1

 

 

 

 

Toespraak voor de provincieraad 

Door provinciegouverneur Jan Briers 

22 januari 2014 

 

 

Oost‐Vlaanderen overtuigt  

 

 

 

 

 

   

  2

Inhoudsopgave 

INLEIDING ....................................................................................................................................... 5 

EEN BEWOGEN JAAR ................................................................................................................................. 5 

HET AMBT VAN GOUVERNEUR .................................................................................................................... 5 

DE AMBTSWONING ALS OOST‐VLAAMSE AMBASSADE .................................................................................... 6 

EEN CULTURELE GOUVERNEUR ................................................................................................................... 7 

DE RONDE VAN OOST‐VLAANDEREN ........................................................................................................... 7 

DEEL 1 ‐ DE GOUVERNEUR ALS TROTSE VERTEGENWOORDIGER VAN DE PROVINCIE ....................... 9 

BLIJDE INTREDE ....................................................................................................................................... 9 

OOST‐VLAANDEREN DOET HET GOED ........................................................................................................... 9 

Havenprovincie Oost‐Vlaanderen .................................................................................................... 9 

Uitmuntende kennisregio .............................................................................................................. 10 

DE OOST‐VLAAMSE ECONOMIE IS EEN VEERKRACHTIGE ECONOMIE................................................................. 10 

DEEL 2 ‐ DE GOUVERNEUR ALS SPELVERDELER ............................................................................... 12 

Noodscenario’s inoefenen ............................................................................................................. 12 

Vinger aan de pols houden ............................................................................................................ 12 

Evalueren en bijsturen ................................................................................................................... 13 

HERVORMING VAN DE BRANDWEER .......................................................................................................... 13 

Van prezones naar hulpverleningszones ....................................................................................... 14 

Oproep tot samenwerken en solidariteit ....................................................................................... 14 

FUSIE POLITIEZONES ............................................................................................................................... 15 

FIPA‐acties ..................................................................................................................................... 15 

Verkeersveilige Nacht .................................................................................................................... 15 

ANPR‐camera’s .............................................................................................................................. 16 

BEZOEK AAN DE GEVANGENISSEN OP HET GRONDGEBIED VAN OOST‐VLAANDEREN ........................................... 16 

Gedreven directie en personeel ..................................................................................................... 16 

Overbevolking ................................................................................................................................ 16 

De toekomst brengt hoop .............................................................................................................. 17 

Samenwerking ............................................................................................................................... 17 

DEEL 3 – DE GOUVERNEUR ALS BRUGGENBOUWER EN DE KRACHT VAN SAMENWERKEN ............. 18 

OOST‐VLAANDEREN STERK DOOR SAMENWERKING ...................................................................................... 18 

TEN DIENSTE VAN DE LOKALE BESTUREN ..................................................................................................... 18 

REGIOSCREENING ................................................................................................................................... 19 

Inventarisatie ................................................................................................................................. 19 

Evaluatie ........................................................................................................................................ 19 

Actie! ............................................................................................................................................. 20 

ECHTE SAMENWERKINGSVERBANDEN ........................................................................................................ 20 

HET PARKBOS ........................................................................................................................................ 21 

Samenwerking en overleg ............................................................................................................. 21 

Belangrijkste realisaties en vooruitzichten .................................................................................... 21 

PROJECT GENTSE KANAALZONE – EEN VELD MET VEEL TEVREDEN SPELERS ....................................................... 22 

De aanleg van koppelingsgebieden rond de kanaaldorpen in Gent, Evergem en Zelzate ............ 22 

Het voorbereiden van de bouw van een nieuwe grote zeesluis in Terneuzen ....................... 22 

  3

Het verbeteren van de weginfrastructuur in de kanaalzone ......................................................... 23 

Het verbeteren van de leefbaarheid van Zelzate ........................................................................... 23 

Naar een duurzame energieproductie in de kanaalzone .............................................................. 23 

GEBIEDSGERICHT STRATEGISCH PROJECT 'LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS' .................................. 24 

DRONGENGOED, HET GROOTSTE AANEENGESLOTEN BOSGEBIED VAN OOST‐VLAANDEREN .................................. 24 

BEKKENBESTUREN .................................................................................................................................. 24 

PROFONDO ........................................................................................................................................... 25 

MIJN OPDRACHT ALS INTERNATIONAAL BRUGGENBOUWER ........................................................................... 26 

DEEL 4 – AANDACHT VOOR EENOUDERGEZINNEN, OOK VANUIT DE PROVINCIE ............................ 27 

OPVALLENDE CIJFERS .............................................................................................................................. 27 

KENMERKEN .......................................................................................................................................... 27 

DE GEVOLGEN ....................................................................................................................................... 28 

Huisvesting .................................................................................................................................... 28 

Gezondheid .................................................................................................................................... 29 

Armoederisico ................................................................................................................................ 29 

Werk en inkomen ........................................................................................................................... 29 

Kinderopvang ................................................................................................................................ 29 

Kinderbijslag .................................................................................................................................. 30 

BELEID ................................................................................................................................................. 30 

SUGGESTIES .......................................................................................................................................... 31 

SLOTWOORD ......................................................................................................................................... 31 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  4

Mijnheer de voorzitter, 

Geachte leden van de deputatie en de provincieraad, 

Mijnheer de provinciegriffier, 

Vandaag is een bijzondere dag. En ik kan niet ontkennen dat ik deze ochtend met een heel bijzonder 

gevoel ben opgestaan. Dat ik met een bijzonder gevoel naar hier ben gekomen. Alleen al de ‘pump & 

circumstance’ van daarnet geeft deze dag een bijzonder cachet. 

Ik geef toe dat ik dát nog niet echt gewoon ben. Maar ik geniet ervan. Met volle teugen. Net zoals ik 

met volle teugen heb genoten van het voorbije jaar.  

Volgende week ben ik exact een jaar op post als gouverneur van Oost‐Vlaanderen. De 

toespraak van vandaag laat me toe om enerzijds terug te blikken op het voorbije jaar, en 

anderzijds samen met u vooruit te kijken. En ik kan u nu al vertellen: het ambt van gouverneur heeft 

immers nog heel veel uitdagingen in petto. 

Mijn rede vandaag bestaat uit 5 delen:  

‐ Ik zou het bij wijze van inleiding eerst met u willen hebben over mijn ambt. Wat me daarin 

bewogen heeft. Wat me dagdagelijks bezighoudt. Wat anders is dan voorheen. 

‐ Vervolgens schets ik voor u hoe de gouverneur een vertegenwoordiger is van de Oost‐Vlaamse 

overheden. Niet als ambassadeur, maar als echte partner in crime. Dat is, zeg maar, deel 1. 

‐ In deel 2 bekijk ik samen met u mijn rol van spelverdeler. Een rol waar de federale opdrachten met 

hun duidelijke invloed op het gemeentelijk beleid aan bod komen. De brandweer‐ en 

politiehervorming, en de gevangenissen om er maar enkele te noemen. 

‐ In het derde deel wil ik de kracht van samenwerken aantonen, en de opdracht als bruggenbouwer 

met een pak voorbeelden toelichten. 

‐ Het 4de en laatste deel brengt me ten slotte bij een thema dat we samen kunnen aanpakken. Hier 

ben ik de coach/onderzoeker en wens ik suggesties te doen. Maar ik wil hier ook graag advies vragen 

aan de Provincieraad en ik durf te hopen dat we daar samen de komende jaren aandacht voor zullen 

blijven hebben. 

 

Laten we van start gaan… 

 

 

 

 

 

  5

INLEIDING 

Een bewogen jaar Was het een bewogen jaar voor mij? Wel, het begin was dat alleszins.  

Mijn benoeming kreeg nogal wat politieke en media‐aandacht, maar in de geschiedenisboeken staan 

veel moeilijker gouverneursbenoemingen beschreven dan deze. Uiteindelijk bleef onze provincie ook 

niet één dag zonder gouverneur.  

De positieve gevolgen bleven niet uit. Nieuwe provinciegouverneurs worden niet meer puur politiek 

benoemd. Er komt een ambtelijke selectieprocedure en daarna een vuurproef voor het Vlaams 

Parlement, net zoals voor de Europese Commissarissen. Daarna vraagt de Vlaamse Regering 

eensluidend advies over haar kandidaat aan de federale regering. En ten slotte, niet minder 

belangrijk, worden de gouverneurs elk jaar uitgenodigd om hun jaarverslag voor te stellen aan het 

Vlaams Parlement. Een jaarverslag waarin ook de niet‐Vlaamse bevoegdheden aan bod mogen 

komen. 

Is dit belangrijk voor de Provincie? Vanzelfsprekend, want op die manier wordt het belang van de 

Provincie duidelijk in de kijker gezet. We laten als gouverneurs ook onrechtstreeks uw strategie, die 

van het provinciale beleid, in het parlement horen. 

Niet alleen mijn benoeming haalde uitgebreid de pers. Overweldigende media‐aandacht was er ook 

voor de treinramp in Wetteren en de windhoos in Oosterzele. Een zestigtal huizen was er zwaar 

beschadigd, zeven werden zelfs voorlopig onbewoonbaar verklaard. Bij Koninklijk Besluit werden de 

windhoos en rukwinden van die 5de februari trouwens als algemene ramp erkend. Dat betekent dat 

alle getroffenen uit Oosterzele nog tot 28 februari van dit jaar een schadedossier kunnen indienen.  

Met een echte crisis kreeg ik pas helemaal te maken op zaterdag 4 mei, om twee uur 's nachts. In 

Wetteren was een goederentrein ontspoord. Het ongeval gebeurde op spoorlijn 50, het traject van 

Brussel naar Gent. Uiteindelijk bleef het provinciaal rampenplan voor maar liefst 19 dagen 

afgekondigd. Een heftige episode, waar ik later nog op terugkom. 

Het ambt van gouverneur Mijn ervaringen tijdens dit eerste jaar hebben me ernstig doen nadenken over de positie en de rol 

van de gouverneur in het ganse overheidssysteem, vandaag en morgen. 

Ik confronteerde mijn hele omgeving daarmee: de gedeputeerden, onze griffier, burgemeesters en 

schepenen, directies van onze overheden en onze hulpdiensten, de man in de straat, mijn goede 

vrienden uit de cultuur, de economie, de sociaalmaatschappelijke sector, de politiek in binnen‐ en 

buitenland.  

Dat alles resulteerde in heel veel amicale en wijze raad. Het heeft me een informeel netwerk 

opgeleverd, dat ook de komende jaren mijn ondersteunend klankbord zal blijven. 

  6

Ondertussen is me duidelijk dat mijn uitgangspunt van de eerste dag overeind blijft: een gouverneur 

is een bruggenbouwer, anders is hij geen goed gouverneur. Hij bouwt die bruggen niet alleen tussen 

de lokale, provinciale, Vlaamse en federale bestuursniveaus. Ook met de administraties zijn hechtere 

samenwerkingsverbanden nodig.  

