wr)ld"

  D?rnei> noch koe fan de oare sinnen yn it deselde ,etsj#tting as in oerlis troch

eagen@ 6ar ik sil gjin wr)ld fysiology hjir@ !t wie pas o6 tsjin de fysiolooch dy4t setde koarte skaal fan 6insklike fysiology oan de lear fan 4e alge6iene li,,en> as erwiene ryk o6 se" 'jin 6inder dreech fansels> is de 6isfetting dat it ryk foar neat ynit"

   2o> der ,inne g#on> dy4t as de nacht werjefte kin foldwaan in livelier langst> netallinne gripe it idee fan 4e wr)ld as gehiel fer,inende> ,ewegende> trochwaarni66end geastlik w?zen> 'od> 6ar ek fertsjintw#rdige 6ei vivacity en

kr?ft" :at se 6isse sels de folsleine dei werjefteC 2et sa fier fan wat it tekoart oan> út4e tsj#stere kea6er troch in iepening yn it sinneljocht op syk dat sjocht ljocht> 6arsto6p wirden kin net sjen wat is yn it ljocht> as it sjocht it ien dy4t wennet yn itljocht" 'riep troch de grande#r fan syn alge6iene idee> 6ar ek de ynh)ld oan harrenis gjin oan,efelingen dat yn striid is 6ei te h#rd tsjin in each 6ei harren 6e6 6olkese s#cked> yn it tsj#ster> se w#rde gr#t,rocht> te" By 8tar en plantsje it idee ,laastkrekt as in wyn@ it idee is altyd 'ods oarsaak> de saak foar6en en ,eweecht ûnder synynfloed@ 6ar allinnich 6insken en ,isten hawwe it in ,ytsje 6ear as 6oaiew#rden" <ar6e stjer> ien kear goaden en ingelen> d?r4t it each noch sjocht o6heecheare> yn 4e wichtichste> ,li#wt har deade ,#lten d?r4t in 6inske tra6ples@ ear6e

 ,lo66en op dat ,evalt it each> dy4t lykje te laitsje ússels@ litten dy syn 6inst live@ 6ar it soe ,etsj#tte de nacht each op harren feilichste reagent red#searre te fiellen en denacht sels koarter te folle as jo sen#wen adverse 6oatte ek ,etsj#tte fiellen@ ear6e

 ,oeken dy4t sprekke fan in siel fan 4e stjerren en planten@ wjerstri,,ich troch6aterialists op ien fan de idealisten oan 4e oare ein> f#ortw#rke troch nat#ralisten>skodholjend> nea wero6> ferkocht 9f ko66ersjeel s6oargens cheap> 6ak#liert> johawwe lang o6 let is lijen" :ant wat w#rdt ferstien yn 4e sin fan4 e dei> ferskynt yn desin fan de nacht view a,s#rd> want safolle a,s#rditeit liket nat#erlike foar har"

  !t is fansels foar de dei werjefte dat> levere de ynspiraasje rint nei har oer 6inskenen ,isten út yn it ra6t fan 4e wr)ld> is net 6ear te freegjen w?r4t ani6ation ,egjint eneinen> 6ar allinne w?r en hoe fier se 6akke yn in soartgelikense wize de alge6ieneani6ation singles út> yndivid#eel> lykas yn 6insken en ,isten@ en dit ,inne de tekensfan 4e ,o# en it li,,en fan4 e w?zens d?r> en is de konklúzje fan in stepladder dat is ynússels> ,oppe ússels d?r> en oarsprong> a6ende6int en ,esi,,e oerwagings fanferskate soarten sûnt@ foar de 2ight $iew alles o6 4e nocht> want it syn aJio6s dat>d?r4t de tekens fan 6insklike en dierlike ani6ation 6ist> ani6aasje ea ûnt,rekke>tsjinsprekt a priori" 5p dit stive 6#orre s6ash alle reden> en d?r6ei ferspiele it li,,eno6 4e 9fgrûn"

  n tsjinstelling> ferheget it 6?d fan 4e dei werjefte op4 e wr)ld fan de yndivid#ele6insklike ,ew#stw?zen fer6iddens in hegere wr)ld yn it ,ew#stw?zen rûnten fan 4e

Page 21: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 21/188

stjerren en hat de s#,tile 6insklike geast> sels 6ar in lytse rûnte yn ien fan dizzegr#tte sirkels> njonken de ,ern fan siel etappe fan planten" n de godlike sirkel isúteinlik alle ,ew#stw?zen op en klear> en wylst gjin neigh,o#rly rûnte o6 de ynh)ldfan de oare wyt> hat it godlike sirkel al nei de ynh)ld 6ei ûnderhannelings t#sken alleen ûnderhannelings oer alles"

  ;insken woe> en hat de ienheid fan syn ,ew#stw?zen en tinkt dat te hawwen watspesjale 9flieding tsjinoer nat#er dingen" Hy tinkt yn ter6en fan nacht werjefte" ;arin 9flieding fan dingen ,estiet net@ de ienheid fan ,ew#stw?zen is pervasive> en de6an sels hat syn eigen> 6ar part wei scheid,are fan it godlike> net as ien fan harren>6ar allinnich yn de deselde ûnderskieden en fan oaren> itselde ûnderhearrichienheden" Foar de ienheid fan it ,ew#stw?zen is eins E sjoch 6ar pas yn dysels E nette fergelykjen 6ei it hichtep#nt> wat hat de ynh)ld fan de pira6ide njonken hi6> 6arit ra6t fan de pira6ide> dat hat it yn hi6sels> as de iene harren fraksjes net oerstjoer6ar hat yn hi6sels" !n pira6ide 6ar kin ferdield en ûnderferdield sûnder splitsen

o6heech> ,rekken fan de fraksje fan de ,r)nstof yn nije fraksjes sûnder de ,r)nstof ,rekt" 8a ferdield en classifies út 4e wr)ld"

  :at skieding fan ,ew#stw?zen t#sken oanswettende poadia> is allinne ûnderskie ynit ,ewitten fan in heger nivo" 8a sjogge wy it as in wet fan ús eigen geastlik ge,o# enkin gjin oare ,oppe ús 8earch" De sin circ#its fan ús eagen en earen w#rde skieden>op ,etingst dat net ien fan de 6oaie fiellen oandielen ien 6ei oar> it ,ew#stw?zen fande hiele 6inske> 6ar h)ldt hi6 dwaande> sawol eigene> sawol yn hi6sels@ en deyndivid#ele int#iting p#nten ,inne yn it each fan de 6inske noch skieding> 6ar dehiele ,eli,,ing sirkel fan 6insken dwaande> sawol eigene> sawol yn hi6sels"

  Hoe no rint dat gradation yn 6insken> fariearjend ,oppe hi6> en sa it folk enhawwe de skepsels elk 5r, har or, sels as heger nivo as foar de stjer> 6ar synskepsels likegoed ûnder harsels en yn har troch it hawwen yn harren ,ew#stw?zen as6o6inten yn syn 6ear alge6iene ,ew#stw?zen> dat is net alles o6fie6jend> 6ar 6ei

 ,itsjûgjende" <ltse stjer hat in part fan de alge6iene godlike ,ew#stw?zen ienheid>ien fan 4e l#6inaries fan4 e oare skieding> allinnich ûnderskieden yn 'od diel" 56datynstee fan tinken dat yn in indiscri6inate strea6en fan of coalescence fan 4e ynh)ldfan it ,ew#stw?zen fan de stjerren yn4 e godlike ,ew#stw?zen> de stjerren hawwe alle#terlike tekens> d?r4t kin ea w#rde ,asearre> in 6ear strang yndivid#ele skieding as de

6inske sels apart op ierde is@ 6ar de plande lit ús 9fliede de %nsichtliche" Lykwols> alde stjerren sille folgje eintr0chtige6 feroarje de rin fan in alge6iene 6acht dy4t> ,ûtenalle creat#rely willeke#rige folchoarder yn it hiele hûsh)lding fan 4e hi6el krijt dit6ar stil feroaring> de astrono6en" nea6 it hinderjen> jo#t ro6te oan elk holding 6eifan oare strangens tegearre sels> 6en sjocht elk yn syn eigen wize in ûnútp#tlikerykdo6 ynderlike #nfold út dat fan 4e oare ûnderskate> li,,en> elk r#n 6ei eigne6

 jierlikse en alle dagen wikseljen in oare wei fan ûntwikkeling" is sa oars gjin ien> fan4e oare> ek út de o6lizzende ele6int> as de stjerren fan elkoar en fan it ele6into6lizzende it@ yn elk stjerre,yld foar alles liket li6e ,yinoar> net as de stjerren in

oar@ se allinnich prate troch ljocht en swiertekr?ft ,yinoar"  ndie> wylst wy ússels ,inne groeid 6ei ús oan,#orjende dieren wiene> grûn>

Page 22: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 22/188

wetter> l#cht@ ferdielt> de ierde 6ei de oare hi6elske w?zens yn de s#verder> s#,tiler>dúdliker ele6int fan eter> dri#wt> in gr#t each ,o#d fergelykjen yn it ljocht ele6int enade6t de deselde 6en hieltyd" ;ocht der gjin skepsels op dit ele6intC Foar de nachtwerjefte ,inne der gjinien" o nei alle gedachten fa,les fan ingels yn 4e hi6el> 6arh)ldt dy foar sels fa,els"

  7sjin 4e hi6el ferskynt yn it ljocht fan de dei view ienris wer ,ewenne trochhi6elske skepsels@ nea6e se goaden of ingels@ se hawwe ien kear sa en sa nea6d" De9fst)n t#sken ús en 'od is gr#t@ se ,inne in t#skenlizzende poadi#6 t#sken ús en'od@ op in ljedder> 6ar d?r4t de stappen earder as ien regel"

  ;ar wylst se ,inne op harren heger nivo 6ei inoar likegoed as de ierdske w?zensoan harren leech yn eksterne o6stannichheden fan oanswettende skepsels> dat kin ekferh)lding> as 6inske> ,isten> planten> e6,ryos> ,ern> folwoeksenen> )lde 6insken>fan ferskate eksterne rang yn de ierdske ge,ieten ,inne grinzjend oan elkoar> jo#

 passende rang en ûntwikkeling etappes yn 4e hi6elske riken neistlizzende"

  ;oat ik sprek ta de werjefte yn it hege ryk fan geasten oer ús út 4e lytse plantaardige siel neist úsC

  !n ,loeiende hyacinth foar 6y op 4e tafel" s de sieraden /ace6e fan de leaf groeiis opswypkjend as etite elke ,lo6 is ,ûgd yn en oan,rocht yn finer> wat in s#verekle#r se hat woven fan ljocht> hoe ryk se hat sûnt j#ster #nfolds" o sjogge op 6y Eseit de ,lo6 E lykas ik ,in in 6oai fa6ke@ !k ,in in 6oai fa6ke yn 6yn wei" Fertel itoan 4e 6insken" E !k haw sein dat foar hjar oantlit> 6ar hja woe net lea#we"

   2ea hie lea#we hat ûntwikkele oan de ynspiraasje fan ús kollegaE6insken en de

 ,isten dy4t se hawwe nerve@ nea in shred fan ,ewiis is jûn dat sokke oars as krektallinnich foar 6inske en ,ist ani6ation nedich ,inne@ it is in o#d,akken ,ylea#we datse nedich te ,erikken dit op alle" o net wolle dat sa goed foar ien kear yn 4e wr)ld> destjerren> de planten oanno66en te hawwe sen#wen fan 6insken en ,isten> te h)ldense foar ani6aasje as wichtige redenen foar de ani6ation speak" o net wolle krektw?ze 6insken en ,isten> en nedich foar oare sielen ek in oare carrier en ekspresje ynit ryk fan de 6atearje" Liket dy 6ar dat is net dien 6ei eardere o,servaasjes gen9chd#s jo kinne fierder ûntwikkeljen lykas dat oan,ean troch de Day yn saken fan 4e sielfraach> fûn yn ien gr#tte en twa lytse lettertypen 1N "

lN endavesta> 2anna> en oer de siel Fraach

7roch it foarige wy hawwe de ierde" s ús sawol troch 6ateriaal en geastlike kant)lder> hjir,y te ni66en yn in hegere sin as ússels #nifor6ly ,o#nd natoer asknoopp#nt einknApft ússels 6ei ús oan,#orjende skepsels oandiel yn 4e godlike ,and

  #st tinke> o6 te ,egripe sa> net allinne oan 4e tinne koarste op d?r4t jo rinne 6eidyn neiste skepsels> yn4 e woartels> de planten> herewith in droege grûn@ o tinke sa in6inske net inkeld oan syn ,iente" De ,innenste 'l#t6eer> de ,?st ra6t oer de oseaan>

Page 23: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 23/188

de l#cht circ#it> de hiele 6inske> ,ist en plant li,,en> sels> h)lden tegearre 6eiopnaa6 alles concentrically troch in 6ienskiplike kr?ft op itselde sintr#6>6ienskiplike perioades <Jposed> yn doel en effekt relaasjes groeie tegearre> offsetinoar> 6ar ien foar6en yn alle 4e ierde> en d?r6ei de straf op ji66e" Datselde <arthdat h)ldt ús en al syn skepsels troch deselde kr?ft w#rde ,ûn o6heech> hat ek al ,erne

fan hi6sels> al wer yn wero6> feeds en j#rken al> 6ediates it ferkear t#sken alles> enh)ldt al dizze feroaring a> troch de feroaring sels kontin# ,eh)ld en ûntwikkelingynventarisaasje"

  De foet fan de 6inske is net 6inder de flier> de h)n fan 4e fûgel oanpast oan4 etûken> as de foet fan 4e 6inske en kla# fan de fûgel waans eigne6 liche6> inkeld 6eide foardielen te negearje ek ,ewege op har oerflak en de feroarings en irreg#laritiesfan itselde te kinnen te passen @ 6ar fan 4e wr)ld> de hiele 6inske en fûgel kin nochferpleatse o6 noch 6inder te skieden> as elk lid fan it liche6 fan 6inske of fûgel" 8afolle f?st dat h)ldt> dat ,etsj#t los har liket yn ferlingd ein relaasje elkoar" <n sa de

ierde ,ewiist yn alle alge6iene ,etingsten tagelyk de #nifoar6e w#rking fan al syndielen> en de ferh)lding fan de s#perEoarder oer harren> 6ysels opno66en ús" s itdúdlik> 6ar hat it yn fysike relaasjes> se sille dwaan it #nsichtlich yn geastlikerelaasjes"

  Fan it ,egjin 9f> kin in protte fergeliking p#nten oer de hiele wr)ld fine de 6insken>sa dei en nacht 6ei wekker en sliepende> de oplage fan it wetter troch de wyk yn it

 ,loed> de e, en floed fan de see 6ei de pols ,eat fan it hert> de griene fegetaasje fan 4eierde 6ei fine de gewaarw#rding 6insklike hûd> ensfh ferlyk,ere@ krekt gen9choerienko6st nearne oer in ,epaalde li6yt> is earder in soad oer de grins en ,ekroand

troch it ferskil fan gr#ttere hichte> ,reedte> s#perordination ierde oer 6inske" <n der ,inne nei alle gedachten yn 4e 6inske sels in part fan it hiele 6insklike ;ooglike@ hoesoe de ierde ien fan syn dielen al itselde" n in sin> 6ar it hat hast alles syn folk trochin,egreift itselde sels part wize> no hoege net te hawwe wer wat se hawwe en hoe4t sydie it troch dwaan dat op yn har> as se hawwe it hat@ ;ar oeral hat wat #nifoar6>Egrarwetter ein oan in p#nt fan hegere tûkens long 7i66 end it> en nea ,erikt deanalogy fierder as teleology gen9ch yn dizze sin" 8a de ierde net werhelje de oplaachfan it ,loed yn in gr#tter ,loed doop> it sykheljen fan de w?zens yn in gr#tterel#ng@ 6ar alle oplagen fan de skepsels ,inne allinnich tûken fan 4e gr#tte oplaach fan

wetters yn har troch Haach alles fan dat en fer,ûn d?r6ei@ ni66e in long út lytse ,eltsjes te hawwen wer> it is folslein enveloped troch de sfear fan de lotting allelongen fan de skepsels> en troch hokker ,isten en planten soerstof en koalstofdioksideútwikseling 6ei inoar@ en ynstee fan 6ei in ,rein na# gear op 4e nij yn in crani#6 6eisen#wen dy4t drage hi6 op lang rint sintúchlike prikels en dissipate de ,eweging

 prikels út d?r> se hat har hiele organyske wr)ld 6ei syn ferfier rûtes> k#lt#releútwikselings en k#lt#rele prod#kten #nfolded en hechte ekstern oan in allegearhingjend frije ,?st kaps#le it ljocht fan 4e hi6el en de trillings fan4 e loft is> d?r4talle de sen#wen en harsens fan harren skeppingen daliks lûke harren s#ggestjes en

d?r6ei te k#ndigjen harren ûnderlinge s#ggestjes" :?ro6 dan in spesjale ,rein 6eispesjale sen#wen foar geastlike taken" %t sa4n idel werhellings> de ierde net witte> enit is n#tteloos> dy te finen yn har dwaes o6 nedich sokke te jaan har in organyske

Page 24: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 24/188

li,,en as drager fan in geastlike" ;ar 6en 6ist dy en ,li#wt iepen of fer,#rgen ta dekonklúzje dat o6dat in 6inske stjert> ferliest de 'east> as jo ni66e wei syn ,rein> deierde is dea fan 4e ,egjin 9f> 6indlessly> o6dat it hat gjin harsens út it ,egjin 9f"

  <n sa in part fan harren haadst?d 6isdie> dat se ,inne net ûnregel6jittich yn 4ehi6el draait o6 as in 6an r#nning" ;ar nochris> w?ro6 se 6oatte it wer ,ûten> wat

6insken dogge al gen9ch yn har" <n wat hja soe 6oatte rinneC 2ei iten>kleanC =rektoarso6> it ,?ste oanslút ,y harren hegere doelen yn dat it giet o6 inf?ste regel" s 6inske liedt in ynderlik en in ,ûtenste li,,en@ de ,innenste diel 6ar deeksterne ferkear fan 4e 6insken sels@ en nei it is yn dit de irreg#larities al 6ear asgen9ch> is goed dat se net sels nei ,ûten ta hielendal d?ryn ûntspringt> 6ar yn harren)lder ûnderweis 6ienskiplike rjochting> kontr9le> 6jitten yn ro6te en tiid foar harfolk krige> en 6ei de kennis ien> fan in irreg#larities ops6iten dúdlik folchoarder fanhi6elske dingen tagelyk jo#t it idee in #nsichtlichen"

  6ar dit net 6isse 4e ierde 6ar te feroarjen yn4 e eksterne li,,en se liedt yn syno6gong 6ei oare hi6elliche6s" <n as de ynderlike li,,en fan elke 6inske

 ,eynfloede troch syn ekstern 6erk en is sels ,estjoerd út alge6iene oerwegings> is it6ei de ierde> de 6inske hi6sels> 6ar is fan alge6iene aspekten dy4t hawwedo6inearre" n wat in eventf#l 6annichf)ldige de stjerren ferljochtsje 9fhinklik fandei en nacht> si66er en winter oan en nei de peal hichte 4e ierde@ 8inne en 6oanne>en fan rising ,oppe elkoar ki6en tagelyk fan oare nivo@ de sinne spilet 6ei dewolkens en winen fan 4e ierde> rint troch hi6sels no hjir> no d?r sl#ier> ta #tering ynde wetters fan4 e ierde> tilt it hjir yn 4e loft> te lit harren gean wero6 drop> 6akket de

 planten groeie > grien> ,losso6> itensieden yn harren rook en swietens> op elk

6o6int> yn elk plak oars" 7ags ,li#we har alle ,lo66en> lykwols> alle eagen fan dehegere skepsels o6 út it> sa as it net te ,lyn troch har pracht> en ticht ,y har nachtso6 #divlen"% o6 r?st foar harsels" !t tij weach fan de see sirkels> de trochgong fan de6oanne folgjend oan 4e ierde> yn it ,edrach foar in part 9fhinklik fan tafal oftsjinspraak 6ei de trein de sinne> en hoe4t de ierde ,ringe de oare planeten of f#ort útit> it kin net allinnich de feroaring de gl)ns> 6ar ek de trein 6ear as fielt net 6ear asekstern"

  %nderwilens> gjin lûd> gjin ge#r> gjin to#ch fan 4e ierde ta in oare stjer of fan in oargen9ch nei ierde@ gjin stof dieltsjes fûn troch in oar op har wei> gjin skepsel fan har

kin in skepsel fan de oare hi6elske liche6s te sjen of ko66#nisearjen 6ei it> en allesdat ,eynfloedet de sinne yn har> de ierde ,egrinzge oars op en stoart> as de oare

 planeten@ en sa yn 4e 6east ,rûzjende ferfier de ierde> ek 6ei oare hi6elske liche6s>6ar de aspekten fan harren yndivid#ele skieding fan4 e rjochten"

  Dat de ierde draacht nei alle 4dy4t ek ,ew#stw?zen yn hi6sels> ni66en 6oat it ,ewiisd w#rde> o6dat elk yn it ,ew#stw?zen fan wat hy draacht hi6 yn hi6sels> kindaliks fers6iet in part fan it> en 6ear as dat er kin net fers6iten se fraach> d#s as nette nedich de hiele ,ew#stw?zen fan de ierde sels" ;ar hy al tinkt ja oan 6ear troch ek lea#t yn it ,ew#stw?zen fan oare 6insken> sûnder it sels en sûnder dat jo#t hi6 wat tesjen litte se" 56 lea#we yn in ,ew#st ,and fan al dit> lykwols> hy hat it terrein fan 4efoarige nû6er te ,ringe ús fan it 6ateriaal is oan,elangjende de wr)ld posysje fan de

Page 25: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 25/188

ierde yn it keninkryk fan4 e siel stadia as in hi6elske skepsel" De ,and ranges fan ,ew#stw?zen op al troch de hiele wr)ld> en de ierde intersects krekt allinne út dealge6iene ,ew#stw?zen rûnten harren ,ena66en sirkel oare hi6elske liche6s tsjinút hoe4t de 6an yn har r?ch oare 6insken oer" 2et sa dat se koe ynfestearring riddledoprjochte de wr)ld> 6ar sa dat se d?rfan te foljen hi6sels draacht troch it ynfoljen

harren ,ysûndere sirkwy 6ei in ,ysûndere ynh)ld" Dat net allinnich ,estiet út de so6fan de 9fsûnderlike sielen hy slút yn hi6sels> 6ar ,efettet ,eide poarten t#sken al in>dy4t ,eheljen it yndivid#> folslein 6ar hiel inkeld yn 4e hjerst al oer en sa #nifor6lykeppeling hegere ,ew#stw?zen" 7e finen se> jo hawwe 6ar krekt de plannen o6oersetten yn %nsichtliche"

  s jo freegje> hoe kin in> al dat is 6insklik> ja ,ûtenierdsk ,inende ,ew#stw?zenfan 4e fraach> as wy 6ar sjen religys> folken> ,etocht yndivid# op ierde yn h#rdeskeel" ;ar hoefolle it ûntkent hi6 yn it yndivid#> hy t#sken wat frede siket o6 kinnefaak te finen sûnder hi6" n stee fan de ienheid fan syn ,ew#stw?zen foarko6t de

ynderlike konflikt> 6akket allinne dat er fielt hi6 en ,esiket te f?stigjen" Fansels> 6ar dat yn de gr#ttere en hegere rising ,ew#stw?zen fer6iddens oer de hiele wr)ld dewapene kr?ftige en it einige frede is achieva,le sli66e as yn it lyts fan it yndivid# Eyn in gl?s kin net echt r#sh as de see E@ Lykwols> der is ek in gr#tter> 6achtiger> 6earstadich nei doelstellings liede ta winskje" Hoe gr#t> 6ar is al de f#ortgong sa troch dytiid> d?r4t gjin steat> gjin 6oraal> gjin wet> gjin religy> nee oer de seen ,erikkenhannel en converti,le ,y it folk" <n net allinnich troch de ierde> troch al de stjerren ent#sken alle stjerren grûndearre ferklearre deselde godlike winsk te steer itfoarútstri,jende ûntwikkeling yn fr#cht,er paden"

  ll 4dat is no fansels hjoed de dei groepearre oars kwa nacht werjefte" 2ei dat>6insken> ,isten> planten> earder as parten fan 4e ierde> wat nei ,ûten ta en op4 eierde@ in gr#tte deade 6e6 hat jûn ,erte nei li,,ene ,ern> los fan hi6sels en is d?rneisa dea as west earder" =rekt de astrono6en hawwe gjin ,edoeling> doe4t erconte6plates de ierde oare hi6elske liche6s oer oan ded#ct fan de 6assa fan de!erde> de 6assa fan skepsels@ oars te dwaan is> en op 4e selde tiid lûkt sa de geast fan4e skepsels fan 4e ierde út@ hoe te w?zen sels te tinken fan in geast fan 4e ierde dan>fansels> nei4t hawwen sokke ferrekkene yn stikken d?rfan" De nacht filosoofsanctioned dizze werjefte folslein yn syn spek#laasjes op 4e tsjinstelling fan it

organyske en anorganyske> as li,,ene en deade /yk ierde> en de darwinist plag#inghjoed 6ei in soarte fan alge6y> ,ring út anorganyske slag ,iologyske go#d"

  <n fansels> de tsjinstelling t#sken de ,iologyske en anorganyske keninkriken fan 4eierde is gr#tter as t#sken de ,onken fan in h)n> fleis en sen#wen oan4 e oare kant ynús liche6@ 6ar is it sels de essinsje fan in hegere organis6e dat yn hi6sels it h)ldtgr#ttere tsjinstellingen as syn dielen> lykas ús eigen organis6e as gehiel syn gehiel

 ,ewiist tsjinoerstelde" ;ei de )lde ferset tsjin de ,iologyske ryk 6ar de anorganyskesels de link fan organyske nei organyske yn in hegere sin de hiele" /ip it út fan 4ehiele> en alle li,,en t#6,les net allinnich apart> 6ar disintegrates yn hi6sels" <n de

iennichste reden kin jaan f#ort de anorganyske neat 6ear organyske> want it hat gjinop alle 5fhinklik lent de oare> 6ar ,eide ,inne ûntstien as ûntwikkeling st#iten fan

Page 26: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 26/188

hegere ,iologyske hiele troch syn differinsjaasje (N "

  (N seit hjir oer see yn 8krift K'#on ideen> ensfhK"

  :y hawwe geografy> geology> paleontology> ;eteorologie> plantk#nde> soIlogy>antropology> etnology> skiednis fan folken en whatnot noch" Foar spesjale lear fan 4e

ierde Hiel goed@6ar it is allegear krekt lessen dy4t leare ús witte deselde piece6eal offan dit of dat kant" :?r is de lear dat joech ús it gesicht fan 4e ierde as in6ienskiplike> ússels liche6 en siel 6ei ein,egreifenden> gehiel" Foar de nachtwerjefte is net sels de p#nt fan sa4n lear@ en sûnt ik 6ysels oan,elanget 6y sa> ik ,inin drea6er yn dy dingen"

  !n fûgel flechte de koai nei sli66er as sjen nei de wr)ld fan ,oppen" ;ar in fûgeldy4t wol w?ze frij> 6oatte ek sette 6ei> w#rde fer,earn@ se net soarch oer hi6 ofschiet hi6 del" n de koai ûnder de koaien del hy soe hawwe ,lea# feilich en soehawwe rinne gjin oare gefaar as w#rde A,ers#ngen of r9p del troch de fûgels yn

oanswettende koaien> sy dogge 6ei elkoar@ hy wie doe 6ar nei de 6aatskippij

  Lea#we yn de Hjirnei w#rdt foarskrea#n foar ús troch it :#rd> en de langst6e fanit folk> ien dei fortz#le,en> en wat kin hjir net te hawwen d?r> ko6t oan syn help" !nwerklike ,r?ge> 6ar nei dit lea#wen is der net> noch kin der w?ze> sa lang as de nachtwerjefte stiet wacht ,y it gat" :ant as it ,ew#stw?zen ring ,rekt foar har op alles> dat

 ,rekt fansels út harren ,y elk@ 6en hinget traced tegearre 6ei de oaren" <n 6oat dernoch wol in tako6st li,,en> d#s it sil w#rde 9f,r#tsen o6 deselde reden fan dizze

wr)ld> yn in 6ytysk en 6ystike riken> dat is de oare kant fan 4e nacht werjefte út" ldizze wr)ld is it in gr?f> d?r4t allinne helder dots rinne as oanjûn troch de swarte skaal>en de hi6el sels> d?r4t wy sjogge o6heech> ferfalle dizze hel 6ei" 8a ,inne de nachtwerjefte fan paradys en hel ,oppe alle hi6el en ûnder alle djipte" 8il in noch hawwe itli,,en te ko66e tichter sa hy siket it yn 4e sinne of lit de geast o6doar6je troch destjerren" :a kin tsjin it" 5f is net te lea#wen nei de nacht werjefte yn in hjirnei6els>en it konsekwint nacht filosoof docht it net> 6ar lûkt 6aterialistyske de r#One fan 4esiel 6ei it liche6 of idealistyske de opna6e troch de alge6iene geast foar> ofelkenien kin lea#we wat er wol> en docht it goed> o6 folje de leechte dy4t 6akket itlea#we foarsjenning"

  Foar de dei werjefte 6ar it hjirnei6els is krekt it ferlingde en ferheging fan dizzekant al late yn 'od> it li,,en@ De ,r?ge nei de tako6st is in fer,ining t#sken de6insklike en godlike ,estean> en it lea#we yn 4e ierdske ,estean is stevich 6ei itlea#wen yn4 e godlike feriene" De t#skenlizzende poadi#6 t#sken ús en 'od> 6ardogge ús dit is net fan 'od> 6ar heakket ús allinne yn itselde"

  Does ien dan> de hiele ,ew#st li,,en fan in persoan kin yn ien> itselde 6eiEdealing>alge6iene ,ew#st li,,en ferskine en ilderts sûnder leaving in gefolch fan syn soarteyn sa4n ,#,,le" 8a is it net ,innen de ,ew#ste li,,en fan de 6inske hi6sels@ sa hoe

soe de deal hjir@ is it ,oppe net sa@ llinnich der 6oat in 6ear alge6iene ,ew#steli,,en ,ûten ek wohinein it wr)ldske fan 4e 6inske kin útwreidzje syn folchoarder entaheaksel"

Page 27: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 27/188

  De 6aterialist wis docht net oph)lde te ,ringe de siel geast en driigje sa dat it is deneedsaaklike ,etingst fan ,estean en w#rking hawwe op harren corporeality@ hoe6oatte se ,estean ,li#we> as dizze tast)n fan syn ,estean sil w?zeûnsicht,ere" 7sjinstelling jo sille net w#rch te ,ewizen de 6aterialist> de siel of geast>6ar E want as wy snije yn dit konvenant de hiele saak yn o6 te slaan op syn 6inst de

djoerste stik fan it E is yn w?zen ûn9fhinklik fan it liche6" n 4e nocht> wat helpfeiten ,ewiis tsjin de 6aterialists" n stee fan in ,ewys fan hi6 dy4t syn wapens ,inne 6inne> is it needsaaklik te slaan hi6 6ei syn wapens@ andre te ferslaan hi6> isder net> 6ar dat is it"

  Hoe 6oat net ,estean ,li#we de siel> as de tast)n fan harren ,estean> sa nedich as isit foar it hjir en no> 6ei de deselde needsaak set út 4e tast)n fan4 e tako6stige foarriefan hi6sels"Lit tapassing> dat it li,,en fan 4e siel is ,ûn oan dizze kant fan de foarriedfan in 6ateriaal prosessen> it w?zentlike> inviola,le> it ,etter it noch@ 6ar kin foar6aterile prosessen> wat se kin> ea trochjaan sûnder oergong te folgjenE#p

aktiviteiten> of nei de geastE,earing 6eitsje in útsûndering fan ditC Leaver> d?r4t degefolgen kinne fûn w#rde sels nei ús dea> en as jo witte hoe te finen se> sa 6oatte dyw?ze d?r@ wy ,inne se 6ar krekt o6dat der gefolgen ,ew#stw?zen stypjenoperaasjes> kinne fertro#we deselde carrying kapasiteit> sûnder de iene ,etter askennen fan 4e oare> dat jo#t se dit carrying kapasiteit@ want wy witte dat yn feite itdizze kant 6otivearring as ,ytsje as wy kinne kenne it troch it fierder yn de folgjendewr)ld" 8oarget der foar dat kontakt op al troch harren aard feroare yn syn gefolgen

 ,li#we> oant no ta net ien fen hjarren hannelje 6ei dit yn andres andres of feeds yn 4egefolgen@ 6ar foarsafier4t dat is it gefal> harren aard is net d?rtroch ferneatige> 6ar

nije coEf?ststeld> en ,epaald dat oare nije 6ei *N " 8a dit sil ek jilde út de gefolgen fanús ,ew#stw?zenEdragende operaasjes" ;ar o6 te gean yn de followE#p aktiviteiten>de ca#sative 6oat gean> dat is stjerrende"

*N !n 6ear detaillearre útlis fan dit hjir 6ar koart en oerflakkich útspr#tsen sinyn fysike sin> dat wero6 nei it ,oppesteande konklúzjes> sjoch oan de ein fande 1(e paragraaf"

<n as al de 6otivearring prosessen dy4t droegen ús ditEwr)ldske ,ew#stw?zen>hawwe útgien 6ei de ferneatiging fan alle wr)ldske physicality d?r4t o6 úteinlik finede hiele followE#p aktiviteiten fan dit li,,en> lykas yn 4e ien fan #nsre6 dea net ek

 ,eynfloede> in oare> hegere en 6ear 6ear alge6iene ,ew#stw?zen stypjen fan itgehiel E de dei werjefte> net de nacht view sprichts E dy4t wy al oan dizze kant hearreliche6 en siel o6 ,y hi6 6ei ús ierdske ,lea# allinnich in nije foar6 fan ,estean> ente dragen yn in nije 6anier foar fierdere f?ststellen fan syn li,,en" :y grif net witte it6ateriaal gefolgen fan ús wr)ldske li,,en ,ena66en ,ûten it te track o6dat se te/adiate yn ro6te@ hja ,inne as it waarden #npacked te fier> lykwols> dy4t drage ús ditEwr)ldske ,ew#stw?zen> ,inne te na# ynpakt> o6 te ûntdekken in lichte en koarteeachopslaggen en spoar@ en ins,esondre ûntko6t ús 6aklik it ra6t fan 4e gefolgen fanús wr)ldske li,,en" Pn6ooglik as it is> 6ar o6 te ,rekken de tydlike fer,ining t#sken

Page 28: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 28/188

oarsaak en gefolch sa ûn6ooglik t#sken de sekwinsjes yn ro6te te ,rekken dero6tlike selsErelatearre prosessen> as ,inne de prosessen yn ús liche6" 8a w#rdtútwreide 6ei de útwreiding fan ús li,,en sirkel allinne ús ,ew#stw?zen sirkel@ enh)lden tegearre hy ,li#wt 6ei alle útwreiding> 6ar yn it ierdske en lang o6 let dehiele wr)ld"

  Fine it fan it ,egjin 9f fan de 6east alge6iene p#nt fan o6tinken o6 6ateriaal kant6ei it o6tinken foar geastlike kant h)n yn h)n en liede ta it itselde doel" De geast fan4e 6inske rint syn gefolgen yn de alge6iene geast> en it liche6 fan4 e 6inske yn 4ealge6iene wr)ld fan fysike dingen dy4t draacht dizze geast> yn@ en as de geastlike enfysike oarsaken related dizze kant 6ei elkoar> sadat de ierdske geastlike enlichaa6like gefolgen" 6ar dat it net fan tapassing te ferfangen de geast fan 4e saak>6ar o6 fierder te gean it paad dat de geast giet oan dizze kant 6ei jo nei ithjirnei6els>

  De string weifloeit en it lûd 8oars yn 4e loft> dat is ienf)ldichste ,etingsten> derelaasje t#sken dizze wr)ld en it hjirnei6els" De nat#erlike 6inske ,esk9ge it al sa eniepene oars sels it finster nei de siel kin entschwe,ende neist" ;ar as de loft koe netklinke as it feit fading wei string> d#s der is gjin hjirnei6els foar de toan@ op 4e saakfan4 e oer,lea#ne string is neat" 5f elapses oer de toan troch 8oars yn 4e loft> yn syn#niversaliteitC =rekt oarso6> it allinne verspreidt út> en intertwines 6ei ,li#wendeûnderh)ld fan syn folsleine n#verheden 6ei oare toanen oan hegere fer,iningen" 8a itúts6iten hjirnei6els sfearen ûnder 6insken"

  Fansels> kin net ni66e wat wie it nedich o6 dat de 9f,ylding yn syn ienf)ld" <n ,ena66en is it wier is it net> dat de 6inske is net in ienf)ldigeEklinkende string> 6arin hiele rige ,espande> foldien 6ei in 5scillating en p#lsating li,,en ynstr#6int iswat syn eigen li,,en spel fielt> en de wr)ld nei de 6insken net de lege loft> 6ar in alheech en ,reed ûntwikkele systee6 is wat a,sor,earret de #nd#lations fan dit sp#l ynhi6sels en d?r6ei fierder útwreidzjen en f?ststeld"

  6ar ek it feit dat is net wier> want it op alle allinne de 6aterile kant fan wat it is ji66e ko66e yn 4e 6jitte> en it kin net inkeld 6ateriaal ,yld op alles> dat it ,ew#stw?zen is f?stlein op grûn fan spesifike> tracka,le al yn dizze wr)ld en hjirneiop oergong nei it hjirnei6els oerdraach,er wetten feroarje" ;ar wat kin net leare ús

de iensidich ,yld yn dit fer,)n> de opfettings fan 4e j#ridyske feiten sil leare ússels"  <n sa de hiele lear fan 4e Dei fan4 e Hjirnei hinget 9f fan de folgjende p#nten

  !s der in tako6st ,ew#ste li,,en> d#s it kin w?ze socht as in f#ortsetting fan 4ehjoeddeiske allinne yn de 9fhinklike gefolgen" E De hjoeddeiske ,ew#ste li,,en rintyn syn gefolgen yn it alge6ien geast fan in overlapped wr)ld@ thereinto 6en hat testri,jen se" E <n der ,inne wetten fan it ,ew#stw?zen feroaring al yn dizze wr)ld> datis ek de oergong fan dizze wr)ld nei de Hjirnei ,aas"

  !t folgjende is krekt in taljochting> affir6ation en ûntwikkeling d?rfan"

   2o is earst yn dit oan,elanget grif dat> fan 6insken op ,eide ,egelaat yn it s6ellegrinzen fan lichaa6like li,,en stelt in ,reed sirkel fan effekten te w?zen dat oerli,jeit> nea gean troch altyd prod#searje nije effekten> in sirkel> dat nea disintegrates> as de

Page 29: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 29/188

weach sirkel o6 de r?dden tekenrige of fallen yn 4e fiver drippen of stien nea ,rekt>en> grarwetter troch oare rûnten kr#sende en interweaving> hieltyd ûnderh)ldt derelaasje 6ei deselde oarsprong" :y kinne trace dit al dizze kant 6ar yndivid#elerjochtings> en wat is it ,oppe ús> liket ferlern> 6ar is net ferlern foar ús> 6ar 9fsein asin ferfolch fan ús w?zen> foar it hjirnei6els" wearing <ltse ynderlike dri#wfear fan 4e

6inske> lang o6 let ,ûten trans6itting> d?r6ei gean út foar it ,innenl)n> harrenslepende effekten op dizze oanfoljende rûnten yn@ de 6oaiste nerve trilling kin netûntko66en dit lot@ en stjerrende 6inske> sa hat reagearre 6ei al syn ,ûtenste synhiele ynderlike w?zen yn dizze wide rûnte en hjir,y w?ze dizze wr)ld yn synhjirnei6els" 5an de efterkant ,li#wende saak neat hanging oer harren w#rdt jûn oande gr?fstien@ 6ar hy ,liken neat fan it ,ûten entschwe,ten 6insken"

  no foel dizze ,rede rûnte fan neiEeffekten fan in ,ew#ste 6insklike li,,en inûn,ew#ste wr)ld proai oan 4e 6insken en soe d?r6ei sels w#rdt in ûn,ew#ste6o6inten itselde as it is it gefolch fan de nacht view> der soe foar de 6insken gjin

tako6st" ;ar foarsafier oft de ,ew#ste 6insklik li,,en karakterisearre giet pas yn inhegere en 6ear ,ew#st wr)ld> foar hi6 is der in hjirnei6els> d?r4t er> yn stee fan;elting wei nei scatter> lykas de plant #nfolded út de stjerren sied kralen en fynstenfierder en heger ûntwikkeling ,etingsten <Jposed > en sels ,ydrage oan fierderûntwikkeljen i6age wr)ld" Hy 6oat ferlieze 6ar krekt de wr)ldske ,ew#stw?zen> sade 6ooglikheid o6 allinne te finen yn de oarekant> nei4t er skepen it dok#6int oan degefolgen fan syn wr)ldske li,,en foar> lykas de ,ern yn it li,,en foardat ,erte al de

 ,etingsten syn twadde li,,en oan6akke@ 6ar allinne hat te ferliest it earste li,,en tewinnen it twadde"

   2o lit hi6 freegje út it ,egjin 9f w?ro6 de wr)ldske ,ew#stw?zen ferliezen allinnete finen de oarekant> as de ,etingsten fan de ierdske ,inne der al> de hiele li,,en oandizze kant giet gehends d?ryn reagearren" E ;ar ek de nijeE,erne ,ern> dy4t foar ,ertehie gjin ,ewitten> jo kinne freegje w?ro64t it ,ew#stw?zen allinnich ,y ,erte ynienenen ynienen ,rekt út yn hi6 nei4t it hie noch skepen de ,etingsten o6 sels foar

 ,erte" 2et oars 6ar ,rekt op de earder oan6akke s#,Elokaasje fan tako6stige li,,enho66els en op slach it ,ew#stw?zen yn 4e ,erte fan it nije li,,en út> en ynstee fan4 e

 ,ûtenste li,,en prikels> lit de ,ern ko66e ta earste ,ew#ste li,,en> it is de folsleineo6slach fan dit ,ew#st li,,en sels> dy4t stiet foar de ,ûtenste li,,en sti6#l#s hjir"

  De tast)n fan it ,ew#stw?zen> w?rûnder de ûnderlizzende fysike aktiviteitferoarings ea west op dizze kant yn sliepend en wekker fytst t#sken oprinnende ,oppein dro6pel en falle ûnder in dro6pel@ 6ar de delgong sels is ûnder ,etingst fanneiko66ende n kli66en> en de djipper de sliep> sa levendig de lettere

 ,ekearing@ en sa ek de #tter sliep fan wr)ldske li,,en ticht ,y de ,etingst fan inheldere ,ekearing fan ierdske in oare sfear fan it li,,en sil w?ze@ o6dat it selde dingfan tiid> jildt de ro6tlike feroaring fan ,ew#stw?zen" 56 s#6 dizze wichtige relaasjeno in ,ytsje tichter ,y it each"

  <k oan dizze kant fan 4e 6inske liedt syn ,ew#stw?zen yn ro6te o6 6ei ,ewiis datit is op alle fysyk te ynstallearjen> en yn hi6sels> sa te sizzen> dat sil feroarje delokaasje" 5pgien yn in dra6a> it 6inske sjocht 6ar en net hearre wat is der op o6

Page 30: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 30/188

hi6 hinne> so6s er heart en net sjen wat der op o6 hi6 hinne> en dan noch in kear erkrekt tinkt en sjocht en heart net witte wat der op o6 hi6 hinne" Dat is> de ferskateorganen fan syn sens#eel en hegere geastlik li,,en w#rde foar in part offset yn

 ,ew#st aktiviteit@ ,ew#stw?zen kicks in taheaksel foar de fysike oefening hi66islearre oer as in weach t#sken har en oer> 6ar kin net ko66e hjir sûnder sinking

d?r" 8a lang as de persoan is noch yn li,,en oan dizze kant> dat ek 6igrates 6ar dielyn syn hiele li,,en liche6 yn 4e wr)ld> in part 9fwikseljend t#sken de organen fan ditliche6 hinne en wer@ dea ko6t> dat kin net 6ei it hiele liche6> dat is net 6ear der>noch yn harren 6igrate> 6ar o6dwale oer dit orgaan yn it oare liche6 E want w?ro6net ,revity nedich dizze útdr#kking foar it E yn dat syn li,,en yn dizze wr)ld 6oast its6ellere riden út> 6ar sliepte oant dan o6 tenei as it ,rûkt o6 trekke tichter ,y deoare yn dit liche6" De skippen efter hi6 ,inne for,aernd@ ;ar o6 doar6je ,ûten> ithie krekt ferliet de )lde skippen"6ar ferskynt nei jo e útdr#kking fan ,ew#stw?zenk#ierje te 6aterialistyske> d#s sitte foar jo idealistyske> en de saek ,li#wt it

itselde@ helje it allinne logysk yn 4e sin fan4 e feiten fan dizze wr)ld nei de tako6st"  Fan al de feroaring yn dizze wr)ld> 6ar ien is ,ena66en geskikt de klea# fan detsjinprestaasje en de konklúzje nei it hjirnei6els" <n it soe net sa h#rd te lea#we ynwat sille wy tsjinko66e ien dei> sa frje6d yn de fertro#de werjefte fan in

 ,ew#stw?zen lege wr)ld it ko6t yn o6 ús hinne> d#s wy sjogge nei wat w#rdt altsjinkaa6 yn ús" :ant der is al yn ús hjir en fierder> 6ar op in leger nivo> en it iskrekt itselde prinsipe> dat de oaren yn ús en f#ortko66e út in oarekant ús eno6heech"

   2et oars as it each nei syn 9frin ,ernet yn ús as in oantinken yn in fierder en hegere

lannen fan 6insklike ,ew#stw?zen> it hiele wr)ldske geast fan 4e 6inske sil finewer,erne ,oppe yn in fierder en heger ûnth)ld keninkryk fan 'od> krekt oars yn datús hiele geast al fierder en heger as ús ynt#ysje en dhikr keninkryk fierder en heger asfan ús 4s> ynkl#syf alle ,etingsten fan ús oantinkens widens en ferhege d?ryn sillefine" s it ûnth)ld w#rdt útfierd yn ús fan wiidferspraat fysike effekten dy4t> ek o6datit wie de fysike staat fan de oansk9ging> ,oppe hi6sels oan6akke yn it ,rein E 6eet4e rûnten fan dizze effekten en krús yn it ,rein sûnder interfering E de geastlike

 ,estean fan 4e 6inske> yn de tako6st w#rdt stipe troch fysike effekten dy4t> yn prod#searre syn lichaa6lik ,estean> ek wylst it wie yn4 e 6aterile wr)ld wille tete

fan 'od allinne fierder útwreide en ferhege alles" =rekt sa4t ji66e no sjogge it ,ûtensiket d?ryn gean de herinneringen yn in li,,ene ,rein koe@ 6ar gean sokked?ryn@ like6in as yn 4e wr)ld ,ûten> siket yn4 e foargeande ierdske geasten> 6ar geansokke d?ryn"

  8a de dei werjefte liket it lea#we yn 4e Hjirnei is neat nij> #nthinka,le> heard fan>6ar allinne in generalisearring> ferlinging> ferheging fan wat waar te ni66en>

 ,oppedat> in útwreiding en ferheging> o6dat it in útwreide en ferhege 6?d fano,servaasje > Dat is 6ear as 6ere analogy> hoewol4t it is analogo#s@ ,inne deralge6iene wetten oangeande it hjir en it tenei yn fer,ining te w#rde ,rocht te dragen

hjir> wylst it 6iene> de filosofyske> teologyske> koart ynterr#6pearret de nacht fanhjoed 6ei dit li,,en en de wetten fan dit li,,en"

Page 31: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 31/188

  Fansels> sa4n zerla#fenes w?zens> lykas ús tako6stige ,odily w?ze 6oat> dan sil netle#k" ;ar jo jo yntinke krekt plain ferkeard foar> as jo kinst 6eltindeter6inate@ lykwols ûntfange alle definiteness fan dizze kant yn harsels troch

 ,oarnen út har" !t sied kin ek yntinke de plant> ,arsten fan hi6 troch ,rekken hi6zerla#fe foar ûn,epaalde tiid> want hy kin net folgje it> 6ar elke foar6 diel fan it sied

w#rdt ride syn ûnderhearrige ed#katyf diel yn 4e plant prod#searre> en ek yn itfolwoeksen plant eJplodes de ,#d syn saak> net te s6elten yn de indeter6inate> 6arte #nfold yn in útwreide foar6" llinnich de ,eheinde eksterne foar6> yn it joferskine oan dizze kant liket ferlern foar it hjirnei6els o6 te gean> 6ar sa dat it isferlern foar de wr)ldske #terlik> it is net ferlern foar de ierdske@ wy hawwe allinnedizze kant is net de eagen fan 4e tako6st" Dit is hoe goed kin te6jitte it ûnth)ldfig#eren fan al syn k#nde yn 4e lytse ynderlike Beyond in 6inske@ sa goed yn gr#tteierdske riken ûnth)ld it ûnth)ld fig#eren fan alle 6insken> dochs> dat noch hjir nochd?r> dat it feno6een gjin s#kses> ges6olten trochskinende 6ateriaal w?zens 6ei it

 ,ûtenste foar6 fan it ferskynsel sels"  %s oantinkens w#rde woven gear yn in hegere geastlike wedstriid yn fantasyen>ideen> tinzen> ideen@ de views sels is it net ,y steat@ 6ar spylje in tûzen oantinkensyn alle ynt#ysje> dat hjit feriening> ,egeistend ,innen" 8a ek 6ei de hegere li,,enwedstriid op ierde> en o6dat ierdske li,,en is eingetan yn 'od> net út hegere Life in'od t#sken de geasten fan dizze wr)ld> 6ar fan 4e tako6st@ 6ar spylje ideen fan 4eferstoarne> d?r4t dy sels f#ort 6ei it li,,en> d?r4t de h)n wero6 yn it> sa dat dit li,,ensirkels ,inne allwegs snije rûnten fan it li,,en ,ûten en teach@ de ynti6eko66#nikaasje t#sken dizze wr)ld en w#rdt rekken yn 4e nat#erlike wize fan w?zen

en de ûntjo#wing fan dizze wr)ld sels@ ja we soene w?ze hjoed as net wenne op despoeken fan ferline ie#wen yn ús@ 6ar se li,je op net allinne yn ús> 6ar ek ,ûten ús"

  !t w#rdt tocht dat de geasten fan ús ús lj# waarden ferh#ze ús 6ei de dea yntagonklik 9fst)n@ 6en twifels nei alle gedachten sels as jo fine dat wer yn 4etako6st" =rekt oarso6> de 6ear jo ditEwr)ldske li,,en sirkel waard ferienige 6ei#zes> de 6ear er hi6 dwaande 6ei syn ierdske 9flevering noch yn ús wr)ldske" :ykrekt net witte dizze kant> dat er docht sa troch> wy ferwachtsje as #zes> dat is eksyn" De kant fan ús ûn,ew#ste o6gong 6ei harren> 6ar is in ,ew#st> as wy no wijeharsels o6 harren yn 4e Hjirnei@ oant no ta ,eset troch de ferstoarne lid> 6an> fro#>

leafhawwer> leafhawwer de post#6e ûnderdielen noch as f)d geast 6ei"  De al hjir yn geast ien en fiele noch altyd nei ,ûten ta apart> ,inne der ek ,innen ienfiele oan 4e kanten> w?rnei4t se ,inne eins ien" ;ar de story of geasten sille w#rdefielde 6ear nei ,innen ta en h#rder> en sa sterker dri#wfear foar ferheegjen enfer6oedsoening@ en in r#thlessness sil 9fhingje fan de 6ear ,innen ferfier fangeasten> as ,ange o6 foar9f yn front fan 4e soad" :at ien fan syn tinzen hjir soe hideal> sille alle w?ze trochsichtich yn ierdske riken ûnth)ld> en allinnich de likes treasteelkenien en 6eitsje alle ind#lgent foar alles> dat al fan har tinzen del hjir wol wat tefer,ergjen alles" ;ar sil it w?ze foar alle in Faaiefjoer troch d?r4t se gean> en hy> dy4t

hat net allinne syn dieden> 6ar ek syn tinzen hjir sa chastened dat it sil net te waar6ûnder dereinstigen foar,ygean"

Page 32: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 32/188

  ;ar folle 6ear alge6iene en 6ear serie#ze ,eloften en ,edrigingen fan registers ynús fisy yn de tako6st" De goede en 6inne> wat w#rdt ferwachte út it folk oan dizzekant yn 4e wr)ld> en wat er tinkt> dat it is al ,oppe it is> de positive en negativeeffekten> dy4t it hat o6 syn tige nat#er> allinne yn de tako6st folslein 6oetsje> en watis der hjir geande syn ,ew#stw?zen> stir d?r deselde@ hjir,y de 6inske sels te 6eitsjen

syn tako6stige hi6el of syn hel" De pine dy4t droegen 6inske> pine is net al yn ithjirhinne sin@ jo sille net sear yn ierdske riken ûnth)ld@ sa> d?r4t gjin c#tting 9f in sikelid helpt 6ear> helpe lang o6 let sels c#tting 9f de sike hiele 6inske@ de pine> 6ar dat

 ji66e hawwe wekker oaren> sear al op dizze kant yn it ûnth)ld> dat hjit it gewisse> en ,ittere pine yn ierdske riken ûnth)ld> sels d?r4t it gewisse wie dizze kant w#rdt netkontrolearre@ o6dat it hjirnei6els hat o6 wekker har agint"Den jo ferrifele> itferkeard dien@ wat it ko6t op jo noch@ !t sil giet ji6 goed as jo yn 4e fersprieding fan

 jo tako6st ,estean fan4 e kweade gefolgen fan dizze kant fan dat jo tinke dat se ,inne ,oppe dysels as hinne wero6 klinkende> ja cross direkt yn jo tsjinko66e op ji66e"

  !n gr#t part soe w?ze fan alle 4te sizzen de@ 6ar it wie gen9ch foar no +N "+N s wer> de fraach fan it hjirnei6els yn 4e 1(e 8eksje fan it twadde dieltafoege@ 6ar 6ear yn detail yn >> ,oek fan it li,,en nei de dea Ken yn it tredde

 part fan deK endEvesta Kferhannele f#ort"

n de 8krift> de iene oan harren w#rd> der w#rden E in systee6 fansels net d?r E dat jo nedich pas echt ni66e de w#rden o6 te ha lea#we yn de tako6st yn ter6en fan

dei view of te sl#ten -N > s lea#we yn 4e iene 'od> de Day werjefte is de ,i,elskelea#we dat allinne foldien" ;ar ien fan 4e w#rden is fan 6iening jo#we net fierder asit tastean fan de nacht werjefte"

  -N 8joch" de Ktrije 6otiven en reden fan it lea#wenK 8" 1Q-> (1+> (1Qth

  Likegoed foar de dei werjefte as foar de nacht werjefte> it ,li#wt it dreechstefraach hoe> w?ro6> wat> d?r4t #nite it kwea yn 4e wr)ld> en hoe4t syn ,estean fan inwolwollende 6ei it ,estean op4 e selde tiid> alEkr?ftige> alEwize 'od" !t liket in s#vere

tsjinspraak" De dei werjefte 6ar el#des de tsjinspraak earstoan yn dat it> op het eerstegezicht> ynstee> stri,jen ,egrinzge op 4e tsj#stere ûntstean> nei de dúdlike feiten fandingen casting> 6ei it feit fan kwea tagelyk> dat troch de wr)ld yn4 e eagen> de te wardoff kwea> o6 it te gen?zen> en te operearje yn segen> en dat hja siket de top> fúzje endien 6eitsjen fan dizze ynspanning as alle goede yn 'od" ;ar it kwea se kinne netsiikje it> o64t kwea as sokke krekt troch de#gd fan in 'od gearfetting> as hichtep#nt>l?ste co#nter stri,jen o6 alle hat gjin hichtep#nt> fúzje en ,einiging" Leaver> itlanger it evol#earret> de fierder is it fersprieden> de hegere en hieltyd hegere ge,ietenit ûntspringt> de 6ear fiergeande> 6ear en 6ear fûnsen en kr?ften dat ropt yn 4e

ynternasjonale oarder tsjin hi6> dy4t lang o6 let ,egroeid> sels 6eitsje de ,oarne fanin nij goed@ ;ar de ien kear ,erikt 'oede jo#t de tsjinoerstelde gedrach> yn synsprieding en f#ortsterkjen fan it winnen fan de ,etingsten fan fierdere fersprieding en

Page 33: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 33/188

fersterking";ar sûnt dizze wr)ld fan ,estean is net it hiele ,estean> dan noch de finale ,ar en fer6oedsoening fan kwea> noch ,inne alle 6iddels o6 te sykjen yn dizzewr)ld> allinnich de rjochting foar dit w#rdt al fûn yn it feit> en te finen"

  8a 8tir it kwea lyn> d?r4t it likes> d#s wy 6oatte ni66e treast fan it feit dat yn 4ewr)ld fan de ,ew#ste> d?r4t der is allinne kwea> net sels krekt in kostú6s is wat giet

o6 #plift leaver as pro6oasje fan it kwea E allinne dat it einige kostú6s kin allinnicheinige yn hi6sels E 6ar ek dat sa heech en ,reed en kr?ftich kwea gen9ch yn it rykfan finit#de en is> dan w#rdt presintearre troch in noch heger> 6ear en 6achtigerco#nter str#ts" ;ar dat is net allinne it idee fan 4e heechste sin :oldiedigens wize enkr?ftige 'od> 6ar dit freget it idee fan sa4n 'od" Dat is ien> 6ar dat sil in twaddeko66en"

  Fansels> it neistri,jen fan elk yndivid# te striden it kwea> te wipe it> ynearstenallinnich jildt foar syn eigen wolw?zen> en der is in oan,erne sûndigens fan 4e6inske> d#s it is syn selss#cht@ d?ro6 fynt de lytste ,ern nei in oar> pop> ,eats it endocht tsjin 4e ,id@ faak 6inske ,edjerret de tako6st oan de hjoeddeiske wille fanwille" ;ar neffens ûntstiet as 6inske> syn ,elangen útwreidzje> werkent en fielt foarde h)n dat syn sûnens 6ei it fer,)n fan oaren> en fersiken dat tako6stige slachtoffersfan de hjoeddeiske> en de 6ear syn yntelliginsje en syn sin widens yn dizze rjochtingfergr#tte> ferdjippe> fersterke> yngean sil> de 6ear hy h)ldt de 6iddels o6 te fieren útsyn doelen yn 4e h)n> en fan hieltyd hegere st)np#nten er regearre> it ,etter en feiligerit slagget" 'od ynsjoch en 6acht> 6ar rint oer alle ,etingsten en ,etsj#t fan 4e wr)ld>is it hiel it syn@ syn gefoelens gen9ch heechste hichte nei de djipte fan fiellen fan alsyn skepsels@ in konflikt fan 4e selss#cht 6ei leafde foar har> 6ar kin net stean sa>

o64t er net ,ûten hi6sels 6ar yn hi6sels@ syn heechste egotis6 gear 6ei de 6easteleafde foar har ,y hi6sels" ;ar syn foarsichtigens hat gjin li6yt> want yn 4e folsleinekennis fan de oanw?zigens en de tast)n fan de realisaasje fan al it d?rút tako6stleagens"

  8a ûneinich hege 'od> dy relaasjes oer al syn skepsels is al sa ûneinich gr#t> heech>fier is grif syn taak fan dat w#rdt jûn oan har> en sa yn d?r4t se hawwe harrenhineinz#treten yn in ûndergeskikte wize" lle kwea yn 4e wr)ld> yn4 e hokkerútwreidzje oer de kea6er> yn syn djipste woartels> yn syn heechste toppen> yn synverwachsensten entangle6ents> yn har hieltyd nije incarnations er hat o6 ,aas@ 6ar

o6 te setten nei 6aster yn in ûneinige ro6te> dat ek hat de ûneinige tiid> en yn ineinige tiid 6ar einige neiinoar o6dat dat útwreidzje en ferheegjen en liede ta nije enavansearre graden> sa widens it ge,iet ni6t ta> en de it li,,en oan nije nivo foarko6t"

  Binne de opfettings en tako6stperspektyf> idel woven fan l#chtC ;ar wy kinne sjenwero6 te witte hoe4t wy 6oatte sjogge> en foar dat wy sjogge yn de fierte en hichtefan de <ngen en Leech" Hat al yn de tiid fan gaos> in ,la#we loft ,oppe in ,lo6rikeierde> en oer in see> dat slút oan ,y de sinne en 6oanne> kro66e nei haget trochskient6e en grande#r skepsels te foarsjen se 6ei in 6jitte en ,aan" :ie der op 4e tiidfan ;egatherien en de stilt h#zen al religy> gewoanten wetten> wittenskip enke#nst@ net fer,etterjen gjin tiid op de tekoarten fan it ferline> alle nije útfining wintde wr)ld@ en doe4t 6ei de Mli6, nije nivo o6heech nije kwea> is it 6ar se 6ear as

Page 34: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 34/188

allinnich sti6#l)ns wer> en op hi6sels is in li,,en sti6#l)ns" !t is net de wenst fen 4e piano> te deco6pose de har6onic akkoard yn in discordant> 6ar oplosse deinhar6onio#s yn in har6onie#s" ;ar dit oanpaste hat spile troch 6insken út iano'a6es 'od yn 4e wr)ld" <n wy 6oatte lea#we dat dizze wr)ld en folgje de doelen fandit oanpaste en dea fan w?zens is 6ar in 6iddel sels> de dishar6ony fan dizze wr)ld>

dy4t sels koe net fine harren resolúsje yn dizze wr)ld> it hjirnei6els ek> as net alles>daliks oplosse> 6ar fierder oant de definitive resolúsje en fer6oedsoening"

  lles is ,ew#st ,estean ,esletten yn godlike ,estean> sa ek al it kwea dat kin6eitsje wollen> witten> w?zens 6ei gefoel> sûnde> flater> pine is oplost it 6ei@ 6ar kinni66e w?zen yn 4e heechste nivo net ien fan 'od@ h)ldt sway allinne yn legere einigeregio fan it ,estean d?r4t 6en is noch altyd tsjin 4e oare> lykwols> 'od grypt 6ei synheechste 6otivaasje> kennis> dy4t yn iens op alles" 'i,ts 6ar ek yn 6insken oer inleger in hegere geastlik 6?d> psychysk rydt de hegere wil> oan 4e eagen fen4 e each> itgr#tter ynsjoch oer lege winsk de hegere ,lydskip"De heechste in 6inske> 6ar is noch

altyd in Leech yn 'od" 8a ek de wil fan de 6inske is net 'ods wil> ek al de persoankin hawwe syn wei 6ei it godlike yn it neili,jen en 6oat" <n nei alle gedachten úsdat ús kwea is net ,ûten fan 'od> 6ar ek yn en ûnder 'od@ op de feiligens> dat it kinw?ze gjin kwea fan syn wr)ld net fer6oedsoene> sa as it net te litten dat netfer6oedsoene yn hi6sels> dat is neat> dy4t lea#t yn 'od en it tenei yn ter6en fan deiwerjefte" 8a gr#t dat sels is> en sa gr#t is syn 6acht en doer> dan sil in langere tiid> ingr#tter ge,iet> in gr#ttere kr?ft oan ,annen is> hawwe taret" ;ar elkenien hat> asgeo#s opno66en yn 'od> o6 dat w#rket te helpen 6ei"

  ;ei al fan 4e rin it h#rdste fraach w#rdt trea#n wero6 :?r ea it kwea yn4 e wr)ld>

as der is in hieleEgoed> alE6achtige 'od oan 4e wr)ld> de dreger foar de Day as it foarhar al it kwea> dat fornae6 yn4 e wr)ld w#rdt it gefoel troch 'od yn syn skepsels6ei" :?ro6 net foarko66e dat it fan it ,egjin 9f yn o6 te folslein lost yn de rin fande tiid oant alle kontingint kr?ften en sa> 6ar yn gjin einige tiidC

  Der is 6ar ien netEtsjinstridige yn hi6sels ,e0ntw#rdzjen de fraach> dy4t 6ooglik6akke w#rde 6ei 'od en 6ei 'od" 2o w#rdt dien oan harsels graach skea oan oftastien o6 wilf#lly sa4n útsein dat sûnder in gr#ttere kwea is net foar te ko66en of ingr#tter goed sil net litte hawwe" !t tsjinsprekt net allinne de aard fan de 6insklikewil@ it tsjinsprekt it aard fan 4e wil o6 alles" 8a sels 'od kin kwea hawwe noch in

hegere noch legere regio fan syn w?zen prod#searre of goedkard 6ei wil> of it 6oastw?ze dat sokke net foar te ko66en of in gr#tter of hegere goed sûnder ferlitte nethawwe" <n die jo tinke set út 'od sels yn 4e tradysjonele sin fan de skepsels en d?ro6harren kwea> d#s it soe yn striid net 6inder fan syn goedens en al6acht> woe harkwea oan harsels of te hawwe talitten"

  8a de Day verlicht tweede de opposysje troch w?zen de oarsprong fan it pro,lee6en syn evolúsje oant de grinzen ,innen dat is it ,y steat o6 alles te ,edije> ynstee fansiket yn 4e wil of yn in willeke#rige goedkarring fan 'od> yn in %rnotwendigkeit fanBeing > it hjit in 6etafysyske needsaak> ûndersiket harren w?zen yn de#gd sels Rf koenet sûnder gefaar fan it kwea yn tydlike ,egjin en einige distrikten> en o6 falle weryn nije incarnations> of op syn 6inst dat de #pgrade nei gr#ttere en gr#tter goed koe

Page 35: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 35/188

net ,arre sûnder troch kwea" <cht al> leit yn 4e oanpassing> hichte> fer6oedsoening>oer6achtich it kwea út alge6iene> heger> vora#ssetzlich út dit li,,en yn it hjirnei6elsoerkoepeljende aspekten ek de ,oarne fan 6ear alge6iene> gr#tter> heger goed> is tesprekken fan yn4 e wr)ld> en op 4e elk yndivid#> einige neffens> sa4t it fierder sels>wreidet syn sfear fan ,estean en ûntspringt> hieltyd diel" 2edich> 6ar it kwea yn

oaren ien of ,eide> of yn ,eide sinnen sa nedich no ek de rjochting fan de godlike wilop syn hichte> fer6oedsoening> oerwinnen"

  !k sizze> dit is de iennichste netEtsjinstridige yn hi6sels wei 'ods wil oft yn inrekken fan it ,estean fan it kwea 6akke troch hi6 of ,oarre troch it of rising yn synwr)ld> wat it skeel wie hjir idle te Lo, de ferantw#rdlikheid> en wy de inviola,le enivich goedens fan syn w?zen te fersekerje" 6ar soe ,esk9gje i66en 6ar 'odsal6acht w#rdt red#searre> dat de wil fan 4e itselde is rjochte tsjin wat Rf sels net trochdizze ,egearte is o6dat E hoewol4t it is altyd der yn 'od> troch 'od> 6ar net alhielgearstald fan heechste wil E of wat 'od wol nei hegere doelen wille of 6oast tajaan>

6en soe 6oatte ni66e it w#rd fan Lei,niz 6ei hert dat as 'ods goedens en al6achtko66e yn konflikt> de l?ste 6oast jaan wei"

  Der is in logyske needsaak> o6nipotence neat kin tsjin 'od@ want hy kin net twakear fan twa fiif en net ûntkenning de jildichheid fan L#dolf fan stelling oantrochsneed ratio fan 4e rûne perifery" Leaver> de logyske needsaak is in fûne6intele6o6int dat de wierheid fan syn ivich w?zen@ de 6etafysyske needsaak foar6et inandres fûne6intele 6o6int fan syn w?zen> dat syn w#rk en wil" s alles wienenaltyd it ,?ste> as wy tinke dat> sa koe wy gjin wil en aksje> dy4t ,edraggen socht it enlaat ta tink 6ear" ;ar as sadanich is der> d#s wy 6oatte lit it prinsipe fan tapassing

nei"  %nder al de wûnders dy4t der is de gr#tste> dat der is neat op alles@ ja as it wie netecht wie wat 6en soe tinke dat it ûn6ooglik dat der koe w?ze neat@ foar d?r4t> hoe>troch hokker ,e6iddeling 6oat plakfine" 2eat ,li#wt 6ar o6 te sizzen dat it hat altydwest in> gjin eksterne wikseljen syn ,estean ,edArfendes> troch hi6sels ,esteande>w?zen@ allinne sille wy net d?r6ei ,egripen dat en hoe4t sa4n skepsel koe ,estean> engjin wei fan ferliezen> gjin rjocht fan fraach is foar ús yn dit fer,)n" :y 6oatteferwize nei 'od> de Heechste Being en oer ,estean 6ei dizze na66e> ni6> as hy jo#thi6sels oan ús" =oe wy 'od twinge liet> hoe4t er 6oast> d#s wy wolle foarskri#we it

goed sa> dat gjin kwea út 6oatte gean út hi6 as in ,oarne fan alle ,estean yn ditli,,en> alles yn it soe like folslein> of fan goed o6 noch folsleiner foarútgong@ 6ar itkwea is> en sa ha wy te reverse de konklúzje dat it ,estean fan it kwea 6ei it djipstewoartels fan ,estean of har ûntwikkeling sels w#rdt #nited insepara,ly@ 6ar levere inalge6iene ynspannings o6 it kwea ,estiet en it alge6ien foarútgong fan de wr)ldsjocht in súkses fan dizze ynspanning> wy ,inne net sl#te 6inder dat sok stri,jen leiten de 6ooglikheid fan syn s#kses is te skieden fan 4e djipste woartels fan it ,estean enûntwikkeling"

  De nacht werjefte fan net kenne de eardere 6anier fan ,esjen te gean" 2eat soe stop6y oan lea#we yn 'od> ik hearde i66en sizzen> as net ,estean it kwea yn 4ewr)ld" Dat sei er> tinkt nei alle gedachten tûzenen kwa nacht werjefte" 8tocks 'od> hy

Page 36: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 36/188

soe it kwea ,inne net tastien> sa hy koe net tsjin it kwea@ o64t kwea ,estiet> is der gjin'od" 8a> de nacht fan 4e opposysje giet 6aklikste" De wr)ld kin ,esykje o6 te gaansûnder 'od 6ei kwea as se kinne> en se w#rde net ropt is klear> it pessi6is6e isklear" ;ar is dat echt in 'od en in hjirnei6els foar de nacht werjefte ynnettsjinsteande alle kwea> sa se stiet út de tsjinstellingen> dat se kinne net f?stlizze

harren eigen wegen >" By gr#ttere tsjinstellingen 'od joech 6inske foar leafde fanhi6 frij fan 4e ,egjin 9f sels goed of kwea> en sa te 6eitsjen lokkich of ûngelokkich>en de wr)ld slút de helte fan4 e hi6el> de helte fan de hel te ,rekken de 'od ;ostBo#ntif#l gjin sil of l6achtige hat gjin 6acht of is der in treddeC Foar 6orele kwea>dy4t keazen de earste 6inske sels> 'od de wr)ld hat de fysike en yntellekt#eel> it goeden kwea fan tapaslike> jûn tafoege> nei de ,isten> dy4t net kieze> ,ejeftige 6ei wredensen folteringen@ Rf hy woe 6ei syn ûneinige goedens of koe net ,rekke dizze fer,iningfan kwea 6ei syn al6acht@ of is der in treddeC !t rjocht 6insklike heit ferlit syn ,ernút leafde foar har en foar de leafde fan goede frijheid allinnich yn goed@ 6ar in

 ,eheind frijheid jildt ûnder de 6insken en ,ewiist hi6 ûnder de 6insken ek> en der ,inne in frijheid sels yn goede dingen@ ;ar 'od 6eie 6insken o6 it oan 6yn hielgoed 6ei harren> want goed heal a priori> de kweade helte fan frijheid" De rjochterheit net ,eat de goede ,ern 6ei de kweade> sa as net te deprive se fan it fertro#wen ynsyn gerjochtichheid> en net straffe se fanwege it ,rûken fan in frijheid er tastien seallinne" DeE,ar6hertich> krekt 'od> de 6insklike heit> wetjo#wers> rjochters 6oatteni66e it patroan> se ,inne yn alle dizze in andres Foar,yld .N "

  <k as oan it kwea> de Day is allinnich de o6kearing fan in foarige :orld onEeagenyn in twadde" 2ei de heidenen goaden ,inne noch ûnderwerp oan 6insklike swakke

 p#nten en lekken@ hjoed view 'od 6jit in a,str#se folsleinens> ferheven ,oppe allesde swakke p#nten en flaters yn@ de Day ropt de nedige flaters en schwaEchen fanfinit#de tegearre 6ei it neistri,jen fan harren fersoening en fer,ettering yn 'od> 6arerkent yn de heechste regio fan syn w?zen oan 4e #ngetrA,teste folsleinens"

  .N Fierder op6erkings op de fraach fan de frijheid yn 4e 1.e paragraaf"

  1" 56 dat de Dei ferrint yn in lear en slút as sadanich> dat giet fier ,oppe 6erefilosofy Boppedat> útsein as dizze> neat> fansels> fan lea#we sil divest yn prinsipe> asfoar Schap" +N oan 4e oarder@ wier earder yn dit fer,)n 6ei religy> en is yn syn heechsteen l?ste lea#wen sels godstsjinst@ 6ar wat se> 6ar net tsjin it 6ear as is filosofy" Dehistoaryske iepen,iering lea#we> fertsjintw#rdige as it is troch de ortodokse teology>is folle 6ear as 6ere filosofy> 6ar wat it is langer> is foar in part tsjin it" D?ro6>a#l#s koe sprekke fan in godlike do66ens> dat is heger as de 6insklike

wiisheid@ koe sizze 7ert#llian#s @ en L#ther seit earneSdeselde of ferlyk,erN it is in tige ferwerplik set de 8or,onne> dat wat is wier foarwisk#nde en filosofy> 6oat wier ek foar teology" <n hjoed> de 6insklike reden is faak 

Page 37: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 37/188

 ,esk#ldige fan !epen,iering lea#wigen dat se 6aklik liede it rjocht wei yn heechsteen l?ste dingen te ferkeard"

  s no de histoarysk w#rden stevich lea#we yn iepen,iering is ynsteld tsjin de Dayen dit tsjin hi6 nei de dei ,esjen syn diel te oanspraak te w?zen in religyC Litte wysette it koart hy sil s6iet de Day o6dat it professes te hawwe allinnich de heechste

en de ,?ste> 6ar net de hiele fan it en ni66e@ Day $iew 6ar sil r?de syn heechste en ,?ste> foardat it ferrint 6ei de hiele sels" D?rnei> wy sizze it itselde ding in ,ytsjelanger"

  (" De ûntsl#ting lea#wigen nedich o6 alle allinne de histoaryske en praktyskereden ta wissichheid fan syn lea#we> en is de ear,iedw#rdige ,oek> d?r4t er ,iedtdizze feiligens> net sette it del> o6 te ,egripe dizze nije ,l?den" :?ro6 soe erC Hyfynt troch it w#rd fan 4e top> d?r4t> wat dit ,l?den sykje allinne te ferrize út4 e ,oaie6>en fielt yn reliance d?r alle vacillation en erring 6insklike reden ferro66e" De f?stestand op syn lea#we klif en o6jûn troch it oan alle kanten en #6,ra#sendentsjinstelling oanko66end oerstrea6ings hjoed filosofy 6eie net w#rde 9fwiksele 6eiin fal yn 4e 9fgrûn fan hi6" <n o6dat> nei syn posysje jûn fan ,oppen finding> destappen o6 #pgrade net nedich> dy4t tagelyk need en win dy 6#zyk> er net 6isse datek> en w#rdt taret troch syn lea#we tanks fan it ,egjin 9f oan te fallen gjin tsjinspraak>út 6insklike wiisheid ko6t 6ei dat en t#sken dat dizze ,l?den sykje fer6oedsoening"

  ;ar der ,inne oaren> sa folle 6ear> en 6ear en 6ear fan dei ta dei> dat> as ithistoaryske en praktyske> 6is it tredde grûn fan lea#we d?r4t dit fer6oedsoening is> itlea#we yn 4e heechste en de 5tterdokse lea#we yn iepen,iering oan dy twa redenen>l?ste dingen wol oansjoen ,inne> en dit jo#t de dei harren help is"

  ;ar it is 6ear as in 6ere ,yst)n dat it jo#t yndivid#ele> it is in resta#raasje fan 4eoertsjûging dat it hat de wr)ld as gehiel@ en net nedich dat lykasC

  Lit ús ni66e in serie#ze ,lik op de hjoeddeiske tast)n fan 4e dingen"

  *" !n sin giet troch de wr)ld it kin net w?ze> of it kin net gean" l ja ferkent dewr)ld hast 6ei freze in fernijing fan it lea#we of sels in nij lea#we@ al sels lykas ynko6petysjewedstriden ,y de kennis> dat is allinne de fal fan it )lde lea#we> en d?ro6de eangst fan 4e wr)ld is net stil> 6ar kin ferheegje seit hi6sels" s hy lûkt 6arallinne de l?ste gefolgen fan nacht view> yn tsjinspraak 6ei dy fan it )lde lea#wegrûndearre ferklearre> fûn ljocht en treast> en sa it ferset tsjin 4e dei werjefte> dy4t erdielde út in oare kwart sels> oerwûn"564t yn prinsipe 9fni6t 6ei de dúdlikeferskynsel> dat is fersprieden troch de wr)ld> alles Heger wat opfeart oer in nacht@ it)lde lea#we> 6ar it hat 9f,r#tsen is> ,ewarre yn in hi6el ,oppe de hi6elen@ de nijecrash is logysk yn deselde nacht"

  !k /eflect no 6ei de ;aking 6oarn> d#s it presintearret hi6sels oan 6y sa foareagen

  +" Hoewol4t swak lea#we> 6ar ferst)n sterk dat it noch goed ge6iddelde troch

religy en wolle stopje har ferfal> dat ,etsj#tte troch dat oan dat se 6akke dehistoaryske Bo#wen 9f alle rotten ,alken d?rfan@ sa66elje steviger of oaren foar datse hawwe net> want te kinnen ûntfange ynstee fan dy fan in filosofy E en w?r4t te sjen

Page 38: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 38/188

oars E draacht dit allinnich har eigen skeel en harren 'la#,enswidrigkeit oer it@ ek kinnet 6end in religy" ;ar de nat#er ûndersyk ha66ering dat> troch dat /esc#e ,esocht6ar hieltyd frailer w#rden> L?swizer hielendal gear"8els de ortodokse lift 6ei al synkr?ft tsjin de rotten as clinging as de partijen> troch li,,en en stjerren> dat as de hieleding is te h)lden de krekte lea#we 6oat ,li#we it allegear@ en o66ers noch hingjen

op harren de wichtichste seiningen fan religy> foarsafier4t it hat net o6dat se eaholding troch se noch" 8ûnt is it noch lea#we Mloseness> 6acht fan lea#we en lea#wete finen fr#it> w?r oarsC :at koe w?ze goed oars> net strea6e út it lea#we" <n as dergjin tekoart oan skynhilligen en stille twijfelaars ûnder harren> sa wol oansjoen ,innefan allinnich skiep út 4e keppel> 6ar it is noch altyd in keppel dy4t fielt feilich ûnder inhoeder> in skûlplak" ;ar it h)nfol w#rden al lyts s6elt tegearre 6ear en 6ear> enúteinlik ,egroeven ûnder de ûnfer,idlike r#One fan 4e ienris 6achtige str#kt#er nei desteat hat ek deselde syn stipe ynl#tsen> d?r4t er no fynt gjin stipe yn it" :ee d?ro6 detsjerke en woe d?ro6 nei de steat"essi6istyske ,etingsten fan top en proletarian

fûsten ngle folsleine r#One troch 86ashing de r#Ones fan de )lde ge,o# noch"  -" !t w#rdt sein dat dit is wier fan 4e tsjerke@ ;ar de tsjerke en religy ,inne twaferskillende dingen@ Lit de dog6as fan de tsjerke falle> frije wil> net 6earkarakterisearre tethered> religy ûntwikkeljen" E ;ar op in 6oarntiid> de 6ear iensjocht fal fan it ûnh)ld,er dog6as fan de tsjerke> de 6ear 6en sjocht falle út 4e gripfan godstsjinst@ de zerf0hrt en vanishes yn 4e loft ,efrijd" s de tsjerke en religy ,innetwa ferskillende dingen> sa is er> hoe4t liche6 en geast ,inne twa ferskillendedingen@ se ,esteane en falle elkoar" <n ,inne net alle tekens fan harren gearw#rkingkri6p d?rC !t verwar6t op de tsjerken> it is doop en 6ienskip o6 4e nocht@ it is

neat@ !t ,esielje in lyk net wero6 troch eksterne ferwaar6ing> en it folk 6eie net6ear fer6indere yn priis 'oed" l ,evalt de 6ienskippen de pryster in l?st@ foar wa4tnoch graach ,etelje foar de ferdivedaasje fan in predikant yn 4e preek> dy4t er net geanen de sakra6inten er net nedich@ ferfangt de tafel fan 4e griffier fan it alter@ syn 6instw#rdt de foarkar as dû6ny fan 6ini6#6 freget yn saken fan it lea#we" 2effens it nijelea#wen> 'od is altyd allinne de na66e fan in alge6iene wr)ld oarder> dy4t ko6t yn4e 6insklike ,ew#stw?zen> en de tako6st li,,en foar de lge6iene deliG#escentgefolgen fan dit li,,en@ en wat ferk#ndiging fan 4e preekstoel fan it ferst)n ,edraachtde tawijd allinnich troch dizze na66en" ;ar as der ,inne noch 6insken dy4t wol6ear as allinnich na66en of s#rrogaten foar 'od en it hjirnei6els> sadat se net wittehoe en w?r te finen is> nei allinnich de reden> net it w#rd 6ear jildich yn 4e Bi,el> dereden fan in 6ar yn striid 6ei it oare> is de stoel tsjin 4e preekstoel> en lang o6 let ekde reden fan it yndivid# en hy wie de 6east ûnferstannich> lofts> o6 de ,rûk,erelea#we of ûnlea#we of ferlitten út of 6eitsje dy@ ;ar> lea#we yn 4e 6ei fiellen fanlea#wigen hat te siikjen syn li,,en prinsipe en syn ûnderh)ld> en steat en tsjerke6oatte akkoard te gean o6 feilich troch standerdisearre learende dy fer,iningssti66ing@allinne dat it no net 6ear w#rket" L?ste wy ko66e oan dizze> net te 6issende fer,inings fiellen fan lea#we@ en sa hold it kristendo6 en it joadendo6>katolisis6e en protestantis6e 6erry wedding as alles 6akket ho#lik fan nearne> en asit w#rden is neat" <n it is noch net in soad fan tapassing> d#s it ko6t as noch op inoanstriid flean6asine nei ûnderen en de fl#gger giet del> it h#rder de jûchheigerop fan

Page 39: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 39/188

4e ,eweging" 8a no de religie#ze lea#we ,ûten de 5rtodokse fer6iddens is trochsneedal hast oant it nivo> yn djipper sonk djip hjirûnder 6aksi6aal negative@ enrjochtsinnichheid sels fynt it hieltyd dreger o6 de steat as in festing o6 ,erennt fanalle kanten en d?r4t it l)n is o6 ferwoaste"

   2o wy freegje ús ris de tiid dat driget 6ei foar> d?r4t der gjin religy en gjin

tsjerke" !t sil in tiid doe4t elk ,arrel ,#rsts syn ,anden> de Botto6 is o6keard tsjin deHeechste yn te w?zen syn top> de frije stipe yn 4e iepen lykas sykjen fan 'od en ithjirnei6els apostate 6orele wet> dy4t ,ehannele it sa6ar wet fan nat#er en ferfange9fhannele troch de 6assa wet fan 4e steat foar neat ljocht en ,reeding fan ,oppen> opsyk nei leafde en plicht nei de ,#or6an o6 wekker> net 6ear te dwaan 6ei wetterdoopt doopte 6ei ,loed" Der sil in tiid fan de alge6iene striid o6 it ,estean enwiisheid tsjin wiisheid> ynstee fan gefoel in ,yinoar en interlinking fan alle ,estean útde heechste en l?ste p#nten"

  ;ar it kin net dat w?ze ynh)ld> d#s dit sil net hawwe ko66e oer> en foar4t jo selswitte wat sil keare sichs> kinst der wis fan w?ze dat sil keare sichs" /eligy kin falleallinnich te ferrize elastically"

  8a lang as in religy is noch d?r> it is oeral> d?r4t it hinget op Heechste> l?ste>Egrarwetter ein Da#erndstes> Finale@ en d?r4t it is ferlern is> ferlear al dat it yndivid#as de steat> fan wenst> wittenskip> ke#nst" s ien fan de ,?den en net witte w?r4t nochsa hy hat gjin hope yn 'od en in hjirnei6els alle lijen fer,azende sûnder allinnich9fgean of wanhoop" D?r4t gjin eangst fan 4e wet is gen9ch> de eangst giet foar 'od enierdske ferjilding" ;ar dat is net dit kin ûntko66e" 8ûnder de ,al religie#ze lea#wewittenskip giet hinne en wer sûnder in doel> of fûn allinne yn de rivier út6ûnet itdoel@ en ji66e stroke út de ke#nst> de religie#ze ideen> d#s ji66e hawwe itferkoarte prate oer har holle" s sels al 4de yllúzje foar wat it is oan de rjochterkantfollow nacht view> se koe net 6is yn4 e lange ter6yn"

  De hiele skiednis fan 4e wr)ld is do6inearre yn alge6iene skets en fan top p#ntentroch religie#ze 6otiven> La#fwerke> ynsettingen@ de gr#tste en ,?ste as it gr#tste en6inste yn de skiednis ûntstien is yn de ,?ste fan it ,?ste> it sli6ste soe ûntstean trochde sli6ste fan religys> wylst it sli6ste fan it ûnt,rekken fan in religy" 56dat desli6ste religy> wylst se noch fertsjinje de na66e fan religy> is ,etter as gjinien" Dat

sil net feroarje en sil nea feroarje> ek as de fysiolooch fan slachte hûnen> deskiek#ndige wat> fiel foar de ferwaar6e oven sels fan dit w#rk> dat giet troch 4eskiednis fan4 e wr)ld> en tinke dat se dwaan kinne sûnder dat" 8e soe leaver dwaansûnder fysiology en skiek#nde as sûnder"

  8a religy kin net ferrinne sûnder harren ferstriken it ferlet fan fernijing foar deyndivid#ele en foar de hiele 'rowing en groeit hieltyd sterker oant alle 6islearre

 ,esykjen fan 4e resta#raasje fan4 e )lde tiid it nije B#ild ryp"

  !s de tiid foar it al folC !k wit net@ ;ar lit it net w?ze hjoed> d#s it sil 6oarn of dedei" <n no lit ús ni66e to wacht te h)lden as nei4t w#rch alle 6iddels fan nacht

werjefte te h)lden de religy fan reparaasjes of gie noch en al de kr?ften fanrjochtsinnichheid> it as it is> in andres ,li#wt at se opnij yn de sin fan Day edify"

Page 40: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 40/188

  !t nije ge,o#> lykwols> yn 4e Dei noeget syn folgelingen> is net op en opko6st fande jiske fan de )lde> 6ar op in nije reden dat nije ,ar> nije stiennen> 6ar 6ei deon,reek,aar krúst de )lde nei de top" ;ar net de kr#sen> w#rdt spikere oan de=rist#s> 6ar dat w#rdt op,rocht yn it ljocht fan hi6 te ljochtsje noch 6ear as al dewr)ld út" <n soe it net út 4e r#Ones fan4 e )lde ge,o#> d?r4t it sinkt 6ear eltse dei>

ferheegje wer> sa ek de nije Bo#wen 6ist syn top" a> hy koe net raise nij as it dochtnet a priori har rjochting op de resta#raasje en hichte fan dat d?r4t it hat #nany6 terinnen 6ei de )lde en folt9gjen sels> soe ni66e" De trein ko6t op hjir as d?r fan