Zo bracht ik de Vlaamse buitendiensten in Oost‐Vlaanderen samen voor een verkennend gesprek. 

Daar bleek dat een aantal onder hen elkaar alleen kenden via e‐mail: elkaar rechtstreeks aanspreken 

bracht hen ook voor de job dichter bij mekaar. Beslissingen worden vlugger genomen en 

meningsverschillen worden gemakkelijker uit de weg geruimd: het was eenieders conclusie dat dit 

voor herhaling vatbaar was. 

Er is ook de brug tussen de overheden aan de ene kant en aan de andere kant de actiegroepen, 

brandweer‐ en politiekorpsen, onderwijsinstellingen, cultuur, milieu, armenorganisaties, 

ambassadeurs, binnen‐ en buitenlandse ondernemers. Ook die brug onderhoud ik graag.  

Maar vanzelfsprekend: mijn hoofdopdracht is duidelijk. Ik ben regeringscommissaris van zowel de 

federale als de Vlaamse overheid en voorzitter van de deputatie van onze provincie. Ik kom ook hier 

dadelijk op terug. 

Wat me ondertussen het meest verbaast, is het respect dat het ambt van gouverneur afdwingt bij de 

buitenwereld. Ik had het me op voorhand niet kunnen voorstellen. Dat is zonder twijfel te danken 

aan mijn voorgangers, ere‐gouverneurs Herman Balthazar en André Denys. Maar evengoed aan u 

allemaal, die samen met hen de Provincie op de kaart hebt gezet.  

Waar was ik aanwezig? Los van de werkbezoeken die de deputatie en de ambtenaren hebben 

afgelegd in het kader van de Ronde van Oost‐Vlaanderen, ben ik op een jaar tijd in meer dan de helft 

van de 65 gemeenten geweest, soms meerdere malen. Ik opende tentoonstellingen, reikte diploma’s 

en eretekens uit, woonde algemene vergaderingen bij, was aanwezig op herdenkingsplechtigheden, 

legde eerste stenen, liep nieuwe straten, pleinen en trage wegels in, enzovoort. In totaal hield ik 

tientallen toespraken. Gelukkig voor de aanwezigen, wellicht, waren ze niet allemaal zo lang als 

deze…  

In elk van die toespraken lichtte ik niet alleen het ambt van gouverneur toe. Ik heb ook telkens de rol 

van de Provincie geschetst en de enorme mogelijkheden ter ondersteuning die ons bestuur kan 

bieden. Dat is nodig: de burger is echt veel te weinig op de hoogte van de projecten waar u aan 

werkt. Ook daarom ‐ en uitsluitend daarom ‐ heb ik veel energie gestoken in een aantrekkelijke en 

toegankelijke website. Ook daarom heb ik een Facebook‐pagina gelanceerd. Ook daarom vindt u me 

op Twitter terug. 

De ambtswoning als Oost­Vlaamse ambassade Op 1 september ben ik met mijn gezin ingetrokken in de Oost‐Vlaamse ambassade aan de Vlasmarkt. 

Inderdaad: de Oost‐Vlaamse ambassade… Want het is effectief zo dat binnen‐ en buitenlandse 

ondernemers, diplomaten en andere niet‐Oost‐Vlamingen de ambtswoning zien als een ambassade 

voor de provincie Oost‐Vlaanderen. 

  7

Aan de ambtswoning ziet u de Oost‐Vlaamse vlag in al haar glorie wapperen. In de zomer zijn zelfs de 

kleuren van de bloemen aan de ramen zorgvuldig gekozen, in overeenstemming met de kleuren van 

de Oost‐Vlaamse vlag: groen, rood en wit. Verder hebben we er veel oog voor onze streekproducten. 

Een gebaar dat heel erg wordt geapprecieerd door het al dan niet internationaal bezoek. Het blijft 

trouwens mijn bedoeling om er zo veel mogelijk sleutelfiguren uit te nodigen. Sleutelfiguren die 

belangrijk zijn om onze Provincie en haar inwoners vooruit te helpen. Onze gedeputeerden weten 

dat zij ook van dit forum gebruik kunnen maken.  

De ambtswoning is een open huis. Hier kan enerzijds discreet onderhandeld worden. Maar anderzijds 

moet de Oost‐Vlaming er ook de kans krijgen om debatten, concerten, tentoonstellingen bij te 

wonen. Het is mijn overtuiging dat we de woning efficiënt moeten gebruiken, om mensen constant 

dichter bij elkaar te brengen.  

En ja, ik ga misschien niet meer als de muzikale, maar zeker wel als culturele gouverneur mijn 

komende vijf jaar afwerken.  

Een culturele gouverneur Bij mijn benoeming stelde men dat een gouverneur over voldoende draagvlak moet beschikken 

binnen en buiten de provincie. En dat hij over een netwerk moet beschikken om op terug te vallen. 

Wel, ik had een breed netwerk, met veel ondernemers, topambtenaren en politici. Dat netwerk heb 

ik op de koop toe in het voorbije jaar nog sterker kunnen uitbouwen. Cultuur is daarin mijn sleutel: Ik 

durf te stellen dat cultuur vele deuren opent. 

Spraakmakende studies hebben aangetoond dat kunst en cultuur direct en indirect een enorme 

dynamiek betekenen voor onze algemene ontwikkeling. Cultuur brengt ons samen. Zowel de 

Provincie als de Stad Gent plukken nu de vruchten van een jarenlang gestructureerd cultuurbeleid. 

We leven in een bruisende provincie, maar moeten ook weten hoe we op lange termijn deze groei en 

bloei onderbouwen.  

De Ronde van Oost­Vlaanderen In die optiek hebben de gedeputeerden, de provinciegriffier en ikzelf ervoor gekozen om een 

'culturele' Ronde van Oost‐Vlaanderen te organiseren. Een Ronde waarbij we op drie jaar tijd elk van 

de 65 Oost‐Vlaamse gemeenten bezoeken. Het is een uitgelezen moment om elk gemeentebestuur, 

zijn politici en ambtenaren te leren kennen, en hierbij nieuwe ontwikkelingen te ontdekken en te 

ondersteunen. Het is ook de ideale gelegenheid om te achterhalen welke hinderpalen en obstakels 

een efficiënt lokaal beleid in de weg staan.  

Tijdens deze werkbezoeken is het steevast de bedoeling om constructief in dialoog te treden en 

oplossingen of ideeën aan te reiken. Onze formule scoort ondertussen: de gemeenten die we reeds 

aandeden zijn unaniem lovend over de prima voorbereidingen en resultaten die geboekt worden, 

zowel door de gedeputeerden als door de provinciale, Vlaamse en federale ambtenaren die ons 

vergezellen.  

Met bijna anderhalf miljoen inwoners is het geen sinecure om in Oost‐Vlaanderen een forum te 

bieden waarop alle inwoners de kans krijgen het provinciebestuur te ontmoeten. Daarom is ervoor 

  8

gekozen om tijdens de Ronde telkens een cultureel evenement aan het werkbezoek te koppelen. Zo 

willen we ook de lokale bevolking de kans geven om de Ronde mee te beleven. De deputatie, onze 

ambtenaren: allen moeten we bereikbaar zijn voor elke inwoner van onze provincie, en dit is een 

mooie gelegenheid om de mensen te ontmoeten. Na elk cultureel evenement is er nog een 

ontmoeting met de bevolking bij een bijzonder streekdrankje en ‐hapje. Ook hier zien we dat cultuur 

een uitstekend bindmiddel is tussen inwoners en besturen. 

Bij deze werkbezoeken zetten zowel de gemeenten als de provincie thema's op de agenda: 

ruimtelijke ordening, milieu, cultuur, water, sociale projecten, de brandweerzones, 

veiligheidsinitiatieven, communicatie… En hoewel elke gemeente eigen specifieke agendapunten 

had, bleek telkens dat er een grote cohesie is met de provincie. Dat blijkt uit de grote vraag vanuit de 

gemeenten om (nog meer) samen te werken met de provinciale administratie. Ook hierop kom ik 

straks uitvoerig terug. 

En hiermee besluit ik ook deze inleiding…  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  9

DEEL 1 ‐ De Gouverneur als trotse vertegenwoordiger van de Provincie 

Blijde Intrede Op 16 oktober 2013 was er de Blijde Intrede van het Koningspaar in Oost‐Vlaanderen. Met de 

Deputatie legden we de nadruk op onze creativiteit. We hebben niet alleen de grote kanonnen 

bovengehaald, zoals het Lam Gods en de Sint‐Baafskathedraal, maar we hebben de koning en de 

koningin ook laten kennismaken met acht bijzondere Oost‐Vlamingen, stuk voor stuk uitblinkers in 

hun vak: Gudrun Cottenier van de bloemschikschool De Groene Verbeelding; Leen Van den Neste, 

bankier met een hart voor cultuur en sport; kunstenares Berlinde De Bruycker; lingerieontwerpster 

Murielle Scherre van La Fille d’O; Serge Platel van het Festival van Vlaanderen en het Lichtfestival; 

Dimitri Barbe van communicatiebureau Brand Senses; Peter Bouckaert van de Vlaamse Film 

Producenten Bond; en nieuwe mediagoeroe Peter Hinssen. 

 

Het koningspaar kreeg een voorstelling van twee monumenten van de hedendaagse architectuur. Na 

de kathedraal en het Lam Gods waren het zeer gepaste alternatieven: de Stadshal van architecten 

Paul Robbrecht en Hilde Daem; en De Krook, de schitterende bibliotheek van de toekomst, waarin 

naast de stad Gent ook de provincie Oost‐Vlaanderen investeert. 

Oost­Vlaanderen doet het goed 

Havenprovincie Oost­Vlaanderen Een havenbezoek was er tijdens de Blijde Intrede niet, maar ik wil vandaag wel uitgebreid stilstaan bij 

deze voor onze Provincie belangrijke activiteit. Met de Haven van Gent en de Waaslandhaven 

beschikt Oost‐Vlaanderen immers over het grootste havengebied van alle Belgische provincies. Beide 

zijn niet alleen van cruciaal belang voor de economische ontwikkeling maar ook voor de 

tewerkstelling in onze Provincie. 

De haven van Gent heeft een sterke industriële poot, wat haar tot een grote bron van toegevoegde 

waarde en tewerkstelling maakt. Met 65.000 directe en indirecte arbeidsplaatsen is de haven 

meteen goed voor 15% van de totale tewerkstelling in Oost‐Vlaanderen.  

Om de sterktes en zwaktes van economisch Oost‐Vlaanderen echt goed te kennen, heb ik het 

voorbije jaar samen met gedeputeerde Geert Versnick een vinger aan de pols gehouden bij de grote 

Oost‐Vlaamse werkgevers. 

Ik bracht werkbezoeken aan meerdere bedrijven, waaronder vanzelfsprekend Volvo en ArcelorMittal 

Gent. Ondertussen onderhouden we ook de relaties met de internationale directies, evenals met de 

vakbonden. En we mogen gerust stellen dat de internationale top van de betrokken bedrijven 

bijzonder tevreden is over de samenwerking met de vakbonden.  

Wat blijft dan de achillespees? Telkens kregen we dezelfde boodschap: de hoge loonlasten moeten 

  10

ergens gecompenseerd worden. Dat gebeurt onder andere via opleidingssubsidies. Toch vragen 

ondernemers op langere termijn meer structurele maatregelen, meer zekerheid over het partnership 

met de overheid. En ja, gelukkig maar, deze internationale ondernemers beseffen heel goed dat we 

praten over parels van bedrijven met topwerknemers! Voor hen zal ik graag mijn stille diplomatie 

verderzetten.  

De Waaslandhaven of de linkeroever van de haven van Antwerpen ligt grotendeels op Oost‐Vlaams 

grondgebied. Zij is verantwoordelijk voor de actuele groei van het havengebied, in het bijzonder de 

groei van de containertrafiek. Verwacht wordt dat in 2040 de helft van de globale goederentrafiek 

via de Linkeroever zal afgewikkeld worden. Ondertussen blijkt dat door de verhuis van de 

Mediterranean Shipping Company Belgium (MSC) van rechter‐ naar linkeroever, dat resultaat wel 

eens veel vlugger behaald zou kunnen worden. Ook hier neemt het belang voor de Oost‐Vlaamse 

tewerkstelling jaar na jaar toe. In 2012 bedroeg die al bijna 15.000 directe arbeidsplaatsen en een 

geschat aantal van ruim 20.000 indirecte arbeidsplaatsen. 

Ondanks de positieve vooruitzichten staan onze twee havens voor grote uitdagingen.  

Talrijke actoren zetten in op een verduurzaming van beide havens. Vervoer is een belangrijk thema. 

Ik weet dat de Schelde‐Seineverbinding een gevoelig dossier is: Gent wil eerst de nieuwe zeesluis 

gerealiseerd zien. Antwerpen ziet dit niet als een prioriteit en merkt dat dit ook een directe 

verbinding tussen Rotterdam en Parijs wordt. De Franse president Hollande zal mee door Martine 

Aubry, de burgemeester van Lille, overtuigd moeten worden. Nochtans kan dit voor onze provincie 

een cruciale verkeersader worden, één over het water dan. Ook hier voel ik dat een stille diplomatie 

de enige goede is. Voorlopig toch.  

Daarnaast wordt er ook werk gemaakt van de verbetering van de woonkwaliteit, zowel in de Gentse 

Kanaalzone als in het Waaslandgebied. Dat is trouwens nog iets waar ik straks graag op terugkom. 

Uitmuntende kennisregio Verder is Oost‐Vlaanderen een provincie 'waar kennis werkt' en waar kennis en technologie centraal 

staan.  

Oost‐Vlaanderen telt op zijn grondgebied een aantal top‐onderzoekscentra: het Vlaams Instituut 

voor Biotechnologie (VIB), iCubes, IMinds, het Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO), 

het onderzoekscentrum voor staal en nieuwe materialen OCAS, Centexbel ‐ het onderzoekscentrum 

voor innovatief textiel, Ghent Bio‐Energy Valley ‐ een cluster van onderzoek en bedrijvigheid in bio‐

energie, en ga zo maar verder. 

Meer dan 500 Oost‐Vlaamse bedrijven kunnen beschouwd worden als bedrijven die permanent aan 

Onderzoek en Ontwikkeling doen. Zij stellen ruim 52.000 mensen te werk. 

We moeten hen verder koesteren. Er mee voor instaan dat werken in onze provincie aangenaam én 

efficiënt is, en het nóg meer wordt.  

De Oost­Vlaamse economie is een veerkrachtige economie De provinciale economische studiedienst voerde in 2010 (dus na de financiële crisis van 2008‐2009) 

onderzoek naar de economische veerkracht van de verschillende Vlaamse provincies. Wat blijkt? 

  11

Oost‐Vlaanderen presteerde het best in 2010 en 2011. In 2012 nam onze provincie, na Antwerpen, 

een stevige tweede plaats in. Voor 2013 lezen we dat de Antwerpse haven een stevige groei krijgt, 

dankzij de investeringen van een Oost‐Vlaamse ondernemer: onze invloed wordt dus groter. 

Ik hoop dat ik mee aan die invloed kan helpen bouwen. Dat brengt me meteen bij het tweede deel 

van deze rede, waarin ik mijn rol als gouverneur onder de loep neem… 

                  

  12

DEEL 2 ‐ De gouverneur als spelverdeler Mijnheer de voorzitter, leden van de deputatie en heren en dames provincieraadsleden. 

U zult het me niet kwalijk nemen dat ik een apart hoofdstukje in dit deel aan Wetteren besteed. De 

Wetteraars hebben dit zeker en vast verdiend! Ik heb u reeds uitgebreid gerapporteerd direct na de 

ramp en wil u nog kort het verdere verloop toelichten. 

Het begon met een treinramp die – achteraf gebleken – kon worden onderverdeeld in drie sub‐

rampen. De provinciale rampenfase duurde in totaal 19 dagen. Er waren 1.979 geëvacueerde 

bewoners. Liefst 691 woningen werden ontruimd. De communicatiedienst van de provincie 

verspreidde 101 persberichten en organiseerde 21 persmomenten. Het telefooninformatiecentrum 

verwerkte tot 3.000 telefonische oproepen per dag. Hallucinante cijfers! 

Maar wat mij vooral is bijgebleven, is niet in cijfers uit te drukken. Wat mij vooral bijblijft, is het 

harde werk van velen. Het is de solidariteit onder de inwoners, maar ook onder de hulpverleners en 

alle leden van het crisisteam. Het zijn de unanieme beslissingen die we toen konden nemen, net 

omdat iedereen op de juiste golflengte zat, en het beste voorhad met de getroffenen. Het is de 

onuitputtelijke inzet van alle betrokken diensten. 

Noodscenario’s inoefenen Kunnen we leren uit het verleden? Ja. Maar kunnen we dergelijke rampen vermijden? Neen. Onze 

samenleving houdt nu eenmaal risico’s in. In Oost‐Vlaanderen hebben we 45 Seveso‐bedrijven. 

Daarnaast zijn er – zoals daarnet vermeld ‐ twee grote havengebieden, Gent en Waasland. Samen 

vormen onze havens het grootste havengebied van ons land, met hun eigen gevaren en uitdagingen. 

En dan spreek ik nog niet over Doel, de enige kerncentrale in Vlaanderen, of de rest van de industrie, 

de scholen, de rust‐ en verzorgingssector. De boodschap van vandaag is dat we moeten leren leven 

met een risicovolle omgeving.  

Ik ben ervan overtuigd dat we dergelijke noodscenario’s moeten blijven inoefenen. En dat doen we 

ook! We zijn het aan onze bevolking verschuldigd. Het is trouwens mijns inziens aangewezen om ook 

'echte' oefeningen te plannen, met 'echte' evacuaties. Alleen op die manier kunnen we ons 

voorbereiden op 'echte' rampen. 

Vinger aan de pols houden Is Wetteren ondertussen een afgesloten hoofdstuk? Helemaal niet. Eerst en vooral is de bevolking 

nog niet volledig terugbetaald. Maar dat niet alleen: ik merk dat het zeer moeilijk zal worden om alle 

hulpverleners te vergoeden. Het gaat jaren duren vooraleer de verzekeringsmaatschappijen – het zijn 

er 17 – overeen komen. De gemeenten die brandweerkorpsen hebben ingezet, moeten 

gecompenseerd worden door de verzekeringsmaatschappijen. Het gaat ook om heel wat 

privébedrijven: van firma’s die broodjes hebben geleverd tot de leveranciers van meettoestellen. Die 

mensen hebben allemaal meegeholpen maar mogen daarvoor niet gestraft worden. Het is mijn grote 

schrik om bij een volgende gelegenheid geen meettoestellen te krijgen omdat we ze nu niet hebben 

betaald. We moeten erover waken dat we dergelijke wantoestanden vermijden. 

  13

Om die reden werk ik met mijn collega’s Vlaamse gouverneurs aan een project om provinciale 

steunfondsen op te zetten. Vanuit die fondsen zouden de getroffenen veel vlugger kunnen uitbetaald 

worden. We bekijken ook de formule van de rampenfondsen opnieuw met de federale overheid.  

Evalueren en bijsturen Daarnaast wordt er nog steeds op grote schaal geëvalueerd. We hebben verschillende congressen 

achter de rug met “de lessen uit Wetteren” als thema. Elk van de 16 betrokken organisaties kan nu 

reeds bijsturen: de brandweer, de civiele bescherming, Infrabel, OVAM, Waterwegen en Zeekanaal, 

de Vlaamse Milieumaatschappij, defensie, het Rode Kruis en zovele anderen. 

Wij bij de provincie stuurden alvast bij in de communicatie. Zo bestaan er ondertussen akkoorden 

met TV Oost, AVS en Radio 2, om de boodschappen van het crisiscentrum rechtstreeks aan de 

bevolking te communiceren. 

Ook op federaal niveau wordt communicatie een belangrijk punt. Ze werken er nu aan B‐Alert, een 

systeem dat alle gemeenten moet toelaten om efficiënt via gsm en telefoon te communiceren, met 

elke inwoner in de gemeente.  

We blijven ondertussen ook de bevolking over elke evolutie informeren. Op de laatste ontmoeting 

waren nog steeds een 300‐tal Wetteraars aanwezig, dus voor hen doen we het. Ik wil meteen ook 

even stilstaan bij een pijnpunt dat nu nog steeds weegt. Tot op vandaag zijn er nog altijd 

medewerkers van het toenmalige crisiscentrum of telefooninformatiecentrum die moeite hebben 

om deze ramp achter zich te laten. Nog steeds kennen zij slapeloze nachten.  

Ook voor hen zal ik de komende vijf jaar aandacht blijven hebben voor de uitvoering van alle punten 

die de evaluatie ons uiteindelijk zal bijbrengen.  

En net de sterke band die ik heb mogen creëren met de veiligheidsdiensten in Wetteren, heeft me 

ertoe aangezet om heel vlug ook actief te gaan meewerken aan de hervorming van de brandweer en 

aan de versterking van de politiezones. 

Hervorming van de brandweer  Na de ramp in Gellingen in 2004 kwam de brandweerhervorming in een stroomversnelling. Het was – 

en is nog altijd ‐ de bedoeling om de organisatie van de hulpdiensten, die reeds meer dan 40 jaar oud 

is, aan te passen aan de risico’s en de behoeften van het begin van de 21ste eeuw. We evolueren 

immers naar een hoogtechnologische maatschappij met veranderende risico’s waarop de 

hulpdiensten voorbereid moeten zijn.  