 ,oppen@ 6ar de stiennen kinne allinne troch troepen fan ûnderen yn de sin fan dizzetrein"

  ." 8ûnder i6age ik wol te sizzen By foarige folgjende"

  @ n it kristendo6 ,inne der twa ideen> in ivich #niversele> yn har ,ewearing> dathat oertroffen alle eardere perioaden fan dúdlikens> decisiveness en hichte> dat6akket it allegear dat er noch tsjin oerwûn> en d?r4t it sil h)lde syn ivige nat#erkeppeling en in tydlike> spesifyk dog6atysk> dy4t foar in gr#t part ,epaald dehjoeddeiske #terlik fan it kristendo6 en fan 4e 5tterdokse oan it w?zen d?rfanhi6sels> is hast as syn essinsje> ferwachte"

  De earste is dat> net oaden> heidenen yn it ,ysûnder> 6ar al de slachten en folkenfen 4e ierde yn4 e lea#we yn in pear> de ,?ste ein 'od en in hjirnei6els 6ei krektferjilding 6oatte akkoard> in 6orele tape> in rjochting fan aksje > in treast> hawwe tefinen in hope op 4e grûn> yn dit lea#we" =rist#s 6ar wy hawwe as grûnlizzer fan ditidee nei it li,,en en top fertsjintw#rdigers te oan,idden deselde lN "

lN KDat =rist#s hat de heechste as de gear,inende en de fierste hat set dan hatset oer fer,inende en it ,?ste as it heechste dat hat hi6 net dien foar en dochhi6 gjin> o64t hy hat it dien"K """" K;ar dat is wier wat allegear iens 6ei hi6 enal sil g#on dy4t noch net yn oeriensti66ing dat er ienw#rding ller út de p#ntút d?r4t allinnich in oerienko6st foar alles 6ooglik is> earst 6ei it ,ew#stw?zenyn it ,ew#stw?zen fan ,rocht ierdske wr)ld> en> troch ûnderwiis en wenjen deli,,ene oanset ta distri,úsje en eksploitaasje fan it idee dat alle 6insken ,inne

 ,ern fan 4e deselde pear> ending allinnich goed> 'od> as in ,oarger fan> ,erikken oer dizze wr)ld ,oppe> it hi6elske keninkryk> en as ,r#orren 6ei

elkoar gefoel> sykje yn dizze sin en te hanneljen" K endavesta !!> *T" *"N:ylst it joadendo6 en de isla6 diele it idee fan 4e iene 'od> en de Hjirnei 6eiit kristendo6> en d?r6ei ,ydrage sels te ,ewizen de #niversaliteit fan dyideen> 6ar ,li#we efter it kristendo6 wer sa dat de oadske 6insken o6geanhi6 keazen> siket in ;essias foar harsels> en godstsjinst trapen yn 4e shacklesfan eksterne rj#chten fan !sla6> 6ar allinne in hi6el fol fan sinlikens foareagen is> en te fersprieden earder troch it sw#rd dan de 6acht fan dy ideensels ûndersocht"

De twadde idee is dat de troch da6s sk#ld ,ineare 6ei erfsûnde 6inske> koe hi6>yn de#gd te ferw?zentlikjen allinne troch ,e6iddeling fan =rist#s oan it krús foar

Page 41: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 41/188

ferjo#wing en fer6oedsoening foar syn sûnden fan 4e gefolgen te r?den se troch 'odsels> as yn de twadde persoan hawwe fer6insklike =rist#s liende har oan dizzeofferdea en late de wr)ld troch útsûnderlik wûnder yn dizze wize fan heil en krije it"

  Beide ideen> alhoewol4t syn ynh)ld ekstern en foar it tinken oare oerstalligede6anding4re groeid histoarysk inoar> en te w?ze yn dizze fer,ining troch de

oanspraak> kwestje fan godlike iepen,iering> net allinne útrist o6 te gean 6ei inoanfal> 6ar y66únste#rnissen" Foar dit doel ,inne se woven troch de 5tterdokse7sjerke ta in systee6 dat de reden dat se ,innen de grinzen fan it systee6 en earderyn 4e tsjinst fan4 e ûntsl#ting jo#t> lykas it 6ist de ,aas sels> troch syn ynderlikegearhing dogge gen9ch yn dizze wize de trailer syn ûnderh)ld wis> lykwols> w#rde ynfer,)n en gearhing 6ei de oare tinzen fer6iddens de wr)ld 6ear en 6ear ,rekt> ja alw#rden de golf wat liedt gjin ,r?ge@ want de reden d?r en hjir sil net oerien 6eielkoar> en ek ,etsj#t de 5tterdokse> de ,r?ge sil te finen noch> of sels ,esocht te slaanse troch syn kant> d#s it net ,erikke oan de oare kant o6dat it ,iedt ro6te gjin

 ,esykjen fan d?r"   2o is it net gen9ch te ni66en út syn histoaryske ferienings fan ,eide ideenspesifike te w?zen ferantw#rdlik foar dit konflikt@ 6ar as net> in nij posityf grip> fitoan,ean in nij ,egjin fan skiednis> yn de nat#er fan 6insken en dingen> foar itdog6atysk ynh)ld in fan oaren w#rdt l#tsen út dizze nat#er foar it ferline ûnderh)ldfan it gehiel> sil ferrinne ien idee de andre en stjert de hiele lea#we ûnder it 6es> datsil gen?ze hi6@ it feit sels ,ewiist dat" De protestantske feriening groeit en de tsjerkenfierder te leech" ;en kin o6 it stri,jen en heale helte spijt it ûnt,rekken fan súkses> its#kses" De frije tsjerken en de lde katolisis6e> 6ar gelyk tûken dy4t 9fsnien fan de

sta6@ de 6aster sil net ,rûkt w#rde troch knippen> 6ar it rootless w#rden tûken" lleswat praat 6ar gelyk oan in soad foar it ferlet fan re6edy> lykas de ûn6ooglikheid fan6eitsjen fan de ,esteande fûne6inten fan" Hjoed fan wiisheid woartele no ienris ynsyn> yn 4e nacht werjefte w#rdt foaroardielen of te ,ieden oan dy ferfanging 6eiharren Mo6p#ting> rjochtings neat" <n sa lea#we hinget foar de 6easte te sjen nochekskl#syf de rûnten fan 5tterdokse hinget neat oer it> op in gewoante fan jongs 9f lynen praktyske ferlet" Dat ,inne sterke disk#sjes dy4t lang o6 let ,inne noch teare entriennen> as de reden is net w#rch te feed op it en te slepen" s hja 6oast spinneleaver eigen threads sa> der soe in ,rek> net allinnich wjerstannen elke oanfal> 6ar net

sels sokke soe fine"  Q" ;ar no tink ik dat de deis werjefte yn syn wichtichste skaai6erken en de

 ,egjinsels fan harren o6heech> disasse6,ly en re6oval> sy waarden nea6d hjir echthat sokke disk#sjes> dat wol sizze de #niversele idee fan it kristendo6 posityf st#itenfan in nije ûnderh)ld en de ynh)ld foar de priis jûn dog6atysk jo#t> E 6o6inten> datkin 6akke w#rde net allinne út reden> 6ar stiet foar de #niversele idee fan itkristendo6 sels oan it haad fan in rasjonele wr)ld kontekst sa 6ar lang o6 let setteyn in posysje te 6jitte harren eigen fraach> di oan g#on al de slachten en folken >lykwols> ,rekt de rigidity fan it dog6atysk fan it s#kses fan de 6isjes (N > en al de

fer,ittering fan it ferst)n is rjochte allinnich tsjin har"(N K:?ro6 dogge ji66e forkindigje altyd de kr#sige ynstee fan 4e li,,ene

Page 42: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 42/188

'odCK wat as frege in Brah6in"

ndie> wat soe dat w?ze> ,ringt de dei werjefte fan de top kristlike idee hera#str0te>sa ,inne se net yn striid 6ei de skepping> konsolidaasje en ûntwikkeling fan de

deselde tsjinne> dat se net tegearre soe ni66e alle kr?ften fan it ferst)n en w?r4t se ,inne net de oanspraken s?dde deselde> of paden soe ,esk9gje iepen te foldwaan" 8a ,inne dyjingen dy4t tocht fit te fers6ite de kristlike idee fan kleare reden> hawwe tekeatsen de tiid w?zen> as se 6oatte it deselde ferfal noch> en as it net yn 4etsjintw#rdige> 6ar tako6stige generaasjes dy sint#gen w#rdt de tûkens> dat se hawweit selde út hawwe te easkjen rasjonele redenen earder" Fierder> troch de dei view>hoewol4t de heidenske dis6e6,er6ent en fernedering fan de godlike essinsjeann#learings de stikken fan it 6ar net s6iten f#ort> 6ar ann#learings allinnich yn inhegere feriening> dat d?r6ei 6akket de top kristlike idee ek it leechste nivo fan

kennis tagonklik en pakkende" <n jo#t it> 6ei al de netEkristendo6 syn heechste idee>6ar it hat fan it ,egjin 9f fan hi6 as in ,eaken foar de top"

  T" :?r> lykwols> allinnich religie#ze lea#we krige in nij ste#np#nt yn hi6sels> sa ek de gearhing en d?r6ei feroaret ûnderh)ld fan tsjerke en steat w#rdt ta #tering trochhi6sels@o6dat it sil net langer gjin reden o6 te skieden" Fan it ,egjin yn se waardennet skaat@ wylst se lykje 6y no> lykas twa slats> dy4t oan te h)lden oant hjoedûnderh)lden troch stipe> 6ar no p#sh elkoar te w?zen oan de ûnderlinge dr#kgoing@ docht dat ,oppe ,epaalde grinzen> sa ,eide sil falle" 5f hoe twa ,ern dy4t langferdwûn h)n yn h)n> no se lûke de hannen útinoar> scolding hi6sels dat gjinien wol

o6 sizzen jaan de oaren> o6 de r?ch@ foar no de 6east radikale tendinzen nea6e ynsteat en tsjerke ,r#orren en 6ei de hannen foar it 9fsetten fan de twa" !t feit sels>lykwols> dat steat en tsjerke ,inne net 6ear tolerearre> docht ,liken dat fan de twa>doe4t ynstútsenMo66ent yn in net ,eide w#rden wat l#i> en it ferfal fan in de fanoaren"

  !n oak kin hieltyd hegere en 6achtiger leat #p@ 6ar doe4t harren kearn is ,edoarn>en it 6eilijen altyd ra6pant> it ko6t 6ei de groei fan eksterne kr?ft en pracht fan in

 ,eskate li6yt fan wero6> ynstee fan fierder" Binne wy net al op dizze grins neiko66ende tiid te w?zen ,ûtenC

  " <arste fan al de ,asis p#nten fan de Day allinnich teoretyske ferskine tew?zen@ 6ar it lea#we yn 4e heechste en l?ste dingen kinne net stean allinne yn teory>nea allinne stie it en sil nea stean op it allinnich@ 6ar oan 4e teoretyske ûntwerpen enredenen fan lea#we hawwe histoaryske en praktyske te foarko66e as is it net cogentte sizzen dat dy 6oatte ko66e ta dit":ant allinnich kin w#rde ste#nde op> d?r4t wat

 ,lykt te w?zen de tr#est> ek ,lykt te w?zen de ,?ste en yn 4e skiednis ;ostd#ors#6" a soe net w?ze de ortodokse Bi,el lea#we 6ei alle neidiel tsjin ferst)n fanhjoed de dei noch yn sa4n gr#tte foardiel foar harren fan histoaryske en praktyskekant> hoe4t hy koe noch ,li#we itC Dat wy hawwe in histoarysk útdroegen en d?rtrochgroeid yn kr?ft en ferspraat oant ,epaalde grinzen lea#we yn 4e sanctity fan de ,i,elw#rd> en dat treast en hoopje oan lûke op alle ûndergrûnsk út fan4 e ,i,elske w#rden>

Page 43: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 43/188

lit ,ang fan in ierdske neist wekker troch it 6eitsjen> dat wy hawwe in religyhjoed" Dat wy hawwe filosofyske syste6en 6ei de pretensiRn> de 6east reedlik ynalle Heechste en soargje l?ste> fan =ant> Fichte> 8chelling> Hegel> Her,art> Fe#er,ach>8chopenha#er> Hart6ann> ensfh> is net allinnich net dat wy net hawwe in religy hjoed@ <arder ha wy a6per troch en foar in part allinnich nettsjinsteande dizze

syste6en@ want sels dat net tsjinsprekke de histoaryske lea#we> ferwoaste dat 6eia,str#se syn ferstean,erheid> 6ei it prinsipe fan twivel de kr?ft en segen"

  ;ar allinne> wanneljende yn 4e sk#on fan de nacht werjefte fan it ferst)n> dat ishjoed> de 5rtodokse Faith Bi,el konfrontearret 6ei sokke foardielen" <n dy4t 6iskiennet te sjen dat syn ,lik o6heech en treast fan ,oppen en syn wholeso6eness is indwepers ele6int> in ele6int fan selsEferachting en ferachting foar de wr)ld 6ingd> endat syn histoaryske ûnderh)ld fan it ferline net 6ear wol yn 4e tako6st" naa6 oan infer,astering fan it hiele 6insklike ras> ja de hiele natoer as gefolch fan da6pfel,iU> ta in 'od dy4t de kr#siging fan syn 8oan o6 te fine for6oedsoene fanwege

de sk#ld fan 4e 6inske 6akke troch hi6sels 6ei sûndige tr#net> yn in ivigeûntfer6ing en gerjochtichheid> dy4t opleit ivich straf yn hel oer tydlike sûnden enge,rek oan lea#we> en hoefolle noch kin net lea#we ivich@ de 5tterdokse net ferrifeljete litten"

  <n wat> hy freget> hawwe jo histoarysk te stypje hi6 6ei dyn nijs joC E !en ding ,inik út 4e start yn oerhingjende net allinnich ien 6ar twa 6ear as 6illennialferhalen@ dat de deis werjefte yn prinsipe 6ar twa efterinoar histoarysk is foar,y>sadat de wr)ld noch dielen t#sken harren> wr)ld views foar <intracht ann#learingselkoar" 7#sken twa oaninoar allinne hjoed> sawol eigene> de nacht view 6ei harren

negations" !s it opheft> as ,eide strea6 6ei skieding fan ynko6pati,el ele6inten fansels de tredde inoar"

  !t ferhaal hat net stean idle> 6ar hja springt noch 6eisleept@ 6ar it útgiet> de l?stes#perie#re foet yn syn plak reservearre en de oer,lea#ne wero6 vorsetzend" Deoergong ,estiet yn ferfangen ,eide stappen@ in hegere werjefte sjocht de fer,iningt#sken de twa stappen" De stappen fan religy ,inne gr#t> 6ar stadich" o 6oatte6ilennia nei in nije stap" ;ar de f#ortgong fan de ynl#tsen foet dri#wt> al sagging yn4e loft@ wannear sil sitte hi6C

  ;ei 6ere strokes fan 4e pinne> fansels is it net gen9ch" ;ar as it tiid is fol,rocht>dan sil net 6ist op it igniting w#rd en de 6ienskipEfoar6jen 6acht> dat is noch altydnedich" De wyn spilet allinnich yn de ,l?den fan de ,ea6> dat sil ien dei falle op dewinst fan :ehens> en religy hesitates noch it fynknipe in wr)ld fan de )lde 6ei denije !celandic ien kear>

  s ien dy4t in ûn,idich load fan ien plak op d?r4t g#on wolle groeie is E it ljocht kinnet allinne add E wolle rollen f#ort" Hy grypt no hjir> no d?r op> ropt de lading fan 4een dat kant> 6ar it is te swier> yndr#kt te djip> en altyd falt wero6 op de opheveh)n" De o6stanners sjogge dof te skodzje de holle of laitsje@ g#on dy4t op 4e lading en

helpe se for6annichf)ldigje> net wolle w#rde s6iten del en scold" Hjir en d?r nei allegedachten klinkt in sti6 fan oan6oediging> 6ar gjinien h)ldt hi6 dwaande 6ei" 5erdizze eksperi6inten er hat sliten> fielt> 6ar hy die net fol,ringt fan> noch docht in

Page 44: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 44/188

definitive t#g en is no wachtsjen op de nije kr?ft" o hawwe in 6akliker tiid@ o64t it ,innen w#rden rotten stien ,egjint al ,y hi6sels te cr#6,le@en úteinlik it ferhaal silhawwe allinne fortz#karren de Brocken"

  ;oat ik tenei gearfetsje noch 6yn lea#we yn 4e sin fan4 e dei yn in pear koartesinnen> d#s ik set as op it p#nt d?rfan in wird dat ik ,liid yn in lytse> ,ekende yn5tterdokse rûnten> ,oek Kkristlike $ergiU6einnichtK dat fan elke dei jier sjoen dekoartste 6oarn tsjinst 6ei in fers út 4e Bi,el> krekt tapaslike te finen op 6yn jierdei"

  KDer ,inne 9fwikings fan operaasjes> 6ar it is in 'od dy4t worketh alles yn alle d?rKSl"Mor" 1(".N"

  Folle itselde ding seit de earste sin fan 4e folgjende ,elidenis> en al de oaren krekto6dat hingjen" ;ei alles en foar alles ,li#wt wier dat de heechste en ,?ste fan

lea#we> wat is neat heger en ,etter w#rdt al in saak foar de #niversele idee fan itkristendo6 is SsaN" De iene 'od ,oppe alles> en yn al de oare wr)ld 6ei krektferjilding> de heechste 6oraal ge,od Love 'od ,oppe alles en dyn neiste as dysels

 ,inne gjin nijs de dei werjefte> 6ar in ljocht fan ,oppen> sûnder dat se> ik werhelje ,eken> soe net hawwe fûn rjochting en doel@ en 6ei dizze erkenning hat de ,elidenis"

  " L Der is in 'od waans ûneinige en ivich ,estean net nei ,ûten ta tsjin didntekstern 9fskaft ûnder harsels> 6ar yn hi6sels en ûnderhearrich de hiele finite entydlik ,estean@ sa dat> as fier en heech jo wolle track en 6jitten it ,estean fan finitedingen> de godlike ,estean ,oppe it"

  (" 8a ek 6ei de 6inske 'od is net ekstern tsjinoerstelde> 6ar w#rdt ek eingetanhi6 en ,esletten ûnderwerp> it li,,en en it ,ew#stw?zen fan 4e 6inske yn4 e godlike6ei"

Kn 'od r?st 6yn siel>want 'od li,,et> ik li,je>

o6dat er allinnich hat it li,,en@ik kin net stean neist it" Hy kin net litte 6yK

SFan de trije ;ot" %" 'r" 5f lea#we"N

  *" De wr)ld t#sken 6insken is net tsj#ster en stil> 6ar 'od sjocht it ljocht en harkjenei de lûden fan syn wr)ld alles is yn 4e wr)ld en fynt plak@ en ,oppe alles> wat ersjocht en heart 6ear as syn skepsels> ,o#we ek yn syn tinzen heger as de heechste fandy skepsels"

  +" ;insken 6oatte fornedere hi6> net ,y de top te w?zen yn 4e wr)ld 6ar fineallinnich de heechste yndivid#ele ûntjo#wing fazen fan it ierdske ryk> 6ar dy w#rdeyn fer,)n ,rocht 6ei hegere relaasje yn en troch wa4t de wr)ld ynkl#syf noch hegere

nivo dat lang o6 let al op it heechste nivo> dat wol sizze dat fan 4e godlike ,estean>tegearre en finish"

Page 45: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 45/188

  -" <lts stjer hat syn eigen sin fan 4e wr)ld en oer rising hegere ,ew#stw?zen wr)lddat konsekwint oer syn skepsels elkoar slút en tsjin de slút de oare hi6elske liche6s>foar de godlike ,ew#stw?zen> 6ar hielendal digested oer,li#wsels> sa dat destjerren interi6 en wikselje toaniel t#sken harren skepsels en 'od foar6> w?rûnder deierde"

>> n 'od r?st 6yn siel>de ingel hiele host

n syn s#vere hichtenljocht /adiant 8eh gean 4!k

<n 6en draacht 6y dwaan" K

." s ús ditEwr)ldske ierdske li,,en in oare en hegere oarder en hat oer hi6sels> itsil hawwe sa4n troch sels> troch syn f#ortsetting earder as yn oare en hegere li,,en tew#rkjen verflieUend> as in nije ûntwikkeling 6o6int d?ryn ko6t en wint in part fanit" :at ús ynt#ysje as hinne út 6oetings dat se is re,orn as in oantinken yn in hegerege,ieten fan ús geast> d?r4t it /elevant w#rdt allinnich útwreide en ferhege ús hielegeast yn 4e geast oer d?r4t er is al eingetan 6oeting"

Kn 'od r?st 6yn siele@ ji66e sprekke> dat it giet>want ik drage gjin soargen

op hieltyd is ,#rgen>it no is yn hi6"

n 'od> 6yn siel r?stLiket hiel it út 6ei har>ferlear it spoar fan har>as se allinne new,orn yn syn hIhres hûs" K

Q" De tako6stige li,,en fan 4e geasten sille net 6ear w#rde ,eheind ,innen itselde

s6elle geografyske dro6pels> as de wr)ldske" De geasten ,inne yn it yn in frijere en6ear ynti6e kontakt as hegere ferkear yn dizze wr)ld> en allinnich fierder dat rjochtsil dvertise d?r 6oete neffens it prinsipe dat elk sil folgje syn w#rk en hy ek rispjed?r wat er hat siedde hjir"

  T" %s flater> ús do66ens en sûnde hinget allinne op ús finit#de en ús legere posysjes yn 'od> net oars as de 6an sels ideen> tinzen kinne oerein en gean endri#wfearren tsjin syn hegere yntelliginsje en syn s#perie#re wil> 6ar it ,li#wt derjochterkant fan it ynsjoch > it rjocht sil en ge,iede hi6 oer it"

Kn 'od r?st 6yn siel>'od hannelet yn út@

Page 46: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 46/188

8yn wil is 6yn 8hall@!k wol ,eswier@

6ar Hy liedt it út"

n 'od r?st 6yn siel>

De sels docht gjin sûnde> 2oche 6ar 6ei syn ,ern7aheakje ek de sûnde

erfor6s it l?ste plicht" K

  " lle pine en al it lijen> al it kwea yn 4e wr)ld yn it alge6ien is net troch 'ods wilnoch goedkarring> 6ar troch in needsaak fan it ,estean d?r@ 6ar 6ei deseldeneedsaak sa4t it is der> is de aard fan 'od en hjir,y syn 9fhinklik wr)ld oarder stri,jeno6 it> en fer6oedsoenje> folge troch syn skepsels ha o6 6ei te dwaan 6ei" 7a ,eslúten folslein hy kin allinnich optille yn en for6oedsoene troch dwaan dat yn al synskepsels@ en it fierder en heger ,erikke syn agint oer syn op en út yn de tiid en ro6teen kli66en w?zens ta hegere stadia fan it li,,en> sa feilich it gr#t,ringen enfer6oedsoening sil w?ze@ 6en 6oat ek ferwachtsje út d?r" ;ei sok lea#wen kin geano6 te sliepen stil"

Kn 'od r?st 6yn siel>o treast yn gr#tste fertrietV

'od kin net ferneare dat yn harsels> ,inne inkeld wille sk#lden>

ik wachtsje 6yn tiid"

n 'od r?st 6yn siele@Lit it l?ste w#rd@

5ft wei sels út de haven>ik kin noch sliepe freeds#6>

Hy is 6yn s ivige ort K"

1W" n 4e ideen fan4 e wierheid> de skient6e> goedens sels 6ûnet út de godlike

nat#er> en yn lea#we> hope> leafde> it 6insklik yn ferh)lding ta 'od" 

Kn 'od r?st 6yn siele>Hy h)ldt yn hi6sels de /ied

fan 4e wierheid> de skient6e> goedens>Dat ienheid yn4 e geast

en liedend prinsipe wie yndie"

n 'od r?st 6yn siel>

<n it ferskilt sa folleûnrjocht út ierdske ynstinkten>yn lea#we> hope> h)ldt

Page 47: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 47/188

Hy ,li#wt harren #lti6e doel" K

  11" De godlike> di 6orele ge,oaden hawwe it gefoel dat de 6inske w?ze kostú6sen hanneljend yn de rjochting fan ien syn eigen goede de kostú6s en hanneljend yn 4e

rjochting nei it goede fan4 e hiele> d?r4t er heart te ûnderhearrich" ;inske is te opliedeit p#nt d?r4t er docht syn plicht út leafde> en syn gewisse fertelt hi6 gjin rekken fanwat is rjocht"

  1(" De heechste en 6east alge6iene lear fan it kristendo6 ,inne it heechste> ,?steen 6east d#ors#6 yn it alge6ien> dat kin o6 de religy op 4e kop> en =rist#s is it haadfan alle tsjûgen fan it ,estean en de jildichheid fan4 e heechste> ,?ste> 6east hilligewierheden"

Kn 'od r?st 6yn siel>

de siel s6eket hi6>sûnt 'od te sjen de Heare

4s 7sjûgen drop>=rist#s foarsprong as it ljocht"K

Page 48: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 48/188

 

8a nij Day werjefte yn ,epaalde opsichten ferskynt en is sa )lde kinst fine se yn

oare opsichten@ a it 6oat w?ze wat hiel nij> d#s dat soe grif w?ze wat folslein 6is>want de wierheid kin nea w?ze alhiel 9fw?zich> 6ar folle ge,rek oan alle wierheid enfolle 6ear as de wierheid út" 56 te foljen de geast 6ist dat te folle 6oatte falle@ en sa

 ,efettet de dei oersjoch fan it )lde diel 6ear> so6s 6inder as de )lde"

  n dizze sin waard al 6eardere kearen kla6 dat de Day eins krekt it opheffen fantwa histoarysk elkoar efterinoar> wr)ld views reciprocally dat se dielt har ideen ynde heechste en l?ste dingen 6ei de kristlike each> assi6ilearre harren nat#erlike ,asis6ei de heidenske werjefte" By 6ar> ynstee fan in útwindich en tsjinstridige nei deoare te foegjen dat in troch it opheffen fan de oare en ,ekroaning #nifor6ly ta,rocht

troch de oare> it ferskilt fan in ,ysûnder> net allinne troch de 6earderheid fan 4e oaren>6ar ek troch stjoer de st#iten dy4t net iens nei dizze ferh)lding> út" <n troch dehjoeddeiske teologyske> filosofyske en wittenskiplike opfettings fan dit ien neistwero6lûke út dit of dat kant> en de dei werjefte iens nearne hielendal> 6ar allinnichút ien kant of de> yn dit of dat stik> tegearre 6ei it> o6 yn oare opsichten te 9fwike sa6ear fan dat"

  ;iskien 6east opdringerig ko6t it ferskil yn deis werjefte yn gr#tte stikken fan deno hearskjende views skyn yn each fan 4e o,jektive sprieding fan sens#eel optredentroch de wr)ld yn4 e útfiering fan it i66anence fan finite geasten yn 'od ynstee fan6ere sin> yn 4e lear fan siel fan 4e stjerren en de planten> en yn sa4n wize te 9fliede ittenei út dizze wr)ld" !t is sjoen as fansels alles dat fer,)n yn de deis werjefte>

Page 49: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 49/188

oan,oazet útinoar> adhering elkoar en stipet en petearen> wylst wol net ien fan it pastrjocht yn de hjoeddeiske wr)ld werjefte" :ilens> dat kin net w?ze sûnder ,elang o6te oersjen wat ik 6ar earder út hjir andershin ferwize Sendavesta !!!> **( ff"N> s safolslein alien ferskynt op it earste each lear fan it hjirnei6els krekt yn prinsipe sawolde kolleksje en #nifoar6e keppeling sprekke alle 6ooglike> presintearre sa fier

ko66en> hat views op sels it 8pirit#alist lea#we yn de tako6st ko6t de 6oderne)ldens Snei 33!!!N 6ei yn harren" Dat lea#we yn 4e yndivid#ele 'od so#lf#lness fan4e stjerren is in saak fan de )lde heidendo6> wit elke st#dint fan de lessen fan6ytology@ ,ekend ek it kristlike lea#wen yn ingels woartele oarspronklik yn ditlea#we en is itselde ûnder de pri6itive sta66en noch o6" !t each fan de proliferationfan sintúchlike optreden troch de wr)ld kinne jo fine yn in nijere ferzje fan;onadologie S33!! 8ec"N@ en foar it i66anence fan finite geasten yn 'od wie fan it

 ,egjin 9f S1+N as it earste a#toriteit oanhelle in ,i,elske w#rd> d?r4t 6ear as in filosoof en dichter koe w#rde oanhelle as ;it,ekenner"

  =inne wy no sizze nei alle dit terjochte ll fan de Day hie in part west d?r> watnoch d?r> 6ar it ,li#wt like wier de hiele dei werjefte wie der net sa> en striid 6ei dehiele wr)ld hjoed de ferzje fan wat se fan harren ferset alle hoekje en sprútsjerookw#rdt ferwachte hjir> want in pear 6idden hat itselde net sa"

  Ljocht kin it Day ,etize 6ei nat#erlike filosofy@ en w?ro6 net@ 6ar dat se net 6eihelp fan in ferzje fan de deselde ,etiizjend" 2at#erlike filosofy> lykwols> kin w#rdeno66en ien kear de lear fan 4e 6east alge6iene aspekten en reg#larities> dy4t dewr)ld fan 6aterile dingen sûnder genede ûndergeskikt 6akke oan in geastlikeynh)ld> krekt as in alge6ien en hegere wittenskip@ en yn sa4n de Day soe nei alle

gedachten stypje> sûnder hokker ûntwikkeling en útwreiding te w#rde ferwachte foarharren taak sels@ soe fine se 6ar oant no ta 6ear as frag6inten en pro,le6en fansokke prior" 2at#erlike filosofy kin twad w#rde no66en as in les fan de 6eastfoarko66ende en de 6easte relaasjes de geastlike oan it 6ateriaal of ynternerscheinlichen foar ekstern erscheinlichen wr)ld wohinein de werjefte fan in'ott,eseel#ng o6 4e wr)ld en de str#kt#er fan dizze ani6ated wr)ld ko6t" !n filosofyfan nat#er yn dizze sin> ,eweart de Daily $iew te w?zen wier> krekt net inkeld fanteoretyske karakter> 6ar 6ei in ,erik yn de religie#zeEraktyske ,innen@ ek it soew?ze sa oanw?zich yn 4e tsjinoerstelde rjochting> dat de l?ste aspekt soe ferskine te

w?zen de liedende en wichtichste kriteari#6" ;ar 7redde kin opfette in lear ûndernat#erlike filosofy> dy4t> sjoen it aard fan de kategoryen dy4t hearre earder oan 4egeastlike ge,iet> of d?r4t de aspekten fan ,eide ge,ieten 6iJ ûndúdlik foar in definityf f?ststeld sche6atis6" n dizze sin> de filosofy fan de nat#er is koartlyn ,ena66en

 ,ard hat d?r6ei yn ferste#rd yn de nat#erwittenskippen> en de ferûntweardiging fan 4el?ste> lykwols> hat sels ,rocht it w#rd nat#erlike filosofy yn kwea na66e" <n nei joha ,etrape de dei werjefte ûnder dit w#rd 6ei> se hawwe noch leger 6ei h#ng"

  n 4e sin> lykwols> d?r4t it dei de ferzje fan harsels as nat#erlike filosofy echt is> datwol sizze> neffens syn teoretyske kant> it is yn prinsipe allinnich it dien 6eitsjen en it

dien 6eitsjen d?rfan o6heech> dat is opwekke út4 e ,oaie6 as psychophysics> oflea#we ,lo6 en fr#cht ,oppe de woartel> dy4t ûndersiket de psychophysics direkt ynkennis" !t is ferrast dat it earste presintaasje fan de dei werjefte yn KendavestaK en

Page 50: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 50/188

K<le6inten fan sychophysicsK hawwe deselde skri#wer" !t is twa en de skri#wer selsin kolo6" ;ar jo kinne net sjen> want as de ûntwikkeling ,egjinsels fer,)n enhar6onisearjen ,eide" n ge,ieten fan de percepti,le op ûnderfining ,inne ,asearre>lykas psychophysics docht> en ,oppe it> noch ,inne ,asearre> allinne 6ei de nedigegeneralisearring> ferlingde> ferheging fan de faktoaren lykas de Day docht

theoretischerseits> 6ar ,inne net te ferskillende dingen" <k> de ,asis relaasje t#skende ,eide lear fan hi6sels ,ewiist it feit dat de earste sied fan sychopysik fan deearste presintaasje fan de Day E !k joech ji6 earder is net de na66e E ûntstien isSendavesta !! *Q*rdN> en dat yn g#on circ#it seksjes de ele6inten fan psychophysicsS3L$ en 3L$!N w#rdt sjen litten hoe4t 6en ko6t 6ei generalisaasjes fan

 psychophysics yn 4e dei werjefte"

  <k as 6ei de ynh)ld fan de Day it gedrach fan 6ei de ûntwikkeling útgongsp#ntenfan dit ynh)ld" ndivid#eel> it is neat nij> 6ar it #nany6 s#66oning op al dat wat kinw#rde ,asearre is nij" %t tiid 6inskehe#genis dat hat 6akke inferences út wat jûn

w#rdt oan it netEjûn> en sels rint iensidich konklúzjes fan de soarte op 4e 6eastalge6iene> heechste en l?ste dingen@ altyd hawwe praktyske en histoaryske aspekten

 ,ydroegen te stypjen of rjochtfeardigje religie#ze lea#we" De Day hat krekt allinne denije dat se net feroarje ien of twa> 6ar allegearre kinne gean op dizze wize sûnderharren ,iases en healE6aatregels en jilde> en yn de gr#tste 6ooglike coEt#ning fanalle sykaksjes yn de gr#tste 6ooglike gar)nsje fan lea#wen S!$" !3N" n itselde sterkeopposysje 6ar it stiet tsjin 4e ,eide gr#tte rjochtingen fan hjoeddeiske filosofyskenacht ,esjen oant hjoed de reserve 6ienskiplik ûnder eigne6 opposysje> dat al dy

 paden dy4t ,estean te krijen fan wat jûn w#rdt oan netEjûn> te finen út yndivid#ele

gefallen> de wet> wy oer ús te sl#te út en o6heech> fert#tearzing of sels wegerje> te prod#searjen itsij fan it a priori leechte fan a,strakte ,egripen út 4e wr)ld ynh)ld engryp of o64 e wr)ld te ,eheinen de kennis fan 4e 6insken ta de kennis fan syn eigens#,jectivity"

  ;ar wat 6eie no w?ze )lde of nij yn 4e deis werjefte> dit ,efettet font fier neatw?zen nij> as se yn prinsipe allinnich de ynh)ld fan de foarige skriften> wat koarteregearfetting> foar in part fierder of útfierende yn oare rjochtings> so6s yn in oar> so6snei alle gedachten wjerspegelet deselde phrases" :?ro6 docht hja do itC 2o> earst fanalle want fan dy views út 4e ,ank yn it grien it prod#searret ried praat as fan in frisse

'er6> dan fanwege in ,ea6> de lytse fiel de earste ,ats del ,y hi6 ,ile kinne falle útin resinte waait as it jo#t allinne de earste lykas@ lang o6 let> want fan alleK K"

  Folgjende de list fan eardere skriften> dy4t folje inoar yn each fan 4e dei foar in part>foar in part te6jitte út ferskillende st)np#nten> 6ar te gearfetsje yn de oanw?zich ynin ,epaalde 6anier> neffens de gronologyske folchoarder fan harren earste optreden"

1N !t ,oek fan it li,,en nei de dea" l" edition" Dresden" 'ri66er" 1T*." (eed" Leipzig> $oss> 1T.."(N 5er de heechste goed" Leipzig> Breitkopf & Hartel 1T+."*N 2anna> of oer it ynderlike li,,en fan planten" Leipzig> 1T+T" $oss+N endavesta of oer de dingen fan 4e hi6el en it hjirnei6els út it

Page 51: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 51/188

st)np#nt fan de werjefte fan de nat#er" Leipzig> $oss> 1T-1" * tle"-N 5an de 8o#l fraach> in reis troch de nat#erlike wr)ld ta it fineûnsicht,ere" Leipzig> 6elang 1T.1".N De trije 6otiven en reden fan lea#we" Leipzig> Breitkopf &Hartel" 1T.*"

QN '#on ideen foar kreative en evolúsjon?re histoarje fanorganis6en" Leipzig> Breitkopf & Hartel> 1TQ*rd

  De relaasje de dei werjefte 6ei nat#erk#nde troch synechologische view Swatfolgends povoacity" 33!! ferlykjeN ,inne te finen yn de (T seksje" De Kfysike enfilosofyske ato6istykK Sl" <d"> 1T--" (e ed" 1T.+N> en de fer,ining d?rfan ,ehannele6ei de sychopsysik yn haadstikken +- en +. fan it twadde diel fan 4e Kele6inten fan

 psychophysicsK S1T.WN@ de fer,ining d?rfan 6ei de estetyk is yn foarskoalske estetykKS1TQ.> ik> *QN op syn 6inst rekket as in soarte fan ,ydrage oan de skiednis fan 4eDay> de 8krift"K rofessor 8chleiden en de 6oanne4 S1T-.N fan tapassing"

  %t eardere geskriften wishing Ktrije 6otivenK en K5p de 8o#l fraachK 6east geskiktfoar ynfiering yn de hiele lear w?ze> ,ena66en yn eardere prinzipielle6 M5$</> del?ste troch syn ,ehanneling fan g#on Ha#ptthe6ata" 5an de ynh)ld fan ,eide iswero6 yn dit dok#6int allinnich yn it koart" ;east wiidweidich> so6s ,etwiste te

 ,reed> it ûnderwiis yn 4e * dielen fan KendavestaK is ûntwikkele> dy4t ,ehannelettredde yn hi6sels de lear fan ûnstjerlikens troch ferskate kanten> wylst it itselde iskoarter en hjir,y faaks ,elûken yn K,oekK" De etyske kant fan 4e Day werjefte> watdizze 8krift tafallich ferwiist w#rdt ,ena66en fertsjintw#rdige yn it artikel K5p itheechste goed"K

  :ylst der ,inne in tal p#nten fan ferskil fan dit dok#6int út dy earder skriften> datis te ,etinken spesjaal" De 6east wichtige 9fwiking fan for6ele kant> op ,etingst datit hat ferlingd syn ynfloed op de hiele rin fan ,esjen> sûnder liedend te w?zenferskillende res#ltaten soe> w?ze dat yn de hjoeddeiske ferwizing nei de forwoastingfen 4e wr)ld fan4 e p#nt fan 4e nacht werjefte fan de útfier de o,servaasje foar6en>lykwols> yn dy earder de útfier earder positive analogien #sa66enhangsE enoarsprong oerwagings gr#tter styl is no66en" ;en kin fine sk#ld yn it ,ysûnder opelk fan dizze útfier stringen> as jo wolle fine de redenen foar de hiele dei ,esjenit@ 6ar de deis werjefte kin net ûnder,o#d adekwaat troch ien p#nt fan view of in ien

side> 6ar alle 6o6int hat deselde ,ydrage te h)lden de hiele saak" '#on oanfoljendeoerwagings oan de no66en hjir ,egjint p#nten> 6ar ,inne noch yn ien fan de l?stehaadstikken S33!$N opno66en"

  Fact#ally praten> de fraach fan frijheid yn de 1.e paragraaf" Dit dok#6int oarsconstr#ed en ,ehannele as yn endavesta !> *Q+ ff"> <n 5verijssel" D" 8o#lFraach (1Q ff" '#on lykas it earder werjefte fan resinte noch leaver dat 6ar 6ei syngr#ttere decisiveness ek 6y gr#tter dúdlikheid te ko6,inearjen ynterne kr?ft en

 praktyske tapas,erens liket> op ,etingst dat it ,eslút en hersteltiid ko6t in soad yn 4esin fan4 e dei as nacht werjefte" :ant 6ei dit feroarje de aspekten> ,etingsten engefolgen fan it ,eslút" 5an de oare kant wie earder yn de K!deas foar Mreation 8toryKyn endavesta leave !!> 1Q+ ff oandroegen sicht fan 4e ûntwikkeling fan4 e organyske

Page 52: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 52/188

keninkryk" fan oare p#nten fan 9fwiking fan 6ear lytse ,elang t#sken de oanw?zichen net te ferjitten de eardere geskriften"

  ;ei dit alles> dan w#rdt sein> lykwols> ,ewiist dat it sa útdaagjend en sels,ew#stetsjin de nacht werjefte ûntstien út it ,egjin 9f Day ,ar sko66elje en kin 6is"

  !t is wier> 6ar is ek in priori tastien S1QN> foar de ûn,eskiedenens fan de Dei tsjin 4enacht werjefte> it net 6ist de dei werjefte fan ,eskiedenens yn harren eigen ge,iet"

  De ,?st karakter fan de Dei r?st yn 4e trije ,asis p#nten fan de *e en de trijeútgongsp#nten fan it lea#wen fan de e paragraaf" :a4t dy fûne6intele p#nten en

 prinsipes> d?r4t it earste te w#rde ,asearre op de l?ste> sa ,ekent nei Day werjefte end?ro6 is net allinne syn wr)ld,yld fan 6east alge6ien en heechste p#nt fan each>6ar ek de wichtichste rjochting fan syn ûntwikkeling ,epaald" ferriedt %t kr?ft as ienfan elk fan dy st#iten stof of foar6je de dei view> ferlit of wegere> jo krije yn dedarks> ,iases> tsjinstellingen> púnfallen> djippe rifts nacht werjefte" ;ar de trije

útgongsp#nten fan it lea#wen> 6ar ,inne ad6ittedly gjin ,egjinsels a,sol#te kennis>6ar inkeld ,egjinsels fan foarútgong o6 alle gr#tter feilichheid> de 6ear ien fierderyn cogent applikaasje d?rfan@ en de taak fan it ûntwikkeljen fan in wr)ld view yn allerjochtingen en regels is te gr#t foar dat earst tests koe w#rde 9f6akke itselde" <n sa isit> fansels> ek dizze oanpak is net> en hawwe te jaan> as allinnich ,asis en systee6d?rfan ,ewize harren d#ors#6ens" 2et allinnich is elk ,oek wat dy ,egjinsels ,etteras te ,rûken dit witte w?ze oer dit ,oek> 6ar dit ,oek professes sels> dat der kin w?zesokke> lykwols> is it ek ,eweart dat it krekt allinnich ,etsj#t 6ei help fan harútgongsp#nten jo#we sokke kin> en dat it ferset tsjin de nacht werjefte o6 te w?zenklinkende allinne 6anier"

  ller lea#we en alle religie#ze lea#we eins hinget 9f fan trije ûntwerpen> en hat ta itrjocht o6 te 9fhinklik op trije grûnen dy4t krekt de raffinaazjetechnyk enferalge6ienjen fan iensidich> ra# en ûnfolsleine hjir en d?r do6inante oanw?zigensfan de 6otiven > !n,o#nd dit is ,espr#tsen yn de oftEnea6d pa6flet Kde trije 6otivenen reden fan it lea#wenK" Hjir it gen9ch> it reprod#searjen fan de útspraak fan 4e trije

redenen> ûnderskieden as teoretyske> praktyske en histoaryske prinsipe> yn wat9fkoarte ferzje"

  n net ien fan dizze prinsipe> it lea#we te stypjen allinnich" ;inske kin gean 6isyn in feralge6ienjen fan wat er wit kin fier 6is yn wat er fan ,etinken te w?zen de

 ,?ste te lea#wen> en skiednis hat altyd al ,egien flaters troch ,eide kanten@ 8a de trije prinsipe hawwe alternate h)n o6 tafersjoch te h)lden op sa4n 6anier dat se liedeallinnich yn ferskillende 6anieren o6 it itselde ein" 5fhinklik fan de taak> hoewol4t it

 paad kin hjir of d?r w#rde leafst earder neistri,,e ,innen de sin fan it iene as it oare prinsipe> en> fansels> d?r4t it teory> 6ar de teoretyske prinsipe kin w?ze deliedende@ 6ar altyd 6ei respekt foar dat net diel fan 4e oare prinsipe in> de 8witch

 ,li#wt ûntagonklik> tsjinspraak"

Page 53: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 53/188

  !t is in sa gr#t 6ooglik sirkel fan ûnderfining 6ylderjende ,estegings yn ge,ietenfan ,estean yn oarder> troch generalisearring> ferlinging en ferheging fan de faktoarendy4t ûntsteane hjir te iepenjen de werjefte fan wat it ,estean jildt likegoed yn 4e oare>fierder en hegere ge,ieten oan de rekken fan harren 9fst)n ús ûnderfining is net

gen9ch of de ,reedte en hichte presintearre ús ûnderfining en d?r,ûten te 6eitsje 6eide soarch> de generalisearring> ferlinging en ferheging fan it ge,iet fan 4e percepti,leoanfolling allinne yn4 e sin en de rjochting al ,innen de percepti,le sels w#rdt ferpakt>sa te ni66en allinne foar it oare> fierder en hegere ge,ieten fan klee6> te w?zen

 jildich te ,esk9gje wat generalizes it 6ear útwreide> ferheget it fierder en heger wysjogge yn de eJperiential fjild> en de aspekten fan it ferskil> dat w#rdt feroarsaketroch de gr#ttere 9fst)n> ,reedte> hichte fan it ge,iet> rekken fol rekken" Fan hieltyd6ear ferskaat útgongsp#nten> hjir 6oetsje 8ites konklúzjes yn dizze wegen #nany6>de feiliger it lea#we w#rdt stipe d?r6ei"

  <lk falsch en defect ,etingst soe d#s w#rde iepen,iere as sadanich dat se> as wieroanno66en troch de ynfloed se winne op ús tinken> gefoel en aktearjen> neidielenhi6 6ei,ringt of 6insklik lok detracts troch yn ús verachtelijk yngewikkeldesti66ings en forwrongen dieden dy4t 6is6oedigens> ûnfrede> foar in part yndirekt

 pine 9fleverings 6ei en flink diel direkt@wylst de wierheid fan in tast)n ,ewiist tew?zen ,ygelyks troch it tsjinoerstelde fan dit alles" Dizze sin die ,liken oan de 6ear>de gr#ttere ynfloed flater of wierheid wint op ús gefoel> tinken> stelt> op in pergr#ttere straal fan 6insken en de langere tiid it wreidet> wylst in flater sûnders#,stansjele t#skenko6st yn de rest fan ús gefoelens> tinzen > aksje> foar ien persoanof lyts striel fan 6insken en foar in koarte tiid ek nei alle gedachten kinne ferskinefoldwaande> en sels ,rûk,er" 8a dat> nei alles> 6ar lea#we kin sjoen w#rde as detr#est> dat is 6east goed foar it 6inskdo6 troch it gehiel fan harren relaasjeop@ w?rnei in l?ste út fan de goedens fan lea#we is ynsteld o6 syn wierheid"

  s in lea#we is yn it ,estean fan eat dat is net direkt ûnder de ûnderfining> sa6oatte gjin 6inske ,ew#ste of ûn,ew#ste> aktearjen troch <Jistenge,iete lyn> o6

redenen ,estean dy4t prod#searje dit lea#we> of 6oat 6insken o6 ,id oant > <lk> selsde irrigste> lea#we hat reden fan styl> krekt net altyd alge6ien z#l0ngliche 6ar faakallinne 6ar iensidige> foar in part> egoOstysk> it opwekken fan elektrisiteit útûn,egrûne oergewicht of #ntriftige generalisearring de falske lea#we of ferkeardlea#we" 7roch dit> kinne de jildichheid en kwaliteit fan it lea#we> 6ei gr#ttere k)nsw#rde 9fsletten 6ear alge6iene en ienriedich> elk 6ei gr#ttere d#ors#6ens eneffektiviteit> dat rint troch de wr)ld en tiid> en de 6ear hy fersterke 6ei groeiendek#lt#rele en fersprieding groeiende"

Page 54: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 54/188

  s wy ,esl#te> yn de sin fan 4e dei te lea#wen yn in echte ,and alles ,ew#st yn inheechste en l?ste 6ienskiplike ,ew#stw?zen yn it ,yld fan it krús op ús eigenyntellekt#ele ge,iet ,ew#stw?zen allinnich 6ei de gr#tste ferlinging en ferheging fanit eachp#nt> d#s wy hawwe ek oan al de gefolgen o6 lea#we"

  :y hawwe> earst> o6 te lea#we dat 'od> ûnder wat na66e wy earje de heechste

#nifoar6 ,ew#st w?zens oan alles syn skepsels witte hoe4t it witte 6ysels noch 6earen heger as alle wyt> net as g#on tinke> 6ar in transedentale ,ew#stw?zen fan de6inske> ek as oaren tinke in inkeld i66anent ,ew#stw?zen yn 4e 6inske> 6ar ien 6eide oare hat"

  8ûnt 'od wit alles 8yn skepsels witte er wit oer harren ûnwittendheid en flaters>sûnder dielen se o6dat se soargje allinne ding de dielen dy4t net goed ,ew#st fan itgehiel> lykas it hiele is ,ew#st fan harren" !n soad net lea#we of twivel 'od sels>lykwols> dat it is yn 'od> 6ar dat ,etsj#t net dat 'od net lea#we yn syn eigen ,esteanof twifel> o6dat it yndivid# is gjin 'od" 'od sjocht it ûnlea#we fan 4e 6inskenlikegoed as lea#we> en yn syn :orld 5rder ,etsj#t te ,efoarderjen lea#we> te ,eteljenút it ûnlea#we> en jilde se d?rta@ want it lea#we hat altyd al ,egroeid troch ûnlea#we>en is it as dat ek op slot op> ek ,egroeid" ;ar as 'od net ynienen ropt de flaters enûnlea#we> sa stean op 4e deselde leaf> as w?ro64t hy die net ynienen ropt it kwea@ enkin oer wat 'od w#rdt ,eselskippe troch in ,eheind troch alles al6acht> ,etter sizzew?ro64t er docht net ynienenC

  :y 6oatte lea#we> twad> dat 'od ek in,egreift de ,ew#ste tana6en fan al synskepsels> en 6ei hegere oanstriden> dy4t ,epale de rjochting fan 4e wr)ld rinne yn definale> oerlapet> sa folle sa> dat de einige skepsels net allinne 6ei> 6ar ek tsjin syn toptrends> sizze koart nei 'ods wil> kin gean> likegoed as yn ús legere ynstinkten tsjin úshegere wil" ;ar sa> dat se kinne net feroarje 4e rjochting fan4 e wr)ld r#n yn> 6oatearder sels úteinlik jaan yn oan 4e preEl#tsen út de top rjochting> as de godlike wiltsjin alles tsjin hi6 rint> lykwols> alles helpt> wat giet yn syn rjochting"

  Lit ús jin in trochgeande strea6 6ei in soad lytse sydrivieren" o kinne iepenje ynin rjochting yn hi6> rint 6ei of tsjin syn> hjir,y tsjin de wichtichste rjochting fan dehiele hjoeddeiske tûke> en lit harren wetter foar in tiid tsjin de rjochting yn hi6fierder te stro6en> 6ar kin net reverse dizze rjochting 6ei syn co#nterEhjoeddeiske>

en 6oat l?ste 6ar deselde follow"  7red> wy 6oatte lea#we dat 'od e6pathizes alle wille> al de ,lydskip> heechstelok> 6ar ek al de pine> pine> it lijen> de heechste straf fan syn skepsels yn in legerege,iet fan syn w?zen> 6ar ek in creat#rely oer alle fer,ylding en rykdo6 ek crosskostú6s en rykdo6 foar de l?ste oanpassing> fersterking en fer6oedsoening fan allekwea yn 4e wr)ld hat yn hi6sels> en al de legere tsjinsin oerkoepeljende hegere willefan Feike de Boerlaan nei dit doel fielt yn hi6sels"

  'jin kwea> wat wy sels waarni66e as sadanich> nei foaren yn ús 6ei ús wil of ,yús frije ad6ission@ 6ar as wy fiele it kwea dat is rjochte ús ynstinkt> en hy kin net

ferheegje troch streekrjocht co#nteracting> ús wil tsjin it en sets alge6ien> al 6ar stelttroch in fierdere tiid draait> re6edy yn kr?ft" !t sil w?ze net oars yn 'od" D?r4t kweaw#rdt sjoen yn 4e wr)ld E en wat nea> of direkt of w#rdt sjoen as sadanich yn syn

Page 55: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 55/188

konsekwinsjes> is net kwea E w#rdt sjoen yn 'od en hjir,y 'od@ en daliks rjochte hi6in lege dri#wfear> en w?r is it net gen9ch> in hegere wil dat noch kin ,eide fal yn synskepsels> 6ar as net de heechste wil fan it w?zen gen9ch> de heechste wil fan de8kepper oan 4e oare kant> en is 6ear alge6iene> sels as allinne troch aktearjen fierderti6ing ,etsj#t as it yndivid# kin ge,iede> yn kr?ft sa dat as de fan dizze wr)ld ,inne

net foldwaande> kontakt op 6ei de ienris yn kr?ft> en de dea is 6ar de ;iddelert#sken de twa"

  ;ar> wy sille no 6oatte w?ze pasjint as de kweade sil net ynienen opheft enynienen> gen9ch> dat wy sjogge de oanstriid yn de godlike oarder fan de dingen> en6oatte fertro#we 'od> dat hy koe raise it op it l?st" 7agelyk %r,eding#ngen it ,esteanfan dat it ,estean fan it pro,lee6 hinget 9f fan it op al> hinget it ûnfer6ogen o6 it opin ,eroerte> 6ar ek 9fhinklik fan de 6ooglike 6iddel fan syn hichte@ 'od wit yn syno6niscience troch dy 6iddels> en wyt 6ei de leechste kosten en de koartste wei teko66en ta in ein" Dy kosten kinne liket gr#t en dy paden lang@ 6ar de wr)ld kwea

d?r4t 'od hat te 6eitsjen> sels ,inne net lyts"   2o it rint h#rd tsjin de 6ienskiplike lea#we fan in inkeld sillich yn 'od> deûnútspreklik pine en lijen fan syn skepsels te tinken fan hi6 6ei filt" <k wy nedich jao6 wjerspegelje de na66e fan 'od allinne 6ar op 4e a,strakte hichtep#nt fangeastlik ,estean> ynstee fan ferwizing nei de ynkl#syf nascent fjild 6ei> d#s wyka6en 6ei de wenstige ,egryp fan4 e godlike Being op alle ek syn oerwicht oan al itlijen fan syn skepsels wero6" ;ar sa goed as de 6insklike lijen> dat rekke hi6 yn inlegere ge,iet fan syn w?zen> nettsjinsteande syn grande#r út in hegere p#nt fan eachoer it> fielt op syn 6inst as it lijen> en syn sil fiele nea6d te ferhelpen itselde> dat sil

w?ze 6ei 'od as wy yn hi6 hiele kontekst fan syn w?zen #t" <k is in gr#tte weardefoar de 6insken fan de noasje dat it is deselde as is 6ei 'od yn dizze respekt allinneút hegere aspekten in 6inske@ en alle filosofy en teology> dy4t troch de#gd fan syna,strakte konsept fan 'od d?rfan troch )ldens artisipaasje a,stract oan it lijen fansyn skepsels hawwe te ,ieden is gjin ferfanging foar it idee> dat 'od dizzeo6stannichheden> as er lykas syn gefoel> lyk as syn troch sil raise de6ge60Ueoanfolling fan aginten"

  Hoe kinne jo ea hawwe leafde en fertro#wen yn in 'od> dy4t> neffens herge,rachteridee fan syn al6acht> sels sparre alle lijen en syn skepsels ,egiftigd 6ei" ;oat ,y al

syn lijen> en allinne o64t se 6oast w?ze> se koe w?ze> sa 6oatte de nat#er> dy4t sjochtalle geastlike ,esteand yn hi6sels> ek fansels> it hiele lijen fan it ,estean> 6ar tagelyk6ei de dri#wfear o6 te heffen it> in,egreifen@ en in sterkere ,asis fan fertro#wen yn'od yn ús lijen> wy tinke oars oer 'od> wy kinne net fine" a 'od is oer ús allegearrefiele út noch 6ear en gr#tter lijen as wy dat it lijen fan hiele generaasjes> tiden enfolken fan harren dating relaasjes groeie> dy4t ,erikke 4e oare kant de yndivid#eleskepsel is net allinnich de so6 fan yndivid#ele lijen> 6ar as in gefoel fan X#ellesLeien@ 6ar likegoed is it s#pple6enten en fer6oedsoeningen drage dit lijen fanhegere st)np#nten yn harsels dy4t dwaande h)lde ,oppe ús> en ,oppe alles de

 ,lydskip> al te nea6e sels it ,?ste te dragen 6ei it foarútsjen fan dizze sin yn hi6sels>6arkearje it yn 4e lytse ta> dat ek ús de pine> dy4t ropt de dishar6ony yn 6#zyk>for6oedsoene fan tefoaren en it s#kses 6ear as oanfregers in fergoeding troch de

Page 56: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 56/188

folgjende resolúsje yn har6ony" ;ar wat wy hawwe yn einige ferstriken fan in koarte6#zikale> 'od yn 4e rin fan4 e wr)ld dingen> al er hat te wachtsjen foar it s#kses fan inresolúsje en ivich@ want yn alle tiden it fornae6 6ei wille oan har6onic progressionsútspraken en dy ek foar gr#ttere of lytsere circ#its sil foarko66e"

  !t feit dat wy krigen yn 'od> 6ei alle lekken> flaters> lijen fan ús kennis> volition>gefoel> dat net foarko66e 'od op it heechste nivo fan syn w?zen in a,sol#tefolsleinens nei )lde kategoryen d?r4t wy oardieljen folsleinens 75 dei > allinne yn 4elegere ge,ieten fan syn geast> se kin net fûn w#rde" <n tenei kin> lykwols> freegje watal tocht #p wie as jo net ni66e de hiele fan in 6ienskiplike ,ew#stw?zen overlappedgeastlik ,estean net 6ear as de 6east foarko66ende en hjir,y ek heechste en ,?stefan dat> koart te ,esk9gje it hichtep#nt fan de geastlike ,estean as 'od dienen" 8a tigewichtich> 6ar liket dizze fraach> it is earder in kwestje fan taal> as de saek" :ant as jonea6e de lderheechste of it hiele fan de geastlike ,estean 'od> 6ar relaasjes nglefer,li#w ,y de top en oarso6> it itselde> 6eitsje 6ar ien as de teksten oan 4e ,ûtenstet#sken 'od en legere ge,ieten> oars as ynterne t#sken heger en " legere ge,ieten

 ,inne yn 'od> de eardere oerienko6t ad6ittedly ,etter de li,,ene sti6 en phrase'e,ra#che E en 6en 6oat net w?ze safolle 6ooglik hie itC E 564t wy ,inne wendnoch allinnich de 6east alge6iene> heechste en ,?ste te sykjen yn 'od en djip te sjende wr)ld fan finite dingen en eigenaardichheden ûnder hi6@ 6ar it is dan 6arallinnich in a,straksje> dy4t nea6d w#rdt 'od> wat is it li,,ensfet,er as lyts> as deheechste ,ew#stw?zen> wil en gefoel #nit yn ús@ en 'od is> 6ar ek foar de 6eastfoarko66ende ter6en hawwe a#tono6y oer alle geasten@ 8a te krijen ,y sokke

feroare yn tsjinspraak 6ei hi6sels" :y ek ferliest it feit dat wy 'od> yn in oare sin ingeast nea6d as ús eigen geast> troch d?r4t wy net allinne ferstean in a,straksje fan itheechste en ,?ste> de konsept#ele en technyske ferwizing p#nten> dy4t te finen t#skenit godlike geast en ús geast" <n info f#ort d?r de deis werjefte is krekt te dwaan dizzeferwizing p#nten> it hat foarkar ek ,esk9ge 6anieren en de6ge60Ue ter6inology fande godlike w?zen> dy4t altiten yn dizze ferliking"

  !t net 9fhinklik fan ,ena66en op wat jo nea6e 'od> 6ar as de hiele geastlikewr)ld regio op it selde prinsipe yn coherently en opgeande> pas yn gr#ttere o6fang enhegere hi6elfeart> o6heech en w#rde útwreide> as ús eigen> en as ús geast sels as

 ,ern ele6int yn dit ge,o# 6ei eingehe" :y lea#we yn 4e sin fan4 e dei> dat is sa> ja>dat wy yn 4e ûntwikkeling en útwreiding fan ús eigen geast hawwe it iennichste6iddel o6 ús in idee fan de hiele geast" ;ar as dat is sa> dan sille wy 6oatte sjen foar dizze hiele geast in na66e> en fine gjin oare as 'od" Hy is de ienige en g#on end#ors#6 yn hi6sels> ,estiet@ en wat geast út soe falle út it> soe net@ 6ar ek de godlikegeast soe net w?ze sûnder de ynh)ld> dy4t út de creat#rely geasten@ allinne dat itgodlike is net allinnich de so6 is it itselde> 6ar 6ei hegere ,etrekkingen en heechsteienheid gr#tter alles" De Day 6oat ea ,rekke 6ei wat tradisjonele ,egripen> sa se6oatte ek ,rekke 6ei in protte w#rd 'e,ra#che@ 6ar de herge,rachte ter6 ,rûkt foar

'od is allinne it res#ltaat fan de tradisjonele nacht werjefte"  %nderwilens> sa fier 6ar de 6east alge6iene> heechste en ,?ste is krekt te finen

Page 57: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 57/188

allinnich yn 'od> 6en 6ocht op syn 6inst w?r4t it is> lykas 6eastal is de religie#ze ,elangen> krekt nei dit p#nt> 'od en yn in s6elle sin as de fertsjintw#rdiger fan de6east alge6iene> lderheechste face top in wr)ld fol fan tekoarten ûnder hi6> end?r6ei de do6inante ideen oanpasse harsels oan> 6ar net ferjit fan 6ear alge6ieneaspekten dy4t dizze konsept#ele twa n?st inoar net steane dy feitlike akkoart" De taal

hat no net iens sa folle as in w#rd lingte6aten en ,ochten fan 4e ,etingsten> en sa derelaasje 6oat faak kieze t#sken harren@ gen9ch as er echt gen9ch o6 te ,esl#ten@ en itlike ,inne ek fan ús ga# fierder> so6s s6ellere> so6s sa ga# as foar 'od w#rden"

  ;en kin útwreidzje de fraach noch> freegje oft wy net ni66e sels de hieleoverlapped út syn ,ew#stw?zen ynh)ldlike ge,iet yn it konsept fan 'od" ;ar it jo#titselde antw#rd wer it is earder in kwestje fan taal as de saak@ o6dat de relaasjet#sken 4e geast en de 6aterile wr)ld net feroarje it" !t o6sette fan it hiele wr)ld oan'od> de folgjende is is in pantheist> as net yn 4e sin dat foar jo dwaan ,ang de wr)ldhjoed de dei> as sa soe ynstoarte de ersonality fan De =ast> de earder yn4 e ienheid

fan it ,ew#stw?zen> d?r4t in protte ferskillende yn hi6sels > as kin socht w#rde yn itûnderskied fan oaren" net %nder 6ear de wr)ld> 'od is ien fan 4e wr)ld oer en oer> endochs kin sawol w?ze hielendal deselde werjefte hawwe de ferh)lding fan4 e geastlikeen 6aterile ,estean" !t is te ferlykjen 6ei hoe4t 6en kin freegje as it kin ferwachtew#rde foar 6insken sels 6ei syn liche6 of te sjen op it liche6 6ar as in steande 6eide w#rklike 6insken yn relaasje ta de deselde eJternality hawwe" s jo wollef?sth)lde oan de letter S8eksje 33!N holden werjefte dat de 6aterile wr)ld is allinnede kant nei ,ûtenste ferskining fan itselde w?zen> dat is de geast fan 4e wr)ld neffensit diel fan syn ynderlike <rscheinlichkeit> sa kin 'od of de hiele w?zen of krekt

nea6e allinne de kant fan 4e ,innenste <rscheinlichkeit> de ferh)lding fan ,eidekanten> 6ar ,li#wt itselde" <n 6en wol sponsor oare werjefte fan de relaasje t#skengeastlike en 6aterile wr)ld yn stee fan dat sicht> sadat jo sille altyd hawwe deseldekar@ o64t gjin sicht d?r> dy4t soe net in p#nt fan differinsjaasje t#sken 6atearje engeast> dat kin ek lift it ûnderskied yn in hegere ienheid" 2o as 'od as de essinsje fanal ,estean hawwe de 6east alge6iene> de heechste en de 6easte ûn9fhinklike

 ,etsj#tting> 6en is yn alle gefallen de geastlike en 6aterile wr)ld 6oatte w#rde ,esk9ge as ûnderskieden 6o6inten yn 'od@ 6en 6oat folgje de ge,rûklike sti6 enter6 ge,rûk> d#s jo 6oatte ûnderskieden de godlike ,estean as inkeld geastlik út6ateriaal ,estean" 56 ko6 no# net hielendal út de relaasje ta it ,rûken fan taal> wyfolgje insge6ein de twadde ferzje> dat is oars yn it hiele ,estean fan 'od as degeastlike en de wr)ld oer as it 6ateriaal kant fan it ,estean> net ferjit dat ,eide ek ynin kin cancel sa4n ienheid te roppen foar in 6ienskiplike na66e foar it> want wysoene fine 6ar wer allinne de na66e fan 'od@ 6ar de eask fan ûnderskie wytsjinko66e faker as dat fan de delgong yn dy link"

  n stee fan freget 'od en de wr)ld as in geastlike en 6aterile kant fan it ,esteanelkoar> lang o6 let kin ek> los fan dit ûnderskie> sprekke fan in wr)ld fan w?zens oan'od troch de skepsels yn 4e sin fan4 e dei as ,ena66en ûnderskieden ko6ponint aard

fan it alle ynst)nsjes ferantw#rdlik foar sokke godlike ,estean gesichten@ Lykwols> denacht werjefte is in ekstern hjir foar dizze ynderlike relaasje" 8a it ,egryp fan 4e wr)ldta 'od kin likegoed as it konsept fan 'od te ni66en in oar draaie hi6sels> hy altyd

Page 58: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 58/188

tsjin troch folgjen de ,ar fan4 e l?ste"

  %nder de eigenskippen dy4t 6en hechtet oan 'od> ien is 6ei de top> dat is dei66#ta,ility fan syn w?zen" ;ar it 6oat net w?ze de i66#ta,ility fan in stien@ 6en

sprekt net 6inder fan in li,,ene 'od> sykje oan hi6 sels de folsleinens fan itli,,en@ ;ar it li,,en is net sûnder feroaring" Hoe foar te ko66en it konflikt of ,e6iddeljeC '#on tinke dat it is nei alle gedachten sa wat liket as in opienfolging fanús d?r foar 'od ûnferoarlike tagelyk@ ;ar dat soe yn prinsipe de i66#ta,ility fan instien@ en 6oatte net ,estean fan 'od de foar6 fan ynt#ysje fan tiid> as foar ús> sûntwy hawwe sokke kinne allinnich troch hi6 as syn diel essinsje" 'inge de nachtwerjefte fan 4e> ûnder syn protte coEfoarko66ende ek wolris tocht dat wy yn 'od en'od yn ús> 6ar serie#s ien> sa koe sels gjin skeel oer it" ;ar allegearre itselde> nei iteach fan de tydlike rin fan evene6inten is foar ús ienris> wy kinne net as yntinke dewr)ld regear en de wr)ld gear oars ûnder syn foar6> en o6 freegje ús no der is gjinoare as dy 6ei oare a,str#se gearhingjende > a,str#se i66#ta,ility yn 'od en neat ynit waard ynl#tsen yn hi6 of sels ekstern 9fhinklik hi6 tink,yldige wr)ld> wat weideús op 4e ûnferoarlike yn 'od selsC :olw?zen kin fine wat dat is ,esteande yn en trochal de feroaringen fan 4e geastlike en 6aterile wr)ld> alle ,inende> it ra6t fan alle6ediating wet fereaskjen itselde út> w#rde it geastlike of fysike> soarget> ,etingstenaltyd en oeral> hjoed as 6oarn> hjir as d?r> deselde gefolgen rinne> en allinne yn in

 ,estelling ,epaald troch de wet> kinne strea6e wize" Dit> yn 'ods rjochtfeardigeinvaria,le nat#er of invaria,le ûnderh)ld fan syn w?zen sels stifte wetten 'odregearret de wr)ld r#n sûnder en hjir,y sûnder 'od falt net in hier fan ús holle" !n

ûnder,rekking fan dizze wet earne en so6eti6e soe in ,rek yn 'ods w?zen sels" 'odnet sizze> ik koe> ik wol> ik sil dwaan dat ,eide wei> 6ar dat 6akket it krekt sa4t it isde regels fan syn j#ridyske wil> kennis> ,ringe aksje w?zen as gefolch fan eardere

 ,epalings fan syn wil> kennis> aksje> dy4t 6ei hi6" Dat 6akket hi6 in f?st> feriene enhiele w?zen" 8e sizze 'od hat de wr)ld syn wetten allinne@ 6ar hy koe jaan har netsûnder it sels en koe jo net allinnich ynfiere yn in einige tiid> doe4t se waard opheftaltyd yn hi6" <n it is in ,egr#tsjen foar ús dat it saC 2o> dat soe spitich as de wet fan'ods wil> kennis> w#rk> foar needlot late ta ús@ 2o wy 6ar yn 4e sin fan4 e dei ta destriid 6oatte lea#we wy 6oatte sjen nei in legalis6 dy4t liede ta it doel feilich en

sûnder wifkjen ,ehelle"  7roch it leverjen fan it ,inende wetten> frijheid is net op alle útsletten> 6ar inLawless> in gro#ndless frijheid w#rdt útsletten fan de iene praat> fansels> krekt as wieder gjin oare> in frijheid> neffens d?r4t in ûnderwerp> 'od sels as it heechsteûnderwerp> sa kin ,esl#te of sa sûnder syn foarige w?zen> ja de hiele ,esteandew?zen fan geastlike en 6aterile dingen ,efettet z#l0ngliche redenen foar it ,eslút> it

 ,eslút allinne d?r4t> net hoe docht it ,eslút o6 kwea is it itselde as 6aklik foargoed" ;ar dochs> der is in andre frijheid troch hokker 6inske wol sa folle teferdigenjen harsels tsjin eksterne twang> kinne ûntwikkelje syn 6iddels yn in

ûnútp#tlike altyd nije ,epalings út út hoe4t er docht it sa fier> 6ar dat de j#ridyskeivich folchoarder fan dingen troch gjin frakt#er lije> in frijheid dy4t> de skepsels as syn

 part de natoer> 6ar heart ta 'od #nli6ited op al syn skepsels yn 6ar ien> ,eheind

Page 59: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 59/188

troch har ûnderwerping oan 'od 9f6jittings" De tsjinprestaasje d?rfan en de sli66efragen dy4t hechtsje harsels d?r,y> 6ar is in oar diel S3$!N reserved> lykwols> in letterS3$!!N de alge6iene wet yngien"

  s nei de dei werjefte net allinnich 6insken en ,isten> 6ar ek planten en stjerrenhawwe har eigen siel> en it kristal sil net 6oatte w#rde ,esk9ge 6ei sa4nC 2o> ik ,edoel> dat is sa"Doe4t it ljocht sjoen net allinne yn 6insken en ,isten> 6ar ek ,ûten>syn helderheid> syn pracht> syn kle#r w#rdt sjoen E en dat is in ,asis p#nt fan 4eDay@ de alge6iene geast is it skip fan alles fan dit gefoel E sa de ,ysûndere wize>lykas in kristal> it ljocht ,rekt w#rde sjoen yn in ,ysûndere wize@ en as it kristal oan itljocht of dit draait tsjin hi6 oars en draait> altyd oars> en w#rde noch ûnderfûn yn in>troch syn ynterne str#kt#er en de ferh)lding fan syn as yn relaasje ,etingst wizesûnder de sensaasje yn de fan oare kristallen oerlapet" :olle jo dan dat ferwachte asin kwestje fan in ,epaalde siel> jo ,inne dingen frij@ yn alle gefallen ji66e ,inne netd?rtroch opkeard> dat it is de alge6iene geast dat hat dizze gefoelens@ deselde geastek hat al dyn gefoelens> oantinkens> etc"@ 6ar it ferskilt yn dy fan oare geasten enhawwe jo ,estellen dyn eigen siele@ w?ro6 net yn deselde sin fan it kristal" <n sa dedia6ant hie it 6oaiste fan harren al dy lytse sielen> de grûn sels ien foar6e trochûnderwiis s#,tyl@ en op syn ,?ste as it is de dia6ant op 4e finger fan ien dat hat innoch hegere en 6ear 6oaie siel yn4 e holle oer it"

  ;ar de gefoelens fan 4e dia6anten ,inne oer,lea#n gjin herinneringen yn syn geast>hy sil net oerien 6ei op syn gefoelens> se sille w#rde 6akke troch eksterne tafallichynfloeden yn it en foar,y f#ort sûnder it te eigen periodicity te werhelje hi6sels ofretrain foar wat nijs@ en jo wolle sizze 8a de dia6ant hat earder gjin siel> sa jo stiet isfrij wer@ it is alhiel sa> hoe wolle o6 de ter6 siel" <n jo hawwe net al dien dewiidweidige ,rûken fan dizze frijheidC 'ar prate fan sielen sûnder fiellen> sa fiertalitten sels foar de planten sa> sûnder d?r6ei sadat gevoel foar harren> en dan werallinne sielen wolle akseptearje dat net allinne fiele> 6ar ek witte dat se fiele" =in ik

 ,eheine de frijheid fan w#rden> en foarko66e it skeel de nacht each op it ,rûken fande w#rden@ dat soe ,etsj#tte se koarter harren heale filosofy"

  De planten oandwaanlik> ik net sizze ek dat it hegere> hawwe in spegeljende

 ,ew#stw?zen fan in soarte kin net> lykwols> dat se li,je yn in disasse6,ly folchoarder en periodike ûntwikkeling fan sens#eel fiellen en y6p#lsen d?r4t de crystal is netnoch li,,en> wylst de krekt,erne ,ern al dat li,,et" <k dit kin net tsjin hi6sels sizze>ik fiel> en is net o6 te ûnth)lden it ferline yn 4e earste ûnderdo6peling yn4 e prikelsfan 4e ,ûtenwr)ld> 6ar giet f#ort yn4 e rivier fan 4e hjoeddeiske@ en goed> ik ,edoel> isit 6ei de plant@ 6ar letter it ,ern ko6t ta dat> wylst it nea ko6t op 4e plant is@ ithoecht net de foarsjenning te 6ar ,li#wt fan ,epaalde side altyd op it poadi#6 fan dekrekt,erne ,ern> fan in oar karakter op it poadi#6 ,inne fro#like ,isten en 6inskenoan 4e" Fan dy> de earste ea ûnth)ld> 6ar net selsErefleksje> de folwoeksen persoan> isit oars as de ra#we 2egro Boppedat> dizze" ;ar ik wol dat yn dit opsicht earder earneoars 1N r#n <Jec#ted hjir net sels de ,redere"

1N n en K5p de 8o#l fraachK"

Page 60: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 60/188

 

8a no ,inne der ferskillen> nivo 6east yn it yndivid#ele wize d?r4t ,ew#stw?zenûntwikkele en eksploitearre@ en net de na66e fan 4e siel foar dit of dat toaniel 6en6oat sizze E wat it skele w#rdt folge fan in w#rd dat is net earder yn it E 6ar allinne

freegje nei it ding oer d?r4t allinnich in skeel út feitlike ,elangstelling" =oe wy sjoggeallinne yn oare sielen as yn de eigen o6 feilich lossen it skeel oer it"

  %t in tige alge6ien p#nt fan each> de folgjende fraach ûntstiet sûnt it 6ateriaal proses rint yn fer,ining 6ei de wr)ld> de deselde op hokker ferh)lding ,i,o#n ,y alde yntellekt#ele ûnderskied> w?ze it dat se 8ensations> of o6dat it giet o6 al de geastwie" n folchoarder> lykas altyd oanno66en feiten> ik gean nei twa foar,ylden fanitselde"

  Heaven is sawol dei en nacht fol 6ei stjerren en dochs wy sjogge yn dagen gjin

stjer" :?ro6 netC <lke stjer foeget> 6ar oan 4e hi6el yn4 e dei op it plak d?r4t er is>safolle helderens as de loft ,y nacht" !t is wier> lykwols> w#rde ûnderskieden fan 4eo6lizzende helderheid> d?r4t it yn pleatst w#rdt> sa te sizzen> is relatyf leech troch dei>en as it te heech yn relaasje ta it> wy net ûnderskied dat 6ear út de o6jo#wing> datelapses yn it alge6ien helderheid" 8els at d#sk d?ro6 ferdwine de 6easte fan 4estjerren"

  De wedstriid fan in fioele w#rdt dúdlik hearde doe spile ,y ús op harren eigen of indi6 deis lûd" ;ar as in ûn,idich $olkst#6#lt is> is it yndie noch heart yn dealge6iene lûd 6ei en draacht te fergr#tsjen it> 6ar harren sp#l is net ,ysûnder

diskri6inearre !t elapses yn alge6iene yndr#k" ;ar jo nedich dat krekt gen9chfersterke> it soe wer w?ze ûnderskiede" !t ferskil yn de kwaliteit fan de wedstriid fanútde rest fan lûden helpt te 6eitsje it 6akliker ûnderskied harren"

  n sa fier as de fiellingen fan ljocht en lûd ,inne keppele oan fysike prosessen ynús dy4t ferrize 6ei de eksterne spannende oarsaken en fal Sal net oan de deseldeo6stannichhedenN> sille wy 6oatte sizze gefoelens kinne w#rde ûnderskieden yn ús

 ,ew#stw?zen allinnich yn sa fier as spesjaal w?ze> en ûnderskieden ,estean ,yinoar>as it ûnderlizzende fysike prosessen oer in ,epaalde li6yt> de sanea6de"differinsjaaloperator dro6pel> ferskille ek út de oanswettende en it 6ingen d?r6ei>

 ,eide kwantiteit ko6t kwaliteit as it ferskil yn ,ehanneling"  wy 'inneralisearje no de foarige wet> de hiele ,ew#stw?zen regio fan 6insken en

 ,isten sille allinne foarsafier4t ûnderskied ,innen de wr)ld fan it ,ew#stw?zen> as it6ateriaal prosessen dy4t stypje it ,ew#stw?zen fan 6insken en ,isten> dy4t 9fwike fande o6lizzende alge6ien proses ,oppe in ,epaalde li6yt @ oars elapse yn de alge6iene

 ,ew#stw?zen fan 4e wr)ld geast> en yndie noch drage oan it feit dat it deselde lift asgehiel> 6ar sûnder it opheffen fan harsels te ûnderskieden oer it gehiel" nko66endeis ferhannele fan dizze o6stannichheden yn 6yn ele6inten fan psychophysics"

  De 6aterialist de gek 6ei lea#we yn in twadde li,,en> want hy sjocht de ,etingsten

Page 61: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 61/188

fan de earste ferneatige yn de dea" ;ar hy net gek 6ar de oertsjûging dat alles wat ,art yn 4e fysike ge,ieten> prod#searre ûn,eheind fierder gefolgen yn fysike ge,ieten>is it ek> dat wy kinne net neistri,,et koarte dat de ka#saliteit t#sken oarsaak engefolch yn de fysike ge,ieten net stjerre @ w?ro64t er lake> 6ar it lea#we dat deka#saliteit yn geastlike ge,ieten net stjerre> en is net oars as yn it li,,en rekken fan 4e

ka#saliteit yn it fysike ge,ieten ,ûten de dea sels"2eat oars> 6ar wol dat it lea#we fan4e dei"lN n diel> hjir sakke nei ,asis oerwagings fan $E- allinnich yn in wat oarefoar6> ferdwûn foar in part 6ei ferklearjend en oanfoljende oerwagingsoer" De net 6ear pro6pt 9fwaging fan it spiritis6e> 6ar is op 4e (* povoacity";oved" 56 6otivearje dizze tydlike deferral hjir wat> it hiele oardiel yn ditfer,)n foarútrinnend w#rden" ;ei tastien as feit spiritis6e 6yn 6iening> 6arallinnefertsjintw#rdigje in útsûnderlike ferlizzing fan nor6ale relaasjes t#skenit hjirnei6els en dizze wr)ld> dy4t> as gekke steaten fan dizze wr)ld> ,epaalde

relaasjes 6ei de nor6ale iepen,iere reserves> sûnder it jaan fan in s#vere#tering fan nor6ale of feilich te tastean sl#ten is" Lang o6 let> lykwols> de6ooglikheid en feit rekken 6oat 9fwikende ,etingsten> 6ar w#rde droegen"

De pessi6ist ,etre#ret it lea#we yn in twadde li,,en> freget is dat net gen9ch foarde wee fan 4e earste li,,en@ wy tankje 'od> of leaver it ûn,ew#ste> o64t in oare god isder net> dat it jo#t har ús yn hi6sels en d?rtroch ni6t de f#ortsetting fan ellinde yn intwadde li,,en@ al hat er ek tocht fan syn ierdske sta,ilisaasje en fer6oedsoening

 ,inne echt net 6ei de gedachte fan 4e ierdske f#ortsetting fan ellinde> en gjin 6#zykyn dizze wr)ld 6ei in dissonance fynt 9f6eitsje> sa ek de ellinde dy4t konkl#dearret insoad li,,ens hjir tinke koe > de dissonant li,,en is net op alle ko6pleet"

  De pantheist wat hjoed de dei sa wend oan hjit> seit de 6an> dy4t wennen de ;oorhat dien syn plicht> de ;oor kin gean> de wr)ld sil trochgean sûnder hi6@ dehjoeddeiske is> de :elle giet en út de )lde shafts foar6je nij liedend 6acht op> sûnder hi6sels fier út it> want se hawwe wer te 6eitsje nije ro6te@ yndivid#ele li,,en w#rdeútjûn oan de oanspraak fan wollen te w?zen as einige 6ear as ien $anishing 6o6intfan it ivige" Hoewol4t de pantheist 6ar sjocht dat 6en d?r6ei ,o#t in pira6ide dat issk#orre it )lde nivo wer en wer te ,o#wen it nije feit en in ,ea6 net d?r6ei giet o6groeie dat de )lde tûken einkriechen kearen yn 4e ro6p@ en de hjoeddeiske krektallinnich d?ro6 altyd de )lde sûnder ûntwikkeling ,li#wt o6dat hy kin krije yn deweagen> hy wie ,erne 9f wer> lykwols> de strea6 fan de dingen hjoed hiel oars enhegere weagen ,eats as de akt#ele tûzen jier lyn"

  De ;onadolog fer,ûn 6ei de ienheid tagelyk de rykdo6 ,ew#st li,,en oan inienf)ldige w?zen of atoo6 dat> wannear4t it liche6 is ferneatige> ,li#wt #ndestroyedlofts> en de siel 6ei dat krigen troch fysyk wikseljen> ,esparret ynh)ld" 2eat 6akliker 

as dat> 6ar 6ei 6#oite> te 6eitsjen in nij liche6 nei Fort ,eh)ld en ûntwikkeljen fanin oarderlik relaasjes 6ei de ,ûten wr)ld nei de ferneatiging fan de )lde liche6 fan 4esiel> en de soarch dat de ;onadolog 'od jo#t priis oan4 e siel fan de 6inske ta

Page 62: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 62/188

save@ keapje o6dat neat fan it ,esykjen> de na66e en konsept fan 'od nei inienf)ldige karakter> en tagelyk te r?den fan de ienheid fan de godlike ,ew#stw?zen ende 6onadological gefolch"

  !t dog6a en dy4t oplaat yn r?de it liche6 6ei de siel op 4e selde tiid troch it lea#wenyn in ferrizenis fan it liche6 6ei de siel> troch de opheffing fan de 6#oite fan it idee

fan sa4n opstanning troch de 5fkarre alle ,esykjen harren oplossing en it nije li,,enop4 e selde tiid hiel oars krekt 6oai yn 4e hi6el en 6inder drea6de der fan4 e earsteli,,en en troch yn waans ,yld yn 4e hel> ,ilidende> eins safolle as net ien fan witten enalle scolding in gek dy4t s#pposes witte se 6ear of pres#6es" Hoewol4t 6en soe tinke6oat w?ze as in twadde li,,en echt ko6t út it earste> der 6oat ek in tracea,le triedfan fer,ining t#sken de twa"

  <n krekt dat is it p#nt> ,egjinnend út d?r4t de dei ,esjen it lea#we yn in twaddeli,,en net allinne h)ldt> 6ar de reade tried folgjende ek goaie wat ljocht op 4e wei neiit hjirnei6els en deselde selsE,est#dearre"

  n feite> de 6east foarko66ende p#nt fan ferzje út> d?r4t de dei werjefte kin6eitsje ien tinken fan in ierdske ,ew#ste li,,en> op 4e selde tiid de iennichste ien útd?r4t de l?ste wize o6 te ûnth)lden is dat> yn striid 6ei wat wy wiene oan it ,egjin de6aterialists"

  s wy freegje wat op,ringst helle yn no li,jende kontin#Oteit fan in identike ,ew#stw?zen fan jongs 9f oan nijste leeftyd oan de deselde liche6> hoewol4t dat stofen foar6 fan 4e lea hawwe feroare> d#s it is it feit dat de tako6st liche6 is groeid útfan de eardere> de ynstelling fan de foarige ,ew#stw?zen hat generearre gefolgen op

4e r?ch hechtet ,ew#stw?zen@ en wy 9f wat it ,ew#stw?zen relaasje fan ûnth)ld krijtoan de werjefte fan dat it is groeid> is it wer it feit dat wat draacht de oantinkens ynús> in gefolch fan wat wie it ,eli,jen yn ús" !t jildt dit prinsipe fan de kontin#Oteit fanit ,ew#stw?zen yn it alge6ien> safier as wy kinne trace it yn dizze wr)ld> en sa ,innewy ,y steat te jaan hi6 folgje it tenei út dizze wr)ld"

  Foar dit earste ûnderfining prinsipe> 6ar ko6t de twadde> dat it sinken fan it ,ew#stw?zen yn in regio fan ,ew#st li,,en sels in ,etingst fan foarútgong is yn in ,esi,,e of fan folwoeksene" ;ar der is gjin ek foller> djipper en ni66en 6earfolsleine sinken fan it ,ew#stw?zen yn 4e hjoeddeiske liif en li,,en as de dea> d?ro6

gjin sterkere ,etingst foar ,ekearing> út groeid út it hjoeddeistige ,ew#ste fysikeli,,en ,ûten wat is krekt as lytse út a,strakte út 6atearje> as de dea fan dehjoeddeiske"

  Dat de twa prinsipe> d?r4t de lear fan it hjirnei6els yn it earste diel yn w?zen ,asearre> en sil ek ,o#we tenei"

  7ichter keek no> de gefolgen fan de hjoeddeiske ,ew#ste li,,en yn twa> yndyjingen dy4t gie te ferlitten dat yn deselde liche6 en de help keatling li,,en oan dehjoeddeiske liche6 oan> en dyjingen dy4t er foarslacht o6 en dat hechtet de tako6stli,,en troch noch ,li#we as de hjoeddeiske liche6 s6elt" De gefolgen> lykwols> dat6akket it li,,en fan dizze wr)ld yn deselde liche6> neffens sitte noch yn dit li,,en

 ,lea# gehends yn sokken oan d?r4t it ,eats o6 troch útwreidzje ,ûten it liche6> en

Page 63: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 63/188

oanfoljende noch de nijste yn die sa> dat de hiele ynderlike rykdo6 fan dizze wr)ldfan it li,,en s6elle sirkel hat reagearre nei de dea yn 4e ienige oare ,ûten syngefolgen> en de hjoeddeiske s6elle liche6> in feit> is 6ar in transit p#nt foar alle" ;eialle sicht,er en te hearren foar ús gefolgen fan no it li,,en> yn dieden> w#rden>lettertype en oare w#rken> w?r,y de effekten fan 4e geast oer syn liche6 ek w#rde

droegen> de 6oaiste nerve trilling o6 te jaan har ûnsicht,er en ûn,ehark,ere nei úsost ,y krekt 6ar d?r6ei kin gean ,innen dat> dat waard ek diel facing o6setten ynin oare foar6> giet oan 4e ,ûtenkant" <n sa gearhingjend yn hi6sels> sa ferskaat> sako6pleks> sa evolve en hieltyd yn deselde karakter sels is kontin# yn w#rding> degroep fan de earste ,etingsten> dan 6oat de sirkel fan gefolgen> wat 6en kinferklearje i6age ,y folgjen> as allinne al swak"

  s in swan 8wi6s yn it wetter E yn o6 te ferlykje dit 6ei de rin fan it li,,en fan in persoan E sa alle wave f#ortplanting e6anating út syn paad ,li#we> foarsafier4t itw#rdt ek ,esk9ge> gearhingjende ûnder harsels@ de lettere fal yn 4e foarige> en

 ,ydrage oan de ûntwikkeling fan it hiele systee6 op troch hieltyd nije regels> netinkeld dyjingen dy4t e6anate út de eigen we, fan de swan> 6ar ek dyjingen dy4t>

 ,egjint fan4 e we,s fan oare swannen yn deselde wetter yn it yngripe sûnder 6ar derelaasje fan eltse shaft systee6 oarspronklike we, en dy4t 9fhinklik op karakterferlern itselde"

  !t foar,yld net jilde allinnich yn it feit dat de gefolgen fan dat ferlit it wr)ldskeli,,en fan in 6inske> net allinne út syn ,ûtenste> 6ar folle 6ear w?zentlike fan synynderlike li,,en of li,,en ferw#rket de gong@ 6ar op it 6?d fan 4e oanh)ldenderelaasje> de ,el#tsenens> ûntwikkeling kapasiteit en ûntwikkeling fan oare li,,en

sirkel> dat it tichter o6 stakings> it rekket frij salang4t de 9fhinklik ynderlike li,,engeande gefolgen yn dat fer,)n ,inne gjin ûnderwerp foar oare ,etingsten as it

 ,ûtenste> 6ar allinne docht tinken oan in noch 6ear ko6plisearre gaas"

  8wiere fansels it soe w?ze te tinken dat it folsleine droop fan 4e ingere sfear fan itli,,en ûnder de dro6pel fan it ,ew#stw?zen yn dea yn in ûndersyk fan alle oareli,,en sirkel #6schlAge ho66els en alles yn ien kear op it selde@ o6dat it kin direkt6ar in sirkel allinnich krije it foardiel> wat ûnt,rekke de oare> it hiele ,rede rûnte 6ar net opheft w#rde haadsaak yn ien kear troch wat ûntko6t de s6eller yn syn l?stefaze" ;ar krekt foar dizze reden as foar oare reden> wy net koesterje ek sa4n

 ,egryp" !s it al yn dizze wr)ld> noait wat> dat folge w#rde kinne oan yn ús wekkertagelyk@ ga# ;istrzowie it each> al ga# de ear> no dit> no dat ûnth)ld> wylst de rest issliepe yn seconds oant de útwikseling en folgjeEtoanielstik fan it geastlik li,,en ko6tde ,e#rt oan it> troch it tafoegjen oan de al oantsj#tte ,etingsten fan ,ew#stw?zenfoeget in nij sels> gen9ch o6 ta in 5vershoot fan de dro6pel op dit p#nt of yn ditfer,)n" <n sa ek de #tter sinken fan it li,,en fan dizze sirkel is te w#rde ,esk9ge ynde dea ûnder 4e dro6pel allinne as in ,etingst d?r4t de ,ew#stw?zen fan4 e l?ste fazefan it li,,en fan 6insken direkt yn de de gefolgen dy4t ,egjinne út dizze fazewendingen> d?r4t op it net allinne 6ear en 6ear li,erale wize fan k#ier troch de

l)nseigen fan de foarige li,,en ni6t ,esit> lykas yn dizze wr)ld> 6ar ek op gr#tterewr)lden kinne gra, verknApfend" Hjir wetten fan feriening en oare psycho 6ineralenwetten fan dizze wr)ld ,inne ferspraat yn de Hjirnei> en te assert sels allinnich yn

Page 64: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 64/188

oeriensti66ing 6ei de útwreide en fer,ettere ,etingsten fan it hjirnei6els ynoeriensti66ing 6ei út,o#de en fer,ettere effekten"

  !t lea#we yn de tako6st ko6t oeral wy 6oetsje hi6> 6ei it lea#wen yn 'odverschwistert op@ 6ar troch de ierdske as wr)ldske geasten ,inne tastien te wenjenharren li,,en earder út as yn 'od> nei herge,rachter wize of jo#t har yn 4e saak> dy4t is

tafoege 6ei w#rden> it li,,en ferliest sawol syn 6ienskiplike grûn en syn ,and faltgewoan los> ver6ittl#ngslos út elkoar wint de twivel en ûntkenning ro6te" Lit 6ar<rnst 6ei de oertsjûging dat alle geastlike li,,en> dat is ,ûten as oan dizze kant>eingetan yn 'od en de godlike geast 8t#fen,a# strekt itselde prinsipe ,oppe ús> as ynús> d#s wy ,inne ek de tako6st li,,en op 4e hjir as fine hi6sels yn dit 8t#fen,a#

 ,lending yn" 8ûnder it li,,en oan syn skepsels 'od 6iste de folsleine hichte fan itge,o# ,oppe har yntellekt#ele li,,en fan dizze wr)ld> sûnder inc#rring 6iste yn 'odit li,,en ,ûten de yntellekt#ele stipe en grûn" 564t> yn in deade natoer yn ,riljant

 ,lea# dea> de neiEeffekten fan ús li,,en"

<n sa ha wy sette it frAherhin is sa dat> as op it ,eli,jen fan it li,,en yn ús út infolwoeksene ûnth)ld li,,en 6ei 6ear fan it te woven hegere 6entale prosessen ,o#t>sa ús hiele li,,en fan dizze wr)ld> in feit folwoeksene heger yn 'od" 2o de kea6er>de 6acht d#ors#6heid fan de oantinkens en it nivo fan relaasjes d#orrett#skenlizzende hielendal 6ei de lingte> dikte> hichte fan de geast d?r4t se reagearjeoan> wy allinne ferlykje yn dit fer,)n> ús oantinkens fan it li,,en 6ei de ,isten@ degodlike geast> 6ar as yn de ,reedte> dikte en hichte #nspeaka,ly ús 6oed@ 8a ek úsoantinkens fan it li,,en w#rdt útfierd yn 'od yn in #nspeaka,ly fierder kea6er 6eihiel in oare kr?ft en d##rzaa6heid en op in hegere Bew#UtseinUt#fe> as it li,,en fan

oantinkens yn ús"  :y ferjitte in soad> de ,isten noch 6ear> de plant dan ûnth)ld neat@ ús ûnth)ld

 ,ylden ,inne swak@ wy kinne net nea6e in soad oantinkens oan ien kear yn it ,ew#stw?zen@ ;ar al dy ,inne ûnfolsleinheden ús ûnth)ld li,,en dy4t 9fhinklik op ienh)n op 4e ûnferjitlike 6ei de godlike geast sljochtens en swakkens fan ús geast> oan4 eoare kant it feit dat de echo fan in oansk9ging yn 4e 6inske ta hi6sels kin net hawwedeselde kr?ft en follens> as de wjerklank fan in hiele 6insklik li,,en yn 'od" 8a it

 p#nt fan each fan gelikensens is it p#nt fan ferskil t#sken de lytse hjir en ithjirnei6els> dy4t ko6t yn ússels en de gr#tte> d?r4t wy yn hi6sels> altyd

f?sth)lde" $ora#ss0tzlich wy krije troch de dea> de 6ooglikheid te ,ringe ús fan úshiele li,,en yn dizze wr)ld> en it li,,en sels yn dizze oantinkens> krekt tagelyk it

 ,ew#stw?zen fan 4e gefolgen dat hat ús li,,en> giet"

  !t sels wis> dat it hjirnei6els ,etingsten 6ateriellerE as geistigerseits net inkeld asgefolch> 6ar ek as in útwreiding en ferheging ko66e oan dizze kant> inswierrichheid <ing0nglichkeit harren idee is foar ús> dat wy ,inne noch ûnder de

 ,etingsten fan dizze wr)ld fan s6elle li,,en fine" :y ,inne de )lde s6elle ko6pakte>6#oite rinne op foet fan de iene plak nei it oare of coach 4en hynders foar 6aklikerLoco6otion noaten> liche6 no ienris wenne> en wy al de tako6st li,,en as 6erk nij>it tsjintw#rdige #ns#rpassa,le> wolle> en oan doel ek wol de 6iddels> wy 6oatteko66e> 6ar dat is net 6aklik f#ort op 4e opposysje 6ei it )lde ,ekende foar6 fan it

Page 65: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 65/188

li,,en yn prestaasjes> en swierrichheden ûntsteane foar in part 9fhinklik fan dat wy>de ,etingsten fan de s6elle foar6 fan ,ew#st li,,en> dat wy yn4 e fer,ean de nije netfine> 6ei de ,etingsten fan it ,ew#ste li,,en op alle confo#nding> 6y> as is it 6ei dyút> oft út ea ,y ús> wat dat wy it fergeliking ko6ponint fan it tako6stige li,,en 6eide hjoeddeiske dat it kin noch fûn w#rde> o6dat de ,reedte en hichte fan it ,lik> de

syn werjefte freget ús o6 w#rde 6ist" ;ar ynstee fan litten ús doele trochswierrichheden fan ien of oare soarte> wy ferheegje allinne de ,lik> sadat se silleferdwine"

  <arst fan alle kin net w?ze ferkeard ús dat ús li,,en nei de dea is te w#rde stipetroch in ,rede rûnte fan effekten> lykas d#s kin net ,estean in ienheid fan ierdske

 ,ew#stw?zen@ sûnt sels ús hjoeddeistige ,ew#ste li,,en is net droegen troch in p#nt>6ar út in kontekst en in disasse6,ly opienfolging fan effekten> 6ar dy ,inne 6akkefoar de folgjende li,,en sirkel net allinnich net 6inder as foar it wr)ldske> 6ar ek ynfer,)n 6ei dit sels> sadat wy de ierdske ienheid yn kin ni66e 6ei dizze

kant"  De o6fang foar de eksploitaasje en de ûntwikkeling fan ,ew#st li,,en is allinnew#rden noch fierder> 6annigfaltigerer en frijer as yn it hjir en it hjirnei6els> en6inske troch de o6nipresence en o6nipotence fan 'od ferh#ze tichter ,y ienstap@ alles d?r4t wy yndie út de tako6st li,,en wolle> 6ar ver6Ichten noch 6ei de5pstiene )lde liche6 noch it ferlinge de <theric liche6 te ,erikken> sûnt wy hawwe6ar in ferkoarting ynstee fan ferlingde fan de )lde agint yn 4e l?ste"

  Like6in 6oatte wy w?ze ferkeard> dat it hjirnei6els sirkels ynsette ús wr)ldske eninoar> as dit koe ûnderlinge yn6inging> straying> ,etizing of sels in strea6 fan 4eindivid#alities ûntsteane" 8ûnder ús te roppen de analogy grarwetter shaft splitsing>hoewol4t it prinsipe fan de deselde 6ienskiplike grûn foar de 6aterile ,asis fan it

 ,estean fierder krekt essinsje ,estiet> lykas foar dizze kant> wy f?sth)lde oan direktefeiten ,y ús foldwaan"

  n feite> de útgeande> en liet efter troch ús foar)lden ideen> foarsjennings> plantenútwreidzje yn syn effekten yn ús@ 6ar leaver dat wy soenen w#rde ferste#rd trochfersin> 6ar in part fan de yntervinsje yn ús sterk o6 fierder ûntwikkeljen ússels>retrain@ wy soenen o66ers oars altyd ,egjinne op 4e nij 6ei wat wy krije fan harren

klear folslein of foar in part" ;ar dat net feroarje> wy kinne tinke de neisleep fan itli,,en fan de ferstoarne ,ineare 6ei it ,ew#stw?zen fan de ferstoarne of net" 8ille wynet fersinne troch harren t#skenko6st yn ús> w?ro6 6oat se 6y fersin troch it@ sesille ûntfange folle 6ear yn 4e 6oeting 6ei ús tsjinoer Fort ,epalings troch ús> dy4t

 ,ydrage oan harren ûntwikkeling"

  <k dit is allinnich de útwreiding en fersterking fan wat wy al fine dizze kant ynússels" n feite> yn 4e opfettings fan ús sinnen ,li#we gehends tagong oantinkens> dy4thar pas ko66e út de filosofyske li,,en> in 6it,esti66end@ en dan z" B" tying yn de

 ,eli,,ing fan 4e foar6 fan in 6an dy4t pretends wy yn prinsipe allinnich in kle#rrike

 plak> de hiele ,etsj#tting fan in persoan> wy sjogge yn4 e hûs en ,ea6> de hiele sin fan4e itselde yn en ,o#wen op it lûd fan4 e w#rden de ,etsj#tting fan 4ew#rden (N " 7sjinstelling carry 6ar de views troch alle nije ferskynsel dat se útdrage>

Page 66: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 66/188

yn it foarútstri,jende ,epaling en ûntwikkeling fan ûnth)ld li,,en sûnder dwaan fanwjersidige hinderjen> straying en ,etizing is oerlis"

(N ynko66ende hjir op yn !3" 8eksje fan 4e KpreEestetyskeK"

6ar wat se graach sels ús oantinkens sels altyd hingjen E 6ar nei alle gedachten oan6ess krús wave treinen yn ús ,rein E ynstee interfering 6ei harren alsidichgearko6ste> dat wy op syn 6inst kinne track geistigerseits> interweave d?r,y

 ,egripen en tinzen> sûnder it fer6ogen de gaadlike f#ortplanting en harren relaasje6ei de útgongen fan kwyt ,inne" !n oerienko66ende ûntwikkeling fan it hieletako6st li,,en allinnich yn de hegere sin wy 6eie likegoed ferwachtsje de ,etizingoangripend fan de dielni66ende yndivid#ele li,,en ,oppe it fer6iddens"

  o sizze oer wer en wer de ferliking fan it ierdske ryk 6ei it keninkryk fan ús

oantinkens" 5er ús út > 6ar w?r4t de tako6st it li,,en is o6 te spyljen> 6ar net op elkfergelykjen 6iddels op in oantinken li,,en ,inne der" :at foar soe ús soarch fyn enartistyk ûntwikkele ,rein as syn liche6 soe net nedich nei realisaasje en opslach fanoantinkens> ek oan de ,asis fan in ûntwikkele 6entale li,,en" 2o is it noch in hegereen riker ûntwikkele ûnth)ld ryk ta d?r4t wy ko66e 6ei de dea> wylst wy soargje datallinne de 6iddels foar hjoeddeiske> s6eller> leger ynl#tsen"

  ;ar ik ,edoel> sa fine en soarchf)ldich in ,rein kin w#rde útwreide> 6ar is>ûntwikkele troch tsjerke> steat> wittenskip> ke#nst> hannel en hannel> <aster enfa6ylje li,,en wr)ld> troch de tûzen en tûzenen wegen> a#to> skippen> ,oeken letters>

gean w#rden> in folle riker en 6ear ferfine organisaasje as ien ,rein> troch ûnder oareek alle harsens en ûnth)ld help,oarnen fan 4e harsens sels" ;ar in ,rein hat krektallinne deselde ,epaling> as it sied> dr#kte it út fan 4e skerpere str#kt#er fan in gr#tter>riker ûnder prizen fan s6eller yn de gr#ttere" Foar wat elk ,ydroegen diesseitige6

 ,ew#stw?zen foar útwreiding fan de gr#ttere organisaasje> it scil 6ei ierdske ,ew#stw?zen hawwe foar eagen en ûntwikkeljen ûnder de 6ear alge6iene en oare ,etingsten fan it hjirnei6els op"

  <k 6ar 6oat net w?ze fersinne dat sokke foar6jende ûntel,ere stoarn oan dedeselde foarsjennings en effekten d?r4t se ,ydroegen tegearre ek 6eidwaan oan

6ienskiplik ,inne@ elke 6en hat> 6ar yn in oare sin> troch in oare kwart> neffens derjochting fan de oaren te w?zen diel fan it> en yn elk> de totale so66en dat gear ynfan oare wizen" a> 6ar yn dizze 6anier is o6 te tinken hoe sa ûntel,ere dy4tefterinoar ,erne yn it hjirnei6els> hawwe in oar plak" De deselde wr)ld is alles6ienskiplik eigendo6> 6ar elk yn de oare wizen> in oare ,etsj#tting as de oaren"

  Breder doel ús o6 let> ynstee fan ,eheinde ideologyske foar6 fan de hjoeddeistigeliche6 en it ûndergrûnsk fan 4e tako6st li,,en sûnder ,epaalde grins> hjir,y foar itnEynt#ysje te tinken ûn,egryplik> d#s it kin w?ze dat wat yn dizze wr)ld as in6iddel fan wjersidige erkenning> interco66#nication en ,ekearing agent w#rdtw#rdearre troch fiellingen fan skient6e en leafde> yn it hjirnei6els soe ferliest dizzewearde en ferlear oan 4e kosten fan hegere foardielen soe dat kost,ere gefoelens kinne

Page 67: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 67/188

w#rde socht yn4 e 6iddels fan in 6ear direkte en alsidichEren ferkear en de ,etingstenlizzende d?ryn" ;ar ik tink dat> as al rekke earder koarte> 6ear k)ns dat it ferlies sels>de iene oan,elangjende net foarko66e> 6ar it ek rint yn dit opsicht> wat ,liken opdizze kant ferlear ,oppe en ferhege wer fynt@ troch ik graach hieltyd ticht fan dizzewr)ld nei de tako6st" Foar dit doel> lykwols> is de folgjende aspekt oan ,iedings"

  De fysike prosessen dy4t ûnderwerp nei it ûnth)ld fan de fig#er fan in li,,en ofstoarn yn it ,rein> dit sifer kin sels net 6ear ha@ Leaver> de reden dat se ,innewjerspegelje de foar6 yn kwestje noch tastien> 6ar yn sykje> dat se 6ochten lang lyn>gie út fan in ,yld foar eagen wat dizze fig#er hie> en giet te gean yn 4e kontekst en deoarder dy4t ,egjint p#nten dy4t hie *N "2a66entlik> de foar6 fan it ,yld krige yn itûnth)ld noch giet> nettsjinsteande> dat /adiate troch de deselde gezicht nerveûntel,ere foto> sadat de gefolgen fan it> d?r4t r?st de oantinkens dy4t grip ,etize" lle itd#orret is te 6arkearje út it 6ingsel fan dy gefolgen> it ûnth)ld fan ien fan dizze

 ,ylden fan de oaren yn it ,ew#stw?zen> in opsetlike rjochting fan wil en o6tinken of

ûnfrijwillige evene6int gong ús Feriening ideen> of in eksterne eJcitationoan" Pn,egryplik> 6en kin sizze dizze 6ooglikheid te ,ringen de 6east9fwikseljende oantinkens foaral ,ew#st o6dat harren ,etingsten> 6ar yn it ,rein;iJ +N " ;ar it feit is ta ús> en sa docht in like ûn,egryplik trochskinende feit trochanalogy 6ei dat en Fort konklúzje út dat ,y steat is te ,estean ,oppe" :ant wat hat teni66en soarch fan dit Fort konklúzje de inco6prehensi,ility fan 4e saak> as it ,estietas in feit"

*N !t feit dat dy prosessen tend to kri6p nettsjinsteande harren ro6tlike Fort

eJtension yn 4e foar6 fan4 e oarspronklike ,yld hinget> #nG#estiona,ly op 4e>w#rde ,espr#tsen fan in 6ear alge6iene p#nt fan each yn de (( seksje en stiftesynechologischen prinsipe" 8els de werjefte dat jo#t it ,yld yn 4e eagen hingetforstean net allinne oan4 e p#nten fan de /etina op d?r4t de foto skildert sels>6ar it hiele oscillation trein dat giet út ien p#nt fan de /etina nei ,innen rintsynechologisch yn it #terlik fan 4e útgongsp#nt ,yinoar> en ,inne yn fer,)n 6eide útgeande fan de oanswettende p#nten radiations it oansjen fan 4e hiele ,yldfan de sintrale p#nten o6 6ar fierder troch it ,rein Bea6ing it ûnth)ld fan de9f,ylding" 5p syn 6inst dat liket te w?zen fan it 6east wierskynlik rin fan

 ,arren fan it psychophysical fertsjintw#rdiging foar 6y no"

+N De ferstean,erheid soe krije neat troch sizzen dat it waard tocht hiel ,er9vefan oantinkens fan 6ateriaal tast)n@ troch dan 6ystike kwaliteiten fan geast tefertsjintw#rdigjen deselde feiten soene 6oatte avail" 7ro#wens> yn tsjinstellingta ûnderfine in los6eitsjen fan de oantinkens fan it 6ateriaal tast)n" '#onoanknopingsp#nten o6 de i6agina,ility dizze relaasjes te helpen yn w#rde

 ,espr#tsen yn de (e neist oan 4e ein"

ndie> wy sille w?ze kinne o6 te tinken forstean dat de radiations dy4t ,esk9geitselde út ús sicht,ere foar6 yn it li,,en> yn gearhing 6ei de oare Fort effekten> foardyjingen dy4t yn 4e geastlike keninkryk> noch oansl#te ,y de oarspronklike foar6> as

Page 68: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 68/188

 passend gelegenheden> litte se typ it ,ew#stw?zen> ûntstean> en yn dit li,,en ,inne ,ew#st ûnth)ld fan spesifike fig#eren" =rekt sa4t it yn ús op dizze kant is nedich o6nea6e in spesifike foar6 yn 4e geast> dat in ,eheinde 6ateriaal ,yld fan dizze foar6en in 6ateriaal each oan sa4t it w?ze 6oat E is it gen9ch dat nedich after6ath engelegenheden harren ,ysûndere /Ackr#f#ng ,inne yn ús as E it sil w?ze yn it ierdske

ryk fierder herinnering" De geasten sille w?ze kinne o6 te sjen yn syn eardere foar6>sûnder in ,eheind ynh)ldlik each foar it> as se oardielje de ,edoeling of sjoch harrenferkear ûnfrijwillige gelegenheid foar it" 2o> in 6#orre of de ro6tlike 9fst)n

 ,ehinderjen dat ik sjoch de oaren" 5,stakels fan it type net 6ear ,estiet yn itgeastlike riken ûnth)ld@ sprekke airy> de ierdske fig#er eagen> peep no hjir> noferskine d?r4t it w#rdt in ,erop dien troch in de6ge60Uen gelegenheid@ oankweektsels 6ar al tinken oer de ferskynsels fan 4e ierdske geasten dat" ;ar der is sa4n ,ytsjeop alles 6ist op o,stakels yn de geastlike as harren ûnth)ld keninkriken@ c#rl #p 6arop dat oantinkens fan hi6sels allinnich yn it neili,jen fan de wetten fan de feriening

 prod#searre@ en 6ei de psychologyske wetten fan dizze wr)ld yn dit of alle opsichtenfan de tako6st ,inne interrelated en tapassing har6onisearjen> as de ,etingsten ,y ,eide kanten iens"

   2o kin 6en freegje 6ar de 6insklike fig#er ferskilt fan jonkheid nei)lderdo6@ Feroarje de facial útdr#kking> hjoed de fig#er is sa en sa 6oarn klean" :atfoar6> wat j#rk sil lûke de ferskining yn it hjirnei6els" !t antw#rd is tige si6pelneffens de o6stannichheden> gjin> 6ar net krekt as de itselde al jildt tagelyk> troch deoantinkens fan it eventf#l foar6 en klean fan in persoan yn dizze wr)ld@ ek sy sillenet 6oatte ,li#we net feroare@ al dizze kant feroarje ûnth)ld fig#eren en feroare

w#rde troch ynfloeden fan de fer,ylding"  s yll#straasje !k sil wer fertelle in sierlike ferhalen> dy4t 6y troch 6yn no langstoarn> freonen 8H7 ;Aller> eartiids direkte#r fan it f#ortset 8koalle yn :ies,aden> isferteld> sûnder it tefoaren ko66en dat> yn 4e p#,likaasje fan dat yn4 e rede> 6ar ins#,jektive hall#sinaasje sjen> hoewol4t ek 6ear koe sjen it"

  s ;Aller syn ,eppe stoar> har dochter> syn 6e6> net op har dea wie oanw?zich> enkoe net stil oer it feit dat se hawwe net sjoen deselde ien l?ste kear@ De gedachteta6tearre har dei en nacht> en hja gyngen> as se sizze> dat hast ien" !en nacht no as hjasiet op ,reed wekker op ,?d> en de winsk o6 hawwe noch sjoen har 6e6 ien kear

6ear foar har delgong> wer naa6 ,esit fan al har siel> se ynienen seach in ljochtferskynsel rjochts fan de al ga# de fig#er fan in jonge persoan kaa6 út> se netwerkenne earst" ;ar al ga# waard dúdlik dat har 6e6 6oat hawwe sjoen as yn harheechste ,loei fan jongerein" 'jin earder hie har dizze gedachte kaa6 ta fol

 ,ew#stw?zen> d#s de fig#er fan 4e jonge fa6ke ferdwûn@ 6ar ga# naa6 syn plak har6e66e optreden as se echt sjoen as in ,ern itselde> en dit #terlik 6akke noch intredde plak d?r4t har 6e6 posearre as se wie doe4t se seach it itselde foar de l?stekear" Dan alles ferdwûn en dat koe w#rde w?rtroch4t elke ree6ergence" Fan oere neide 6e6 wie kal6 en wer hielendal op 4e nij nei frisse li,,en"

  Ferhalen fan spoeken> der ,inne ,ekend yn kwantiteit> ek sa6lingen fan sokke ensokke twifels oer gen9ch" 8ûnder 6y hjir yn ien of twa sinnen o6ear6je it> sil> ik

Page 69: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 69/188

allinne in entsta66end as in ,ysûnder ,etro#,ere ,oarne> add nei foarige skiednis> ,ygelyks> en yndied earder in> dit soarte fan ferskynsels yn kwestje> socialize fraachwant doe4t se ek te ,esl#ten" Dr" /ûte> stoar as heechlearaar eachhielk#nde ynLeipzig> in 6an dy4t oars net nige op in hiel rasjonalist skoalle fan tinken te lea#wenyn 6ystike dingen> ien kear fertelde 6y dat it hi6 6ar sels folgjende wat dit karakter

wear> tsjinkaa6"  Doe4t er noch yn 'Ittingen> hy ,ehannele twa fro#lj# dy4t ,eide lijen fankons#6psje" 8e stiene nei inoar yn in persoanlike relaasje> 6ar> ,e6iddele trochharren 6ienskiplike dokter> ,ew#st fan harren itselde lijen se kin ni66e inûnderlinge ynteresse yn elkoar@ se fregen de dokters elkoar nei har sûnens en

 ,egroeten inoar as se 6oete" 8tadichoan worsened de tast)n fan ,eide> en as r#te ien6oarn kaa6 oan de iene se wie daliks earder oars" 2ei in koarte gearko6ste 6ei defa6ylje> gie hy f#ortendaliks nei de oare pasjinten> har si,,en> hy fûn yn de gr#tsteopwining" De pasjint hie yn feite krekt it oansjen fan 4e ferstoarne hie wat har waving

wat se nea6e seach teken fan harren ko66endeweis ferstjerren> dat ,arde ga#"  !t is 6ienskiplike grûn no ,iede ferskynsels fan dit type yn dysels gjin 6iddel is o6te ,esl#ten oft de troch út it ,rein op ,eide oerli,,enen 9fwikende aksje fan 4efer,ylding projektearre as it wiene yn de ,ûten wr)ld ,ûten> of ,inne projektearre út4e ,ûtenwr)ld troch a,nor6aal aktearjen terrein fan de Hjirnei yn of oft ,eide oer rintyn elkoar of conditionally ,esi,,e@ ús krekt noch 6isse de teory fan sokke 9fwikings>dy4t yn alle gefallen@ 6ar wy wolle sjen foar in help6iddel yn ferliking ta it gr#tte6ei de lytse ûnth)ld lannen> wy 6oatte net ferjitte> dat yn ús lytse keninkryk netallinne oantinkens fan echte ,eskik,er B<<2 fig#eren> 6ar ek fantasie :a woven

gear út in soad oantinkens ,arre ja alle ferhalen kinne w#rde ,etocht ro6anhaft" <ndat 6akket a priori wit noch dat sels optyske yllúzjes en L#gge,ilde a,nor6alerweiseas spoeken spylje yn dizze wr)ld> en itselde kin aap 6ei ferrifeljend en leageneftige

 pretinsjes"

  Feiten fan 4e foarige soarte> as se kinne ea w#rde ,esk9ge as sadanich> fer,ûn 6eiin gr#tte ge,ieten fan oare feiten dy4t ,erop dien as sadanich> de sanea6despirit#alist> tegearre> of earder sels foar6je in diel hereof> w?rnei4t noch yn ien fan del?ste haadstikken S33!!!N scil wero6ko66e@ net 6inder ko6t de sanea6de"so6na6,#le ge,iet 6ei yn dat sirkel> wat hjir ,inne g#on op6erkings"

  n dit oan,elanget de spesifike oan it ierdske wekker li,,en kring fan 6insken 6eidizze kant al yn fer,)n> koe w#rde tinken dat so6s of a,nor6aal oerlapet sels yn deno li,,en wekker fan de iene nei de oare> en it is de dichter> de so6na6,#listic

 ,ewakers ûnder dizze te ni66en p#nt> lykas al ,arde oars faak as yn deselde sliep6easte fan de organen fan de gewoane wekker sliep" s jo sjogge net s#ver ,ekearingyn it hjirnei6els ynkl#syf> 6ar krekt ien t#sken hjir en it hjirnei6els krús o64t deso6na6,#listic ja> 6ar eins noch li,,et op yn dizze wr)ld en it wr)ldske ferfiereksploitearre troch oaren" ;ei safolle oare wat elk ,eif0llt 6aklik> sûnder 6yn to#chhjir o6 net 6iJ nge #ndo#,ted ûnder kt#eel> soe ferklearre w#rde troch sa4nspillover yn dat op syn oantinken yn so6na6,#listic ,ewakers> dy4t yn de nor6alerin> en in foarige so6na6,#listic ,ewakers ,arde yn en 6ei ús> 6ar yn it gewoane

Page 70: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 70/188

net wat de so6na6,#list@ o64t de letter kin de )lden> 6ar net oarso6 ûnth)lde@ deynh)ld fan it li,,en ,ûten de rûnte> 6ar is it gefolch fan 4e hjoeddeiske> net ittsjinoerstelde"

  D?rop nei dit soe fierder f?st it idee as der al in !nto 'a6e ierdske tankje harrenûntstean oan it 6eastentiids sa n#vere drea6en fan gewoane sliep> ek as net yn sliep

op alle ea sa folle helderder> it ûnth)ld yn dizze wr)ld> 6ar hjir,y de 6indertagonklik ,ekearing fan 5arekant fynt plak> de djippere sliep@ 8liepe en wekker fandizze wr)ld sa tegearre siet 6ei wekker en sliepen ienris> 6ar de dea soe allinne w?zeit p#nt d?r4t h)ldde op de 6ooglikheid fan wero6 nei de wr)ldske ,ewakers ea" ;arwa wol ,esl#te dizze fragen@ d#s lit ús net wenje op 4e fraach opsjes yn dit fer,)n"

  :at kin ,eweard tsjin it each dy4t o6 de ferzje fan de so6na6,#listic ,ewakerssels as in part ,ekearing fan de tako6st> is dat ien> hoewol4t faak fan so6na6,#listicoer de ,etingsten yn de tako6st hawwe 6ar in ,ytsje oan inoar provoking> generaalfan fantastyske karakter > en dy4t lykje ,eynfloede troch dizze kant hjoeddeistigeideen ga# nei dit of dat> hat krige" %nderwilens> wy 6oatte net oersjen> ek dat it hjiren ,ûtenl)nske ,etrekkingen fan de tako6st net wolle w?ze 6aklik te ,eskri#wen ynter6en fan dizze wr)ld> en foar in part dat de ynfor6aasje oer 6ear of 6inder9fwiksele 6ei de ferskate ideen dy4t sirk#learje de Beyond dizze kant kin want ja deso6na6,#listic ,ewakers sels de wr)ldske noch h)ldt oandiel" 8a kin ko66e yntoanielstik út iene yn it oare ge,iet ideen> en jo sille w?ze út details ûnder sokke9fwikende ,etingsten gjin ,rûk,ere konklúzjes oer it ge,iet ien of de oare kin lûkesels" ndie> jo wer it oan> en ferwûnderje as jo sels ,inne Snet fan oantinkens fan 4egewoane ,ewakersN l#tsen fan ynfor6aasje levere troch de so6na6,#list fan de

 ,etingsten fan dizze wr)ld> foar safier dy fan de so6na6,#listic steat> s#ver tafal>gen9ch kennis oer de ,etingsten fan dizze wr)ld soe krije wis net"

  !n ,eweging kin in part karakterisearre leare dat se set hi6 nei in gr#tter of 6indere part yn in oare foar6 fan 4e ,eweging> foar in part 6ei de ,ewegings dy4t se tsjinkaa6yn4 e oare 6edi#6> gearstald yn 4e oergong fan de iene 6edi#6 yn oare nije6eisizzenskip" 8a de ,eweging fan 4e ha66er is it effekt op it a6,yld foar it gr#tste

 part yn <rzitter#ngen it a6,yld ta dy4t útdrage út it fierder> de hiele a6,yld> 6ar

kriget fongen yn in ,eweging yn4 e sin fan shock> w?r,y de gefolgen effekt jo#t oande grûn > 5arso6> de on6erk,aar lytse ter6yske trillings fan de stoo6 yn de ,oilerset foar in part oan 4e gr#ttere sicht,ere ,ewegingen fan de p#nch en de eksploitaasjefan de hiele 6asine> sûnder te w#rch yn" L?ste gefal analogo#s o6 no kontaktopni66e 6ei de fine nerve#s trillings dy4t drage ús geastlik li,,en> de die fan 4e wilta in hichte yn it nijs ween te dy4t dwaande h)lde yn ús aksjes oan it ,ûten> 6arsûnder eJha#sting josels yn it troch hi6sels fysiologysk ,ewiisd oan g#on hichte ynfierder sels <rzitter#ngen de spieren dy4t ,rocht út oan de> troch spieren kri6p>dragen eksterne ,ewegings 6ienskiplike grûn 6ei it ,ûten@ want wat se tocht fan itwero6" part 6ar 6oat> ek as de persoan tinkt sitten noch of drea6t> de 6oaienerve#s trillings> dy4t ûnder de 6entale prosessen> stadich> stil en ûnsicht,er teútdrage yn 4e frekwinsje> ko6posysje en disasse6,ly seG#ence as se ûntsteane yntern>

Page 71: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 71/188

 ,oppe 6inske@ want sa ,ytsje kin in ter6yske of lûd trilling w#rdt opsletten yn inko6> in 6ear as hokker soarte fan trilling@ <k it soe n#ver w?ze> neidat it> krekt finede ,ewegingen fan ,?st> floeistof en aerifor6> dat wy kinne trace troch it liche6 ynhar wegen 6ar in transit p#nt yn 4e 6inske" s de oscillatory ,ewegings> oft fan

 pondera,le of i6pondera,le> wy kinne net track it> ,li#we opsletten yn it> sille wy

krekt allinne kin net neistri,,et ,ûten" 6ar as nei de gr#tter ,ewegings dy4t dwaandeh)lde yn ús frijwillige aksjes oan it ,ûten sa karakterisearre effekten en w#rk fanferskate soarten w#rde prod#searre dy4t net 6inder fan harren wize fan ko69f> harrenfer,ining en harren disasse6,ly folchoarder nei de wize fan oarsprong> de kontekst>en de disasse6,ly rige fan ka#sale ,ewegings 9fhinklik yn ússels> as it ûnsicht,ere isfoar,y ús propagating ,ewegings> en sa4n foar6 yn fer,)n 6ei dizze help> de 6inskenwylst ,eh)ld fan syn karakter as dat wienen> o6 oer nei de ,ûtenwr)ld> en nij 6eiE

 ,epaling darz#,ieten therethro#gh"

  8a p#zzling fer6ogen ,lykt te ,ringen fan de ferskate oantinkens ,ena66en oan it ,ew#stw?zen> nettsjinsteande harren ,etingsten 6ingle yn it ,rein> 6ar kin w?ze ynde folgjende notysje in soarte fan yll#strative ,ewiis fan 4e 6ooglikheid fan it winnense@ hoewol4t se wienen net d?ro6 sprekke fan in ferklearring"

  Lit ús tinke oan dy oerseeske ,rieven> hoe4t sokke krijt so6s> ek nei de lingted?rfan> ,inne nei alle gedachten ek noch ,eskrea#n yn de diagonaal> net allinne trochit =rús fan ,l?den> 6ar 6ei heaks set út rigen foar enerzjy,esparring fan ro6te oanletter 6akliker" De linen útwreidzje troch elkoar hjir> as wy tinke dat de oantinkensûnderlizzende operaasjes grûndearre ferklearre hjoed> útsein dat de rigels ,innefertsjintw#rdige hjir vora#ssetzlich troch wave treinen fan oscillations en ynst)nsjeste elicit sokke" 2o> yn 4e ,rieven is dat> oant ,epaalde grinzen> fansels> 6ar oandyjingen dy4t grarwetter Folgje de linen yn,rek te 6eitsjen op> lingte en 6ooglik opde diagonaal> as jo lit de oandacht gean dizze wei@ 6ar dit o6tinken kin ekstern> itkin ek yntern" Fansels> it l?zen fan de ,rieven sille w?ze 6akliker as jo skri#we deferskillende richtingskipper rigels 6ei ferskillende kle#re inket> en noch 6ear> it soew?ze it gefal as ien 6ei Dútske> de oaren waarden skri#wen de ien yn it Latyn> detredde 6ei 'rykske letters@ oerienko66ende ferskillen ,inne ek de weach treinen ynferskillende perioade en de foar6 fan de trillings nei ,iedings" %nder de conc#rrence

fan sokke ferskillen> 6ar kin ek tinke dat sels treinen fan trillingen dy4t achter itdeselde wei> kin w?ze ûnderskieden> en fansels jo hawwe #nspeaka,ly ûntwikkele o6oanni66e ea dit prinsipe yn ús ,rein as yn in ,rief"

  !t kin ,eswier dat wy> noch yn waarni66ing noch ûnth)ld troch o6tinken tedisasse6,le ko6poninten in gearstalde kle#r trilling dat útstrielet út in jûn p#nt fande /etina nei ,innen";ar dit feit kin net %njildige it like wis feit dat ik yn 6ynûnth)ld it ,yld fan de 8ikstijnske en de hol,einischen ;adonna en ûntel,ere oare

 ,ylden dy4t krong troch de deselde nerve fezels> aparte> dat wol sizze in 9fwikselingiene nei de oare kin nea6e yn it ,ew#stw?zen" 2o wat is it ferskil t#sken de ,eidegefallenC n feit> dat kle#r trillings dy4t gean troch de deselde retinal p#nten útefterinoar troch de deselde nerve fezels> ek yn opfolging te gean yn it ,ew#stw?zen

Page 72: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 72/188

 ,y ûnth)ld wer> wylst dyjingen dy4t ek rinne troch de deselde retinal p#nten> sels op 4eselde tiid> en sa kinne allerhanne saken sa6ar foarko66e yn it ûnth)ld" s 6ar ekearste as de effekten fan 4e letter foarko66ende kle#r trillings yn de earder 6akkenoch fierder te fallen yn it> yn4 e ferskillende s#ksessen fan ,eide gefallen is op syn6inst wat riedselich"

  !t effekt fan o6tinken oandwaanlik> sa is te finen yn in eksperi6int útfierd psychophysical systee6 foar dy psychophysical fertsjintw#rdiging@ 6ar it is netnedich hjir yn te fieren yn it> want it is allinne 6ar it feit fan 4e effektiviteit fan4 eoandacht is alles"

  !ndisp#ta,ly is der foar de 6insken 6east wichtich o6 ,esk9gje de relaasje fan'od as 'east of troch syn geastlike kant oan 4e 6insklike geast yn oan6erking@ ek as

 jo dan 6oatte de na66e fan 'od yn in sin> foar de essinsje fan alle ,estean Scf ""=ap"3"*"N> en foar de religy is yn alle gefallen de ,elangstelling fan it ,esjen allinnefan dizze side" s it 6ar relaasjes fan it godlike as de 6insklike geast nei de 6aterilewr)ld is> altyd kin ek nei dizze fraach@ en op ,etingst dat de Day foar religie#zeharren> nat#er rjochte> kant hat setten de winsk yn har te ni66en fan de ,etrekkingenfan 4e godlike geast nei nat#er yn fer,ining en korrespondinsje 6ei dy fan4 e6inske" 2ei dit no earder S=ap"$" (N dien yn respekt fan sintúchlike #terlik ge,iet> itsoe jilde sels te wreidzjen de o,servaasje ek op 4e hegere geastlike fjild> wy witteinkeld fan it fysike pleatsen fan de hegere 6entale aktiviteiten yn ússels@ o6dat it kin

w?ze> 6ar neffens de ,egjinsels fan de Day allinnich oan in útwreidzjen enfersterkjen fan ,esjen aksje út hjir" ;ar dat kin no> sa as op syn 6inst wat wy echttinke oer dit ,e6iddeling> w#rde droegen út hjir yn g#on 6ear gedachten te pleatsensûnder andres gewicht op it as te sjen dat de gloeitried fan de tracea,ility fan derelaasjes wy 6akke oer ús út yn dit respekt net tear" =oe in 6ear ûntwikkele

 psychophysics de útgongsp#nten fan it ,esjen fan ferskillende ni66e> se soe> fanselstroch sels ek giet draaiende oars" Fierders oan de presintearje harsels hjir flinkoerwagings tegearre 6ei dy fan de foarige paragraaf" 'od en it hjirnei6els ,inne noienris oeral op deselde leaf"

  De organen fan ús sinnen en fan ús eksterne hanneljen w#rde swingende trochkr#sende en 6east interwoven tracks ,eweging> want it is hanthavene> 6ar de nervefezels> fer,ûn> koartsein wy hawwe in ,rein@ en alle yntellekt#ele aktiviteiten dy4tútko66e ,oppe it fiellen> wy hawwe o6 ,e6iddele troch it yngewikkeldegearw#rking fan ,ewegings yn dit wichtichste organen fan ús 6ateriaal en geastlikli,,en" 2et net te ni66en dit 6ediation as iensidich conditionality fan de geast trochit liche6@ o6dat in 6ear as in gedachte sûnder in ûnderlizzende spel 6ateriaalaktiviteit yn it ,rein> koe dit sp#l> as it is> sûnder ko6t nei gedachten oer" Betingstenfan leger en hegere oarder t#sken de fysike ,ewegings kin tocht fan 6ei sokke

6entale ,eweging relative de conditionality" ;ear ,eskate kin a6per sizze oer it" ;ar no al de harsens en alle stjerren ,inne wer op 4e selde prinsipe swingende trochkr#sende en interwoven tracks ,eweging fer,ûn> en gjin tize,oel fan dizze ,ewegings

Page 73: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 73/188

kinne opstean yn ús oan sokke hege oarder> as harren ,el#tsenens ,oppe de ierdske enierdske dingen ek yn hi6elske regio> want gjin ,eweging kin gean yn ússels sûndertrans6itting oan it ,ûten yn in trochgeande effekt en dwaande h)lde 6ei oaren danoerdroegen op 4e nij> net yn ierdske ge,ieten kinne trochgean sûnder súkses op syknei stir de irwaves yn en ,ûten 6ei> hjir,y drage in ite6 nei in hegere

 ,el#tsenens" 2at#erk#ndige fansels folge net folle 6ear as de ienf)ldige lûd en ljochtweagen troch gl?de loft en gl?de eter@ 6ar loft en eter ,inne o66ers net gl?d> 6arko6plekse interwoven 6ei 6ear yngewikkelde trillings> lykas ús ,rein" <lke stap>elke ,eweging> elk w#rd> alle útstrieling fan in 6inske> en oan elk fan de ynterie#rd?rfan nei ,ûten ta útdroegen <rzitter#ng lost ien fan harren 9fhinklik 5scillating ofwaveElykas ,eweging yn 4e wr)ld oan4 e 6insken út dat oarsprong 6ei it> fan oare6insken en likefolle foarige 6insken yn 4e wr)ld ,ewegingen ,el#tsen@ en de oarderen interweaving fan ,ewegings yn 4e 6inske sels kin net 6ear ferstannich> as ,ûten>want ja> wat fan it yn hi6 en ,ûten hi6 d?r en giet> ûntstiet yn fer,ining en

ûnderlinge 9fhinklikheid> ko6ponearre en ûntwikkelet" 8awol ,innen en út> inskyn,er ûnoplos,ere tangle fan fysike ,ewegings dy4t /adiate troch elkoar@ ;ar de ,etizing is hjir as der allinnich foar it tsjinoerstelde> w#rde ,esk9ge de ,el#tsenensfan it ,ûten> net foar harsels ynkringende 6ei syn dúdlikens> geast" :ant ek al is itnoch ûnferklear,er> as de 'east ,egjint út it 6ingsel fan ferskate fig#eren dy4t trochde deselde nerve> en de ferskate taspraken dy4t krong troch de deselde a#ditory nerveyn 4e foar6 fan trillings en needsaaklikerwize yn harren f#ortplanting troch it ,reinhawwe 6ongen> 6ar te ,o#wen in ryk fan dúdlike oantinkens en ,egripen Ssjochhaadstik 1(e"N@ 6ar it feit is ,innen> en it is ek kin 6akke w#rde út"

  !n ferskil fan ,innen út ,ûten is fansels it feit dat de organisaasje fan it ,rein ta ,ewegings ,innen ,eskate wize opdracht 4find4 te gean troch de 6oasjes út d?r" ;arferoardieljen ús út allinnich oan a priori ,eskate foarskrea#ne en hjir,y 6ear

 ,eheinde ûntwikkeling fan de hegere geastlik li,,en doe4t de wr)ld oer ús" De padenfan ,eweging ,ûten> 6ar ,inne net a,sol##t net f?ststelde> 6ar troch de nat#erlike entrochgeande ûntwikkeling fan 6insken ,etsj#t de ierdske keninkryk en ,ûten dit trochit ynstellen fan de hiele hi6el yn 6ar fierder grinzen" <n ,innen en ,ûten it fasilit?r>w?rfan hinget it transysjoneel perioade> de ,eweging feroarings> it effekt fan 4e

 ,ewegingen sels 6ei tiid@ it ,rein fan in folwoeksene is wat oars as wat de ,ern en deierde no ien oare as de pri6itive steat" 8a al de ferskillen yn dizze respekt ,inneallinnich relative> al 6ar yn it foardiel fan in frijere> ,reder en heger ûntwikkeling fanit geastlik li,,en yn 4e wr)ld> lykas yn ús> de parten fan4 e wr)ld"

  $er6issest jo no ,ûten de sintrale ganglia ,allen fan dyn ,rein> jo hawwe foar deljochte hi6elske liche6s 6ei jo eigen ganglion ,allen ,innen@ en wat 6akket it út datde ,ewegings w#rde ,ûten ,ûn oan gjin aaiwyt fila6ents> de neakene ljocht ,ea6

 ,ûten ,eweecht f#ort yn 4e twadde troch tûzenen kilo6eters> wylst syn ,lea# tragesneaks yn dyn sen#wen 1N " !s it in neidiel tsjin joC De 'reat is net net werhelje itlytse> it hiele fan it diel> en sa4t it stiet oan de wr)ld as it nedich syn jas ek yn gr#tte

halen sa soe wekken yn har en eltse ,ea6 fan it ljocht> sa as yn ji66e> de lytseBr#chstAckchen de wr)ld > 8e wol 'od net anthropo6orphize> en o tsjinspraak kennehi6 de hiele hi6el kin net fûn w#rde> o6dat it dúdlik ,oppe6insklike fynt hi6

Page 74: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 74/188

d?ryn"

1N De SeJcitation fan in nerve yn de li,,ene 6inske jo#t yn it twadde troch6inder as (WW f#otten wei"

56 dragen in 9f,ylding dy4t gear 6ei in part fan 4e saak sels> te ferklearjen al detaast,ere ferh)lding> sa 7hinking fan in string> dy4t stjoert harren trillings nei deloft@ al de snaren fan in fioele of harp do it al fioelen en siters dogge it@ en allegearretrans6it harren trillings nei deselde loft" De hegere de ,el#tsenens fan de trillingstroch harren gearko6ste oer de snaren> fioelen> harpen> fl#iten> ensfh ferheget> sadatyn heger tonale relaasjes hearde it sp#l@ 6ar de trillings 6oatte ek útwreidzje ,ûten ityndivid#ele snaren> yn hi6sels jaan se gjin har6ony en ien ynstr#6int gjinsy6fony@ dit o6fie6et ek it tafal fan de trillings oer harren" De skepsels en deskepsels fan de stjerren ,inne ynstr#6inten troch 6iddel fan dat it> de hiele fandingen ,ewegende en de ,aas> :eltgeist fiert in sp#ltsje d?r4t de sensaasje falt yn 4eakten sels> sa fier as se prod#searje it sels en it zAckgreift fan andersher yn it (N wylster allinnich is hielendal fol op 4e selde tiid as it is yn4 e akten en op al út> hjir,y fyntek syn 6east alge6iene> heechste en l?ste relaasjes"

(N lle ynstr#6int na66entlik lûden fan de wedstriid de net te fier oare swak6ei> 6ar leafst allinnich troch dy lûden dy4t ek oan dyjingen dy4t kin ,ringe itsels> yn fer,)n"

!t nei alle gedachten ,etsj#t> hawwe de yntellekt#ele fjild> 6ar wat oer it 6ateriaalge,iet ek> dat dit koe net iens 6ei fan wat analogo#s of conditionally assosjearre@ datwol sizze it selsErefleksje> dat is yntellekt#ele gr#tter sels" :y tinke> fiele wat> en kintinke> 6eitsje sin sels yn in hegere optreden o,jektyf ús dit" s oeral> hjir is it p#ntd?r4t de geastlike ge,iet opstean frij troch it 6ateriaal" 2o> is der wat op al yn 4e6insklike geast wat it 6ateriaal tast)n of ,e6iddeling ûntko6t> is it ek ,ûten escaped?rfan@ 6ar w?ro6 w#rdt ,y foarkar tinke fan de geastlike selsErefleksje> sy kinne fûnw#rde yn in 6ateriaal tagelyk harren refleksje en harren stipe@ ja d?r4t allinne de

útdr#kking fan 4e geastlike> as er net út de ferliking 6ei it 6ateriaal" s in ,ew#stw?zenE,earing 6ateriaal proses wiene> giet oer hi6sels> sil de taheakke d?r,yyntellekt#eel fan syn o,jektyf as ,ew#st" 5eral> lykwols> d?r4t in eter> loft of wetterwave is wero6 te finen wero6 yn hi6sels> 6en hat in 6ateriaal of fysike selsErefleksje" Lytse en gr#tte treinen út troch de wr)ld> en as foar de doelen fan dei ,esjende hiele fysike wr)ld is fol 6ei in 6entale li,,en tegearre is ,oppe ús yn 4e geast fan4e ierde> en oer alle geasten út yn de godlike geast en slút> sa is ek de fysike selsErefleksje hawwe in psychologyske sin> dat wy no krekt net fine gjin oare as degeastlike selsErefleksje" s it kin w?ze dat sawol ,innen en ,ûtenshûs> de fysike selsE

refleksje allinne 6oat 6ear as in dro6pel foar it w#rdt ,ew#st fan degeastlike" F#ortsette te ferdjipjen yn 6ooglike keatlingen hjir op> de steat fan deakt#ele kennis net tastien"

Page 75: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 75/188

  5er de hiele tize,oel fan trillings> ,loedso6rin ,ewegings> direkt en ta #tering ,ewegings yn it alge6ien alles wero6 yn 4e wr)ld en giet wero6> krúst en út,rochtwer> 6ar der is in on,reek,aar ien> generaal> ûnferoarlike> alles fierste yn tiid enro6te ,innen ,inende folge earder Schap" *" 1WN waard op6#rken w#rde> dat is itoeral oanw?zich wet fan alle evene6inten> en dat wat al eksternE,inende> dat is ro6te

en tiid sels" !n lichte ,ea6 kin> sa ga# as er giet> 6ar ien tûzen jier 6oatte ferhúzjefan in stjer 6ei in 9fst)n en hawwe ferspraat yn t#sken alle kanten> en net lang tew?zen d?r4t er ien kear" ;ar de wet> dy4t folget de ,ea6> en de wet> dy4t folgje destjerren sels yn harren foarútgong> hjir op itselde 6o6int en is der hjoed> as wie it fanivichheid en sil w?ze yn ivichheit" De ,ea6 kin troch alle einige ro6te en tiid> dat kinnet gean oer de ûneinige ro6te en ûneinige tiid> en sa alles w#rdt sa66ele foar degeast dy4t en de ûneinichheid fan 6acht> ro6te foar einige eagen ir,orne> foar einigeûnth)ld d9ve tiid 6ei syn wat kennis en ,egearte oerhearsket> 6oetet en penetrates"

  %nderwilens> dy4t> lykas de teolooch> de delgong net nedich o6 it 6ateriaal ,asis

fan 4e geast te tinken ,oppe harsels nei in godlike geast oan it 6ateriaal wr)ld> ekhoecht net dwaande h)lde yn oerwagings lykas de oaren> ,ewize 'od kin netsa @ allinne de seeker yn de dúdlike wr)ld nei syn stappen sa4n tentoanstelling"

  !t jildt de folgjende fraach is it 6iddel 6iddel fan de skepsels en de wr)ld op gr#ttein ,ew#ste kreative aktiviteit of ûn,ew#st it 6eitsjen fan nat#erlike kr?ftenfoarútC !en fraach dy4t ko6t yn de 6ear alge6iene fraach is nedich ,y al fan itfeststellen fan in ,ew#ste skepper en 6ap yn 4e wr)ldC 2ettsjinsteande no de deiwerjefte stiet op dit ferûnderstelling al los fan in spesjale o6tinken foar de passendapparaat yn 4e wr)ld> w?ro6 soe se net op ,asis 6ei it oft se echt kinne fine stipe ynit" ;ar it is ek troch de wize w?rop it heger ,erop dat ornaris ,art> it gefalC ;ensprekt as dizze

  lle ridlik foarsjennings> ark dat ,ringt 6inske neist hi6sels E =rInig nea6t!nd#stris6en E dat nedich de konklúzje dat tapassing fan ,ew#ste aktiviteit 6ei deútdr#klike rjochting fan itselde yn 4e ein" 2ea> foar safier ús ûnderfining giet> infoldwaande ynrjochte hûs is troch 6ere ûn,ew#ste ynteraksje fan 6aterile kr?ftenwat as in 6ikroskoop> in 6#zikale ynstr#6int> ûntstie@ hoe 6oat in each> in oargel fanspraak> of sels de hiele> w#rde tocht 6iddel ûntstie yn hi6sels gearhingjendeorganisaasje fan de 6inske karakterisearre" :?r rjochte oan in spesifike doelgroep

 ,edoeling is opheft> it sp#l fan de k)ns teory ûnderlizzende yn neat ,egjint@ 6ar der ,inne ûneinich 6ear geskikt as passend ko6,inaasjes troch 6ear as sa6ar ynteraksjefan kr?ften 6ooglik> d#s de k)ns op de earste nei ûneinich gr#tter" 2o ,inne der net

allinne gaadlik op ,erekkene organis6en sels yn ûntel,ere getallen> 6ar de hiele ,ûten wr)ld is ek 6ei respekt foar harren en adekwaat ynrjochte 6ei respekt foar de ,ûtenwr)ld@ hoe4t vertrAge dat 6ei in 6ere sp#ltsje fan tafal" ;ag hat no de k)ns fan

Page 76: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 76/188

sykte en oare !lls> dy4t alle organis6en dy4t ,ewize dat ,esteane foar itferw?zentlikjen fan in ideaal doel fan tûkens> o,stakels en o,stakels yn it aard fan 4edingen> sa is d?ro6 net ,ewiisd dat neat yn dit fer,)n is ,erikt> en dat wat is ,erikt>koe ,erikt w#rde sûnder foarni66en nei it doel" Leaver> wy ferlykje wat w#rdt dientroch> it ,estean fan 4e 6inske antecedent kreative kr?ften yn4 e oprjochting fan 4e

6insken sels> 6ei wat 6inske kinne ek nei ,ûten ta oan4 e itselde effekt> d#s gjinienwit hoe te ,ewûnderjen dy 6acht gen9ch oan> en fynt de 6anifestaasje fan dat6inske #nspeaka,ly heechst wysheid en 6acht> dat kin jaan 6insken nei allegedachten akkoard te oan,idden syn 8kepper" !t apparaat kin allinne net foar alle6ooglike o6stannichheden d?r4t in persoan kin gen9ch@ en sa de 6inske hwet er hatop6#rken ,ef?stiging 6oat noch helpe út 6ei wikseljende yngrediOnten> 9fhinklik fande wikseljende proporsjes" Hy kin 6ar allinnich troch rezjy ,ew#st ,edoeling op it>en sa sil it hawwe gjin ,rek sels 6ei syn eigen 6iddels fan ,ew#st ,edoeling@ ja syn

 ,ew#st ,edoeling sels is a priori yn dizze ynstelling oprjochte en sa folt9ging it

eachp#nt fan praktykanalyses"  !t feroaret neat yn dit oan,elanget> as wy geane wero6 deselde fan no sayngewikkelde organisaasje fan 6insken oan de ienf)ldiger organis6en yn

 prehistoaryske tiden" 8a si6pel jo graach efkes jo> 6ar opno66en de ûntwikkelingfer6ogen foar de hiele hjoeddeiske yngewikkelde organisaasje ea> en deseldeûn6ooglikheid dat sa4n hie ko66e yn ien kear willeke#rich 6aterialize> jo#t 6eirespekt nei in trage oplieding itselde wer troch in rige fan generaasjes"

  <k ús 6ikroskopen w#rde net as ûntwikkele yn ien kear> as wy hawwe hjoed dedei@ earder it wienen in ienf)ldige lens wie deselde %rei" ;ar it stadich foarútgong yn

de oprjochting fan de 6ikroskoop hawwe as in ,ytsje fan #t#ns ,ew#ste aktiviteit6ei rjochting o6 d?r6ei ,erikke doel> 6iss> as wannear4t de 6ikroskoop waard útfûntroch in ,riljante ke#nstner yn ien kear" !t ,ew#st aktiviteit hat allinne prate apart del6ear yn 4e tiid folchoarder" 8a sil west hawwe 6ei de skepping en ûntwikkeling fan

 ,iologyske skepsels"

  Dit oer it foarige oanpak" ;ar 6en hat fûn se goed ferplichte en kinne jo finedatC s der earst fan alle ,eswier oan de konklúzje fan analogy troch feiten fanûnderfiningC n feite> is it dat it e6,ryo yn 4e 6e66eskirte> de kip kin w#rde foar6eyn it aai 6ei syn doel apparaten troch ûn,ew#st aktearjen troepen fan nat#er@ want

wat ko6t yn toanielstik fan it ,ew#stw?zen> ,lykt neatich foar it ûnderwiis" Fansels>giet der fan út de foar6ing fan sawol in ,ew#ste 6e6@ <k wie in ,ew#st ryd de )ldeno6 procreate nedich o6 ind#ce de foar6ing fan it nije skepsel@ sûnder hi6sels 6oatit ,ewitten d?rfan ,etelle w#rde oan de foar6ing fan it e6,ryo of kip yn aai

 ,ena66en> noch hingjen op it spesifike ,epalings fan de foar6ing fan dizze nijew?zens fan spesifike ,epalings fan ,ew#st aktiviteit fan )lden út goed> as is it gefal asde persoan hat in f#nksjonele f#rnishings> in handige ark neist hi6 skept> de analogynet h)lden sa de wichtichste p#nten del" !t is krekt dat w?zen ,ew#st li,,en op allesen in ,ew#st dri#wfear ta f#ortplanting yn 4e 'enerators> dat hat neat te krijen 6ei de

ynrjochting fan it nije skepsel> foar de prod#ksje fan de deselde reG#ired@ 6ar ,eidekoe w#rde opheft foar de tige earste oarsprong fan organyske w?zens troch nei

 ,ew#st w?zens wienen ienris d?r> protestearre allinne troch erfenis fan de al ,ew#st

Page 77: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 77/188

sil fierder yn de folgjende of werhelle yn it itselde> sûnder de oprjochting fan deskepsels harsels noch ,esk9ge ko6 nei> d#s w?ro64t foar de earste ûntstean fanitselde"

  Hoewol4t i66en soe ko66e> ynstee socht nei de fak)nsje 6ei in spesjale ,ew#stw?zen nei de passende oplieding fan alle parten yn 4e )lden de e6,ryo of de

kip yn it aai> yn de e6,ryo of chicken sels yn syn ûntwikkeling@ ;ar dan soe ite6,ryo> de kip yn it aai wizer foar ,erte as nei> en de hiele steat fan dizze w?zensfoar ,erte> sa fier as it falt ,innen de o,servaasje liket 6ar tefolle fan sliep nei jaan

 ,erte nei sa4n idee serie#s koesterje" 5f jo kin sykje foar it doel fan de ideen dy4t ,yde foar6ing fan it e6,ryo> yn in geast fan 4e wr)ld ,ûten it e6,ryo en de )lden@ 6ardat ,lea# nei it foar9f te ,ewiisd w#rde@ en yn alle gefallen> de iene as oarehypotezen> d?r4t gjin ûnderfining ,ewiis> ferfange of stipe> 6ar ek allinnich fan oarestipet soe nedich"

  7wadde> 6en kin ,eswier 6eitsje> út it ,egjin 9f wie it #ntriftig> ûn,ew#staktearjen kr?ften w#rde no66en op in willeke#rich aktearjen en hjir,y te

 jaan in eval#aasje fan harren súksessen fan k)ns fan ûngelok slachtoffer" De kr?ftenfan de natoer ,inne j#ridysk aktearjen> 6ar net tafallich hanneljend as j#ridyskeakten@ w?ze en dat soe yn 4e 6east alge6iene 6otivearring wetten sels> dy4t hearrichde kr?ften fan de natoer> rjochtfeardige dat se ûn,ew#st o6 foarsjennings te dy4tf?sth)ldt ,ew#stw?zen> lead> dy4t dan krije ûnder de ynfloed fan de deselde kr?ften enopnij troch d?r4t se earst ferskynde > 5f it koe willeke#rich> of it 6oast w?ze 6ar ynin ,eskate ,etsj#tting fan in ûneinich yngewikkeld en d?ro6 ûnfoarspel,er foar elkgefal fan ús sterke 1N sil praten> noch ,ysûndere ,etingsten ko66e foar de help> dy4t>de indeter6inacy fan de súksessen ,eheinende> 6ei needsaak liede ta 6iddelapparaten sûnder dat nedich o6 in dizze antecedent ,ew#stw?zen te helpen"

lN ndie> kinne jo nei alle gedachten ,egripe earder as in Lawless sa4n aksjeûnder tafallige aksje fan de kr?ften dy4t> 9fhinklik fan it indeter6ina,le ferskaaten feroarjende p#nten fan tapassing fan kr?ften en stjerre,ylden ûnder d?r4t sehannelje> ek de 9fhinklik ,ewegings indeter6ina,le 9fwikseljend rjochtings>

 ,etingsten> stjoere doelstellings sûnder in prinsipe oanw?zich" Dy4t favo#redoeral wat oer oaren"

ndie> d?ro6> hat de teleologyske arg#6int foar in ,ew#st kreative workings yn denat#er> as wy nea6e dat koart> west steat te winnen troch slaan geweld yn ,eide fan 4e

 ,oppesteande noch aprioristischeren ek gjin oare of 7heo 6ear logysk ferfongentroch ien fan dizze ferzjes tsjin de foarige ,eswieren ,esker6et" <n sa wat leaver teregeljen it aard fan 4e ûn,ew#ste fan it ,egjin 9f in soarte fan wiisheid yn harrenrjochtsstelsel aksje> troch de#gd fan d?r4t er skept 7apas,ere> in wiisheid dy4t pasletter> ko6t te ,ew#stw?zen yn harren eigen prod#kten> it folk@ ;ar oare> 6ear

 pop#l?re 6anier o6 k)ns troch de striid o6 it ,estean en erfenis yn styl ko66e ynkoartlyn te helpen> d?rtroch ûntstiet dat op doel oan it doel f#ortko66e prod#kten" =rige út oare prod#kten 6akke troch /ando6 en repeat dan hat dy kinne

Page 78: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 78/188

 jo krije neffens de wetten fan de natoer yn de striid o6 it ,estean 6ei oaren enwerhelje@ de oaren pass away@ de ,ew#ste w?zens> 6ar dy4t sels ûntstien yn dizze wei>dan fine de 6iddels passende> ,ydrage oan harren eigen ,eh)ld en werhelling"

  %nderwilens ferskynt alle oarso6 de analogy fan handige foarsjennings dy4t6it,eko66t 6inske ange,orenerweise> 6ei dyjingen dy4t er letter útsein ûntstiet sa

gr#t dat 6en ûnfrijwillich kearen foar dat arg#6int> dy4t op deselde súksessen gelykoan sa4n syn 6inst sa4n giet der fan út feroarsaket> sil fine recycled@ de 6ear sa sûnt itek ,iedt 6ear alge6iene easken> 6eastentiids fûn te ,ieden gelegenheid ,etter asw#rde s?dde troch it each fan 4e fij)n" 8adree4t it ko6t oerien 6ei ús ienheid ferletsadat it fettet de prod#ksje fan gaadlike foarsjennings troch it folk ûnder deseldeaspekt> as ,ringen út it 6iddel 6iddel fan 4e 6insken sels> fan ,etinken is datallinnich 6ar as in f#ortsetting en oanfolling nei dit de útwreiding fan4 e wr)ld dy4t de6inske 6akke 6ei wat er skept op> tagelyk ,efettet" 7wads> der is ús religie#zeoertsjûgings 6oatte helpe" 8a de tsjinstanners ,y steat ,inne te kringen as in ,ytsje

6ei de ûntkenning fan 4e arg#6int@ sa faak w#rdt ûntslein troch har sa faak jo#twer@ en dan wero6> fansels> it deselde ,eswieren wer" 2o> is der gjin wei te krijen

 ,oppe dizze fr#itless co6ings en riden en farren> en o6 oan it ,oppesteande ferzjelichtjes konsekwint arg#6int"

  <cht dit oan 6yn geast> in soarte fan o6kearing fan 4e tsjinstanner p#nt fan each>d#s it teleologyske arg#6int ko6t e6pirischerseits ûnder in nij aspekt" ;ar foardatoangean fan it> wy 6eitsje dúdlik allinne wat wy hawwe ea ,edoeld troch tûkens> o6oars krije in dúdlike sin de hiele fraach"

  s der wienen gjin gewaarw#rding> of op alle ,ew#ste w?zens> dat soe net út waten hoe4t eat portefúljes yn 4e wr)ld> herginge> werhelle of net werhelle" ;en koe pratefan regel6jittigens en ûnrjocht6jittichheid> d#er en fergonklikens@ ;ar wat soe opien of de oare op doe4t gjinien soe hawwe in ,elang leaver as op in op 4e oare@ 'a#> it

 ,egryp fan ge6ak koe fine gjin ,oaie6" <n as sels wat wolle ,egripe it konsept fantûkens foarsafier4t dat de relaasje d?rfan 6ei ,ew#st w?zens alles foel f#ort en allinnede relaasje foar it ,eh)ld> ûntjo#wing> werhelling fan neat> 6ar út wat dan> soelinks9f> as de ter6 soe 6ar ,y de fraach nei it ge,rûk is hjir> net yn sokke gr#tte ynoan6erking"

  8a nea6e wy dit wat passende foarsafier4t it tsjinnet ta ,loeiende ,eh)ld>eksploitaasje en ûntwikkeling fan ,ew#st li,,en> 6ei it epitaaf prospero#sly koartwichtige dat de ynstellings oan,elangjende 6ooglik E in 6ooglikheid dat is wol hiel

 ,eheind E> ûnnocht ,esparjen en de 6ooglikheid leaving l#st ro6te ,inne" 2ei al> wanea6t foarsjennings oan 4e langste d#ration en kr?ftige ke#nst ûntwikkeling fan inli,,en handich as se rjochte te gean o6 it li,,en #npleas#ra,le@ gewoan hingje ynfeite de o6stannichheden 6ooglik lang en ,loeiende ,eh)ld fan it li,,en oant

 ,epaalde grinzen elkoar" By hi6sels> dat net oan de alge6iene ter6 ,rûkt te finen watnoch 6ear ,rûk,er> elk d#ors#6 of d#ors#6 is it op al> 6ar de 6ear it ferienige 6eide ,etingsten fan de d#ors#6heid fan de 'edeihlichkeit@ en sels de 6east flechtigerferskine 6iddel as syn volatility ,ydraacht oan syn 'edeihlichkeit" %t eksterne ofynterne n#t is te sprekken> lyk as it is wat in ,ew#ste w?zens eJterior of ,innenl)n>

Page 79: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 79/188

dy4t ,rûkt w#rdt foar syn wolfeart> 6ar ek de eksterne 6iddel 6akket hi6 de tsjinst>6ar it is troch har 9fhinklik ynterne effekten"

  Dy ienf)ldige definysjes tsjin d?r4t neat w?ze 6oat gjin ,eswier> 6eie folstean@ 6arfact#ally neat is ,esletten yn ús fraach is@ Leaver> dan folget dat wat ,ew#st opfoarige sin fan it li,,en is net yn hi6sels net> dat it waard feroarsake troch opsetlike

nei dit doel" 2o nea6e wy ús wero6 de tsjinstanner each> o6 har ús ,ero#"   2ei de oanpak fan 4e fij)n nedich4 e liche6s fan organis6en> dy4t wy> as dewolfarrende ,eh)ld en ûntwikkeling fan harren ,ew#ste li,,en tsjinne> nea6e

 passend oan syn oarsprong net allinnich hjoed gjin spezialen rjochting fan ,ew#staktiviteit 6ear op wat se 6oatte o6 de skepsels > di syn doel> ek oan 4e details fanharren for6aasje@ 6ar ek de swakke en alge6iene ,el#tsenens fan it ,ew#stw?zen>dat hjoed de dei noch altyd nedich o6 werhelje de skepsels wie vora#ssetzlich nei deearste opko66en fan oerstallige troch> nei ien kear ,rocht út ,ew#ste w?zens> gietallinne troch fererving of werhelle@ en it wie sa de earste prod#ksje fan de skepsels6ei syn doel foarsjennings yn hiel troch ûn,ew#ste troepen fan de nat#er"

  7sjin wat ús o6kearde l?st ,etsj#t foar tsjinsten ,ew#st li,,en> wy as sa4n oprop passende> oft eksterne of ynterne> easkje foar harren earste ûntstean oeral fan specialynei ,ew#st aktiviteit op syn doel> 6ar ien kear ûntwikkele oan syn werhelling allinnein alge6ien ;it,et0tig#ng fan ,ew#stw?zen d?r4t in tracea,le relaasje ta in ein 6earof 6inder ferdwûn"=oartsein de earste prod#ksje fan gaadlike foarsjennings nedichspesjale ,ew#stw?zen sil ,ewarje 6ear of 6inder op harren werhelling" 8a easkjen de;#ltyf#nksjonele apparaten> 6ei dat de skepsels ,inne no ,erne oan harren earsteopko66en fan in ,esi,,e op syn doel en de6ge60Ue %nderwiis spezialen

 partisipaasje fan it ,ew#stw?zen> dat it no op net 6ear easkje syn werhelling"

   2o freegje sels> dy4t ,eide sets ,etter wier oan ûnderfining" De ferwizing nei de6insklike e6,ryo en de hin yn it aai> d?r4t de tsjinstanners ,eat it arg#6int yn 4eearste ferzje> se ko66e 6ei de akt#ele ferzje is net 6ear itselde yn goede plak> 6arnet ,eslisse t#sken de twa@ o6dat it ge,rek oan spesjale operaasje fan ,ew#stw?zenop it hjoeddeiske werhelle opko66en fan dy skepsels ko6t allinne út ferskillendest)np#nten fan 4e iene 6ei de oare sin" kin net gean wero6> 6ar dit safier úsûnderfining oant de earste opko66en fan w?zens> sa is it wichtich foar oare gefallen>

d?r4t it giet wero6 te winnen it ,eslút" <n der ,inne ek f#nksjonele foarsjennings ensyn earste opko66en as werhelling yn ús hjoeddeiske ûnderfining circ#it falt> en útd?r4t wy kinne 6eitsje in konklúzje" lle ûnderfining 6ar dat kinne wy dwaan yn ditfer,)n hjoed en 6eitsje in dei> 6ar ,ef?stigje ús stelling as de tsjinstanner> en nei deútfiering fan ús troch de ûnderskate 6iddels ,eskik,er foar harren gefallen fan

 ,el#tsenens ferheget dat earder it karakter fan !nd#ctive as allinnich 6ar analogicaloan"

  Litte wy praat earst fan it doel foarsjennings dy4t Frantic 6inske ûntstiet o6 tsjinstsyn ,ew#st li,,en> w?rnei4t al ferh#ze yn it arg#6int yn 4e earste ferzje> 6ar wy

dogge dat no troch ús nije ferzje" :at sterke spanning fan ,ew#stw?zen en spezialenei it ûntwerp fan alle yndivid#ele ûnderdielen 6ei respekt foar wat se ,etelje 6oattede 6insken dy4t nedich de earste opko66en fan in stoo66asine> in klok> of sels in

Page 80: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 80/188

seach> in ha66er" Binne dizze foarsjennings der ien kear> sa docht de iene dy4t oerset>net 6ear tinken oer it doel fan de deselde> en 6iskien sels> nei4t jaan op in alge6iene

 ,ew#st y6p#ls te i6itearjen> tink fan hiel ferskillende dingen troch i6itatingsels" Hoewol4t tajo#t dat de i6itator hat noch te sjen hoe4t elk diel liket te i6itearjenhi6> hjir,y speziale w#rkgelegenheid fan ,ew#stw?zen hoewol4t tige toned del>

ûntdien fan 6acht en doel> 6ar is noch net ,ewarre yn in wize as yn de werhellingfan in skepsel troch opienfolgjende generaasjes fan 4e saak" ;ar no jo ni66e de castfan in st)n,yld> de y6print fan in grav#ere> in lettertype> dan dizze spezialew#rkgelegenheid noch falt f#ort" :a z" B" Footprint t in skri#wen fansels> 6oat ek indri#wfear fan it ,ew#stw?zen te 6eitsje oan it> 6ar al fan syn ,ew#ste aktiviteit isgewoan los te opnij ,ringen út de details fan 8krift as dy fan 4e )lden> as se drage

 ,ern> nei ,ringen út de details fan harren prod#ksje"

   2o kin 6en grif ferni66e dat ,ern w#rde werhelle 6ei oare 6iddels> lykasgeskriften en oare 6erken" ;ar elk g)ns oar type prod#kt 6oat ,y alle oare 6iddels

fan werhelling@ en no is krekt it ,elang fan dat is ,eskik,er yn in ferskaat fan wizenfan herhelling as de earste opko66en fan gaadlike foarsjennings> sa fier as sadanichop alle fan ús o,servaasje> de jildichheid fan ús ,eweging ,li#wt ,esteande út@ krektd?rtroch w#rdt de ,asis fan in !nd#ctive earder as allinnich 6ar analogical konklúzje"

  56 folt9gjen dizze ,asis wy no keare fan ,ûtenste nei ynderlike> fan anorganyskenei ,iologyske ;#ltyf#nksjonele apparaten> dy4t wy ,inne tichter,y it evene6int sels>d?r4t wy hawwe te sl#ten> direkt"

   2a66entlik> de alE,erne 6inske oan it doel ,etsj#t dat hy sil ferni66e ,y ,erte> of ûntwikkeljen fan it oan,erne systee6 oan erfde 6iddels fan hi6sels> ek nij ophi6sels it 6eitsjen fan fak)nsjes 6ei in spesjale rjochting fan ,ew#stw?zen op dat oferfde feroaring adekwaat" <lk learen in feardigens> draaiende> knitting> spylje in6#zikale ynstr#6int> riding> l?zen> 6e6orization> ensfh> dit alles ferûnderstelt inferw#rven 6ei ,ysûndere it rjochte ,ew#stw?zen ynderlike 6iddels 6it,eko66t6inske noch ,y ,erte noch ,y steat o6 te ûntwikkeljen sûnder sa4n aksje troch it

 ,ew#stw?zen fan 4e 6it,eko66enen foarsjennings ûnder groei troch hi6sels" Dy6eardere apparaten kinne net alle ,estean tagelyk@ foar draaiende heart oare 6iddelsas te spyljen de piano@ in apparaat is net 6ear nedich> d#s dat 6akket in oar> of ynsliep steaten ge6iddeld ûnder alle ro6te" ;ar wer sjen alge6ien dat de speziale

 ,ew#st aktiviteit> dy4t hearde ta de earste opko66en fan g#on fan dizze einapparaten> de 6ear w#rdt sparre> it faker waard feroarsake> en lang o6 let fregetallinne 6ar in alge6ien fergryp fan ,ew#stw?zen oer werhelling of sels yn 4e rivierenfan gewoante sûnder sokke troch sels geregeldwei as herhalen deselde eksterneo6stannichheden" Hoefolle ynspanning troch spesjaal rjochte o6tinken 6oat despinner o6 te learen spinne> knitter> knitting@ se hat leard> se sit del ,y de ge,rûklikeoere op it tsjil> of ni6 de stocking yn har h)n> regissearre fan ,innen ien troch de diefan in ienf)ldige doel o6 spinne of knitting> en weaving of knitting> troch tinken oeroare dingen @ want as de realisaasje freget ek de útfiering fan sokke ynterne

foarsjennings de 6inder in spezialen rjochting fan ,ew#stw?zen op it> de 6ear faakde werhelling fan itselde hat no66en plak@ en yn in 6anier> ,eide regearde net" De

 prestaasjes fan de spinner is dat de oprjochting d?r4t se f?st de single oertr?dding as

Page 81: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 81/188

sitten del oan it tsjil> altyd giet troch nije> 6ar in ,eskate periodicity garandearre rinte>fazen@ de foet ûntspringt en falt> de h)n ,eweecht l)ns de tried> sops ensfh"@ nei aldizze> it apparaat hat te feroarje> koartsein> it hat te ûndergean in rin fan de tiid@ nowat krekt kin dien w#rde de earste kear allinnich 6ei spesjaal rjochte ,ew#stw?zen>lykwols dit recedes 6ear en 6ear yn oeriensti66ing 6ei de frekwinte werhelling"

  ;en kin add op6erking dat> as de spinner hat de spin net leard troch harsels> 6arûnder ,ûtenl)nske ,egelieding> dat g)ns ,esparret in soad fan de 6#oite fan it

 ,ew#stw?zen> dat koste de tige earste learen fan spinne> di syn útfining" <lke learentroch oerdracht is al in werhelling fan it orizjineel> dat is wat sparre út de earstew#rking fan ,ew#stw?zen"

  !n tredde gefal wer oan de saak> d?r4t wy 6oatte sl#te daliks tichter troch ienstap" De f#nksjonele 6iddels d?r4t de skepsels ,inne ,erne> se hawwe ko66e deltroch erfenis fan harren foar)lden en te ,eG#eath sa oan har neitea6" Docht ús recordfoar sa herita,le foarsjenningsC 2o> wa sil ,etwifelje dat de Hoeder en setter dy4t

 ,esit se sûnder de help fan syn eigen en syn )lden 4,ew#stw?zen oan,erne> fysike en6entale ynstellings> dy4t harren n#veraardige ynstinkten ,asearre> allinne o64t harrenfoar)lden se yn4 e selde wize 6ei spanning en spesifike rjochting hawwe fertsjinne deoandacht> as ferlyk,ere apparaten kinne w#rde krige nei ,erte hjoed" !t is wier> dehoeder en de fûgel hûn noch freget wat> 6ar tige 6inder oplieding te learen syn

 plicht" ;ar dat allinnich ,etsj#t it apparaat> dat 6akket hi6 oan syn handige tsjinstenis net hielendal klear doe4t er ,erne> sa fier as it is> 6ar it is net> se no 6oatte wer fanspecialy spanning fan ,ew#stw?zen te hielendal klear@ 6easte fan dy spanning is denoE,erne hûnen w#rdt sparre> dat er net sparre syn foar)lden" <n sa it folk sil de

6easte fan 4e spanning fan it ,ew#stw?zen> dat wie nedich> w#rde sparre troch syn ,rein> syn sen#wen> syn spieren> alle passend foar6 yn it ra6t dat it waard net sparrein kreative kr?ft foar hi6@ 6easte fan> want 6inske hat ek nei de ,erte fierder ynternretrain 6iddel"

  !t stik feroaret neat> as jo op attindearje dat de foar)lden fan de Hoeder en hinnenhûn hawwe ferw#rven harren feardichheden troch oplieding op it diel fan 4e 6insken>sûnder se sels witten wat fan it doel foar de 6insken" Bew#stw?zen dat hie doe 6aryn dyjingen d?r4t se krige de oplieding> der ,inne d#s oernaa6 troch Dress##r doel

 ,etsj#t de hûn ûnder it eachp#nt fan eksterne foar 6insken ûntstiet> lykwols> de

eardere gefal fan de tapaslikens fan ús rek9r op ynderlike doel apparaat ,li#wt jildich > 7ro#wens> lykwols> de ,ysûndere ,ew#stw?zen fan de hûn waard ,el#tsen ,y%rdress#r yn g#on wize" Hy r?de it net allinne troch taeigenjende dit dress#erûnnocht fan #nches dy4t tekene op hi6 alle flater> en soe noait ko66e nei ditdress#er sûnder dat> 6ar 6oast w?ze dwaande 6ei syn oandacht folle 6ear intenseyn de dress#er> as letter doe4t it útoefenjen fan de leard" 8a wie it yn prinsipe nei itearste gefal fan in inkeld eksterne en it twadde gefal fan in inkeld ,innen tûkens> ittredde gefal fan in feriening fan twa of ferdieling t#sken de twa> wy hawwe hjir foarús"

   2o kin 6en freegje 6ar w?ro6 net erfde it ienris leard feardigens fan spinne enknitting fan 4e 6insklike 6e6 ta har ,ern> w?ro6 net alle ke#nst dy4t jo leare in hûn

Page 82: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 82/188

oan syn neitea6C n feite> dy ,inne it ûndersyk wearden fragen> 6ar dat soarch úshjoeddeiske fraach neat> en dat wy d?ro6 nedich net giet ús hjir" 'en9ch dat" n allegefallen> de werhelling fan gaadlike foarsjennings d?r4t ús ûnderfining of de ,efeiligecirc#it talit út ûnderfining> gean wero6 nei de earste oarsprong> de speziale

 partisipaasje fan it ,ew#stw?zen ,ewiist te w?zen folle 2eed to werhelje 6ar jûn it

 ,estean fan in gaadlike apparaat net yn hi6sels liede ta de konklúzje fan de ,esparrings te ,ew#stw?zen> ni66e plak yn werhelling" Pntel,ere eksterne enynterne f#nksjonele foarsjennings en ko66e en gean> sûnder repeating harsels@ wy6oatte werhelje 6ear ,ysûndere o6stannichheden> en de hiele 6inske sels 6oat foarsyn werhelling fan 7egearre traap fan )lden yn f#ortplanting :et" De nat#er hatallinne te werhelje wis fan gaadlike foarsjennings yn 4e no li,jende organis6en@ priorias de 'er6s ,inne ûntstien nei oaren dy4t koe net w#rde werhelle" ;ar de ,etingstend?rfan> wy net neistri,,et hjir"

  7sjin al dit> 6en draait faaks in elkenien skept ,ew#st> ek foar de earste kear>

allinne foar syn eigen doelen@ ;ar de 6an koe net leverje hi6 6ei it ,ew#stw?zengeskikt foar it realisearjen fan syn eigen doelen> ear4t er wie ea ,ew#st d?r"

  ;ar it is net wier dat elkenien skept ,ew#st allinne foar syn eigen doelen" <n dit ,ringt ús nei in fjirde gefal" !n goeddogger fan 6inskdo6 skept apparaten foarfro66e fan oaren@ in 6e6 riedt cri, en r#ften foar in ,ern dy4t net sels der noch" okinne do it 6ar dwaan allinnich 6ei eigne6 ,ew#stw?zen ,y de tsjinst fan

 ,ûtenl)nske ,ew#stw?zen> en d?r6ei r?de it 6ear fan syn eigen ,ew#steferni6stigens> de 6ear se 9fhinklik fan ,ûtenl)nske patroanen" 8a ús sin ek strekt itn#ttich oer nei ,ûtenl)nske ,ew#stw?zen"

   2o dat 6oat w#rde talitten dat de ,elangstelling fan 4e ien dy4t ûntstiet it foardielfan oaren> fan harren foardielen 6ei ,el#tsen w?ze 6oatte" Bliid de goeddogger is netit foardiel fan oaren> de 6e6 is net yn de wolfeart fan de tako6stige ,ern> se soedwaan neat oer it" <n sa docht de kreative kr?ft soe net ynsteld 6inske 6iddel foar itwolw?zen> as dit goed dogge net jo sels 6ei gediehe" De ,etsj#tting fan deideologyske arg#6int> lykwols> is krekt de iene ,ew#stw?zen> dat kin net socht w#rdeyn 4e 6inske foar syn for6aasje te stean nei de kreative kr?ft fan dat hinget 9f fan synko69f> foar hi6> o6 ek ferantw#rde o6dat it idee dat 6ei de wolfarrende Bestande6insklike doel fan it kreative wr)ld w?zen sels 6ei hi6 de 6anE6akke dan ko66e

6ei in útkearing" ;ar dat ,li#wt it itselde> de persoan kin ,esk9ge as in ynterne oftradysjonele sin as in ekstern telch fan de kreative w?zen> as nei alle eJperientialanalogien ,elangstelling fan prod#searjen en dat prod#searre w#rdt groeid> en sa úsalge6iene rekord ,li#wt yn alle gefallen ,estean >

   2ei alles dat wy kinne oan 4e tsjinstanners fan4 e teleologyske arg#6int wero6harren e6piryske 5fkarre" d?rfan De earste ferzje oer se ferskynde yn it rjocht doe4tse seine de analogy soe noch sa opfallend prate yn it foardiel fan in ,ew#ste skeppingfan de ,iologyske doel foarsjennings@ ;ar it feit dat de 6insklike e6,ryo en de hinyn it aai te ûntwikkeljen troch ûn,ew#st troepen> kloppet del it ,ewiis" :y sizze no itidee 6anieren hoe4t ;#ltyf#nksjonele apparaten koe ûntstean út ûn,ew#ste aktiviteitfan nat#erlike kr?ften lykas> sels tocht sa djip en perceptive ferskine SHart6ann>

Page 83: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 83/188

DarwinN> 6ar de cogent en folje de ,eseach feit dat se fan 4e earste opko66en fan inspezialen partisipaasje ,ew#stw?zen easkje> kloppet del it ,ewiis"

  Hat 6en ,etsj#tte> 6ar d?rnei> a priori de fraach lit dochs krije op ,etter> d#s it isnet ,ewiisd te w?zen logysk twingend> 6ar 6oat jilde út it ,egjin 9f 6ear aswierskynlik dat ,y de ûntwikkeling fan de foarsjennings dy4t 6oatte tsjinje de

 ,loeiende ,eh)ld en it ûntwikkeljen fan ,ew#st li,,en sels ,ew#st li,,en wieca#sally ,el#tsen> 6ar net falle oarsaak en gefolch yn disparate ge,ieten" n feite is itsoe in n#ver> ûnder in ridlik p#nt w#rde ,rocht ka#saliteit as ûn,ew#st aktearjen enkreative kr?ften gefolgen dat hawwe in foarkar ,etsj#tting foar it ,ew#stw?zen> foardyjingen dy4t gjin of in #nwholeso6e ,etsj#tting> foarkar> dy foar dizze stock ofrepetitiveness verliehe" =in ea prod#searje effekten dy4t net yn 4e oarsaak fan wat is al

 jûn in oarsaakC 8okke dingen jo ni66e allinnich as jo oan> of it is net dúdlik oer wat jo nedich" ;ar wat 6en logyske diel kin 6isse it 6oat noch 9f6akke w#rde troch defoarige alge6iene 6ooglik e6pirysk 2ota"

   2o fansels is wier> de ind#ction dat wy 9fhinklik ,inne> is noch net folslein@ o6datde relaasjes dy4t plakfine yn it earste oarsprong fan organyske skepsels> kinne wy net

 ,ewege yn ús rûnte fan ûnderfining noch@ 6ar der is gjin ind#ction> dat soe w?zefolslein@ soe se> d#s wy wolle net ein> 6ar direkte ûnderfining" 2ea en nearne wero6ea hiel deselde ,etingsten wer@6en 6oat de ynh)ld as de proeftiid fan in alge6ienestelling> los fan it ferskaat fan alle ;it,eding#ngen ferskine> troch dat er kin trace (N "

  (N $'!" fia de !nd#ctive konklúzje povoacity" 3$!!"