De hervorming dient te gebeuren in functie van de burger. We moeten er te allen tijde voor zorgen 

dat de burger de snelste en meest adequate hulp krijgt. Dat betekent dat de interveniërende dienst 

dié hulpdienst moet zijn die als eerste ter plaatse kan zijn, met de nodige middelen… Nu is er nog 

vaak een dubbele uitruk omdat ook het territoriaal bevoegde korps ter plaatse wil komen. Vandaag 

zien we nog steeds dat gemeentelijke of provinciale grenzen de werking van de hulpdiensten 

beperken. Daar moeten we zo snel mogelijk een oplossing voor vinden.  

  14

Van prezones naar hulpverleningszones Om te beantwoorden aan de verplichtingen en aan de risico’s van de hedendaagse maatschappij, is 

beslist om de gemeentelijke diensten te verenigen in een grotere structuur – de zogenaamde 

hulpverleningszones. Die structuur moet het mogelijk maken om de beschikbare middelen te 

optimaliseren.  

In Oost‐Vlaanderen tellen we momenteel zes prezones: Meetjesland, Centrum, Waasland, Vlaamse 

Ardennen, Zuid‐Oost en Oost. Momenteel bevinden we ons in een overgangsfase in de hervorming. 

De zones hebben nu de vorm van operationele prezones met beperkte rechtspersoonlijkheid. Het is 

de bedoeling om zo snel mogelijk over te gaan tot zones met volledige rechtspersoonlijkheid. Ik hoop 

dat we dit tegen 1 januari 2015 kunnen realiseren.  

Jammer genoeg zien we hier een aantal knelpunten opduiken. Het eerste knelpunt is de financiering 

van de zones. Het is belangrijk en absoluut noodzakelijk dat de gemeenten binnen een zone 

samenwerken. Dat ze strategische keuzes maken om een akkoord te vinden voor wat betreft de 

verdeelsleutel van hun bijdrage aan die zone. Ten tweede is er de onzekerheid over de financiële 

consequenties die een zonale werking met zich meebrengt. Onzekerheid over bijvoorbeeld een 

zonale meldkamer, een personeelsdienst, een boekhouder, de bijbehorende ICT… En daarbovenop is 

er de onzekerheid over de federale subsidiëring. 

In de praktijk stellen we vast dat de zones zich ontwikkelen met verschillende snelheden. Dat heeft 

voor een groot stuk te maken met de al dan niet aanwezigheid van beroepspersoneel in de korpsen. 

Daarnaast is de eensgezindheid tussen de burgemeesters of de commandanten vaak een belangrijke 

factor.  

Oproep tot samenwerken en solidariteit Ik roep vandaag alle betrokkenen op om samen te werken. Enkel en alleen als we samenwerken en 

rekening houden met elkaar, zullen we goede resultaten boeken. Ik dring er bij alle gemeenten ook 

op aan om zonaal te denken in plaats van gemeentelijk. Om actief alle informatie over te maken aan 

de zone zodat deze haar taken kan uitvoeren met het oog op een efficiënte dienstverlening voor de 

burgers. 

We moeten ook eerlijk zijn: in feite moeten we streven naar minder zones. Sterkere zones. Mij lijkt 

op dit ogenblik een provincie met maximum vier zones een stuk efficiënter. Zo zijn de zones Oost en 

Meetjesland, elk met een kleine 170.000 inwoners en een totaal gebrek aan beroepsmensen, 

structuren waarin ik niet echt geloof. Ik heb hen dan ook voorgesteld om aan te leunen of te 

fusioneren met een grote zone. Men moet zelfs per gemeente durven te herbekijken tot welke zone 

men het best behoort. 

Zelfs de grote zones moeten durven te onderhandelen over een efficiëntere samenwerking: waarom 

bijvoorbeeld per zone een dispatching en oproepsysteem uitbouwen als die er al zijn in een andere 

zone? 

Ik herinner me de samenwerkingen tussen de vele korpsen in Oosterzele en vooral Wetteren: zonder 

de solidariteit van de grote korpsen uit Gent, Antwerpen en Brussel hadden we toen nergens 

gestaan. Met 45 Seveso‐bedrijven in onze provincie, twee havens en een pak autosnelwegen kunnen 

  15

en mogen we de professionalisering en dus de sterkere fusies en samenwerkingen niet uit de weg 

gaan. 

Fusie Politiezones Ook bij de politie is een reorganisatie aan de orde. In Oost‐Vlaanderen bestaan niet minder dan 29 

politiezones. Hiermee spant onze provincie de kroon: geen enkele andere provincie telt zoveel 

politiezones. Het zijn er gewoon té veel. 

Dames en heren, ook hier moet hét uitgangspunt zijn dat we streven naar een grotere efficiëntie in 

de dienstverlening aan de bevolking. Als we de politie hervormen moeten we mikken op zowel een 

verbetering van de basisdiensten zoals interventie, recherche en verkeer als een verbetering van de 

ondersteunende diensten.  

Bovendien heeft het concept 'Integrale Veiligheid' de jongste jaren algemeen ingang gevonden. De 

nood aan samenwerking tussen de veiligheidsdiensten (politie, brandweer, medische diensten) 

wordt op het terrein zeer sterk aangevoeld. De burgemeesters zijn het hoofd van de bestuurlijke 

politie in hun gemeente en daardoor ook verantwoordelijk voor de veiligheid. Zij beseffen beter dan 

wie ook dat intensieve samenwerking en coördinatie tussen de veiligheidsdiensten letterlijk van 

levensbelang is. 

De band van vertrouwen tussen burgemeesters en korpschefs onderling is een niet te onderschatten 

factor om dergelijke fusies te doen slagen. De voorbije maanden ontmoette ik bij dag en ook bij 

nacht openhartige korpschefs, die grif toegaven dat grotere structuren noodzakelijk zijn. 

Ondertussen behelpen ze zich prima. Aan solidariteit tussen die korpschefs is er gelukkig geen tekort. 

Toch roep ik alle betrokkenen op om die band van vertrouwen verder aan te halen en in dialoog te 

treden.  

Hoe heb ik verder nog samengewerkt met de politie? 

FIPA­acties In 2013 vonden verschillende Full Integrated Police Action (FIPA) acties plaats, vooral gericht op de 

bestrijding van misdrijven tegen eigendommen. Meer specifiek spreken we dan over homejacking, 

inbraken in woningen, autokraken enzovoort. Dergelijke acties zijn een efficiënt middel om de strijd 

aan te gaan met criminele bendes. Ze krijgen dan ook mijn volledige steun. Samen met procureur‐

generaal Harrewyn bezocht ik in november de controlepost in Nazareth‐Eke.  

Verkeersveilige Nacht In december organiseerden we al voor de 17de keer de Verkeersveilige Nacht. Doel van deze actie 

was de aandacht van de weggebruikers andermaal te vestigen op de reële pakkans tijdens de 

eindejaars‐ en nieuwjaarsperiode. In die optiek is het toch wel opvallend dat de media vooral 

aandacht hadden voor de vier minderjarigen die in de politiezone Berlare/Zele aan te hoge snelheid 

werden geflitst en van wie het voertuig vervolgens in de sloot belandde. Het echte doel van de actie 

kwam helaas veel minder in het nieuws. Onze media vormen nochtans een onmisbare schakel in de 

communicatie en sensibilisering van het grote publiek: zij moeten die verantwoordelijkheid ook 

opnemen. 

  16

ANPR­camera’s En dan is er nog de samenwerking over de Automatic Number Plate Recognition (ANPR)‐camera’s en 

het netwerk dat daarrond is opgebouwd. In navolging van de stuurgroep die Vlaams Minister Crevits 

in 2011 installeerde om de mogelijkheden van een vast ANPR‐netwerk in kaart te brengen, werd in 

2012 een Oost‐Vlaamse werkgroep camerabewaking opgericht. In deze werkgroep zitten 

vertegenwoordigers van de lokale en federale politie, het Communicatie‐ en Informatiecentrum 

Oost‐Vlaanderen, het Vlaams Agentschap Wegen en Verkeer, en de gerechtelijke overheid. Deze 

werkgroep is momenteel nog uniek in Vlaanderen. Zij kreeg de opdracht om na te gaan in welke 

mate de ANPR‐camera's in het geheel van de politietaken en in het bijzonder van de 

verkeersveiligheid en inbraakpreventie een meerwaarde kunnen bieden. Bijna twee jaar later is er 

een voorstel uitgewerkt voor de plaatsing van de camera's binnen onze provincie.  

Bezoek aan de gevangenissen op het grondgebied van Oost­Vlaanderen Eén van de voor mij althans onverwachte opdrachten als gouverneur was het bezoek aan alle 

gevangenissen in Oost‐Vlaanderen. Het Wetboek van Strafvordering verplicht immers de gouverneur 

minstens eens in het jaar alle huizen van arrest bij de hoven van assisen, alle gevangenissen en alle 

gevangenen van de provincie te bezoeken. 

In de loop van 2013 bezocht ik daarom als gouverneur van Oost‐Vlaanderen achtereenvolgens de 

gevangenissen van Dendermonde, Oudenaarde en Gent in aanwezigheid van de respectievelijke 

burgemeesters, de directeur veiligheid en de arrondissementscommissarissen. 

Gedreven directie en personeel Alvorens de problemen tegen het daglicht te houden zou ik willen starten met een positieve noot.  

Bij elk van de drie bezochte strafinstellingen hebben we telkens een zeer gemotiveerd directeur‐

inrichtingshoofd en zijn directieteam ontmoet. Zij moeten helaas roeien met de riemen die hun 

worden aangereikt en ze trachten de ter beschikking gestelde infrastructuur zo optimaal mogelijk te 

benutten. Dat gegeven, in combinatie met niet de meest eenvoudige populatie, maakt dat hun werk 

in elk geval een pluim verdient. 

Overbevolking Waar elke strafinstelling het meest mee af te rekenen heeft, is de overpopulatie. Alle 

strafinstellingen kampen duidelijk met een overbevolking. Dat blijkt niet alleen op papier, maar werd 

ook door ons ter plaatse vastgesteld. In Gent zijn cellen met drie gedetineerden vaak geen 

uitzondering maar de regel. In Dendermonde zitten momenteel zo'n 266 gedetineerden, daar waar 

de capaciteit 160 bedraagt. In Gent bedraagt de capaciteit 292 maar verblijven er gemiddeld 435 

mensen. In Oudenaarde hetzelfde probleem: capaciteit 120, effectief: 160. Geen cijfers dus om fier 

op te zijn… Op dat vlak zijn de nieuw te openen strafinstelling in Beveren en de nog te bouwen 

strafinstelling in Dendermonde meer dan nodig. 

 

  17

De toekomst brengt hoop Maar er is hoop. Er is niet alleen de nieuwe strafinstelling van Beveren ‐ de zogenaamde Poort van 

Beveren ‐ die de capaciteit met 300 plaatsen gevoelig zal doen stijgen. Die zal de druk op de reeds 

bestaande infrastructuren alvast verlichten. Daarnaast is er ook de nieuw te bouwen gevangenis in 

Dendermonde.  