  D?rnei> it soe in lo6pe en de essinsjele aspekt folslein 6iss Direction 5fkarre de

foarige oerwagings> woe noch sizze> goed> as 6insken en ,isten sels hawwe it ,ew#stw?zen> yndied kin> w#rde it eksterne of ynterne> ;#ltyf#nksjonele apparatenallinne ûnder de ynfloed fan ,ew#stw?zen yn inc#r@ de skepsels kinne dwaan wat sehawwe ienris> net dis6iss it@ ;ar it hat net folgje yn de 6inste dat> foardat it

 ,ew#stw?zen wie d?r> sa wie nedich ek nei de earste generaasje fan sokkeapparaten" De jildich p#nt is earder it as 6insken no dochs> dat se hawwe it

 ,ew#stw?zen> en de kr?ften fan de natoer 6inder as ekskl#syf se ,inne net wetlikw#rkje yn harren> 6ar noch ynterne noch ekstern doel apparaten kinne earst

 prod#searje sûnder spesjale rjochte d?r it ,ew#stw?zen> 6en kin net hold sels

hielendal net nedich foar de earste generaasje fan sokke apparaten ,ew#stw?zen> datwol sizze ticht> o6dat ,ytsje is net gen9ch no> sil hawwe earst foar,y neat" Fierders>de 6inske docht nei al syn ,ew#stw?zen sliep út@ en as ea nettsjinsteande al dewysheit> dat 6en kin enclose it ûn,ew#ste> in nij doel apparaat ûntwikkele yn synsliepC

  s 6inske en syn kollega skepsels ,inne foarsjoen fan oan,erne doelfoarsjennings" De achieva,le fanwegen dizze foarsjennings foar it doel fan deferskate skepsels ,inne foar in part solidaire !ngelsk interdependent> foar in part trochoare ,eheind> en de eksterne ,etingsten fan de skepsels iens foldwaande 6ei harren

ynterne ynstellings" 56 s#6 dat alle doel fer,)n út 4e p#nt fan ús arg#6int yn it each>wy w#rde karakterisearre foar each fan> ek dwers oer alle yndivid#ele skepsels út aldit ,ew#st passende fertsjintw#rdiging> opsetten en it ,estellen fan kreative wr)ld

Page 84: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 84/188

systee6> en kontakt 6ei it yn de alge6iene aspekten fan4 e dei yn> drage garandearjenfan in d#ors#6 sels 6ei itselde> lykwols> rj#chtfeardige wirde sels o6keard troch deantecedents fan 4e dei fan4 e hiele teleology koe"

  D?rnei> 6ar wat kant disk#sje op de foarige oerwegings"

  Dat trochgeande 6ei alle wr)ld stri,jen o6 te ko66en pine te pl#g harren ,oarnenof fergrie6e dy noch geande troch de wr)ld> fansels> is wis@ ;ar it stri,jen is d?ro6idle en op,ringe it doel as ,edoeld dit stri,,et neatC =rekt oarso6> it is like wis datde pine sûnder de oanstriid o6 te eli6ineren se en sûnder waans súkses soe overgrowalles yn 4e wr)ld"ndie> as 6inske is gjin iten> klean> húsfesting> de ,al foldwaandetaret 6ei foarni66en net ynsteld ek yntern 6iddel foar it 6eitsjen fan dy ,ûtenstedoel apparaten> net de aard fan 4e saak dizze tendins soe> de sinne is net oan it spoar>de ,ea66en net ferrifelje fr#chten te 6inske waarden net útrist fan it ,egjin 9f 6ei

 passende organen as> ik sizze> al dat soe net> sa soe it hiele li,,en fan it folk> op ,etingst dat koe noch ferneare> gean op yn ûngenede" De positive winsk dat de6inske wit hoe4t o6 foechs#6 troch nei al syn ein foarsjennings> is krekt in hjir end?r ynfieren oerfloed fan de fergoeding fan pine ,oarnen> dat soe ,li#we#nco6pensated sûnder it rjochte doel tendinzen" ;en kin sizze oft dit fergoeding nette ,li#wen yn ûnfolsleine> net te lit de pine troch in oergewicht> en oft in ,loeiendefoarútgong> di yn 4e sin fan 9fni66ende pine> tani66end ,egearte> ea yn it gehiel

 plakfynt" ;ar as 6en 6ocht ,e0nderje dizze serie#ze fragen oangeande it alge6ienewinsk ekono6y yn de wr)ld> neffens pessi6istyske of opti6istyske oanstriid altyd Ewy ko66e ,y dy yn 4e neiko66ende paragrafen te praten E sa soe yn alle gefallensûnder it doel fan trends en harren súkses de ûnnocht X#ant#6 yn4 e wr)ld

#nspeaka,ly w?ze gr#tter as it is@ en it is in flater> as jo> as ,ewiis docht alles> wat6ist yn trochtrape tûkens tsjin in hinwirkendes op doel sway yn 4e wr)ld> dat> sûnt joleaver krekt alles is ,erikt yn dit fer,)n> kinne o6 as ,ewiis yntsjinne"

  F#ll #ntriftig is in oanpak dy4t noch wolris no66en as yn striid 6ei de teleologyske prinsipe it prinsipe fan ka#saliteit> sa nea6e sels a,s#rd" !en oarsaak koe feroarsaakjetako6st en hertrei,en gefolgen sprekke foar hi6@ 6ar dat in tako6st allinnich doelkin wero6 op de hjoeddeiske en sette 6iddels te ferw?zentlikjen it yn aktiviteit> is#nthinka,le" ;ar dat hat net easkjen de teleologyske prinsipe" 2effens hi6> hat gjinynfloed op de tako6st doel yn tsjinspraak 6ei it prinsipe fan ka#saliteit> 6ar de

 presently waarno66en skiif of de hjoeddeiske doel idee 6ei wat har ûnderwerp fan6aterile kr?ften> stelt op it ,erikken fan de tako6stige doel@ en it doel fan defertsjintw#rdiging sels 6ei wat harren ûnderwerp> ûntstie der troch wat yn 4e tako6st>6ar dy4t f#ortko66e út de foarige ,estean fan it ûnderwerp> wat fansels> al hawwefoarige ûnderfining fan it s#,jekt> as ca#sative ideen oer de tako6st ynh)ld"

  Deter6inistysk ek it ferklearjen sels soe jaan" De F#t#re hinget yn de sin fan 4e6otivearring wet f#nksjoneel út it ferline" ;ar wat foarko6t reverse de f#nksjoneleoanpak yn 4e sin fan4 e wisk#ndige> sadat de l?ste steat nei in o6kearde grûn fan 4e

rjochting fan de aksje

*N

w#rde ,esk9ge as in f#nksje fan de steaten d?r4t seliede" Foar in tiidleas ivich of de tiid gearfetting yn in oanw?zichheid fan nat#er>hoefolle 6insken tinke de godlike nat#er> soe sels w?ze hast selsEevidint dat dû,elde

Page 85: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 85/188

oanpak" !t altyd ,li#we hjir in ûnsin o6 te tinken dat ferline s#kses yn de tako6st>want de konsept fan súkses giet nei it echte rjochting fan evene6inten yn de tiid>wylst der gjin ûnsin te tinken it ferline en de tako6st yn sa4n feroaring as in f#nksjedy4t> fan 4e wat ,art yn twa> 6en kin net ,estean sûnder it oare"

*N eer weird ni66e it út> as> ynstee fan de wr)ld r#n !ntrod#cing neistri,,etinkeld wero6 yn de tiid> hast in wero6kear fan 4e aksje yn w#rklikheid tinkt

 ,eweging act" S;ises kl" 8chr" (Q* ff" ** ff"N

8a de folgjende oanpak is ,esi,,e" n ro6te sil altyd fine it effekt fan in p#nt innei it p#nt , is in reaksje út de p#nt , ynstee fan p#nt a" :?ro6 6oatte net plakfineas it effekt fan in tiid in nei in oar , in o6kearde effekt fan , op in> dat is it aard fanwat der ,art yn ,eide tiid p#nten> ,inne yn j#ridyske feroaring ssertiveness +N > dy4tnet te ko66en> as wy dat wat ,art der yn 4e tako6st p#nt ,> witte net> folgje deynfloed eins en praktisch earder allinne út4 e tiid in as o6kearde fan , út"

+N s ik ,in net fersinne> de wisk#ndige 2e#6ann hat al útspr#tsen earnedeselde of ferlyk,ere tinzen"

%nderwilens> de oerwegings dy4t net liede ús yn ús folgjende ûnderwerp> watd?ro6 ek gjin gewicht is pleatst ,li#we"

  llyksa> dat net tsjinsprekke hi6sels> dat de 6iddels en oarder fan de wr)ld w#rdtdien 6ei it ,ew#stw?zen> en dat it hie ûntwikkele nei in f?st legalis6> o6dat ,ew#stw?zen en wettichheid net tsjinsprekke Ssjoch" 8ec" 3$!N> en yn it ,ysûnder isnet legaal doe4t dat 9fkear aktivearret in syktocht te w?zen de pine Hear> watindisp#ta,ly do6inearret alle teleology";en kin ,esykje en psychologysk

 psychophysically ferdjipjen fan dit p#nt fan view it teleologyske wr)ld sicht foar in part> foar in part te ûntwikkeljen@ 6ar troch it hawwen fan it ticht ,y de 6inske oan 4ewr)ld> fansels> 6ear fragen ,li#we dan kin w#rde ,esletten d?rfoar"

  n ús sels> ,i,o#n 6ei it fiellen fan pine daliks in dri#wfear o6 eli6ineren harren>

dy4t> as de pine is lichaa6lik ,eskaat> ek aktivearret fysike feroarings dy4t gen9chdirekt oan 4e ienf)ldichste gefallen> ,ringe oer it weiheljen@ Yf o6dat in ynderlikferfelende i6parting ,eweging karakterisearre toned del of wero6draaid> of ret#nedin ynderlik ferfelende i6aging ferh)lding of in detri6ental stof is 9fskieden> of dat inynstelling tsjin in eksterne pine prikel slút ûnfrijwillich> of hi6 of 9fkeare ,y hi6 wei> n alle sokke gefallen is it 6aklik net te dwaan wat 6en kin ,elje> ,rûke de posysje>lykwols> altyd it ,ew#stw?zen 6ei in gefoel en in filt dri#wfearren> ek nei allegedachten in ienf)ldige idee fan de oarsaak fan pine> w#rdt ,el#tsen hjir" ;ar ynko6plisearre gefallen> dat is net gen9ch@ Leaver> doe4t de pine kin w#rde opheftallinnich troch 6anieren en 6iddels dy4t dwaande h)lde 6ei de tydlike en ro6tlike9fst)n> d#s ynstee fan sokke ienf)ldige fysike ,etingsten de noasje fan 6anieren en6iddels 6oatte foarko66e dy4t yn tiid en ro6te te ,erikken it doel> te krijen o6 dy>

Page 86: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 86/188

en dat is nedich> as in tako6st ûnnocht foarko66e feilich of tako6stige winsk is te ,erikken" s der ea oan gjin of gjin goed idee fan it doel scille 6anieren en ,etsj#tlikegoed as it doel w#rdt ,erikt of net krekt ,arre@ itselde ferlet> 6ar dy4t ,estiet yn ditoangeande yn o6 te ,erikken 6insklike doelen> is vora#ssetzlich ek foar itrealisearjen fan fier poignant doelen fan alge6iene ,ew#ste wr)ld systee6> en de

6insklike doel ideen sels ferskine pas yn in ûndergeskikte wize d?r4t syn eigen yn it"  ;ar no> in ferskil plakfynt" De útfiner fan de stoo66asine> de hiele 6ateriaal

 ,etsj#t fan netEprod#searre syn 6achine oangeande syn doel hie te tinken as it 6oatferskine op it oerflak@ 6ar jildt it in ynterne f#nksjonele apparaat dat hat net teferskine op it oerflak> noch de #terlike ferskining nedich foar 6iddel aksje> is ek netnedich te w?zen as wat presintearre nei ,ûten ta net oan harren opstelling" s i66enkin krijen eltse feardigens of leare in oar troch it ûnderwiis> ûnderfining sûndernerve#s systee6> ek goedEspieren d?r,y systee6 en ,loedso6rin tast)n fan de

 persoan dy4t kriget de feardigens> a6ende6inten@ of se hoege net w#rde presintearre

o,jektyf nei harren for6aasje> 6ar sa lang as in geastlike aktiviteit sels draacht j#ridysk in lichaa6like> ek docht it passend Direktsjeneel eigen of in oaren wekker psychysk aktiviteit dy4t ûnderdiel is fan 4e ferwerving fan eltse feardigens fan selsynterne fysike prosessen 6ei dy4t liede ta harren foarwerp ynterne apparaat" ;ar ekyn dit gefal dat ferget 6ear yngewikkelder te elicit ;#ltyf#nksjonele apparatenûntwikkele ideen" ndie> as z" B" de spinner hat net sels foarstelle de ynderlikefysike apparaten ek as krijen harren craft dy4t oan it oerni66en fan harren feardigens>d#s hja 6eie hawwe deselde 6ar ûntwikkele allinne fanwege harren ,eage doel>konsepten fan eksterne foarwerpen> op 4e jildt syn feardigens en troch it ,ew#stw?zen

fan tako6stige dri#wfearren> dy4t it krijt fan it ,ûten> foar6" !t is net ,etwiste is dizzedû,ele wize as doel ideen kinne ko66e yn toanielstik> hawwe ko66e út tiid6inskehe#genis yn 4e wr)ld te dragen@ 6ar noch is it needsaaklik foar de totale

 posysje en rjochtfeardiging fan ús arg#6int> dan te útw#rkje> noch ver6Ichte sels tefoarsjen in passende útgongsp#nt"

  !t nei alle gedachten freget ien w?ro6 no ,inne der gjin ,iologyske skepsels 6ei passende ,etsj#t 6ear fan 4e anorganyske wr)ld ûnder de ynfloed fan in foargeande j#ridyske wr)ld ,ew#stw?zen út as se koe ûntstean út in pri6itiveC ;ar dit is in6#oite dy4t earder ni6t de tsjinstanners> dat is w?ro6 se ek net krije w#rch> te toil

6ei eksperi6inten> hjoed eJtort de anorganyske wr)ld itselde prod#ktiviteit> dy4t seattri,#te oan de prehistoarje" Foar ús de saak is dat"

  s hot pekel deco6poses ,y ferleegjen fan de te6perat#er yn in 6e6 drank en setkristallen> d#s gjin ien is de steat fan de oplossing foar f#ortheljen crystallization 6eide foar6ing fan de 6e6 drank troch de deselde holding ferlyk,er en net ien fan 4e6e6 drank ferwachtsje> no wer jaan f#ort kristallen nei> dat koe jaan de oplossing>hawwe al lent troch skieding de 6e6 drank út de kristallen" 8a is it ek de steat w?rynder wie it ûndergrûnske systee6> ear4t it 6ei foldwaande te6perat#er ferleegjen inorganyske /yk Lent> hjir,y w#rde deco6posed yn in ,iologyske en #norganized

keninkryk> net te fergelykjen 6ei de steat fan 4e anorganyske keninkryk nei ferrotting>en ferwachtsje dit hoe ko6t happen út tsjin kant> wer te jaan wei in ,iologyske

Page 87: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 87/188

keninkryk nei it hat al lent sokke earder troch skieding fan hi6 -N " ;ar lykwols leityn 4e foarige 9fwagings rjochtfeardige> de ûndergrûnske systee6 te tinken diel hawweút it ,egjin fan4 e alge6iene ani6ation> en ,etingst dat dy skieding 6iddel 6iddel fande organyske wr)ld op hi6sels as oan passende relaasjes d?rfan hat laat ta itanorganyske> de skieding sels as ûnder de ynfloed fan in spesjaal rjochte

 ,ew#stw?zen ,esteande út ,esk9ge" ;ar #nG#estiona,ly de %rscheid#ng hat allinnelaat ta in hiel ienf)ldige %rgestalt#ng de organyske wr)ld> as wie ek de ,yhearrende

 ,ew#stw?zen w#rde wero6,rocht ta in relatyf ienf)ldige hanneling dy4t letter 6earspesjalisearre" Ferfelend 6ar o6 6ei ,eskate ideen oer hjir soe"

-N Fia de oarspronklike steat fan de ierdske systee6 foar deposition fan deorganyske ryk en op alle wylst i6pacting relaasjes oan 4e útgongen fan4 e =antELaplace hypoteze grasp ,epaalde ideen dy4t yn 6yn lytse ,oek K!deas foarskepping en evolúsjeK ensfh S8" +1 ff"N w#rde ,espr#tsen" Fansels ,inne seinkeld hypotetysk@ 6ar net ,eide> d?ro6 E want alles is hypotetysk E as o64t se

 passe noch de Darwinian noch in oar hjoeddeistige systee6> se ,inne ûntsleinflechtich> en negearre sûnt" 8e krekt passe allinne foar Day

:at ,li#wt nei alle> te4n ge#nste fan it ,arde ûn,ew#st oer skepping fan ,ew#steskepselsC 2eat 6ar 6aterialistyske dog6atyk of djippe spek#learre tewegz#spek#lieren de nedige oan de oprjochting fan de ,ew#ste ,ew#stw?zen"

  De )ldere nat#ralisten> ynkl#syf dy dy4t it earder dien fan krektens net in fernijer>

twivele fan it ,egjin 9f net dat 'od hat de wr)ld neffens doelen en ,estjoere" Denat#ralisten hjoed jildt de insge6ein as o#t6oded posysje" llinnich útsûnderlik holdhi6 wat noch net f?st of ,inne wero6 nei it Sas sadanich ,ear> $olk6ann> <H :e,er>

 ,elestingûntfangerN" <k> it goedE,ekend as in eksakte nat#erk#ndigen =rInig> noch6ear resint> de 9fhinklikens fan doel apparaten yn de nat#er fan in yntelliginte w?zen6ei ingenio#s 9fwagings yn syn w#rk fertsjintw#rdige K!t ,estean fan 'od> en it lokfan 4e 6inskeK S1TQ+ Berlyn> perennialN" ;ar der ,inne krekt allinnichútsûnderings" ;ear tal ,inne dyjingen> dy4t in gefoel fan nat#erlike kr?ften op

 praktykanalyses as in j#ridyske> net allinne op 6insken en ,isten ek ,ew#st> hjir,y út

in soarte fan 6idden posysje" ;ar de 6easte> syn 6inst lûdste sti66en hawweDarwin z#geja#chzt as dat wat ,y einsl#ten alle teleology dat de wr)ld hie ,r#tsentroch partisipaasje fan elk type fan ynvestearrings oanstriid yn 4e nat#erlikeskeppingen yngeand de hals en ,efrijd út in )ld> echt ûndersiker w#rdich

 ,ylea#we" D?ryn leit de fûne6intele fertsjinste fan Darwin en de wichtichste> selskrekt net konsekwint gen9ch te 7ip drea#n troch Darwin> nije foarútgong fan 4efilosofy"

  8ûnder hy yn disk#sje hjir oer te ni66en> dat w?ze soe o6 4e nocht as it soe w?zede antecedent oerwagings> ûnnedige as fine ro6te> ik 9fsl#te 6ei in gelikenis"

  !t wie in ge,o# fan in 6#orre" 5p 6aterile ,lokken> op 6asines en w#rkje6insken waarden net wollen ta hi6@ <k it like net de tiid foar> d?r4t de 6#orre soefinish" 8a hy sei !k wol it ,ewarje 6y> o6 te learen de do6 ar,eiders hoe te ,o#wen

Page 88: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 88/188

4e 6#orre@ 6ar o6 te sizzen dat se ,ringe de ,lokken en de kalk stadichoan yn alletink,ere posysjes se ,are@ ynkl#syf 6oatte op it l?st 4find4> dat 6akket de 6#orre> assa4n ien is ea prod#searre> en it sil ,estean ,li#we as se kinne ,estean ,li#we ,yalle" 8ûnt de 6an wie ongelooflijk lang> dat lang o6 let die ko66e yn dizze wize oande 6#orre" Hy is 6ar nei syn prinsipe> dat soe ,li#we te ,estean as se koe fierder te

 ,etsjinjen> h)lden oerstallich oan it w#rk te fertellen 6insken dat se 6oatte oph)lde>fierder yn harren ûnferskillich wize doe4t de 6#orre kaa6 oer> hy fûn de folgjende:atching de 6#orre wer toskoerd> en no kinne wer wachtsje ongelooflijk lang ear4thja ka6en wero6"

  s er lykwols> de noch like te lang> sei er tsjin hi6sels dat sil net dwaan@ jo hawwete jaan in fingerwizing nei de ar,eiders noch" !t liket 6y net allinne op in 6#orreoan" !k gean oan it w#rk 6insken ho#t> 6etalen> stiennen> koart jo#we alle 6ooglike6ateriaal út dat kin 6akke w#rde n#ttige dingen> en sizze se ,inne yndie ferh#zewero6 yn in ûnferskillige wize 6ei> 6ar net fordjerre de iene 6akke gehiel wer> 6ar

 pas stadichoan feroarje it en altyd leaver te werhelje wat fan it )lde te 6eitsje as nijyn it> sa sil ik> sûnt alle 6ooglike n#ttige foarsjennings ,inne echt ,efette ûnder alle6ooglike arranzje6inten fan de 6aterialen> 6ar> ko6 nei alle> en de foarried fandyjingen dy4t út nei 6y> sil net allinne gen9ch lang ,efeilige> 6ar ek stadichoan kinek liede ta noch hegere hjir,y ,etter" ;ar as #seless en skealike ûnderstek dwaan oanit 6ei> d#s dat is yndie sli6> 6ar kin net feroare w#rde@ de wr)ld is 6ar ien kear sa6in> en it is goed o6 te realisearjen dat is net tastien te feroarjen" !t ko6t 6ar op 6yn6anier yn g#on 6iljarden jierren E in =leinigkeit yn relaasje ta ivichheid E foar dyn

 ,?steEwat kin ko66e" Hy sloeg hi6 foelen> en der ,inne tapast oan syn plan fan

ai6lessness" ;ar as it oan alle 6ooglike 6iddel regeling fan jûn 6aterialen einleazedoel en net geskikt is no> sa er fielde as er seach wer nei in lang> al syn ,esit 6ei in j#6,le fan n#tteleas en skealike dingen ,ed#tsen> dat 6akke al ,eweare te ,estean ,li#we en te werhelje hi6sels@ ja alle gedachten do it ,erop dien w#rde> ,inne sekrekt sa handich dat se hawwe it ,esit te ,estean ,li#we en te werhelje hi6sels@ wat itgean nei harren> dat it verdrieUe hi6" 8yn ,#or6an> waans hûs stie 6oai enfoarspoedich> dien hie it oars> en frege hi6 w?ro64t er net 6akke it wol@ nei d?r4t erantw#rde nayf> hy soe hawwe tocht dat soe gean as dit"

 ,

  Like it ferliket 6ei seconds> dea 6ei donker> tsj#ster> nacht@ lykwols> ,ew#stw?zen>it li,,en 6ei helderheid> ljocht> dei@ ek nedich deselde ferliking as de tsjinstelling fanit kwea> it sli66er> en it goede> sprekt yn dizze ,etsj#tting fan in tsj#stere kant oftsj#stere kant en in lichte kant fan dingen" <n sa de swarte sighted earste relaasje

 2ight filosoof sjocht wat swart yn twadde relaasje" De wr)ld is it in tryste yn 4ewichtichste en ek 6in op de fertsjinsten@ Hy is yn prinsipe in pessi6ist@ en as er net> itis o6dat hy is net folle te w?zen wat soe w?ze yn syn gefolch" De dei filosoof soewer graach sjen alles helder> kin grif net de wei er wol> kin 6ei al syn filosofy net

Page 89: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 89/188

ûntkenne it kwea yn 4e wr)ld> noch no66en wei is@ 6ar hy sil foarsichtich 6ar> iteach foar it ljocht> o6 sl#te de dei of healEt#rn in ,line geast te h)lden it iepenjenallinne oan 4e tsj#sternis> de nacht> de skaden> en sille úteinlik sa ni66e treast> dat ertendinzen en earder fynt yn de sin fan 4e deselde troepen fan4 e wr)ld 'anges de hielenacht oan it ljocht as regy yn 4e tsjinoerstelde rjochting> en dat sels is it lea#wen yn it

s#kses fan dizze rjochting foar s#kses ,ydrage" Foar in pessi6istyske lea#we ,earensa yn 6ar o6 de wr)ld tryst te tsj#sterder en 6inder w#rde@ it lea#we> lykwols> dat desyktocht foar it ,etter> dat ek ,ringt oer> o6 dan te treasten hjar> o6 6end" ;ei dizzeopti6is6e> de dei view> lykas oeral yn dy dingen> it negative lea#wen d?rfan tsjinoernei in positive konklúzje ferskynt oan it pessi6is6e fan 4e nacht view hjir" ;ar it isek wichtich o6 te stypjen dit lea#wen@ en wy ,egjinne de wille fan dúdlikens dit 6eig#on definysjes"

   2eist dog6atisy dat de ter6en lei út neffens harren dog6as en ek fan 4e kant fandizze dog6atisy sels in echte ter6yn 'e,ra#che is wat oeral ,etter of sli66er

neffens as it is passend> yn each fan syn gefolgen te krijen de steat fan lok yn4 e wr)ldte ,efoarderjen> of kwea tsjin in part te roegjen@ en sels de 6oraal en religy fan in F#lld?rnei de foarkar ,oppe de oaren" De ter6en goed en kwea lok> 6ar ,inne úteinlik9fhinklik fan de ,etingsten wille en pine@ jo gewoan hawwe o6 net ferrinne leech ens6elle st)np#nten oer 'e,ra#che> sawol wille en pine> yn sa fier fan ,etinken dat de6east sens#eel> de heechste geastlike wille en pine ynkl#syf ko6t> w?rnei4t dehearlikheid fan goede gewisse en straf fan de sk#ldich gewisse noch wille en pine

 ,inne" ;ar> it ko6t op 4e fraach fan kwaliteit> net allinne foar de oanw?zigens fanwille en pine> 6ar ek oan de gefolgen fan> en sa4n 6inne langst is dat wat neffens

alge6iene ,egjinsels 6ear ko6t de wr)ld fan pine yn4 e 9fleverings doe4t se is op itst#it foar dysels hoe4t de jildt foar alle y66orele l#st> lykwols> de straf fan kwea>nettsjinsteande de pine dy4t ropt it kwea is goed> neffens de ûnderstelling dat trochgr#ttere pine yn 4e wr)ld sil oph)lde> as it is sels@ a> it prinsipe fan de gerjochtichheidsels 6eie w#rde foar6e d?rop" Dizze konsept#ele foarriedige disk#sjes hawwe hjir asoan de relaasje fan wille en pine nei goed en kwea 6eet 1N "

lN nko66ende d?rfan yn pa6flet K5p it heechste goedK> en yn paragraaf ( fande KpreEestetyskeK" De soadEh)lden tsjinsin o6 it ,egryp fan goed en kwea fan4e ,etingsten fan wille en pine hinget> hinget foar in part op in leech en s6elle

ferzje fan nocht en pine konsept> foar in part o64t dat de 6jitte fan goedens enfan syn tsjinoerstelde langst6e E en pine 9fleverings net ni66e yn oan6erkingnedich> dat 6en krijt yn teoretyske en praktyske fersind"

n it alge6ien> wy prate oer in oare soarte fan nocht en pine> neffens oft it isfer,ûn 6ei ferskate foarsjennings of ,etingsten fan 4e siel> as sa4n sens#eel fiellen>ideen> tinzen of harren ferh)ldingen" 2a66entlik> troch 6eitsjen as pine of willeferskate siel ,epalings pleas#ra,le of #npleas#ra,le> it krijt sels ek in tsjinoerstelde

 ,epaling troch en wy nea6e dat sels ,reed s6elle deginneraasje" ;ar foarsafier oftfolle" kin oanwize ,epalings fan ús siel allinne troch de aard fan syn ko69f> dat is ek

Page 90: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 90/188

wier fan de ,etingsten d?rfan wille en pine@ en sakket de soarte na66e fan nocht en pine yn gr#t part oan de relaasje fan harren oarsprong tegearre wat wy z" B" de winskfan goedEs6aak fan in oare aard as dat fan de swiete rook> dy4t graach watching in

 prachtige skilderij fan in oare aard as fine as harkje nei in 6oaie 6#zyk >

  n it alge6ien> 6aatregels fan wille en pine in sa legere karakter gefal> de 6ear se

 ,asearre op ienf)ldige opwining fan 4e sint#gen> ienf)ldige o,servaasjes> ideen> in sahegere> de 6ear it each fan relaasjes> relaasjes> links of de operaasje de geast r?st ynsokke en krije it deselde op elk heger nivo" n gewoane li,,en> fansels> hichte w#rdtek faak ,etize 6ei kr?ft fan langst6e"

  :ille en pine ,inne ûnderwerp> net inkeld in kwalitatyf ;it,esti66theit 6ar ekkwantitative gaadlik ,epaling" s dreech as it lykje no> de kwantitatyf ferlykje inwille 6ei in oar of in ûnnocht 6ei in oar> en te ,ringen de kwantitative ferh)ldingsfan nocht en pine op alles op heldere regels> ji66e gean 6ar yn feite rûno6 op inrûzing fan it type oan,elangjende> ,ygelyks> seit dat ús dit of dat 6ear of 6inderwille of ûnnocht s#,sydzje as wat oars" en sa4n ,ytsje it hiele praktyk fan it li,,enhinget op it> as jo leaver al de 6ear wille 6eitsje of k)nsrike 6ear wille> 6inder pine

 jaan of ûnthjit en rieden ûndersocht" 8a kin ek w?ze noch teoretysk noch praktischdwaan sûnder ferwizing nei kwantitative ferh)ldingen fan wille en pine@ en sa 6eieop syn 6inst w#rde ,esocht sa folle te sizzen oan de krektens en dúdlikens oer dit>sa4t it no 6ooglik krekt sizze"

  ;en kin ûnderskiede in yntinsive en wiidweidige skaal fan wille en pine> of skaalde yntinsive en útwreide wille en pine> de eardere neffens de graad fan kr?ft ofyntinsiteit fan wille en pine> it l?ste nei de tiid d?r4t it útstrekt en it tal fan persoanentroch dy4t it jo#t" Harren totale gr#tte> sa fier te sprekken fan dat> is in prod#kt fan

 ,eide"

  !t ûnderskie fan nocht en pine yn de sin fan de earste skaal> neffens de graad fankr?ft of yntinsiteit kin direkt dien troch ynterne ferliking fan it fiellen sels> trochw?zen steat te w?zen ,ew#st fan oft wy hienen ien of oare gefal sterker of swakkerwinsk@ sûnder> fansels> dy rûzing is tige skerp en feilich as allinnich 6iddels kinnew#rde útfierd 6ear of 6inder ûnwis ûnth)ld" 56 dit s#,jektive skaal troch ynterneferliking fan de eigen gefoelens> 6ar ko6t> yndied noch gr#tter ûnwissens fan

ûnderlizzende> o,jektive> foar in part troch direkte útdr#kking fan gefoel troch spraak en ge,earten> foar in part te favor dit of dat winsk en de 6ear of 6indere útjeften fanaktiviteit of 6iddels fan it stri,jen nei it itselde w#rdt 6akke"2ettsjinsteande harrenûnwissens> wy kinne 6ar ,eide standerts teoretysk en praktysk dwaan sûnder@ enallinnich 6oatte stri,je> foar in part te fer6inderjen de ûnwissens yn elts gefal oan 4elytste 6ooglik> foar in part te krijen of alle jildende ,epalingen oangeandetrochsneed"

  n it alge6ien> is it folle 6akliker o6 fiele as deselde soarte en hichte as teferlykjen ferskillende soarte en nivo fan harren kr?ft nei sokke" s 6akliker te

fertellen as ús in skûtel s6aakt ,etter as ien oars as te fertellen as ús in skûtel s6akket ,etter as rûkende in ,lo6> 6akliker te fertellen as ús in skilderij 6ear as as andres asús in skilderij 6ear as as in stik fan 6#zyk> ljocht en sens#eel wille 6ei elkoar>

Page 91: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 91/188

likegoed as heger geastlike wille 6ei elkoar te ferlykjen de kr?ft ta as sens#ele wille6ei gr#ttere wille" ndie> 6en soe tinke dat it type of nivo troch ferskate wille is netkwantitative> 6ar krekt te fergelykjen allinne nei it type of ,edrach"

  :ilens> it gedrach fan yn dit oan,elanget oan de ferliking fan 4e kr?ft fan langst6eoar type of hichte hiel goed as de ferlikings fan gl)ns fan ferskillende kle#ren of de

kr?ft fan ferskillende toanen" :ylst wy witte wize sels 6ei in hiel lytse ferskillen yngl)ns fan twa neistlizzende sa4n oerflakken 6ei wissichheid dat is lichter troch twa asde oare> en witte opjaan goed op itselde hege notysjes 6ei relative feiligens> dy4t 6ear of lûder sw#rd> it oardiel yn dit respekt is tige dreech as de kle#r fan ûngelikenseteJt##r dat klinkt ,inne fan ûngelikense hichte" ;ar it gen9ch dat Bl#e follehelderder of tsj#sterder as read> in hege toan ferswakking wie folle sterker of djipperas> it ûnderskie fan 4e sterkens is #nG#estiona,le"

  56dat gjin ien twifels> 6ar> ien ,la#> dat is tige dúdlik sicht,er> helder te roppen>as in reade> dy4t 6ar krekt sjoen ,arsten út it tsj#ster> of in a6per te hearren lege toante nea6en swakker as in útset heech" Hjirnei ek in protte in savory skûtel lûkt inke#nst wille> in oar o6keard ,esletten foardat 9fhinklik fan hi6 dit of dat ,eslút 6ear as s#,sydzje@ en o6dat de winsk foar in soarte fan wille 9f6?de troch syn d#rationtydlik> ga# ko6t dat ga#> dat soarte fan as de 6earderheid fan kr?ft"

  ;ei de earder ,esk9ge skatting fan 6ear en 6inder yn graad of yntinsiteit fan willeen pine> gjin echte 6aatregel w#rdt jûn de deselde> wat soe a#to6atysk dat net litteopjaan allinnich oft in wille of pine is altyd sterker as de oare> 6ar hoefolle sa follede iene as de oare is tiid> of hokker part fan in opjûne dikte wille of ûnnocht nei inienheid as ûnderlizzende kr?ft graad fan wille of pine hat" 5p in o6fang 6earteoretyske as praktyske ,elang is ,rek oant no foar nocht en pine@ 6ar it is hope def#ortgong fan psychophysics nei troch deselde in hiel 6ienskiplik ;aUprinzip foarsensaasje hat te finen dat de útwreiding d?rfan nei nocht en pine noch sil te finen> 6ar se wienen net sa fier dúdlike aspekten yn dizze respekt al presintearje@ d?ro6> wylsthjir ,eholden it konsept fan in kwantitative relaasje t#sken ssertiveness ferskatekr?ft fan nocht en pine alge6ien> o6 fierder disk#sjes op sa4n wissichheid 6ar kin netw#rde ,espr#tsen" <k hat net jûn de eigentlike ferlykjend 6aatregel fan wille ofûnnocht> as krekt allinnich de skatting oft 6ear of 6inder> oft groei of te,ekgong>ynteresse foar it gr#tste part fan 4e saken w#rde ,ehannele yn de folgjende"

  8wierrichheden fan deselde soarte as de kwantitative ferlikings fan wille as de6is6oedigens steane sels> foarko66e as l#st 6ei ûnnocht w#rde ferlikekwantitatyf" n dizze respekt wy net ,esk9gje ús te ni66en in ,ytsje pine yn 4eoankeap as it ko6t ús in gr#t langst6e ,y alle nocht en pine fan súkses yn ús planneno6 wage op> en faak ferskille t#sken ekwivalinten fan ,eide> lykas 6oatte 6ar ek 6eikin fergelike kwantitatyf ûnnocht@ en wy sille> alge6ien spr#tsen> as ekwivalinten fannocht en pine hawwe te sjen w?r4t allike sterke dri#wfearren 9fhinklik yntsjinoerstelde sint#gen op hokker La#fwerke ,inne yn ,ar te w#rde di6ensionedneffens harren effekten"

  roliferation fan wille kin ea de winsk fan propagating it ûnnocht fan de folgjendekritearia w#rde ,esk9ge as lykweardich oan it fer6inderjen fan de pine en

Page 92: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 92/188

fer6inderjen"

  !t ,ew#st ynstinkt giet krekt likegoed foar de doelen fan f#ortplanting fan wille asin red#ksje fan pine en krekt as in soad tsjin de red#ksje fan wille asfer6annichf)ldigjen fan ûnnocht" De ideen dy4t wy tsjinko66e fer6annichf)ldigjenfan wille en dat wy 6oetsje red#ksje fan pine> ,eide pri#wt it idee dat wy tsjinko66e

delgong yn langst6e en dat wy 6oetsje fer6annichf)ldigjen fan pine> dy4t ,eide ,inne #npleas#ra,le" D?rnei> ji6 nedich regels en wetten dy4t ,inne 6ienskiplik foar ,eide ekwivalinten> 6ar prate allinnich 6ei respekt foar ien"

  F#ortendaliks easer as dat der is in yntinsive ,edrach fan wille en pine> ik kin dat> isder in wiidweidige> útsein fansels in genot fan twa kear de perioade is twa kear sagr#t as de trochsneed of #nifoar6 fan si6pele d#ration> as in dû,ele gr#t tal 6inskenoer de hiele twa kear de gr#tte fan it ge6iddelde of gelyk oan it ienf)ldige nû6er"

  8a kinne wy sizze dat . apels ferspraat 6ei . ,ern ,inne ,y steat fan prod#searjen .

kear safolle wille> as ien appel> ien tawiisd> E dat> as in 6annichte fan yndivid#enwatching in le#ke spektakel> en elkenien kin 6oat itselde as hawwe foar eagen detotale winsk deselde elk is kear sa gr#t as de winsk yndivid#@ en as 6en kin pratefan in 6ear en 6inder fan wille> 6oat 6en ek w?ze kinne o6 te sprekken fangelikense s6eitsje" ;ar as de winsk net lyk t#sken de ferspraat 6insken> as is itgefal fan de realiteit yn it alge6ien> de totale ,egearte is kear sa gr#t as detrochsneed wille elk@ hoewol4t de kri6p fan de ge6iddelde al intense graad isfereaske" Hjirnei> 6ar al operaasjes dy4t kin 6akke w#rde 6ei n#6erike wearden>kinne ek 6eitsje de <Jtensions6aUzahlen fan wille en pine"

  ;ei respekt foar foarige regeljo#wing> de folgjende tige alge6iene fragen kinneopheffe> dy4t ik nea6 de wr)ld kwestjes fan wille en pine> en> noch 9fsjoen fan deferwizing setting de ,etingsten fan wille en pine oan dy fan goed en kwea> h)ldenharren ,elangstelling> 6ar sûnder dizze ,etingsten red#ksje soe net tastean harrenfer,ining 6ei de ,elangen dy4t fertsjintw#rdige troch de ter6 sirkel fan goed en kwea>werkenne" =oartsein> it is de 6east alge6iene fragen fan nocht en ûnnocht ekono6yyn 4e wr)ld@ en it 6oat tagelyk de fragen oer d?r4t it kin ea hannelje yn skelen t#sken

 pessi6is6e en opti6is6e> w#rde for6#learre 6ear na# as wy ,inne wend o6 tefinen"

  l" D?r4t de ,asis ,etingsten fan wille en pine de wei dat de so6 fan wille Sas prod#ktfan yntinsiteit en o6fangN troch de tiid en ro6te is lyk oan de so6 fan de pine> ofopwaacht tsjin de so6 yn it gehiel no66en oer de oare > n koarte tri#we sels hieleekwivalinten fan wille en pine@ yn it gefal> 6ar net wat lizzeC

  (" s op 4e ferûnderstelling dat de so6 fan wille as pine is faria,ele 6ei tiid> nochnet de ferh)lding fan ,eide konstante of groeiende in njonkelytsen gr#ttereferh)ldings as de oare> of it l?st fynt in alternating opko66en en fal fan in tsjin4 eandre yn styl plak dat periodyk altyd jo#t it gelikensens of in ,eskate ferh)lding fanharren X#anta op 4e nij"

  *" s spoaren deselde relaasje fan wille en pine> dat is de hiele fan tiid en ro6te> enfoar elk skepsel útgeande fan in d#ration oer de siel nei de dea@ of ,li#wt in part fan

Page 93: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 93/188

de w?zens yn 4e hiele ,y in neidiel of foardiel tsjin4 e oare"

  +" :at is de earste steat en dat de definitive steat fan de wr)ld as gehiel en ityndivid# yn it ,ysûnder as oan harren nocht en pine ,etingst@ of> sa fier net tesprekken fan in earste en l?ste steaten yn in wr)ld sûnder ,egjin en ein> wat ,etingstis o6 itselde tinken as approJi6ated> de fierdere ien neistri,,et syn steaten yn tiid

te,ek of oanfallers"  s de 6east essinsjele ûnder de foarige fragen hat yn alle gefallen> de earste te

 passen as al 6ear of 6inder foaroardielen troch harren antw#rd> it antw#rd op 4e oare>w#rdt al jûn oan it diel" <n wis is it in saak fan gr#t ,elang@ want> as it transpires datde hiele kin net 6ear wille as ûnnocht fan tiid en ro6te> sa soe in tiid op 4e kosten fanoaren> in persoan kin w?ze ,liid op kosten fan oare 6insken> of op in oare tiid fan syneigen li,,en" De ivige lok sels koe allinne w?ze it ekwivalint fan in gelikense hel fanit Da6ned of efterút deselde ivich steat fan ûngelok" ;ar as sels nedich 6ear pine aswille yn syn> sa soe elke winsk te kleien alle lok yn 4e wr)ld> o6dat it soe w?zeo#tweighed troch it ferlet troch 6ear pine> ellinde> en it soe west hawwe ,etter as sa4nskriklike wr)ld net ,esteane> as is it sicht fan it pessi6is6e yn feit"

  !t is 6ienskiplike grûn no in protte w#rdt nige nei ,esl#ten dizze fraach neffensharren winsken of religie#ze $or,egriffen sûnder 6ar te ,ringen dat sa in s#,jektive

 ,eslút ek" 564t der soe allinnich op de winsken fan de 6insken> sa er graach de pestea woenen f#ort út 4e wr)ld> en seach dat kwea is yn feite sa koe ek in net winskeantw#rd nei de earste wr)ld dei ûnder de ûnheilen> dat hy 6oat oanni66e" <n 'odhat ienris talitten ûnnocht oer de winsk yn 4e wr)ld> sûnder dat wy ,egripe de redenfan dit rjocht> dy4t wol te lizzen syn sjoen ,eide@ja> dy4t likes ,esl#te want sels 'odtwa en twa kinne 6eitsje fiif net út as net prod#searje in like sterk 6etafysyskeûn6ooglikheid wille sûnder itselde ,edrach fan pine> is wat soe net de wei hinderjen'od> de ivige langst6e de goede> de ivige ûnnocht kwea z#z#erteilen as einigelading" <n dat kin gen9ch foar in protte teologen te sykjen sels as in needsaaklikelykweardigens fan nocht en pine yn> 6ar it kin net foldwaan in oar> dy4t wol al syn6aten it #lti6e lok" <n sa jo wierskynlik fine gelegenheid foar skeel> 6ar gjin ,eslútyn dizze wei"

  !n filosoof kin 6aklik w#rde ,asearre op de folgjende p#nten fan karakter yn it

foardiel fan 4e needsaaklike lykweardigens fan wille en pine" :ille en pine ,inne ynferset@ 6ar oeral /op tsjinstellingen yn fa6ylje" 8a> de positive en negative n#6erikerige> de positive en negative stroo6> de 6ooglikheid fan ,eweging yn ien rjochtingen it like gr#tte ,eweging yn 4e tsjinoerstelde rjochting" a> as de wr)ld 6en steltûntstien út in ûnferskilligens ,etingst> sadat se koe net e6erge oars en kin net ,esteanoars as sa dat tsjinstellingen> ynkl#syf wille en pine> ,arde yn ekwivalinten út elkoaren ivich hieltyd wer fa6ylje"

  <n grif> as de eask fan in ûnferskillige pri6itive steat fan 4e wr)ld wienen korrekt>de konklúzje soe w?ze korrekt" ;ar de ,etingst soe echt goed> soe nei alle gedachten

nea hawwe in echte wr)ld ûntstie" !s it net earder o6dat ûntstie dat wie fan deselde6ooglike tsjinstridige faktoaren it ien dat wy 6iskien nea6e de positive> fan 4e 6iet9f oan in echte oerwicht tsjin in oar en ,li#wt yn ivichheit> en 6ar tiid en plak> in

Page 94: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 94/188

red#ksje of in stap te,ek> 6ar gjin totale 9fskaffing troch de oareûnderfinings" Fansels> der ,inne safolle negative as positive getallen neffens it

 ,egryp> 6ar der ,inne noch net yn in feit as in soad teld@ de tafoege fig#eren ,inne6e#nsterlike oergewicht tsjin de s#,tracted> en der ,inne #nspeaka,ly 6inder sk#ldas posityf kredytpost" Fansels> 6ei op elk ,eweging ek w?ze aktearjen yn konsert 6ei

deselde gr#tte yn 4e tsjinoerstelde rjochting ,edoeld> 6ar nettsjinsteande dat deseldethinka,ility circling alle planeten yn deselde rjochting> wy nea6e se it rjocht taharsels en ni66e o6 de sinne> en alle dielen fan4 e planeet dielni66e oan dizze

 ,eweging troch allinne lokaal in part fer6inderjen itselde troch harren eigen ,eweging in ,ytsje> foar in part yntinsivearje" 2o fansels hat echt alle planeet yn ienhelte fan syn rin o6 de sinne de tsjinoerstelde rjochting as yn 4e oare@ 6ar dy4t wol tesizzen dat de tsjinstelling t#sken wille en pine is fergelyk,er earder 6ei dit as itsoarte fan tsjin ,eweging" <lke ûntwikkeling ek kinne der wis fan w?ze> se ienrisferhege> ,inne like goed nei foaren traced te,ek as yn tinzen@ noch de wr)ld is altyd

ûntwikkele op it gehiel> yn deselde rjochting op> en nea jo#t in ,ern wero6 yn 4e6e66eskirte> de plant yn it sied> in folk oan syn oarspronklike steat wero6> as net6ist parsjele regressions" De ferliking fan nocht en pine 6ei positive en negativeelektrisiteit 6ar ek jildt op oare plakken yn de 6east fûne6intele aspekten net>hwero6 scoe er ni66e as nei de lykweardigens" 8a kin net w#rde posityfgelektrificeerd in liche6> sûnder dat in oar yn syn direkte wyk is negatyfgelektrificeerd> of it ferliest syn posityf elektrisiteit" By tsjinstelling> in persoan kinw?ze lokkich sûnder syn neiste d?ro6 is ûngelokkich@ ja hy kin 6eitsje lokkich trochharsels d?rtroch wint wille> en sûnder in detecta,le ra6p foar noch 6ear steanfolget" ;ocht it w?ze foar in fer,#rgen relaasje> dat kin op syn 6inst w#rde inferredtroch analogy 6ei de elektrisiteit"

  Los fan alle analogy 6en soe wolle sizze> dat wy kinne fiele wille ,y al allinnichyn oeriensti66ing 6ei syn tsjinstelling 6ei ûnnocht@ en it is wier> it langer it waarwie 6in> de 6ear wy genietsje fan it goede waar@ de 6ear wy honger ta6tearre> de6ear wille joech ús de stilling fan itselde" <lke L#st ,oarne ,l#nts oan alle troch de

 perioade út> en t#sken ynsidint pine fynfielligens w#rdt ferhege it wer" ;ar dat isnoch net ,ewiisd> dat wille koe ea ûntstien tsjin ûnnocht inkeld yn tsjinstelling en ynoeriensti66ing 6ei de opposysje@ en lato ferskilde in gefolch en in selsE6akkeynh)ld" !t kin s6aakvol ús wat sûnder ús prea#n wat fo#t> in ke#nstw#rk as likefolledat displeases ús in andres@ en nei alle gedachten wat 6eie sprekke fan in tiid doe4t hyhat altyd west> of op syn 6inst hiel 6east lokkich troch"

  5p it l?st kinne jo 6iskien wol o6 de fûne6intele lykweardigens fan wille en pineoan in psychophysical hypoteze" 8tel> ,ygelyks> is it gesellich te gleon op groei> pineen ferlies fan =inetic enerzjy fan 6oasje E" !n hypoteze dat hat koartlyn is echtf?stlein E sa soe yn oeriensti66ing 6ei de ,ekende wetten fan ,eh)ld fan enerzjy> ynfeite> wille en pine ko6pensearje foar alle tiid en ro6te> en de wille fer,ûn sels trochfiere relaasjes yn in plak en op in st#it 6ei de pine fan oaren yn oare plakken en yn

tiid" ;ar 6yn 6iening tsjinsprekt de ûnderfining fan dizze hypoteze" 7ichter,y de ,ank de li,,ene kr?ft> w?rûnder de psychophysical hiele liche6 ni6t 9f> 6ar ,ringtyn 4e sliep gjin pine@ en de 6east gewelddiedige fûle opwining kin krekt likegoed

Page 95: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 95/188

w?ze #npleas#ra,le as pleas#ra,le" <k is der in hypoteze oare ge,oaden> dy4ttsjinkaa6 gjin deselde tsjinstridichheden yn 4e ûnderfining> en oan hiel ferskillenderes#ltaten leads Sparagraaf 3$!!!"N@ 6ar wy litte psychophysical hypotezen kant opalles"

  ;ei alle foarige alge6iene oerwegings sa de earste wichtichste fraach en 6ei de

rest ,li#we #ndecided" 2o kinne jo sykje in ,eslút op 4e wei fan deûnderfining@ allinnich is de eJperiential lykwicht fan nocht en pine yn 4e wr)ld ta in6ear of 6inder vag#e en s#,jektive skatting> dat kin jaan in hiel oar res#ltaat>9fhinklik fan ien fan wichtichste o6tinken is 6ear op4 e ljocht of tsj#ster kant fan 4ewr)ld> en tsjin elkoar woech gewichten rûzings" Hart6ann hat sette tegearre 6eianerkennenswerte6 se ac#6en fa,ryk weardich leafde en skriklike folsleinens alles6akket de wr)ld eins as in 6inne> de pine altyd en noch ferskine yn oergewicht tsjinl#st" <n as jo ,iede elk it lijen fan 4e 6assa ellinde fan hiele klassen fan 6insken> de6assa ellinde fan oarloch> jierren fan honger en pest> de 6assa atrocities fan de

natoer yn it deistige striid fan de skepsels oan it ,estean> de tûzenen p#nten d?r4tliche6 en siel> sjoch> dit envisages dat ús in fysike of 6entale pine foar dagen> wiken>6oannen> jierren fan pest net wol saai> lykwols> eltse ,egearte d#lls ga#> de earder> itgr#tter is it> wy eltse X#elles l#st definityf w#rch w#rde> lykwols> in pine wy sille

 prate net w#rch@ as alle sets yn in heap> en it like sille allinne as wat cas#al en ,etiizjende oer en ferskine oer hoe4t jo 6oatte net pessi6is6e fûn yn rjochten" ;arder ,inne ek co#nterEoerwagings te 6eitsje"

  8oe nei alle gedachten de winsk o6 te li,jen yn 4e hiele opwaacht tsjin> as net dewinsk o6 te li,jen hiele A,erwIgeC !k kin ek al ik it feit net ûntko66e dat it ûnnocht

opdringerig z#sa66enh0#ft yn gr#ttere 6assa fan o6tinken> as de winsk@ 6ar sels6inske foar eltse hiele 7aler l#st> it ,eslacht in hiele 7aler rol 6oat te ni66en pine yn4e oankeap> it soe in falske ferklearring> allinnich de dellingen en dellingen rollenferwachte oan hjoed> doe4t it folk fan4 e 6inút> oere > deistich lean fan syn li,,enw#rdt 6east ,etelle yn gleonens l#st Di6es en st#orren" ;ar is dat net wierC

  Lit ús tinken út de gr#tte fan l#st> as de pine yn 4e ferskillende plakken fan dewr)ld> dy yn foar in read> dat troch in swarte conto#r line SordinateN op in nivofleantúch@ wy ,inne sparje gr#tte swarte ,erch rigen evenredige en sj#ch ferspratereade ,ergen tsjin en kin 6aklik w#rde nige nei h)lden de swarte hichte yn

oergewicht tsjin de reade@ 6ar it l)n t#sken de ,ergen is op lege hichte ,oppe it nivofleantúch> 6ar yn in predo6inant o6fang w?ze reade> en de so6 fan de reade hichten6ar gelyk of se sels kin net sloegen de so6 fan de swarten"n feite> is it ien fan de

 protte 6anieren d?r4t pine en wille net oan 6ei de ferh)lding fan in ienf)ldigetsjinstelling> dy4t wille ferdieling 6en is hiel oars> as de pine distri,úsje> en likefollekinst winne gjin echte res#ltaat"

  56 dizze ,esk9ging is ien yn it ,ysûnder dat> as al ûnnocht ,oarnen kin net w#rded#lled 6ei trochgeande eJpos#re sa 6aklik as ,oarnen fan wille> d#s plag#e ús folle6ear ,li#wende> dat w#rdt ko6pensearre troch it feit dat ,oarnen fan wille kinferfongen w#rde nei oer6jittich wille en 6atige t#skentiid 6ei hieltyd nije effekt eno64t wy sykje wille> echt fernijd sa faak as 6ooglik> wylst oanh)ldende ûnnocht

Page 96: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 96/188

 ,oarnen wy tsjinko66e relatyf selds#6e allinne tsjin ús wil en reden dat wy doggealles 6ooglik krekt te ko66en se" 8a kin pri#we alle dagen op 4e nij ien syn 6oarnkofje> al kin er net graach fierder hi6 as plag#ing hi6 fierder in kiespijn kin@ foar itgenot fan 6oarns kofje en hûnderten fan har har l#nch alle dagen op 4e nij 6ei wille>d?r4t 6ar in pear en se w#rde allinnich t#skenskoften pinige troch in oanh)ldende

fysike pine" 2o> dy4t graach sizze> dat de winsk foar in deistige w#rk> de winsk o6 teleaf> eare> de woldie ensfh ,l#nts yn in oare sin> as dat hja net kontin# ,ew#st>lykwols> ûnútp#tlike ,oarnen fan wero6ko66end langst6e lizze d?ryn" Fij)nskip>haat kin w?ze tige ,itter en tige ,itter gefolgen@ 6ar se ,inne allinnich deútsûndering> lykwols> de fre#gden fan leafde en selskip yn 4e reg#liere rin fan itli,,en ko66e" :at is sli66er as skande> 6ar der is 6ear eare yn 4e wr)ld as inskande" 7sjin tûzenen dy4t úthongere> der ,inne 6iljoenen dy4t verzadigd> en itfoarútsjen fan s?ding net allinne ropt ,ena66en de pine fan honger> 6ar o#tdoes it6ei wille" 'jin 6inske ,ang> 6ar hast elkenien hopet yn syn li,,en> en as hope wirde

scoe of net> d#s it draacht ,y oan de wille fan it li,,en" lle yn al de yllúzjes dy4t ,ringe wille> net 6inder s6eitsje dat der yllúzjes@ en de pessi6ist se ûnrjocht sweepsút it wetsfoarstel"

  De 6an h)ldt hi6 dwaande 6ei alle soarte> sa lang as er li,,et> en ,inne der altyd positive doelen lykas of is it te foarko66en of eli6ineren ,oarnen fan pine> wat erstri,,et nei it"Der ,inne lykwols yn it deistich wize fan li,,en #nspeaka,ly 6ear fande lytse doelen> de 6inske foar de dei ûntstiet ,erikt is net ,erikt> en d?r4t de 6inskedraait gr#ttere doelen> folle faker alle dagen in foarriedige stap as in stap te,ek 6eirespekt d?r,y 6akke @ net allinne te ferw?zentlikjen fan de doelstelling sels> lykwols>

6ar ek de foarútrinnend op de prestaasje yn 4e konsepsje> úteinlik gjin ûnderlingeoanpassing oan it yn4 e sin fan wille" s ik rinne in logarit6yske ,erekkening> danalle klassifikaasje fan in logarit6e wero6> dy4t ik ,esocht> ,egelaat yn it wetsfoarstelfan in ,ytsje heechst de dro6pel wille@ en sa 6ei it ien dy4t digs in ,lo6 ,?d> elkseadden> yn 4e sea6stress dat rint o6 in doek> eltse pinprick> koart> wat ,aan johawwe yn gedachten> alle 6ove> stap dy4t foarrieden fan ,eheljen fan itdoel" Hoewol4t no is dit heechst de wille dro6pel troch fierder troch de tiid fan ingewoane w#rkgelegenheid troch> foar eltse 6o6int is sa lyts dat it 6aklik ûntko6t ito6tinken en ûnth)ld> en kin inclined yn flash,acks op w#rkgelegenheid> earder inHing rezjy ferskine op 4e dro6pel as de dro6pel fan wille yn it@ 6ar jo kinne ek neialle gedachten w?ze ,ew#st dat ús ge,rûklike winkels earder as it nivo dat wy nea6eûnferskilligens> krije ús steat fan geast> en ik ,in op syk nei in feit dat as in wichtigefaktor fan 4e wille fen it li,,en" Fansels> kinne wy w#rkje ,inne te soere of fierwearzgje ,arri?res of wy ,inne twongen o6 te w#rkjen foar doelen oare as> ofûnt,rekke yn iens#6e opsl#ting op w#rkgelegenheid" ;ar dat is net de regel@ wantkrekt o6dat dat soe ,ringe in ûnnocht oergewicht yn 4e wr)ld> de wr)ld hat opsettenyn gr#tte halen op it tsjinoerstelde" o sjogge in 6ason of 8teinklopfer oft hy 6akketit te w?zen te soere> en as er fynt 6oaier as de w#rkdei foar snein> hy soe ga# fine útwat er soe ferlieze as alle dagen 6oat snein" <k wolko6 feroaring fan w#rkjen 6eifrede is folle faker as w#rgens of ferfeling" 8wierrichheden har pine effekt isfor6oedsoene net direkt troch it foarútsjen fan oerwinnen se> ko66e 6ar ko6selden

Page 97: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 97/188

yn 4e rin fan it deistich w#rk> en se ,inne oerwûn> de foarige pine w#rdt ,ena66enko6pensearre troch de ,lydskip fan oerwinnen" !t w#rk dat 6en docht foar oaren isnet dien hast altyd op deselde tiid foar hi6sels@ ja dat leit yn ien fan de 6easteffektive =oerfer fan wille ekono6y yn 4e wr)ld> dat it doel fan it yndivid# yn de6aatskippij earder 6eet ,efoarderlik as skoatteltoets en interlocking> en d?r4t op4 e

 ,?ste 6iddel yn dit fer,)n is noch 6ist> de Mo6pany rjochte 6ear en 6ear itseldefoar"

  <n lit ús net ferjitte oer al de winsk dat rint it wiene op in 6atige nivo troch dewr)ld> en top wiist de deselde as dy ,inne noch te ,esk9gje" <n wat der ,art 6ei 6yalles" !n fle#rige jûn yn sosjale fer6iddens> de werjefte yn in 6oai en prachtichgesicht> de earste kear de jonge leafde> it gefoel fan witten yn ,lydskip en fertriet 6eiien of in ien dy4t 6e6 gelok> de ,lydskip fan 'astfrij in gr#tte gift of te jaan de =rysteve> de prachtige opfettings fan in reis dy4t /aphaelsche 8iJtina en Beethoven syn Mlyts 8y6phony> en whatnot noch@ ,oppe alles in dúdlike gewisse en it ,ew#stw?zen

yn 'ods hannen te stean" !t soe in skande as in wr)ld net ,estean 6ei dit alles"  =inne wy no ek 6ei foarige 9fwagings de pessi6istyske werjefte net weerlezen de6earderheid fan pine oer wille yn 4e wr)ld yn folle strangens> of sa de sharpnessdeselde 6itigate karakterisearre en ferdigenje harren ienEsidedness" !k werhelje> deeJperiential ,esk9ging is te dreech o6 f?st te stellen foar ,epaalde" 2ei al itfoargeande oerwagings> ik ,eken> dat wol oan 6ysels faak lykje as oft alles no66enyn al de pine> 6ar troch hiele A,erwIge> en hoe ik freegje o6> dat it liket it 6eastkrekt> wylst hy kin noch genietsje as it li,,en > ;ar stel dat echt wiene sa> sa> dat isde wichtichste fraach d?r4t it 6oat oanko66e ús ,esletten noch neat 6inder as 6ei in

 pessi6istyske sin"  ndie> wy sels 6ear as de fraach fan 4e ,esteande ,etingsten fan wille en pine teynteressearje de fraach fan oft en yn hokker sin> de relaasje t#sken de f#ortgong fande tiid> dy4t wy gean sels feroarje@ en wy 6oatte kinne oanni66e dat de rjochtingko6t foar it ,etter út 4e 6inder> en wy geane troch it hiele lijen troch it waard ekallinnich gean te 6jitte 6ei it trochjaan fan dizze wr)ld> in lokkich l?ste steat> d#s wykoene ússels in no #nsatisfactory steat as regards syn fer,ettering en it foarútsjen tesetten op syn doel"

   2o de wr)ld is net stean noch> en it is wis dat> sa fier as de feroaring d?rfane6anating fan ,ew#st dri#wfearren> it ,art oan 4e ,oarnen fan pine foar ,esker6jenen it fergr#tsjen fan de ,oarnen fan wille> opheffing en fer6indering@ dochs hjiryn hatin s#,stansjele foardiel ,oppe de ûnnocht tefoaren de winsk fan 4e iene soe tinke dat>as ek de pine earstoan h#rd A,erwIge> l#st úteinlik soe krije de earste h)n" :ylst

 ,eating ûntel,ere ,esykjen te fer,etterjen de steat fan 4e wr)ld> fail of liede sedwalen@ 6ar se ,inne> alge6ien spr#tsen> ,lea# oant se lang o6 let slagget 6ar> engjin s#kses is 6ar de stap nei in nij súkses" %sef#l as fine ke#nst perfeksjonearjenharsels yn dizze sin> in útfining altyd hat de oare en de wittenskippen altyd ,iede defoarútgong nije aids" 2o hoewol4t de kostú6s fan it yndivid# 6ei de kostú6s kinneoaren ko66e yn konflikt> 6ar ,oppe alle yndivid#ele kostú6s 6akket ek in 6earalge6iene kostú6s contends dat al dy konflikten ko6pinsearret foar foardielen fan it

Page 98: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 98/188

wolw?zen> lok di steat 6ear en 6ear" n dizze sin> is it dat yn 4e rin fan de tiid E 6enferliket allinne gen9ch lange perioaden en foldwaande gr#tte kea6ers E perfektereligy en 6oraal> wetten> oerheden en 6aatskiplike ynstellings 6ear en 6ear en 6earfolslein fierder oer de ierde fersprieden"

  ;oatte wis> de ynfloed en w#rk fan 4e w?zens nei fer,etterjen harren ,etingsten

troch efterút ynfloeden út it ûn,ew#ste nat#er giet gehends de ,al)ns w#rdeûnderh)lden> sadat de fer,ettering koe net f?ststeld w#rde" ;ar krekt oarso6> ingr#tte teleology fan nat#er> of wy sizze te haegje de eitgeist> in ka#saliteit dat yn desúksessen slút as teleology> w#rket h)n yn h)n 6ei de a6,ysjes fan de 6insken" Hoe6essy kinne ,inne rated as de saak fan it ,egjin 9f yn@ 2o gean de sinne en 6oanne>op 4e selde tiid as in klok> lykas ljocht en de earste en ferkwikkende waar6te ,oarnefoar in ,j#ster,aarlik ,la#we of stjerrehi6el hi6el ,oppe de holle fan4 e 6insken> enoarso6> de 6inske rjochte en regissearre alle skepsels hieltyd 6ear in ,loeiende

 ,estean ûnder de jûn kli6atologyske en pleatslike o6stannichheden> en hat de striid

o6 it ,estean sels allinne 6ar oan geast> de ,?ste útrist te litten sizze it plak"  s jo freegje dan w?ro6 it noch net ,rocht fierder nettsjinsteande dit departingaltyd yn deselde rjochting oanstriid ta fer,ettering foar de wr)ld fan hjoed> sa dat jokinne w?ze twifelje sels noch oft L#st oft pine lizze> of kin sels oanstriid nei it l?stenoch te ,esk9gje ,ena66en> sa kin antw#rd dat 6en koe freegje oan alle p#nt oandat de wr)ld is in ,erikte sels witte w?ro64t it noch net der fierder te w#rde pleatst>dat sil krekt w?ze dat se fierder 6en sjocht wero6> as wie fierder wero6" De kr#sing

 p#nt fan 6ear pine te fiele as 6ar kin foar eltse stjerre,yld as foar alle skepsel yn it ,ysûnder in oar"

  De pessi6ist fine fansels troch al it net slein> 6ar oer te ,eswier earst> dat as in6inske is altyd op syk te iepenjen nije ,oarnen fan wille> is it allinnich o64t erstadichoan d#lls tsjin de )lde> ek op kosten fan <6f0nglichkeit foar it )lde is reseptiveoan de nije@ twadde> dat lyk as de foarútgong fan de 6insklike ,eskaving> de ,oarnenfan wille 6#ltiply en ferheging> tagelyk de pine ferheging en ferheging> sa lit deevezZ steat fan de )lde net 6ei in 6ear ûngelokkich> de ,eskaafder net 6ei inlokkiger> ,etize 6aaie> tred> dat wy sjogge as de h)n lizzende tsjinslaggen asfoarútgong yn de fer,ettering fan 4e ,etingsten> sykje wero6 yn de tiid" =oartsein> datalle 6#oite o6 it fer,etterjen fan de steat fan 4e wr)ld> is it ek net helpe> as te h)lden

de )lde relaasje t#sken wille en pine allinnich yn in nije foar6> in nije ûntwikkelingfaze erect@ lykwols> soe sels worsen sûnder dizze efterfolging fan steat" <n wa dochtûntkenne dat ,eswieren dit ,ill rt 6oast dragen"

  %ndert#sken> ,inne der> as al wero6roppen> ,oarnen fan wille> tsjin dat 6inskennea d#lls> 6ar oan dat er altyd jo#t periodyk 6ei nije frisheid> 6ar foarsafier4t it d#llstsjin ,oarnen fan wille> it is krekt info f#ort as se foar in part gr#tter troch ,oarnen>foar in part hegere wille w#rde ferfongen> en de nije ,oarnen fan pine dy4t conj#redop sa dat> hoewol4t 6akke yn ste#rings en inhi,itions fan nije ,oarnen fan wille> d?r4t6en 6ar net te sizzen dat se 9f,rekke deselde en ko6pensearje" <k nea6e dizzeferste#ringen en inhi,itions troch de pine dat se wekker> sels sa 6achtigedri#wfearren út te heffen se> de 6ear se ,inne@ yn de aktiviteit dy4t ,rûkt w#rdt o6

Page 99: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 99/188

6ei sels in ,oarne fan wille> in oare yn it foarútrinnend op 4e einige opko6st en yn ditselsEynh#ldiging fan wille" <lke stap te,ek yn de fer,ettering fan 4e ,etingstenúteinlik kin allinnich w#rde ,esk9ge as in nij ,egjin oan4 e gr#ttere fer,ettering"

   2o> fansels> dat it tydlik en lokaal hie sa4n 9fkearige> 6akket it dreech o6 lûke in ,eskate konklúzje út de ferliking fan de eardere en hjoeddeiske tiden foar de hiele

tiid@ 6ar feiligens 6oat groeie hieltyd gr#ttere perioaden en ge,ieten rekkenferliking" <n ik tink dat gjin ien kin fine de tiid fan de stilt h#zen fan 4e k#lt#er

 perioade d?r4t wy li,je hjoed> en de steaten fan de hjoeddeiske 8avage> ni6 ús wero6nei dy tiden> z#rAckz#wAnschen foar ús k#lt#er steaten of ree o6 hannel oarsaak" !t iswier> in rûgere steat is net needsaaklik in #nglAcklicherer> 6ar as net fiele sein elkdy4t alge6ien spr#tsen de groffe steat 6inder ,etingsten fan lok> 6ear fan it lijen>ynkl#syf> as de k#ltivearre> d#s dat soe net sa leaver ,esletten ,lank> en jo kinneo66ers sizze> 6ar net ,ewize dat dit wie 6ar in yllúzje fan súkses> en kin net sizzedat wy leaver de tsjintw#rdige steat> want it is de hjoeddeistige flat@ =rekt oarso6> de

6inske altyd giet út 6ei syn winsken oer de akt#ele steat> en dan kin ek nei allegedachten ienf)ldiger steaten wolle wero6> 6ar allinnich foarsafier4t it tagelyk inidyllysk> har6onie#ze 6ei nat#er stelt@ wylst de pri6itive ,etingsten fan de 6inskendat krekt ,inne yn striid> as harren lot is earder in konstante striid 6ei de nat#er"

  !t soe w?ze op al n#ver> want alles is ,egriep yn 4e wr)ld> kennis en feardichheden>in progress doe4t de folchoarder d?r4t de pro6oasje is te dwaan 6inske l?st yn allesfan dit> soe oph)lde op deselde ,oargerlike st)n> net yn4 e strea6 fan dizze foarútgongsels 6ei einginge> oftewol de steat fan lok fan 4e 6inske" ;ar doe4t elke nijef#ortgong fan de deselde nije o,stakels tsjinkaa6> w?r,y in part wero6 strea6t

w#rde feroarsake oan de hiele rivier 6ar f#ort 6ei it op"  %nderwilens> wat kin adressearren de pessi6ist opti6ist as it lang o6 let ropt

 ,eswieren as folget tsjin hi6"

  Hawwe ji6 sin> dat as jo wolle o6 in stap foarút yn 4e sin fan tani66ende wille of9fni66end pine foar ûn,epaalde tiid foar de tako6st> jo hawwe de winsk ,ackwardûn,eheind waning> tinke de pine ûn,eheind groeiende@ 6ar is wero6h)ldend net jo>te tinken út de wr)ld 6ei ûneinige ûnnocht ,eginning en troch eons 6ei in kolossaleoergewicht 6ei pine ,lea# rinnen foardat deselde hat ta de hjoeddeiske a6per

ferneare steat fan 4e wr)ld troch de stadige delgong" ;ar soe sels tajaan dat ik nettajaan> dat it sil w?ze 6ei de wr)ld stadichoan ,etter nei 6yn dea> en de oerli,,enennei 6y gewin d?rfan hawwe w#rden wat helpe 6y as ik hawwe gjin diel yn dit Betters nei in ja66erdearlik r#n li,,en > Foar 6y> dizze wr)ld wie altyd ear6> en dewr)ld sels is in sli6> dat der gjin ,etter :ill it foar gen9ch 6insken"

  %nderwilens> de earste konklúzje 6en wol ea ticht foar ûn,epaalde tiid te,ek> perse hat gjin ,inende kr?ft> o6dat it kin asy6ptotically op ûn,eheind in n#l wearden ofeinige wearden sûnder heechst it troch in posityf of negatyf rjochting in ,ytsje foarútof efterút@ d?ro6 6oat te,ek neistri,,e foar ûn,epaalde tiid> net te liede ta in

ûneinige ûnnocht groei fan pine of in delgong yn honger@ 6ar kin earst it sicht te,ekyn de hiele doe noch lykje de fraach@ foar de skepsels stiet út yn alle gefallen dit ,eswier troch sels> sûnt se ko66e 6ei in einige graad fan wille of pine yn ,estean

Page 100: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 100/188

allinne yn in einige tiid> dat wol sizze w#rde persoansrjochte út de alge6iene ,esteanút@ allinnich de ,al op it 6?d fan harren tako6st ,li#wt hjir@ en ,elide 6ei ús> san#ttich en nedich kin w?ze ús oerwagings sa fier o6 oan de ieneEsidedness enoanfallen fan pessi6is6e> ,eat se 6ar tsjin it earste diel fan it leverjen fan de ,al 6eirespekt foar it ferline fan 4e hiele net troch> en set tsjin4 e twadde> as oan de tako6st

fan de skepsels> noch net 6akke" s wy ,inne 6ei ús co#nterEoerwagings gjin eind?r" Der ,li#wt ien l?ste stap> dy4t liedt fansels út it fjild fan ûnderfining op it 6?d fanit lea#we> 6ar dy hawwe koartlyn 9f6akke alle perspektyf yn 4e fierte en hichte> enwie op de d?ro6 6akke fan it ,egjin 9f" De pessi6istyske werjefte nacht kin dizzestap nei de dei werjefte net allinne docht dit net allinne d#orret wero6 hjir wer> netferdigenje> se krekt net dwaan 6ei"

  ai> seit de pessi6ist> want jo kinne net wjerlizze ûnderfinings 6y> ,inne jo ,esykje it 6ei lea#wen yn it ,la#" <n yndie> it pessi6is6e fan 4e nacht werjefte en itûntkennen fan in lea#we dat giet ,oppe hi6> hingje tegearre fansels" %nderwilens>

lea#we yn 'od en de Hjirnei> en d?r4t de wr)ld troch a6,isje#s> heechste en l?stedoelen 6ar gjin lea#we yn 4e ,la#we> er ek fynt likefolle opti6istysk oanspraken synre6anded stipet yn Day werjefte" ;ar it ,lykt hjir oan it teoretyske foardielen fan deDei en de praktyske dan dat ús fan it ferlet oan pessi6is6e s#cc#6,ing> ûntsetten> endat kin in handige prinsipe fan lea#wen Schap" !3N sels ,ydrage oan stypje it"

  !t ding is der ea in 6ear alge6iene li,,en oer it li,,en fan it yndivid# en in ierdskefan it yndivid# oan it li,,en fan dizze wr)ld> sa de wr)ld kwestjes fan wille en pinekin ek 6akke w#rde 6ei respekt d?r,y> en allinne foar safier 6ei konklúzjes út watwy kinne ûnderfine yn ús ,eheind li,,en fan dizze wr)ld> sil w#rde antw#rde as wy

sjogge yn hokker ,etsj#tting de feroaring fan wille en pine ,etingsten al dizze kant6ei ferlinging en ferheging fan de alge6iene ,etingsten fan it ,estean" De wr)ldfraach 6ar dat relaasje t#sken wille en pine ea ,estie yn hiel> en oft en yn wat sin is itoer feroaring falt foar de dei werjefte 6ei de fraach inoar> hokker soarte fan relaasjet#sken wille en pine yn is foar 'od> en hoe fier it foar 'od feroarings" :ant doe4t'od draacht al syn skepsels yn hi6> hy draacht al harren nocht en pine op it tagelyk6ei al it yn dy> dat w#rde kinne socht foar yn it alge6ien en hegere foarsjennings enrelaasjes t#sken it ,estean en de skepsels" ssets wy net neistri,,et no fan ús lege

 p#nt fan each> dy foarsjennings en relaasjes 6ei dúdlikens en wissichheid nei de

6east foarko66ende en heechste ge,iet fan 4e godlike li,,en yn it> sa ús ,inneoerwagings as folget yn stipe fan lea#we oan ,ids dy4t net yn 'od allinnich ,etingstenin hegere wille as foar skepsels ,estean> 6ar dat de útwikseling en folgjeEtoanielstikfan nocht en pine yn creat#rely ge,ieten heart hi6 oan dizze ,etingsten"

  !k sjoch in skilderij allinne op de yndr#k fan 4e ferskillende rigels en kle#ren en synienf)ldige fer,inings> d#s ik graach tink it is in heilleaze tangle en 6ess" ;ar ik sjochit as gehiel> d#s ik kin gesellich in ,etsj#tting oan it dat jo#t 6y in wille dy4t ik kin netgean fierder as Haach de so6 fan it yndivid# foar hi6sels oppakt> en wylst net allinnede legere 6is6oedigens> de ynt#Otive út 4e soe e6erge Ml#tter fan linen en kle#ren

foar harsels> net o6 te w#rde d#tsen> 6ar ek de pine w#rdt o#tweighed dat koeûntstean út it ,egryp fan 4e ,etsj#tting fan g#on gr#tte dielen fan it skilderij sels> it iskrekt de rjochterkant fan it skilderij" n it alge6ien> is it nedich> as nei alle inoar de

Page 101: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 101/188

wille en pine ,etingsten> de ,ûtenpleats fan skient6e yn detail> sels de tsjinstellingenyn dizze respekt> o6 te ,erikken gr#ttere en 6ear ferskaat hegere skient6e troch" Deitselde as foar de ien dy4t krijt de fisy fan it skilderij yn hi6sels> jildt foar deke#nstner dy4t prod#searre it yn harsels" !t is net allinnich 6ei it skilderjen> is it 6eialle ke#nst w#rk dat wei" n stee fan it ke#nstw#rk 4e wr)ld setten yn stee fan de

ke#nstner en de task9ger tagelyk sette 'od> allinne dat er hat in 6ear ,innen relaasjeta de wr)ld ,eynfloede troch hi6 as de ke#nstner foar syn w#rk"

   2o fansels freget hi6 9f oft de wr)ld rjochts artwork ferlyk,ere> of wat seit ititselde> oft in rjocht fan ke#nst is in wiere fertsjintw#rdiging fan 4e wr)ld" !s der nochgen9ch 6inne ke#nst yn 4e wr)ld> 6ar net alles yn4 e wr)ld is ea in ke#nstw#rk" !t iswier> 6ar w?ro6 ,inne der 6inne ke#nstC 56dat de ke#nstner noch it gefoel fan allenocht en alle pine> dat sil ûntstien út de tsjinprestaasje fan syn w#rk> noch de kenniste ,rûken al fan 4e ,etingsten fan wille en pine> noch de 6acht fan al de doelen fansyn ynspannings hat" 6ar syn gefoel> syn kennis en kapasiteiten fariearjend fierder en

heger yn dizze opsichten> de perfekte ,inne syn w#rken@ de 'od fan 4e dei> 6ar presintearre yn dit fer,)n alle ke#nstners" <n as alles net op al in ke#nstw#rk yn 4ewr)ld> sa is net alles yn it ke#nstw#rk sels sokke" D#s de hiele wr)ld kin w?ze hielgoed as in 6east pleas#ra,le i6aging artwork foar in allEe6,racing en d?ro6 hegererelaasjes gedrage ,ew#st fan ,ew#stw#rding> sûnder te gedragen foar de s6elle enlege ,esef fan yndivid#en as dit"

  Direkte en alge6iene neiko66ende o6tinken liedt nei itselde ding" n feite> deoanstriid is earder al ,ew#st op syn eigen wille as pine> allinnich ,inne de ,etingstenfan syn eigen l#st> en hjir,y de tendinzen fan it yndivid# faak yn tsjinspraak 6ei de

winsk en de tendinzen fan oare yndivid#ele" !n hieltyd gr#tter ge,iet 6ar iendo6inearre troch syn gefoelens> kennis> feardigens> it 6inder kin tsjin effektentsjinko66e út it ,ûten en de gr#tter syn fer6ogen oan ynterne konflikten foar itgoede fan 4e hiele> dy4t it oerhearsket> d?r4t er lûkt nocht en pine> foar ,ringûntslach" 6ar troch de deselde tiid ferienet de 'od fan Day de hiele regio fan it

 ,estean yn en do6inearre> ,oppe yn alle skepsels"

  Foar de wille dy4t kin l#tsen w#rde út de ,esteande steaten fan 4e wr)ld> is der inwinsk te fergr#tsjen fan syn ,egearte> red#ksje fan pine> pro6oasje fan ,oarnen fanwille> opheffing fan pine ,oarnen> koart as aktive wille fan earst as te ûnderskieden

reseptive" De wille fan it jaan> dogge goed> genezing lichaa6like en 6oreleswakheden@ de winsk foar skepping prachtige w#rken> fer,ettering fan n#ttigefoarsjennings> ensfh hearre hjir" Boppedat> der is in nocht yn 9fwachting fan súksessa4n aktiviteit en> 6ar letter Ssjoch hjirûnderN w#rde ,esk9ge te ferheegjen de winsktroch de rjochting fan slagjen" 8els nei al dy opsichten> 6ar 'od kriget in stiging yn

 ,egearte oer al syn skepsels> sa lang as de lieding fan de skepsels sels yn dizzerjochting en de fer,ettering fan 4e ,etingsten fan4 e wr)ld 6ei de foarútsjen enrjochting fan s#kses is ,oppe harren yn gr#tte halen hi6 yn goed plak@ ea al synkostú6s en w#rk fan 4e heechste nivo ni6t dizze rjochting"

  :ero6 nei de tako6st> ynspylje op fragen> al w#rde ,rocht gjin feilich ,eslút wr)ldfraach wero6 oft en yn wat fielle de steat fan wille foar de hiele regio fan it ,estean>

Page 102: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 102/188

neffens ús werjefte fan 'od feroarings@ wy 6iskien tinke op it foarige> dat de winskX#ant#6 hiele ,li#wt konstant en allinne de ferh)lding fan syn ele6inten sil feroarjetroch it aktive winsk te ,efoarderjen ,oarnen fan wille en de wille fan foarútsjen fansúkses yn dit gefal altyd safolle a,ginge foar de 9flevering> as troch de súkses

 ,efoarderjen sels krige reseptive winsk of harren ,oarnen@ E =oe wy ek tinke dat de

steat yn de 6ear sa> dat it wie in ûnferskilligens steat sintr#6 h)lden t#sken wille en pine> of in steat fan lykwicht t#sken ,esteande wille en pine oanpak> sil ea neistri,,ewero6 is> hjir tsjin in sa gr#tter plezier overweights is ro6te> de fierder nei foaren>útsein dat dizze oergewicht asy6ptotically z#stre,e in ,epaalde doelen of in groei opin ,epaald doel D?rneist is ro6te" :a kin 6ar oft sa of sa of sels 6ear oars> wis te

 ,esl#ten@ wy litte se sa 'rin> en h)ld ús tefreden 6ei it finen fan gjin reden op defoarige yn alle gefallen dat de winsk X#ant#6 :orld as gehiel> dat waard folge trochwero6 of Foarút> 9fhinklik fan ûnderen going del de ûnnocht X#ant#6 E want watûnt,rekt yn dit fer,)n hjirûnder> sille altyd ko6pensearre o6heech of oproppe

oer,iede E te finen in alge6ien en net 6islearre oanstriid yn 4e wr)ld te fer,etterjen de ,esteande o6stannichheden"

  ;ar wat de skepsels ,inne ,el#tsen> o6 ,ringe ús ek fan it twadde part fan it 'oai>wy kinne> nei alle pine yn it ,egjin fan harren ,estean E en it hiele li,,en fan dizzewr)ld is ien fan har E oerwicht> sa ko6t nei Fort konklúzje op in tako6st li,,enfolgjende aspekt yn oan6erking"

  n de rjochting fan de foarútgong fan de ,etingsten fan pine ta sa4n wille> wynea6e se it rjocht rjochting> is ,oppe alles in tast)n fan tani66en fan syn ,egearte>yn it tsjinoerstelde fan 4e deselde ,etingsten> wy nea6e se it ûnrjochtfeardich> sa4n it

tani66en fan syn ûnnocht> dat is de kin fine si6pelste ,ygelyks yn de ferskatesúksessen> it krige> 9fhinklik fan oft 6en kin oplost w#rde yn in har6oanyske indissonant akkoard of heart deselde akkoarden yn o6kearde folchoarder" :at intsjinstelling t#sken de gefoelens fan foldwaning earste gefal en de twadde gefalûnfrede" !t is 6ar krekt ien foar,yld fan in alge6iene feit" s wy jin gjin twali,,enso6stannichheden fan 6insken> los fan syn ynfloed ,etingsten gelikense willeen pine dy4t ,efetsje foar hi6@ sa de nocht of ûnnocht sil oerwicht hiele 9fhinklik fande rjochter of de ferkearde folchoarder" n 4e rjochter res#ltaat> de langst6e fan4 eopposysje tsjin de foarige tsjinsin ferskynt ferhege sûnder dy pine koe w#rde ferhege

d?r6ei o6dat de tsjinstelling wie net der@ wy fiele net allinne de winsk fan dehjoeddeiske as ,etingst> 6ar ek nei it ferskil fan deselde út de foarige pine ,etingst6ei wille" n de ferkearde folchoarder> it oarso6 is it gefal" 2o> as de wr)ld wolsûnder pine kin net ha> as harren oanstriid is yn it yndivid# as hiele ,etsj#tting oanhechtsje de ûnnocht en ,oarnen fan wille earder yn rjocht as ûnrjochtfeardichres#ltaat> en sa te ko66en ta in wille sels" 8a is ek ûnder de rjochting fan> teferwachtsje net allinnich oer alle ro6te> 6ar ek hawwe alle tiid yn krús> de skepsels6ei plak ko66en> 6ienskiplike a6,ysjes yn dizze sin> it hjirnei6els as in gefolchfan dizze wr)ld yn it ge#nstige o6stannichheden fan de rjochter rige foar dizze wr)ld

w?ze" D?rta> 6ar noch ko6t folgjende tsjinprestaasje"   2et alle dishar6onio#s akkoard kin oplost w#rde troch eltse har6onic> 6ar allinnetroch ien dy4t los fan dishar6onic as hi6" 8els in 6inne konsert kin net w#rde