Deze laatste kent, op zijn zachtst gezegd, een zeer moeilijke start. Om redenen die u ongetwijfeld 

kent, zal ik hier nu niet dieper op ingaan. Laat me alleen dit zeggen: deze gevangenis moet er komen. 

Ze is immers o zo belangrijk voor Oost‐Vlaanderen, niet in het minst voor de regio Dendermonde, 

nietwaar député Dauwe? 

Er is echter nog een pareltje. Misschien klinkt het vreemd om dit in deze context te zeggen maar als u 

het concept en de manier van werken ziet, zult u begrijpen waarom: Het Forensisch Psychiatrisch 

Centrum Gent. 

Op vandaag zitten meer dan 1.000 mensen die met het gerecht in aanraking zijn gekomen en die 

ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard, in een gewone gevangenis. Dat is een plaats waar ze niet 

thuishoren. Dat bleek ook tijdens mijn bezoeken. Het Psychiatrisch Forensisch Centrum Gent moet 

hieraan een oplossing bieden. Men zou het eigenlijk een ziekenhuis in een gevangenis kunnen 

noemen. 

Samenwerking Uit mijn bezoeken is boven alles gebleken dat een strafinstelling geen alleenstaande entiteit is. Ze 

wordt dan wel omgeven door hoge, ondoordringbaar muren. Ze wordt dan wel afgesloten met zware 

metalen deuren. Maar een strafinstelling heeft er alle belang bij om open te staan voor een goede 

samenwerking met andere actoren binnen onze samenleving.  

Gelukkig bleek in alle strafinstellingen dat die goede samenwerking er is, zowel met de 

brandweerkorpsen als de lokale politie. Dat is niet onbelangrijk in tijden van calamiteiten. Ook 

Vlaanderen en de provincie hebben in deze federale entiteit heel wat expertise binnen de muren 

gebracht. Denk daarbij aan het onderwijs, de VDAB, de (psycho)sociale hulpverlening, de 

bibliotheken… 

En over samenwerking gesproken: dat brengt me meteen bij het volgende deel van deze rede.  

     

  18

DEEL 3 – De gouverneur als bruggenbouwer en de kracht van samenwerken Ik citeer hier eerst even de visie van de deputatie bij het meerjarenplan 2014‐2019: "Als 

toekomstgerichte organisatie willen we in nauwe samenwerking met andere partners werken aan 

een innovatief, creatief en duurzaam Oost‐Vlaanderen". Wie kan daaraan weerstaan? 

Oost­Vlaanderen sterk door samenwerking Dames en heren, om kennis te valoriseren, is de zogenaamde triple helix meer en meer een conditio 

sine qua non. Die impliceert een samenwerking tussen drie werelden die voorheen als apart van 

elkaar werden beschouwd: de academische wereld, de industrie en de overheid. Men noemt deze 

ook wel de drie o's: onderzoek, onderneming en overheid. 

Veel initiatieven spelen daar op in. Ghent Bio Energy Valley, I‐Cleantech en Agrolink zijn daar enkele 

voorbeelden van. 

Om een regio of provincie aantrekkelijk te maken en te laten groeien, is een nog grotere mix nodig 

van spelers die samenwerken. In dat geval spreekt men van een Penta Helix model waar 

kennisinstellingen, ondernemers en overheden samenwerken met burgers en non‐profitorganisaties 

(de "stakeholders"). De rol van de overheid is vooral voorwaardenscheppend en ondersteunend. Ook 

daarvan hebben we mooie voorbeelden in onze provincie zoals het project Gentse Kanaalzone. 

Ten dienste van de lokale besturen Eerste gedeputeerde Vercamer zei het al toen hij de toekomst van het provinciaal niveau schetste. Ik 

citeer: “Zolang er 308 gemeenten bestaan in Vlaanderen, blijft de provincie een noodzakelijke 

partner voor de lokale besturen.” 

Uit de reeds afgelegde bezoeken in het kader van De Ronde van Oost‐Vlaanderen blijkt inderdaad dat 

de provinciale administratie een gewaardeerde en betrouwbare partner is voor de lokale besturen. 

De gemeenten doen voor veel zaken een beroep op de expertise en ervaring van onze mensen. Ik zal 

het herhalen tot elke Oost‐Vlaming zich ervan bewust is: de provinciale administratie heeft werkelijk 

fantastische experten die de gemeenten op veel domeinen bijstaan. Ruimtelijke ordening, cultuur, 

milieu, toerisme, energie, economie, financiën, logistiek, innovatie, onderwijs, sport, ICT, landbouw, 

mobiliteit, welzijn… Mevrouw Hilde Bruggeman, gedeputeerde bevoegd voor personeel, zal het graag 

horen. De griffier waarschijnlijk ook. 

Nu, ik had het over partnership. Over ondersteuning. 

Veel lokale besturen proberen door samenwerking met andere besturen hun bestuurskracht te 

verhogen. Op die manier proberen ze te voldoen aan de steeds hogere verwachtingen van hun 

  19

burgers, maar ook van de verschillende hogere overheden… Meer samenwerking tussen gemeenten 

is positief, het leidt in vele gevallen ook effectief tot een verhoogde bestuurskracht. Alleen kan dat 

ook ongewenste neveneffecten met zich meebrengen. Bijvoorbeeld wanneer men het overzicht 

verliest van de samenwerkingsinitiatieven waaraan de gemeente deelneemt.  

Het is dan ook de uitdaging om aan de ene kant de samenwerking tussen gemeenten te versterken 

en te ondersteunen, en aan de andere kant ervoor te zorgen dat die samenwerking gebeurt op een 

transparante, efficiënte en democratische wijze. 

Dat brengt ons tot één van de opdrachten waarmee ik onmiddellijk na mijn aanstelling kennis heb 

gemaakt: de 'Regioscreening'. 

Regioscreening Nadat ik op 1 februari 2013 was benoemd, waren de regiotafels voor mij de eerste echte gelegenheid 

om alle Oost‐Vlaamse besturen en het lokaal bestuurlijk landschap te leren kennen. Ook de 

uitdagingen waarvoor deze lokale besturen staan en de nood aan samenwerking omwille van deze 

uitdagingen, werden mij uit de doeken gedaan.  

De relatie tussen gemeenten onderling en met niet minder dan drie of soms vier overheden ‐ de 

federale, Vlaamse, provinciale en soms Europese overheid ‐ maakt het voor de lokale besturen niet 

eenvoudig om op korte termijn de juiste beslissingen te nemen. Laat staan dat ze makkelijk keuzes 

op lange termijn kunnen maken.  

Inventarisatie Het project 'gebiedsdekkende regioscreening' is al in 2011 opgestart, in uitvoering van één van de 

doorbraken die waren opgenomen in het witboek interne staatshervorming. In opdracht van minister 

Bourgeois, verantwoordelijk voor Binnenlands Bestuur, werden in de eerste fase van de 

regioscreening, de inventarisatie, de lokale samenwerkingsverbanden in kaart gebracht.  

Op dat moment bleek dat er in Oost‐Vlaanderen 585 overlegorganen tussen gemeenten zijn. Dat is 

heel veel. Té veel zelfs. Er waren tal van gemeenten die niet eens wisten dat ze deel uitmaakten van 

zoveel samenwerkingsverbanden. Dat zegt al iets. 

Uiteraard, er zijn verschillende soorten van samenwerking. Het gaat van kleinschalige 

samenwerkingsverbanden tot initiatieven waar bijna alle gemeenten van een provincie aan 

deelnemen. Sommige vormen van samenwerking dienen om informatie en expertise uit te wisselen 

terwijl andere net gericht zijn op het leveren van een concrete dienstverlening.  

Evaluatie Het startschot van de tweede fase, die van de evaluatie, werd in de provincie Oost‐Vlaanderen 

gegeven op 26 april 2013. Die dag ontving ik de gemeente‐ en OCMW‐secretarissen voor een 

toelichting over de werkwijze en over het verloop van de analysefase. Die dag werd ook het voorstel 

tot indeling in regiotafels voorgelegd en kregen de aanwezigen een vragenlijst mee ter voorbereiding 

daarvan. 

Intussen is al heel wat werk verzet binnen dit project. Bij het bepalen van de samenstelling van de 

verschillende regiotafels opteerde ik, na toetsing met de gemeentebesturen, voor een indeling die 

  20

het nauwst aansluit bij de bestaande toeristische regio’s. Het voordeel van deze indeling is dat de 

toeristische regio’s bekend zijn en vertrouwd aanvoelen bij de lokale besturen. Zo kwamen we tot vijf 

regio's: het Meetjesland, het Waasland, de Vlaamse Ardennen, de Denderstreek en Kanaal Gent‐

Terneuzen (de Leiestreek). 

In nog kleinere verbanden voel je een sterke samenhang die je verder kan accentueren door cultuur, 

sport en toerisme te promoten. Binnen de vereenvoudiging van structuren zie ik cultuur en toerisme 

nog méér samenwerken. Breng de vele kleine cultuurorganisaties samen met erfgoed, levende 

cultuur, vrije tijd en toerisme in één structuur voor verschillende gemeenten en je zult volgens mij 

zien dat het geheel nog veel beter werkt. 

Tijdens de regiotafels voelde ik aan dat alle besturen het project positief genegen zijn. Dat ze zich 

bewust zijn van de voordelen en van de nood aan efficiëntere samenwerkingsverbanden. Het is 

opvallend dat de persoonlijke contacten rond de tafel tussen burgemeesters, OCMW‐voorzitters en 

secretarissen de voorbije maanden nieuwe samenwerkingen tot stand hebben gebracht. Het is nu 

nog even wachten of dit onderling vertrouwen er ook toe zal leiden dat een aantal overbodige 

structuren zullen verdwijnen.  

Ik neem me alvast voor om het regiogevoel verder aan te zwengelen, door burgemeestersoverleg 

met elk van de regio's in Oost‐Vlaanderen te houden en door daarover terug te koppelen op de 

Staten‐Generaal over lokale samenwerking. Maar het initiatief moet wel van de lokale besturen zelf 

komen. Zo kunnen zij steeds om ondersteuning vragen bij trajecten die ze zelf wensen op te zetten, 

in opvolging van de conclusies van de evaluatiefase.  

Actie! In 2014 start de derde en laatste fase van het project. Ik ben ervan overtuigd dat ook de lokale 

besturen hoopvol kijken naar de centrale overheden om hun gebiedsindelingen beter op elkaar af te 

stemmen. Een goede begeleiding en coördinatie tijdens die derde fase, met een niet‐aflatende 

aandacht voor het bottom‐up principe, is dan ook cruciaal. Alleen zo kunnen we de omslag maken 

van een collectief bewustzijn over efficiëntere samenwerkingen naar effectief efficiëntere 

samenwerkingsverbanden.  

Echte samenwerkingsverbanden Het afgelopen jaar heb ik heel wat dossiers op mijn bureau gekregen. Het viel me op dat er in veel 

dossiers al goed wordt samengewerkt, over de bestuursniveaus heen. U zult begrijpen dat ik er 

enkele bijzonder koester, ook deze die al zijn geïntroduceerd door mijn voorganger. Het was voor mij 

het voorbije jaar een welgemeend genoegen een aantal heel mooie projecten van André Denys te 

mogen verderzetten.  

Als gouverneur voel ik me in veel dossiers een bruggenbouwer. Soms zelfs letterlijk: kijk maar naar de 

mooie parkbosbruggen die op stapel staan. Ik voel me ook een coach. Iemand die ervoor zorgt dat 

alle neuzen in dezelfde richting wijzen. Ik zie het als mijn taak om conflicten aan te pakken, te 

ontmijnen en bij te sturen waar nodig. En ik doe dat graag in alle stilte, liefst heel discreet dus.  

Ik kan u trouwens meedelen dat ik over die meer dan 11 maanden in geen enkele vergadering 

iemand over de schreef heb weten gaan. Nooit is er geroepen; altijd kwamen we tot een consensus. 

  21

Uiteraard: wat niet was, kan nog komen natuurlijk. Maar de positieve sfeer van de voorbije tijd neem 

ik met plezier mee naar de toekomst! 

Ik bespreek hier vandaag graag enkele van de projecten waarop ik me heb mogen toeleggen en die 

waarschijnlijk voor de vele nieuwe provincieraadsleden nog geheel of gedeeltelijk onbekende 

materie vormen. 

Het Parkbos Laat mij beginnen met het Parkbos: een lang uitgestrekt gebied, van De Pinte over Sint‐Martens‐

Latem tot in Gent. Het stadsbos van 300 hectare maakt deel uit van een groter project: een 1.200 

hectare groot stedelijk landschapspark. Hiermee is het zelfs het grootste stadsbosproject van heel 

Vlaanderen! 

Het Parkbos is van prioritair belang voor de provincie Oost‐Vlaanderen. We werken met man en 

macht aan projecten om de Oost‐Vlaming rustplekken te bieden, ruimte om elkaar te ontmoeten. Dit 

is er één van. 

Samenwerking en overleg Ook bij de realisatie van het Parkbos zijn samenwerking en overleg sleutelwoorden. We zoeken 

samenwerkingen met de lokale actoren, gaande van buurtbewoners en landbouwers tot 

verenigingen en eigenaars. Via overleg komen we tot haalbare oplossingen, zonder de 

einddoelstelling van het project uit het oog te verliezen.  

De zes partners (Stad Gent, gemeente De Pinte, gemeente Sint‐Martens‐Latem, provincie Oost‐

Vlaanderen, Agentschap voor Natuur en Bos en Vlaamse Landmaatschappij) werken op een efficiënte 

en vlotte manier samen. Ik heb met plezier vastgesteld dat er respect is voor ieders eigenheid, en dat 

iedereen streeft naar eenzelfde doelstelling. Ook andere partners (overheid en andere) worden 

trouwens actief in dit project betrokken.  

Momenteel werken we rond een zestal thema’s: verwerving van de gronden, inrichting en recreatie, 

landbouw, mobiliteit, communicatie en beheer. Ik geef graag de belangrijkste realisaties en 

vooruitzichten mee. 

Belangrijkste realisaties en vooruitzichten Van de bijna 360 hectare te verwerven gronden is er eind 2013 ongeveer 190 hectare ook effectief 

verworven. In 2014 zullen we – weliswaar met een jaar vertraging ‐ een belangrijk deel van het 

wandelnetwerk realiseren.  

Landbouwers zullen via een plattelandsproject gestimuleerd worden om actief mee te werken aan 

het landschapsbeheer van het Parkbos. Zo krijgen ze via een projectoproep voor duurzame projecten 

ook de kans om met hun bedrijfsvoering in te spelen op het Parkbosproject. De Provincie Oost‐

Vlaanderen voorziet zelf begeleiding voor kleinschalige, duurzame projecten. 

Met de komst van de Parkbosbruggen en de herinrichting van de Oude Spoorweg in 2015 krijgen het 

Parkbos en natuurlijk De Pinte, Sint‐Martens‐Latem en de rand van Gent een verkeersveilige 

verbinding met Gent en omgekeerd. De nieuwe Parkbosbruggen zullen trouwens bijzonder mooie 

architecturale bakens vormen voor het zuiden van Gent. 

  22

Het spreekt voor zich dat de realisatie van dit omvangrijke gebied een werk van lange adem is. De 

realisatiehorizon is 2018‐2020.  

Dames en heren, 2014 wordt een belangrijk jaar voor het Parkbos. Naast heel wat werken op het 

terrein, bereiden we ook een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor. Die moet niet enkel 

duidelijkheid geven over de projectcoördinatie tijdens de verdere realisatie van het Parkbos. Deze 

overeenkomst geeft ook inzicht in het verdere beheer en de ontwikkeling van het Parkbos ná de 

realisatie. We kunnen hierin een voorbeeld voor andere projecten in Vlaanderen zijn. 

Project Gentse Kanaalzone – een veld met veel tevreden spelers De Gentse Kanaalzone, dan. Deze zone is een veld vol spelers. Er zijn zo'n 300 bedrijven en hun 

bedrijvenvereniging. Er is het Havenbedrijf, de uitbater van het havengebied. Er is de stad Gent en er 

zijn de gemeenten Evergem en Zelzate. Er is de Vlaamse overheid met tal van instanties. We mogen 

ook de omwonenden niet vergeten. Rondom de Gentse haven wonen zo'n 30.000 mensen. Er zijn 

landbouwers en landbouworganisaties, natuur‐ en milieuverenigingen en vakbonden.���� 

Maar de wil om samen te werken is er. Met het provinciebestuur en mezelf als gids werken deze 

spelers intens samen onder de noemer ‘Project Gentse Kanaalzone’. Al 20 jaar lang. En ook voor de 

komende periode is het engagement tot samenwerking gegeven. De partners van het Project Gentse 

Kanaalzone gaven hun goedkeuring aan een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor de periode 

2014‐2019. 

Als voorzitter van de stuurgroep van het Project Gentse Kanaalzone wil ik in de komende periode het 

verkregen evenwicht tussen verdere economische ontwikkeling en leefbaarheid van de kanaaldorpen 

behouden en uitwerken. Dat doen we door tal van projecten. Ik geef een aantal voorbeelden: 

De aanleg van koppelingsgebieden rond de kanaaldorpen in Gent, Evergem en Zelzate In 2014 start de aanleg van de koppelingsgebieden rondom het Kluizendok. Dat verheugt mij enorm, 

want de bewoners van de dorpen Rieme en Doornzele wachten al lang op een goede buffering 

tussen het 400 hectaren grote Kluizendok en hun woningen. In deze koppelingsgebieden komt niet 

alleen bos. Er is ook ruimte voor wandel‐ en fietspaden, zitbanken en infoborden. Deze gebieden zijn 

immers niet enkel als buffergebied bedoeld maar ook als aangename groene zones waar bewoners 

kunnen vertoeven. De provincie neemt in deze zones een groot deel van de financiering van de 

fietspaden voor haar rekening, waarvoor dank.  

Het voorbereiden van de bouw van een nieuwe grote zeesluis in Terneuzen Een tweede voorbeeld van de daarnet vermelde projecten is het sluizencomplex bij Terneuzen. Dit 

complex is dé toegangspoort naar de havens van Gent en Terneuzen, en is natuurlijk cruciaal voor 

het fameuze Europese Schelde‐Seineproject. Het projectteam Grote Zeesluis Kanaal Gent‐Terneuzen 

van de Vlaams‐Nederlandse Schelde Commissie is druk bezig met de voorbereidingen van een 

nieuwe, grote zeesluis in het huidige sluizencomplex. Het project bevindt zich tot 2015 in de 

planuitwerkingsfase. Na het politieke besluit en de aanleg kan in 2021 het eerste schip door de grote 

zeesluis varen.  

  23

Een grote zeesluis biedt volop kansen. Grote zeeschepen vinden straks gemakkelijk hun weg naar de 

havens van Gent en Terneuzen en naar de binnenvaart van Rotterdam. In Oost‐Vlaanderen loopt dit 

traject via de Leie en de Ringvaart rond Gent naar het kanaal Gent‐Terneuzen. Dat leidt ongetwijfeld 

tot nieuwe economische activiteiten in onze regio! Er is het behoud en de groei van 

werkgelegenheid. En dan hebben we het nog niet over het effect op het milieu en de mobiliteit die 

deze nieuwe faciliteiten voor de binnenvaart kunnen betekenen. Kortom, met deze sluis is een heel 

groot deel van onze provincie klaar voor de toekomst. 

Het verbeteren van de weginfrastructuur in de kanaalzone Voorbeeld nummer drie: de ombouw van de R4‐oost en de R4‐west in de Gentse kanaalzone. Die is 

op dit moment volop aan de gang. Tot voor kort werd jaarlijks één knooppunt op de R4‐oost of de 

R4‐west aangepast met als doel beide 'armen' van de R4 volledig vrij te maken van 

kruispuntengeregelde knooppunten. Eind vorig jaar echter besliste de Vlaamse regering om de 

resterende knooppunten via een publiek‐private samenwerking versneld aan te leggen. Op een 

ander spoor wordt gewerkt aan een fietsbeleidsplan voor de kanaalzone. Hier zijn de initiatiefnemers 

het Project Gentse Kanaalzone en de dienst mobiliteit van de Provincie. Dit plan moet duidelijk 

maken welke ingrepen nodig zijn om van de kanaalzone een goed bereikbare werkplek per fiets te 

maken. 