Page 103: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 103/188

for6oedsoene troch in goed skilderij@ eltse regio 6ar plichtet te har6onicter6inations yn hi6sels@ en as in fer6oedsoening fan 4e ûngelokkige M$ fan in

 persoan is net ,y steat o6 plakfine troch de lokkige inoar@ en der is altyd inalge6iene fer6oedsoening fan kwea> sa elkenien sil ferwachtsje ,ygelyks foar syneigen kwea@ te w?zen wis wat 6oatte wachtsje 6ear as it hjir en ,oppe dat> en de

ienige vora#ssetzlich foar,y sels 6inne troch 6inne yn it hjirnei6els te krijen tafersoening"

  n dit li,,en wy yndie faak tsjinko66e ûnrjochtfeardich gefolgen foar deyndivid#ele troch de rjochter gefolgen foar it yndivid# kin ûnrjochtfeardich foaroaren" ;ar as ús dei werjefte is rjocht> ferlinge en ferhege 6ei ús hi6elfeart nei ithjirnei6els ús li,,en sirkel> win in part fan de 6ear alge6iene en hegere relaasjes fandingen d?r4t dy konflikten ont,inden 6ear en 6ear> wy gean prate tsjin de 6earalge6iene en heger as ,etingsten dy4t ,esteane foar 'od> op 6ei" 2o fansels ,inneder net allinnich ,etingsten tani66ende nocht 6ar ek pine yn it alge6ien en hegere

relaasjes fan dingen" ;ar net 6inder ,etingsten sa sterker sta,ilisaasje> fersoening enoer6achtich fan kwea" <n sa kinne wy tinke ek wat te easkjen fan in praktyske p#ntfan each en stipe troch oare ,rede redenen dat it kwea de co#nteraction tsjin it kwea>dat kaa6 troch hi6 yn 4e wr)ld> lykas fer,rede en ferhege sfear fan it li,,en fan ittenei 6ei pine as straf fielt dat net sels rekke hi6 yn syn wr)ldske s6elleLe,enssp0hre dat it is ek karakterisearre úteinlik twongen o6 reverse wat it 6iddenfan dizze wr)ld wiene net gen9ch" ;ar wylst er sa ko6t de rjochting fan goed> hy ekwint de wille fan hegere g#od fan de Hjirnei diel> wylst de Diesseits 'ood sa4t it ko6tit hjirnei6els f#ortendaliks rjocht op w#rde d#tsen" 8a ,art it langst6e foarútgong fan

dizze wr)ld nei de tako6st> 6ar yn 4e hiele tefreden"   2ei al> yn alle gefallen net in ,arri?re> wat de praktyske ,elangstelling easken telea#we dat i66en dy4t ko6t it li,,en> 6ear en 6ear kin op in ,li#wend sillige steattroch de wei hy stelt op syn wil en aksjes E ge6iddeld skiven al hjir de ,?ste ,?ste> de6ear ,etro#,er as it giet yn it oarekant E en dat> as opko66ende w?zens altyd nijerisiko oerweldigjende ûnnocht ûnderwerp> se yn ,e#rt hawwe de 6acht d?r,y o6kear de relaasje dat se harren li,,en en stri,jen hieltyd 6ear yn de sin fan 4e 6eastfoarko66ende en ,inne 6east nei alle gedachten it addressed sels ,ydrage safolle6ooglik foar it lok fan4 e hiele@ w?ze as se net dwaan dat graach> úteinlik twongen dat

te dwaan" Foar Bestande dat lea#we> 6ar krekt de werjefte no66en troch de Daylea#we heart yn de heechste en l?ste dingen"

  !t is in )lde fraach> dat jo faak gen9ch> ,ena66en yn religie#ze lieten> hearre enl?ze dat de ierde is in delling fen triennen" <n as it hat te 6oai> goed en Leafde> net saferkeard te dwaan is> d#s je kin net ûntkenne dat is it foar in soad 6ar" 2o as ierdske

 ,estean> wat wy nea6e it> de twadde en l?ste foar in earste> d#s der is net allinnichfoar dy protte gjin treast> 6ar gjin help ,y alle tsjin it pessi6is6e" ;ar dat wy>neffens ús hjoeddeiske li,,en hawwe it foarútsjoch fan in twadde> en dit is inalge6iene oanstriid o6 alle twadde ,etter as it earste> kinne ,iede ús dit treast en dit

 ,yst)n"  'oed g#on hawwe west o6 hjir dy4t wonders neidat it hat gien troch in lange en

Page 104: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 104/188

drege ,isikingen> as se l?st in ,efredigjend ,schl#sse> en it soe w?ze tsjin it wero6ein fan it li,,en> hawwe laat hawwe wenne soe jo leaver of net li,,eC s er sjochtoars 6ei in dúdlike gewisse wero6 nei it ferline> sa hy sil net sizze !k wol net" Datlijen is krekt gien> hy is sa gelokkich> en tano66en dat troch de opposysje tsjin deeardere lijen> safolleste ,etter as it fer,ynt de fol hoop foarútsjoch yn in tako6st

li,,en 6ei it" Fansels> as 6en wienen o6 freegje de fraach as jo wierko66endeweis> it hiele ,edrach fan it liche6 6ei it lokkich ,schl#sse oant jo wolle ,ewarje dizze konklúzje wille gean troch it hiele li,,en> of leaver net li,je> dan watsoe ,esk9gje en heroverwegen" 8a kin it ek w?ze dat de wr)ld o6 6insken sûnderfreget se> troch lijen dat se kinne net r?de se oan lokkich ,esti66ingen> op waans

 ,erikken se lokkich ,inne te hawwe wenne"

  <n d#s ik tink foar in faak ,rûkte ,yld de wr)ld oergong as it in sy6fony> yn de rinûnder6ine 6ear en swierdere dissonances gean te 6jitte as yn 4e sy6fonyen fan úskonsert sealen> 6ar likegoed de resolúsje as gehiel en foar elk yndivid# en troch dit

ek op 4e ferheging resolúsje> de winsk fûn in sy6fony> dat soe ,ewege allinnich ynconsonance" '#on hawwe oerst#tsen oer de dissonance fan de hjir en yn detako6st@ ;ar de Hjirnei is net w#rch> gean op w#rkjen oan harren resolúsje enfer6oedsoening"

   2o> as alles dat is hjir ferklearre en easken fan 'od en it hjirnei6els> ,ewiisdC 'jinfan dit is ,ewiisd> o6dat yn dy dingen is neat kin ,ewiisd w#rde@ 6ar nei allegedachten in ridlike relaasje is it 6ei wat kin w?ze wiis> 9fwiisd> en dit is ja o66ersit hiele teoretyske wiisheid fan 4e Day" 2och 6ear effektyf 6ar as de teoretyskeredenen praktyske foar de posysje no66en troch harren opti6is6e> en doe4t twifel út

dy kant soe ,li#we> sa net ko66e nei dy tsjin dizze kant fan it ,egjin 9f" :ant wieris> 6ar> dat de wr)ld is tsjinne troch ús opti6istyske sicht fan har k#ier 6ear as de

 pessi6istyske"

  !en kear yn dy sjoch har 6an fle#rich yn 4e tako6st> h)lden yn skyn,er ûnferoarlikelijen earder tsj#ster of saai ûntslach noch treast en hope en kin waarni66e de wr)ldoergong ûnder ynset harren st)np#nten> d?r4t de steat fan lok yn4 e wr)ld w#rdt

 ,efoardere direkt@ twad> is sa fier karakterisearre as in 6inske o6 te w#rkjen ,y Fortlok fan 4e wr)ld hiel aktyf> as er noch soe h)lden yn prinsipe foar4 e nocht dit w#rk>dat it lok fan 4e wr)ld is ek tsjinne yn4 e gefolgen" Dit ko6t ús opti6istyske wr)ld

 ,esjen hi6sels net allinne yn 4e echte trend al ,ew#st li,,en nei fer6annichf)ldigjenfan lok ,innen> 6ar ek helpt se 6oetsje@ ;ar de pessi6istyske tsjinsprekt dat> ennoch ,eweart te hawwe 6ei dizze tsjinspraak it rjocht fan ,estean foar harsels" !tgefolch fan dit tsjinspraak> 6ar sil de de facto dat se sille nea trochkringe yn g#on

 p#,like en ,li#wend> sa ek net krije histoaryske rjocht E ,ad Fashions hjir en d?r> 6arhearre ta de werklike /!27 fan 4e wr)ld> dy4t oerwûn w#rde 6oat"

  ;en sjocht no goed ,ew#st dat op foarige gjin folsleine antw#rden oan de fragenfan de wr)ld fan wille en pine is dat 6akke op hi6sels@ 6ar wol it antw#rd 6eirespekt foar de p#nten te taheakke w#rde> dat kin ynteressearje ús de 6easte> sa fieras se kin w?ze op it 6?d fan 4e dei"

  Fan hiel ferskillende st)np#nten> as hjir ea ko66e oan taal> de oerwagings fan de

Page 105: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 105/188

1Te seksje foarsprong nei in nochal opti6istysk as pessi6istyske sicht fan 4e wr)ldfansels> en ko66e sa stypjend nei foarige tafoege"

  n tsjinstelling ta it pessi6is6e fan 4e nacht werjefte dy4t sjocht dwaande yn inwylde j#6,le fan nocht en pine 6ei hieltyd oerwinnings fan4 e pine 4e wr)ld> ik rinnefan4 e vorstehends en oars S$" -" ." 3!$" 3$!" 3$!!!N oprjochte st)np#nten fan Dayneiko66ende opfettings> oangeande út it kwea> like jildich foar lichaa6like> 6oreleen yntellekt#ele ûnheilen> koart foar it kwea as de ,oarne fan pine op alle (N "

(N %nder fysike kwea is ,edoeld fysike dr9vens en lijen> ûnder 6orele kweaselss#cht> y66oraliteit> lilkens> kwea ûnder yntellekt#ele do6heid> flater>waansin" !en oare 6ienskiplike p#nt foar alle soarten fan kwea> sy res#ltearje>in each fan 4e kontekst en konsekwinsjes> earder te 6agnify de pine as wille>

foar de yndivid#ele of it hiele> 9fhinklik fan de relaasje d?r4t 6en ni6t itkonsept > jo sille net fine> jo wolle hawwe oars in dúdlike en praktisch

 ,rûk,er" ;ar it sil net hielendal ,ed#tsen troch de ,oppenea6de trijekategoryen> it 6?d fan it pro,lee6> lykas ,ygelyks> ferlies fan eigendo6>ferlies fan rep#taasje foar it kwea ,inne> lijt it ferlies> sûnder dat set ûnder dykategoryen" 6ar ik fyn a,sol##t gjin rjocht 6atching phrase foar inûnt,rekkende de kategory fan it kwea"

Foarste plak> dat it ,estean fan it kwea yn de wr)ld en syn groei ,innerjochtfeardige oant in ,epaalde hichte yn de nedige ,asis en %r,eding#ngen it

 ,estean> yn deselde ,asis en %r,eding#ngen is ek in oanstriid nei kwea en d?ro6rjochtfeardige gearhingjend oanstriid foar goed waans súkses yn de tiid stadichoand#orret"

  7wads> dat t#sken de for6aasje reden fan kwea en antagonistic oanstriid oant no tais der gjin tsjinspraak> lykas dy fan ûnderen op> dat wol sizze fan partik#lieren en

 ,ena66en hjir> dit yn fan ,oppen> fan 4e alge6iene di hiele har hannelet *N "

*N 8a ,asearre 6oreel kwea dat de 6inske syn eigen partic#late as de ,ehanneling fan de alge6iene steat fan de wille> de akt#ele of fanselssprekkendwinsk fan it ,ehanneljen fan 4e hiele gefolgen leafst@yntellekt#ele r?st optsjinstellings fan de yndivid#ele kennis en kennis ,etingsten alge6ien@ defysike op it iensidich oergewicht spesjale li,,enso6stannichheden 6earalge6ien"

7red> dat de oanstriid nei kwea en yn 4e sin fan goedens yn styl 6east it hiele

oardiele dat in kontin# foarútstri,jende fer,ettering fan de ,esteandeo6stannichheden fan4 e wr)ld no66en as gehiel> dws ien ferwachte de oare> fynt

Page 106: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 106/188

 plak sûnder opheffen sa dat de hiele kwea yn ien kear kin"

  !t fjirde plak> dat is net ,y steat o6 it MonneJion fan dingen en de wetten fan harrendivergence res#ltaat fan foarútgong foar de ,etter troch sûnder tydlik te fierentsjinslaggen yn yndivid#ele of ,ysûndere> d#s 6ei alle nije foar9f yn it gehiel foar it

 ,etter nije kwea yn 4e wr)ld ko66e> de 6ar de f#ortgong fan it hiele opwaacht tsjin"

  Fiifde> dat dizze ûnheilen reagearje hi6sels letter yn in ,ydrage oan de alge6ienefer,ettering yn de wr)ld troch ,rocht troch de co#nteracting oanstriid o6 envelope end?rnei w#rden de ,oarne fan in nije goede dingen sûnder de foarige kwea koe netoan6akke ,innen"

  8echste> dat de 6inske kin ,ringe goed of kwea 6ei ,ew#st rydt yn 4e wr)ld> hy silfine earder of letter> as net yn dizze wr)ld> 6ar ,ûten> de gefolgen ,eziehentlichrewarding of straffen op syn ,ew#stw?zen wero6 slapping> w?r,y de ien yn krije derjochting fan goed en ,efoardere> de oare yn 4e rjochting tsjin oan en tenei ek de

goede gefolgen sille partake"8)nde> dat salang4t kwea ,estiet allinnich yn relaasje ta ,ew#st w?zens +N > ek de weifan syn hichte allinne troch ,ew#st co#nter str#ts> is fan it gr#tste ,elang dat deheechste ,ew#st w?zen> sadat ,etro#wen yn 4e finale #plift en fer6oedsoening fanalle kwea is net in deade wr)ld oarder> 6ar nei in ,ew#ste handle,ars d?rfan siloanpakt w#rde"

  +N Fansels> sûnt pine is allinne kwestje fan ,ew#ste w?zens"

  chtste> dat de wettichheid 6ei d?r4t de rin fan evene6inten fynt plak yn fan

 ,oppen> ,efettet gjin ,eswier> dat it fynt plak yn in ,ew#st wize en 6ei ,ew#ststri,jen> troch 'ods krekt de heechste ,ew#ste fertsjintw#rdigers fan de wetlikeoarder en opienfolging fan dingen en de kr?ft fan 4e wetten is allinnich tsjinnet o6liede se syn doelen 6ei wissichheid"

   2joggende> dat de wei dizze gids ,el#tsen alge6ien oan en fier a#sla#fend dat6inske kognitive foech en 6iddels> 6ar ,inne te swak o6 feilich foarsizze de wizew?rop aktive kweade sil liede ta goede> of hielendal folge troch de súksessen de6anieren o6 te w?zen kinne@ dat wy d?ro6 sette it fertro#wen yn 'od net yn úskennis fan syn wegen> yn it ,ysûnder> 6ar oan 4e alge6iene en f?ste rjochting fan

dizze paden te heil oer de hiele wr)ld> ús eigen 6ei opno66en> en alles wat wydogge yn dizze wr)ld> yn dit oangeande> 6iss> te ferwachtsje it hjirnei6els"

  7siende> dat fertro#wen yn 'ods help ek op dit help helpt -N > en sa 6ear helpen enas l?ste goede opwekken fan 8chli66e6 kr?ft oppenearret> de gr#tter de hjoeddeiskekwea is> wat it is groeid"

-N n dit fer,)n> deselde oerwagings> as fierder ûnder 3$! fan tapassing" +ko66e respekt fan ge,ed oan 4e oarder"

!t kin op6#rken w#rde dat> op ,etingst dat nei it +e en -e sin fer,etterjen wr)ld

Page 107: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 107/188

 ,etingsten troch no66en kin net dien w#rde sûnder ni66en stappen yn detail> enlang o6 let it kwea sels w#rdt de ,oarne fan in goed ding koe net te ,erikken troch inoare wei> de konsept fan kwea sa ea giet in relative karakter" ndie> 6en kin dan

 prate fan kwea allinnich foarsafier4t it is net krekt ko66e troch syn gefolgen foar slúf yn 4e goede@ it kwea> 6ar hat te h)lden nei it .e stelling op dizze faze dat dit envelope

ni6t it paad troch syn sin"  H)lden fan de foarige lea#wen oan 4e kristlike lear> 6en kin sa sjen tsjinspraak yndy in protte op4 e dog6as fan ortodokse ferzje fan dizze lear ek kontin# of sels> as deearste sin fan 4e oarsprong fan it kwea> de sets + en T fan4 e yn ien ,ew#st en j#ridyskelieding fan it hielal> en de dea . fan it einige karakter fan straf fan it kwea@ ,etingstdat it kwea ko6t nei de ortodokse lear fan de 6isstannen fan frijheid> j#ridyske rinfan evene6inten troch 'ods al6acht w#rdt ,r#tsen 6ei wûnders> en it kwea dat is destraf fan de hel falle wer> sil der net ko66e út" ;ar net ien fan 4e learen dy4t út de#niversele idee fan it kristendo6 Schap" $!N strea6> dit is net practica,le de sal#tary

en treastgen konklúzjes fan it kristendo6 is o6s6iten> ferlitte of oer de grins troch dylea#wen" 8e te ,esykjen 6ar> te foarsjen yn it ,ysûnder de kristlike lieten stelt dat<Jpress Kfertro#wen yn 'odK> K7rost ûnder ,enearingK> de Klof en tanksizzing songsKfoar 'od> de lieten> dy4t sprekke fan Ktarieding foar deaK> w?rûnder goed kin fûnw#rde yn elk song Beech hiele seksjes sa oerskrea#n lieten" Hjir ,inne krekt wat fandyjingen dy4t dr#kken it fertro#wen fan kristenen yn 'od> de earste fers> dat is wattinken oan de folgjende> as dizze lieten krekt fanwegen harren consolatory ynh)ldûnder de ,ekendste"

lles is yn 'ods segen

4lokaasje> en op syn ,ar6hertigensoer alles <rdeng#t:a w?ze op 'od4 8it hopede reserves hiel overpowerin frije heroyk"

Fan it jier 1.Q.th

5p 'od en net o6 6ynadvysik :ill 6yn lok ,o#wen<n de iene> dy4t 6akke 6y>fertro#d troch ji66e hielesiel"

'ellert"

Mo66it jo wegen joen wat dyn hert h#rts>de tro#we soarch

Page 108: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 108/188

fan dy4t de regy de hi6el@

De wolken en loft en windder wegen rinne en trein>de wil ek fine 6anierensûnt jo f#otstappen stray"

a#l 'erhardt"

De Hear is 6yn taflecht>6yn einz4ger treast ynli,,en"8a> it nea 6ist treast enljocht>it res#ltaat nei de Heare"'od> 6yn 'od@ n syn ,ods 6yn siel stil@ik gnAgt de Heit syn wil"

8t#r6"

n al 6yn diedenik lit de lderheechsteadvisearje

de alles kin en docht@dat 6oat oan alle dingen>doelgroep fan oars goedslaggetsels jaan goede advys en

 ,yst)n"Fle66ing"

8il it rjocht so6s lykjeas wie liet 'od 8yn eigen@5h> sa lea#we en ik wit dat@'od helpt definityf wis"

7iti#s"

:at 'od docht is goed dien>it ,li#wt tagonklik syn wil>as er ,etrapet 6yn g#od op>

ik wol hi6 h)lde stil"Hy is 6yn 'od>

Page 109: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 109/188

De yn de pro,le6engoed te krijen kenne 6y>d?ro6 ik lit Hi6 allinneregel"

'ellert"

:a giet allinne de leafde'od winne<n sette jo fertro#wen ynhi6 op alle tiden>de is it prachtige ,etingstn alle need en fertriet@:a doart 'od de

llerheechste>dy4t hat ,o#d gjin s)n"

 2e#6ark"

  8izze goed dizze lieten yn har ferklearring fan fertro#wen yn 'od wat ta it ,oppenea6de lea#wen wiene ferkeardC 8e sizze itselde stichtlik foar de religie#zegefoel wat dy 8innen droech foar de droege yntellekt@ en altyd> ik ,in ,liid sawolgearhingjend dat se akkoard net allinne 6ei elkoar> 6ar ek ûnderling stypjende"

  De 6aterialists en pessi6isten ,inne dizze lieten in húnjen> 6ar ek lit sa in prottefan dyjingen dy4t net of net wolle w?ze> de fraach en de twifel lofts> hoe 6oat itfertro#wen te ko66e ta 'od> dat se ni66e nei 'ods de hiele kwea yn 4e wr)ld>ynkl#syf> d?r4t ik sels ,in lijen> hat allinne talitten of stjoerd" Heech te priizgjen is Hywaans 8oksoarte fragen en twifels yn 4e naOve tawijing oan de treast fan dy lieten netko66e fan4 e ,egjin 9f@ 6ar doe4t se ko66e nei hi6 E en hieltyd 6inder fan dat naOvedevoasje E hy sil nei alle gedachten w?ze kinne o6 te r?den de treast fan dizze lietentroch oare antw#rd as de doelen fan de foarige lea#wenC Mo#nter h)n wat in sterkehistoaryske en praktyske stipe fan dy lea#wen yn 4e )lde tiden foar,y en wiidferspraattapassing fan dy lieten> as dat net ,estiet twifel dat soarte"

  s ik sjoch wero6 op it l?st yn 6yn eigen li,,en> ,enijd hoe fier it jûn nei defoarige oerwagings en stelt in foar,yld E en wat koe allinne tsjinje 6y 6ere a,straktespek#learre yn dit fjild sels> wat oare de foarige oerwagings> as se net iens 6yselsserved E d#s ik tink oan in earste eachopslach> dogge net ûnder it tal fan harren dy4t itli,,en waard 6akke 6aklik> 6ar fine troch ik ferkennen de hiele kontekst en tinke

 part sparre troch de sli6ste foar 6y sli66er yn 4e 9fleverings> is foar in partoer,rocht ,etter yn 4e 9fleverings dat ik hie alles :inske wat waard wegere oan 6y>

 ,erikt> ik soe w?ze ear6er noch yn de wichtiger relaasjes> en soe net straffende

gefolgen fan wat wie net rjocht foar 6y o6 troch te gean gehends wirkegerjochtichheid 6y !k soe hawwe ,lea# aardich troch" n details> ik sil net gean>o6dat it net pakken it ,elang fan in oar> en 6ear saak is ynterne earder as eksterne

Page 110: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 110/188

ûnderfining" ;ar 6yn relatyf ienf)ldige li,,en liket yn dy relaasjes ,ena66en trochhiel transparant> en ik ,in so6s fern#vere nei4t ik kin> ,y de ein> oan 4e oarsakenoersjen de konsekwinsjes> lykas 6y> yn 6anieren dat wienen net op it 6?d fan6insklike foarsjennichheid hawwe laat nei wat ,etter> wat koe net ,erikt w#rde trochde ,esteande wetten fan w?zen en proses yn oare wizen"!t wichtichste skaai6erk fan

de foarige li,,en 'anges> 6ar fertelt 6y it prinsipe en rjochting fan de hiele 'anges>en d#s ik freegje wat is oant no ta noch ,lea# swier en tsj#ster foar 6y> in tako6st ,ûten dit li,,en slachtoffer> d?r4t ik lea#we en net lea#we soe> as alles al dien" ;ar itfeit dat it eigen li,,en oergong no66en dat rjochting> it lea#we yn in passenderjochting fan 4e wr)ld 'anges h)ldt wat earlik is"

   2o noch wat waans tried fan it li,,en is relatyfEopt#igen as ienf)ldich en ynderlikas 6ines> der kin w?ze> d?r4t de resinsje is> se wolle oars dwaan hi6 yn wierheid>deselde fern#vering op de foarsprong troch it ferline li,,en> en hjirnei de deseldefertro#wen yn de f#ortsetting d?rfan troch in tako6st li,,en en wekker einige

oanpassing fan kwea ver6Ichte.N " ;ar fansels net alle sil dwaan deselde dingen>lykas in resinsje" 564t net elk li,,en oergong is sa trochsichtich as net as si6pelo6dat 6ear interwoven yn 4e ,ûtenwr)ld gear> en nei alle gedachten in protte hatfallen yn hieltyd 6inder yn syn li,,en út 8chli66e6@ foar dit 6ar de tsjinoersteldelea#we is tichter en 6akket it allinnich 6ar 6inder op foar hi6 en nei hi6 kwea" 8aw#rde wis nei yndivid#ele allinnich fan tapassing yn dat earste sin noch foar inlea#we fan 6ear as allinnich 6ar s#,jektive wearden ûnderfining> as sadanich> yn 4etwadde sin 6oat jilde foar it> 6ar allinne aspekten d?r4t ,eide kin w#rde feriene" <nfoar sa4n ik no hie krekt dyjingen dy4t hawwe spr#tsen yn it antecedent oerwagings en

records" De ûnderfinings fan de earste type noch ,li#we wichtich> foarsafier oft sefoar6je de tsjinkr?ft> oan 4e oare> en sa folle wichtiger as se ferskine geskikt>a,spiegeln de rjochting fan4 e hiele detailhannel en ienf)ld" :ant jo kinne net ferlittede 6ear yngewikkelder te ,egripen de ienf)ldiger> 6ar dan krekt oarso6" <lk is yn italge6iene foarútgong l#tsen lyk as it past ,y en as it past@ 6ei elk en it past ,yelkenien past> de fraach is allinnich oer de perioade d?r4t 6akket it en shows"

.N n it ,ysûnder> ik wit dat ien 8chriftchens d?r4t in o6ke fan 6ines> 'ottlo,<#se,i#s Fischer> as opsichter yn 8angerha#sen oan in avansearre leeftyden stoar yn 4e wille fan hege oansjen> dy4t ik as in oan,ieder en ûnderwizer fan

6y yn 6yn jongere jierren de 6east tank,er oantinken olle> útfierd de ,eskri#wing fan syn li,,en 'anges alhiel ûnder de ,oppesteande p#nt> itseldehege nivo ,ehear"8pitigern9ch> sels it oantinken is 6y 6ei de lytse ,oek hatferlern op syn titel sels"

!t lea#we yn 4e sin fan dy oerwegings en útdr#kkings> dy4t woartele yn it ra6t fan4 edeistige werjefte> hat net allinnich west in stipe foar 6y yn syn eigen rin fan it li,,en>6ar o6keard 6yn rin fan it li,,en hat fûn in stipe yn dat lea#we> en draacht noch fanin oare kant doe4t> te ljochtsjen de foarige" 7oo> g#on w#rden" ;aterialis6e> dat ik ,inin 6edysk st#dint> waard ferspiele as hjoed de dei hast alle 6edyske st#dint>

Page 111: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 111/188

8chelling syn filosofy fan de nat#er> de earste 6ei in folsleine tiid ,ûten late 6y tew?zen wis te ha de tiid d?rnei te fallen wero6 allinnich 6ear djip yn it> koe goedfr#cht drage> fierder foaren de realisaasje fan %ngenAgendere6 te 'enAgendere66y@ 6ar as se l?ste 6eie josels tinken ûn,es?de> hja droegen 6y gjin fr#cht foar itli,,en doe4t de needsaak kaa6 oan it itselde> in stipe dy4t it oan,ean gjin kennis fan

ticht,y en oanw?zich en syn 9fslach> oer te sjen ,oppe > llinnich lea#we de deiwerjefte 6ei harren reE,esinning yn 4e kristlike idee fan in godlik ,egelieding 6akke6y fine dizze stipe" <n soe net de 6east tsj#stere en skyn,er 6east hopeleaze tiid fan6yn li,,en> it earste dage fan de dei yn de ideen fan al foar9fgien K,oekje út ithjirnei6elsK> soe net hawwe de earnst fan 4e tiid 6ei it lea#wen yn godlike

 ,egelieding troch dit en dit li,,en D?rneist ek ,rocht de treast fan dit lea#we> de yn itnû6er> d#s ik sl#te> útdr#kt hi6sels> en net it fertro#wen dat it ,estean 6eifertro#wen úteinlik noch sa of w#rdich sa 6oat> úth)lde> ik soe ha dy tiid netúth)lde" 2o ien swallow net 6eitsje in si66er@ 6ar de earste swallow soe net> as net

ko66e yn ien si66er> en as dizze si66er !k sjoch ,y it dereinstigen $ictory Dayview 6ei de ferrizenis fan it oangean fan harren en fan ,oppe do6inant kristlikeideen ûnder ûntslach fan safolle ,eknipend dog6as SFrederikplein" $! N> neffensd?r4t dizze werjefte oan harren treast nû6ers ek nei alle gedachten 6ear ,lide nû6erssille w?ze kinne o6 te ,ringen"

7reast yn 4e ,inearinge S1T+1N"

s alles fertsj#stert>d9ve de gloed>De iens#6 noch skeaten

fjoerút de l?ste stjerren ,inne@tinken 4dat in sinnevivid noch is>in nije dei fan willesil ea foar dy stiet"

5ft is hjir is of oer>net 6#oite dysels@'od wol 6ove>

o6 ji66e syn ljocht>der wis fan w?ze dat dyneagenwend oan ierde nacht>Hiernieden net ,rûke opalles>o6 te sjen sa4n pracht"

:at jo kinne tsjoed>De dat út zoo6>:hite is de rezjy sels sa>dat it goed dien"

Page 112: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 112/188

5p syn skonk 4dyn soargen>it lizzen op jo it l?st>wa wit oft 6oarn jo net

 jo ,inne 9ffierd"

Hoe ko6t it helpe dat jo

fertriet" o rop út oan 4e wr)ld> de wr)ld sil net ni66e jo>wat god ji6 ,esteld@%t hi6sels ,ekleie fanellinde groeit>is stil> do ,ist stil>Dr#6 ,et4 yn jo kea6erD[ llinnich 4 as 'od wol"

=in 8a4n treast jo ni66e>d#s jo ,inne net 6ear siik>d#s jo ,inne net oer,lea#n>en kin noch jaan tankfoar wat er stjoerdte ûntl?sten jo need>:ie allegearre geglAcket dy>sa Besykje jo alle 6#f"

n ird4schen oeren fan itli,,en>dy4t nea wie 6isledige>dy4t al fûn>wat it hert hinget>oan de eangst is vor46 dea>de ,ittere toverdrank likethi6o kinne freegje hi6>'od stjoert dy syn freon"

Hawwe frede dr#6> geast>dyn eagen net skrie6e>Dat 'od foar ,loeistikken en li,,en ;ark Des"lle 4alles ,ind4 ,yinoar>wat joech en jo#t dy pine>en skonk fan w?r4t it soeko66e út>yn 4e ,oeze6 fan 'od

 ,innen"

Page 113: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 113/188

  !s der gjin frijheid yn 4e wr)ldC !n frijheid grif> troch de#gd d?r4t in ûnderwerp út

ynderlike dri#wfearren of 6otiven dy4t oarsaak fan syn ynderlike w?zen ,inne> ien ofoare wize ,eslisse fariearje 6ei fl#kt#earjende ûntwerpen foardat ,esl#ten en teferdigenjen har tsjin eksterne twang kin" :a kin sizze tsjin it feit fan sa4n frijheid@ sekoe w?ze it folk net r9vje sûnder hi6 as it wienen o6 deprive hi6sels of te passyfelapse yn 4e wr)ld" nd4d hy 4,erne yn keatlingen> sa allinne syn ,ûtenste skonken ende 6ooglikheid te ,rûken se> 6ar net syn tinzen en syn wil w#rde intrinsically ,ûntroch d?r4t er fierder te ,eheljen yn út te ,epalen sels> 6eitsje eksperi6inten kinne teskodzje 9f de eksterne twang"

  %nderwilens> 6en kin foarko66en fan ekstern te folgjen syn ynderlike

dri#wfearren of te fernearen wat út it ,ûten> wat er net wol te fernearen nei synynderlike sin@ 8a wy ûnderskiede ynterne en eksterne frijheid" De wil en winsk is foar it ,innenl)n> de 6ooglikheid fan útfieren fan de riddance fan eksterne twang ding faneksterne frijheid@ dy kin folslein ,estean as dit is ,eheind of ann#learre"

  ;ar ,eheiningen fan ynderlike frijheid kin prate yn in ,eskate sin" !n 6inske kinwol wat út hegere st)np#nten> fan 6orele 6otiven> wylst syn sens#eel dri#wfearrenof egoOstysk 6otiven rinne@ en net altyd winnen dy oergewicht" 8a kin it selde praattroch oerweldigjend leech deter6iE fan in hegere frijheid en in ,eheining of nettrochgean"

  Hjirnei> in wichtige fraach te gean it sels,eskikkingsrjocht fan in> frij yn ús foarigesin> ûnderwerp en sels syn sway foardat ,esl#ten d?r4t sokke ko6t> 6ei j#ridyskeneedsaak fan de foarige steat en de hjoeddeiske 6eiEf?ststelling fan it ûnderwerp

 prod#searre of net" \tgeande fan de earste> it is lea#d op alles> dat net allinne de wil>aksje en netEfan 4e 6inske> 6ar )lde evene6inten yn4 e wr)ld> yn sawol 6ateriaal engeastlike ge,ieten fan j#ridyske needsaak fan de )lden en de hjoeddeiske6eisizzenskip Sdy4t sels wetlik as folgjeN folget en allinne yn in wize te folgjen as itfolget> wy hawwe de sanea6de" deter6inistysk each op harren konklúzje sels folgetde hiele godlike sway yn inviola,le wetten fan hi6sels en allinnich yn in wize dien sakin as folget"

  Bestiet net> 6ar ek it tsjinoerstelde frijheid> yn de#gd fan d?r4t de 6inske> 'od sels>ien of oare wize kin ,esl#te sûnder noch eksterne noch ynterne regeljo#wing fan synfoarige systee6 tast)n it ,eslút fan de needsaak@ Leaver alle foargeande redenen nochnet f?ststelde> net allinne foar kennis> 6ar yndie te ,li#we d?r4t it ,eslút sil w#rde6akke" \tgeande fan in frijheid yn dizze sin fan> ,inne jo frij sil de 6acht te ,rekkende needsaak en ferlit oan stelde kar twa of 6ear 6anieren fan kiezen it s#,jekt> d#s

 ji66e hawwe de sanea6de 4e l?ste leagen yn4 e striid " indeter6inistic werjefte"

  <k nei de deter6inistysk werjefte fan 4e 6inske hat frije wil> 6ar allinnichfoarsafier4t de wil kin net oplein w#rde ekstern hi6 oarsaak fan synsels,eskikkingsrjocht ,li#wt@ 6ar nei alle gedachten sil w#rde oerset nei hi6 troch de

Page 114: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 114/188

foarige ynterne regels fan syn w?zen en syn hjoeddeiske eksterne coE,epaling> sa fierse ,estean> en yn ynterne regeljo#wing> oplein as in needsaaklike gefolch@ neiindeter6inistic view ek praktyk sawol tegearre op de frije sil net sa4n twang> 6ar safier as de wil is echt frij> is foar hi6 los fan alle eardere foarsjennings en hjoeddeiskeeksterne coEf?ststelling itselde ossiEgefoelichheid o6 ,esl#te ien of oare wize> en sa

fier dat ,estiet net> de wil is krekt net frij"  s it ûnderwerp in front of twa 6anieren> en jildt it te gean noch ien of saselektearret it ûnderwerp yn dat earste sin d?r4t ek sprekt de deter6inist fan frijheid>ynderlik frije there,etween> op ,etingst dat it in ynderlike front fan 4e oare ta inûntwerpen> een of andere 6anier yn fer,)n ynterne ,egearte it leafst en is de keazen

 paad frij ekstern> as is it noch de iene noch de oare trea#n troch eksterne kr?ft> nochien of it oare w#rdt h)lden troch sa4n@ 6ar it ,innenste 6otiven> de ynderlikelangst6e> rinnen sels f#ortko66en needsaaklik út de foarige oerhearsking en de6eisizzenskip fan it ûnderwerp as troch de foarkar attraksje fan ien of oare

6anier" 5an de oare kant is al dit earder of eJterior foar de jûn yn 4e oare> deindeter6inistic> sin> frije 6annen al te ,epalen it grûnge,iet d?r4t it hjoeddeistige

 ,eslút o6> en in s#ggestje o6 sokke@ foarsafier oft de Foarige en codeter6ining is netûnferskillich@6ar it is net gen9ch o6 easkje it ,eslút> de frijheid w#rdt sels as g#onfan it sels> sa te sprekken oer s#,li6e> tafoege oan o6 it ferskil oan ien of de oarekant@ sûnder wat <arder of eksterie#r en al langst> dat is accr#e út it folk twingt dato6 in kar 6eitsje foar de oaren"

  De indeter6inist kinne frijheid fan deter6inists ea net ,esk9ge as frijheid fier ernet fine syn indeter6inistic frijheid d?ryn> wylst de deter6inist net talitte frijheid fan

indeter6inists o6dat er net fine sa yn 4e wr)ld" Moncept#ally h)lden ,eide soarten fanfrijheid> 6ar de 6ienskiplike dat nei in ûnderwerp o6 f?st te stellen yn en fanhi6sels> fan ,innen út foar ien of de oare> w?r4t te kiezen t#sken kin ,esl#te@ útseindat nei de deter6inistysk ferzje> dat w#rdt dien 6ei needsaak nei indeter6inist sûnder sokke" n indeter6inistic ,etsj#tting d?ro6 frijheid en needsaak ,inne tsjinstridige

 ,y definysje> en de ge,rûklike sti6 en ter6yn ge,rûk is dit tsjinspraak fertro#d> wylst ,eide fers6ite se yn in deter6inistysk sin inoar like6in as dat 8chelling hat selsdownright ferklearre frijheid foar ynderlike needsaak"

  =oarte ien kin sizze dat de frijheid yn 4e earste sin E kinne jo na66e ek jilde foar

frijheid E is j#ridyske> sa lang as it sels,eskikkingsrjocht> dy4t leit it alge6iene ,egrypfan frijheid troch inviola,le wetten út eardere ,epalings folget@ frijheid yn in oare sin>lykwols> is yllegale of Lawless frijheid> d?r4t har ûnderskiedende karakter fan defoarige krekt is te w#rde ,o#n troch in wet it gefolch fan eardere ,epalings> 6ar teferlitten deselde 6anier> wetten dy4t ,esteane apart fan frijheid> te folgjen of

 ,rek" :at 6ar de indeter6inists net foarko66e dat Lawless frijheid> as is it rjochtEh)n festigje in hegere wearde as de wetlike> sa lang as se wiene> fer,etterjen skea ofdire gefolgen fan in steadfastly folge de wet of ko66en> en it ,eh)ld fan de wr)ldgear tsjin in inkeld 6eganyske seG#ence 6oat@ ;ar de deter6inist leafst soar

legalis6 fier de ,reakage fan in ien kear goedEûntw#rpen> de wet> de wr)ld allinne6ar sli66er> koe net fer,etterjen" 2ei indeter6inists 'od h)ldt yn har a,solút frijegeastlike w?zens yn it alge6ien net ,ûn troch ,epaalde wetten> 6ar d?r4t sok

Page 115: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 115/188

6ateriaal en 6akke wr)ld> en h)ldt hi6 dwaande 6ar so6s frij yn de d?rút j#ridyskegr?ft" 2ei deter6inists ,asearre alle oarder yn 4e geastlike en 6aterile evene6intenop legalis6> 'od sil nea nedich te herfoar6jen de wr)ld o6 wetten te ,rekken it@ enas hja dogge> 6insken faak ,rekke de steat wetten en 6orele wetten> d#s dizze ,rek issels ûnder alge6iene wetten"

  Fansels hjir,y inkeld aspekten w#rde oantsj#tten> dat kin ,epale it ien en oar foarfoarkar fan ien of de oare werjefte> dy4t lykwols allinnich hat te w#rde ,eslettent#sken de jildichheid en hel,erens fan dizze aspekten"

  De 6ienskiplike werjefte 6akket gjin ferskil noch de gefolgen fan ,eide ferzjes fanfrijheid hiel dúdlik nei frijheid priizget ea> sûnder te witten wat se priizget it> end?ro6 9fh)ldend 6east tsjin deter6inis6e o6dat> in tsjinstelling tsjin frijheidsels,eskikking fer6ogen ea sjocht" :a kin rinne op wil> it is fergees@ ;ar as de wil isfrij yn in deter6inistysk of indeter6inistische6 sin> dan se net freegje> se net skele>sadat se net ,egripe de fraach"

  :issenschaftlicherseits 6easte nat#ralisten> en> al net alle filosofen> 6ar in gr#t part hawwe fier itselde> ,esletten o6 deter6inis6e> de eardere yn de ,elangen fan defolsleine útfiering fan wettichheid waans ferfolging yn nat#erge,ieten is harrenwichtichste w#rk> en yn 9fwaging fan de ferh)lding fan conditionality dy4t ,estiett#sken 6ateriaal en geastlik nivo@ de l?ste yn 4e ,elangen fan in 6ienskiplike wr)ldsicht> en fanwege de swierrichheden fan a priori indeter6inistic each> wat sil w#rde

 ,espr#tsen" %nderwilens> noch praktyske oerwagings like te easkje indeter6inis6>d?ro6 it tsjinoerstelde foarkar fan de deselde op it part fan teologen en 6oralisten> en6annich filosoof"

  Der ,inne 6etoaden fan ,ehanneling fan de fraach fan de frijheid dy4t 6yn itseldekrije ,y it feit dat se ni66e it ,egryp en it w#rd frijheid foar sels,eskikking fan ridlik of 6orele st)np#nten yn clai6@ en dat de l?ste kin dien w#rde yn in ,eskate s6ellesin> w#rdt ,espr#tsen ,oppe" ;ar wat is ,erikt dat de wichtichste fraachC Dat der sa4nsels,eskikking> nee> se net 6isse hi6 twivele@ 6ar jo kinne net krekt asdeter6inistysk as it sels,eskikkingsrjocht troch legere ynstinkten en 6otiven w?zeC !tdoel is te ni66en de inter,olle ,y de hoarnen fan 4e fraach oft deter6inis6e ofindeter6inis6> en sawol yn it arg#6int oer dúdlik út elkoar hie"

  'ean no nei ús de fraach yn dit fer,)n> d#s de folgjende antw#rd is dat it gr#tste ,elang is oft 6en set de fraach yn relaasje ta de dei of in nacht werjefte" De earderehat ,ard oant no ta net folgje rjocht hjir it scil w?ze@ en sa sil krije de ,oppeste h)ndeter6inis6e" ;ar lit indeter6inis6 o6 allinne útdr#kke wat spesifyk as earderfoardat wy fertsjintw#rdigje deter6inis6e 6ei deselde ,epaling op 4e oare kant> trochte ni66en op dit gefal koart de foarige regels wer"

  Likern9ch s] seit de indeter6inist"

  :at waard foar9fgien yn 4e wr)ld> alles giet tegearre net út te ,epalen defolchoarder troch de 'east yn alle 6o6int troch de#gd fan syn frijheid sels sûndergenede For6er fierder redefining en dy4t 9fhinklik op yntervinsjes yn it 6ateriaal

Page 116: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 116/188

wr)ld yn4 e nat#erlike nijs feroarings kin ,ringe> dy4t ferklearre troch elke nat#erlikewetten" D?ro6> de ûnfoarspel,erens fan de aksjes fan in 6an dy4t 6oat syn frijheid"

  'od sels> dy4t frijheid ko6t op a,solút@ 6ar ek de 6insken joech er fan it ,egjin 9f>op syn 6inst 6ei respekt nei 6orele saken as heechste goed" 7roch de#gd fan itseldekin kieze de 6inske t#sken goed en kwea> sûnder troch ien> it wie te w?zen yntern of

ekstern twongen foar,eskaaide regels te selektearje ien foar de oare> sa al it folkfoarsprong fan ,estelle frij 6akke en 6ei frijheid da6" :erhelle ,esl#ten yn ien ofoare sin 6inske ,eheind al dat wiene dy> sa lang as it is nei hi6 altyd 6akliker te

 ,esl#te ien of oare wize@ ek hy hat te ,eheind 6ear en 6ear yn in positive sin> dat it ishi6 úteinlik as nedich te hanneljen goed> 6ar hat dizze ,eheining te w?zenfertsjinstlik te happen harsels fan frijheid> en hy hat nea sa frijheid hielendal ferlittente jaan> 6ar se sa fier te ,eh)lden fol> as it noch ,li#wt o6 hi6 hielendal frij> nochgr#tter 6#oite tsjin earder as sa te wolle troch tsjin de gr#ttere 6#oite in sterkerEfrijskiif" Dat 6inske w#rdt ,eynfloede troch 6otiven dy4t net 9fko6stich út syn frijheid>

kin net ûntsein> 6ar se ko66e nei frije 6insken o6heech allinne as s#ggestjes ynoan6erking> te ,rûken syn frijheid yn dit of dat ge,iet> sûnder ea twingt hi6 ta kin"

  !n ,eslút en de6ge60Ue aksje hat ea allinne foarsafier4t 6orele wearde ofworthlessness> sa4t it ferûnderstelt frijheid en fynt plak fan frijheid> d#s de ,isten>lykas de frijheid sûnder> kin net sûndigje" Frijheid falt op alles> allinne yn 4e geastlike>en foar de 6insken faaks allinnich 6ar yn4 e 6orele fjild> de nat#er> de legere ani6atew?zens en de legere dri#wfearren fan 4e 6inske giet tsjin dat fan hi6sels> dat 6inske6oat d?ro6 do6inearje hegere frijheid" Dat in j#ridyske oergong yn it geastlike en6aterile saken ,estiet op alles> is net wegere@allinnich dat d?r4t frijheid is> yn alle tiid

in yn,re#k op dizze wetten 6eie w#rde ,art" Dit altyd nije> adekwaat troch wat earder  ,etingst ,egjin> prikels yn 4e rin fan4 e wr)ld> w?rfan fan 4e nijs o6 ris wer nijedri#wfearren folge syn ferplichte wetlike gear" ;ar> der kinne el#des op alles> ûnderynfloed yntellekt#ele stean> =lear wat fol wettichheid troch de#gd fan frijheid> 6ardat de útsûnderingen yn de sanea6de" 7rie66en frije sil ûntstien ,y de 6east#n6istaka,le"

  n stipe fan dizze werjefte w#rdt ,eweard dat 6en koe ,esjen deter6inistically9fhinklik it ,egjin fan de dingen fan neat foar9fgien> o6dat it ,egjin krekt neatfoar9fgiet in 6ar de i6agina,ility of thinka,ility efterstelling@ 8a der 

6oast wol in indeter6inistic frije prinsipe foar it ,egjin fan 4e wr)ld west hawwe> enw?ro64t der foar de foarútgongC E Folgjende ferklearje dat de streekrjochte gefoelallinnich troch de indeter6inistic each> te w?zen yn in frijeEsteande kar twongen trochneat> o6 ,esl#te ,eide wei" E Folgjende dat in strang j#ridyske eask> as oeral> op syn6inst net oer it nat#erlike ge,iet ,ûten is oanwiis,er frije volitional 6ar faak plakfineyn in rjochting dy4t h#nen ,erekkening fan in 8et" E Folgjende dat net allinnich it6ateriaal> 6ar ek geastlik wr)ld troch it deter6inistysk werjefte fan proai falle in6asine regel6jittich de gong@ ;ar nei indeter6inist de 6aterile wr)ld sil ,esker6jehi6sels troch fernijing yntervinsjes fan 4e frije geast fan it" E Folgjende dat as 6ei

ûnfer,idlike needsaak krekt dat ko66e wat 6oat ko66e> 6inske kin dwaan wat erwoe> hy koe lei syn hannen yn syn skoat> en weino66en alle dri#wfearren o6 tew#rkjen foar hi6" E Folgjende dat 6oraal> ferantw#rdlikheid en gefoel fan sk#ld kin

Page 117: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 117/188

allinnich ,estean sa dat de sk#ld sels w#rdt net ferdrea#n út troch needsaak" E Byeinsl#ten wat koe avail in 'od oan 4e wr)ld en in ge,ed oan 'od sels as alles geanvonstatten 6ei inviola,le needsaak"=oe 'od en in ge,ed oan 'od ûnderwerpen itferletC

  :elch 4swiere ,esk#ldigings tsjin deter6inis6e" o akseptearret de deter6inistearst fan alles 6ei co#nterE,esk#ldigings it w#rd> o6 d?rnei te tsjinko66e dy

 ,esk#ldigingen sa 6ar te finen grûnen foar fierdere co#nterE,esk#ldigings"

  :?s de 6insken fan kar t#sken twa opsjes oan,ean" s it f?ststellen fan syn foarigew?zen 6ei de wissichheid dat it krijt fan it ,ûten Sdy4t> oars> 6ar reagearre yn inynderlike wissichheidN> net twinge hi6 te kiezen leaver nei de iene as de oare kant>dat ,eslút op al de kar C s it ,eslút as sokke indeter6inistically 6ar net plakfine> aswat tafallige> de resinte w?zen frje6d> troch hi6 sels> as it wienen fan de winsk> yn it

w?zen yn it> yn stee fan út it en fierder ûntwikkeljen konsekwint" Hoewol4t deindeter6inistic frijheid is sels in part fan de eardere as neiko66ende Bestande inw?zen> ek de 6east kost,ere 6o6int te w?zen itselde> 6ar harren ,etingsten fan denat#er fan syn oare ,epalingen tastean de ûn9fhinklike> gelikense 6ooglikheid o6

 ,esl#te ien of oare wize@ 6ar hoe4t it kin al dan ,esl#te en hoe4t it ,eslút fan sa4nfrijheid dat net giet it hiele foarige w?zens dogge itselde ferantw#rdlikheidCa wat

 past ,y 6y foar as ik ,in plak ko66e troch indeter6inistically frije ,esl#ten> eardertroch goede oan,erne apparat#er> ûnderwiis> foar,ylden> ensfh ,etsj#t dat it w#rden is6yn twadde nat#er> yn 4e sin fan4 e alge6iene rjochting fan de godlike wr)ld oarder>wat wy nea6e yn in positive sin> te fielen> te tinken> te hanneljen> dat is net defolgjende frije ,esl#ten 6eitsje 6y leaver de 6inne oer it goede" lle ûntwerpen> dy4tf#ortko66e út de foarige ,estean> w#rde 6oat o6 tsjinje inkeld as s#ggestjes tenedich 6yn frijheid indeter6inistically d?r4t gjin gar)nsje foar it privileezje> d#s dek)ns fan $orz#ges fan ien is foar it oare" !t is wier dat Sop syn 6inst fan in ,eskatesideN spr#tsen troch in stadichoan útfierende sels,eheining fan frijheid yn in positivesin@ 6ar krekt as 6aklik it koe w?ze sa4n 6inne sin@ en as kin w?ze ,y alle in dúdlikekonsept greep fan in ,eheining indeter6inistic frijheid" 5f se kinne deselde wize it

 ,eslút op twa kanten@ dan is it al d?r> en koe net echt in ,eslút ni66e plak> of ito#tweighs in f?ststellen fan grûn oan ien kant> dan is it der net"

  riori sokke swierrichheden ,inne hjir nei alle gedachten gjin tapassing foar deearste kear> al wist ik w?r4t se waarden opheft gen9ch"

  Lit ús wit dit> dat de indeter6inis6 twa prinsipes fan aksje dy4t yntrod#searret dewettichheid en in d?rút ,efrijende frijheid yn 4e wr)ld> lykwols> deter6inis6e Behear6ei in wyt E dat indeter6inis6 troch it tastean fan ste#rende faktor yngrepen yn derin fan de natoer troch geastlike frijheid> it d#alis6e t#sken geast en 6atearjesanctioned> sûnder ferjit de 6ooglikheid fan it opheffen fan hi6 yn in hegere ienheidE en dat alle swierrichheden en fer6oedsoenje it ,estean fan it kwea 6ei it ,estean

fan in allesEgoede en alE6achtige 'od> troch indeter6inistic view ,li#we #ngeho,enSsjoch" $".N"

   ,inne no 6ei al dy swierrichheden indeter6inis6 heft noch #ngeho,en fan syn

Page 118: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 118/188

kant tsjin deter6inis6e> en d#s wy no keare nei dy"

  De wr)ld top oandwaanlik> sa kin ,epaald troch in ,ekend antino6y fan der perfoarst gjin ein oan 6eitsje de 9flevering" :ie neat> net sels 'od> foar in ,epaaldetiid d?r> d#s kin net tocht dat it 6ear wat koe ûntstean út neat ko6t neat is@ inferleging oant yn it ûneinige kin w?ze oan 4e oare kant yn de presintaasje of yn it

tinken net folslein reach" 8#,stit#ting 6ar itselde 6ar ,y útstek klear yn it ,egryp fan4e ivichheid> forstean 'ods ivich ko6ponearre en de wr)ld as syn skepping> sa sil erha fansels 6akke yn indeter6inistische6 of deter6inistysk sin> lyk as syn nat#er selswie sa of oanpast> en dat is de fraach op dei is> alhoewol4t net kin w#rde ,eslettentroch in ,etingst oer"

  :at soe lykje 6east opfallend te sprekken foar it indeter6inistic werjefte> is datskyn,er ynienen gefoel indeter6inistic frijheid yn resolúsjes> dat nea6e wy no nijút,rocht" !k kin d#s ik kin like> en fyn gjin eksterne noch ynterne deter6iE yn 6y>twinge 6y oan ien of de oare> d#s it kin ek fariearje oeral t#sken twa> ja> ik ,in9fh)ldend te tinken> dat ik kin allinne 6ar winskje> !k wol hawwe"

  Dochs neat dielectric ein leit d?ryn" s it fall in doel genede indeter6inisticfrijheid> sa soe de piip> dy4t lang fariearret 6ear of 6inder> foardat it tilts ,epaalderjochting> indeter6inistic frijheid" <n ik sjoch tichter ,y hoe4t de frijste ,eslút wat iknea6 sa> w#rdt no yntrod#searre> sa is it> yn it ,ew#stw?zen úteinlik nei oergewichtko66ende 6otyf> dat is net út de winsk> 6ar út 4e> eardere Develop6ent gong hjir ende hjoeddeiske 6eisizzenskip ûntstiet> liedend ta it ,eslút@ fiele> 6ar o6 dochs kinne

 ,eslisse of sa lyn> krekt is it gefoel dat is noch gjinien kaa6 út hjir en d?r ride6otiven foar oergewicht@ úteinlik wint in ûntwerp> en as it skeel as oerwinning falt yneigen ,innen ús is net oplein ekstern> wy ferwachtsje sawol as in oangelegenheid fanynderlike frijheid" Dat 9fh)ldigens> ,epaalt nedich te finen> fansels> sa lang asnat#erlik as net koesterje de oertsjûging dat it wie in needsaaklik foarsjenning foar de

 ,ettere en foar de finale fer6oedsoening fan alle tsjinslach> dat is> as 6en koesterje itlea#we fan 4e Day@ yn de sin fan dat lea#we> lykwols> de goede sels in needsaaklikynstr#6int fan 4e wr)ld o6 te ko66en ta goede doelstellings> wylst syn ynderliketako6st wis is 6ar ,liid te w?zen"

  7ajo#t is troch ûnderfining kin allinne ,esl#te wis noch deter6inis6e noch

indeter6inis6" 8els net foar de nat#erlike foarfallen in strang wetlike oergong w#rdtstrang ,ewiisd> lit de geastlike ,art" :a kin troch in ho66else onset g#st dy4t troch inho66else gedachte> i66en hat o6 te ,ewizen dat se ,inne nedich gefolgen faneardere ,etingsten" :a kin ,ewize de oare kant> dat de co6plication fan defoar9fgeande oarsaken fan eJplica,ility sokke operaasjes is net allinne dat 6en kinnet 6oetsje jo 6ei o,servaasje en ,erekkening" Fierders> de indeter6inist sels sil it6inst oanstriid o6 krekt operaasjes fan dit soarte> waans ka#saliteit wy kinne netfolgje te tinken ûntstien frij yn syn sin> wylst foar de frijwillige ,esl#ten foar goed enkwea> dat sprekke indeter6inis6 is útfûn o6 leafde> de redenen hawwe yn it ferlinehast altyd fine op syn 6inst alge6ien" !t is wis dat de fierdere 6en hat ko66e yn 4ekennis fan4 e ,etingsten fan 4e aksje en herstel fan de wetten te winnen fan de 6eardeter6inis6e ek ûnderfining kant fan k)ns> lykwols> is de 9f,raak ein yn konsept#ele

Page 119: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 119/188

en praktyske redenen"

  8e sizze dat deter6inis6e de wr)ld o6 6asine> en sa w#rdt er ,esk9ge troch in protte te ûntslaan" <n de 6east foardielige f#nksje fan 4e 6asine> liet er de wr)ldgrif" :at soe in 6asine dy4t stiet der krekt as frij te gean as 6inne> want der soe gjinwet te feilich harren trochgong laat nei rjochts doelen" ;ar> in 6asine kin net wol>

tink> fiel> net evolve út hi6sels> net fer,etterje hi6sels@ dat h)ldt de deter6inistyskwr)ld foardiel oer de 6asine" Binne leafde> freonskip> fertro#wen yn 'od> útsein ashja ,inne yn 4e wr)ld> de sli66er> dat se ,inne nedich> en soe it tsjinoerstelde> sa fieras it is der> sa ,etter dat it koe net" Leaver> dat is goed> dat der 6oat ,etter yn ter6enfan 4e dei werjefte> en de 6ar ek foar syn ,estean dat> it 6oast w?ze d?r" 2o 6oatte joflokken it deter6inis6e doe4t er ferdigene ji66e> ien kear te krijen ,etter> en ien kear te hawwe it ,etter o6dat jo w#rde f?ststeld ien kear foar de sli66er@ dat is de 6innedeter6inis6e nacht sicht> en gjin ,ettere indeter6inis6 dy4t lit deselde wize troch

 ,eide kanten@ 6ar jo kinne net wolle> 6ar dat jo liede troch inviola,le needsaak o6 te

gean te w#rden ien kear 6ear en ien kear te hawwe it ,etter ,etter" Dat is treastdeter6inis6e Day werjefte" a it is sa sli6 yn 4e wr)ld en sa kwea út 8chli66e6ko6t> 6ar kin lea#we dat> neidat de ,esteande wetten is gjin koarter> ja> ,inne in oare6anier o6 de 6inne saak foar it ,etter> as de wr)ld giet" o krekt 6oatte hawwe itlea#we fan 4e Day o6 allinne@ de redenen foar dit lea#we> 6ar w#rde ,espr#tsen opoare plakken"

  o sizze de wr)ld sa lit gean as se no krekt gean as se giet wer 6ei need> wat iknedich 6y dan te stri,je foar it@ de 6isdiediger seit wat ,inne ji6 ,la6ing 6y@ !k ,introch de needsaak as ik ,in" E o soenen sizze dat er graach sizze it@ 6ar it ferlet kin

net idle jo@ en net gen9ch de warsk9ging út sels ta aksje> te twinge hi6 ta fer,ettering>sadat de straf sil dwaan dat op it l?st@ 8einige ,inne jo as it al docht dewarsk9ging" De warsk9ging is yn striid 6ei oare deter6iE> dy4t folje inoar oan twang>faak allinne 6ar in swak 6iddel@ 6ar de straf kin ferhege nei it p#nt d?r4t it twingtdy" <n it langer de foarsichtigens of lilkens d#orret en de 6ear dat groeit> de 6ear

 ,eskate se kinne rekkenje op nei al yn dizze wr)ld taast,ere> fierder yn it hjirnei6elsen fol,ringende 6anier de wr)ld o6 dat ,epaalt de straf en lang groeiende oant seherfoar6jen de enforces"

  7e jaan in foar,yld> dat past de 9f,ylding tagelyk"

  s wy set ris in jonge dy4t krekt ,egien syn tsjoedens heel nayf> heart dat allesfolget út needsaak yn 4e wr)ld> ek sille en aksje fan de 6inske" Pnderh)ld> hy tinktdat jo kinne yndie fierder te ek foar jo 6inne gewoanten@ en foartynienen er co66itssa" De heit slacht hi6 foar it" :at foarstelle 6y de wize jonge seit> ik kin net foar6yn 6inne gewoante> it ferlet fan 6yn w?zen ,ringt 6ei dat sa" Hiel goed> seit deheit> 6ar de needsaak fan 6yn w?zen ,ringt 6ei dat ek> !k scil slaen dy foar it" De

 jonge sei> wat ik soarch oer dizze frje6de needsaak as de eigen ynderlike needsaakfoar fjirder riden 6y te co66it deselde 6inne gewoante@ d?ro6 fieren it ,#tE enwer@ eltse kear de heit slacht hi6 foar 6ear@ en sa fine wy de jonge op it l?st 6artwongen ynderlik> net te co66it deselde 6inne gewoante" Foar de jonges sette de6insken foar wa4t ,laast strafskoppen op al> foar de heit> de godlike oarder> it feit dat

Page 120: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 120/188

it nedich is> en hjir,y ek stiet> kin net 6inder 6anaged ,ew#st want krekt it al ,ew#stlikegoed nei as ûn,ew#ste wetten fan needsaak op,ringst"

  Fansels> sûnder in lea#we yn in straffen en ,eleanjend hjirnei6els der soe neat oande foarige werjefte@ o6dat de Beatings faak hawwe te wachtsjen yn de godlike en6insklike ûnderwiis yn hi6sels" ;ar yn it alge6ien ferskynt> 6ar yn de 6insklike

ûnderwiis dat as in jonge yn 4e hûs net krije gen9ch Beatings> hy letter 6ear sa krektyn in oare foar6> rekket út4 e hûs@ 6ar net gen9ch ek of ferskowings út hjir fierder> nois it krekt de oare kant in fierdere poadi#6> ,ûten ta dat kin net ,ewege fierder" ;ensjocht dochs ek hjir ûnder de alge6iene rjochting fan de passaazje fan dingen@ 6arsûnt dit is noch net de hjir ûnder oan in ein> dan kinne jo ek hjir ûnder allinnich derjochting> net freegje o6 te sjen de ein" !t soe n#ver w?ze as wy woene falle op elts

 p#nt d?r4t it hiel fansels ko6t as in oars 6ist oanfolling lea#we yn de tako6st> hjir ofoars in hieltyd essinsjeel en stipe troch in oare kwart ago Factor Day view>dws" Leaver> dat syn is nedich o6 hi6sels draacht te 8teady hi6"

   2o kinne jo sizze 4e nij fer,ine 6ei de foarige ,ygelyks> ,etter it soe west hawwe asde heit fan de jonge lj# ,inne sorry twongen w#rde oan tsjoedens> soe útroege wirdeút it ,egjin 9f@ en eins is de soarch fan de <ar6 sil sk#ld alles op it ferlet fan dedeter6inistysk werjefte> in wichtichste ûnderwerp fan indeter6inis6" ;oraal 6oatlije sa> ja> it ,egryp fan 4e 6oraal sels sille ferlern" <n 6ei dat deter6inis6e is wier ek al as 9fdien fan in oare kant en a,sor, 6east deeglik> sa folle sa> dat as in tredde easkyn heechste en l?ste dingen nei 'od en ûnstjerlikheid en frijheid E wy tinke> 6ar datde indeter6inistic E 6eastentiids opsetten" !k soe gean o6 sa4n frijheid sette twangfoar goed"

  Ferwizend no oan !ndeter6inistic fer6anje fan de Heit soe hawwe itselde oan 4e jonge ynstee fan deter6inistysk h#rde optreden op lûd" 56 te w?zen konsekwint eniepen> hy soe> ik tink> hawwe te praten oer dat"

  D?r dy is krekt as frij te co66it de 6inne gewoante> as net te co66it> en troch easa in protte waait jo h)ld dizze frijheid> sûnder dat der gjin 6orele wearde fan 4e6inske> útsein as jo dysels 6ei frijheid en net ,egi,st fanwege waait jo frijheid" 8a asik ,eat jo no> d#s ik net echt witte w?ro64t ik doch it o6dat ik 8kri#w dy yn foardizze frijheid sadat it kin net en 6oat koarter" =in ,rocht w#rde fan 4e Beatings of

oare strafskoppen of /ewards troch dan> w#rde nei ji66e goed> sa soe hawwe gjinwearde@ earder oarso6> as is it de sk#ld fan o6 alles oan kin w#rde ,epaald yn6orele saken troch foardielen en neidielen" 8a tsjin de ferlieding> d?r6ei lit ji6h)lden fan it kwea@ dit 6oat 6ar w?ze in kwestje fan jo frijheid" ;ar as al de ,laastkinne net helpe jo wiere 6orele ûnderwiis> sadat se ni66e it út ged#ldich@ it is no ienfan 4e wr)ld oarder dat sûnde eJpiation easke> al wit ik net wit w?ro64t se wol wittenoch ynsteld in fysike nei 6orele kwea" Freegje it rjocht learaar foar it@ dy4t witteit" :at te helpen út 6oreel ûnderwiis lykas de sanksjes nei alles> op syn 6inst teni66en dat s#ver sa as is teoretysk net tastien o6 talitte" 8y sti6#learje op syn 6instfoar refleksje op wat it 6ar it folk noch op frijheid> te ni66en soarch fan 4e sin of net>en allinnich foarsafier4t it net skele> syn aksje is goed of 6in" n prinsipe> leave soan>

 jo fine sels goed foar de ,erte fan in 6etafysyske transedentale ,egryplik tiid> ro6te

Page 121: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 121/188

en #terlik losse ryk fan dingen hawwe ,esletten o6 te w?zen foar ,ettere of sli66er>hjir,y nei de hi6el of de hel> want net ien kin foar net sels de goede Hear@ do wiest sa

 ,liid wat frijheid hat no ienris 6akke dy" !s o ,egryplik aard as klear yn tiidleasivichheid> alles hinget fansels yn syn tige e6piryske feno6een kwa karakter nedichgear en sjocht d?r6ei út alle deter6inistysk> 6ar it ,egryplik aard jo ha sels6akke

6ei frijheid@ en as deter6inistysk tsjinstanners jo frijheid lyksteld 6ei e6piryskfeiten te folle> d#s se 6oatte r?de harsels allinnich yn it ,egryplik ge,iet@ want net ienkin wier6eitsje> en dat is it wichtichste ding" 8afolleste ,etter> 6ar jo sjogge in no as

 jo realisearjen neat fan dit alles> dat alle e6piryske ûnderwiis yn prinsipe neat kinne ,etelje o6 dy ,etter@ jo karakter is al klear yn tiidleas ivichheid"

  Lit it net te ,efie6jen djipte fan it ,egryplik> yn prinsipe 6ar earder inintelligi,lenfrijheid oan d?r4t it ltvater fan 6oderne filosofy is ,ekend o6 avansearre> ,asearreop en stick nei it e6pirysk fjild" 8ûnt freegje 6y in pear fro#lj# yn geast> d?r4t derwiene> gjin sûnde> op syn 6inst se lykje sa lyn" 8e ,inne fan goede fa6ylje> har )lden

earfolle li,,et yn it leverjen fan foldwaande en earlike 6insken> se hie de 6eastefoarsichtich ûnderwiis> alle ûnreinens waard h)lden wei fan har> se hienen op harren)lden 4goede foar,ylden en goede foar,ylden waarden húnd harren" 8e wie te sjen open iepene oan de oarekant oer it ierdske Diesseits neist" !t wie de foldwaning enûntwikkeling fan harren oan,erne oanstriden o6fang jûn ro6 ,aan> doe4t it ferstelde6ei de sûnens> 6oraal en gewoanten> 6ei de lytste 9fwiking fan it 6ar se wiene#teringen fan ûnnocht fan harren )lden> ,edriging> straf> en ,oppe alles trochferwizing nei favor en ûnnocht fan 'od en ierdske effekten fan sûnde op 4e rjochter

 paad is wero6> sadat it lang o6 let waard se in twadde nat#er> krekt gean it rjocht

wei> en in ynderlike 9fh)ldigens ûntstie> sels oan4 e lytste deviate út it" 8afier kinw#rde traced fan> it ûnderwiis en de oan,erne systee6 die dit allegearre> en gelokkichdizze plant wie in lokkich ien"

  %t it eachp#nt fan indeter6inis6 hat alles dat skepen> gjin werklike wearde" 56datdizze fro#lj# hawwe net sels 6akke út ynderlike frijheid> wie it like 6aklik o6 foargoed of kwea as de#gds#6@ se w#rde 6akke troch it sintr#6 fan 4e wr)ld o6 as neiw?r4t harren oan,erne foarsjenning 6ei har" Hoe dogge ik 6ar in ljochtsjend ge6 ofin 6oai ke#nstw#rk d?ro6 w#rdearje net 6inder> dat se ,inne net Ho6e6ade> lentwat allinne fan gaadlik 6ateriaal o6 te dwaan sa> sokke tekens" ;ei tank,erens en

 ,lidens ik it wolko6 as ,ewiis dat ek hjir hjirûnder oan wat hat te ,ringen 4e wr)ldoarder> wat s#ver nocht ropt@ dat it is sa4t it wienen so6s klear al hjir 6ei wat yn it sind?r4t it stri,,et oeral"

  7sjinoer ik grif yntinke ek karakters dy4t ,inne ,erne 6ei de sli6ste apparat#er> ,rocht op ûnder ûnge#nstige o6stannichheden> nei it nedige s#kses fan dyr)ne,etingsten hawwe ,rocht 6ar nei in feninige li,,en en ynspanning d?r> en hawweek te w#rde spyt dat de wr)ld o6 6ei al har 6iddels 6ar hat net gien ,ûten de6ooglikheid fan sokke tekens hjir ûnder";ar wylst ik haw in s#vere wille oan dytekens> ik haw foar dizze is it allinne in spyt> dat de wr)ld noch karakterisearre sil lije

straf> en dat dizze 6insken 6oatte ferwachtsje harsels te hawwen te w?zen tûk trochskea" !n reden se dit skea> dat har straf te sparje> 6ar ik sjoch net dat it 6oast w?ze sasli6> 6ar de antecedent oan deselde eask dat se 6oat ,etter ien kear> en it is net oars

Page 122: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 122/188

as 6iddel passaazje troch geskikt skea kin"

   2o wy ,eide ekstre6e gefallen sels fan de neiko66ende aspektenoppositely@ ekstre6e gefallen ,inne krekt nei it 6east geskikte E o6 ús te w?zendúdlik dat de rjochting fan 4e wr)ld oarder echt freget de 6oreel te h)lden de ,?ste ente ,efoarderjen> ek te h)lden de 6inne troch de gefolgen fan de kweade tsjinstanner

en te inhi,it it"  Dy fro#lj# genietsje alge6iene respekt> leafde> alles ko6t yn 4e 6iette> se sels ,inneit genot fan de folchoarder en wolfeart fan harren húsh)lding> de segen se is te ,reed>oer alles in goed gewisse@ en fiel sels net dogge gen9ch> kinne dragen goed en soenoch 6akliker te dragen se oft se ,inne net teology> 6ar fanwegen harren al draait deyngrevene sûndigens hel 6akke hjit yn oerstallige wizen" <n de $icio#stsjinoersteldeC lles is tsjin hi6> ji66e haetsje hi6> dy ferachtsje> ji6 striid it> ji6slot hi6 op> hy hat gjin ynderlike frede> inte6perance of sûndige winsk wraak yngefolgen op eigen liche6s"

  :ylst de eagen fan 4e wr)ld is it de 6inne tiden ,etter as it goede> en 6en ni6t asin reden o6 s#e de wr)ld oarder" 2ei ,ûten ta like is hi6 fiele ,etter@ 6ar oftynternC 2et allinnich yn ekstre6e gefallen> lykwols> ek trochsneed> dri#wt it war,ere>;oderat> Fair> earlike> goeddiedige sels ekstern ,etter as dat is it tsjinoerstelde fandit> en wat earst net útsteld yn dizze sin> stelt al dizze kant 6eastal foar de ein fan @ enas sels 6eie tsjinko66e de ,?ste djippe fertriet> helpe hi6 de opfettings fan dizzewr)ld d?r,ûten@ wat helpt it $icio#s ,ûtenC

  !t is wier> as it ûnderwiis hat ferwaarleazge de ,ern nei ferwize nei it goede> en

kinne ûnder oare ,oetes> 6ar se ,inne net allinne dit o6fie6et ek leanje en ,ygelyksdy ,inne E as de lettere straffen ko6selden ,erikke út te ,ringen oer de fer,etteringnoch yn dizze wr)ld> der waard te folle ferwaarleazge> ja 6inske zinken goed yn deenitentiary yn w?zen 6ei kweade 6aten> 6ar djipper yn 4e ûnde#gd" <n wylst derj#chtfeardige> o6jûn troch dyjingen dy4t leaf foar hi6> stjert oan in eachopslach nei

 ,oppen op it l?st hinget fan $icio#s> is 9fsnien en s6iten yn 4e kûle> sûnder te hawwefer,ettere@ !t ,li#wt foar hi6 gjin kar@ 6ar dit l?ste ynst)nsje> te r?den harsels út 4eoerweldigjende 6acht fan4 e straffende gefolgen fan syn sûnde oan dizze kant> r?dthi6 net allinne net tsjin de ierdske> 6ar s6yt it itselde as eJec#tioners> wachtsje op

hi6 ta@ en as dizze kant 6artelingen allinne eJtract tsjûgenissen> se sille lang o6 lettwinge fer,ettering ierdske" 8a hel is sa dat se ferslaan it kwea dat úteinlik deadethi6sels"

  <n wat dogge jo ,eweisest datC 6en freget" :er ik sis !k net ,ewize@ !k lea#it@ 6ar der is in lea#we dat 6ei alles ik wit en wat ik kin konkl#dearje> en hawwe tefreegjen foar út in praktyske p#nt fan each> yn fer,)n reedlik" net Believe dy4t joleaver contin#est yn ûnde#gd@ hingje dy> 6ar eangst@ feilich alle gefallen> noch tefer,etterjen josels yn dizze wr)ld"

   2ei al> de ferantw#rdlikens is net ferlern troch de wetlike ,esl#ten no66en

deter6inis6e@ !t presintearret hi6sels allinne 6ar ûnder in oare p#nt fan ferzje as yn4e sin fan indeter6inacy" 6inske is oant no ta ferantw#rdlik as er ferwachte foarûnrjocht ferkeare kin straf út de st)np#nten dat it prospers sels as de wr)ld hi6 yn syn

Page 123: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 123/188

gefolgen" Dat syn sûnde is nedich net feroarje it feit" ;ar it idee dat in strafskop> dy4tlang o6 let o#tdoes sûnde> as it nedich is ko6t as dit nedich hjoed of 6oarn> hjir ofd?r> dizze kant of 6jitte ,ûten> ien d?r4t it net foarko66e sels 6ei ûnder 4e 6iddelsfan4 e wr)ld oarder> sûnden o6 te ko66en en te d?r,y krijen yn goede oarder enfoarútgong@ en it feroaret neat wer yn de goedens fan dit ,etsj#t dat it ko6t nedich

d?r4t it ,art" D?r4t er net foarko66e of net hannelje gen9ch straf no sa dr#kt synnedich effekt> en stelt in earste gefolgen 6ei dit itselde effekt net troch> d#s dat dochtúteinlik in l?ste> 6ar dat der 6oat ek in earste"

  =rekt as de straf is net it iennichste 6iddel o6 it fer,etterjen fan de 6inske E ek ,ygelyks> ûnderwiis en ,eleanje de goede diel fan it E it is der net allinnich tefer,etterjen it folk@ 6ar foardat it feroarsaket dat en sûnder dat it feroarsaket it schriktde Bad harsels en oaren út ,less#ere tsjin it ,edri#w of deprives hi6 fan 4e frijheid tedwaan@ en dy trije aspekten fan fer,ettering> deterrence en previnsje> d?r4t it iene of itoare lizze o6stannichheden dy4t ferienige ûnder de ien it feit dat it sûnder foar it

kwea dat er inflicts 6aatskippij> kwea is tafoege wer> it ,eh)ld en it ,efoarderjen fanit wolw?zen fan de 6aatskippij as gehiel te tsjinjen@ it sûnder foar6en fan dizze 6arin lyts frag6int fan it 6ar yn it stasjon foar fer,ettering ek krijt syn frag6int fan 4efoardielen fan straf" 56dat s#ggerearret net troch de ien sin> d#s it foar6et> 6ar infrag6int fan 4e rige fan sanksjes o6 úteinlik ,rekken frij"

  ;ei dizze> de 6east foarko66ende praktyske prinsipe streekrjochtnei s#,ordinating prinsipe te tsjinjen it sin it foardiel fan 4e 6aatskippij> en harrentapassing w?ze 6oat sa dat dit doel is ,erikt> d?r4t 6ooglik> de Dei ko6t oan it

 prinsipe fan eJpiation fan sûnde tsjin4 e sin> dy4t ,aseless en f#tile sa lang as ,li#wt> as

it kin net oersette w#rde yn dat" ;ar 6oatte ek slagget yn syn oersetting fan datalge6ien prinsipe> w?ro6 sokke leaver net sparre troch it feit dat jo stick direkt neisyn dúdlik #spr#ch"

   2och de 6orele wearde of worthlessness fan in hanling of ferso6 ek w#rdt ferlern6ei it deter6inis6e ûntstiet earder wer allinne in triftigeren 'esichsp#nkt as yn 4e sinfan indeter6inacy" De indeter6inist sels kin net allinne op syk nei dat wat ,art foarfrijheid> oars de frije hat kwea w?ze soe lykweardich oan de dat#6s keazen goed>6ar sjocht hi6 dat 6ei frijheid wat godlik yn 4e sin fan4 e alge6iene> di de 6orelewearde wr)ld liederskip w#rdt it w#rdt de foarkar> dat is tsjinstridige >" <,en is ek

deter6inis6e siket de 6orele wearde of worthlessness> allinne dat it deter6inisticallyswier frijheid earder yn 4e ,oppesteande sin as indeter6inistic" dwaan fan eksternetwang wat de wr)ld sil te4n goede> ek f?stige yn de sin fan deter6inis6e gjin 6orelewearde fan de aksje o64t de aksje net folgje út ynderlike goedens fan 6inske@ 6arwegere it w?zen fan in 6inske as sterk foar it ,etter> dat alle eksterne ,esikingen o6kwea wat o6sea6e op tsjin dat> sa soe de ynderlike needsaak> út dat it is goed> de6orele wearde fan syn dieden net allinnich net 9fni66e> 6ar set sa heech 6ooglik

 ,lank"

  Lit ús wero6gean nei in oar p#nt"

  Bewûnderjen en envia,le is ged#ld> kal6 en ûnderwerping 6ei d?r4t de 7#rk alle pine en ellinde dy4t hits it ferneare" 'od wol it sa> it is foar,eskaaide troch hi6@ en nei

Page 124: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 124/188

al fan 4e lea#wigen wachtsje paradys" <k kristenen d?r 6ei dizze ged#ld> r?st enûnderwerping oan 4e 8chick#ngen 'od@ 6ar allinne as selds#6e útsûnderingen> is der in regel" Dat is de seine fan deter6inis6e> in segen dy4t al hawwe> w#rde ,esk9ge netfers6oarge 6ei de indeter6inistic teory fan frijheid> kristenen oer de 7#rken lea#weferheven en spilled syn goede ele6int 6ei syn ,ad" Foar wis> hy hat ek syn 6inne

ele6int" De goed ,egrepen deter6inis6e kin allinne net te ûntko66en Destinieshannen yn 6yn ,ûsen 6ei de feiligens> alles sil noch keare út goed> 6ar spilet 6ei dekennis dy4t 6islearjen op edged hi6 wraak> ride> hannen te avert fan foar te ko66enkwea ta rein" :at 6inske 6ei de ,?ste kennis en wil troch sels kin net reach dit oanter hat te sykjen foar de oanfolling yn 'od" 56dat de 7#rk hat net it ynsjoch> hy lit itfjoer de st?d> en de pest fortarre de 6insken> en sil ko66e in tiid d?r4t ji66e sil opsyk nei de side fan de 7#rken@ want yn need fan wr)ld oarder is ,egrepen dat net alleferwachtings fan harren w#rk> 6ar ,ehearen harren kr?ften en ,etsj#t 6acht"

  o sizze> 6ar dan wat is in godlike wr)ld regear> de wil fan 'od> in foarsjenning fan

'od foar de wr)ld as it ferlet docht allesC s dat net it hiele 'od fer)ldereC ;ar hoekin ji6 h)lde in 'od> dy4t yn syn aard en w#rk fertsjintw#rdiget it ferlet sels>oerstallich" De needsaak is net 9fsjoen fan 'od> net tsjin hi6> 6ar harren wet is selsde tape fan syn nat#er en aktiviteit"<n sa jo nedich de soarch fan in heit yn jo#ferzieh#ng sa nedich nei it 6inskdo6 yn harren #ferzieh#ng de soarch fan'od" Dat de iene en oare soarch nedich sels> feroarings yn alles" De nacht fan fansels>dat faak ,art as it geastlik li,,en en w#rk hold> d?r4t it ferlet anginge@ 6ar dat is krektallinnich oan de protte falske yllúzjes fan nacht werjefte"

  o freegje úteinlik wat kinne ge,rûk 6eitsje fan in ge,ed sels as der yn 4e wr)ldneffens wetten dy4t predeter6ine alles fan needsaak tichter,y" =in it oerwinne itferletC 2ee> dat kin net ge,ed@ 6ar sels ,erikke ûnder harren redenen lace" :at itliket wis> earst yn 4e 6inske sels en s#,s sykje ,ûten@ want neat w#rket yn 4e 6inske>dat is net direkt of yndirekt> of sicht,er #nsichtlich> ferlingd syn effekten ,oppe hi6yn4 e oaniensletten 6ei dat de wr)ld> wy 6eie net witte te stri,jen dizze effekten" sik sjoch dat ien fan i66en fan oare 6insken> )lden> freonen> en sels frje6den>regissearre lease kinne flink ,ydrage f?st te stellen harren te jaan wat> dat soe netferliend w#rde sûnder in fersyk> ik kin dat dwaan goed gefallen sjen in alge6iene

wet> achtsje it 6ooglik dat in ,eslút oan 'od as in fertsjintw#rdiger fan it hielal'raach hat in oerienko66ende ynfloed" !t is allinne it ferskil> dat ik ha it ,erop neioare 6anlj# dr#kken nei ,ûten ta> want se ,inne ,ûten fan 6y> ik haw gjin ferlet fan'od> want !k haw ,egr#tsjen yn hi6" ;ar dat fasilitearret allinne it lea#we yn 4e:irksa6keit fan ge,ed"2o 6ear as de effekten fan útwreidzjen fan it ge,ed as itwienen yn it gehei6 oer de tsjinners út> en dat kin w?ze effektyf allinne troch in netEtracka,le yngripen yn in ,redere kontekst fan dingen hjir ko66e dy yn oerweginghokker dr#kt it ge,ed daliks tsjinners sels ,etingst dat de wize d?r4t it yn tsjinstellingta it eksterie#r en ,ochten> hat safolle ynfloed op syn lot> lykas hoe4t de ,ûtenkant is

tsjin hi6 en draait@ en net sels witte wat it is as> in ge,ed kin res#ltearre yn hi6> dat er ge#nstich oan de ,etingsten fan de ferfolling fan syn fersyk ûntstiet> as soe hawwewest sûnder it ge,ed fan 4e saak"

Page 125: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 125/188

   2o> fansels> kinne dy twinge o6 gjin ien te lea#we yn :irksa6keit fan ge,ed ynien of oare sin@ 6ar it lea#we is ûnderhearrich oan alle trije prinsipes fan lea#we en sako6t as in 6o6int yn de religie#ze kant fan 4e dei werjefte" Fan de teoretyske kant>syn allinne nij ynhierd ,esk9ging ko6t yn goede plak dat ge,ed wat op 4e 6insken en6ei s#kses setting 6oatte hannelje ,oppe it> dy4t ûnderstel de analogy fan4 e

effektiviteit fan 4e fersyk fan 6insken oan 6insken> dat it earder yn4 e sin fan ittakennen as Denial is effektyf" Fan praktyske kant 6an rydt it ferlet fan ,idden> en hyfielt de ge#nstige gefolgen fan in rjocht ge,ed> en historischerseits d?r hawwe ,idden>sa lang as der religys" 2i6 it ge,ed fan 4e wr)ld> en it is as jo de ,)n fan4 e 6insketorn 6ei 'od> 6akke de tonge fan it ,ern yn stilte nei de heit" 8ûnder lea#we yn it:irksa6keit fan ge,ed> 6ar it ge,ed sels koe eJpress noch syn effektiviteit noch winsyn histoaryske ,etsj#tting"

  Fan it foarige p#nt fan each op de effektiviteit fan it ge,ed yn it alge6ien tagelykstrea6 ,etingsten fan de pro6oasje as ,eheining fan sa4n aktiviteit@ o6dat in a,sol#te

effektiviteit is itselde sa gjin 6ear as freget de 6insken ascri,e oan 6insken" Fansels>nei in ge,ed is 6ear wis te hoopje te jûn> de hjitter it is> de konstante> it giet yndeselde rjochting> de 6ear te ferienigjen yn deselde rjochting is want 6ei al de kla6op it takennen fan hinwirkende reden@ ek sti6t 6ei it alge6iene ,yld fan itge,ed@ 6ar dizze s#,jektive ,etingsten foar it takennen dat der ta docht te w?zeno,jektyf" !n ge,ed is ek 6ear wis te hoopje w#rde jûn> 9fhinklik ienriedich> is it derjochting dy4t ni6t de godlike wr)ld liederskip hiel ek los fan 4e ge,eden@ Force trochsels kin net ta de s#,sydzje> is it krekt in s#ggestje foar 'od> freget 4e 6jitte> dat setalle kr?ften> ,etsj#t yn dizze rjochting yn ,eweging> 6ar is net lokkich nea te

ferjitten> in 6ar partisipaasje> yn dwaande de rin fan evene6inten" !t s#,sydzje kinsteane tefolle yn 4e wr)ld oarder@ hja hat foar oaren en foar oars as te ni66en soarchfan de petitioner> en foar hi6sels op syn eigen> faaks dwaze te soargen lease ek" dehealwize ,ern is> 6ar g#on lease 9fsnien> o64t it giet fan ûn6ooglik te ;oeilijk> 6eialge6iene 9fwagings net aksepta,el> of downright skealik ek út 4e kindest heit@ 6ar as

 jo graach sizze yn dit alles dat it pleit ,ydraacht neat te ind#ce hi6 te jaan@ sûnder itfersyk> hy 6ocht net hawwe tocht fan de s#,sydzje@ ;ar it kin haget hi6 te jaan de

 petysjes te krijen as it petitioner ferliende it@ 8a it ge,ed kin helpe> wat dat soe netw?ze tastiene o6 oars> tastiene@ en stiet yn alle oare opsichten> de foars en tsjins fan ititselde> d#s it ge,ed soe w?ze de gefolgen@ in 'ran ge,ed gen9ch o6 as twa identike

 pûn steane sels@ ad6ittedly in pûn ge,ed net doe4t der sil in lege h#ls ,eslissende tsjinin h#ndredweight"

  8a 6inske as op wat er please> en net ,etsj#tte dat er kin overst##r in ,?st 6#orrefan 'od 6ei syn ge,et@ 'a# soe net freegje it ûn6ooglik" 8els wat er ,erikke kinnetroch syn kennis en syn kr?ft troch hi6sels> d#s hy hat net allinnich te freegje'od@ Hy sels is 'od> of de folgjende of iennichste 6iddel o6 veroorloven of

 ,erikke@ oan 'od> hy hat te draaien allinne as de gaadlike 6iddels ,inneeJha#sted@ 6ar nei alle gedachten er kin 'od alle dagen ,idde> dat 'od h)lde hi6 yn

in posysje foar keazen o6 syn eigen> en nei dyn eigen kr?ft ,ûten help en de seine fannet ûnt,rekken fan ,oppen" ;ar woe in te freegjen wat yn schli66e6 sin> sa soe derjochte yn in positive sin> hawwe wr)ld o6 yn stee fan it takennen of troch de

Page 126: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 126/188

gefolgen fan de s#,sydzje sels de straf taret"

  ;ar> 6en hat in ge,ed net inkeld de nei 'od> dat <r 6ei jo# ús in winsk> 6ar ekgr#t,rocht 6ei fertro#wen yn hi6 tocht> dat er> wat wy tsjinko66e sels no en nochko66endeweis> sil keare út foar it ,?ste> en dat as> nei it nedige rin fan de dingen 4e6idden fan dizze wr)ld net te ,erikken dat fan de tako6st sil w?ze kinne o6 te

fol,ringen" :a hat fûnen dat de treast fan dizze gedachte yn de 6east sli66e lijen6ar ien kear> en dy4t sjoen hat hoe4t dit idee en d?rtroch ferhege sti66ing fandyjingen dy4t foarlizze harren troch de 6east swiere testen net allinne yntern oprj#cht>6ar ek jo#t it in eksterne h)ldingen en aksjes w?rtroch hy de ,?ste ,li#wt deferh)ldingen ferhege> dat is net te sizzen dat sa4n ge,ed net ,rûke" Hat in dien syn> tehelpen sels en kinne net helpe> 6ar> sa ,li#wt flat sels as de l?ste eigen help degedachte 'od sil helpe en please> 'od soe lit hi6 it rjocht wei" <n 6ei wat in restfan oaren> hy dan ,eweecht nei it spitich o6stannichheden> er dan ko6t de foarfallenover@ en folle leaver te helpen oaren dat dat sa draait o6 syn lot> lyk as er ferflokt syn

lot en 'od ,lasphe6es of ûntkent" ;ar it jildt net foar direkte dy tinzen fan in deadewr)ld oarder> 6ar yn in li,,ene> dielni66ende yn ús Lei,en 'od> it idee is o6 tew?zen echt li,,et en sa treast en effektyf"

  <k tanksizzing ge,eden d?r@ en doe4t de indeter6inist seit> hoe kinne jo freegje 'odfoar wat dat ,art troch kleare,are needsaak> of net ,art> sa hy kin wol sizze> hoe kinnewy tankje 'od foar wat> wat er hat jûn út needsaak@ wylst de deter6inist freget hoekinne wy tankje 'od> foar wat er hat jûn noch in foldwaande ynterne noch eksternereden" 2o wolle wy graach ,etankje )lden> freonen> woldoggers> as se dogge ús goed>as wy der fan út dat se dogge it út leafde> sûnder freegjen oft leafde is

needsaaklikerwize 6akke foar ús needsaaklik of net gen9ch> wy sille ek oanni66edat se hawwe in fancy oan ús 7hanks@ en dat 6akket ús ek wille te tankjen jo> itselde

 ,edrach wer as dit genede> dizze wille ,inne nedich@ w?ro6 soe it w?ze oars 6ei'od" !k pres#6e dat 'od ,liid 6ei 6yn tank hawwe> en it jo#t 6y in gefoel fanfre#gde te tankjen hi6" Dat is gen9ch reden"

  ;en kin sjen hoe4t de foarige> hoewol4t tige deter6inistysk werjefte fan de:irksa6keit fan ge,ed> 6ar liedt ta p#nten 6ei d?r4t jo kinne l)ns goed> en foar dat itindeter6inist is neat ,etter te ,ieden" 2effens hi6> der 'od is frij indeter6inistic> datop dat it ge,ed is o6 te jaan> of wegerje@ 6ar as it altyd de foarkar de ,?ste sels nei

indeter6inists 'od fanwegen syn perfekte wiisheid en goedens> sa dat ko6t oan dedeselde ding> as it deter6inist krekt fanwegen dy nat#er fan de 'odlike Being 'od de

 ,?ste dat 6ooglik is neffens de ,etingsten fan it ,estean > lit leaver nedich@ en it liket pointless as net te praten as in tsjinspraak fan in frijheid> is it net de foarkar noch" 2okinne jo yndie sizze 6eie 'od kieze wat er wol> it is krekt yn dat it de pree oan 'od>de ,?ste@ 6ar yn feite it nedich earder de goedens fan 'od> dat wat er it leafst> ek synskepsels ko66e yn goede plak" <n d?r4t ûntlient de indeter6inist gaadlike ,etingstende :irksa6keit fan ge,ed as de deter6inist"

  Fierder nei de dei fan 4e geast fan4 e ierde is in t#skenlizzende w?zen t#sken ús en'od> dat kin frege soe net direct it ge,ed earste fan dy geast> earder as dat wy ni66e'od foar te folt9gjen" !n ûnderwerp rjochte> 6ar ek syn fersyk yn earste ynst)nsje

Page 127: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 127/188

oan 4e 8intrale #thority> ear4t er i6port#ned de kening 6ei it" ;ar yn dizze respekt6akket it ferskil contends dat 6inske de kening w#rdt konfrontearre nei ,ûten ta> dater fier hat nei hi6> de kening kin net witte al syn ,ehoeften en ,etingsten lykas desintrale gesach> net fangen alle fersiken> sels yn konflikt itselde kin alle wage #p@ 6ar alles dat is yn 'od oars> en der 6eie w#rde fertsjintw#rdige yn dy relaasjes gjin

:arena#toriteit alle 'od> 6inske draait ek earder gelyk oan de hiele 'od as it sintralegesach> dy4t sels is noch deficient> en is ek handich allinne yn sa4n útdr#kking folgen9ch" De heidenen oan,ean fansels ynstee fan 4e iene 'od> yn4 e stjerren@ 6arkrekt hoe fier se wist net de> wat 'od yn en troch alle hi6elske liche6s@ en it heart ,yde p#nten dy4t yn 4e kristlike wr)ld werjefte yn repealing heidensk falle 6oat"

  7sjin dit> it is krekt in útwreiding en ferheging fan it prinsipe fan it fersyk wystjoerd nei ;itle,ende as wy ek rjochtsje op net 6ear ,esteande ús folk of Hillige dyús yn saken d?r4t se ,ena66en ticht ,y ús of oer ús of it ûnderwerp fan it fersyk yn inspesjale ferh)lding ,inne te helpen yn it hjirnei6els en te fertsjintw#rdigjen 'od

6ei" 56dat neffens de lear fan 4e dei sels is de dyk t#sken dizze kant li,je allinnichyn in oare foar6 6ei it hjirnei6els 5er trodden op> en ,inne dy fierderoansprekkende 6iddels as dizze kant te ,iedings" !t rotestantis6e is yndie dit 6oaieen praktisch as effektyf> as yndie ek faak 6is,rûkt> c#sto6 ferlern hiel ko66e@ en deferljochte sjocht yn de katolike oanroppen fan 4e hilligen neat 6ar 6is,rûk" De learfan 4e Dei fan4 e Hjirnei> 6ar 6akket oare gedachte hjir oer ro6te@ krekt is net

 ,espr#tsen fierder hjir"

  Hoewol4t de wet fan ka#saliteit of ka#sale prinsipe (N net 6inder geastlike as6ateriaal of nat#erlike ge,iet oan,elanget> is it noch altyd hjir earst en ,ena66en

 ,esk9ge yn relaasje ta de l?ste en d?rtroch 6ear ,eskate yndikaasje foar it idee fan> ,egjinnende> oanno66en yn 4e eksakte wittenskippen> ,asis ,epalings fan 6aterilewr)ld w#rde no66en> sûnder de wet fan ka#saliteit ,ûn te lizzen yn prinsipe o6datearder it o6kearde is wier"

1N Dizze paragraaf tsjinkaa6 yn it w?zentlike p#nt fan in foarige essay K5p 4e

wet fan ka#saliteitK yn Ber" d" keninklik" 8achs" soz" 1T+" p T ff"(N De l?ste ter6yn ferwiist nei de alge6iene p#nt oer d?r4t it aktearjen hjir>6iskien ,etter as de earste"

De ynterne steat fan in 6ateriaal systee6 w#rdt ,epaald op elts 6o6int earste>troch ferlinging> fig#er> tightness en oer op dat ass#6a,le kwaliteit fan de l?stedielen> o6 dat wero6 te finen reden wy koart w#rdt it aard fan dy dielen> twad> de

relative 9fst)n en posysje d?rfan 6ei respekt foar elkoar> dat wy koart as regelingd?rfan ferwize> tredde> troch harren relative steat fan ,eweging> dat wol sizze derjochting> snelheid en fersnelling steat fan harren ,eweging tsjin elkoar@ relative

Page 128: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 128/188

 ,eweging 6ar ,estiet yn oergongen fan ien oars yn in arranzje6int ferh)lding" !tgehiel fan dizze trije 6o6inten it f?ststellen fan de ynterne ,etingst w#rdt koart asynterne o6jo#wing> of ynterne ,etingsten fan it systee6@ ;ar> wy as eksterneo6stannichheden> eksterne o6stannichheden fan in 6ateriaal systee6> desoartgelikense ,epaling 6o6inten fan 4e 6aterile wr)ld ,ûten it> oan itselde 6ei it

toan,yld fan harren relaasjes> sjoch" Foar it hiele 6ateriaal wr)ld> is der fanselsallinnich 6ar ynterne o6stannichheden> foar elke einige systee6 en eltse einige dielfan in systee6 sawol ynterne en eksterne o6stannichheden" 2o sa lang as jo geanewero6 op alle allinnich foar parten fan einige gr#tte> kin tocht fan 6ooglik dat alleteJt##r ferskillen itselde yn di6insje> foar6> tichtheid 9fhinklik op ferskillen yn 4efierte en arrange6ent ,etingsten noch lytsere yn de l?ste analyze 6akliker> ekselektyf dieltsjes> gefolch se ,inne gearstald> goed dat hi6sels kin w?ze it iene plakyn 4e kea6er> 6ar gjin ro6tlike o6fang> hawwe ferskillende tightness> en de ferskate

 ,asis kwaliteiten fan 6atearje eli6inearre d?r6ei" 8a in gr#tte fûne6intele

ferienf)ldiging fan nat#er o,servaasje soe grif jûn w#rde" 2o> ji66e ,inne net klearyn 4e kennis fan de nat#er yn o6 te ,esl#ten de fraach fan sa4n red#ci,ility fol kr?ftkin@ 6ar it aard fan ûndersyk liket te freonen ,li#we nei dizze ferienf)ldiging 6ear en6ear" %nder ,etingst d?rfan soe respektearje de l?ste ato6en te praten 6ar ek trocheksterne o6stannichheden> en soe de sanea6de" 8i6ple ge6yske grûnstoffen> dy4t opdit st#it noch ferskille> harren ferskil 6ar d?ro6 hawwe dat oeral as ienf)ldigeato6en yn har oan 6olek#len fan ferskillende oantal en groepearring> 6ooglik oaresteat fan ,eweging> syn ienf)ldige ele6inten foldien" De pondera,le liche6s wiene6ar conglo6erations itselde 6ateriaal út d?r4t de eter w#rdt> de ferskatei6pondera,les waarden ,asearre inkeld op ferskillende steaten fan 6oasje fan dizzeeter> en twa soarten fan elektrisiteit koe hawwe 6ar ien" <k in gr#tte ferienf)ldigingsoe w?ze 6ei koarting nei 6ar twa differente eigenskippen fan 6atearje> hoe4t sokke#tter lykje oars as de soarten fan elektrisiteit> ,erikt wat in perceptive resinte stúdzjefan ,elesting sa6ler leads"

  Foar de folgjende alge6iene oerwegings> lykwols> kin ea w#rde ferliet 'rin dehiele fraach fan de 6ooglikheid en grinzen fan sokke ferienf)ldiging" :at wize

 ,asisregels jo kinne fine nedich te lossen de saak te fertsjintw#rdigjen de 9fhinklikeferskynsels> net allinne ,li#wt te w#rde ,esjoen yn de folgjende wet fan ka#saliteit ofca#sation fan dizze ferskillen ûnfer6indere fan kr?ft> 6ar is ek yn de finale analyzeek foar de oerheid fan wat ien fan de fûne6intele foarsjennings de saak w#rde 6oatop6#rken w#rde> o6 te sjen at" By hi6sels na66entlik ,epalings dy4t ,inne notearresûnder 6is ,ef?stiget dy watch 6ei d#,ie#ze ,epalings> lykas dy f?ststeld w#rde6oat> sa hjir ko66e út in ,ef?stiging fan 4e wet"

  ;ar wy keare dy oerwegings dy4t 6oat allinne tsjinje avowedly> it idee fan de ,etingsten d?r4t te passen de wet fan ka#saliteit> te jaan in spesifike yndikaasje> nei it ,ehanneljen fan 4e wet sels"

  n it alge6ien> de o6stannichheden> ,etingsten yn 4e wr)ld feroarje en folgje de

respektivelike jûn oare as f#nksje fan4 e jûn" 56 dat o6fang 6en no fan in alge6ienelegiti6aasje fan dizze 9fhinklikens troch alle nat#er> hjir,y wol te sprekken inalge6iene ka#sale wetten> 6en hat te oanni66e dat> wannear4t en w?r4t de itselde

Page 129: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 129/188

6ateriaal o6stannichheden> ,etingsten zetelen> wero6 deselde res#ltaten@ o64t> folgede eine6al oare as op in oare tiid> dat soe w?ze yn oeriensti66ing 6ei it alge6ien

 jildich ge,rûk fan it konsept fan wet ,iede gjin wet of soe w?ze in yn,re#k op 4ewet" =oarte ûnderstelt is kwa rjocht6jittigens sels> of f?stige it prinsipe d?rfan" 5ftyndie it konsept> it prinsipe w#rdt realisearre> oft in alge6iene nat#erlike wet echt is

yn dizze sin> it selde kin net w#rde ,esletten> 6ar freget ûnderfining troch deûntwikkeling fan it konsept of prinsipe"

   2o kin der wis fan w?ze> a,sol##t identike ynterne en eksterne ,etingsten foar in6ateriaal systee6 taret op al wer> sels ferfongen troch ien fan syn eigen yn 4e rin fande nat#er wer@6ar do kinst fine it> dat it 6ear tichter,y de foargeande ,etingsten fangelikensens> itselde keare de súksessen sadat jo kinne sl#te as de gelikensens fan 4efoargeande o6stannichheden soe folslein> it soe w?ze de gelikensens fan slagjen" Hjir de corro,ora,ility ko6t yn goed plak> sa yn prinsipe sa is allinnich 6ooglik o6dat seop 4e súksessen> dy4t plakfine yn in jûn distrikt> ,oppedat lizzende dielen ferdwine de

ynfloed de 6ear> sa kin ferwaarleazge noch 6ear sa de fierder ,inne hoe ,ewiist yn 4edelgong fan dregens 6ei dist)nsje en de %n6erklichwerden de 6olek#l?re kr?ftenoer wichtige 9fstannen ,oppe" =rekt as no> a,sol##t no66en ek fanwegen> 6ar noaithielendal $anishing> ynfloed fiere ûnderdielen en it ûnfer6ogen o6 herstelle op alkrekt sa4n o6stannichheden yn de ûnderfining> it oanni66en fan in alge6iene wetfan de natoer yn 4e ,oppesteande sin altyd ,li#we in hypoteze> dochs fynt denat#ralist dizze hypoteze o64t er fynt dat ,ef?stige al de 6ear sa de 6ear yngeand ertraced nei saken dy4t steane op de dro6pel gelikensens 6ooglik> en o6dat it stelt hi6ta konklúzjes dy4t ,ef?stigje wer yn 4e ûnderfining> sa fier as in ferfolch yn4 e itselde>

is 6ooglik"  s corollary oan 4e wet> dy4t> doe4t en d?r4t deselde o6stannichheden zetelen>wero6 deselde res#ltaten> sa te sizzen> as de twadde kant fan4 e 6ienskiplike wet>6en kin for6#learje it prinsipe dat> w?r4t en ferskillende o6stannichheden> ,etingstenfoarko66e foarko66e ferskate súksessen" ndie jildt as oan de corro,ora,ility ende oer,lea#ne hypotetysk karakter fan dizze twadde kant fan 4e wet itselde as fan4 eearste side"

  Faak> fansels> dat kin ferskine dat res#ltaat fan w?zen gelyk> ferskillendesekwinsjes of ferskillende o6stannichheden deselde gefolgen@ llinnich ea 6en sil of 

 ,ewize of kin tocht fan as 6ooglik nei de sitewaasje dy4t wy hawwe ûntko66en útde foargeande of lettere ,epalings wat of fert#tearzing fan ús soe op syn^,ereinsti66#ng show ,ef?stige de wet" 8a4n is it gefal fan in stien út ferskillendehichten altyd liedt ta deselde s#ksessen fan nlangens op 4e grûn> dy4t ,lyk,er sprekttsjin de twadde kant fan4 e wet@ ;ar hy 6oetet 6ei ferskate faasje en skoddet de grûn6ei ferskate kr?ft" n alle gefallen> de wet hat yn it tafersjoch en ,eoardieling fan de6east tagonklike gefallen de o6fang ,ef?stige troch ,eide kanten> dat no o6keardwero6 sl#it fan gelyk of ûngelikense gefolgen fan deselde of ferskillende oarsaken>en ynfloed as hjir,oppe> sels o6 te ,esl#ten de fûne6intele fraach is en echt o6

 ,esl#te ûndersocht oft 6en 6akket dwaan 6ei it feststellen fan in oeral deselde redensaak yn ferskate ko66ando en steat fan de ,eweging" !t koe w?ze sokke" B" a> datko66ando en ,eweging ,etingsten sels fan 4e l?ste ûnderdielen te gean wero6 nei

Page 130: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 130/188

d?r4t yn tinken> w#rde ,esk9ge as gelyk yn twa gefallen hie reden> 6ar lykwols in protte súksessen soe fine> jo út it> dan 6en soe hawwe in akseptearje ferskil yn detichtheid of kwaliteit fan de ûnderdielen ,eide passend"

  De de wetlike súksessen foarige tast)n of o6stannichheid w#rdt nea6d in ka#saleof as ,etingsten fan súkses> it s#kses sels as harren effekten@ jo hypostatizes de

wetlike relaasje t#sken oarsaak en gefolch yn ter6en fan 6acht> troch de#gd fan d?r4tde oarsaak ,ringt út syn effekt> en karakterisearret de 6acht kwaliteit of for6eel ,ywet> wat oanjo#t hokfoar res#ltaat fan de o6stannichheden skyn o6 dat ferwiist dewet> z" B" oft attraksje of 9fstjitting> kwantifisearre troch de folgjende út de j#ridyskerelaasje hichte fan positive of negative fersnelling ,eli,,e troch it 6ateriaal dielen"

  =oart> 6en kin sizze 6ei skyn circ#6vention fan it konsept fan de wet kr?ft is derelaasje> troch de#gd fan dat folget ien fan de oare> net allinnich 6ar nei de oare" ;arsa is dizze ferskillende Kút de oarenK út 6ere Knei in oarCK llinnich de tige feit datwat it folget hjir> en ien kear> oeral en altyd> dat troch de wet it folget" 8a o6 it

 ,esykjen l?ste opheldering fan it konsept fan kr?ft> 6ar wero6 nei de ferwizing neide wet ,etingsten" 2et oars yn it folgjende> it ûntd#tsen troch 6y state6ent en ek> jowierskynlik nor6aal fûn Keffekten ,inne allinne dy forskining yn in ding feroare> datsoe net ,ard sûnder de oanw?zigens fan in oar ding>K en kr?ft Kde neJ#s t#sken twadingen hokker akko#nt it foar it effekt fan fer6ogen K" ;ar dat 'iven feroaret in dingkin net plakfine sûnder de oanw?zigens fan in opjûne oaren> w#rdt wer allinne foarsafier4t f?st> as altyd en oeral fan deselde proporsjes fan ,eide dingen Sgelikensens ofûnt,rekken fan eksterne o6stannichheden 6it,edingender d?r6ei útgeandeN soefolgje deselde feroarings" D?r4t net tastien de yngong fan feroarings yn in ding yn

 ,estean fan alles oars ûnderhearrich oan dizze wet> se kinne ek netEferslaavjendeeffekten lykas it ,estean fan in oare saak"

   2o kin 6en sizze al :ylst it neiko66en fan 4e wet ,ewiist dat wat folget út4 eoare> en w#rdt oantoande it ,estean fan in kr?ft> w?rfan hinget de disasse6,lyfolchoarder> 6ar it ,egryp fan de wet hat dochs nei josels neat 6ei de ,etingsten fande ,e6iddeling de disasse6,ly folchoarder en d?r,y de 6acht te 6eitsjen@ D#synstee te ni66en de kr?ft as in operaasje fan 4e wet> 6en hat te ni66en de wet as in

 ,epaling fan de kr?ft" llinnich dan freget hi6 9f hoe4t de wet is te w?zen in ,ewiisfan it ,estean fan in kr?ft en karakteristyk fan harren wize fan f#nksjonearjen te

w?zen" 'jin saak> lykwols> sa4t jo wolle de relaasje t#sken wet en 6acht lei útconcept#ally> technysk ,li#we wet en kr?ft troch in 6ear as inkeld ynsidintelerelaasje hingje gear@ en hannelt yn feit foar de nat#erk#ndige fan it konsept fan kr?ftallinnich as helptiidw#rd ter6 foar presintaasje fan 4e wetten fan ,eweging op"

  te tinken de saak sels gearstald fan kr?ften> as w#rdt dien troch g#on filosofen> hatfoar de nat#ralist gjin dúdlike ,etsj#tting> en ik wit net foar wa4t se soe sa opalles" 56 hawwe in dúdlik idee fan kr?ften op it 6?d fan 6ateriaal ,art> ji6 6oattewat ro6tlik pleatslik wat hjit saak> ûnderstel@ it dúdlik defina,le kr?ften dr#kken yndúdlike specifia,le wize en sa wit de nat#erk#ndige te 6eitsjen wat" =r?ften> d?r4t oftroch dat it ro6tlik pleatslik sels 6oatte allinne ûntsteane 6ei dizze hawwe gjintracea,le fer,ining> noch kin ea a,gewinnen in dúdlik idee harren" s 6en wol prate

Page 131: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 131/188

fan skepping fan 6atearje> sadat hja hawwe net te ,etiizjen 6ei ,eweging fan6atearje> oftewol gjin foegen fan skepping> as ea prate fan sokke koe> 6ei ,ewegingkr?ften" <k ûndúdlik is de identifikaasje fan kr?ft en 6atearje> w?rnei4t g#on doggewat ge#nstich> wat goed te dwaan sûnder it"

  !t w#rdt sein oer wy ni66e de saak> 6ar allinne troch kr?ften dy4t it dr#kt foar ús

sinnen> wier> sa is it s#ver kr?ften dy4t wy waarni66e as saak of útlein assadanich" ;ar dat is net goed" :at wy ynterpretearje direkt as 6atearje> 6ar ,innetactile fiellingen> ,yldzjende fiellingen> dy4t appear isolearre ús yn ús each ge,ieten>en it ,egryp fan kr?ften ûntstiet allinne fan relaasjes t#sken harren" Dat dizzegefoelens ,inne út fan fiellen> wat nea6e wy saak ca#sally 6akke 9fhinklik fan waten d?ryn translates sels> is in oare saak@ anyway wy kinne de 6otivearring

 ,e6iddeling t#sken de hypotetysk saak ,ûten en de fiellingen ,innen> dat wol sizzede kr?ft net identifisearje 6ei 6atearje sels> sûnder fallen yn folsleine ,etizing"

  56 dat safier 6en lûkt de wetlike súkses yn ,esk9ging fan út fan it 6ienskipsfielenfan twa 6ateriaal dielen > toant in oare fierdere neglecting of eG#ating coE

 ,epaling *N > dit súkses kin altyd spjalte yn twa súksessen d?r4t in de partfan ,el#tsenen en oaren dat it oare diel soargen" Fan dy> wy tinke dy troch deaksje fan in eksterne kr?ft fan nei > dat fan nei ûntstie" Beide kr?ften 6ar

 ,inne net selsstannich> 6ar hingje harsels wetlik troch de nat#er en w?zen tegearre>de twa dielen gear> en sa de deselde kr?ften w#rde ek nea6d ynterne troepen fan itsystee6 fan ,eide dielen> foarsafier oft it slút oan it feit dat it it systee6 fan sawolindwelling en syn reg#late ynterne ferh)ldingen yn de wetlike kontekst" !t ferskilt#sken eksterne en ynterne kr?ften is net d?ro6 in ferskil relatyf oan de saak> 6ar ynrelaasje ta it dielen of it hiele fan it systee6" :at fan twa dielen> jildt fan in talûnderdielen fan in systee6@ elk ûndergiet eksterne kr?ften út de oare parten fan itsystee6 en sa w#rdt útdr#kt op de oare parten fan it systee6@ ;ar al dy kr?ften ,inne

 ,innen it systee6 sels" n it anorganyske riken ien ,esk9get it súkses 6eastentiids aseksterne kr?ften> yn organyske as 9fhinklik ynterne kr?ften> en nei alle gedachtentinkt sels fersin d?ryn leit in fûne6intele ûnderskie fan anorganyske en organyskekr?ften dy4t dy allinnich sa> dat kin allinne w#rde sa ko6ponearre" ;ar de planet?resystee6 ,eweecht net 6inder yntern troch ynterne kr?ften> dy4t ûnt6antele yneksterne> as in 6inske of ,ist@ en de nerve 6anifestearret op it spier> it hert oan it

 ,loed net 6inder eksterne kr?ften 6ar 9f,rekke elkoar yn ynderlik fan 4e hieleorganis6e> as eltse anorganyske diel oan4 e oare"

*N 8tel foar event#ele einige part fan it 6ateriaal wr)ld> want de hiele ,ûtenwr)ld> d#s der is gjin aksje te w?zen yn oerweging 6eisizzenskip"

By it ,epalen fan it prinsipe fan in alge6iene wet fan de natoer op foarige ,etsj#tting neat noch is fûn oer úteinlik e6erge wat soarte súkses earne en fan

o6stannichheden> 6ar allinne krekt dat> wat soarte is it altyd> se w#rde werhelle as defoarige o6stannichheden earne en úteinlik werhelje" %nderwilens> der is gjin idle of ,etsj#ttingsleaze prinsipe> ien kear> of it 6oat w?ze dat ,ewiist in ,erikken oer de

Page 132: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 132/188

kea6er en al de tiid kontekst fan de aksje> de aksje yn de ynh)ldlike ge,ieten dy4tkeppele yn ro6te en tiid fierste troch in 6ienskiplike ferwizing> twad> útsein asûnderfining konklúzjes fan ind#ction en analogy yn respekt fan ferwachte s#kses9fhinklik op it> tred> as it is de ,etingst en de alge6iene node fan al it ,ysûnderewetten fan de natoer"

  56 s#6 it nei dy trije relaasjes wat 6ear na#" n de earste relaasje kin op6#rkenw#rde dat fansels al skaai6erke in alge6ien ra6t fan de aksje en ynteraksje troch ithiele 6ateriaal wr)ld troch hingjen ferfallend oer de kea6er> troch in ,ekend wet fandregens is ,ewiisd@ 6ar it effekt fan dizze kr?ft> dat wol sizze> de fersnelling

 prod#searre troch harren> swakker 6ei 9fst)n foar ûn,epaalde tiid@ ús wet is netferswakke troch de 9fst)n> en oan,elangjende de swierte sels ûnder harsels@ trochoeral en op alle tiden doe4t twa 6assa fan in opjûne 6aat yn 4e hi6el te gesicht fan in

 jûn 9fst)n> se spile falle yn deselde steat fan fersnelling> info re6ote partisipaasje fanoare 6assa kinne w#rde ferwaarleazge fanwege harren opheffing d?r"s dit is net it

gefal> de ,eweging fan ,eide 6assa w#rdt feroare yn 4e deselde wei> doe4t lotting ,yde dielni66ende 6assa yn deselde o6stannichheden" 8a> wylst de hiele 6ateriaalwr)ld ,ûten> wiidweidich fer,ûn troch ro6te en tiid yn de deselde 6anier oeral> úswet f?ststeld tagelyk in ûn9fhinklik fan ro6te en tiid> al 9fst)n spanning it feit oeralkonstante ynderlike fer,ining yn 4e wr)ld"

  De 7wadde oandwaanlik> sadat jo h)ld it generaal foar ind#ction> ,inne ,asearre opwerhelle ûnderfining nedich" ;ar no gen9ch oan ús prinsipe dat súkses waardwaarno6d ûnder de o6stannichheden 6ar ien kear o6 in jildich foar alle tiid en allero6te wet 6ei respekt foar it súkses fan 4e oan,elangjende o6stannichheden is" 8a

w?r4t it ferlet fan werhelle ûnderfiningC !t liket 6y ta dat it hearsket sonderlichedúdlikens" D?ro6> wy net hawwe ,e6erkter6aUen steat deselde eksterne en ynterneo6stannichheden dy4t necessitate in súkses> ergens en so6eti6e krekt wero6sette@ 8a ús wet prinsipe soe ea w?ze ,etiizjende> stean noch proeftiid noch jilde asnet de co6plication fan de ferskate o6stannichheden dy4t foarko66e op ferskillendetiden en yn ferskillende plakken> opdield yn wat itselde en ûngelikense koe> en koenet konkl#dearje dat de oerien 6ei de o6stannichheden op ferskate tiden en plakkenin wedstriid yn de súksessen> de ûngelikense oerienko6t in %ngleiches" ;en soeyndie te twifelje de 6ooglikheid of de z#l0nglichen súkses fan sa4n

skieding" ;ar dit soe w?ze oan twifelje de 6ooglikheid en súkses fannat#erwittenskip sels" De hiele wittenskip is ,asearre na66entlik harren súkses oande útfiering fan sokke deco6positions +N en ni6t se no krekt as foar dat z#l0ngliches#ksessen ko66e út it> dat wol sizze dat dan ,ef?stigje konklúzjes yn ûnderfining"

+N !k wit noch> ,ygelyks> oan it ûntleden neffens de parallellogra6 fan kr?ften>it ûntleden tegearreEkwantiteit wizigjen trillings yn si6pelste 6ooglik> itûntleden fan de kr?ft troch d?r4t opgeande da6p of in ,allon> yn in kr?ft dy4tdri#wt hi6 oergewicht o6heech en dy4t ,esiket te lûken del dat del> ensfh

  56 te 6eitsje no in !nd#ctive circ#it> 6en 6oat feroarje de ,etingsten yn werhellegefallen> 6ar sa> dat wat ,li#wt it itselde d?ryn> en sjoch wat it súkses ,li#wtitselde" !t kin fûn w#rde dan de wetlike relaasje t#sken de gelikense held

Page 133: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 133/188

6otivearring faktoaren en syn súksessen" ;eastentiids> fansels it is ,edoeld o6 teko66en ta it ind#ction fan op alle krekt wachtsjen> faak 6ooglik te o,servearjen in

 jûn súkses ûnder konstante 6ooglike o6stannichheden@ 6ar dat net liede oeral" nfeite> de o,servaasje fan súkses 6oat altyd dien w#rde ûnder deselde ,etingsten> 6arop ferskillende tiden en yn ferskillende plakken> sadat de werhelle ,ef?stiging fan

súkses soe ûnder dizze o6stannichheden ,etsj#tte neat> 6ar in ,ef?stiging fan ús6ienskiplike wet> 6ar o6 it oan ,y de finale ind#ction is net te dwaan> want eardersyn jildichheid w#rdt oanno66en yn dizze circ#its" ;an wol witte wat dit hinget 9ffan wat ,ena66en op dy 6o6inten" s no de ind#ction w?ze folslein> wy 6oatteûnder direkte h)lding fan in 6o6int d?r4t de wetlike effekt w#rdt ûndersocht> defariaasje kin útfierd w#rde troch in oare fan it soarte en yn 6jitte> o6 der wis fanw?ze dat de identiteit fan de oarsaken sa4n súkses yn 4e werhelle gefallen is net

 ,asearre op in gearstalling fan dat 6o6int 6ei oare 6o6inten> en oan alge6ienewetten dy4t w#rdt it súkses fan it a6ende6int fan in ,eskate 6o6int ûnder harsels>

w#rde ,ewiisd ind#ctively> dat fansels ek jildt foar kearen o,servearjen dya6ende6inten ûnder harsels kear ,ew#rke o6stannichheden > 2o is net 6ooglik o6te foljen útfiering troch alle 6ooglike fariaasjes> de !nd#ctive konklúzje kin net o6de twingende wissichheid fan logyske konklúzje> dat is ,asearre op it prinsipe fantsjinspraak> opeaskje yndie"

  8tel dat z" B" de ûntdekking fan 4e saak wet" ;an lift in liche6 oant in ,epaaldehichte ,oppe de grûn en liet hi6 frij" Hy sil gean del ,y in ,epaalde faasje oan degrûn" Hy sil dwaan dit op alle tiden en oeral> w?r en wannear4t it is út,rocht>nettsjinsteande hoe4t 6en feroaret de deselde kle#r> foar6> s#,st)nsje> útsein as it

opheffen kr?ften tsjingean ngle of hy is net yn 4e ,al)ns lichter gewicht ,yldsker6en> as in lykweardige vol#6e fan l#cht> of it sels is net te lyts> útsein 2e,el ,#,,els S6ist dr#ppeltjesCN kin ,li#we útsl#ten yn 4e loft" 8a is it earste fan alle o6 dewet> dat de constancy fan de kolleksje fan it liche6 ,oppe de grûn ûnder constancydat ;it,eding#ngen oerienko6t sûnder genede fariaasje fan oare o6stannichheden>

 ,y alle tiden en yn alle plakken fan 4e ierde in :alking del it liche6 oan4 eierde" ;ear kin net f#ortendaliks ticht troch ind#ction" Hie no 6ar net gen9chfariaasjes fan dy o6stannichheden 6akke z" B" altyd tapast liche6 fan deselde kle#r>foar6> 6akke fan de deselde 6aterialen> of altyd it gefal op 4e selde> troch in spesjaleteJt##r en 9fst)n skaai6erke troch ierde syn sintr#6 p#nt fan de ierde kin plakfine>

 ,lank of altyd l#cht fan deselde soarte en tightness t#sken it liche6 en de ierde fine plak> sa soe faaks de 6east konsekwinte :alking del it liche6 yn alle tafersjochgefallen fan it constancy fan dit of dat lofts net feroare ;it,eding#ng kin 9fhinklik6ei wat is útsletten troch de 6odifikaasje fariaasjes ,etingst dat it s#kses> dat itliche6 delko6t alle> ,lea# it deselde ,y alle a6ende6inten oan de oan,elangjende;it,eding#ngen"

  %nderwilens> dit itselde súkses sil 6oatte w?ze ûnderwerp> 9fhinklik fan 4efariaasje fan dy ;it,eding#ngen nei ús alge6iene wetten noch 6ei fer,ûn feroarjen

coE,epaling> troch de wei> net alles 6oatte fer,)n h)lde 6ei it gefal fan ,eweging>lykas de kle#r fan it liche6> 6ar it #nd#lation fan syn oerflak ta #tering ljochtferoarings" %t oare ,etingsten> 6ar ek lit in effekt op 6ear detaillearre foarsjennings

Page 134: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 134/188

fan de falling 6oasje@ foarsjoen dat sa4n" as oan de tichtheid fan de loft en it gewichtfan it liche6 yn in ,eskaat fol#6e> de snelheid fan ko69f k#ierjen is 6#ta,le" 2osjoch foar de nat#erwittenskip wetten foar ienf)ldige o6stannichheden 6ooglik ynfolchoarder fan gearstalling te ni66en itselde op gearstalde útko6sten dy4t ús 6eastalge6iene wet yn sa fier ,li#wt jildich> as w#rdt 6akke fan de deselde gearstalling

wei in nivo spylfjild yn itselde> fan ûngelikense te 9fliede ûngelikense súkses" 56 tefinen de saak wet op ferienf)ldige ,etingsten> wy litte it liche6 yn in vac##6 ro6tefal> en dan fine dat wy kinne ek fariearje it fol#6e en tichtheid fan de liche6 yn alleo6stannichheden yn dit gefal> sûnder feroarjen fan de snelheid" Lit 6ar it liche6 ynferskillende plakken fan de wr)ld d?r4t in oar h#rdens plakfynt> falt> kin sjoen w#rded?rút sels yn lege ro6te> in ynfloed op it a,sol#te taryf fan fall> 6ar op in ferh)ldingfan oerwinnings op snelheden wat deselde oer,li#wsels> ensfh 8a ji6 geanind#ctively wei foar"

  n de analogy> 6its dat it w#rdt tapast o6 tydlike súksessen> 6en slút 6eastentiids

dizenich ek oarsaken sil jaan sa4n res#ltaten@ 6ar de fraach is yn hoefierfergelyk,er" 2ei ús wet jo w#rde folslein ,epaald ûnder oaren de 6jitte w?ryn4t itdeselde oarsaken> deselde súksessen> info fier de oarsaken net itselde> ,inne ek des#ksessen net itselde" De sa faak 9fwizing fan analogy> as de net 6inder frekwintefersinnen troch analogy> ,asearre op in ge,rek oan skieding en detinsje fan dizzedû,ele aspekt" 8adree4t ien tinkt dat as de oarsaken yn twa gefallen inkeld ek> sa yng#on opsichten> 6ar ,inne net gelyk> sa 6oat in gefolch fan it earste gefal is net yn 4etwadde gefal te ni66en plak> o64t se 6iskien leaver 9fhingje op de #neG#als as is lyk oan 6ei it twadde gefal" 5an de oare kant is it o6fie6et faak r#thless yn dit>

alge6ien spr#tsen> echt foarko66ende 6ooglikheid fan allinnich 6ar ek oarsakendeselde gefolgen" De feiligens wylst fr#cht,erens fan de konklúzje troch analogy 6ar soe winne in soad> doe4t 9fno66en de as fan de oarsaken yn deselde en ûngelikense>dan de eardere as oan itselde> as soe útsl#te op ûngelikense yn 4e gefolgen fan4 e7wadde> d?r4t it yn tsjinstelling ta de konklúzje as tsjinst,er w#rdt oantsj#t asitselde" ;ar> dit safier it goeie 9fskieding fan de wedstriid kinne o6 de ûngelikensefan de oarsaken en gefolgen yn yngewikkelde gefallen pro,le6en> dan sil fergr#tsjede feiligens fan it circ#it> en deselde wearde fan in ind#ction d?rtroch kinne jaan dat6en inc#rs analogien út ferskillende kanten> d?r4t itselde en %ngleiches de ferlikegefallen w#rde ko6,inearre yn ferskate 6anieren en ien is watching> hoe fier is itd?r6ei taskrea#n oan de deselde w?zentlike p#nt -N "

-N De foarige 9fwagings ,li#we relevant foar de analogy> neffens dy4t út itseldeen #neG#als fysike o6stannichheden yn twa gefallen op deselde en ûngelikense6entale accessoires Snet foar ûnder oaren de gefolgenN" llinnich in part fan denet eins yn skri#wer op 4e wet fan ka#saliteit"

De tredde oandwaanlik> sa ien ûnderskiedt ferskate wetten fan de natoer en neffenskr?ften> lykas lichaa6like> ge6ysk> organyske> ûnder it fysike dat fan swiertekr?ft>elektrisiteit> 6agnetis6e> elastisiteit> ensfh ;ar al dizze ûnderskied hinget inkeld

Page 135: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 135/188

o64t de oan,elangjende wetten en kr?ften hawwe te krijen 6ei ferskillende ka#salerelaasjes> dat wol sizze fan dat te e6erge ferskate prestaasjes troch ús alge6ienewetten prinsipe" lle ,inne krekt ,ysûndere gefallen fan 4e 6ienskiplike wet en de6ienskiplike kr?ft> dy4t folget út itselde foar as> fan ûngelikense ûnderwerpen%ngleiches> ka#sale foar dit of dat oer6acht ferh)ldingen" De filosofen yndie ,inne

nige altyd te sykjen spesifike ferskillen yn 4e troepen sels> en ,ena66en de sanea6de ,iologyske kr?ften as spesifyk oars te sjen fan de oars hearskjende yn de nat#erlike6eganyske" 6ar sa fier as kin w#rde traced> ,inne de taast,ere s#ksessen yn feiteallinne yn sa fier oars t#sken ,iologyske en #norganische6 riken> as it 6ateriaalo6stannichheden ,inne oars> 6ar oant no ta hawwe in gelikense> ,inne ek de oaresaak ynfloed z" B" it each as in > it hert as in po6p 6ei fentilen> de

 ,onken as =oerfer> etc"@ 8piisfertarring en sykheljen> 6ar kin net krekt útsein hoe o6te gean yn it organis6e> o6dat gjin passende Hotel ,inne der"

  \t kr?ft as ea ,ysûndere o6stannichheden kinne w#rde concept#ally s#,s#6ed

ûnder 6ear alge6iene> is sa ,lank en de ,ysûndere wetten dy4t jilde foar de ,ysûndere o6stannichheden> w#rde s#,s#6ed ûnder alge6iene wetten dy4t h)ld dewizige súkses fan de feroare o6stannichheden 6ei ûnder harsels> ,ygelyks" !t gefalwet fan eltse wr)ld liche6> ,ena66en ûnder de alge6iene wet fan swiertekr?ft> dewetten fan lûd en ljocht ûnder alge6iene wetten fan 6ateriaal trillings" 2o ;an siketin 6east alge6iene wet> dy4t fettet alle 6ooglike fariaasjes fan 6ateriaal ferh)ldingenûnderinoar" 'jin nat#erûndersiker twifelt dat der sa> sûnder dat dat fûn oant nota" 2edich it giet o6 de 6east ,asale ,etingsten> yn dat kin alle tink,ere ko6,inaasjefan o6stannichheden disasse6,le> wero6> en d?ro6 de 6east foarko66ende

ele6int?re wet hot Sdat hjit ek nei alle gedachten it 6east foarko66ende 6olek#l?rectN> lykwols ús 6east eachE,yinoar opteld@E6east alge6iene nat#erlike wet prinsipenei de fynt 6aklikste ,etingsten as oan in ko6,inaasje fan itselde

 progra66a"<igendo6 fan ús 6ienskiplike wet kinne wy los fan 4e legere wet ensûnder de kennis fan itselde foar in ko6,inaasje fan de o6stannichheden te foarsizzeit súkses> as wy o,servearre 6ar ien kear it súkses fan4 e deseldeko6,inaasje" <igendo6 fan de 6east alge6iene legere wet kinne wy foar elk set fano6stannichheden op alles> o6 hawwe ,eachte ek sûnder súkses> te foarsizze its#kses> 6ar wy 6oatte útsein de wet sels de ele6int?re ,etingsten fan co6plicationen de ,erekkening 6etoade dy4t nedich is o6 9fliede de súksessen is o6 tewitten" ;ar> sûnt it eardere w#rde kin ,erikt yn in alge6iene wize> nea> en liedt sels6atige co6plication ins#r6o#nta,le ,oekh)lding pro,le6en> it soe ,li#we ferwiisdhast te 9fliede súkses hieltyd 6ear of 6inder op ,ysûndere wetten foar ,ysûnderegefallen en ,etingsten ek yn 4e kennis fan4 e alge6iene legere wet> en wylst allinnichde ûnderwerping 6oat ,esker6je ûnder de alge6iene wet"

   2ettsjinsteande no de 6east foarko66ende <le6ental wet is noch ûn,ekend> 6arg#on relatyf hiel ,asis> 6ear of 6inder al it 6ateriaal o6stannichhedenthoro#ghgoing> wetten hawwe fûn dat sûnder tafoege ryk> troch sels foar folsleine

wissichheid fan súkses> want se ,efetsje in folsleine ,epaling fan de 6otivearring ,etingsten 6ar konklúzjes nei tige alge6iene relaasjes tastean> en easkje allinne deoanfolling fan 6ear ,eskate ,etingsten te liede ta 6ear wissichheid fan súkses> lykas

Page 136: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 136/188

de wet fan lykweardigens fan aksje en reaksje> de wet fan ,eh)ld fan dregens> de wetfan ,eh)ld fan ge,ieten > de wet lytste effekt> de wet fan coeJistence fan lytseoscillations> de wet fan 4e parallellogra6 fan kr?ften> de wet fan ,eh)ld fan kr?ft ofenerzjy"

  <arder waard oanno66en dat alle 6oasje wet inkeld troch foarsichtigens en

kr?ften dy4t ûn9fhinklik fan snelheid en fersnelling fan de dieltsjes hinget@ troch:ilhel6 :e,er kr?ften hawwe w#rden ,ekend yn de elektryske fjilden dy4t 9fhinklik6ei faasje en fersnelling fan de dieltsjes@ en nei alle gedachten ,inne dy foar allesaak@ allinne dat harren súkses> insignificance fan it effekt is i6percepti,le in soado6stannichheden> lykas yn de ,eweging fan de hi6elliche6s> want fan it 9fhinklikfan de 9fst)n" <artiids waard lea#den foar ,epaalde dat de swierte en ,y alle 6aterilekr?ften sûnder fertraging act allinne 6ei 9fni66end kr?ft oan 4e gr#tste9fstannen@ koartlyn de 6ooglikheid hat nei foaren dat in ,eskaat ,edrach fan tiid tereprod#searjen fan de aksje is nedich yn 4e fierte" n altge6einen jo sjen hjoed> alle

 ,ewegings fan 4e gearstalling fan4 e effekten inkeld ,in?re kr?ften> di dy4t 9fhingje fande ynteraksje fan elk twa dielen> o6 se ûnderwerp oan de foarsichtigens@ !k woe o6de k)ns fan ternary> G#aternary en sels 6eardere kr?ften yn 6yn ato6ic teory> harreneffekt w#rdt ko6,inearre 6ei de ,in?re troepen" lge6ien sawol oantreklik as fiistroepen lûke op de fertsjintw#rdiging fan de nat#erlike ferskynsels> en it net lykje datkinne jo krije tegearre noch 6ei delgong yn legere ferh)ldingen sûnder ;itz#zieh#ngde l?ste foar de eardere@ 6ar freget hi6 9f as de fiis kr?ften> d?r4t sokke foarko66e>6oatte w#rde 6akke yn in oare kwaliteit fan 6atearje as de oantreklik Slykas yn itoanni66en fan twa tsjinoerstelde soarten fan elektrisiteitN of troch oare opheffing en

gearko6ste ,etingsten fan de l?ste dieltsjes kinne 6akke w#rde 9fhinklik fan wat deris in ienf)ldige prinsipe yn 6yn hypoteze fan 6eardere kr?ften" De ato6istic view>w?rnei4t de ro6te is t#skenskoften fol 6ei 6atearje> hearsket ûnder nat#ralisten> ensprek 6yn 6iening predo6inant redenen dat ik ,espr#tsen yn 6yn ato6ic teory> dy4t

 ,esk9ge dat alle kr?ften ,inne eksterne kr?ften yn fer,)n@ 6ar hawwe koartlyn westinkele gr#tte ûndersyk foar de werjefte fan in trochgeande ro6teEv#llen> en> yn fer,)nd?r6ei> pleite dat alle kr?ften hannelje allinnich t#sken kontakt dieltsjes"

  8a gr#t no ek de ûnwissichheid yn dizze fûne6intele p#nten is noch sûnder harrenko6pleet 6eitsje in 6east alge6iene legere wet dat soe tsjûgje> e6erge hokfoar

súkses fan in 6ateriaal o6stannichheden> net oprjochte> 6ar ús 6east alge6iene wetfan ka#saliteit of ka#sale prinsipe is net allinnich net ,eynfloede w#rde> 6ar it l?stedelsetting fan dy ûnwissichheid sels kin allinnich w#rde socht yn de alge6ienetefredenheid fan dit prinsipe" !t scil wiziging fan de ferûnderstelling oer de ,asisgrûnwet fan saak en de kontingint kr?ften oant sa4n tefredenheid w#rdt útfierd yn asienf)ldige en tegearre provoking wize"

  !nfo 9fst)n de kr?ften fan de natoer fan it hjoeddeiske yn elts 6o6int kin 9fhinklik>lykwols> feroarje dit troch de aksje fan 4e kr?ften sels@ kin it s#kses fan alle 6aterileo6stannichheden en hjir,y kr?ften foar in letter tiid yn prinsipe allinnich 6ar ,epaald

sadat 6en folget it s#kses efterinoar troch it oantal nij 6isdri#wen o6stannichhedentroch sjoen alle eardere súkses fan dizze rige as de oarsaak fan 4e letteregeneraasjes" D?rta> jo#t calc#l#s foarsafier4t shorthand 6anier> sa4t it 6akket it

Page 137: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 137/188

6ooglik o6 gearfetsje de hiele rige fan súksessen út in útgongsp#nt foar in úteinlikeres#ltaat@ ;ar de swierrichheden fan dit wetsfoarstel ,inne> as 6ei respekt foar dealge6iene ele6int?re wet in oantinken oan> allinne yn 4e ienf)ldichste gefallen of foar de ienf)ldichste ,etingsten te oerwinnen> en it is fier net te ûnth)lden> dat kinne joleare troch wat troch ien fan de hiele natoer sil de gefolgen fan syn kr?ften> dat doelen

dat stri,,et> sels as se dogge in f?ststelde prono#ncea,le doelen> in definitive steat ,estri,,et" !t is net ,etwiste 6ar it soe winsklik te witten oer ús alge6iene prinsipefan ka#saliteit fan nat#er sokke Final prinsipe> wy fansels like6in as it prinsipe fanka#saliteit s#ver as nedich hawwe soe hope te ,ewize" ;ar it is de fraach oftsa4n l?ste prinsipe ek oan it prinsipe fan ka#saliteit ,ewiisd sa fier as ûnderfining

 prinsipe dat wy rjocht op krekt lei it ús op 9fst)n previsions ,asis as wy sette it prinsipe fan ka#saliteit ûnderlizzende de folgjende" n feite !k lea# dat it 6ooglik iste yntrod#searjen sa4n prinsipe> en sil sprekke fan it ûnder de na66e fan 4e prinsipeoanstriid ta sta,iliteit yn de folgjende paragraaf"

  D?rnei> de folgjende fraach"  Hoe wy fersekerje ús want eins de gelikensens fan 6ateriaal tast)n ofo6stannichheid foar jûn gefallenC !k kin 6ei 6yn sinnen> dy4t allinnich !k tankje deklant fan in 6aterile wr)ld> 6ar allinnich dit of dat f#ortendaliks sjoch út wat ikca#sally conditioning 6en hat te ni66en yn oan6erking> sjoch it 6ateriaal dingenallinnich de ,ûtenkant> it allinne út dit of dat kant> sjoch de artikels fariearje yn gr#tte9fhinklik fan 6yn 9fst)n fan it> se sjogge oars> 9fhinklik fan de 6iddels fan 6yneach@ en foar alle oare 6inske alles falt dy4t oars as foar 6y@ it gefoel fan to#ch netgen9ch oer de neite addition@ en de help fan 4e oare ferni6t de taak ferskynt allinnich

te ,elûke> net op te lossen" Hoe d#s wy 6oatte h)lden yn it ,eoardieljen fan delykweardigens en ûngelikens fan fysike o6stannichheden> sûnt wy 6eie ,esk9gje netde lykweardigens en ûngelikens fan s#,jektyf yndivid#ele o,servaasjes ,innerelevant foar o,jektive gelikensens en ûngelikens> út d?r4t wy 6oatte konkl#dearjeo,jektive prestaasjes"

  !t is 6ienskiplike grûn net> 6ar de 6easte fan alle wy 6oatte ,esk9gje dat delykweardigens en ûngelikens fan 4e o,jektive ,etingsten fan #terlik ,epaald allinne6ei de s#,jektive tegearre it #terlik fan s#kses nei de 6otivearring wetten@ d#s wynet hawwe w#rde l#tsen fan de earste allinne op it 6?d fan 4e itselde ús konklúzjes" !k 

sjoch op 4e 6oanne> hy liket 6y as in ridende oer de hi6el ljochtsjend disc@ !k keareo6> d#s it liket 6y neat oer dat> los fan it as foar giet oer de loft" Dat soe tsjin de6otivearring> wetten> dy4t foar it deselde o6stannichheden deselde gefolgen freget> asnet feroare 6yn posysje nei de 6oanne 6ei 6yn ,ero#@ 8a !t liket 6y net trochdraaien wei> ek gjin oare ,lykt te avert it@ Lykwols is it al ,liken nei de s#,sydzjeiepen sûn eagen" 8a dit ko6t earder oan 4e 6otivearring wetten" 5p de !erde plakkenútinoar de ferskillende waarni66ers as ,inne de 6oanne yn ferskillende posysje en

 ,eweging nei de sinne te sjen> d?ro6> foar yn totaal foar ,eskate plakken eclipse it isnet oeral" hjir ,inne de o,jektive ,etingsten fan skyn itselde> 6ar net it s#,jektive>

d?ro6 de ferskillende #terlik fan 4e 6oanne 'anges" ;ar no ko6t foar de nat#ralistúteinlik alles hinget 9f wylst ,eh)ld fan de gelykheid fan de s#,jektive ferskynsel

Page 138: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 138/188

 ,etingsten de tydlike en ro6tlike grinzen jûn ferskynsels 6ei de grinzen f?st .N te ,ringen of harren feroarings oan kontrolear,er ro6te en tiid sko,,en of 6ei harren9fdielings te dekken> en troch altyd tapassen fan dizze noar6en yn 4e deselde wei> útde lytsere wreidet út op 'r#ttere en oarso6> en de wetten folge> w?rnei4t desy6pto6en fariearje 6ei feroarings yn de di6insjes yn in jûn feno6een ge,ieten

forstean wero6 ek de feroarings yn4 e ferskynsels oan de foarsafier4t dat hy ko6t tefersekerje de gelikensens of ûngelikensens fan o,jektive 6ateriaal o6stannichheden6ei 6ear of 6inder wissichheid"

.N Dizze i66#ta,ility fansels keare te w#rde oanjûn allinnich foarlykweardigens fan s#,jektyf <rschein#ngs,eding#nEgen"

=oartlyn de 6ooglikheid is ûntstien en is fertsjintw#rdige Stroch de do#ane

offisierenN net allinne 6ei ingenio#s o,servaasjes> 6ar ek oangeande de ûnderfining>dat it is noch in fjirde 2eist de trije 9f6jittings fan ro6te d?r4t ús li,,en ,inne ,esletten en doe4t allinnich yn útsûnderlike gefallen> troepen fan dizze fjirde di6insjeyn ús wr)ld fan trije di6insjes yn spylje" 2o> as it sa E wat de fraach kin hjir ,li#we'rin E sa soe d?ro6 ús ka#sale wetten net tsjinspr#tsen troch ien nedich te wreidzjendat allinne oan 4e wr)ld fan fjo#wer di6insjes@ ek 6ar ,esk9gje it útsûnderlikegefallen d?r4t de t#skenko6st fan troepen fan de fjirde di6insje yn s#kses is sicht,er>dy4t waar te ni66en yn ús trije di6insjes tagelyk w?ze útsûnderingen nei it oars

 jildich prestisje#ze regel s#ksessen w#rde realisearre yn ús trije 9f6jittings> selsallinnich troch troepen dy4t dwaande yn deselde trije 9f6jittings> kinne 6eitsjeca#sally 9fhinklik"

  n alle fan dizze wy hie allinne 6ar it ge,iet fysike w?zen en foarko66en yn iteach@ ;ar> der ,inne in 6entale fjild> de l?ste ien look w#rdt noch s6iten" 2o inwichtige fraach ûntstiet =in net de geast a,0ndernd hanneling op 4e ynh)ldlike

 prestaasjes sjen> dat soe 9fhingje fan 6ere nat#erlike rjocht yn de foarige sin> as netin spoek wylst foarrieden troch lotting ,y syn o6stannichheden lyk as ,etingsten oan4e ,etingsten fan 6ateriaal tagedienens> syn kr?ften accordingly ta te heakjen oan it6ateriaal kr?ften@ en it kin net d?rnei ,arre dat út de deselde 6ateriaal

o6stannichheden op ferskillende tiden en yn ferskillende plakken ongelijk> dy4tf#ortko66e út ûngelikense deselde s#kses> as it earste gefal ,el#tsen ferskate6entale o6stannichheden> ien twadde as de ûngelikensens fan 6aterile ,etingstensoe w#rde ko6pensearre troch ,reidzjen geastlike kant" =oarte 6en soe it itselderes#ltaat fan dizze yntervinsje te nea6 dit ,el#tsenens fan de geast yn 4e j#ridyske rinfan nat#er en disorder"

   2ei d#alistyske opfetting fan de relaasje t#sken 6aterile en geastlike prinsipe nohat sa4n yntervinsje> ferskine sok y6ningen prinsipe 6ooglik yn alle gefallen> en asfeiten fan ûnderfining foar de realisaasje fan dy 6ooglikheid kin de eigentlike 6acht

fan 4e wil> ús spieren o6 sa en sa> de 6acht fan e6oasjes te fersprieden ús ,loodstrea6 sa en sa> assert"

  %nderwilens tenei ús 6east alge6iene wet fan de natoer 6ei hi6sels hi6

Page 139: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 139/188

s#,ordinating wetten soe net w?ze sinleas> wer want der is noch s#ver sin yn allegefallen ,li#we d?r4t de geast de saak koe gean harren wei> yn it twadde plak 6ei itka#sale wet allinnich op it fysike ge,iet oerdracht nedich te kinnen sizze neffens as it6ateriaal en geastlike o6stannichheden en ,etingsten> tegearre earne en so6eti6edeselde of net itselde> is it ek 6ei it súkses fan 4e saak"

  ;ar op syn 6inst de ynh)ldlike aksje soe forstean kin w#rde ûntw#rp oars9fhinklik fan 4e geast fan ferskate fer,ûn saak> en d#s de wet fan ka#saliteit yn sokke

 partisipaasje gjin s#ver efterfolging 6ear ferg#nning yn ynh)ldlik ge,ieten" 5ars asyn 6onistyske ferzje doe4t solidaire !ngelsk interdependent tinkt de geastlike en6aterile evene6inten yn r#il conditionality inoar neffens de folgjende ,asis

 psychophysical wetten" 2effens as de geastlike o6stannichheden> ,etingsten w?zedeselde of net itselde> dat w#rdt sein ek oan de assosjearre 6ateriaal fan de saak> ofoars te oerien en #neG#als yn geastlike ge,ieten> ,inne der ek in oantal yn fer,)n

 ,rocht 6ei de deselde en ûngelikense yn ynh)ldlik ge,ieten> d?r4t ji66e akseptearje

soe dat alle itselde as ûngelikense rjochting fan wil of e6oasje ek gelyk ofûngelikense 6ateriaal ,etingsten yn ús wedstriid> en> wofern de wr)ld in geastlike

 prinsipe is ûnderwerp> dat soe it gefal de hiele wr)ld" %nder dit ferûnderstelling> ús6east alge6iene wet foar de ynh)ldlike ge,iet koe hiel goed gean yn har6ony 6ei dewetten fan de yntellekt#ele aksje> sûnder ,ehindering soe deselde troch ,elûken degeast 6ooglik" Foar it tapassen fan in 6onistyske opfetting fan de relaasje fan liche6en siel> dit 6oat sels no66en w#rde foar jûn> en foar in d#alistyske sicht op syn6inst 6ooglik sa lang as it liif en siel> geast en liche6 6oat foldwaande oanpast oanelkoar en neffens dizze werjefte"

   2ettsjinsteande se no ,egrepen de psychophysical grûnwet yn de foarige sin> nochis ,y steat o6 te ,ewizen troch ind#ction> as de fysike wet fan ka#saliteit> 6en kin6ar de ûnderfining nei it safier dat sa kin 6eitsje> itselde holding as ge#nstich"

  s 6en wienen o6> yn 4e foarige paragrafen ,epraat> indeter6inistic frijheidwerjefte fan de yntellekt#ele 6?d fan leafst deter6inistysk> sa neat soe ea stop teakseptearje in har6oanyske co :alking de nat#erlike wetten en geastlike wettenfoarsafier4t se ,eide wienen te oanni66e dat> as de wettichheid likegoed as de fynt

 plak ,rekke de wetten yn ,eide ge,ieten yn fer,ining 6ei de psychophysical ,asiswetten"

  Der ,inne arg#6inten as oan oft dat ,etingst of eask fan ka#saliteit in ,original úsof allinne f#ortko66e út ûnderfining is" n 6yn each> is net op alle 6aklik te

 ,e0ntw#rdzjen dizze fraach 6ei ja of nee> 6ar 6en hat te ûnderskieden twa dingenhjir"

  s fysike ,ewegings fan ús lea 9fhingje s#ksesfolle ynstelling fan ús wil of perceived ynstinkten> sa ,inne indisp#ta,ly dy psychysk dri#wfearren sels gjin6ateriaal prosessen yn ús ,rein ûnder dy wet flink de ,ûtenste ,ewegingen oangiet>op ,etingst dat de fer,ining t#sken de harsens en de lea en de lea sels hawwe

de6ge60Ue apparaat" Dy willeke#rige 'e,ra#che ús lea wy f#ortendaliks inwierskynlik oan,erne gefoel dat wy 6eie nea6e de ca#sation fan dat 6akke troch ús ,ewegings> likegoed as in gefoel fan kr?ft fan ús geastlike drive en de ynspanning>

Page 140: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 140/188

dat kostet ús de ,eweging" 5arso6> noch de wet> neffens d?r4t it ynterne ,eweging deeksterne 7riggers> noch dat dizze legalis6 is ea yn de 8p#llen> wy ko66ef#ortendaliks nei geast> 6ar is allinnich in saak foar it ûndersyk op it diel fan 4enat#erk#ndige> fysiolooch> psychophysicist> se wolle oars nei de taak vent#re" De6inder in persoan is in wetlike relaasje t#sken ange,orenerweise apart folgjende

evene6inten dy4t plakfine ,ûten fan hi6> easkje of fersyk" :at freget it ,ern neffensoft de ynstelling fan 4e 6oanne yn4 e hi6el is wetlik fer,)n of net> de 6oanne giet neiit ,ern as it no krekt giet@ sels de folwoeksen persoan kin ko66e in soad ferskynselsyn harsels> sûnder freegjen foar in oarsaak@ De fraach dan is in kwestje fankonsideraasje> it antw#rd is in kwestje fan ûndersyk"

  %nderwilens fiert in dúdlik analogy nei de nat#erlike 6inske> dy4t> sa4t er selsferh#ze syn lea yn oanlieding fan ,ew#st dri#wfearren> alle ,eweging yn 4e wr)ld9fhinklik fan sokke súksessen> en de Day o6 wero6 nei dit> priis jûn troch de nachtview> sicht" Blyk,er sprekt tsjin dat 6ar plakfine yn ús liche6 sels gen9ch ,eweging>

de spiisfertarring> it ,loed r#n> ûnfrijwillich en ûn,ew#st@ d#s w?ro6 net ,ûtenC %sliche6 is ûnderwerp 6ar sels krekt in part de ynfloed fan ús wil en de ,ew#stew#rding dri#wfearren@ ,etingst dat it is ien> dy4t hjir gr#t,rocht 6ei de rest fan in6ear alge6iene fysike systee6> dat draacht in 6ear alge6iene ,ew#stw?zen> is ekûnderwerp foar dit diel fan 4e út as ,ew#ste ynfloeden dy4t troch de wei hiel goed yn6ear of 6inder alge6ien> in hiele systee6 fan ,ewegings yn ien do6inante > kinfer6inderjen p#lses generearre nei de foarsjennings dy4t oan de útfiering fan dy

 ,ewegings lang lyn> 6ei it ,ew#stw?zen spezialer partisipaasje hjir Scf "" povoacity"3!$N" <n dit is wier net allinne fan ,ewegings yn ús liche6> 6ar ek dy ,ûten yn

eksterne nat#er"

  By it 6ateriaal yn 4e wr)ld> 6ar nat#er> hearskjende kr?ften w#rde generearreferoarings dy4t> lykas fariearre se ,inne> 6ar yn it prinsipe fan #niversele lawf#lness>dy4t keppele oarsaken en gefolgen> ek oantsj#t as ka#sale prinsipe fan ús fine in ,and>dy4t yn4 e foarige paragrafen wie oerlis" !t wie de fraach rekke op oft it úteinlikeres#ltaat fan de aksje fan dy kr?ften net troch in oerienko66ende alge6ien prinsipe>koarte finale prinsipe> w#rde f?ststeld"

1N <arder yn 6yn Kfoar ideen" Mreation en ûntwikkeling skiednis d"5rg"K oprjochte> 6ar neistri,,e hjir foaral nei oare relaasjes"

Hoewol4t> doe4t de tiid hat gjin ein> de wr)ld oergong 6oat ko66e oan in einC !t netakseptearje te praten oer in definitive steat as sa4n dit w#rdt ferstien> de wr)ldûn,eheind Sasy6ptoticallyN stri,,et (N sûnder ,erikken hi6 ea" !n 9fskied is it

6iskien net w?ze" 8alang4t de wet fan ,eh)ld fan enerzjy jildt" ;ar it koe w?ze in6anier o6 in ferh)lding fan ,eweging"

Page 141: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 141/188

(N %nder stri,jen w#rdt ferstien yn 4e 6aterile wr)ld op alle in kr?ft ofdyna6yske effekt dat ,ewiist hi6sels troch syn eigen s#kses" s gjin andersher kr?ften oerwicht yn 4e tsjinoerstelde rjochting of gjin wjerstannen cancel út iteffekt" 8a is der in stri,jen nei eltse liche6 troch it sintr#6 fan 4e ierde o6 tefallen> dat is in kr?ft dy4t lûkt hi6 f#ort> en hy kin net tinke yn dizze rjochting>

sa lang as gjin 6east opheffen kr?ften tsjin> of it ferset fan4 e grûn netf#orts6ite it súkses fan syn ynspannings" !n ,efeilige op ien ein Ma,le stri,,etder nei rip troch in taheakke trein@ 6ar dat ,art net sa lang as de reaktive kr?ftnei de elasticiteit sk#orre te foaren ensfh Dat in efterfolging kin w#rde field> degeastlike fjild hits> 6ar wy earst slaan allinnich oan it 6ateriaal wr)ld yn 4e sinfan4 e nat#erk#ndige o6 letter de relaasje op te wreidzjen de geastlike wr)ld6ei"

 2o lykwols> soe tinke goed dat aksjes en reaksjes yn it 6ateriaal wr)ld yn it gehielaltyd ko6pensearre of f?ststelde feroaring sa o#tweighed dat hielendal út inefterfolging fan it hiele 6ateriaal wr)ld te finen in definitive steat of sels in súksesfan dizze ynspanning> di in ûnderlinge oanpassing oan sokke> is net te sprekken" ;arder ,inne eigentlike o6stannichheden dy4t grif lûke hiel goed ûnth)lden"

  ûn w#rde in sels oerEgrûn of leit hjirûnder konstante eksterne o6stannichheden6ateriaal systee6> de dieltsjes w#rde holden elkoar troch kr?ften yn in ,eheindero6te" De ,erekkening toant foar ,epaalde net te dreech gefallen> de ûnderfining

 ,ewiist 6ear alge6ien> dat de dieltsjes kontakt inoar yn sokke o6stannichheden en6ei respekt o6 te fallen troch it 9fhinklik fan dizze ,etingsten kr?ft effekten ynsokke ,ewegings hjoed dat it periodyk> oftewol foar itselde opienfolgjende perioadenRf wero6 hielendal of 6ei 6ear of 6indere ûnderlinge oanpassing oan deselde

 ,etingsten en d?ro6 respect repeat ek fanwege werhelling fan de 9fhinklike 6achteffekten deselde 6oasjes elkoar folslein of approJi6ate wat wy in folslein ofapproJi6ate sta,len 6oving steat Snet te ,etiizjen 6ei in sta,len lykwicht steatNwolle nea6e"

  8a soe de relative ,eweging fan 4e sinne en ierde> 9fsjoen fan it ûnr?stige troch deoare planeten en in 6ooglike wjerst)n fan de eter> w#rde in folslein sta,yl> oangeandede yn6ingen is it in likern9ch stal" 8a> de rotaasje fan de ierde is los fan it feit dat dedieltsjes op it oerflak en sels ,innen 'l#t6eer 6eitsje 6ear of 6inder ûnregel6jittige

 ,ewegings> in folslein sta,yl> yn 9fwaging fan dit> yn relaasje ta de 6ienskiplikerotational ,eweging 6ar allinne as ,yfak foar ,eating ,ewegings> it is in approJi6atestal" De 6oasje fan in slinger en in f?st ,y harren endpoints string soe> los fan it fersetfan 4e loft en de wri#wing> in folslein sta,yl ,y it taheaksel p#nten> yn each fan dizzeo6stannichheden> is it in likern9ch stal" De hiele 6assa fan ús sinnestelsel 6eirespekt 6ei elkoar yn in likern9ch opfette sta,len ,eweging as se nea eins krekt 6arlikern9ch 6ei respekt o6 wero6 fanwege de inco66ens#ra,ility fan harren or,ital

 perioaden yn 6ear perioaden 6ei deselde posysje hjoed> en d?rnei werhelje likern9chdeselde ,ewegingen" %s hiele organis6e is sa ynsteld op 6ear of 6inder approJi6ate

Page 142: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 142/188

sta,ile steaten fan ,eweging yn wekker en sliepende> sykheljen> sirk#laasje> peristaltic ,eweging fan de dar6en" <ltse type fan ,eweging is op alles> sa fier as se6eie w#rde oantsj#t as in reg#liere> in st)l troch de kontr9le ,etsj#t in eachp#nt fanrepeating sels@ en 6en kin wol oanni66e> hoewol4t it krekte ,ewiis is te ,ieden selsdat sa fier as de ,ewegings fan 4e ûnderdielen fan in systee6 fan ro6tlike regeling

d?rfan 9fhinklik ek op gewoane> hjir,y sta,len ,ewegings fan de ûnderdielen tsjinelkoar ,inne regel6jittigens dizze regeling gelegenheid"

  s wy yndie een of andere 6anier regele de dieltsjes fan in systee6 fan 4e 6iet 9foan troch ûngelok tinken regissearre willeke#rich gr#t en willeke#rich harren earstevelocities> de ferskate ,ewegings ,inne itselde tsjin elkoar en ynkl#syf earst hielinsta,le res#ltaat" !n súkses fan dit insta,ility sels> lykwols> dat de dieltsjes> earder as6ei respekt o6 te werhelje deselde 6oasjes elkoar en sa wero6 nei it deselde

 posysje> ,inne ûnr?stich út foar ûn,epaalde tiid ,li#we yn hieltyd nijeo6stannichheden oant it ûnder alle 6ooglike ,etingsten> d?r4t se kinne krije sa4n

foar6 > d?r4t w#rde oanret o6 dat itsij akk#raat> of 6oatte sa w?ze net ,eskik,er opde o6stannichheden fan de earste ,etingsten> approJi6ate 6ooglike werhelling>w?rnei4t de eardere> as it is ,erikt> it kin nea w#rde ferlitten wer@ lykwols de twadde6ar in dro6pel oanwiisd troch de ferwachte gjin regresje yn de ûnderlingeoanpassing" Beide fansels> 6ar sa lang as it systee6 is echt liet oan harsels of ,inneop dit st#it ûnder konstant eksterne o6stannichheden ,li#we> en oant no ta de eardereyn alle gefallen jildt it systee6 oer de hiele wr)ld> kin 6en prate fan in ,esteande yn4e wr)ld oanstriid ta sta,iliteit> en it ,estean fan sa4n oanstriid as in prinsipe

 prono#nce" ndie> hjirnei sta,iliteit of 6iskien net s#rpassa,le ûnderlinge oanpassing

o6dat de definitive steat fan 4e wr)ld oan> dy4t gravitate de hiele ,eweging> d?r4t it hatgjin retroactive stri,je foar@ 6ar dit net útsl#te de 6ooglikheid dat yn in inkele dielenof ge,ieten fan 4e wr)ld ,erikte 8ta,ler steat is wer ferste#rd troch feroarjen synekstern relaasjes ti6eEynstelling> 6ar pas nei in nije sta,len steat 6ei relaasje ta dizzeferoare o6stannichheden yn ter6en fan4 e oanstriid fan 4e hiele te gean yn4 e 6jittewat fierder wero6"

  s priori kant fan dit prinsipe kin steld dat> as ien fan in Finale prinsipe ,inne oande oarder> it kin w?ze gjin oare as ús prinsipe@ o6dat de ,ewegingen 6oatte feroarjefan in indefinite> sa soe d?ro6 krekt sein> der is gjin l?ste steat> dat se tichter,y" D#s

de fraach falt oan de talit,erens fan ús principe 6ei de fraach fan de talit,erens fan inFinale prinsipe op al ,yinoar" 2o> fansels soe tige winsklik> itselde as in needsaaklikút it alge6iene karakter fan de kr?ften te kinnen 9fliede wat oant no noch net itgefal" Fansels> it is d?ro6 net 6inder a priori> dat ien kear ,etingsten hawwe plakfûn>taskrea#n wat earder te herstellen ,etingsten fan dizze tast)n fan sta,iliteit yn itûnt,rekken fan eksterne wikseling kr?ften kinne net wer w#rde o6keard> en as

 jinselsEdúdlik dat salang4t gjin folsleine sta,iliteit yn dizze sin is der> de ,ewegings6oatte ûnr?stich feroaring oant it w#rdt ,erikt as it ,erikken" ;ar it is fier net út 4eaard fan4 e kr?ften ,ewiisd dat yn de ûn,eheinde foar tinken fer6ogen insta,ler

 ,eweging foar6en dizze ûnr?stich feroaring echt approJi6ated yn alleo6stannichheden 6ear en 6ear in sta,len steat en ûnder alle o6stannichheden> as netfol sta,iliteit> 6ar in ûnderlinge oanpassing want sûnder retrogression is wa4t" 8a

Page 143: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 143/188

kinne wy it prinsipe fan 4e oanstriid ta sta,iliteit yn de sin oanjûn allinnich oant ,epaalde grinzen útlein as a priori selsEdúdlik> lykwols> wy die ,liken dat yn g#on> de ,ill 6aklik ,y ienf)ldige saken as> foar de rest> 6oatte w#rde ,esk9ge as in tige#niversele ûnderfining prinsipe" Dat wat it yn 4e itselde yn passing sin oan,elanget>dat gjin regresje sil 6akke yn oangeande de oanpak fan sta,iliteit yn in liet 6ei

harsels of w?zen ûnder konstante eksterne o6stannichheden systee6> sa kinne wyhawwe de planet?re systee6> alhoewol4t syn 6assa ,e6erkter6aUen nea krekt yndeselde o6stannichheden wero6 nei elkoar> 6ar dogge it dochs gewoan yn sa4noanpak dat ,epaalde grinzen fan 9fwiking w#rde net gien"

  s ,eheining gefallen fan sta,iliteit en insta,ility fan in systee6 kinne wy ,eziehentlich it gefal oanjaan w?r4t de dieltsjes fan it systee6 h)ldt inoar yn deselde posysje> di de steat fan r?st tsjin elkoar> dy4t wy ,esk9gje as a,sol#te S,innensteNtsj#tten sta,iliteit fan it systee6> en yn it gefal d?r4t se feroarje harren ferh)lding trochferstr#ien ûn,eheind f#ortset gehends"De oanstriid ta sta,iliteit yn 4e hiele wr)ld> 6ar

net op it a,sol#te> 6ar allinnich nei folsleine sta,iliteit> of de gr#tste 6ooglikûnderlinge oanpassing oan it" Foar it ,erikken fan in a,sol#te sta,iliteit soeferdwining fan li,,ene kr?ft yn 4e wr)ld ûnderstel wat ,e6erkter6aUen tsjinsprekt dewetten fan harren ,eh)ld> wylst folsleine sta,iliteit fan in systee6 kin sûnder genede6akke op de gr#tte fan de w#rkjende yn har li,,ene kr?ft@ allinne dat ,etingsten fan=inetic enerzjy t#sken de 9fsûnderlike dielen fan it systee6> d?r4t der is sta,iliteit>kinne net troch iensidich ferheging of 9fni66e de =inetic enerzjy fan ,eskate partensûnder ferste#ren fan de sta,iliteit fan it gehiel"

  56 gearfetsje de foarige ien> d?r is it prinsipe fan de oanstriid nei sta,iliteit foar

ien> syn eigen troepen oerEgrûn of leit hjirûnder konstante eksterne o6stannichhedensystee6> dat w#rdt holden elkoar yn in jûn ro6te> it feit dat it is 6ear troch de aksjefan syn ynterne kr?ften sûnder retrogression en 6ear in sanea6de" sta,eln steatoanpak> dat is sa w?r4t de dielen de safolle tiid> dat wol sizze o6 wero6 nei elkoar opgelikense t#skenskoften> yn itselde laach en gr#tte ,eweging ,etingsten"

  Foar de wr)ld as gehiel is it w#rd naa6 fan dit prinsipe kinne w#rde no66en asstrang yn oanspraak foar in part syste6en fan it hielal> 6ar> útsein as se ,inneûnderwerp oan eksterne ynfloeden fan 4e kant fan de oare syste6en> fierder is deneiko66ende oerwegings in wat> foar sa4n foarstanner tani66end sta,iliteit fan4 e

hiele tydlik> 6ar allinnich tydlik kin plakfine regressed yn sta,iliteit> lykwols> seúteinlik 6oatte heakjen oan de oanstriid fan 4e hiele"

  s wy sjogge forstean fan it 6ateriaal wr)ld oer de útfierd d?r6ei> di oan inferh)lding fan conditionality te stean> geastlike wr)ld> d#s wy kinne net fine a priorireden oan de alge6iene oanstriid fan it 6ateriaal ,eweging nei de sta,iliteit fan deearste 6ei it like alge6iene oanstriid ,efredigjend of de#nske steaten koartlyn> entenei ek sta,iliteit te tinken op earst 6ei foldwaning of wille koartlyn yn relaasje" :atûntwikkele ,epaalde dit idee swol6en psychophysical *N operaasjes op alles foar sa

as te ,eh)lden ,efredigjend of pleas#ra,le> de 6ear se hawwe in ,epaalde li6yt of ,reedte approaching dat fan ûnferskilligens> de folsleine sta,iliteit@ foar sa#npleas#ra,le> de 6ear se wero6,rocht f#orts6ite ûnder dizze grins of ,reedte fan de

Page 144: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 144/188

folsleine sta,iliteit" Lykwols> dat is ynearsten allinnich in hypoteze> en oft it d#ors#6>sil 9fhingje op oft it hel,er" %nderwerp te ko66e wero6 nei dizze letter yn in ,rederútsjoch> wy dochs op de folgjende fierdere útlis fan it fysike kant fan it prinsipe d?r4tvora#ssetzliche ;ental =apasiteit tsjinprestaasje" :at is it predicated fan wille en

 pine ,etingsten oangeande 8ta,ler en insta,ler ,etingsten per se> kin te krijen hawwe

6ei alge6iene ,etingsten ,oppe en ûnder de ûnferskilligens ,y foarige sin"*N KsyhologischK koarte ter6yn foar Lichaa6lik foarsafier4t it draacht wat6entale> di stiet yn in relaasje fan conditionality oan"

;en hat te ûnderskieden ynterne en eksterne sta,iliteit ,etingsten@ ynterne> sa fieras se te krijen hawwe 6ei de relative ,eweging relaasjes fan de ûnderdielen fan insystee6 op hi6sels> eksterne> útsein as se twa op 4e dielen of 6ear syste6en hawwete krijen 6ei elkoar 6ei respekt" D?rnei> twa part syste6en fan de wr)ld en > elkfan dat ,efettet in oantal dieltsjes yn ynterne sta,iliteit foar harsels> in eksterneinsta,ility oan elkoar en enclose it hiele systee6 sawol w?ze yntern insta,el trochsawol de dieltsjes fan as > 6ar foar harsels> net de dieltsjes ,eide oan elkoar 6eirespekt> oan elkoar fanwege wero6 inco66ens#ra,ility harren ,ewegings inoar>neffens deselde tiid perioaden yn deselde ferh)ldingen" By tsjinstelling> gjin systee6kin eigen ynterne sta,iliteit> sûnder syn dielen> op ,etingst dat se sels ,efetsje dielen>sawol yntern as ekstern tsjin eltse eigen sta,iliteit"

   2o lit ús ,esykje it psychologyske ynterpretaasje fan dizze o6stannichheden> sa

kin it psychysk w?zen> de twa syste6en > ta> w#rde no66en troch ynternesta,iliteit fan elk foar hi6sels yn in ,efredigjend tast)n> 6ar yn in #nsatisfactoryrelaasje 6ei elkoar> dy4t fan it psychysk w?zen> it systee6 en en alge6iene harkenei it hiele systee6 fan 4e wr)ld is fielde en opko6st is de steat fan en sa lang asalle ferzjes 6ei troch tani66ende sta,iliteit troch ko6t in ynset foller relaasje oan itgehiel" Foar dit doel> lykwols> de ynterne sta,iliteit fan de steat fan deneedsaak en te litte tiid siik nei wat de pine draacht te passen oan elkoar oant de6ar s#ksesfolle oanpassing> 6ar dy4t ynienen kin net plakfine> ien tagelyk ,ûten en

 ,innen sta,iliteit ferh)lding foar sawol en hjir,y ek foar it systee6 is ,eide ,rochtoer"

  8alang4t de twa syste6en> of dielen > > ,inne yn ynterne sta,iliteit fan elk> 6ar ,rek oan eksterne sta,iliteit 6ei respekt foar inoar út aksje 6ei respekt foar elkoar> isek kin gjin ûnderlinge ynfloed op de feroaring yn har steat fan ,eweging@ d?rfandinnein oanstriid te ,ringen oer sta,iliteit t#sken har> net te ferni66en" ;ar krektas 6ei interacts troch groeiende near of t#skenlizzende yngong fant#skenlizzende keppelings> en de sta,iliteit ,etingst sil lije elk presintearjea6ende6inten te 7roch insta,le steaten it systee6 fan sawol in folsleine ofapproJi6ate ynderlike sta,iliteit o6 liede> d?r4t de eigen fan elk foar hi6sels is wer

opnaa6"  Fan in oare kwart> it w#rdt ferwachte te w?zen yn line 6ei it prinsipe> 6ar sewienen net in ,eskate alge6iene ,ewiis ,estiet al dat ,esteande yn de ,esteande

Page 145: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 145/188

o6stannichheden fan swierrichheden> en te liede noch ien approJi6ate sta,eln ,etingsten troch it ynfieren fan in 9fst)n t#sken harren of ,rekke de wikseljen ledendy4t ûnderh)lden it gefolch relaasje t#sken harren oant kin nei in ,epaalde hichtew#rde ko6pensearre troch dat te for6alisearjen physischerseits dat as in planeetneffens syn o6stannichheden oan de sinne is net ,y steat te krijen yn in sta,eln steat

fan ,eweging 6ei respekt foar har> hy neffens de wet fan de swiertekr?ft yn!ndeter6inate as in ko6eet fan har oant er ko66e oer yn 4e sfear fan attraksje fan inoare sinne> d?r4t er w#rdt h)lden@ lykwols kin w#rde tekene psychischerseits hjir datfijannige persoanen dy4t ,y steat ,inne o6 te passen noch hjoed> noch fan wat 6en iste ferslaan de oare en sa is ,y steat o6 te fangen op te ko66en> d?r4t 6ooglik is>flechtsje> of de fer,ining a,ort 6ei inoar"

  De i6perfect sta,ile ynterne steat fan in systee6 kin w?ze> oer it alge6ienspr#tsen> tinke skieden yn in folslein of 6ooglik approJi6ate sta,len 6ienskiplike

 ,eweging tast)n fan alle ûnderdielen en in insta,eln de yndivid#ele ûnderdielen of

gearko66en d?rút" 8a> de ,ewegings> d?r4t de ûnderdielen fan ús ierde ,inne foarsafier fan alle 6ienskiplike sta,len rotaasje fan de ierde en de insta,eln relative

 ,ewegings d?rfan ,inne tocht oan hjoed ko6ponearre" 8a> de fok#s fan twa 6assa fanin systee6 d?r4t 6en tinkt stjoert in 6ienskiplike ,eweging fan alle dielen> w#rdeferstien yn 8ta,ler ,eweging ten opsichte fan elkoar troch harsels 5r,it yn in f?ste

 perioade> lykwols> de dieltsjes fan ,eide 6assa 4s ,inne ûndergiet insta,ler ,ewegingten opsichte fan elkoar" !n string kin troch op yn in reg#liere perioade en del

 ,eweging en d?r6ei jo#we harren wichtichste lûd 6ei s#,tile overtones> 6ar tagelyk jo#we in hinderlike Hintergr#ndger0#sche troch ûnregel6jittige trillings ensfh

  <n sa kinne wy ek foldwaan oan g#on fan 4e alge6iene opsichten> oan4 ewichtichste relaasjes> dy4t ,ringt ús nei ,ysûndere ,epalingen fan ûnfrede"

  n dit oan,elanget alle sta,eln ,ewegings ,inne periodike> ea ko6t s#,stansjeel ynoan6erking> dat kinne passe lytsere nei gr#ttere perioaden> en dat kin w?ze desta,iliteit ,etingsten folgje 6ei respekt foar de gr#tte en lytse perioaden

 ,ena66en" ;ar as in folsleine of approJi6ate ynterne sta,iliteit fan it systee6 plakfine itselde oangeande it hiele 6#sc#loskeletal o6stannichheden> as ien fanharren> dat net allinnich de perioaden fan eltse dieltsje sels> 6ar ek fan de ferskatedieltsjes oan inoar yn gehiel of approJi6ate rasjonele ferh)lding" 7wa wichtichste

saken ,arre ,innen dat konsept> wer> dat de dieltsjes fan in systee6 o6 teakseptearjen allegearre fan deselde 6ienskiplike ,eweging yn in reg#liere perioade>en dat se 6eitsje trillingen ,inne de tiden yn rasjoneel ferh)ldingen ta inoar"

  ;ar wy lea#we troch de foarige foar,yld 6ar hawwe ;it,ez#gnah6e op degeastlike kant fan itselde prinsipe no 6ear alge6ien ,esk9ge"

  De tast)n fan wille is psychischerseits solidariteit 6ei ien> as net l)ns op nei despegeljende ,ew#stw?zen> op syn 6inst yn de ,ew#ste li,,en falling> ynspraakE

 ,ew#stw?zen"eli6ineren stri,jen te krijen deselde steat of te fergr#tsjen> de steat fan

ûnnocht 6ei in winsk te fer,etterjen is> of te ,eheinen> yn gearhing" Hoewol4t wykinne swap in de#nske steat 6ei in #npleas#ra,le ek :iE,ew#ste La#fwerke> 6ar danaltyd krekt fanwege konflikt 6ei de predo6inant 6otiven yn 4e ,oppesteande sin" De

Page 146: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 146/188

winsk fan it goede> de straf fan in kwea gewisse> de wille fan it fiellen> trochhjoeddeiske tsjinsin te krijen gr#tter wille> ûnnocht fan foarútsjen> dat wy 6oattedragen gr#tte pine> as wy net litte ús lytse onge6ak fer,ûn 6ei> sokke 6otiven> 6ar

 ,inne alle 6otiven yn 4e ,oppesteande sin"

  L#st as pine kin o6 nei in soad ferskillende steaten" <ltse sensory 6odality hat syn

n#veraardige wille en pine@ of leaver de wille en pine kinne krigen w#rde troch itoangean fan ferskate sintúchlike do6einen oars coE,epaling> w#rdt praat oer yn de1-e paragrafen" !t kin o6 ús wat oan alge6iene relaasjes lykas> dy4t 6akket dat trochde spesjale relaasjes ûnnocht@ z" B" as in skilderij fan syn alge6iene gearstalling>lykwols> tsjoed ús spesjale tekens yn it" !t kin ek fiele as sa4n ûnnocht yn de 6eastfariearde graden fan geastlike aktiviteit ,estean> ,gl" s in stil as r#sseljende 6#zyklykas likegoed as displeasing> allinne dat de aktiviteit yn alle gefallen 6oat hegerw?ze as de psychologyske dro6pel +N o6dat wille as pine ,inne w?zentlike ,epalingsfan ,ew#stw?zen >

+N De yn 6" <le6" d" psychophysics tichter ,espr#tsen wet de dro6pel is datgjin fysike proses> ,ring dat troch syn tige aard in jûn f?ststelling fan