Het verbeteren van de leefbaarheid van Zelzate Vierde voorbeeld: via een aantal initiatieven binnen het Project Gentse Kanaalzone willen we de 

leefbaarheid in Zelzate drastisch verbeteren. Het omvangrijkste is het project van de Zonneberg. Dit 

project verandert de gipsberg en zijn omgeving radicaal. De gipsberg in Zelzate is reeds grotendeels 

afgedekt en is in november in gebruik genomen als grootste zonnepanelenpark van de Benelux. De 

oude Kuhlmannterreinen worden gesaneerd en herontwikkeld als nieuwe bedrijventerreinen. Via het 

Europees Project Grenzeloze Kanaalzone worden ook middelen gegenereerd voor het plaatsen van 

een digitale vrachtwagensluis in Zelzate in het voorjaar van 2014. Samen met de heraanleg van de 

doortocht door de kern van Zelzate en een aantal andere ingrepen zal dit de kern van Zelzate 

aanzienlijk leefbaarder maken.������ 

Naar een duurzame energieproductie in de kanaalzone Vijfde en laatste voorbeeld… Al meer dan 100 jaar is de Gentse haven een energiehaven. Sinds een 

tiental jaar is de haven goed op koers om ook een duurzame energiehaven te worden. Cijfers uit 

2012 tonen aan dat slechts 357 van de 1000 megawatt van het totale elektrisch geïnstalleerd 

vermogen van de haven draait op fossiele brandstoffen! In de toekomst zal het aandeel van fossiele 

brandstoffen nog kleiner worden. Bedrijven in de kanaalzone doen volop inspanningen om te 

investeren in warmtekrachtkoppelingsinstallaties. Ook zonne‐ en windenergie zijn aan een flinke 

opmars bezig, zoals bij het zonet genoemde project van de Zonneberg.��� 

Ondertussen heeft mijn Nederlandse collega Han Polman, commissaris van de Koning in Zeeland, 

samen met Zeeland Seaports laten weten graag te willen aansluiten bij het Project Gentse 

Kanaalzone. Het kan eigenlijk alleen maar vreemd overkomen dat we voor de Waaslandhaven nog 

niet van start zijn gegaan met een gelijkaardig project. En waarom dit dan niet ineens opentrekken 

tot het E34‐project, waarrond zowel de havens van Zeebrugge, Gent, Zeeland en Waasland graag 

willen samenwerken?  

  24

Gebiedsgericht strategisch project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' Na de projecten Parkbos en Gentse Kanaalzone, wil ik ook even de schijnwerper richten op het 

gebiedsgericht strategisch project ‘Landschap van Ermbald tot Kravaalbos’. In dit 

provinciegrensoverschrijdend project is een uitgelezen rol weggelegd voor een neutrale regisseur. En 

net daar is het gouverneursambt erg geschikt voor. 

Na een eerder aarzelende opstart, is het nu tijd voor een definitieve oriëntatie van het project. 

Tijdens de startperiode hebben de spelers (gemeenten, maar ook organisaties uit het middenveld) 

elkaars gevoeligheden leren kennen. Toegegeven: dat heeft soms tot spanningen geleid. Hieruit 

willen we de komende projectperiode leren. De hoofdspelers in het gebied – landbouw en natuur – 

zullen nu meer moeten inzetten op netwerkvorming en minder op concurrentie.  

Drongengoed, het grootste aaneengesloten bosgebied van Oost­Vlaanderen Een andere groene long in de provincie is het Landschapspark Drongengoed. Het is zelfs het grootste 

aaneengesloten bosgebied van Oost‐Vlaanderen. En rond dat ruimere landschapspark is heel wat in 

ontwikkeling. 

Het Landschapspark Drongengoed bestaat uit het Drongengoedbos, het Maldegemveld, het 

omringende waardevolle landbouwlandschap en de dorpskernen Kleit, Ursel en Knesselare.  

Gezien de vele landschappelijke, ecologische en culturele troeven, heeft het gebied werkelijk alles 

om uit te groeien tot een belangrijke toeristische trekpleister. 

In sommige gevallen is de provincie er trekker, bijvoorbeeld op het vlak van waterberging en 

landschappelijke ontwikkeling, in het kader van het project Gestroomlijnd Landschap. In andere 

gevallen is de provincie niet rechtstreeks betrokken, maar houdt ze wel stevig een vinger aan de pols, 

bijvoorbeeld door een cofinanciering in het kader van Europese projecten. 

Het is duidelijk dat Drongengoed een kansrijk gebied is met heel wat initiatieven die nog verder 

kunnen worden gestroomlijnd en versterkt. 

Globaal gezien moeten we echter verder durven te denken: dit gebied tussen Eeklo en Maldegem, 

met een sterke link naar West‐Vlaanderen, kan op vele vlakken een bijzondere dynamiek voor de 

hele regio bieden. Ook Westtoer zou hier een sterke partner kunnen zijn. Daarom zou ik heel graag 

ook hier een even dynamisch plan tot stand willen zien komen zoals we dat nu kennen voor het 

Parkbos en het Project Gentse Kanaalzone. 

Bekkenbesturen Van het bos stappen we – figuurlijk – even tot aan het water… Het beheer van waterlopen en de 

uitbouw van natuurverbindingen zijn twee kerntaken van het provinciebestuur. Gedeputeerde 

Hertog, bevoegd voor het waterbeleid van de provincie, zal hier zeker mee akkoord gaan. Als 

  25

voorzitter of covoorzitter van de vijf bekkenbesturen die Oost‐Vlaanderen rijk is, ben ik nauw 

betrokken bij het integraal waterbeleid. Daarnaast ben ik ook belast met het overleg en de 

samenwerking met de besturen van naburige landen en gewesten, en de provincies West‐

Vlaanderen, Vlaams‐Brabant en Antwerpen.  

Ik moet toegeven dat het voor mij de moeilijkste en meest ingewikkelde materie is waarmee ik te 

maken heb, maar wel een broodnodige. De dossiers zijn bijzonder complex, vaak zeer technisch van 

aard, met meerdere op elkaar inwerkende planprocessen. Er is ook de complexiteit van de 

regelgeving, zowel Vlaams als Europees. En er is de grote hoeveelheid van betrokken partijen: 

gemeenten, provincies, polders en wateringen, Vlaamse Milieumaatschappij, Waterwegen en 

Zeekanaal, Agentschap Natuur en Bos, enzovoort. Het is maar goed dat ik op jonge, dynamische 

coördinatoren mag rekenen, geruggesteund door onze provinciale en Vlaamse diensten.  

Dames en heren, ik stel vast dat onze watersystemen uit balans zijn. Dat er nood is aan een integraal 

en geïntegreerd waterbeleid. Met integraal bedoel ik een waterbeleid dat allesomvattend is, volledig, 

waarin alle aspecten van het watersysteem bekeken worden, over bestuurlijke, administratieve én 

sectorale grenzen heen. Geïntegreerd wil zeggen dat er in afstemming tussen alle betrokkenen 

gestreefd wordt naar een gezond watersysteem en een betere hoogwaterbescherming. 

Samenwerken is opnieuw de enige sleutel tot succes!  

In mijn eerste werkjaar als gouverneur moest ik gelukkig nog niet als 'crisismanager' bij een 

overstromingsramp optreden. Maar de coördinatie van en de vlotte samenwerking met de 

gemeenten bij de storm en het springtij in december 2013 waren alvast een mooie voorproef. 

Overleg tussen de betrokken beleidsdomeinen is noodzakelijk: Leefmilieu, Natuur en Energie; 

Mobiliteit en Openbare Werken; Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed; 

Landbouw en Visserij; Economie, Wetenschap en Innovatie. Dat overleg krijgt daarom een 

belangrijke plaats in de schoot van de bekkenstructuren. 

Ook de bevolking krijgt een stem in de aanpak van de waterproblemen. Het integraal waterbeleid 

geeft daarom volop aandacht aan communicatie en publieke inspraak. Het moedigt actieve 

participatie aan. Tijdens de opmaak van de waterbeheerplannen krijgen alle betrokken partijen 

(overheden, belanghebbenden en gebruikers) de kans hun zeg te doen. Zo wordt kennis, die 

verspreid is bij verschillende instanties en individuen, optimaal benut. De bedoeling ervan is te 

komen tot een plan dat op de medewerking kan rekenen van zoveel mogelijk betrokkenen. 

Profondo Iets anders waar ik momenteel intensief mee bezig ben, samen met gedeputeerde Peter Hertog en 

de deputatie, is de fusie van de Provinciale Brandweerschool (PBO), de Oost‐Vlaamse 

PolitieAcademie (OPAC), de Medische School Oost‐Vlaanderen (MEDOV) en de Oost‐Vlaamse 

bestuursacademie (OBAC). De integratie van deze nieuwe structuur binnen de Provincie, is het 

uiteindelijke doel. 

Van bij de eerste gezamenlijke vergadering met alle betrokkenen, verliepen de gesprekken in een 

bijzonder constructieve sfeer. Een SWOT‐analyse maakte al vlug duidelijk dat een doorgedreven 

samenwerking vooral voordelen biedt.  

  26

Door samen te werken zien we bijvoorbeeld dat een grotere operationele efficiëntie werkelijkheid 

wordt. De fusie zal sowieso ook leiden tot meer professionaliteit, financiële stabiliteit en een 

eenduidige omkadering van het personeel en de docenten.  

De deputatie is ons hierin dan ook gevolgd door op 19 december 2013 haar principiële goedkeuring 

te geven om de 3 aparte VZW’s op te nemen binnen een entiteit van het provinciebestuur Oost‐

Vlaanderen. OBAC, die al ressorteerde onder de huidige directie Onderwijs en Vorming, komt 

eveneens onder deze nieuwe entiteit die voorlopig de naam “PROFONDO” meekrijgt. 

Mijn opdracht als internationaal bruggenbouwer Ben ik het voorbije jaar ook buiten de grenzen van onze provincie geweest? Absoluut. Zij het niet al 

te vaak en niet al te lang… 

Gedeputeerde Versnick was duidelijk bij onze eerste ontmoeting: “Als de prins meegaat op 

handelsmissie, moet jij niet mee.” En gelijk heeft hij. Tot nu toe heb ik eerder toevallig een 

handelsmissie naar Sint‐Petersburg geleid, en ik was er niet eens langer dan een dikke 24 uur. 

De missie was opgezet door de provincie, de UGent en het Havenbedrijf. Bedoeling was om de 

bestaande relaties met Sint‐Petersburg en Rusland, de tweede handelspartner van de Gentse haven 

en ook actief in de Waaslandhaven, verder te versterken.  

In Sint‐Petersburg heb ik de gouverneurs van enerzijds Sint‐Petersburg en anderzijds de Oblast (= 

bestuurlijke regio/provincie binnen Russische Federatie) ontmoet. En geloof het of niet, maar ook bij 

deze ontmoetingen opende cultuur de belangrijke poort naar verdere, intensievere samenwerking. 

Sint‐Petersburg is niet alleen de culturele hoofdstad van Rusland. Het is met 342 bruggen over 

kanalen en rivieren in de binnenstad, naarstig op zoek naar een evenement op en aan het water. De 

gouverneur had van ODeGand gehoord, een van de vele succesvolle projecten van het Festival van 

Vlaanderen. Hij vroeg me om meer uitleg, en was meteen verkocht! Het is nu de bedoeling om 

verdere kennis uit te wisselen. Een projectteam van ginder komt naar hier de nodige knowhow 

opdoen. Vervolgens zullen we ook een team naar daar sturen om de lokale organisatoren op weg te 

zetten. Daaropvolgend verwachten we een brede missie, die zowel economische als 

wetenschappelijke en culturele doelstellingen zal hebben voor september van dit jaar.  