 ,ew#stw?zen kin> 6ar 6oat 6ear as foar in ,eskate 6jitte fan kr?ft> desanea6de" dro6pel> ,epaling sil echt ,ew#st w?ze"

wy h)lde no earst de 6east alge6iene p#nt fan each foar eagen dat> neffens fynt plak as insta,ility> in syktocht is> dat is> de kr?ften gean d?r te ferlitten dizze steat en

útfiere yn sta,iliteit@ is yn oeriensti66ing 6ei in sta,iliteit> in winsk te h)lden dizzetast)n of> yn it gefal fan 6ere ûnderlinge oanpassing oan it> safolle 6ooglik op 4eo6stannichheden> de ,etingsten ,inne te w#rde ferhege@ fierder> lykwols> dat

 ,etingsten fan sta,iliteit en insta,ility yn de 6east útienrinnende gedrach patroanenkin ,arre dat hja kinne w#rde 6akke troch alge6iene en ,ysûndere relaasje> dat se

 ,inne net ,ûn oan in ,eskate 6jitte fan =inetic enerzjy> d#s wy ,inne de niisnea6dewetlike en ,estjoersrjochtlike alge6iene ,etingsten fan fertsjintw#rdiging fan L#st ensjogge foldien 6is6oedigens> as wy sette yn it alge6ien> conditionallykwalifikaasjewedstriden> lykas 6ei sta,iliteit> ûnnocht 6ei insta,ility psychophysical

steaten of ,etingsten fan ,eweging ,oppe de dro6pel yn relaasje" <k it útsicht is de6east foarko66ende foar,ylden fan de opko6st fan wille en pine fan dizze hypoteze plak troch de 6ienskiplike ynterpretaasje fan dizze foar,ylden yn de sin fan dehypoteze 6aklik falt> wylst in oare keppeling p#nt foar de 6annichf)ldige fan itseldeliket a6per tink,er@ allinne dat de ûn6ooglikheid fan direkte o,servaasje fan ús

 psychophysical steaten yn 4e oan,elangjende foar,ylden fan strang recycling w#rdthypothesized yn4 e wei"Brevity fan wille wy gearfetsje yn de disk#sje hjir op wille en

 pine ,etingsten ûnder de koarte ter6yn estetyske ,etingsten en nea6e steaten engedrach patroanen har6onie#s of dishar6onio#s> lyk as hja ,inne 6ear gevoelig oankant fan wille of pine"

  8tel in s#vere toan" !t ,efalt ús troch syn s#verens" 5p wat is it deseldeC :is dat deoscillations yn in f?ste perioade> dat los fan de stadich fading f#ort> gean folsleine

Page 147: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 147/188

sta,iliteit op"Doe4t ûnreine =)6asûtra foar trillings ,e6#oie> dy4t> d#s ste#re dizzereg#liere werhelling sta,iliteit" 8tel in har6onie#s akkoard> dan yngewikkeld devi,rational steat> 6ar net wero6 nei op lange t#skenskoften wero6 nei syn útgongenwero6" n dissonant akkoarden waans toanen hawwe trilling perioaden dy4teJpressi,le in rasjonele> 6ar allinnich troch gr#tte oantallen> ferh)ldingen ,inne> dit

is pas nei langer yntervallen> yn sa4n> w?r4t se steane yn ûnferstannich proporsjes> neait gefal" 2o it ideale gefal> dat it deselde ,etingsten w#rde 6akke pas nei in ûneinigetiid wer> w#rde ,esk9ge as it gefal fan insta,ility> en #nG#estiona,ly ko6t ek delingte fan de perioaden d?r4t rint de sta,iliteit soe ins,esondre foar w?zens waansli,,en is sels ûnderwerp 6ei in einige periodicity d?r4t wille en pine op rekken fan innoch 6ear detaillearre foarsjennings fereaskjen wize ,eseach@ de ,eat fan de 6#zyken it te6po> 6eter en ry6 fan it gedicht organisearje streekrjocht ûnder de ,etingstenfan de sta,iliteit" De s#ver kle#r gedraacht as it lûd" De f?ste kle#r patroan>sy66etry> eltse regel6jittigens op alle jaan oan de op6erkingen 6akke earder yn

skeel te sta,eln ,ewegings gelegenheid" !t is op syn 6inst 6aklik o6 te tinken dat deienriedigens fan sti66en fan 4e leden fan elk ke#nstw#rk is ,asearre op in #nifoar6eyndr#k op ,ekearing 8ta,ler ,ewegings> en dat holden likefolle pine ste#rnissenreg#liere d?r,y 8ta,ler ,ewegings yn ús"

  De ,ekend tige alge6iene estetyske prinsipe fan 4e ien link fan it ferskaat stelt datde winsk ea groeit> de 6ear en 6ear fariearre perioaden> in gr#ttere 6ear alge6ieneter6 har6onie#s> dat wol sizze> it ynstallearjen yn sta,le6 relaasje d?r,y"

  Fan de pine fan ferfeling ik tink hja hinget op it feit dat as der neat te captivate úso6tinken en h)ld tegearre yn in ,epaalde rjochting> ús psychophysical proses ea ,rekt

yn lytse insta,le ,ewegings"  Foarsafier4t ferskynsels fan it ,ew#stw?zen dat ferskillende parten fan ús

 psychophysical systee6> lykas it gesicht oargel> a#ditory apparaat> hearre te pro,e lid>tagelyk foarna6e en kin keppele w#rde ta in 6ienskiplike ,ew#stw?zen kin de nochtof pine> dat hinget op de ynterne sta,iliteit ,etingsten fan de dielen sels> en> dy4tûnderskiede op de ûnderlinge ,ûtenste ,eide hinget" D#s as twa foar harsels noflikeof displeasing kle#ren dy4t waarno66en troch ferskillende 5ptic fezels> foar innoflike of displeasing kle#ren fer,ining> of as twa sels 6elodio#s of 6iUklingendelûden dy4t waarno66en troch ferskate k#stik#sfasern> ,ylûd 6ei ien oar of

dissonant"  Frje6d> pine prikels> alge6ien spr#tsen> net eJha#st harren effekten sa 6aklik ashearlikheden en o6tinken wylst aktiva net kontin#> 6ar ,lea# te captivate en yn faakwerhelling as hearlikheden@ 7ink oan in kiespijn> in soargen" 8ûnder ea hielendaldúdlikens oer de reden fan dit ferskil kin> ik lea# dat te kinnen ni66e in wet fano6tinken> dy4t fansels sels is noch nedich te recycle> 6ar te folt9gjen> w?rnei4t ito6tinken se ,ena66en troch feroarings yn de sfear fan de ferskynsels d?r4t ferwiist>w#rdt oanskerpe> as insta,ility en 6#ta,ility fan in ridende steat kin w#rde sinjalearreyn g#on wei@ <k kin de holle sjoen op syn 6inst it alge6ien> dat dat ferskil yn ter6enfan 4e oanstriid ta sta,iliteit of har6ony" 2a66entlik> troch lûke in pine prikelo6tinken foar hi6sels> hy lûkt it tagelyk oan 4e oan de /elated agint en it foarútsjoch

Page 148: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 148/188

fan sokke aginten te eli6ineren hi6 en ,epaalt ús aktiviteit yn dizze rjochting oant itopheft" !n nocht 6ar 6oat o6tinken net te trekken op en de 6iddels o6 te ,ringenhi6> want hy is der al" 8a is it te h)lden 6ear yn ter6en fan 4e oanstriid ta har6ony>oandacht f?st op pine prikels as hearlikheden> dy4t fansels de nadeel foar ús wie dat ús

 pine prikels> alge6ien spr#tsen> 6ear pleagen as hearlikheden wille> 6ar op it gehiel

 ,ringt in preponderant foardiel dat se w#rde opwekke oan it feiliger en 6eard#ors#6"

  Dat ús prinsipe op al folle 6ear as de pessi6istyske wr)ld,yld is opti6istysk tehelpen> is 6aklik sicht,er" 56dat it ko6t fan al út gjin oan,efelingen foar de

 ,esteande tast)n fan de wr)ld> 6ar earder in netE6islearre trochjûn altyd en ivichf#ortset trend nei fer,ettering fan 4e ,etingsten> dat wy al fan in oare kant troch dedisk#sjes fan de 1-e 8eksje waarden útfierd@en dat jo#t in n#veraardige treast o6 tewitten in prinsipe dat garandearret dizze fer,ettering> en ús it itselde ûnûntko6,er sayn striid leads dy4t gjin 9fkearige yn it foar de hiele 6ooglike tsjinfallers yn it

yndivid# en foar de yndivid#ele 6ar allinnich nije ,esykjen o6 sa ni66e dyfer,ettering ,inne"

  8lút 6ar de sta,ile steat fan 4e hiele oan alle yndivid#ele troch hi6sels" 5ant no datis ferdwûn yn striid> fansels> de sta,ile tast)n fan it yndivid#> dat stiet oan oare dingenyn insta,len ferh)ldingen> neidat earder o6ploege disk#sjes go ferlern wer> 6arinkeld o6 te ,efoarderjen it hiele yn de sta,iliteit en de single sels in nij sta,eln steatte liede> yn 4e selde tiid is it yn har6ony en 6ei de hiele"

  !k net ,esykje út te fieren ús prinsipe troch de wille en pine ,etingsten yn 4e wr)ldnoch fierder nei it foarige 6oatten foldwaande oantoand dat sa4n útfiering fanalge6iene aspekten a6per wat 6oatte stean yn4 e wei" 56 der wis fan w?ze te jaan in6ear definitive en sterker fertsjintw#rdiging fan dy ,etrekkingen oan de ,asis fan ús

 prinsipe> kinne wy net stopje de relaasje fan wille en pine ta sta,iliteit en insta,ilityyn de earste koarte noch earder vag#e ekspresje@ it ,esykjen o6 te reagearjen nei6ear spesifike foarsjennings> 6ar is ûnderwerp foar swierrichheden enûnwissichheden d?r4t ferheegjen in fierder en feiliger ûntwikkeling fan psychophysicssoe ,inne allinne as der oant no" 8a ek> de folgjende eksperi6int 6eie eardertagonklik allinnich de earste noch 6ear precario#s en fierder disk#sje oanfal de taak>as achte al winne"

  Dat folslein sta,yl ,etingsten 6oatte ko66e o6 al yn ús> kin net oanno66en fan4e ,egjin 9f@ 6ar in toan> in akkoard kons#nierender hoecht net perfoarst s#ver te

 ,ehaagje ús@ <k ,inne der in soad steaten fan geast> d?r4t wy kinne sizze noch dat itnoch dat se w#rde ,egelaat troch pine fan ,egearte> lykwols> 6ar de ûnderlizzende

 psychophysical proses 6oat itsij 8ta,el of insta,el" Dit en andres rekken oan6erking>wy for6#learje ús hypoteze spesifike as folget

  :insk en 9fkear fan registers yn psychophysical aktiviteiten> dy4t ,inne> earst> selssterk gen9ch o6 útko66e ,oppe de dro6pel> sa ea te w?zen ,ew#st fan wat wy

ni66e as kwantitative kant fan it proses> twad> Sas al 6akke ,oppe op6erkingN> defolsleine sta,iliteit > approaching ,oppe in ,epaalde li6yt> it langst6e dro6pel offierder in ,epaalde li6yt> de pine dro6pel> ferwiderje oanfolling fan wat wy ,esk9gje

Page 149: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 149/188

as in kwalitative aspekt te kwantifisearjen> lykwols> is der in ,reedte t#sken twagrinzen d?r4t noch nocht noch ûnnocht ko6t ,ew#stw?zen wylst 6ar it ,ew#stw?zenop de#gd oer kli66ende de dro6pel troch kwantitative kant kin w?ze d?r"

  ccordingly> wy ek ferwize nei de dro6pel> dy4t Sde levying d?rfan enco6passedtroch it o6tinkenN> 6oat oant w#rding ,ew#st fan 4e kr?ft fan4 e psychophysical

aktiviteit> as Gantitative dro6pel> de 6jitte fan ûnderlinge oanpassing fan aktiviteitsta,iliteit> dy4t sels it ,ew#stw?zen fan wille of ûnnocht yn it ,ysûnder 6oatte w#rde

 ,ekroand> as kwalitative dro6pel"

  sychophysical steaten d?r4t it kwalitative dro6pel fan wille is oer de grins> hjit úsnei earder ynfierd ge,rûk> har6onie#ze> dy d?r4t de 6is6oedigens is oer de grins>dishar6onio#s> t#sken ,eide falling ûnferskillige" 6ar har6onic as dishar6onio#ssteaten kin w?ze 6ar ek ,ew#st as ûn,ew#st> 9fhinklik fan 4e kwantitative dro6pel isgien is of net" <n sa kin it fiele as as pine op alle krekt likegoed troch 6inder dat de

 psychophysical aktiviteiten of foarsjenning d?rfan> kinne drage wat wille of pine> faltûnder de kwantitative dro6pel as dat it falt ûnder de kwaliteit dro6pel@ en hinget desterkte fan it estetyske gefoel ,y allegearre tagelyk út en yn 4e ,yinoar ,etingsten fanheechst de kwantitative en de kwalitative dro6pel"

   2effens dy útspraken kinne nea6d w#rde it prinsipe fan 4e oanstriid ta sta,iliteit asin prinsipe fan4 e oanstriid ta har6ony en sizze dat in oanstriid nei har6onydo6inearret de wr)ld> is d#s net spesifyk op it foarige> dat alle har6onie#ze

 ,ewegings yn 4e wr)ld 6ei langst6e> allegear dishar6onio#s w#rde ûnderfûn 6eiûnnocht> want oeral oant de fraach is oft se útko66e ,oppe it kwantitative dro6pelis"

  ;ocht it krekt oanko66e op it kwalitative dro6pel> sa soe in systee6 d?r4t dedielen ,inne relatyf oan elkoar yn folsleine r?st> leit yn de gr#tste wille steat> sûnt ditgefal ko6t oerien 6ei de a,sol#te sta,iliteit@ 6ar hy is djipste 6ooglik ûnder dekwantitative dro6pel" !n ienf)ldige dieltsje sels> neidat eardere regels fiele gjin nochtnoch pine> want fan 4e steat fan wille en pine is in ynderlik> en der in ienf)ldigedieltsjes ,efettet gjin parten spile troch relative ,eweging> itsij kwantitative ofkwalitative dro6pel koe 6ear as> d#s gjin ferlet fan ûntwikkeling fan ynderlike willeof pine ko6t foar itselde> 6ar allinnich foar it systee6 in 6earderheid fan dieltsjes>

dy4t 6oete 6ei letter yn (( povoacity" neiko66ende oerwegings"<k> de útsûnderingfan de lytse ferste#ringen folslein sta,yl> ,eweging fan de ierde o6 de sinne gjinoarsaak fan wille foar har te w?zen yn it ,ysûnder> o6dat it is in kwestje fan eksternesta,iliteit foar de ierde> 6ar earder se kinne ,rûkt w#rde foar it systee6 fan 8#n enierde in oarsaak syn nocht@ útsein dat> as it systee6 fan ,eide> en it like ,etingstendy4t 9fhinklik op de relative ,eweging ,etingsten fan 4e hi6elske liche6s> ,inne o6

 ,egrepen te w#rden yn in gr#tter fer,)n allinne in s#,systee6 fan it hiele planet?resystee6 en dit is in part fan4 e wr)ld systee6> wat 6ar ,eskate aspekten 6issing" ;enkin hjir tinken fan de har6ony fan de sfearen" 7e sprekken fan 4e wille en pine fan inartialsyste6s ,epaald> dat 6oat ûnderskiede op al syn psychologyske ynh)ld as

 ,ysûndere yn it iepen,iere ,ew#stw?zen> wat alge6iene p#nten ,inne opsettensûnder de ,etingsten dy4t ,esteane al dúdlik"

Page 150: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 150/188

  Fansels> is noch net ,erikt folsleine wissichheid itselde 6ei it ,oppesteande wirdfen de hypoteze" 564t dit soe ûnder oare dat wy wisten ien> fan tapassing nei allegefallen> 6aatregel> of op syn 6inst ;aUprinzip de ûnderlinge oanpassing jûn

 prosessen ta folsleine sta,iliteit of 9fwiking d?rfan> en in 6aatregel fan wille en pineas in f#nksje fan dizze 6jitting> ,eide fan dat is net it gefal" Lykwols> it is gen9ch foar 

alge6iene foarsjennings en te tekenjen alge6iene konklúzjes al de erkenning foar itfeit dat der yn alle gefallen gr#tter en 6indere graden fan ûnderlinge oanpassing foarsta,iliteit> gr#tter en 6indere graden fan wille en pine> en dat dy ,inne ,y allegearrefan dy yn de spesifisearre alge6iene 9fhinklikheid > 7agelyk waard it earste6ienskiplike p#nt fan ferkennen in 6aatregel fan wille en %nl#ft is

 psychophysischerseits hjitten"

   2eist de wille en pine> dat ,o#t op it foarige oan de ,esteande o6stannichheden fansta,iliteit en insta,ility> wat ik nea6 de fûne6intele ,oarne fan wille en pine> wy ekhawwe te erkennen in f#ortset ,oarne fan wille en pine> dat is net goed 6ei de foarige

stoart> as kinne gearfalle yn deselde of de tsjinoerstelde rjochting ,y hi6> en it feit isdat de f#ortgong fan sta,iliteit> as it net falle troch tefolle net folle fer,rûken ûnder in

 ,esteande yn dizze relaasje dro6pel> lykas> it wero6 stap away SkorrespondearjendeN pine wekker dat wille of pine heakket oan de wille of pine> dat hinget op de steatensels> 9fhinklik fan 4e rjochting fan fergr#tting of fer6inderjen" n feite> dat 6akket ingr#t ferskil yn de totale res#ltaten as oft in dishar6onio#s akkoard ,eslút sels yn inlettere har6onic> of ,eide akkoarden te folgjen yn o6kearde sin" :y kinne wille ynin dat ûnnocht ,y de oare twa as ,ena66en fiele> 6ar sil dwaan is in nocht of6is6oedigens fielde> 9fhinklik fan de wize fan syn ynfloed" De pasjint dy4t ûndergiet

herstel fan 4e wapens> vorschreitet oan wolfeart> noch wylst se ,inne siik> ear6> inwinsk te fer,etterjen harren kondysje fiele it sûn> rike o6keard wylst harren tast)nworsens> in wearze oan de efterútgong> ek foar de steat is o6 na66e al sli6"

   2o koe re6e6,er te ,ringen dizze ,oarne fan wille en pine foar hi6sels deiennichste en fûne6intele> dat wol sizze dat wille en pine op al 6ei de Bestande ingr#tte of lytse ûnderlinge oanpassing foar sta,iliteit> 6ar 6ei de oanw?zigens en9fst)n fan ,eweging d?r,y en dat ,inne ,esi,,e> en ,inne gr#tter> de fl#gger is deoanw?zigens en 9fst)n fan ,eweging> d?r t#sken d?r4t dan ek in ûnferskilligens

 ,reedte ad6it@ en op it earste each liket te w?zen it feit dat it ferlies fan de 6easte

eJpos#re op konstante Fort ,eh)ld 6ear en 6ear ferliest nei ús pleas#ra,le effekt enlang o6 let sels de pine fan ferfeling jo#t 6anier o6 oan te jaan dat de gr#tste6ooglike ûnderlinge oanpassing oan de sta,len steat dat troch oanh)ldende aksje fanlangst ,etsj#t te ,erikken> ynstee lift de sti66ing foar de top> de deseldeann#learings@ 8a de winsk ,estiet allinnich sa lang en groeiende> as depproJi6ations,eweg#ng is foar sta,iliteit en strea6fersnelling> hjir tsjin 9fni6t asr?stich tsjin de doelgroep nei dizze ,eweging is te ferrinne nei it ,erikken fan de kinnet w#rde gien target sta,iliteit troch 9fni66end deselde ûnnocht" %nderwilens> dedy4t ta dizze feiten 6oatte cogent in part ferklearre w#rde troch it feit dat de ynderlike

opwining> dat hinget 9f fan de aksje> neffens de ,ekende wetten fan 9fsto6ping 6earen 6ear fan de kwantitative dro6pel fan kr?ft z#sinkt wat de graad fan wille hinget6ei> foar in part troch dat doe4t ik 6appen neffens o6tinken oan in spesifyk ge,iet> in

Page 151: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 151/188

spesifike foarwerp> de oanstriid ta sta,iliteit 6akket ,y foarkar yn in ,eskate diel ofin ,eskate kant fan de psychophysical systee6 ûnderh)ldt dit 6ar no forfeit it6akliker ûnregel6jittige ,ewegings> ,oppedat> dy4t prod#searje de pine fan ferfelingen d?r,y sti6#learje feroaring fan w#rkgelegenheid" Foar #nG#estiona,ly fynt sa4napparaat fan ús psychophysical systee6 en it hiele systee6 fan de wr)ld ea h)lden dat

in likern9ch 8ta,ler steat fan it hiele systee6 kin allinne ,estean 6ei in ,eskateferh)lding fan de eJcitation t#sken syn aparte dielen> dy4t wat fierder foar,y in ,eskate li6yt iensidich eJcitation ynkl#syf tsjinsprekt" ndie> as wy lang o6 let w?zede ynt#ysje fan de 6oaiste skilderij w#rch> it is net o64t dit skilderij> 6ar fanwege itûnt,rekken fan feroaring ,egjint te kwea ús> de needsaak o6 te o6gean oars> is teli,,en" Boppedat> de co6plication fan 4e fûne6intele en f#ortset ,oarne fan wille en

 pine ,ewiisd troch feiten lykas de ,oppesteande sels yn4 e ,oppesteande sin liket@ enit soe w?ze h#rd te tinken dat jierren fan pine yn in ,eskaat ge,iet fan fiellen> lykasdy ko66e faak gen9ch 6oatte te hingjen op foar in hieltyd departing delgong yn

sta,iliteit sûnder earder te liede ta in grins of ferneatigjen> al it goed is dat itorganis6e lijt úteinlik karakterisearre" 7sjin dit kin lang pine oan in tinken ûnderwerpnet ver,esserliche ûnder de ,esteande eksterne o6stannichheden 6arkearre 9fwikingfan folsleine sta,iliteit> dy4t net útsl#te dat yn de lingte fan de tiid troch de ,esteandeyn it hielal plichtet te sta,iliteit> 6ar ek foar in feroaring yn de eksterneo6stannichheden> dy4t fiert sa4n in fer,ettering"

  Dochs> it liket 6y 6ear 6akliker> de fertsjintw#rdiging fan 4e folsleine feiten oerwat it is te ,ringen oer 6ei respekt oan ,eide ,oarnen> as net 6ear as in selde"

  Lit ús gean al de foarige 6ei it o6tinken foar ûn,epaalde tiid te,ek> d#s jo kinne

o6 tinke de wr)ld ,egjint op syn 6inst 6ei in gaoatysk> d#s hiele insta,eln steat tetinken keppele sûnder in sprekke ûneinige pine is" n feite> wie yn earste ynst)nsjede saak> dy4t no fersein yn 9ffredige wr)ld liche6 hawwen ,esteld ,ewegings ,inneslof ferspraat troch de ro6te en in proses slof ,ewegings> sa w#rde apart troch de útfan dizze útwreiding folgjende f#ortheljen fan de dieltsjes de t#skenlizzende kr?ftenacting en d?rút ,ewegings fan de yndivid#ele dieltsjes w#rde earstoan west hiel swak>sa koe ,li#we nei in ,eskate 6jitte fan ûntwikkeling fan de wr)ld ûnder dekwantitative dro6pel of op syn 6inst de itselde net fier 6ear as@ en d#s 6oast w?zegelyk oan de earste ,eweging yn 4e sin fan tani66ende sta,iliteit> wie it oerwicht op

de f#ortgong nei sta,iliteit yn de hanger f#ortset wille sels de earste ûnnocht dat hongoer yn de so6 fan insta,eln lytse ,ewegings> of it koe foar de hiele in sta,ileres#ltante e6erge> wie wat wille" ;ar ,inne de o6stannichheden d?r4t 6en docht

 ,etter fanwege syn tsj#sternis> net te ferdjipjen"

  ;en kin in pro,lee6 yn dat langst6e kin ,o#we op de hiele d#er fan in ,eweging proses> lykwols> de kr?ft nedich o6 like sta,iliteit fan it proses d?rfan wero6 petearen nei de earste o6stannichheden> dat kin ko66e oer pas nei in ,epaaldetiid" !t stiet út dit 6#oite troch de folgjende o,servaasje" n elk 6o6int fan in

 ,eweging proses is de oergong> hy scil ni66e te sjen fia de ,esteande

o6stannichheden en de wet fan 4e ,eweging sels as in f?st fan doel> en dit troch dedoer fan4 e ,eweging fjirder ,eh)ld f?ststelling is ek de ,epaling te wolle w#rde

 ,esk9ge as jûn> sûnder dat de folsleine útfiering fan de ,eweging dy4t nedich"

Page 152: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 152/188

  Faaks de wisk#ndige ûntwikkeling fan ús prinsipe noch folgjende p#nt ,ydrage"

  <ltse rjochtlinige ,eweging fan in p#nt kin> hoe wikseljende snelheid enwilleke#rich werhelle o6kearing fan rjochting> neffens it prinsipe fan Fo#rier yn ienwize as in gearstalling fan line?re si6pelste 6ooglik trillings> yn it alge6ien fanferskate a6plit#de in in 4> in K w#rde ,esk9ge en deco6posed wisk#ndich yn it ""

oars perioade 7> 7 4> 7 K""" en oare o#tp#t p> p4> pK """ De alge6iene of gearstalde perioade> w?ryn4t ko6,inearje alle yndivid#ele perioaden> dan troch it prod#kt 7> 7 4>7 K""" jûn" Fan in oare kwart kin w?ze elke c#rvilinear ,eweging> w#rde it yn ien of6eardere fleant#gen rint> troch projeksje op trije elkoar heaks ,ilen ferdield ynrjochte> dy4t tastean fierder de foarige ûntleden@ en dit op alle p#nten dy4t ,ydrage oanin psychophysical prosessen> útwreidzje" By einsl#ten wat nat#er sa dat proses kinw?ze> it is deco6posed yn in tal ienf)ldige trillings nei de trije wichtichste rjochtings>generaal fan ûngelikense a6plit#de> perioade en o#tp#t> lykwols> dy4t yn spezialengefallen kin ek w?ze konsekwint" !t is no de nocht en pine op al as in f#nksje fan in>

in 4> in K"" By kwantitative kant fan 7> 74> 7K 6oatte w#rde ,epaald troch kwalitativekant> lykwols> de ferh)lding fan de útfier wearden allinnich ,ydrage nei de foar6 fan4e proses is nei alle gedachten te w?zen sûnder ynfloed op syn estetyske op,ringst"

  n alle gefallen> jo sille 6ar hawwe reden o6 ûnderwerp sa4n ko6pleks fandieltsjes en sa4n f#ortsetting fan harren ,eweging dizze ,ehanneling> as se hearre taien of in 6ienskiplike feno6een fan it ,ew#stw?zen of ,ew#stw?zen@ yn it gefal fanin #nifoar6> 6ar jo sille w?ze yn neist it totaal prosessen kinne slepe sels deartialprozesse> dy4t hearre ta ,ysûndere ferskynsels> ,ena66en tsjinprestaasje"

  ;inske sprekt fan nei ,ûten ta optredens of #teringen fan in ,ûtenkant dat er út insanea6de" ;ateriaal of fysike eksterne wr)ld> sizze 6eastal koarte nat#er of gewoan

 ,ûten wr)ld> ca#sally 9fhinklik tinkt> lykwols is it yn prinsipe allinnich ynterneregels> ferskynsels fan syn eigen geastlike w?zen> sens#eel sensaasjes> ideen fan ditof dat soarte ,inne> dy4t er feroarsake oan it ,estean fan it 6ateriaal eksterne wr)ld> astroch de deselde> tinken docht" :at kin akseptearje dat op al> dat de ynderlike wr)ldfan gefoelens> ideen echt oerienko6t 6ei in wr)ld ,ûten> en wat rjocht hi6 oan

sokke in ferûnderstellingC  !s it in ynstinktive twangC s 6en ,estiet> dan is it hoe kin ea jaan oan allesynstinktive Rf gjin dúdlike ferantw#rding of dy 6oatte w#rde fûn wero6 lizzendeallinne@ de útdr#kking sels yn hi6sels ferklearret neat" <arste fraach is> yn ditoan,elanget> te freegjen o6 wat de feitlike> oft in lytse ,ern al differentiates in wr)ld

 ,ûten hi6sels" Fansels> yn 4e selde wize as wy kinne dwaan it spegeljende of net@ 6arit koe w?ze sa> as wy ûnfrijwillich sûnder reflecting op it> do> en wy ,epaald fine ynús aksjes nei ,ûten 1N " %nderwilens> folle is opdien yn ús troch ûnderfining en

 praktyk yn it li,,en 6ar wat ûnfrijwillich krijt d?rnei as wat oan,erne> ynstinktivecontends" =oe dit net w?ze it gefal> 6ei de ûnfrijwillige ûnderskie fan in eksternewr)ld fan úsC 8oe of ûnfrijwillige diskri6inaasje oan,erne> it koe net w#rde allinne

Page 153: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 153/188

oankocht troch ús foar)lden en trochjûn allinnich troch erfenis oan úsC :a kin dyfragen w#rde f?ststeld 6ei wissichheid@ it is sels dreech te ferdúdlikjen it" ;ar wy

 ,esykje 6ei g#on oerwegings as net kin krije wat ljocht op 4e dei"

lN n alle gefallen liket te w?zen relevant foar de ,ûten wr)ld harren aksjeslykas yn lytse ,isten"

<arst> 6en kin oanstriid o6 reden dat wy h)lden ús eksterne o,servaasjes fan inekstern wr)ld hinget> ,epale sa> en yn feite is 6akke op syn 6inst ek tefer6annichf)ldigje" De ús hieltyd ,ew#st troch eksterne o,servaasjes ferskynsels>fiellingen ferriede in ka#sale 9fhinklikens op earder ,esteande ,epalings fan úsgeastlike sels yn deselde ,etsj#tting as ús oantinkens fan ús ideen> ús ,egripen fan úsoantinkens> ensfh> wylst se sels kin oanlieding jaan ta nije regels dy4t ferriedesokke" 8a jo sjogge foar in oarsaak d?rfan útsein de geast"Hoewol4t wy kinnefersekerje ús fan in ka#sale fer,annen t#sken ús eksterne o,servaasjes troch6ediating oerwegings@ en sa is it ,art ek yn de wittenskip dat rjochtfeardige harrenhiele systee6 op de ka#sale link t#sken sokke o,servaasjes@ 6ar yn elts gefal ditka#sale relaasje is net sa si6pel en streekrjocht yn it ,ew#stw?zen falling> as dat

 ,innen> net gearfalle 6ei itselde> kin net w?ze 6ei hi6 yn stri,,et dy eigenwet hat yn hi6sels> sa te sprekken is heaks oan dat@ 8a wy ûnderskiede dat dat ko6tde iene> fan wat ko6t yn 4e oare> as andres ge,iet@ en as de ka#sale link is net yntern

 presintearje ús f#ortendaliks ekstern trochskinende ge,ieten> wy ,inne op syk nei deMa#sal o6 ûnfrijwillich ,ûten"

  Hjirnei> soe de fraach fan oft wy ûnderskiede in eksterne wr)ld ange,orenerweisefan ús> at alles 9fhinklik op oft wy de eask fan ka#saliteit wie a,original

 priori@ oarso6> wat lea#we in strange ,ewiis dat it l?ste it gefal is> te finen dat wyynstinktyf sykje in oarsaak foar ús eksterne o,servaasjes> 6ar ús" :ilens> dat hat alop6#rken ,oppe dat it is de fraach fan it ,egjin 9f oft wy wat wy no ûnfrijwillich> ekdwaan ange,orenerweise> d#s it koe hiel goed Es dit is de werjefte fan oaren E deeask fan ka#sale fer,annen allinnich troch de ûnderfining fan it li,,en over,rengt> end?rfan w#rde kocht letter> 9fhinklik ek hat it ûnderskied fan in eksterne wr)ld fanús" a> wy as ek hjoed de fraach fan ka#saliteit sa ûnfrijwillich en fertro#d foar haro6 de tige ûnfrijwillige en 6ienskiplike ûnderskie fan in eksterne wr)ld wy 9fhinklik op allesC 8els earder waarni66ings Schap" 3$!!N wize oars" Dy4t 6eastal freget foarit doe4t er sjocht hinne op in strea6 eksterne ferskynsels> oft se ,inne op al in oarsaaken gefolch@ dizze relaasje konsept ko6t allinnich ,y spesjale refleksje dy4t wy doggenet nor6aal en te ûnderskieden in ekstern wr)ld wy net nedich> ,estean@ 6en folgetf#ort krekt allinnich de opfolging fan de ferskynsels" <n ynstee ûnfrijwillich inka#sale 6ar ús te sjen nei ús eksterne o,servaasjes> wy ,etiizje leaver sûnderrefleksje wat ,art yn 4e waarni66ing> hast 6ei wat ekstern"

  =eatling fan indeter6inistic frijheid view sels ûntkenne út 4e 6iet 9f oan dat deka#saliteit yn geastlike ge,ieten hawwe a,sol#te jildichheid@ útsein as frije wil>resolúsjes kinne ûntstean sûnder z#l0ngliche conditioned troch pre :alking@ 6ar

Page 154: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 154/188

dizze resolúsjes ferskine as wat fan 4e geast saken> net fan ,ûten #fgedr#ngenes" Dedeselde wize se 6oatte ynskikke foar de eksterne o,servaasjes> en kinne hjir,y net it#terlik dat it deselde w#rde twongen op fan ,ûten> 6eitsje se 9fhinklik fanûnt,rekkende ynterne ka#saliteit" 8els út elkoar> 6ar op 4e fraach fan de frijheid lykjeynienen oanfallen> d?r4t wy net witte w?r4t se ka6en fan ús> 6ar net daliks as =oe

w?ze oeral út it ,ûten"  D?rnei> kinne jo fine dat it op syn 6inst twifelje oft de ;issing in ynderlikka#saliteit is ea in rol yn ús as dat wienen twadde nat#er te w#rden in ûnderskiedendefysike wr)ld ,ûten ússels@ en wy litte de fraach fan de l?ste reden 'rin d?rfan nei itkoe net alhiel ko66e oan ,etingsten oer it"

  !en oare fraach as nei de psychologyske reden dat wy ynstinktyf ûnderstel in echt ,esteande ,ûten wr)ld o6 ús eksterne o,servaasjes> is it 6ear fûne6intele> o6dat úso,jektive kennis sels ,#dding> fraach fan de jildichheid fan ditferûnderstelling" =westje fan lea#we is de oanna6e fan in eksterne wr)ld altyd

 ,li#we> sûnt wy wat wy hawwe fan it en witte eins hawwe krekt as ús ,innenste en ek erkennen as sadanich ,y g#on tsjinprestaasje" ;ar de tige feit dat wy lea#we altyd neiin ,ûtenwr)ld> sa is ûnderskieden fan hi6sels> ,inne de histoaryske stipe> en dat o6te hanneljen yn in ,ûten wr)ld yn> yn it ,estean fan in needsaak o6 te lea#wen sa> de

 praktyske stipe fan dit lea#we" noch freget nei in teoretyske stipe"

  s no de tige feit dat wy ynstinktyf ûnderskieden in ,ûtenwr)ld fan ús> net wiskarakterisearre like ûn,egryplik dat wy ynstinktyf sykje nei ús eksterne o,servaasjesin oarsaak ,ûten fan ús dat wy net fine yn ús> sa kin w?ze de rjochtfeardiging foar ditûnderskie net goed oprjochte is" <arst> o6dat wy yn in yngeande ûndersyk fan 4enat#erlike relaasje dat ko6t ús eksterne waarni66ing> yn t#sken echt ferkenne 6ar6ear of 6inder in ka#sale link sûnder gean út fan ús saken hjir> twad> o64t wy ússelsút ús tinzen de ka#sale link is net folslein yn ús neistri,,et ver6Ichten sûnder datkinne se d?ro6 ûntkenne de s#vere ynderlike ,estean" :at soe w?ze tink,ere dateksterne o,servaasjes as tinzen ,eide ferrûn foar in s#ver ynterne> krekt net oeraltracea,le> ka#sale fer,annen@ o64t dat it stiet foar in ka#sale relaasje ta ien ,rûkte

 ,oppe koarte ter6yn as it wienen heaks op 4e oare> soe net altyd foarko66e dat 6ensa goed as de oare ien is p##r ynterne" By tsjinstelling> folgjende ,esk9ging ferriedt>dat wy yn alle gefallen fact#ally stypje de ferg#nningferliening yn wittenskip en it

li,,en> o6 de eksterne o,servaasjes ekstern feroarsake"  Hall#sinaasjes> d?r4t wy hawwe neat nei ,ûten ta neffens> 6eitsje de persoan dy4t dydeselde yndr#k as in oare eksterne o,servaasjes> dat wy f?sth)lde wat ,ûtenaccordingly" :at 6akket it ferskil t#sken de twaC n prinsipe> de eksterneo,servaasjes> as goed> 6ar de l?ste> in inkeld ynterne aff?re as de eardere> dehall#sinaasjes> en fynt de hall#cinating as lyts in ynderlike oarsaak foar de

 phantas6s> dy4t er achtet eksterne o,jekten> lykas de eksterne perceiver nei deferskynsels fan de echte> d#s al fan it erkend> foarwerpen" =oe net sa de eksterneferskynsels dy4t wy ferwize nei it ,estean fan sokke> 6ar allinne s#,jektive

 phantas6s> as de hall#sinaasjes> w?ze" ;ar wy 6oatte net ,etiizje> 9fsjoen fanhall#cinated sels> sawol> en dat 6oat in reden"

Page 155: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 155/188

  5pfallend dizze reden is dat 6ei de 6ooglikheden oan,ean troch de eksterneo,servaasjes> p#,likaasje h)lden foar echte foarwerpen fan de ,ûten wr)ld foar ús>foar in part korrespondearjende> foar in part j#ridysk tracea,le sadat ûntstean ynfer,)n 6ei oare 6insklike geasten> d?r4t wy kinne ûntfange ,erjochten oer it" Dedeselde ,ea6> sjoch ik> kin sjen oare> se kinne sjen dat oars neffens harren oare

 posysje en de ferskillende 6iddels fan har each> en yn 9fwaging fan dizze ferskillenkin it ferskil t#sken de ferskynsels ferklearje@ 6ar de relaasje> troch de#gd fan dat itoansjen fan 4e ,ea6 foar in geastlike ûnderwerp allinnich ûnderwerp is 6ooglik> as seyn de wet fer,ûn wize is ek 6ooglik foar oaren> jo#t ús tasti66ing of jildich ús foarin 6ienskiplike Ma#sal foar wat oer alle geast ,ena66en ,erikt út te oanni66e ina#toriteit dy4t 6ist de hall#sinaasjes" <n sa ha wy de ferskynsels dy4t ,eare dehall#cinated eksterne dingen> d?ro6> net ,esk9ge w#rde 9fhinklik echte eksternedingen> o64t se net passe de j#ridyske ra6t fan de ideen dy4t wy hawwe allegearrefan 4e ,ûtenwr)ld"8tocks sa4n fer,ining foar it gehiel> as hearde op alle teoretyske

rjochtfeardiging> te sjen yn de ferskynsels fan de ,ûten wr)ld 6ear as in so6 fans#,jektive hall#sinaasjes"

   2o> fansels> dat der ,inne spoeken> 6ar ús> wy kinne noch 6ar út aksjes ,inneitselde foar ús> dy4t hawwe w#rden ús yntern> en kinne tenei út it ,egjin 9f likegoed it

 ,estean fan in geastlike> 6ateriaal as in ,ûtenwr)ld twifel ,oppe ús@ 6ar ko6t o6histoaryske en praktyske redenen lea#we fan it ,estean fan spoeken útsein ús deteoretyske analogy> dat wy ,inne ,y sa4n liche6 en lichaa6like #teringen as ús en eksielen en siel #teringen> socialize as ús eigen (N "

(N Der taljochte> d#s ik ni6 6yn liche6 en 6yn dieden wie nei ,ûten ta>likegoed fan de oare 6anlj#" De sa opdien sanea6de eksterne ferskynsels ,inne

 ,eide as allinne in hert foar 6y> di ;yn 'east@6ar nei4t ik fyn it win,er út 6ynliche6 en 6yn aksjes eksterne ferskynsels yn solidariteit fer,ûn 6ei ynderlikesiel ferskynsels> ik pres#6e it> analoge siel ferskynsels yn solidariteit fer,ûn6ei de analoge eksterne ferskynsels dy4t ik fan oaren út 4e lea en de fysike6anifestaasjes sil jaan> 6ar net falle 6ei 6yn ynderlike siel ferskynsels

 ,yinoar> d#s net ko66e yn 6yn ,ew#stw?zen> want net gearfalle> de fysike#terings fan ús yn 6ysels" 8a nei ,ûten ta dy tsjin elkoar sa ,ûten de

 ,eziehentlich fer,)n> oan 4e iene kant yntern sjoen troch 6y> oan de oare kant

troch 6y te foegjen 8eelenerscheinn#gen no66en" Fansels> dit analogy net saûntwikkele foar6 fan sels ko6t it ,ew#stw?zen> 6ar kin sa 6ar yn syn st#itenûntwikkelje"

;ei alles fan dit is net te sizzen dat it ûnfrijwillige yndr#k fan it ,estean fan in6aterile wr)ld ,ûten fan ús kennis dy4t oaren ek hawwe sa4n effekthinget@ #nG#estiona,ly it ûntstiet hielendal ûn9fhinklik fan elkoar@ 6ar it is allinnich6ar te sizzen> dat wy 6oatte ni66e de passaazje troch it lea#wen yn geasten ,ûtenfan ús> te finen de hall#sinaasjes yn ferliking 6ei in teoretyske rjochtfeardiging foar itlea#wen dat de rekkens fan 6ateriaal ,ûten dingen foar elk fan ús echt dingen

Page 156: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 156/188

o,jektyf> di foar andre ,esteand wedstriid"

  <k r?st ús hiele oanpak fan de natoer of 6ateriaal ,ûten wr)ld as in o,jektyf ,esteand feitlik op it ,etingst dat se net allinne ús> 6ar ek oaren> dy4t ferskynt> kinne jo opwekken diEeffekten yn oaren as yn ús> dat wy 6eitsje se 9fhinklik har as deoarsaak @ en ús hiele karakteristike fan 4e o,jektive nat#er is ,asearre net allinnich op

ûnderfinings dy4t 6akke fan dit en dat> 6ar op as in protte en 6ear circ#its fan dewiiste ûnder har> lykas de ferskynsels soe feroarje ûnder altered o6stannichheden>

 ,rûkt"

  ;ar> d?rnei> alge6ien sprekkende holdings> de 6ooglikheid dat de j#ridyske ra6tfan eksterne ferskynsels> al yndikatyf fan alle ien 'east Boppedat> foar it gehiel fan alw#rde ,e6iddele ,y in ,esteande t#sken harren /<Ef?stige har6ony> ,oppedat> gjin

 ,oppe harren wat" <n #nG#estiona,ly is net logysk twingende ,ewiis te lieden 4e oarekant@ 6ar net ien fan het" !t is wis dat der oant no gjin dúdlike en praktyske ,egrypfan 4e wr)ld fan eksterne dingen foar de 6insken fan4 e foar6 of ,etingst hatferskynde 6ooglik dat it r9p" <ksterne ferskynsels dy4t del#de de yndivid#ele geastenin ,ûten wr)ld> wie neat ca#sative útsein dy geasten > d?ro6> noch de nat#erlike nochwittenskiplike werjefte dy4t ko6t it> net folle fan in filosofysk systee6 itseldefertsjintw#rdiget p##r yn prinsipe" Foar fro66e ;o_as wier sels yn Lei,niz synsystee6 fan preEf?stige har6ony noch as in sa6ling op de yndivid#ele spoeken neistw?zens wat harren co sti66ing told sûnder 6ar der ,inne dúdlike ideen oer itsystee6" 564t wy den> d?r4t der is gjin kar t#sken 6eardere 6ooglike views> itsij opin inkeld logysk> oft direkte ûnderfining 6anieren is 6ooglik te hawwe de foarkar deiene> dy4t jo#t de helderste> 6east praktyske en histoarysk 6east ,ewiisde oriOntaasje

yn alge6iene ge,ieten fan 6insklike kennis E want wat wy oars keep E d#s wya,strakt te ,elûken net de oerwagings fan it ,egjin 9f sûnder s#kses> út 4e logyske6ooglikheid dat ûnfr#cht,ere werjefte"

  De fraach is no> as wy hawwe noch te ynskikke ien ,ûten wr)ld oer de geastenfoar,y hoefier #zes is in kennis fan syn aard 6ooglik" De sa ynfloedrike w#rden=antiaanske lear ûntkent sa4n 6ooglikheid kin w?ze it o,jektive aard fan watgenereart de ferskynsels fan 4e eksterne wr)ld yn ús> sels vag#ely> sprekt fan dingenyn hi6sels> it aard fan wat wie frij ûnwerken,er yn troch alle 9fhinklik fan harren ynús ferskynsels> sels de tydlike en ro6tlike foar6 fan it itselde> ,ena66en fanwege de

oprjochting fan ús s#,jectivity ,inne *N > yn alle gefallen> in riedsel> dat is net trochhar" 5p dit st#it kinne jo freegje ja yndied@ De iennichste fraach is wat jo winnen sadat wy fert#tearzing de l?ste wize yn prinsipe en fers6yt> dat kin iepenje op in eachfan ús eigen ,eheind ,estean d?r,ûten" =ant hi6sels is> 6ar kin net ûntkenne dat úseigen ,estean is in diel fan it hiele ,estean@ en it is in n#veraardige post#late dat ditdiel is sa ûnferjitlike oan de oare parten fan it ,estean> o6 gjin konklúzje fan de ienenei de oare kin> lykwols> wy oeral oars sokke konklúzjes 6ei de 6ear fr#cht foar úskennis en it ,o#d 6eitsje praktyske li,,en> wy witte hoe te jaan dizze konklúzjes inhieltyd gr#ttere feiligens en ,etsj#tting" 2o 6ist en alle ind#ctions> analogien>

ka#sale 9fwagings d?r4t wy graach yn dit gefal ,inne ,asearre> de logyske ,ewiis>hjir,y presintearret syn res#ltaten> de a,sol#te wissichheid> sa lit ús w#rde oars

Page 157: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 157/188

karakterisearre hinder te 6eitsje ge,rûk fan dizze circ#it paden> en koe sûnder ynBehear alle tûken fan li,,en en kennis@ 2o ,inne wy te oerli,jen sels yn ús views opde 6east foarko66ende en de 6easte dingen sûnder" Dochs> it liket 6y ,etter o6ferwize spesifyk de 6east wierskynlike> teoretysk en praktysk te sjen ús yn it ryk fanit ,estean te oriOntearje 8#ita,le op oan har 6iddels> en te ,ringen se oan 4e gr#tste

6ooglik dúdlikens> feiligens en ûntwikkeling> lykas de ûn6ooglikheid fan a,sol#te ,etiizje wissichheid fan kennis 6ei a,sol#te tekoart oan kennis 6ooglikheid> en asdat waarden sjoen yn dizze ,etizing de stifting fan filosofyske wiisheid"

*N !t feit dat ro6te en tiid ,inne s#,jektive foar6en fan ús ynt#ysje> fregetgjinien op spesjale ,ewiis> sûnt is it in ienf)ldige feit fan ús ûnderfining> delook yn ússels" Dat se ,inne allinnich 6ar foar6en fan ús ynt#ysje> is net tesl#ten@ en as jo jo tinke fan tiid en ro6te alle ynh)ld te kinne o6 sels tinkef#ort sûnder tiid en ro6te> dat s#ggerearret ynstee fan tsjin it feit dat derwichtige foar6en fan yntelliginsje op alles"

 2o> fansels> wy 6oatte net> direkt oan de ,ûtenkant> as der krekt ko6ponearre>oerdroegen a priori regels> dy4t feroarsake yn ús troch de skyn> as docht it6ienskiplike of nat#erlike werjefte" De gloed fan de sinne> it lûd fan 4e wyn> dege#ren fan4 e ,lo66en ,inne har wat falt net allinne yn ús> 6ar yn 4e o,jektiveeksterne wr)ld ek oer ús siel ek" 5ft it no is net> 6ar> as ,y al> ,ûten 6ar licht oars>r#stle> ge#ren> as ien fan ús> dy4t ûntfongen allinne in effekt fan ,ûten> of sels oft it ea

 ,ûten noch ljocht> r#sseljende> d#fte as net de ienige effekten yn ús ,inne> dy4t9fhinklik op in folslein oar soarte fan definiteness ,ûten> dan se net freegje w?ro64tse net skele" <n dochs" kin> w?rtroch in feno6een fan 4e soarte fan út yn ús>ûn6ooglik ,ûten fine harsels krekt as d?r is tricked al fan ús ,innen> want it iso66ers yn al fan ús troch de 6iddels fan syn lichaa6like organen> w?rûnder delansearring fan4 e siel yn in ferh)lding fan conditionality is> en syn posysje relatyf oande ,ûtenwr)ld is wero6 te finen oars> en net alle spegel 9f,yldings kinne ek itselde"

  Fan 4e oare kant> 6ar kin dochs ek tinke dat> likegoed> te ,o#wen op ,epaaldefoarsjennings en ,ewegings ,innenkant fan ús liche6> ,ena66en de nerve#s systee6fiellingen fan ferljochting> klinkende> rook 6ei sa j#ridysk> deselde fankorrespondearjende foarsjennings> en ,ewegings fan it fysike ,ûten wr)ld jildt> sa4nna66e fan dat ,eli,,e de ljochte> klankryk> swietrokige ,ewegings yn ús liche6 sels6ar ca#sally 9fhinklik> allinne dat dizze ,ewegings w#rde oanpast troch it ynfierenfan it 6ateriaal systee6 fan ús liche6 oan de yndivid#ele 6iddel fan elkoar ynelkoar> en oare coE,epaling > sa ek oars drage kear ,ew#rke fiellingen en typ yn insystee6 fan oare 6entale coE,epaling@ lykwols it kin ek ,li#we wat 6ienskiplik yn 4ekwaliteit fan4 e sensaasje t#sken ,innen en ,ûten" 7e ni66en in foto fan de ge,ietenfan ús ideen út 4e ,ûtenwr)ld sels it itselde ljocht ,ea6> 9fhinklik fan4 e aard fan 4eferskillende grûn ,ril> troch dat it is refracted> ferskillende ,ûgde spegel troch d?r4t er

is s6iten wero6> oars kle#rde flakken> it giet troch de ferspraat> hiel oare kear ,ew#rke> lichter> tsj#sterder> ienf)ldiger> ir,orne> ien of oare wize kle#rde ferskine>

Page 158: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 158/188

6ar ,li#wt de kwaliteit fan ferljochting al dy Fort effekten 6ienskiplik 6ei deoarsprong@ en sa koe ek w?ze op 4e 5scillating ,ea6 út krekt likegoed o6 desensaasje fan ljocht yn in hechte oan it 6aterile wr)ld ,ûten it alge6ien geastlikew?zens lykas syn 5scillating w#rking yn ús organyske systee6 yn de sin fan deferljochting yn ús ter6en d?rfan siel ,#ilds +N >

+N 7r#e> dit is wat wy nea6e it 5scillating line fan sicht ,ûten> as wat wyitselde yn ús ni66e as in 5scillating effekt> ,eide allinne in a,straksje fan it6?d fan eksterne o,servaasjes@ 6ar oant no ta ,eide út sa4n o,servaasjes w#rdta,stracted> dat ek hat de ,etingst foar hi6sels dat er o,jektyf oerienko6t 6eiwat ferlyk,ere"

n feite is dit it ,egryp fan 4e relaasje t#sken ,innen en ,ûten> w?rnei4t ús Day ko6t

wero6 nei de nacht werjefte dat it ,ûten noch tsj#stere ljocht allinnich ko6t foar itljocht yn ús"

  s earder recalled> ús Day is hjir,y yn g#on opsichten oan it nat#erlike werjeftewero6> 6akket op 6ar in dúdlike ferskil t#sken wat o,jektyf ferskynt yn de natoersels of de fer,ûn geastlike w?zens> en wat 9fhinklik fan elk ien fan ús ferskine> denat#erlike of 6ienskiplike werjefte net út> troch net eksplisyt wiist hi6> 6ar ynharren a6,ig#ity en vag#eness net 6eitsje referinsje"

  Lit ús no sjen nei de neiko66ende paragrafen> as dizze opfetting fan it ,ernichwr)ld fan ferskynsels of nat#er d?rfan ,e6iddele troch de dei werjefte 6ei de

wittenskiplike konsepsje sels"

7e gean 6ei dúdlik $or,egriffen yn de folgjende oerwagings> wy ,epale na#wer asyn it ferline> wat wy sille ,egripe yn s#,stansjele oeriensti66ing 6ei dewittenskiplike as alge6ien sti6 en sin 'e,ra#che> hjir ûnder nat#erlike of

lykweardich 6ateriaal wr)ld"  :y ,egripe en oer it alge6ien w#rdt ,edoeld troch dit> as útsein ús geasten

 ,esteand presintearre> ,inne echt wûn Ma#sal de sanea6de" <ksterne ferskynsels ofo,servaasjes> nea6d troch ús en troch oaren 6ei de" <ksterne sinnen of kin krigenw#rde> dat wol sizze fan sjen> hearde> rûkende> s6eitsjen> gefoel SpalpationN 1N @ selsnat#er w#rdt ornaris karakterisearre troch dy yn prod#searre yn ús effekten as alwissenschaftlicherseits altyd 6ei it ,ew#stw?zen dat dy effekten yn ús> ús holle

 ,aarne litte> net de Ma#sal d?rfan> net nat#er sels is" De redenen dy4t feroarsaakje ús

en entitle o6 echt sjen foar in ka#sale effekten fan dit útsein ús ferst)n> w#rde ,espr#tsen yn de foarige seksjes en sil net wero6 nei it hjir"lN De sanea6de" overhead gefoelens as honger> toarst> pine> wy ek tsj#tten goed

Page 159: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 159/188

as fysike> dochs> as ,ernich> gefoelens> 6ar wy sille net ,rûke dat yn de deseldewize as de o,servaasjes fan de sanea6de" eksterne sint#gen> de skaai6erkenfan it 6ateriaal ,ûtenwr)ld @ want se ,inne net fan oaren> 6ei it passende6oasjes yn in goed tracea,le j#ridyske kontekst> as eksterne o,servaasjes@ wat6akke yn de SMh" 1N op6erking yn ko6t> dat dit is krekt foar in soad

 ,esteande kontekst dat ea tsjinnet as kriteari#6 fan in o,jektive nat#er op deyndivid#ele ,eli,,ing fan eltse oanfolling"

%s eigen liche6 as de Ma#sal eksterne ferskynsels yn de natoer of al fan 4e6aterile wr)ld yn g#on wei opno66en as it kin nei ,ûten ta yndied sjoen trochoaren> te útinoar 6ei gaadlik eksterne sinnen fan ússels" Hoewol4t it ynterie#r fan inli,,ene lea> wy kinne net daliks hawwe eksterne o,servaasjes@ 6ar neffens itûndersyk fan de anatoo6 en fysiolooch gripe in idee fan hoe4t it ynterie#r soe nei

 ,ûten ta ferskine nei gie f#ort de ,ûtenste dro6pels> en sa lang as de eksterneferskynsels ,asearre op de s#verens en distinctiveness fan ús sinnen fariearje> 6eitsjekonklúzjes dy4t ferskynsels wy ,y de gr#tste 6ooglike fineness d?rfan en stypjedeselde gedachte troch 6ooglik folslein eksterne help6iddels soe hawwe" 56karakteriseren de nat#er of 6aterile wr)ld nei har ta ,ûtenste #terlik no heart ta ús

 ,y allegearre> alteast yn wittenskiplike o,servaasje> wat en wol graach in pear ,etingsten ferskine ûnder dyjingen 6east ,ege#nstige tink,yldige> al it el#des úsechte waarni66ing fanwege eksterne o,stakels of ,eheindens fan ús 6iddels fano,servaasje" 'en9ch dat it ûntwikkele yn dizze sin út 4e kontekst fan4 e echte eksterne

<rscheinlichen deselde yn foar6> sels as 6ar as de grins> presintearre yn it tracka,letroch nat#erwittenskip ka#saliteit fan ekstern <rscheinlichen tsjinspraak ko6t endeselde folje sels helpt (N " Dat is foar de folgjende as út ,ûtenste <rscheinlichkeitoerlis o6 altyd h)lden yn gedachten"

(N Dat ,arde ato6en en #nd#lations fan ljocht> foar harren ûnderskie ien eachen 6ikroskoop is gen9ch> 6ar yn it wittenskiplik krige nat#erlike kontekst"

watched tichter wy fine it fiellen> ,edoelt> fer6oedt> oantinkens> wil> ensfh> dy4tkeppele w#rde yn 4e ienheid fan ús ,ew#stw?zen sûnder tagelyk w?ze kwestje fan infrje6d ,ew#stw?zen> en wy d?ro6 as optredens> ,epalings fan ús 6entale of viewsiel w?zen> troch in ferh)lding fan conditionality 6ei de ,epalings nei ,ûtensteferskining fan ús liche6 fer,ûn> ,ûn troch wenstige útdr#kking o6dat it stipe> dat kinw#rde identifisearre en kontrolearre troch direkte waarni66ing> foar in part trochûnderfining en in part konklúzjes" ;en kin sizze 6ei de reden fan dit conditionality>as oer de relaasje t#sken liche6 en siel fer,ûn@ 6ar hjir is it earst net 6ear as it feitfan conditionality foar eagen te h)lden> wat foar jûn deter6inations fan 4e siel h)ldenwetlik fer,ûn deter6inations fan yn4 e ,oppesteande sin ekstern erscheinlichen

liche6"  Dy preconceptions kinne gen9ch foar wat folget" 8ûnder no te tsjin it itselde> de

Page 160: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 160/188

strang wittenskiplike oanpak en ,ehanneling fan de nat#er is> 6ar allinnich yn in ,epaalde ,eheining oan de doe nei de nat#er te Mo6p#ting r#les in holdingna66entlik fan 4e hiele eksterne ,ernich lei wr)ld allinnich it :#rd of infinitesi6als#66a,le> neffens tiid en k#,ike 6aatregel deter6ina,le> sizze koart kwantitatyfdeter6ina,le> f?st 6ar a,stracted út alle kwalitative definiteness as sadanich ús

sintúchlike ferskynsels as ,eli,jen fan ljocht> lûd waarni66ing> ensfh heart *N " !t ,li#wt foar harren allinnich it ,egryp fan ro6tlike en tydlik o6fang> de idee fan yndizze ro6te> itsij 6ei út,o#de of ûnderferdield yn diskrete ato6en> dochs> liet heechindefinite of ûnferskillich tink,yldige> wat se nea6e saak> en it idee fan lagen en

 posysje feroarings S,ewegingsN fan de dieltsjes fan 6atearje yn ro6te oer,lea#n" 8yset de saak kr?ften op dat foar wittenskiplik p#nt fan each en wittenskiplik ge,rûktroch neat oars> 6ar ,inne yn feite w#rde karakterisearre> lykas yn dy folgje út jûn=wantifisear,ere tydlike ro6tlike relaasjes fan 6atearje wetlik ndre wat seoantsj#tten as in effekt fan de saak indwelling kr?ften" 8e hat sa> de filosoof as de

 ,etingsten fan de kr?ften #6springen as er wol> en dat d?r6ei 6eitsjen foarwittenskip sa ûngryp,ere en n#tteloos 6ooglik Ssjoch" ovoacity" 3$!!N" ;ar al itoanspraaklik neat ,art foar de strang wittenskiplike oanpak fan de ferstannigekwaliteiten fan it gesicht> hearden etc> w?rtroch4t it yngewikkeld 6ar yn 4e eksternewaarni66ing@ en as se noch oer stat#iert de 6ooglikheid fan it ûnderwerp oan de twaelectricities ferskillende soarten fan 6atearje> it is krekt info f#ort> as oer kwantitatyfferskillende ,eweging s#ksessen 9fhinklik op sûnder w?zen tinkt fan dy ferstannigekwaliteiten fan eksterne sicht,erens"

*N De yntinsiteit fan ljocht en fiellen fan lûd w#rdt wero6,rocht nei de eksakte

wittenskip fan li,,ene kr?ft Sprod#kt fan 4e 6assa en it plein fan de snelheidNfan triljen dieltsjes" 8aak sels is ato6istic as wat :#rden> net ato6istic as watswier infinitesi6al 8#66ier,ares" De 6assa fan de saak w#rdt ,eoardiele op6oasje hoe6annichte" De tightness ko6t wero6 yn in evenredige tal of so6fan dieltsjes jûn 6assa yn in jûn ro6te" De ferskate ,asis ge6yske grûnwet fanit liche6 kin w#rde taskrea#n oan ferskate foar6 en 6assa l?ste dieltsjes> ofoare tal en arrange6ent fan ienf)ldige dieltsjes yn lytse groepen S6olek#lenNyn dat kin tocht dield foar harren l?ste split saak" De foar6 en arrange6ent fan6ateriaal parten sels lead ferwachte te line?re en ang#lar 6aten fan jûn wiist

út> wero6"

 2ei a,straksje> 6ar fan al dy ferstannige kwaliteiten de wittenskiplike oanpakerkent lykwols dat> ,esl#ten no66en> 9fhinklik fan de ferskate ,etingsten fan harfoarige wize it each> ,inne 6ateriaal wr)ld nei de ûnderdielen> oan ús liche6 datfoar6et foar harren> en nei syn ynterne ,etingsten> kin kwalitatyf ,eskate fiellingenfan ferskate soarten yn 4e siel ûntstean> dat is oan ús liche6> neffens wetten dy4t sefolge nei in ,eskate hichte yn nat#erk#nde en fysiology sels> ferlit nei te stri,jen

fierder en krekter psychophysics" 5arso6> it slút út sokke fiellingen yn ús oan it ,estean fan kwantitatyf ,epaalde ,etingsten yn de ,ûten wr)ld> yn ús fl#gge etertrillings fan lûd waarni66ing yn ús it ljocht sensation op trager trillings fan de l#cht

Page 161: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 161/188

yn 4e ,ûtenwr)ld> sûnder op dit ek foar de wittenskiplike oanpak g#on fan kwaliteitfan dy ûnderfiningen oanspraaklik"

  =oartsein> de wittenskiplike oanpak o,jectified inkeld kwantitative a#ffaU,are ,epalings fan ús eksterne o,servaasjes as natoer ,ûten ús Mo6ing op> of s#,stansjeeldeselde skaai6erken hearre> en a,stracts út de kwalitative +N " 2o is it in n#veraardigesaak doe4t de 6aterialist> en dat> 6ar yn prinsipe> d?ro6> h)ldt net allinnich de hielehjoed> ,es6etten troch de nacht view> wittenskiplike wr)ld fan de natoer ,oppe úsgjin kwalitative ,epaling Mo6ing op fier a,stracts fan :ittenskippen fan har" Hyh)ldt it op foar syn taak> te rjochtsjen op 4e kwantitative> lykwols> 6ar it ko6tinsepara,ly fer,ûn 6ei de kwaliteit yn syn waarni66ing" s de wr)ld ,oppe ús trochyn it prod#searjen fan kwalitative fiellingen yn ús> sels heech lege> w?zeindefiniteC 5f se 6oatte hawwe eigenskippen dy4t ûnferjitlike 6ei de taast,ere fan ússiel> sa fan dat kin net sprekke> jo gewoan hawwe te 6eitsje dan" ;ar dat is noch netyn w#rking foar it diel fan de natoer> dat jo#t de #terlike ferskining fan in li,,ene lea>

as net tie se te direkte ynderlike ûnderfining de kwaliteiten fan de fiellingen fan sicht>earen> ensfh ""Hjir hawwe wy in direkt p#nt fan kontakt yn 4e ûnderfining foar itoanni66en fan ,eskate kwaliteiten oan de kwantitative deter6inations fan nat#er

 ,oppe ús dat it allinne fan tapassing op folgje en ,en#tten" :y sl#te foar analogien>ind#ctions> ka#sale oerwagings fan wat heart tegearre j#ridysk yn ús> nei wat it hearttegearre ,oppe ús" ;ag no de útfiering fan dizze konklúzje w?ze lestich detaillearreen falle yn ûnfeilich> as in prinsipe en útgongsp#nt fan it circ#it is yn alle gefallen jûnBy foarige> en de 6#oite en ûnwissens net foldwaan oan sawol de lge6iene as krektdat yndivid#ele en ,ena66en fan 4e gefolgen"

+N Hoewol4t it tal ro6tlike en tydlik ferlinging alle kwantitative ,epalingûnderwerp> 6ar harren distinctiveness út inoar is net red#ci,le foar inkwantitative@ en 6en soe sizze tal> ro6te> tiid hie oars kwalitatyf fan it ,egjin9f> en sa hiel fûne6intele kwaliteiten fan de nat#erwittenskippen soe selstafoege oan it" llinne wier dit ,rede for6#learring fan d#aliteit net 6ei degenerike ter6 'e,ra#che wat elk earder s#ver aying> 7iid@ /o6te konseptw#rdt ferklearre sûnder kwaliteit@ 6ar dy4t wol de willeke#r fan definysjesferdigenje" 8a w#rde it> noch dy fûne6intele kwaliteiten ,inne net s6itentegearre 6ei de kwaliteiten fan it fiellen fan ljocht> lûd waarni66ing> ensfh>

d?r4t it 6ei kla6 giet hjir> en wolle noch ,etter as ferskate for6eledeter6inations fan de sens#ele wr)ld fan optredens> dy4t tegearre ,inne ûnderfoar,eh)ld fan kwantiteit ,etingsten> w#rde nea6d"

Foar wis> ús liche6 is ekstern erscheinlich ynrjochte oars as de rest fan 4e 6aterilewr)ld> en 6eitsje de ,ewegings d?ryn> entangle oars fan ,ûten> 6ar w#rde netoan,elangjende troch de> no66en troch de wittenskip yn it each> kwantitativedeter6inations ûnferjitlike d?r6ei@ w?ro6 soe it ferlyk,erens troch siden fankwalitative definiteness stop doe4t se oanh)lde nei kanten fan de kwantitative" "$i,rations ,ygelyks ,inne der o#tdoors en ,innensh#is@ eltse ,eweging systee6 op

Page 162: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 162/188

alles> 6ar> as wisk#ndige nat#erk#ndigen is ek ,ekend as in ko6pleks ienf)ldichsteoscillations w#rde presintearre allinnich troch ferskate a6plit#de en perioade en d?r4ttocht hiele drege> de eksterne nat#er> net 6inder as ús eigen ynderlike ,ewegingsystee6@ en as hegere 6entale ferskynsels kin> ûnder ,eskate ,etingsten fanA,erlappend fan trillings of ,ewegings dy4t kin ,esk9ge w#rde oplost yn ,ygelyks yn

ús> sa kinne jo> ,ygelyks ,y in konsert sil fine deselde o6stannichheden fanoerlaapjende en o#tdoors" as it 6ar ek ,inne ek ûngelyk> dan sil 6eitsje dat krektallinne ûngelyk> 6ar net ûnferjitlike of gjin 6entale ferskynsels"

  !t is wier in ekstern erscheinlichen ,eweging ge,ieten> lykas it is ,etocht troch denat#erk#ndige> de ienf)ldige ,eweging fan in st)le kin> oansette troch oerstap oan ingearstalde 6asine efterinoar tige ko6plekse en ko6plisearre ,ewegings d?ryn>lykwols> de streekrjochte trans6issie allinnich yn in navenant ienf)ldige ,eweging> itwie nei de Han,griffs,eweg#ng of> ,estiet út snijden op deselde nei4t fan oarerjochting" !t is oant no ta> it ,arre fan in ,eweging dy4t draacht sensaasje te ferlykjen

yn ús ko6plisearre ,rein troch in relatyf ienf)ldige sti6#l)ns hjir,y" Dit yll#strearre>6ar allinne it ûntstean fan in soarte fan gearstalde 6ateriaal ,eweging yn ús troch deeksterne sti6#l#s> net it ,rekken fan in kwaliteit fan sensaasje yn dizzegearstalling@ de oergong te ,li#wen in ka#sale sprong> jo kinne it yn de si6pelste of6east ko6plekse ,eweging> en kin allinnich te ko66en as krekt de ,arre as laat

 ,ewegings w#rde tocht ,elûke in sensaasje kwaliteit -N " <n w?ro6 de sprong> o6datde wittenskip sels is twongen o6 hi6 de ienige reden w?ro64t lang o6 let> o6dat seearder a,stracted fan de kwalitative f?ststellen fan 4e eksterne o,servaasjes@ jaanharren restit#iere dizze ,epaling en it is a priori net 6ear gjin reden o6 te

6aitiid" ;ar docht it 6aterialis6e en de nacht werjefte fan de sprong> lykas as yn itn#veraardige co6plication fan harsens ,eweecht in ,ytsje lei wat koe tsjoene fan itferpleatsen ynienen sensatie .N "

-N eer l?s,er en oertsjûgjend yn dit opsicht ,inne de tolgearders yn 8" ko6eetBeech l" <d" (*W of Mo#rsework" BH" !" **T ff" 5andachtsp#nten

 presintearre> al haw ik de folchoarder set yn relaasje each op de psychophysicalgrûn fan nocht en ûnnocht 6ei de op6erkingen 8" 1* en povoacity" 3$!!! netsoe w?ze kinne o6 te dielen" 7roch oare 9fwagings 6 wie al yn de +We8eksje "" <le6inten d" sych" <ver no66en de geastlike kr?ft te stypjen deynh)ldlike ,eweging te folt9gjen".N De gr#tte co6plication fan it ,rein fan hegere ,isten en fan 4e 6inske earderallinnich oan de ûntwikkeling fan ,o#d oer harren gefoel fan li,,en hegere

 psychysk li,,en as foar ,arre fan fiellen sels is nedich> al ,ewiist hi6sels trochsizzen dat de ,esteande fan deselde soarte fan organyske stof nerveless olypstige jaan li,,ene tekens fan fiellen oanslein troch eksterne prikels"

De d#alist yn tradisjonele sin seit no fansels dat it ljocht sti6#l#s fan ,ûten>oanspraaklik neat fan kwaliteit fan gevoel nei it> 6ar dy yn> fer,ûn oan ús liche6>geast kin> oansette hinget 9f fan it feit dat de flat op ús lea> 6ar net te nat#er is

Page 163: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 163/188

ûnderwerp fierder in siel" 'oed> 6ar as it giet o6 dizze werjefteC 7roch neat oars asdat er lei de sprong nei in oar passaazje"De liche6s fan de twa 6insken ,inne fanalge6iene fysike wr)ld> t#sken de twa se 6oatte w?ze inani6ate@ yn oergongen o6harren it springt oer nei ani6aasje" tafoege de 6ooglikheid fan in d#alistyskekonsepsje> it d#alis6e is de sprong> 6ar kin allinnich te ko66en> dat de nat#erlike of 

fysike wr)ld troch ús liche6 út sa goed as oan ús liche6s> koartsein> dat er tinktgoede oan 6ateriaal ,estean op alles> in geastlik w?zen er"

  s 6en wienen dochs fan de kwalitative deter6inations fan eksterne o,servaasjes>as de linzen> 6ar ús neat ,#dding> 6ar yn ús falling> a,strakte> =ant soe op syn 6instkonsekwint> as er wol witte fan 4e kwantitative ,epaling as in o,jektive ,epaling fanin wr)ld ,ûten ús as a,stracts as op 4e kwalitative" Hawwe wy noch teoretyske en

 praktyske redenen> ús ynderlike wr)ld fan eksterne o,servaasjes ea al sa h)lden netinden tafel n itselde> 6ar wat troch oerwagings fan gelikensens /elated njonkenússels neffens> dat kin hawwe in effekt relaasje t#sken de twa lykje te w?zen 6ooglik>

dit is net 6inder as oan de kwaliteit 6oat ,esk9ge w#rde as kwantitative kant fan it ,estean> oan 4e oare kant it o,jektive kwantitative kant fan it ,ûtenste ,estean 6ei as ,ytsje fan specialy s#,jektive #terlik d?rfan w#rde ,etize foar elk fan ús of te sjen opsa w?ze itselde as de kwaliteit" De wittenskiplike oanpak sels is net d#pe foar sa4n

 ,etizing> 6ar is hiel ,eheinde ferlyk,erens nei kwantitative kant f?st> en de dei ko6tallinnich yn tafoege oan dit liche6> dat it docht itselde ek as nei de kwalitative kantfan it ,estean"

  ;ar> 6en kin freegje> wat reden hat de wittenskiplike oanpak op alles> yn folsleinetsjinspraak ta a,strakte de nat#erlike kwaliteit fan de hiele kant fan it ferskynsel> te

 ,leat har <ndeingriffe te lûke de kwantitative yn ús siel yn oan6erking" Dy reden leityn harren doelen> jûn ûntliene út ,esteande ,etingsten fan de ,ûtenwr)ld fanferskynsels net 6ei de gr#tste 6ooglike sharpness> of it s#kses fan altered ,etingstenfan de eksterne #terlik kontekst predeter6ine sa feilich 6ooglik" 8y kinne net helpe>6ar neffens wetten dy4t l#tsen út ko6,inaasje fan eksterne o,servaasjes> troch oerlisfan 6jitting en ,erekkening" ;ar allinne de kwantitative> net kwalitatyf kant fan itferskynsel is de o6fang en de fakt#er daliks tagonklik QN " <n it ,ewiis dat dit is echtde p#nt fan de ferzje út> d?r4t de wittenskiplike a,straksje dien troch it fiellenkwaliteit fan ekstern fornae6> is dat d?r4t dat doel w#rdt opheft> ek weilitten dizze

a,straksje> di yn 4e ,eskri#wing fan de nat#er> d?r4t yn feite de kwaliteit kant fan itferskynsel w#rdt no66en yn oan6erking 6ei de kwantitative gelikense" " !t

 ,eskri#wt> ,ygelyks in ,ist neffens syn kle#r> it lûd fan syn sti6> de ge#r dy4t itferspraat> de r#wheid fan syn hûd@ net 6inder karakterisearret is in 6ineraal trochferstannich kwaliteiten" 7sjin dit is der de a,straksje fan nat#erk#nde> skiek#nde>astrono6y> fysiology Soant no ta gjin sokke feroarings yn ynterne psychophysicsN enfûn yn har tegearre do6inant en pervasive 6eganis6e as it wienen fan 4e heechstes#verheid sanctioned" <ins> der ,inne allinne dy parten fan de alge6ienenat#erwittenskip> as jo hawwe noch te ,erekkenjen fan de ,eskri#wing fan de nat#er

oan de alge6iene 6ei waans ferlet hat laat ta dat a,straksje" n echte 6eitsjen fanfakt#eren sels wittenskip a,stracted fierder> w#rket allinnich noch 6ei nû6ers> enalge6iene rekkens sels krekt noch 6ei tekens as fertsjintw#rdigers frijwat a,strakte

Page 164: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 164/188

hoeveelheden> sûnder ,eweare it feit dat 6ei sokke a,straksje dy4t de werklikheid isd#tsen"

QN De psychophysics giet ek nei de 6jitte fan yntinsiteit fan ferstannigekwaliteiten> 6ar it ,erikken fan dizze doelen sil it systee6 fan ienheden fansûnder kwaliteit feat#red natoer en 6akket harren graad hinget"

Dat is no net sein> dat op alle 6ar konklúzjes op d?r> fan hjoed op 6oarn ,etsj#t fanwittenskiplike a,straksje fan kwalitative ,epaling op ,asis fan s#ver kwantitativedeter6inations ,inne 6ooglik út hjir" 8ûnder sa4n a,straction wy sl#te analogien>ind#ctions> ka#sale oerwagings 6ei 6ear of 6inder wissichheid dat de sinne wieskynt hjoed> ferskynt 6oarn is dat oare 6insken as wy sa4n gefoelens as wy dogge>dat der is in 'od yn 4e hi6el @ 6ar it stri,jen nei side fan kwantitative deter6ina,ilitysil net allinnich w?ze nedich per se foar skerp en krekte werjefte fan it ,estean fan deo6stannichheden> 6ar ek nedich o6 te ,o#wen skerpe konklúzjes d?rop@ 6ar fanselskin net dien w#rde direkt> en nei hi6sels 6ei 6eddling fan kwalitativedeter6inations> 6ar allinne yn syn eigen kontekst fan efterfolging troch kwantitativekant@ d?ro6 sa lang as a,stracts fan kwalitative deter6inations> sa4t it no jildt dydeselde efterfolging te heakjen úteinlik oan de kwantitative prestaasjes yn ús itkwalitative definiteness ús geast" ;ar dat net útsl#te en sil net ,esk9ge w#rde allinnetroch de nat#erwittenskippen yn harren Finale en deklaraasje wizen dat dekwantitative oarsaak ,ûten ús net 6inder inflicts in kwalitative ,epaling> as is it gefal6ei de kwantitative res#ltaat yn ús" <n dat is it> sa ús dei werjefte tagelyk gr#tter enaanv#lling sûnder contesting harren krekte ûntwerp ek yn it 6inste> de wittenskiplikewerjefte"

  5kkerdeis> de fraach ,li#wt oft wy 6oatte lossen it 6ateriaal wr)ld as de ca#sativeeksterne ferskynsels dy4t ûntsteane yn ús holle ,aarne litte in ,estean ,ûten it fjild fande geast op alles" Frijwol alle eksterne ferskynsels> d?r4t wy kinne prate> hawwe watyn ús holle ,aarne litte> koe wat wy itselde hawwe ,oarre neist akseptearje ús aska#sale reden sels w#rde wat yn in alge6iene geast> w?rûnder #zes 6ei@ en in feit>noch in direkte ûnderfining ,asis noch in konsept#ele of ka#sale reden liket 6ynedich te sprekken in ,ytsje te ni66en efter it alge6ien en ús geast> d?r4t it hielegeastlike hinget wer allinnich o6dat earder al ka#saliteit yn it geastlike w#rde kintocht tracka,le sels> as wy ,esk9gje dat de saak kin fûn sels allinne troch ,epalingsdy4t ko66e yn ús holle ,aarne litte> foar ús" 5p g#on sels tinke wat ferlyk,ere of inoar 6ear alge6iene geast net falle ,innen ús of sa> of kin falle> of it is a,stracted> isnet tinke fan neat" n feite> ik ,eken 6ysels yn 4e l?ste ynst)nsje o6 in o,jektiveidealis6e@ dy4t net foarko66e> 6ar kin troch de twang te ûnderskieden in fysike

 ,ûtenwr)ld en ynderlike geastlik li,,en> yn dat de earste persoan troch it wetlike ra6tfan o,servaasjes dy4t falle of drop yn in 6earderheid fan partik#lieren> de l?ste trochde fer,ining fan geastlike ,epalings dy4t al yn elk yndivid# foar harsels> relatyf oan de

alge6iene geast falle> kinne w#rde karakterisearre" De folgjende paragraaf is o6ko66e wero6 nei it hjir ,esi,,e saken"

Page 165: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 165/188

  ;ei flyt> ik haw de ,asis relaasje t#sken liche6 en siel> út en geast ferliet f?ststeldeyn de alge6iene presintaasje fan de Day te ni66en plak allinne in navenant ynty6

relaasje fan ,eide prinsipe troch de wr)ld as yn ússels> te ,ringen o6 drage SMhap"!$N" n feite> dizze relaasje kin no66en hjir as d?r d#alistyske of 6onistyske> salang as lykas ,art hjir konsekwint oan de deselde effekt en sûnder tsjinspraak 6ei deûnderfining> it Day sil w?ze kinne en fernear it@ allinne de ;onadologen !k wit se6eitsje gjin gehoar lizzende noch tagonklik> graach ,eprate yn de folgjende

 paragrafen" 'earfetsjend de ,asis werjefte d#alistyske> d#s jo kinne te sprekken fan inynspiraasje o6 de wr)ld as de ynspiraasje fan ús liche6 troch it dwaan fan de siel ofgeastlike w?zens fan it fysike as eins yn w?zen oars> 6ar fer,ûn oan it en ynteraksjeen cooperatively neffens ,epaalde wetten look@ so66en se 6onistyske> d#s ji66esille twa útgongsp#nten inferior in 6ienskiplike fûne6inteel nat#er> en as se ,eide

 ,inne te w?zen ûnderskieden> 9fhinklik fan 4e 6ear 6aterialistyske> idealistyske of8pinozistic ferfongen lea#t foar eagen allinne in f#nksje of gefolch fan 6ateriaalko6pilaasje en disasse6,ly folchoarder> of yn saak in #terlike #tering fan 4e geast> of

 ,eide 6ar ferskillende #terings> siden> regels> nivo> attri,#ten fan it itselde> kin sjen ,asis w?zen" 'jin saak> it ,etingst 6ar ea ni66e ien of de oare ,asale werjefte

oanno66en> ,egjint út feiten fan ûnderfining en ,etsj#t ûnderfining konklúzjesgean ,oppe dit> o6 te w?zen wat jo fine sa> alge6ien pose nei as it oare each> en út inyn 4e oare it oerset> en d#s kin 6oetsje yn alle gefallen de wichtichste aspekten fan4 edei" 2ettsjinsteande no de d#alistyske werjefte is tsjintw#rdich philosophischerseits

 ,ytsje yn kr?ft> 6ar it predo6inant yn it li,,en útdr#kking en presintaasje 6od#sw#rde ,ewarre itselde yn 4e sin> en sa ik ,rûke foar it 6eitsjen fan hi6sels ynkl#syfs#,ordinating útdr#kking ani6aasje fan4 e wr)ld> ani6aasje fan it 6insklik liche6>sûnder ek d?r6ei it fer,inen fan in d#alistyske opfetting wei der 6ar elk oer itferlitten as er wol sa4n keppeling 6ei it" llinnich is it o6 de w?zentlike ele6intenfan 4e Day krekt> 6ar ,esteande yn tsjinspraak 6ei de wenstige ferzje fan4 ed#alistyske werjefte> de fer,ining t#sken 6aterile en geastlike prinsipe net allinnichas in wize fan útsûndering> allinnich foar 6insken en ,isten> en net krekt op 4e dizzewr)ld wie ,eheind> net op alles> kin ,esk9ge as in ,ûten los"

  ;ar no is it in alge6iene regel fan wittenskip> net te akseptearjen twa prinsipe foardat der in tekoart oan ,e6iddeling> as kin in 6ake dwaan> dat 6akket wikseljendispensa,le> en de 6onistyske werjefte h)ldt d?ro6 yn prinsipe it foardiel fan ienkarakter foar d#alistyske foar9f" Fansels> dit is foardielich út in oare kwart tsjin de6#oite fan it 6eitsjen fan dúdlik hoe4t wat w?ze 6oat de ,asis w?zen ien> ea w?zeûnderskieden> ja kin ni66e sels it oansjen fan twa hiel ferskillende ,asisw?zen" Hokker ûnfer6ogen yn dit fer,)n oan de 6aterialists en net 6inder yn8pinoza@ dy4t a6,ig#Oteit yn 8chelling en Hegel" <n dat ,ringt 6ei dat d#alistyskefoarstellingen> d?r4t dit pro,lee6 is f#ortw#rke yn prinsipe> easy dúdlik> hjir,y

 pop#l?r neerslag as 6onistyske@ ek sy ,li#we in protte 6onistyske opfettings folle6ear foarkar as 6ei harren> sa te sizzen> de saak is noch net proses> want it is

Page 166: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 166/188

6akliker as in dúdlike d#alistyske 6onistyske ûndúdlik yn in dúdlike 6onistyskedefinysje"

  n alle gefallen de foardielen fan 6onistyske st)np#nt ;y Foar in echt filosofyske ,elangstelling ,ena66en> en ik haw it itselde al oanw?zich yn earder geskriften> yn6yn wei"!n,o#nd dit ,arde yn endavesta !! *1( ff"> ;ei g#on depresje yn 4e ;in#ten

fan4 e siel Fraach 1T et 8eG"> <n hiel koart nei de wichtichste f#nksjes yn de l"Mhap" 6yn K<le6inten fan sychophysicsK" 7astean 6y oan ko66e wero6 hjirallinne op 4e 6east w?zentlike fan harren"

  s i66en hat it ,rein fan in deade persoan of ,ist foar hi6> hy sjocht in wite> s?ftgefoel foar 6assa d?ryn> dat lost ûnder de 6ikroskoop yn in netw#rk fan 6oaiedisk#sjes> sellen en feanen" Hy kin yn it ,rein fan li,,ene net allinne sjen> 6ar o6konklúzjes dy4t 6eie w#rde ,asearre op ekstern fornae6> yntrod#searre ûnder defoar6 fan ekstern percepti,le dat as de o,stakels fan o,servaasje waarden sakke enhy koe w?ze it eksterne o,servaasje ,etsj#t refine hieltyd 6ear> hy ek hieltyd finerdielen en ,ewegings soe w?ze kinne o6 te ûnderskieden@en it útoefenjen fan sokkekonsintraasjes yn de sin fan de ka#sale wet ,erikt de fysiolooch úteinlik gean nei delytste dielen fan 4e li,,ene ,rein ,egriep yn ,eweging> en te presintearjen se 6eark)ns as net yn4 e foar6 fan trillings> op syn 6inst yn in foar6 fan ekstern

 percepti,le" ;ar sa lang as de waarni66er ,li#wt op ,ûtenste posysjes syn liche6oan it ,rein fan 4e li,,enen> hy kin net út de gefoelens en tinzen dy4t er ,esk9ge as insaak foar de geast fan dizze li,,ene> waarni66e> 6ar ticht út gen9ch feiten dy4t inrelaasje fan conditionality t#sken wat er apprehends eksterne posysje tsjin it ,rein asfysike ,rein proses> en wat noch falt folslein yn syn eigen siel> en de o,jektive

fiellingen en oare geastlike aktiviteiten fan konfrontearjend it li,,en plakfynt" Datoan 4e oare kant kin net sjen elk teken fan it 6ateriaal proses fan syn eigen ,rein>wylst hy docht syn eigen gefoelens en tinzen dy4t fer,ûn oan dit proses"

   2o twa presintaasje ,inne 6ooglik fan dizze s#ver feitlike relaasje" D#alistyske6en kin yntinke dat de fysike ,rein 6ei syn ,eweging proses en de relative fanconditionality te stean geast ,inne twa ferskillende entiteiten> de earste fan dat> lykasalle oare saak hat it p)n> 6ar ekstern> dat wol sizze as it is in oar w?zen> nei de oare>de geast> de siel> it p)n kin allinnich w?ze lykje sels> of> 6ear spesifyk> dy4t oars yndat de earste> de ynh)ldlik> net foar hi6sels> en fan hi6sels te ferskinen syn eigen

regels kinne w#rde sjoen> 6ar kin yn it geastlike w?zen oan in oar part fan 6atearje prod#searje effekten dy4t 9fhinklik op dizze ,epalings> dy4t waarno66en troch dit>lykwols> dy oare w?zens allinnich syn eigen ynterne regeljo#wing> w?rûnder dy fan>dy4t ,inne oan6akke troch de earste yn w?zen yn it> kin waarni66e" <n út hjir kinne

 jo ko66e ta de dei werjefte troch nei oare 9fwagings> net te ko66e wero6 nei hjir>yntinke dat> likegoed oan it 6ateriaal ,rein proses is in geastlik w?zen keppele ek oanit hiele 6ateriaal natoer proses dat it ,rein proses sels ,efettet allinne 6ear alge6ienegeastlike w?zen fer,ûn> d?r4t it ,esi,,e oan it ,rein> 6ar wy fan de alge6ienegeastlike w?zens neat oer ús eigen geast ek wol dúdlik> o6dat it krekt is in saak fan

de geast> te kinnen sjoch allinnich syn eigen ynterne regels> ús geast 6ar is allinnichin einige part fan de #niversele geast"

Page 167: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 167/188

  Litte wy =ontrastverh0ltnis grasp 6onistyske> lykas wy ,inne earst> ûnderwerp foar fierdere útlis> kin nedich de folgjende for6#le foar it" !t ;ateriaal> hysical>lichaa6like en troch in ferh)lding close conditionality taheakke d?r,y ;ental>geastlike ,inne twa 6anifestaasjes fan itselde w?zen> de eardere> de ,ûtenste foaroare w?zens> de l?ste de ynterne p#,likaasje fan eigen w?zen> sawol d?ro6 oars

o6dat hieltyd ien en deselde liket oars lyk as it is no66en út ûnderskate útferskillende p#nt fan each" 8a ek it 6ateriaal ,rein proses ,lykt oars út de ,etingstend?rfan gefoelens en tinzen> want itselde w?zen> dat is ûnderwerp ,eide inoar> w#rdt

 ,esk9ge as ,rein proses fan ,ûten> as in geastlik proses yntern" <n sa foar de deiwerjefte> dy 6onistyske opfetting fan 4e hiele wr)ld w?zen wat nei ,ûten ta ferskyntoan ús as 6ateriaal natoer en 6ateriaal ,eweging proses> noch yn it oare 6anierenyntern as in geastlike Sús eigen geast ynsl#ttingN kinne w?zens ferskine> en wy sels

 ,inne as parten de alge6iene wr)ld systee6 nei fysike en 6entale kant fan dizzedû,ele p#,likaasje ,inne ûnderwerp@ lykwols ,efettet alle ferskynsels yn de

alge6iene wr)ld w?zens> dy4t út alle ûnderdielen"  ;ar> 6en kin noch altyd fine in ûndúdlik p#nt yn sizzen fan foarige ,asiswerjefte" Boarnen> noaten en ynterne ferskynsels ,inne a#fzeigliche dingen> en oeral

 jo sille hawwe ,asic views op #fzeigliches of wero6 it yn in logyske wizea,stracta,le te h)lden net inkeld lege w#rden of ûndúdlik ter6en de ,asis fano,servaasje lofts" ;ar it w?zen fan wat is ûnderwerp foar ynterne en eksterne

 p#,likaasje tegearre> earst ferskynt as in tsj#ster> recycla,le ta neat fan 4e soarte>ter6yn> te fergelykjen 6ei de dingen # se fan =ant> de ,sol#te fan 8chelling> it stoffan 8pinoza" Like" ;ar in feit> de w?zentlike konsept hjir is allinnich in helptiidw#rd

konsept dat kin w#rde opheft of clarify troch red#ksje oan syn eigentlike> dia#fzeigliche ,elang en 6acht> syn ,rûken> lykwols> it foardiel fan in 9fkoarte en 6eide alge6iene ter6 ,rûken fan it goedEprovoking> hjir,y foar it earst opstartens#,sydzjes sa eing0nglicheren fertsjintw#rdiging" :y pleatse ferskate ferskynsels>eigenskippen> feroarings> foarsjennings ,y alle itselde w?zen ûnder> as deseldesolidariteit ,y wet sa fer,)n dat 6ei de 6ooglikheid of werklikheid fan in de de oarew#rdt jûn troch sels" Dat allinnich is oantoan,ere troch in 6ienskiplike w?zen> en ynalle gefallen is it ,egrepen yn dizze sin troch ús yn 4e ,oppesteande for6#le" n feite>hy ,esocht op sa4n wize l)ns it 6ateriaal 6ei de d?r,y hearrende geastlike ferskynselsen de 6ienskiplike essinsje fertsjintw#rdiget yn prinsipe krekt dizze relaasje" Foaralle siel> di in fer,ûn troch ,ew#stw?zen ienheid ko6pleks fan echte en tink,yldige6ooglik ferskynsels ensfh ,inne sensaasjes> tinzen ynderlik a#fzeiglich heard troch inferh)lding fan wetlike conditionality in fysike proses> di ko6pleks fan assosjearrereal of tink,yldige 6ooglik eksterne ferskynsels dy4t falle yn oare sielen of kin tochtw#rde as fallen> wat wy koenen nea6e it effekt fan it ,estean fan in siel yn oaresielen yn it" Dit is úteinlik de feitlike relaasje t#sken siel en liche6"

  D?r,y 6oat op6#rken w#rde dat de nerve#ze proses> d?r4t de ynterne #terlik fan insiel is ,ûn oan de oerienko66ende prosessen> it ûnderwerp fan in oare siel> net

streekrjocht ko66#nisearjen> 6ar troch de t#skenpersoan fan syn oer,lea#ne liche6en nat#er t#sken harren liche6s> w?rnei4t de kinne ko66#nisearje sielen fan twa persoanen allinnich troch de t#skenpersoan fan de #niversele geast> dy4t draacht se

Page 168: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 168/188

tegearre yn hi6sels"

  ;en kin inclined op it earste each> 6ei eardere 6iening fan de relaasje t#skenliche6 en siel te finen de psychophysical dro6pel ter6yn yn ferset" !n ,epaalde kr?ftfan de psychophysical proses heart te 8ensation> te jaan op alle in feno6een fan it

 ,ew#stw?zen@ ûnder dizze dikte sil gjin ,ewitten> lykwols> 6ar de fysike proses noch

giet f#ort wat legere kr?ft" Hoe dan kin in psychysk> dat is net iens der> ,ûtenaktearjen ferskine as fysikeC ;ar it 6oat ,esk9ge w#rde> dat sels ús ,ew#stw?zen asin spesjale ,ew#st allinne fan in ,epaalde kolleksje fan ús psychophysical prosestroch it proses> dat stipet de #niversele ,ew#stw?zen> hinget" 2o Lytsere ús proses ynsliep ûnder dizze wearde> hy noch draacht yn levying de alge6iene ,ew#stw?zen> syn

 psychysk wearde is net sa neat@ allinne dat ús ,ew#stw?zen hat neat yn it> sa foar úsde psychologyske wearde as de 9fst)n fan 4e p#nt d?r4t it is echt foar ús in negatyf" <nek yn wekker kinne falle ûnder syn dro6pel speziale ferskynsels fan it ,ew#stw?zen>dat is net 6ear stress as in spesjaal op ús wekker ,ew#stw?zen it alge6ien> lykwols>

se drage 6ar te heffen dit sels"  <a> in spesjale ,ew#stw?zen of it ,ew#stw?zen ferskynsel altyd ko6t allinne op 4egrûn fan in 6ear alge6ien@ en net wat 6ist oan 4e ,etingsten fan4 e ,ysûndereûndersyk oer redenen foar it eksterne fysike <rscheinlichkeit> 6ar wat it echt is foarde kolleksje fan iepen,iere ,ew#stw?zen sels d?r"

  De foarige sker6 sil ferskine yn har earste w#rd naa6 wize dat siel en liche6 ,inne twa 6anifestaasjes fan itselde w?zen> fan 8pinoza syn identiteit view> neffensd?r4t se ,inne attri,#ten fan deselde stof> analogo#s> 6ar foarseach it foardiel dat se>troch it ûnferklear,er 8pinoza ferskil t#sken de twa attri,#ten de ferwizing nei it oare

 p#nt fan each út> d?r4t se ,inne swier> 6akket eJplica,le" By l?ste wero6 de skepselskonsept 6ar it giet in inkeld idealistyske karakter@ it 6ateriaal is doe sels in psychysk>6ar yn de 6od#s foar oars as it is sels"

  8els 6ei 6onistyske ferzje jo 6oatte ûnderskieden altyd it 6ateriaal en geastlikesin> dat 6en stelt frege as ,esjen in foarwerp neffens syn 6ateriaal kant oan it

 ,ûtenste posysje tsjin> sa is it tinkt> karakterisearre troch f#nksjes lykas ,liken dochtoan ús ekstern> as sjoen troch 6entale kant as hi6sels of de alge6iene geastlikew?zens ferskine yntern"

  %t ,epaalde kertieren de ;onadologie liket frij hineinz#treten yn de deiswerjefte@ want net 6ei help fan de Day $iew> l)ns troch de hiele wr)ld ani6ation oan>en net 6jitten de ;onadologie al krekt i6azjin?re p#nten fan 4e wr)ld 6entalekapasiteit op@ 6ar der sil in djip ferskil t#sken de twa> it ûntw#rpen allinne wat oars>9fhinklik fan de fraach oft ien fan de dei de ferzje fan de earder rekkene allinne yn 4eskiednis fan4 e filosofy fan de ;onadologie as of fan Lei,niz> Her,art en w#rdt

fertsjintw#rdige yn in sin fan Lotze> in koartlyn tsjinkaa6 foar6 tsjinoer eachfettet" Lykas it earste earst dien> d?r4t wy sille ferwize allinne oan de alge6iene aspektfan de oerienko6st> net de ferskate wizigings> ûnder d?r4t de ;onadologie ko6t yn

Page 169: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 169/188

dy filosofen tsjinprestaasje"

  lle de fûne6intele ferskil t#sken de ;onadologie wy earstoan gewoan ,edoeldtroch ;onadologie> fen 4e dei werjefte is dat de ;onadologie de ienheid fan it

 ,ew#stw?zen nei de ienf)ld fan it aard fan4 e wr)ld ele6inten dat Day tsjinstelling tain ynteraktive relaasje deselde ,annen> dat ik wie de 6onadological ,esk9get te koart

o6skri#we as synechologische"De ;onadologie 6issing hjirnei de prinsipe foar itf?ststellen fan in ,oppe alle w?zen en ,art yn 4e wr)ld of sels krekt oer jûn ge,ietendeselde krúsE,ew#stw?zen> lykwols> de dei werjefte sa hat nei fûne6inten" De hiele6insklike ,ew#stw?zen leit foar ;onadologen yn in p#nt yn it ,rein@ o6dat er al syn6onads yn 6etafysyske konte6plaasje net 6ei 6ateriaal p#nten identifisearrehi6sels> hy locates it 6ar yn ,ygelyks foar it eJperiential o,servaasje en proeftiid> enûndersocht accordingly útdr#kke in ienf)ldige p#nt as de sit fan 4e 6insklike siel yn it6insklik ,rein" Foar de dei view> lykwols> it 6insklike ,ew#stw?zen ,erikt #nifoar6oer in ko6pleks ,yhearende aktive p#nten fan it ,rein> dat is yn ferh)lding ta it

conditionality fan dit" De godlike ,ew#stw?zen doe4t de ;onadologie sels troch ingod of úteinlik de taspraak> dat se yndie ,inne hjir as ferlern> ynfoege allinnich yn inwichtichste p#nt fan 4e wr)ld@ nei de dei werjefte> dat ,erikt oer alle p#nten fan 4ewr)ld" n dat fer,)n de ;onadologie fan accr#ing nei hi6sels 6ooglikheid ,ernichferskining yn 4e wr)ld oer 6insken en ,isten út te akseptearje> gjin ge,rûk> paysear,etoan oan =rekt oarso6> it wie de =antiaanske prinsipe> #nknowa,le wat leit opde 6insklike geast foar,y> of skri#wt 6onads oer ús en de ,isten ek allinne tsj#ster

 ,ew#stw?zen> sjocht allinnich sliepen sielen d?ryn ,inne net te soargen" 7sjin wat deDei fan 4e positive werjefte fan in útwreiding fan it ferskynsel w#rde wy

konfrontearre sintúchlike kea6er is ,oppe ús en in oar ,o#t op it"  nko66ende !k fertsjintw#rdigje it prinsipe synechologische de 6onadologicaloer de l?ste parten fan 6yn ato6ic teory en Sút 6ear e6piryske aspektenN yn de *Qthen +-th seksjes fan it twadde diel fan 6yn <le6inten fan psychophysics> en op it l?ste

 plak S8" -(.N for6#learre sa koart Kde ferstanlik #nifoar6 en 6aklik is fer,ûn 6ei infysike 6annichf)ldige> de fysyk 6annichf)ldich fynt plak geastlik oan #nifoar6>ienf)ldige> of op syn 6inst !enf)ldiger tegearre 1N of oars" de geastlik #nifoar6 enienf)ldige ,inne res#ltants fan fysike ferskaat> fysike ferskaat is #nifoar6 ofienf)ldige psychic res#ltants" K <k oars Sûnder foar,eh)ld fan fierdere taljochtingN K"

De geast> de siel is it prinsipe fan it keppeljen fan it fysike gearko6ste endisasse6,ly seG#enceK

lN !t geastlik %nifor6 en <asy ,inne info 9fst)n ûnderskieden as it ferienige selsis noch keppeljen fan in te ûnderskieden 6earderheid> ûntstiene 6ar it

 ,ew#stw?zen fan de keppeling of keppeljen fan it ,ew#stw?zen is a,stracted aswat ienf)ldige> as jo sjogge nei de ienheid fan it ,ew#stw?zen> de ienheid fanin kin ferklearje in konsept of idee> lykwols> de a,sol##t si6pele ,efettet gjindiscerni,le 6earderheid 6ear> en allinne ele6int foar keppelings> 6ar net noch6ear keppeljen 6ear ienf)ldige is wat in ienf)ldige lûd> kle#r> rook gevoels#,sydzje foar,ylden"

Page 170: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 170/188

 

%t ûnderfining kant 6ar ik ha it foardiel fan it prinsipe synechologischen p#nten asneifolgjende 6arkearre S<le6" !!" *+N" ;onadological in p#nt yn ús ,rein soe w?zete easkjen fan de faze út alle frijwillige ,eweging en sen#wen converge yn allesintúchlike sen#wen> tagelyk in p#nt> 6ei syn ferneatiging of syn o6jo#wing seker

falt de siel fan it li,,en@ sa4n p#nt is net te finen> wylst in prinsipe fan /eciprocalfertsjintw#rdiging oerienko66ende parten fan it ,rein is yn geastlike prestaasje> alfan dat daagjen de gezw#ngensten útspraken w#rde útlein 6onadological@ ;ar al datkin w#rde foar safier synechologisch yn de 6east nat#erlike 6anier en tsj#tte" !tselde

 jildt fan 4e ferskynsels fan de divisi,le ,isten" K;ei de ,eide helten fan it ,rein> wytinke dat 6aklik> 6ei it gelyk p#nten fan ,eide retinas wy sjogge gewoan Deienf)ldichste fan gedachte is nei it gearstalde ynstellings yn ús ,rein op in tigegearstalde proses @" De ienf)ldichste ljocht of lûd sensaasje is fer,ûn 6ei prosessenyn ús> it goed sels 6oat een of andere 6anier w?ze oscillatory nat#er as entûsjast en

fer6akke troch eksterne 5szillationsvorg0nge sûnder wy ferskille wat fan elke fazeen oscillations" de gjin pinne te ,eskri#wen ferskaat ienf)ldige rook en s6aakfiellingen soe psychophysically net represintatyf as wy ,inne net ienf)ldige res#ltantsoars gearstalde woe sjen prosessen d?r4t oars yn oan6erking ko66e foar dizzeko6posysje" K

  Litte wy prate oer de nije foar6 fan ;onadologie dy4t nei alle gedachten earste fantolgearders yn syn fernea6de ko6eet Beech Sl" <d" S" 1TQ(" p *(W of Mo#rsework"BH" !8 **TN liket opwûn sûnder hi6> 6ar de ûntwikkeling dy4t se d?rnei trochHart6ann yn syn ,oek Kde teory fan evolúsje o" 8tandp" d" hysiol"K> ensfh en Hackel

hat ,eli,,e yn syn ,oek Kerigenesis de plastid#les 1TQ.K fertsjintw#rdiget (N " <kfaaks Hart6ann> de Hackel w#rdt allinnich folge syn sicht ko6,inearre enûntwikkele as ûn9fhinklik fan tolgearders hy 6akket gjin eksplisite ferwizing nei it"

(N gewoanten a6tners keppele op gevoel nei de steat fan de ,eweging fanato6en ta syn konklúzje 6ar de ynteraksje fan op syn 6inst twa ato6en isnedich> dat kin noch w?ze yn twifel oft er 6onadological respektivelik twaûnderskieden fiellingen foar ien en oare atoo6 of synechologisch 6ar in gefoelfoar de systee6 fan twa stat#iert" n alle gefallen> it is heel synechologisch en

ko6t hielendal út de socket of de gefolgen fan ;onadologie troch synopfolgers> dat er attri,#tes it hielal in #niversele wil> d?r4t de fiellingen fannocht en pine fertsjintw#rdigje 6otiven> in idee dat jildt foar de dei werjefte alit psychophysical redenen fan nocht en pine sels Snei povoacity" 3$ en 3$!!!Nfan 6y oar as w#rdt 6eino66en troch de do#ane ofsieren"

Dy nije foar6 fan ;onadologie ni6t it wer> dat de ato6en fan 6atearje yn de steatfan ,eweging> yn it ,ysûnder vi,rational steaten E krekt a,solút k)ld ato6en 6ar

swing net E ele6entary fiellingen w#rde oplost> dy4t op dit steat fan ,eweging Snetfoar in ynderlik spegel,yld fan 4e wr)ld of ynderlike sels preservations as oan Lei,nizof Her,artN hanging"D?rnei> elk ienf)ldige atoo6 op hi6sels in ienf)ldige siel is of is

Page 171: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 171/188

te tinken 6ei sok in ûnderwerp> dat rint troch it triljen fan 4e atoo6 oan4 esensaasje" 2ettsjinsteande de eardere foar6 fan ;onadologie ferlit dizze werjefte ekin fúzje fan ienf)ldige ele6inten oan alle sielen ,inne> 6ar it w#rdt holden fan deB#cking harren fertsjintw#rdigers oan it idee fan 'od allinne 6ar nei it oanni66ensingle gearstalde sielen sûnder w#rdt dúdlik w?ro6 gjin ien oan ko6posysje foar de

hiele wr)ld" 5er it prinsipe fan hoe4t in yntegrale ,ew#stw?zen ko6t út deyndivid#ele psychysk ele6inten yn w?zen> der ,inne gjin dúdlike of spesifikeferklearrings" Hart6ann nea6de it ,ewitten fan in gearstalde siel as s#66ationferskynsel@ de s#66ation gen9ch foar hi6 sa fier> nei in line fersetynterr#6pearret@ sa skiedt it ,ew#stw?zen@ 6ar ien wûnders is op hokker line fersetsoarchlik oer o6dat trillings fan atoo6 te to6 ,erjocht troch de hiele wr)ld" Hackel

 ,rûkt noch de ter6 s#66ation noch res#ltante> 6ar syn teory> as 6en kin prate fansa4n ,y hi6> is de ienf)ldige ferûnderstelling dat as de stoffen oan de gearstalling fanin sanea6de" lastid#les *N ,ringe d?r4t de koalstof it wichtichste ele6int is

le,ens,edingende sa dat de fak#lteit fan ûnth)ld w#rdt foar6e> dat noch ûnt,rekt deienf)ldige ato6ic sielen d?r4t de earste foar9f w#rdt dien de hegere siel ryk"

*N %nder plastid#les ,egrypt H0ckel de 6olek#len fan de si6pelste> gjinynterne ferskillenEpresintearje hi6sels yn organis6en lykas de ;onera> waansstof er nea6t lasson" Foar differinsjaasje fan !astid#le ûntstean 6olek#lendy4t de sel kearn> en dy4t foar6je de sanea6de itselde ge,iet leit protoplas6"=okko6od#le en las6od#leN"

F#nda6entat no liket 6y de folgjende ,eswier oan dizze hiele konsepsje"  !n dieltsje kin net op hi6sels wj#kken> op syn 6inst ,efetsje Slykas wenst ofsierenkla6N twa oan de reciprocally h)n 6oat oanwize" 8a target oscillation ,etsj#ttefiellen> d#s earst fan alle kin foarko66e sawol de sensaasje allinne yn itsystee6" ;ar it kin ek hawwe it systee6 6ar twa Sof sels 6earN sensaasje" 56dat itdieltsje is allinnich net feroare as it ,e0ntw#rde troch syn trilling yn ,ûtenstero6te@ as si6pel it sels hat gjin ynterie#r> d?r4t g#on feroaring troch de trilling sels>wat sa de oarsprong en it proses fan fiellen koe net tie" ;an wol 6ar noch 6oogliko6 te ko66en ta in prinsipe fan f#nksje fan de geastlike út it fysike" Hoe dan kinne6eitsje wat geastlik> doe4t de fysike dok#6int ,li#wt itselde"

  5ars as it systee6 fan 4e twa dieltsjes" Hjir ha wy inoar yn 4e 6indere feroarings fande dieltsjes> de snelheid en de feroarings yn4 e rapidity 6ei d?r4t de feroaring yn st)nko6t> ynterne regels fan it systee6> wat kin tocht fan yn 4e j#ridyske relaasje defor6aasje en de feroaring yn sensaasje" t der 6ear dan twa dieltsjes d?r> d#s dizze

 ,ewegings ,elûken knope troch de interrelationship fan de dieltsjes 6ear en 6ear enkin d?r6ei in ,acking o6 hieltyd 6ear ko6plisearre yntellekt#ele

 prestaasjes" D?rnei> lykwols> de ûnderfiningen dy4t 6eitsje op de gearstalde trillings

en 6indere relaasjes> w#rde ,esk9ge as in saak foar de gr#ttere systee6 en syn parsjele syste6en> 6ar net as in oangelegenheid fan net feroare per6aninteyndivid#ele 6ateriaal p#nten ,li#we dy4t earder ûnferskillich stof hjir"

Page 172: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 172/188

   2o> 6en koe yn 4e sin fan4 e tsjinoerstelde werjefte sizze as net de atoo6> 6ar synoscillation 6ar hat in hert> en yn dat> net foar it atoo6> de sensaasje kin krigenw#rde" !t atoo6 is allinne de ûnferskillige stipe de 6oasje foar ús" E Be dat sa lang>6ar ,efettet in triljen in tal wikseljende snelheden> jo hawwe d#s ,o#t sels inienf)ldige psychologyske 6o6int> de ienf)ldige fiellen> 6ei in ferskaat oan fysike

st#iten> en krije f#ort 6ei it sels út tydlike kant yn it synechologische werjefte ,innen" Fan in oare kwart is net goed útlein hoe4t hegere 6entale ferskynsels kinw#rde feroarsake troch s#66ation foar harsels leef,er in i6azjin?re fiellingen fanyndivid#ele ato6en@ de geast is net inkeld fan in ,edrach fan yndivid#ele sintúchlikefiellen@ 8a it prinsipe fan contagion psychologyske effekt op in 6earderheid fan deato6en> 6ar 6oat w#rde tastien> d#s ji66e ko66e yn út in oare kwart yn itsynechologische werjefte> 6ar hjir,y de 6onadological prinsipe giet ,y alle"

   2ei synechologischer view no it hiele 6ateriaal wr)ld is ea in systee6 te feroarjenh)n oan trillings en gr#ttere ,loedso6rin ,ewegings f?ststellen ,egjint wiist eksterne

ferskynsels 6ei ûndergeskikte artialsyste6en> en in ûnder,rekking fan Mssertiveness t#sken d?r4t jo wolle ni66e in line ûnder,rekking ,estiet net" Dit is inwr)ld 6ei in gearhingjend yn hi6sels yntellekt#ele ynh)ld en in skets fan dizzeynh)ld> heart ta de str#kt#er fan 4e 6aterile wr)ld> sa lang as de feroaring ,epalingen de d?rút trochgeande ,ewegings kinne ni66e ferskillende foar6en en6agnit#des> it feit fan4 e dro6pel har yn 11e 8eksje lykas spylje ,espr#tsen rol ynûnderskieden ferskillende geastlike ge,ieten" n dizze 6anier> 6ar net 6ei des#66ation en concatenation fan yndivid#ele ato6ic siel> dat w#rdt ûnder,r#tsen hjiren d?r troch de ka,el wjerst)n> o6 wero6 nei it krús oer de hiele wr)ld 8ynechologie

de dei werjefte"  8e sizze as net de yndivid#ele 6ateriaal p#nten inwohnte psychysk 6acht> as6oatte yn harren gearstalling sokke ko66e@ !t koe krekt w?ze 6ar in gearstalling fanfiellen goddeleazen> so#lless" ;ar 6en ferjit dat de ko6posysje sels kin dien w#rdeallinne troch oerlis fan wat nijs> dat 6akket 6ear as in 6ere so6 fan p#nten útit" Hoewol4t in fiellen kin net ûntstean út fysike o6stannichheden> 6ar syn oarsprongop tiid ro6tlike relaasjes fan ato6en dy4t harsels ,inne gjin ato6en> f?ststelle troch dewet> sûnder w?zen kinne te ,o#wen op yndivid#ele ato6en"

  :is kin net w?ze en ien weies concept#ally itselde> d#s net fysyk en 6entaal

ko6plekse 8i6ple@ 6ar dat hat net opeaskje de synechologische werjefte as it ,eweart dat it geastlik 8i6ple ûnder oaren in lichaa6lik folle" De ûnderlizzende ,asisfan dizze relaasje> lykwols> nei in yngeande 9fwaging fan de relaasje t#sken liche6en siel> sprekken fan dat earne oars Sparagraaf 33!N> w#rde úteinlik fûn yn it feit datwat is yn syn eigen selsEp#,likaasje> dat wol sizze as ;ental> 6ar in si6pelegenerated> 6ar ferspraat effekten yn 4e wr)ld o6 har hinne> w?rtroch it in oar syn

 ,estean ferriedt> en d?r6ei jo#t hi6 fer,ûn feno6een fan ekstern perceiva,le fysikeco6pilation" De psychophysicist 6ar ferlet ,y dit a,str#sity as er wol hawwe dat> nette h)lden> 6ar kin liet oan de filosofen dy4t synechologische $iew definysje d?ryn"

Page 173: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 173/188

  Lists kin net 6ear w?ze fan it spiritis6e nei alles> is it wichtich o6 te jaan in

6iening en te lizzen is" Hoewol4t> sa lang as h)lden fan it o6tinken yn ge,ieten dy4tnet ,eynfloede troch de fraach fan it spiritis6e> w?ro6 soargen oer it@ 6ar de Day is6ear as allinnich ,eynfloede"

lN Dat ik sil gearko66e 6ei de neiko66ende oerwagings gjin ntispiritistenspirit#alists> ik wit@ de eardere docht net> want ik werkenne spirit#alistic feiten>de l?ste is net> o6dat ik graach de natoer en o6fang fan it itselde yn in ,eskatesin tsjin dy ynsletten se troch de spirit#alists> ûnseedlike" Der ,inne no oare asspirit#alists en ntispiritisten noch in fier partijE6inder p#,lyk oan dat dankinne jo oan> en útsein fûle passy soad> 6ei wa4t in petear oer in ge,iet is

6ooglik fia de 6ar oant no gjin ien> of yn in positive of negative sin > kin seinw#rde hiel it s#ver@ en as w#rd fan dit petear op 6yn diel> 6en kin ni66e deneiko66ende oerwegings" E 8pirit#alis6e w#rdt ferstien yn in ,rede sin 6eiG#intessential nea6d spiritis6e ""

%t it eachp#nt fan de deselde no ik ,edoel de hiele spirit#alist ge,iet heart ta detsj#stere kant fan 4e wr)ld@ 6ar de wr)ld hat gjin downsides en ,rûkt it a,strakte fanitselde" llinnich it skaad is ferkeard te wolle ûnderrjochte ljocht sels as er ,rekt yn

syn grillige distortions yn 4e dei" ;ar ynstee fan fierder yn foto> wy ynsette yn delestige ding sels> fansels> te ,eheljen de e6oasjes yn in hoopie syn n?st"

  De spirit#alist sil sizze út it ,egjin 9f jo hawwe jûn jo in soad oerstallige 6#oiteS$" - en 3!!!N> o6 te ,ewizen ienris út dizze wr)ld út en oanlizze@ no is it feit dat derspoeken fan it hjirnei6els> troch harren #terlik sels ,ewiisd en is it ,ekend teassosjearren 6ei harren direkt"

  8tel it wie echt sa> wat kin ús konklúzjes yn goede plak 6ear as dat de spirit#alistûnderfining jo#t ,ef?stiging waard ûntfongenC <n it docht net echtC ndie> wy watch

na#> wy akkoard de spirit#alistic ûnderfinings net allinne yn it alge6ien> 6ar ek oande wichtichste skaai6erken> de lear fan 4e Dei fan4 e Hjirnei> as sadanich dat de6inske is o6jûn al yn dizze wr)ld fan in wr)ld fan ierdske geasten> dat 6ei harren

 ,inne in yn aksje fan dy geasten yn it wr)ldske 6insken en in gedachte ferkearSMhap" $"-"N> dat de geasten fan 4e hjirnei6els w#rde net 6ear ,ûn troch de deseldero6tlike ,arri?res as oan dizze kant> dat se 6ar sûnder eagen en earen> in fierder

 ,erikken ,eli,jen as wy fertsjinje> dat ek 6ei de foarige fysike foar6 Sútsûnderliksels út dizze wr)ld taN te ferskine se ,inne ,y steat SMhap" $"-" en 3!!N> 6ar dat ynalle fan it ,estean en de eksploitaasje fan dy geasten gewoanwei sa yn ús ditEwr)ldske

 ,estean en syn legalities woven en w#rdt rekken> dat wy hawwe gjin gelegenheid>ûnder gewoane o6stannichheden> te tinken fan de hjoeddeiske en de yn spyljen inierdske geast wr)ld yn ús wr)ldske wr)ld" 8els foar it w#rd spirit#alis6e waard útfûn>

Page 174: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 174/188

dizze lear waard troch oan,efelingen en ynventarisaasje ite6 Day werjefte yn twageskriften (N leit"8ûnder genede dit ûnge6#rken ,lea# ûnderwizen fan de spirit#alisticfeiten hawwe ûntwikkele> en it tafal fan ,eide yn dy wichtichste p#nten kinne o6

 ,eide oanspraken op syn 6inst yn it foardiel fan 4e wierheid"

  (N

 Boekje v" Li,,en nd dea yn 1T*. en it tredde diel fan enavesta 1T-1st   2o> fansels> spirit#alis6e hat ,rocht oan it ljocht dat wienen net foreseen yn de lear en feiten@ w?rnei4t earst freget oft der ek feiten> en oard> oft se werkend as sadanich>yn tsjinstelling ta dat lear> net earder allinnich foarsafier4t oanfoljende draw near> syko6,inearre te foar6je it> fan 4e dei yn4 e eagen> nor6ale o6stannichheden t#skenhjir en it hjirnei6els ek 9fwikende ,ringe út dat tige reden is o6 net foegjen ús as

 jildich respektearre> wetten> want dy ,inne sels a,stracted allinne út de nor6aleo6stannichheden" <n d?r ik fyn 6ysels twongen te akseptearje feiten dat soarte> sadatde l?ste is it sicht !k h)ld fan het> dat is net sa folle in taljochting jûn itselde út 4e

wetten ,ekend o6 ús> as in aspekt fan harren 2ichterkl0r,arkeit oprjochte d?rút"   2ei spirit#alist rapporten w#rde ,e6iddele troch in sanea6de" ;edi#6 ierdskegeasten dy4t ferklearje harsels as sadanich> net allinne troch it oan,oarjen>

 psychographs 6ar 6ei fûleinige ynfloed fan de 6edia w#rde ,erjocht sels trochlegi,le en te hearren rede is net allinne sicht,er> 6ar ek leave fielde Syn de sanea6de"6aterialization ferskynselsN ferskine en ,li#wende effekten as troch sicht,er entaast,er nat#er" 8els sûnder sicht,er oanw?zigens d?rfan w#rde opheft troch it fysikefoarwerpen> s6iten> kin trea#n sûnder in opheffen> s6yt> tri#we h)n te w#rde fûn> saek tsjinsten w#rde prod#searre> dy4t hawwe it !ntoEw#rking fan kr?ften út in fjirde

di6insje fan ro6te" <n lit ús net ferjitte te foegjen dat al fan dit> sels de #ngla#,lichst7rochsichtig d?rfan> ferskynt ,ewiisd troch de 6east war,ere> tsjinst 6ei ,angefoarsoarchs6aatregels> o,servaasjes strang ûndersikers> w?rfan de 6easten> as netalle ,enadere 6ei de 6east ,esletten ûnlea#we yn dit ge,iet> *N " :ylst oars flatersw#rde ûntd#tsen 6ear wis> elk detail> spesifyk it ûndersyk> 6oatte wy sizze de 6earit is te hawwen oangeande de spirit#alistic feiten> de 6ear wis te hawwe dy yn 4eas w#rde ,esk9ge wer6ei gefallen as net troch sels,edraaierij noch ,leatsteldferklearjen fra#de @ en it feroaret neat d?ryn dat der hawwe ek nei 6atichwaarni66ings en ,ewiisd fra#de yn dit fjild"

*N %tsein de 6ar koartlynEtafoege o,servaasjes fan Dútske ûndersikers> watkafeeh)lder K:issensch" %nters"K ferlykje en folgje yn gjin" * fan dizze

 paragraaf in pear op6erkings> ik ferwize hjir nei de o,servaasjes ins,esondrede Britske ûndersikers> lykas Farrow> :allace> H#ggins> $arley> allegearre>leden fan it =eninklik" 8oc" nei Londen" 8els wittenskiplike a#toriteiten yn/#sl)n en 6earika koe w#rde nea6d" De confir6atory o,servaasjes trochleken> ,inne der ûntel,ere> w?rfan in protte in 6ake 6ar in ,etro#wenEynspirearjende yndr#k" De sûnt 1TQ+ 6oanne,l?d Kpsychologyske stúdzjeKSLeipzig> gorraN registrearje o6 al> it gr#tste part fan wat yn ko6t dit 6?d

 ,ena66en 'er6anE en !ngelske kant foar it ljocht

Page 175: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 175/188

  Dochs> ik tink nei alles dat der gjin twingende teoretyske redenen> de 6ooglikheidfan spirit#alistic ferskynsels te wegerjen neat> lykwols twingende e6piryske redeneno6 erkenne de realiteit fan sokke ferskynsels> hoewol4t ik ,in dy twang yn it

 ,ysûnder oangeande de sanea6de" ;aterialization ferskynsels en alles fer,ûn 6ei it>add 6ei 9fh)ldigens +N " !n stifting 6ar foar de Day ik kin yn spirit#aliteit net sykje>

en sels fine allinne in dû,elsinnige help is"+N :olle jo 6oatte erkenne dat hjir sprake is in regio d?r4t de ferskynsels ,innenet te ferklearjen troch de ,egjinsels ,ekend o6 ús ienris> it soe sels@ w#rde

 prinziplos ,esykje o6 f?st te stellen de grinzen fan wat 6ooglik is neffens itûn,ekende ,egjinsels> en yn prinsipe is it net> foar ;inke hong út de si6pelstespirit#alistic feit dat 6en kin net fers6ite> sûnder w?zen kinne o6 út te lizzense troch Farrow S ;ental 8t#d" $ol#6e !N> de h)n en Footprints fan tolgearders>ensfh> ensfh> as de fonk sûnder lichter út de a6,er wolken en de tlantysketillegraaf> op hokker tinzen rinne nei de tonger en ,likse6 út no en dan troch de

see > :is de i6pro,a,ility fan spirit#alist 6aterialization ferskynsels is o6 telaitsjen fan 4e 6iet 9f oan> en dochs úteinlik ,li#wt tsjin it K,r#taliteitK fan dewaarno66en feiten" 2ei rjochter> ien 6oat fansels witte de literat#er oer it"

!en kear út fan de for6ele reden dat spiritis6e ûnlea#we noch tsjinkaa6 yn 4e ,reedste rûnten> en it soe spitich te 6iJ4 e saken fan it lea#we 4e dei werjefte 6ei ded#,ie#ze karakter fan4 e feiten> tweede> út 4e folle wichtiger feitlike reden dat klinktviews fan it hjirnei6els en syn relaasjes 6ei dizze wr)ld kin net 9flaat fan 9fwikendeferkear ,etingsten t#sken de twa"6ar sprek foar de 9fwikende karakter fan despirit#alist ,eweging t#sken it hjirnei6els en dat li,,en o6stannichheden as folget"

   2et allinne dat it karakterE,yEútsûndering ek oerienko6t 6ei dit karakter sels perse> en de steat en gedrach fan de spirit#alistic ferskynsels 6ediating 6edia ynspirit#alistic 6anifestaasjes 6ear of 6inder is a,nor6aal> de 6ear Sde spas6odictwitching oant heal of fol secondsN 9fhinklik prachtige 6anifestaasjes ,inne@ de6edia fiele generaal foel har> en yn de 6easte gefallen is nei alle gedachten harrensen#wstelsel op al út ,al)ns" " :at de ierdske geasten> sanea6de 8pirits> dwaan ofwat itselde w#rdt ,esk9ge w#rde dwaan> o6dat it ko6t yn it ra6t fan ,eskate#teringen fan yntelliginsje> dy4t is ,ekend oars oanjûn gjin ,oarne> is 6eastentiidsallinnich f#tile of sillier 8pooky@ sloech tafels> st#ollen> ,anken> ,edsteen so6s6iten> gek> ,r#tsen en sa ynl#tsen wetten o6s6iten> gek> ,r#tsen dat it h)lden deierdske govern ús nor6aal li,,en en herewith> sa fier as ,esi,,e oan de dizze kant enh)ldt hi6 dwaande itselde" !n gearko6ste tegearre spirit#alistic troepen nei in

 praktysk ,rûk,ere foarstelling is oan 6yn kennis net opko66en is> en sa folle defysike kr?ft #terings fan 8pirits ferskine so6s> sa pointless en 8t#nt sa4n se ferskineop 4e selde tiid" <k fan alles de 8pirits knock> skri#we en prate> noch gjin finansiering>it nei foaren ko66en fan ús hegere of histoaryske kennis ge,iet"

  Likegoed as dat soe no krekt gean> ik útlizze 6y tenei de yn 4e spirit#alistic feitenoan it ljocht ko66en t#sken hjir en fierder> sa fier as ik kin net helpe lykas yn ga6es

Page 176: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 176/188

ynskikke dat> scooped troch de folgjende út dizze wr)ld noch analogy> dy4t ik sei> dehiele ûnderwiis folge it hjirnei6els> ,li#we tro# oan prinsipe> net sa folle as inoarsaak dat ûntstie út útwreiding en fer,ettering te sjen yn 4e ferh)ldings fan4 e oarekant net trochgean fan 4e ,etingsten fan dizze wr)ld itselde" Dy kin no w?ze krektlikegoed ,asearre op de 9fwikende as nor6ale relaasjes fan dizze wr)ld"

  Der ,inne wetten sûn geastlik li,,en yn ús> 6ar se w#rde ,r#tsen so6s" /e6inderfig#eren> faker i6azjin?re fig#eren> so6s krije de 6acht fan ,ernich realiteit> enspylje ste#rende faktor> ,etiizjend ryk fan ideen yn it" :y nea6e dat Hall#cinations>Fantasies@ faak ,inne se ,y gek 6ei ,ewegings dy4t net protr#de 6inder fan 4e wettenlichaa6lik en geastlik sûn li,,en> fer,ûn" !t is in #nhealthy relaasje t#sken de lytsedizze wr)ld en wat wy as in de6onstraasje en ûnth)ld li,,en al op dizze kant yn úslytse geast ,ear Sparagraaf $"- en 3!! ""N@ 8a is ,inlik is> ek yn 4e 6ooglikheid fan sa4ntinken t#sken de gr#tte dizze wr)ld en yn de alge6iene geast dy4t ,eide ,inne itdeselde tiid de doelen fan4 e Day@ allinnich dat it sil altyd ûntstean allinne as in part

6islearjen" =in net echt sa yn it ynsidinteel foarko66e spoeken en geastenfantastyske for6aasjes fan it tenei 6ei de 6acht fan sens#eel realiteit oan dizze wr)lden de 6ooglikheid fan 9fwikende ,ewegings fer,ining 6ei de 6ooglikheid fan9fwikende ferskynsels selsC ;ar as der wat fan 4e soarte> it is in ferh)lding> dat kingjin fro66e> noch it hjir en it hjirnei6els@ ,ad it stiet oan religie#ze lea#we> hy soeneat oars op dy4t in ,erop dwaan 6oatte> d?r4t te ,o#wen #p@ en graach ,rûkt soky6ningen fan dyjingen dy4t ,inne wend o6 folgje de legalities sûn li,,en enfoarfallen yn en ,ûten hi6sels en de f#ortgong fan kennis is te wille> syn r?choan" llinnich kin efter in sek#ere wero6 dwaan g#on dingen itselde net sjen> en de

sykte hat sa4n sûnens in rjocht fan ferkenning" Foar in part> fan fansels> te registrearjefeiten fan 4e sykte en de groep> as wetten te finen itselde> d?r4t #nite sûnens ûnder6ear alge6iene aspekten> en oant no> dy4t lit foar it fjild fan spiritis6e fine sa folledat it ferset> ek werkenne allinnich feiten fan it spiritis6e> is ,egryplik"

  De fysiology kin leare fan de patology> de psychology fan de patology fan 4e geastwat@ allinnich oan de eardere 6eie net wolle lizzen oan de l?ste> en allinne foar safierleare út it> sa4t se ek leare hoe4t it liche6 en geast 6oat net w?ze" n ferlyk,ereo6stannichheden is in sûn sicht fan de relaasje t#sken dizze wr)ld en it spiritis6e"

  Foar9fgeande tiden waarden ,esk9ge hast alles dat falt yn 4e rûnte fan spirit#alistic

ferskynsels E want sûnder de na66e spile sokke altyd in rol E foar w#rk of de d#velsyn waan en fer,aarnde de persoanen dy4t ,e6iddele sokke ferskynsels> no nea6d6edia> as hekserij of wizard" <n #nG#estiona,ly hat it rjocht ynstinkt> 6ar ek tagelykte sjen in oerdri#wing" 8els hjoed ntispiritisten sjogge de oarsaak fan it spiritis6enei 6ylde> net 6ear easkje dat de 6edia ,aarnde> 6ar 6ear as dat dan w#rde sewerkend as in ferrifelder en set de gelearden dat kin w#rde noas naa6 se> ynstee fanin d#vel cap in gek hoed op" n feit> kin w?ze te h#rd oardielen fan spiritis6etsjinoerstelde p#nten as folgjende assert"

  Frje6d> it fiele neat oan de s`ances oanw?zich wylst se w#rde o6jûn troch'eistersp#k> 6ar troch de spoeken horror> dy4t nei alle gedachten elkenien witdri#wfearren d?rfan@ <arder hat yn de 6east prachtige stikken dy4t útfiere de 8pirits>

Page 177: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 177/188

krekt fiele as jo sieten yn in sleight B#de" <k> dat w#rket it alge6ien hiel ûnsk#ldichoan de 8pirits" 8e ferrette gjin ûnnocht op dat ferste#rd fan de oarekant@ 6east selykje earder te foarsjen ferdivedaasje en f#n> fooling oanw?zigen wat of o6 6ei tedwaan 6ei harren troch it spiritistisch tradisjonele ferfier nei ferdivedaasje@ hja ,innegien> sa ien is wis> nei sa tûke of do6 as foar" Hiel alge6ien> se jo#we harsels in

 ,elang yn it ,efoarderjen fan spirit#aliteit te erkennen> sprekke fan hi6 as fan in ding>dat hat in gr#tte tako6st> en jo#we harsels graach te ,ewiisd eksperi6inten foar har>lykwols> hja ,inne tsjin twijfelaars en deniers slecht t#ned" lles klinkt en is no sekerhiel nijsgjirrich en fertochte@ ;ar 6en kin tinke dat it serie#ze en konsjinsje#zewaarni66ers yn dit 6?d hawwe krekt leit sa ticht,y de grûn fan 6istro#wen tsjin 4elike> as de netEwaarni66ers> dy4t sette troch de fertochte itselde 6ei it ding dat sewest hawwe> 6ar ek w#rdt holden fan harren" 'oed :at it ,lykt net 6ooglik> al tetri#we de op opsetlike ,edrog op it part fan de 6edia of hall#sinaasjes fanwaarni66ers" Dochs> d#s yn alle gefallen sprekt de wei o6 de s`ances> tsjin in

d#,ie#ze karakter oan deselde@ en as ik tafoegje dat de sûnens fan 4e 6edia trochsokke gearko6sten> as se ,inne net oerdrea#n> net liket d#ors#6 te lije E al dat nochsoe nedich in tichter z#sehens E sa nei alle gedachten nei waarni66ings eneksperi6inten op it 6?d fan spiritis6e oan wittenskiplike f?ststellen fan syn feiten eno6stannichheden troch appointee w?ze gjin ,eswier> en sels gjin ien kin ea w#rdefertocht doe4t er 6akket hi6 6aster fan in gelegenheid o6 eigen o,servaasje yn ditfjild o6 te foar6jen harren eigen oardiel oer of o6 it oardiel fan oaren" 5er dizzedoelen 6ar ek eksploitearje spirit#alis6e 6ere ,efrediging fan nijsgjirrigens> 6oattealtyd h)lde in soad ta dysels"

  8pirit#alists sels pro6ise spiritis6e hat in heldere tako6st en de tako6st nochgr#tter dingen fan it spiritis6e" 6ar 6yn werjefte is winsklik foar de tako6st is net safolle in fierdere ûntwikkeling fan it spiritis6e as krekt finen syn w#rklikheid enferdúdlikjen syn relaasjes@ want sa fier as it spiritis6e is fier advanced> de kennisopdien troch hi6 6ar ien 6ear riedsel waans fierder ferfolch sil a6per helpe telossen is> de praktyk 6ar ea wûn wat ,y hi6> en :ot 4net ik> wat perspektyf se wûntroch hi6 soe"

  " <arst al te ,ieden de folgjende gedachte is sa lang as de taal hie noch net útfûn>wie der gjin yntellekt#ele geslachtsferkear t#sken 6insken> se koe net prate 6ei

elkoar> wienen as oant hjoed de dei fersegele wenten@ hoe iepen se w#rde spile no@ itis allinne op hoe iepen se wolle w#rde spile" 8a wie der gjin ferkear t#sken wr)ldskeen ierdske geasten foar it spiritis6e hie ge,ean de taal ,etsj#t te dwaan@ no dat is itgefal> dat ko6t foar alle no en dan dat ferstoarne )lden 6ei harren loftsEefter ,ernfer6akke> ierdske en ditEwr)ldske freonen ,egroetsje inoar> looking wr)ldskeûndersikers op ierdske ,elied en sjen" ;ar dit is allinne it ,egjin> sa 6ar te sizzen> inearste ,a,,ling o6dat it hiele spiritis6e is noch yn de ,ernesk#on@ as 6ar sil ko66e6ei syn net te st#itsjen foarútstri,jende ûntwikkeling en de spirit#alist taal t#skendizze wr)ld en op 4e selde ûntwikkeling as sadanich is ek it ferkear t#sken ditE

wr)ldske en ierdske geasten krekt w?ze hjoeddeiske 6insklike taal yn dizze wr)ld safrij> 6aklik en ûntwikkele as hy is no ûnder de wr)ldske geasten> en ljocht in as noch#ni6agined ferriking en fersterking fan it li,,en oan ,eide kanten fan it"

Page 178: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 178/188

  <n w?ro6 net alles as it spiritis6e is wier in kado> wat h)lden hi6 spirit#alists> dat ,etsj#t in stap foarút yn 4e wr)ld en ,eloften" 5ars> lykwols> doe4t in 9fwiking> d?r4t ik h)ld hi6> harren groei en ûntwikkeling te w#rde ,ang ynstee ,efoarderjen" Hat deDay 6ei har> 6ar oan it nor6ale relaasje t#sken dizze wr)ld en it sykjen looks 6oai>sadat de 6entale ferkear hat t#skenlizzende net allinnich op de t#skenko6st fan in

ditEwr)ldske 6edi#6 te wachtsjen is earder en hat altyd west sa ticht,y> dat dewr)ldske h)ldt geast foar syn eigendo6> dat ek yn hannen fan de ierdskegeast -N is@ en wischeneinschie,#ng de 6edi#6> ynstee fan it 6eitsjen fan de 6erk6ar kin direct it allinne fan 4e rjochter kant> en as net oersetten allegear yn inferrifeljend nat#er> 6ar ,ewege 6ei ferrifeljend ele6inten troch it tenei troch defrje6de 6idden ter6yn net s#ver yn dizze wr)ld kin sjen litte troch"

-N %t d" BAchl" v" Le," n" de dea fan 8" T f"

Kn syn li,,en> elk groeit 6ei syn effekten yn oaren troch it w#rd> ,ygelyks>

skriftlik of akte" <k as 'oethe li,,e> 6iljoenen ,ydroegen ;itle,ende sparkssyn geast yn hi6sels> d?r4t flared op nije ljochten> al wenne as 2apoleon> tr#nesyn 6entale 6acht yn de 6easte fan 4e wr)ld o6 ien@ in yndivid# en de groeifan dy> útgeande fan in yndivid# yn harren hiele hear en fear@ stoar as sawoldizze tûken fan it li,,en> se trea# yn de eigentiidske wr)ld stoar> net 6ei>allinne de dri#wende kr?ft fan nije tûken út gie" reEfoar6ing> fig6ents ,art no6ei in gelikense indwelling> fan ús> fansels net te ûntd#tsen> ,ew#stw?zen> asfoar harren earste ûntstean drokte" noch 'oethe> in 8chiller> in 2apoleon> inL#ther live ûnder ús> yn ús as in sels,ew#ste> al heger as ûntwikkele yn hardea> it tinken yn ús en hanneljend> ideen twingende en fjirder ûntwikkeljen fan

 partik#lieren> net langer finzen yn in s6elle liche6> 6ar strea6de troch dewr)ld> se 6akke yn it li,,en> hie> do6inearre> en fier ,erikken út 6ei har selsop 4e effekten wy fiele fan harren" K

KDe gr#tste foar,yld fan in 6achtige geast> de sicht,ere li,,en op yn neitea6en giet oan it w#rk> wy hawwe yn =rist#s is net in lege w#rd dat =rist#s li,jeyn syn oerni66e @" lle wiere kristlike draacht hi6 net allinnich ferh)lding>6ar echt li,,en op hi6sels @ elk hat syn diel hawwe dy4t hannelet yn synsint#gen en tinke> want krekt allinne de geast fan =rist#s w#rkje yn hi6 dizze

akte en tinkt er hat ferspraat troch it hiele leden fan syn ge6eente en al hongtroch syn geast ,yinoar> lykas de appels troch" tûken fan in sta6> lykas dewynst9k fan in wynst9k" K

KK :ant> as ien liche6> en hat in protte leden> en al de leden ien liche6> dat in protte> ,inne 6ar ien liche6> sa ek is =rist#s" KK SL" Mor" 1(> 1(N

K;ar net allinnich de gr#tste geasten> 6ar elk ,y steat 6inske ropt yn 4eko66ende wr)ld 6ei in selsE6akke> organen ferantw#rdlik foar sa4n ienheidfan ûneinige geastlike creations> effekten> 6o6inten yn hi6sels> organis6e dy4tfoldogge oan in gr#tter of lytser striel> en hawwe 6ear of 6inder ûntwikkeling

kr?ft > de geast fan de 6inske neffens as ,lea# sels yn syn li,,en en sterkernaa6 hold" K

Page 179: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 179/188

Page 180: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 180/188

reprod#searjen de waarni66ings ,oppe" ;ar Dochs 6oat ek ynsidinteel foarko66espirit#alist $istas dy4t net it soe w?ze oan dizze kant fan 4e li,,enen of as ingearstalling taljochtsje it troch it l?zen fan tinzen> en folslein op p#re is net 6aklik tekrijen yn4 e saak"

  7enei is ticht oan de folgjende gedachte" 8ûnt de spirit#alistic 6anifestaasjes ea

ko66e oer allinne troch de ,e6iddeling fan in wr)ldske 6edi#6> en it fer6ogen o6te l?zen fan oare sielen> w#rdt rekkene ûnder de spirit#alist 6acht sels> d#s kin netallinnich ideen fan it 6edi#6 sels> 6ar ek fan de s`ances coEvent#rers op it teneioan de ,erjochten oer de ,r)nstof of foar6je it wichtichste ele6int w?rfan ien of leartneat dúdlik of nij@ en sels de ,elangstelling> wat ,liken docht út de 8pirits yn de

 pro6oasje fan it spiritis6e> kin 6aklik w#rde útlein te ,etsj#tte dat de ,elangen fandyjingen 6ei wa4t se assosjearje yn 4e gearko6sten w#rdt wjerspegele yn4 espirit#alistic ,erjochten" '#on 6edia iens downright o,sessed foar dit of datgeasten@ oarso6 dizze geasten ,inne te w#rde ,esk9ge as hie troch it 6edi#6" :y

ferlike de spirit#alist relaasje t#sken dizze wr)ld en 6ei in soarte fan dwylsin> as it ,estiet yn dizze wr)ld sels" %t 6ad6an kin ek neat #l0ngliches oer harren tast)nútsein de craziness en gjin wierheid> w#rdt relied op it witte"

  7a ,eslút koe w#rde tinken fan neiko66ende eachp#nt" De so6na6,#list wit goedwat ,ûten syn so6na6,#list steat giet op 6ei hi6> 6ar wero6 nei de gewoane steatis net wat der 6ei har yn so6na6,#lists" 8a koe spoeken fan it hjirnei6els asa,nor6aal wero6 oan de ,etingsten fan dizze wr)ld> ferliest de dúdlike ûnth)ld fande ierdske o6stannichheden> 6ar hjir,y de 6akliker dizze kant views of fantasyend?r4t sa4n toanielstik> lapse@ en it praat o6 net dat se dogge yn harren reEyntocht yn

dizze wr)ld kr?ften> dy4t net falle yn de nor6ale dizze wr)ld> ,li#wt te h)lden> as de#terings fan sokke kr?ften> noch falle yn de nor6ale Beyond@ want oars se soe w?zegewoan> as net op al los fan dizze wr)ld de Hjirnei is"

   2o !t ,esparret fansels alle sokke precario#s per6aninte riedt doe4t de hielewoastyn w?zen fan spiritis6e E en neat oars it noch net E oer,oard s6yt> en kin sa opelk> dy4t it net please> o6 te gean 6ei it @ 6ar ien is it feit dat jo dogge dats#,jectively> net o,jektyf spiritis6e hinne"

  s de relaasjes d?r4t nei kafeeh)lder slûchsli66e waarni66ings wis>

eksperi6intele hi6 sek#er oanjûn> spirit#alistic ferskynsels it feststellen fan in fjirdedi6insje fan ro6te ,eskik,er> w#rde echt ,esk9ge as strikt wer6ei it> sa soe#nG#estiona,ly ek it ierdske ,estean 6ei dizze fjirde di6insje en o6keard dit 6eidy4t te krijen hawwe en iepen op nije perspektiven yn oarder@ 6ar ik tink dat it nochte gefaarlik o6 te gean yn in disk#sje op it ûnderwerp> dat hat ek de fertsjintw#rdigerfan it sicht fan de fjirde di6insje sels noch ynl#tsen"ndie> 6oatte it s#kses en dez#l0ngliche ynterpretaasje fan g#on fan 4e fraach wichtige eksperi6inten So6kearingliet> sûnder in nochal twynd foar6en> ynterpretaasje fan ,epaalde ther6ischeferskynselsN w#rde noch nei sjoen w#rde te pakken de noch ,esteande 6ooglikheidfan in oar hypoteze te ferklearjen deselde ferskynsels de effektiver > in hypteze>lykwols> foar it wûnder fan de fjirde di6insje fan ro6te allinne in andres> de fraachoft 6ear k)ns wûnder soe ni66e QN " Foar 6yn part> ik ,eken dat út in wisk#ndige as

Page 181: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 181/188

6etafysyske aspekten fansels tige nijsgjirrige fraach fan de fjirde di6insje fan ro6tefoar 6ysels oant no ta noch a priori noch e6pirically gen9ch ,esletten o6 te finen> end?ro6 sil dwaan sûnder de 6ear 6aklik nei in 6ear !n,etrachtnah6e itselde as dizzefraach net út 4e alge6iene p#nt fan view koe winne de dei werjefte fan in ferklearring>noch syn ,eslút yn ien of oare sin yn 4e easken d?ryn aspekten fan dizze werjefte

yngripe g)ns feroaret@ allinne de 6arzje fan it ierdske ,estean soe groeie foar harren6ei f?ststellen fan in fjirde di6insje fan ro6te TN "

QN !t res#ltaat fan de akseptaasje fan in fjirde di6insje fan ro6te sa 6oai ynfer,ining ferklearre node en taalfeardigens testen en ferskynsels 4e nij ,eli,jenfan 6insklike liche6s sletten kea6ers en ferdwinen d?rfan soe na66entliktroch tydlike skieding en re#ny fan 6ateriaal kontin#Oteit> foar in part ek inkontin#Oteit fan saken 6ess Sûnder waar6te generaasjeN kin w?ze 9fhinkliktinken> lykwols> ik wist net hoe4t sokke deklaraasjes op de top Srigel dy ,egjintasN nea6d o6kearing ferskynsel w?ze 6oatte fan tapassing"

TN lang lyn ik 6ysels yn 4e lytse tekst KFjo#wer paradoksenK Sút hjir yn ;isesKlytse lettertypenKN> fertsjintw#rdige it ,estean fan in fjirde di6insje fan ro6te>6ar dit ,arde 6ear gek en ûnder> dy4t 9fwykt fan4 e ,elesting 5p syn foar6 dehypoteze dat de fjirde di6insje net yntinke sels de tiid> 6ar w#rdt rinne trochyn de tiid" !t past dit soarte fan hypoteze yn gjin wei lykas de Illnersche deútlis fan spirit#alistic ferskynsels> en ik sette gjin gewicht op it"

Hoefolle yn it neidiel fan it karakter fan spirit#alistic ferskynsels sizzen ek yn 4efoarige> d#s it ,li#wt ûnder de spirit#alists in haad fertsjinste fan it spiritis6e> itlea#we yn4 e tako6st d#ors#6ens net allinnich stipe> 6ar te kinnen rjochtfeardigjeferplichte sels allinne" <k like tsien teoretyske en praktyske arg#6inten foar intako6st li,,en in protte tsjin in echte spoek of ,erjocht fan 4e geast wr)ld> of wat ertinkt fan hoe4t tsien sparrows ferskine op it dak tsjin in yn4 e h)n" <n w?ro6 6oat defeiten fan de nat#er> sa fier der feiten net telle yn 4e fraach fan it hjirnei6els as6o6inten foar it soe krekt net a,nor6aal> allinne yn útsûnderlike gefallen

foarko66ende willeke#rich is net prod#searre> d?ro6> altyd de twivel of de gedachtefan in dûnkere ,oarne itselde E en it net ,li#we nei alles in saaiV E 7agonklik f?stegefallen> as it koe te r?sten stevich op it> sa te sizzen> ek nedich alle ynspanning o6 tefinen" 8a ik 6ijd iverich te sykjen stipe fan religie#ze oertsjûging fan de Dei is foarspyt> leaver> dat der in tiid is ko66en d?r4t sokke stipe> lykwols> liket 6ear winsklik"

   2o de 8pirit#alist 6akket yn dizze respekt ,eweard as alge6ien foardiel fan itspiritis6e> ,ena66en de kla6 op it feit dat it spiritis6e is de 6east effektyf> as netiennichste> ,etsj#t hie gjin> fordri#we de ra6pant 6aterialis6e no66en út 4e

 perioade" ;ar as er kin helpe it> der sil noch 6ar w?ze as in dr#g kin helpe tsjin inkwea> dat soe sels in kwea as iten> en kin net fûn w#rde yn de rin fan it li,,en yn it iso6 troch te gean" ;aterialis6e tsjinsprekt alle religy> sûnt net fan 'od> it is noch

Page 182: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 182/188

altyd ,ûten de rede@ no wol te oerwinnen spirit#alis6e 6ei taast,er ,ewiis foar ithjirnei6els hi6> sa liket it as in in dû,elsinnige foardiel as de oarekant d?rneiferkearde> de hjir en erring> rige aspekten fan wat is eins it gefal as it spiritistischnor6aal út syn ferh)ldingen ta einige w#rdt" 2o hoewol4t it 9fwikende ferh)ldingsw#rde h)lden yn 6ienskiplik 6ei de nor6ale lytse 6ienskiplike grûn> 6ar de fraach

is> wat en hoefolle> en in ,eskate kriteari#6 o6 te ûnderskieden ,eide> is net ,eskik,er" 8tel jo wolle witte wat hy yn in 9fsletten ka,inet d?r4t gehei6e dingenhinne op en 6akket in gat yn it ka,inet> sa dat de gehei6e dingen ko66e nei ljocht>wy tinke> dan> dat se d?r noch iepen as indoors in gehei6 trochgean en do kinstfeilich ticht fan ,ûten op 4e ,innen> al kin 6en feilich konkl#dearje dat it giet ,innenwat" ;ar yn feite it hiele fan de 6anifestaasjes> yn r9p út 4e oare kant it hjir en no>8pirits redenen w?rûnder harren útspraken oer it hjirnei6els sels> 6ar ,etize ,egripenfan it hjirnei6els> it ûnt,rekken fan alle op,o#> dúdlikens en kr?ft" <n wylst se hjir,yoer in gr#tte stik fan 4e religy ferspraat 6ar in ,etiizjend wetsfoarstel> lit de oare> de

#pper6ost> op relaasjes fan4 e 6inske ta it godlike geast> yn folsleine tsj#ster" 8a isien ,o#d op it spiritis6e> godstsjinst> it kin net iens w?ze sels foarkar> altyd 6ar inheale en 6ear as de helte ,li#we woartele w?zens yn 4e tsj#stere kant fan dedingen" Better noch tenei as h)lden krekt in lea#wige yn de heechste en l?ste dingenfan 4e 8krift nei it laai 'east fan 8pirits en harren allegear foar de h)n oansjen" s ithealEfertsj#stere seance kea6er 6ei in 6edi#6 ,innen> dat is de helte of net> ynhi6sels> en d?r6ei ,e6iddele Ha#nting foar dei ljocht 7sjerke 6ei de dû6ny yn 4e

 preekstoel en de lea#wige koar sjonge de ge6eente gedrach> d#s it spirit#alist oan4 ekristlike religy> harren ideen jo#we tagelyk fan dei werjefte kin yn relaasje ta it

heechste en l?ste dingen

N

"N 8joch" Diel $! en $!!" nko66ende is de ferh)lding fan Dei nei itkristendo6 yn endavesta povoacity" 3!!! en ,espr#tsen 333 en yn de trije6otiven en redenen"

 2o ek it spiritis6e is i6p#ted as fertsjinste> dat lea#we sille sette 6ear wis nei de ,oarnen fan de kristlike lear sels d?r6ei@ want wat ,inne it w#rk dien troch Mhristowûnders en de ferskynsels fan de deselde nei syn dea andres as spirit#alistic

6anifestaasjes" !t feit dat it ek no ad6it sokke #terings> de incredi,ility4ll tilde fan dyen win it kristendo6 herewith in w#rklike stifting" <n einstreitig w#rdt alge6ienspr#tsen gjin reden de realiteit fan 4e kristlike wûnder> te ,rûken dizze koarte ter6ynte ûntkenne> as it 6oat w#rde talitten dat de spirit#alist> en in protte kin echt o6,o#dtroch it lea#we yn4 e l?ste te lea#wen yn 4e eardere@ 6ar kin w?ze yn 4e ,ekearing ta itkristlike wûnders as spirit#alist wer in goddeleaze ferdraaiOng sjen" :ant t#sken detwa is sa4n tsjinstelling yn karakter dat it as godslaster ferskynt> ,ring sawol ûnderdeselde kopke en helpe wolle op nei it kristendo6 sa dat jo útlizze =rist#s foar de6east ,ejeftige 6edi#6" Der is in ferskil> as ,erne út fan it ljocht en fan 4e nacht> as

a,nor6aal ferhege sûn en a,nor6aal gek 6acht" =rist#s s6iet hi6 yn 4eacco6plish6ent fan syn wûnders net restlessly> net falle yn folsleine of healûn,ew#ste> net oproppen ,ûtenl)nske geasten> sei net fan sa4n possessed> net ni66e

Page 183: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 183/188

it tsj#ster of se6iEtsj#ster o6 te helpen> as ús 6edia dogge hjoed> 6ar wannele ynhelder o6 de dei as in sûn syn sinnen> syn geastlike en fysike kr?ft folslein 6achtich6an> en genies" Hy woe net lift ta,ellen> net s6yt st#ollen o6> net 6akke Feats datkinne ,etize w#rde 6ei legerde6ain> wie net te ,eteljen foar it> 6ar 6akke op sûn6ei in kr?ft dy4t hat ,liken gjin 6edi#6" Hy woe net skri#we platit#des fan 8pirits op

slates> 6ar li,,ene w#rden wienen út syn 6ûle> dy4t hawwe oerwûn de wr)ld fan itheidendo6 en it oadendo6@ en woe w#rde twifele al yn syn li,,en w#rk dien trochhi6 wûnder net gen9ch garandearre as histoaryske> dit wûnder fan in ,oppe6insklikeeffekt> dat it projektearret hjoed> nei syn dea yn it ferhaal> kin net twifele"6ar goedkin lea#we dat de lytse 6ienskip fan syn learlingen> d?r4t it kristendo6 yn tiid enro6te ,innen hat ferspraat> soe net hawwe gien 6ei hi6 troch it li,,en en nei hi6foar syn lear foar syn dea> in a#l#s net út in 8a#l soe west hawwe> as net echtútsûnderlik aktearjen kr?ften en optredens fan =rist#s soe hawwe hi6 credi,le ynhjar eagen@ 6ar it sil w?ze yn in oare sin útsûnderlik aktearjen kr?ften> w#rde

útsûnderlik west ferskynsels> as hjoed toanielstik 4yn it spiritis6e"  ndie> sels de optredens fan =rist#s nei syn dea> d?r4t de ,i,elske ferheljenderapport kin net w#rde ynterpretearre as in spirit#alist" ;oat =rist#s hawwe in6edi#6> d#s it is net de 6edia sels> dy4t ferskine nei de dea as in spoek@ se allinnichoer,ringe de spirit#alist apparitions@ ;ar =rist#s net nedich in 6edi#6 o6 ferskinenei dea@ Hy ferskynde fan syn eigen a,sol#te 6acht> ferskynde yn klearljochte dei>lykwols> easkje it spirit#alist apparitions fan tsj#sternis of se6iEtsj#sternis" 8a ji66elea#we yn 4e apparitions fan =rist#s nei de dea> d#s 6en kin net lea#we yn it nei8pirit#alist@ al is it noch ,li#wt wier dat it feit de l?ste lea#we yn 4e eardere 6akliker"

  D?rnei> ik tink de relaasje t#sken kristlike wûnders> of ik soe earder sizze dewûnders fan =rist#s en de wûnders spiritist sa sûnder w?zen kinne grif fine in hieldúdlik en feilige útdr#kking foar it" ;ar dy4t ,y steat is te finen lykas yn dizze sakenop al as er hat d?ryn allinne in ûnfolsleine show"

  \tsûnderlik> de relaasjes dy4t gewoanwei ,estean t#sken 6inske en 'od> hjir enfierder> ûnder ,e6iddeling fan in ferhevene persoanlikheid ien> de noar6 dy4t ynoerfloed> ,eli,,e útwreiding en ferheging> sûnder tagelyk te ûnderfine in ste#ring> end?rfan ek 9fhingje effekten dy4t 6ear as de wenstige sirkel effekten yn sawol de hjiren ienris fro66e wize" 8a 6ei =rist#s en syn wûnders" ;ar in útsûndering> ,epaalde

dy relaasjes ,e6iddele troch in yndivid#> d?r4t de nor6ale ,al)ns fan troepen w#rdtopheft> w#rde ferste#rd yn sa4n 6anier sa4t wy no krekt yn 4e 6edia en ,e6iddeletroch it n#ver> foar dizze wr)ld en de ûn,estriden gelikense waardeloos > o,servearre6anifestaasjes" De útsûnderingen earste soarte ,inne sek#liere en wr)ldske gefolgendat útsûnderingen twadde type ding op in eigenwille en nijsgjirrigens fan 4e dei>=rist#s is ien útsûndering nei alle útsûnderingen> de nat#er d?r4t wy kinne 6oetsje opin 6ear as foarhinne de essinsje fan spirit#alistic útsûnderingen del"

  'ar g#on 8pirits w#rdt nachz#rAh6en dat se> earder as o6 te ,eheljen yn6eganyske Ha#nting> sykje te ,efoarderjen religy yn dat it krekt as dwaan ynstichtlik oerwagings> kristlike eJhortations> ferwizings nei =rist#s syn lear> ús ,oekenfan devoasje en as se sels soe hawwe l#tsen út dy útjûn" Faak is it fansels allinne

Page 184: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 184/188

7waddle waans ,oarne jo nedich nearne 6ar yn 4e geast fan4 e 6edi#6 te sykjen foarhi6sels" ;ar is it dat jo wolle oerwagings fan dat soarte hinget en hold ,e6iddeleallinne troch it 6edi#6 fan ierdske geasten> sa wonders wat wy winne is> itselde ding>dat wy kinne direkt út ,oeken dy4t ,inne tagonklik foar elkenien> pick út s`ances teoppakke" Leare wy soe earder troch dy 8pirits> neidat l)ns yn it hjirnei6els 6ei

=rist#s en syn learlingen yn tichter relaasje> wat 6ear ynfor6aasje op harren ierdskeli,,en> lijen en dea> oer it ûntstean en de a#tentisiteit ,etingsten fan de evangeeljes enit 2ije 7esta6int ,rieven> de goede ferzje en ynterpretaasje fan 4e gelikenis fan4 eûnrjochtfeardich rint6aster> ensfh 8a wat feitlike foar ús kennis te w#rde opdien> entagelyk út fan it ,ewiis> dat troch 6iddel fan it spiritis6e neat is te w#rde opdien foarit spiritis6e oant no ta ,lea# sk#ldich" Hat de Day rjocht> sa 6oatte foar al dy en sa insoad oare histoaryske saken ferskate paden yn it geastlik li,,en> dochter fan 4egeasten echt w?ze iepen@ 6ar allinnich dyjingen dy4t ,ekeard nei de tako6st> sûnderde 6ooglikheid fan dizze realisaasje 6anieren feed wero6 yn dizze wr)ld@ en

spiritis6e is net feroare neat yn dit respekt"

  %nder de foarige alge6iene oerwegings op it spiritis6e ik fyn 6ysels twongen tefoegjen dit 6ear persoanlike waarni66ings op /egen 6otivaasje 6yn erkenning fansyn feitlikheid"

  7aJ sa6ler yn 4e rapporten> dy4t er yn syn K:issensch" fhinklikheid"K jûn troch deLeipzig h)lden 6ei de 6erikaanske 6edi#6 8lade s`ances> útsein it tsjûgenis fan:" :e,er en 8chei,ner ek tocht fan 6yn tsjûgenis foar it@ en ik ,in net ynlûken dit

 ,ewiis> 6ar dat giet folle 6inder fier en falt ek foar 6ysels 6inder wichtich as dy fan ,elesting 5p hi6sels en syn oare 6eiEwaarni66ers" 56dat ik ,in 6ar in pear earsteút dy sesjes> dat wienen net ûnder de 6east krityske> hawwe west oanw?zich> sels deearder allinnich as task9ger> want as in eJperi6enter> dat soe net west gen9ch> ek foar 6ysels> fertocht fan legerde6ain oer te w?zen fan klinkende ,ewiis" ;ar as ik ni6wat ik noch sels sjoen> sûnder w?zen kinne detect ,edrog yn oanskerpe estero6tinken> 6ei de útko6sten fan ,lea# o,servaasje en echte eksperi6inten fan 6ynwittenskiplike freonen yn 4e lettere sesjes> d?r4t de Britske ûndersikers gear> ik Fierder oanni66e tafoege dat deselde ferskynsels dy4t 6en hjir fertocht in fra#de en sleightw#rde op oare plakken ferklearre troch ûnderwiis 6edia dy4t sparre eltse fertinking yn

dit fer,)n> fan goede waarni66ers> sa oefenet in kr?ft fan oertsjûging yn 6y> dat ik ,in net te wero6lûke kin> safolle as ik soe like it yn respekt fan ,epaalde ferskynsels"

  a> sa ongelooflijk as de spirit#alistic feiten ferskine fan it ,egjin 9f> it soe w?ze>6ar yn 6yn 6iening> it lea#wen yn 6insken en de 6ooglikheid o6 te ferklearrefeiten troch o,servaasjes> ea give #p> hjir,y ,ekend te 6eitsjen alle e6piryskewittenskip> wie ien fan 4e 6assa en gewicht fan it ,ewiis> de spirit#alist foarfeitlikheid ferskynsels ,inne oanw?zich> net s?ft" 8ûnder de 6assa fan sti66enw#rde ,esk9ge> ik sil nea6e 6ar in pear sti66en> nei d?r4t 8kiednis net allinne teni66en 6y is sels it folgjende> 6ar ek de tiid ,elang is nei alle gedachten o6 tefoldwaan 6easte hjir"

  s ien kafeeh)lder dy4t kin foar Dútsl)n ,inne de gr#tte fertsjintw#rdigers fan

Page 185: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 185/188

feitlikheid spirit#alistic ferskynsels> lykas 6y> dy4t ni6t gjin selsstannich gesach aswaarni66ers yn dit fjild te folt9gjen> 6ar syn o,servaasjes stelt 6ei> ferklearre indrea6er> dy4t sjocht wat er wol te sjen> 6ar 6en 6iskien sjogge allinne w?r4t er hat ea

 ,liken dien yn de o,servaasje ge,ieten as sadanich> en as syn 6oaie> fr#cht,er foar defysike wittenskippen ,etinksels en fynsten ,inne fantasyen" s jo noch insist de

frij6oedichheit 6ei dy4t er ,o#t konklúzjes op feiten te ,etiizjen 6ei 6inneo,servaasje fan feiten> en de persoanlikheid fan syn krityk> dy4t ik net wol o6 te pleitsjen te 6oetsjen 6ei feroardieling fan syn persoan> dat ,etsj#t adressearren klap6ei deaslach sa ja is wat er hat rapportearre spirit#alistic feiten> net allinnich oan syngesach> 6ar ek op 4e a#toriteit fan in 6inske> d?r4t> sa te sprekken fan4 e geast fan deeksakte o,servaasje en inferences hat lea> :" :e,er> waans ro6 yn dizze respekt hatnea ,eli,,e in útdaging oant it 6o6int doe4t er spirit#alistic ferskynsels ko6t foarfeitlikheid";ar as jo lit hi6 út dit st#it op foar in 6inne waarni66er dy4t hat insleight d#pe of in drea6er> dy4t lit harsels w#rde ferlaat troch in preokk#paasje 6ei

6ystike dingen> h)ldt> d#s dat is in ,ytsje sterk of earder swak> noch solidariteit 6eide 9fwizing fan syn tsjûgenis" Foar 6yn part> ik ,eken dat nei sjen ien fan de skerpsteen 6east strang wisk#ndige> de eksperi6inten prod#searre troch 8lade net inkeldkrekt zag yn in hiele rige fan gearko6sten 6ei tolgearders en 6eastentiids 8chei,ner>6ar set dy yn har eigen hannen en alle 6iddels hie en 6aatregels dit yn 4e h)n> inw#rd fan syn tsjûgenis foar de realiteit fan spirit#alistic ferskynsels waacht 6y 6earas wat dat is diel fan sa4n tsjinstelling spr#tsen of skrea#n dat sels sjen wat yn dit fjild>of hawwe 6ar ien kear sa watched as jo watch j#gglers> en h)ld hjirnei foech tesprekken fan o,jektive legerde6ain" ;ar :" :e,er is allinnich in acht,arster ûnderin tal ûndersikers dy4t stean troch de deselde soarchf)ldige o6tinken foar de realiteitfan dizze ferskynsels> oan it ,edrach fan sa4n s6yt it wiene 9fst)n stiennen op har> datwol sizze alle 6ooglike indefinite fer6oedens tsjin harren acc#6#leren> te tinken ofsels nei de sitewaasje is #nthinka,le> en d#s tinke se hawwe dien wat" Deoerflakkigens yn dit fjild is yn alle gefallen folle 6ear oan 4e kant fan disp#ters asfertsjintw#rdigers fan it spiritis6e@ fansels> ik ,inne allinnich dy aginten dy4t ,ûtenfan it spiritis6e" a> spirit#alis6e wie in wrongness> sa soe de fûnsen dy4t jo nedichtsjin hi6> noch skepen@ en dat noch gjin ,etter plak tsjin hi6> sprekt hi6sels foar itfeit dat der gjin tsjin hi6"

  5ars> tekent konklúzjes allinnich nei de s#ksesfolle ,isikingen> ûnacht 6islearrekrekt o6dat se ,inne 6islearre@ yn relaasje ta spirit#aliteit trekken út dentispiritisten konklúzjes allinne út 6islearre ,esykjen en discards it slagge> krekto6dat se slagge" Hie it> 6eiw#rkers ûnder de sicherstellendsten 6aatregelsIllnersche nodes ,esykjen yn Leipzig en Bresla# 6islearre> it soe wat foar it@ sûnt ithat slagge> hy is neat@ 6ar legerde6ain d?r4t elkenien kin neidwaan hi6 dy4t wit detrúk> 6ar net ûnder dyjingen 6eitsjen wis ,etingsten fan tapassing" 8a 6ei al datslagge op h)n goede waarni66er eksperi6inten yn dit fjild" E 5ars> jo ûndersocht ynin nij 6?d fan o,servaasje> de ,etingsten d?r4t de testen slagje@ " Hjir skri#we se de

 ,etingsten oan út it ,egjin 9f foar> en as> ,ygelyks> in ,esykjen hat slagge ûnderfinzen foarsoarchs6aatregels yn tsj#ster of se6yEtsj#sternis 1WN > sadat er net telle>o6dat hy hat net slagge yn it ljocht@ 6ar hy ,eheart ûnder 6ear ge#nstige

Page 186: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 186/188

o6stannichheden> yn it ljocht> as er is neat> hy is fier ea slagge" E 5f h)ld neifolwoeksenheid fan 4e ûnderfining en it oardiel fan elke stúdzje leech> hjir se w#rdt

 ,esk9ge )lderdo6> doe4t de stúdzje is ge#nstige fan spiritis6e@ en aaien h)lden hjirfoar tûker as hinnen" E 5ars jo sjen as w#rdt wiisde har de fingers op dingen> dangean> oft se ,inne der@ hjir te hack deselde finger fan dat p#nt dan> sa 6en hoecht net

sjen nei it> en skri#wt essees oer it feit dat der neat te sjen"1WN Dat tsj#ster it súkses fan spirit#alistic eksperi6inten is leech> is net sa hielfrje6d> útsein de yn6ingen troch in wr)ldske sjar6e weilitten hjir@ 6ar yn italge6ien dat is fûn dat 6ei in sterkere effektiviteit fan de 6edia slagget yndeselde eksperi6inten ek yn it ljocht> dy4t roppe foar swakker tsj#sternis ofse6iEtsj#sternis"

:?ro6 no jo troffen net ni66e sa4n 6anier dat allinne de ûn6acht> dy4t krije op itspiritis6e ,ewize> in feit> te fersetten tsjin in ien> dy4t allinnich koe w?ze gen9ch oandi de waarni66ings yntsjinne op spiritis6e 6akke l?ste echt sels handEsprekkende>6ei deselde tûkens> soarch> flyt> ûnpartidichheid> w#rde tsjinst ûnder as kear ,ew#rkeo6stannichheden> 6ei netEprofesjonele as profesjoneel 6edia> lykas de ,?ste fan

 praten is" <n der is neat fan de soarteC ;arV llinnich dat dizze dyk d?r4t jo eksloegen hi6> earder de twongen erkenning late as ,edoeld wjerlizzing fan itspiritis6e" 56dat wierskynlik gjin nat#erk#ndige dy4t útlein nei in yngeande enserie#s ûndersyk fan spiritis6e is nei alle gedachten te hawwe ,edoeld a priori wat>6ar syn wjerlizzing"

  !t praten en skri#wen tsjin spiritis6e giet syn wei en spirit#alis6e giet syn wei@ deeardere 6anier 6ar net echt rint tsjin de l?ste> 6ar allinne oars@ en troch it ferset tsjinscrea6ing út d?r de spirit#aliteit yn f#ortgong net inhi,it@ dat is ,ewiisd en sil fierder

 ,ewize"

  !k haw akseptearre 6y yn de l?ste fan de feitlikheid fan it spiritis6e> d#s it kaa6 asnet 6inder út de foarige sicht,er> net út sy6paty foar hi6> 6ar fanwege de saak en de6insken 6oatte w#rde jûn har rjochten@ want sa folle jo wolle heffen allespirit#alis6e oan eltse priis> 6ar de priis fan 4e wierheid fan dit is te heech" De dei

werjefte kin 6akke w#rde 6ei of sûnder spiritis6e@ foarrieden> 6ar leaver sûnder as6ei deselde@ want> al se in wichtige opsichten 6oetet ,y hi6 en koe sykje in stiped?ryn> ja ik lea#> oant ,epaalde grinzen echt yn plak Ssjoch ,oppeN> it dist#r,s 6ar6ei syn 9fwikings net allinne yn har> 6ar it hiele systee6 fan ús foarige ynsjochyn@ en krekt krekt o64t ik wit 6ysels 6ei syn w#rklikheid resign dat ik ek wear datsyn 9fwikende karakter state6ent> w?rnei4t it past 6aklik yn ,eide it sûn li,,en noch6ear wittenskip oan it sûn li,,en" 2o is it gjin ,lydskip foar de fertsjintw#rdigers fande Day 6ei te ni66en op in 6ear tsj#stere kant yn 4e wr)ld holden" Dat ik add netgraach 6ystike ferskynsels> 6yn lytse ,oek K5p 4e l?ste dei fan 5dlehreK koe

 ,ewize@ no ik tel QT jier> hawwe de endavesta en dit ,oek is skrea#n> wat it is foartsjinstanners dy4t ûntkenne spirit#aliteit yn it ,oppesteande wize> easkje 6ear"

Page 187: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 187/188

  Fan it ,egjin 9f is tastien> it wie eins allinne 6ar in hypoteze> wat de Day hatno66en de útko6st hjir dat de trillings fan ljocht> lûd trillings ,ûten fan 6insken en

 ,isten glow> lûden> en dat de ljochten> skaden en allinnich ekstern yn 6insken ,istenhineinerstrecke@ wylst it is gjin 6inder in hypoteze> en dan de nacht werjefte is

 ,asearre> dat it ljocht en lûd trillings o#tdoors noch ljocht noch lûd> 6ar allinnehawwe de 6acht te wekker ljocht en lûd sensaasje yn ús sen#wstelsel" 7e4n ge#nstefan 4e earste hypoteze oer de oare> 6ar hie 6akke sels fielde> earst> dat de nat#erlike

 ,egryp fan4 e 6inske de earste foarkar sels> twadde> dat foar har de wr)ldf#ortendaliks in 6ear noflike eagen ferliend as oan it twadde> tredde> dat se op kin

 ,o#we fierder in wr)ld werjefte dat is foldwaande oan alle kanten> as it wat detwadde leads" De show wie it wichtichste doel fan dit ,oek> en dat kin net w?ze detaak fan in koarte sin o6 te sjen dat wer" Dat de wittenskiplike a,straksje gjin ge,rekoan kwalitative ,epaling ,etsj#t fan de ferstannige kwaliteiten fan ferljochting>

klinkend as sjoen de kwantitative ,eweging ,etingsten fan ljocht en lûd geast> wie ynin spesjale paragraaf S33N ,espr#tsen"

  Lit ús it tajaan fierder it is net in strange konklúzje dat as der in ljochten en lûdenop 6insken en ,isten Boppedat> it ek oer útwreide> 6ear alge6iene> sjen en 6oatharkje w?zens oan d?r4t it fiellen fan ferljochting> so#nding falt" =in net it ljocht skineút foar harsels> drown it lûd foar hi6selsC 2o waard sein Sparagraaf $"1"N KDesens#eel sensaasje kin net float yn 4e leechte sa> dat freget o6 in ûnderwerp> inoerkoepeljende ,ew#stw?zen foarK@ en wa kin tinke oan it de oare wei> hy sjocht ynhi6sels@ 6ar hy hat net ,etiizje dit 6ei de s#,jektive feit fan o,jektive

needsaak" :ant der is echt in each> neffens d?r4t de sens#ele sensaasje kin float yn inleechte> in atoo6 dat is ferlet o6 te falle allinnich yn trilling te jaan in ienf)ldigesens#eel gevoel foar harsels> sûnder it ferlet fan in> dy sensaasjeEdealing ûnderwerpoan S sekte" 33!!N> sa4t wy roppen sa 6ar oan de sens#ele sensaasje tinken wie ,ysteat net foar harsels 6oatte" ;ar wat is dan hong út it hiele 'od fan Day> waans

 ,leatstelling oan dizze eask> of op syn 6inst fer,ûn 6ei it"

  ndie> doe4t de akseptaasje fan 'od koe allinne w#rde ,asearre op dy easken> soeferskine hawwen noch swak gen9ch" ;ar earst ,li#wt wier> earst> dat it tink,er inselsstannich ,esteande foar hi6sels sens#eel sensaasje ús yndie lestich> as op alle

gehoar lizzende> lykwols> de eardere Spovoacity" 33!!N ,espr#tsen view dochs fyntyn it> ek earder oan 4e oarder ,eswieren ûnderwerp@ oard> dat it ynh)ldlik

 ,eweging wat ljocht en lûd hingjen ,ûten yn in wize analogo#s oan it alge6ienesystee6 fan 4e wr)ld w#rde overlapped> as it wat se hingje yn ús> út de s#,Esystee6fan de wr)ld> wat elkenien 6akket fan ússels@ 7red> dat de alge6iene 6ateriaalsystee6 presintearret oan ús in part sokke ,etingsten de analogy fan 4e relaasje enca#sation> o6 in konklúzje fan de iene nei de oare yn respekt fan de yntellekt#ele=apasiteit nei wat yn earder geskriften 6ear as yn de hjoeddeistige ik útfierdw#rdt" ;ar as jo wolle al dy teoretyske redenen noch net fûn in klinkende gen9ch> sa

kontakt opni66e 6ei de oare histoaryske en praktyske redenen> dy4t neffens povoacity" !n ;itrAcksicht troch !3> foar it lea#we yn 'od fan sa4n heechste 6achttafoege hoe4t yn it ,ysûnder yn de Ktrije 6otiven en reden Ksil rinne> dat it gehiel fan

Page 188: De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

7/25/2019 De Dei Tsjin de Nacht View-frysk-Gustav Theodor Fechne

http://slidepdf.com/reader/full/de-dei-tsjin-de-nacht-view-frysk-gustav-theodor-fechne 188/188

dizze redenen> wy kinne net ûntko66e sûnder get yn tariven yn in teoretyske> praktyske en histoaryske tagelyk stoppa,le wr)ld werjefte"

  De foarige soargen de earste twa ,asis p#nten fan de Dei Schap" !!!N> 6ar de treddehinget net sa folle 6ei de foarige twa tegearre dat in ûntwikkeling fan de Day> ûndersyn ^,ereinsti66#ng is 6ooglik" De godlike geast kin net encroach yn fer,ining

sûnder oerlaapje it folk 6ei de wr)ld"

!k sl#te 6ei de winsk> dat jo 6eie net ,eide erkenne de eigenwizens fan in persoanoare as de oanspraak fan de saak yn 4e h)lding fan dit ,oek en dat de decisiveness 6eid?r4t it kin ferk#ndigers de dage fan in heldere wr)ld werjefte en fertsjintw#rdiget ekhelpe te ferfoljen de ferk#ndiging >