Samen met de deputatie ben ik ook de bezoeken van buitenlandse ambassadeurs gaan 

professionaliseren. Onze verschillende diensten bereiden samen met Flanders Investment and Trade 

elk bezoek minutieus voor. Op die manier weten we heel goed welke opportuniteiten er voor hen en 

voor ons in zitten. Weten we met welke universiteiten, hogescholen, bedrijven en 

overheidsstructuren er reeds banden bestaan. Elk bezoek wordt opgevolgd, en neem van mij aan dat 

we bijna altijd beter voorbereid aan de onderhandelingstafel zitten dan onze gasten. 

Ik beschouw het ook als mijn opdracht onze provincie over heel Vlaanderen en in Brussel te 

vertegenwoordigen. Bij Voka Antwerpen‐Waasland zien de Waaslanders mij alvast graag komen. 

Maar ook in Brussel ben ik zoveel mogelijk aanwezig: op congressen, bij ambassadeurs, tijdens 

Europese meetings, enzovoort. 

  27

DEEL 4 – Aandacht voor eenoudergezinnen, ook vanuit de provincie Dames en heren. 

Dan zijn we ten slotte aanbeland bij het vierde en laatste deel van deze rede. ‘Eindelijk.’ Ik zie het 

sommigen zó denken…  

Ik heb besloten de komende jaren één welbepaald thema verder uit te spitten en me er ook voor in 

te zetten. Ik vraag graag uw aandacht voor de eenoudergezinnen.  

Laat me eerst even uitleggen waarom ik de spot wil richten op eenoudergezinnen. Om te beginnen 

omdat hun aantal jaar na jaar stijgt. Wist u dat het globale aantal eenoudergezinnen in de periode 

1990‐2007 met maar liefst 40% is toegenomen? Vergeten we verder ook niet dat deze groeiende 

gezinsvorm als ‘categorie’ jammer genoeg al te vaak tussen de spreekwoordelijke plooien valt en 

helaas te vaak in de kansarmoede terechtkomt… 

Opvallende cijfers Vooraleer ik mijn pleidooi verder zet, bezorg ik u graag wat cijfermateriaal met betrekking tot deze 

problematiek. Klinkende cijfers. Frappante cijfers. Cijfers die u hopelijk zullen doen nadenken… 

In 2013 woonden meer dan 40.000 of een kleine 13% van alle kinderen in Oost‐Vlaanderen in een 

eenoudergezin. Hun aantal blijft stijgen over de jaren. In 2000 was dit bijvoorbeeld nog 10%. 

De groep eenoudergezinnen in Oost‐Vlaanderen bestaat voor 82% uit moeders met kinderen en voor 

18% uit vaders met kinderen… 

Er zijn dus frappante verschillen in aantallen alleenstaande vaders (met kinderen) en moeders (met 

kinderen). Verder zien we dat het aantal alleenstaande moeders een hoogtepunt bereikt in de 

categorie 40‐44 jaar, en daarna gestaag afneemt. De piek bij alleenstaande vaders laat nog enkele 

jaren op zich wachten, en wordt bereikt tussen 45 en 55 jaar. 

Kenmerken Anders gezegd: de groep eenoudergezinnen is allesbehalve homogeen, en er zijn grote verschillen 

tussen alleenstaande vaders en alleenstaande moeders te noteren.  

Alleenstaande moeders hebben doorgaans ook meer kinderen ten laste dan alleenstaande vaders. 

Traditioneel hebben alleenstaande moeders bovendien jongere kinderen ten laste dan alleenstaande 

vaders.  

Terwijl kinderen vooral bij een alleenstaande moeder terechtkomen na een feitelijke scheiding of 

echtscheiding, zien we dat de kinderen bij een alleenstaande vader vaak terechtkomen na ziekte of 

  28

overlijden van de partner. Een rechtstreeks gevolg is dat alleenstaande vaders minder vaak 

alimentatie genieten dan alleenstaande moeders, wanneer zij zich over de kinderen ontfermen. De 

keerzijde van de medaille is dat alleenstaande vaders meestal op meer steun en hulp van familie en 

omgeving kunnen rekenen dan moeders. De zorgrol komt traditioneel toe aan de moeder. Een 

alleenstaande vader wordt als onnatuurlijk én heroïsch ervaren. 

Helaas bestaat er een negatieve correlatie tussen alleenstaand ouderschap en de sociaaleconomisch 

achtergestelde groepen. Vrouwen uit een lagere sociale klasse hebben meer kans dan vrouwen uit 

de midden‐ of hogere klassen om alleenstaande moeder te worden. Dat blijkt nog meer het geval te 

zijn voor vrouwen die nooit gehuwd zijn.  

De socio‐economische is uiteraard niet de enige verklarende factor, en moet gezien worden naast 

etniciteit, locatie, cultuur…  

De gevolgen Ik wil hier meteen een belangrijk punt aanstippen: het eenouderschap op zich is niet het probleem, 

maar de eerder frequente gevolgen ervan zijn dat wel.  

Alleenstaande moeder of vader zijn is geen evidentie. Zonder een veralgemenend of stereotiep beeld 

te willen schetsen, vraag ik hier vandaag even uw aandacht voor de voornaamste pijnpunten en 

moeilijkheden verbonden aan het eenouderschap.  

Er is duidelijk sprake van een versterkend effect tussen de vier factoren die ik hierna meegeef: 

huisvesting, armoederisico, werk en inkomen, en kinderopvang. 

Het is schrijnend dat wanneer een alleenstaande ouder zich eenmaal op dit pad begeeft, de 

problematiek soms een straatje zonder einde lijkt te worden.  

Staat u me toe te beginnen met een basisbehoefte: de huisvesting. 

Huisvesting In Oost‐Vlaanderen is in de groep ‘gezinnen met kinderen’ meer dan 70% van de gezinnen eigenaar 

van een huis. In de groep ‘eenoudergezinnen’ is slechts 43% eigenaar van een eigen woning.  

Het is duidelijk: eenoudergezinnen richten zich vaker tot de huurwoningmarkt. Gezien zij slechts over 

één inkomen beschikken, zijn hun koopopties immers beperkter. Maar ook hun zoektocht naar een 

gepaste en kwalitatieve huurwoning wordt er niet makkelijker op. Jammer genoeg worden eigenaars 

vaak afgeschrikt, en geven ze de voorkeur aan huurders in een tweeverdienerssituatie. 

Eenoudergezinnen vinden we spijtig genoeg dan ook vaker terug in een minder comfortabel segment 

van de huurwoningmarkt. 

We zien hen eerder aan de stadsrand terechtkomen dan  in het centrum of op het platteland. Daar 

zijn woonlasten over het algemeen lager en zijn openbaar vervoer, scholen, winkels… meestal niet al 

te veraf. Deze factoren wakkeren echter een ruimtelijke en sociale segregatie aan. 

Natuurlijk, er is ook nog de sociale woonmarkt: het Vlaams Woningfonds, de sociale 

verhuurkantoren... De sociale verhuurkantoren hebben in principe bijzondere aandacht voor de 

  29

meest kwetsbare gezinnen. Maar wat blijkt: eenoudergezinnen behoren niet automatisch tot de 

voorrangsgroepen! In dit kader vermeld ik graag het Gentse pilootproject HuurinGent dat wel 

degelijk aandacht aan deze specifieke groep besteedt. 

Gezondheid Laten we het vervolgens over de gezondheid hebben. Uit onderzoeken blijkt dat alleenstaande 

ouders vaak een slechtere fysieke, psychische, sociale en subjectieve gezondheid hebben dan ouders 

die samen met partner en kind een gezin vormen. 

Alleenstaande ouders maken zich verder veel zorgen over tal van zaken: gezondheid, gezin, 

toekomst, geld, veiligheid… Uit onderzoek blijkt dat ze het minste vertrouwen hebben in hun 

medemens. En bovendien geven ze in de tevredenheidsindex van 2011 aan het minst tevreden te 

zijn. 

Armoederisico In 2012 leefde in België 38,5% van de eenoudergezinnen onder de armoede‐risico‐grens, en had één 

op de twee eenoudergezinnen het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen.  

Werk en inkomen Dat brengt ons bij een bijzonder belangrijke factor, namelijk werk en inkomen. 

Volgens de Duitse econoom en politicoloog Günther Schmid kunnen we een onderscheid maken 

tussen traditionele en transitionele arbeidsmarkten. Bij de eerste is een volledige, continue, fulltime 

tewerkstelling en participatie op de arbeidsmarkt de doelstelling van het economisch en sociaal 

beleid. Deze traditionele arbeidsmarkt sluit aan bij de klassieke rolverdeling van het 

kostwinnermodel, waarbij de man in een tweepartnerrelatie wordt voorgesteld als de enige of 

belangrijkste verdiener van het gezin. De vrouw kent geen of een beperkte arbeidsparticipatie, 

gezien haar zorgrol voor de kinderen of in het huishouden.  

Reeds in het begin van de jaren ‘90 stelde Schmid dat dergelijk traditioneel arbeidsmarktmodel 

compleet achterhaald is door de gewijzigde sociale realiteit en wijzigende gezinssamenstellingen. 

Hij pleitte toen al voor een overgang naar transitionele arbeidsmarkten. Flexibiliteit en de mens als 

sociaal en familiaal wezen staan hierbij centraal. Een transitionele arbeidsmarkt zorgt voor meer 

mogelijkheden en ondersteuning om werk en gezin te combineren. Een flexibele werkopvatting en 

werkduurvermindering moeten leiden tot een betere combinatie tussen werk en leven of gezin. De 

voorwaarde is natuurlijk dat een voldoende inkomen kan worden gegenereerd om een kwaliteitsvol 

leven te bieden. 

Kinderopvang Bekijken we zeker ook even de kinderopvang. Kinderopvang heeft een duidelijke economische 

functie. Tenslotte zorgt deze dienst ervoor dat ouders de deur uit kunnen om te gaan werken. Maar 

vergeten we ook niet de belangrijke educatieve en sociale functie voor kwetsbare gezinnen en 

kansengroepen.  

Uit onderzoek blijkt echter dat ongeveer 1 op 3 alleenstaande ouders geen gebruik maakt van enige 

opvangvorm: formele noch informele.  

  30

De voorrangsregeling blijkt in de praktijk nog steeds ernstige tekortkomingen te vertonen. De 

uitbreiding van het aanbod van de afgelopen jaren heeft voor deze kansengroep dus voor weinig 

verbetering gezorgd. Het zijn hoofdzakelijk ouders uit de middenklasse die gebruik maken van 

kinderopvang.  

Kinderopvang speelt vaak een doorslaggevende rol in de werkkeuze van alleenstaande ouders. De 

relatie is tweezijdig. De tewerkstellingssituatie beïnvloedt enerzijds de opvangbeslissingen. 

Werkende ouders maken meer en sneller gebruik van kinderopvang. Maar de opvangkansen en ‐

mogelijkheden hebben op hun beurt eveneens een effect op de tewerkstellingssituatie van 

alleenstaande ouders.  

Kinderbijslag Is er dan alleen maar slecht nieuws voor eenoudergezinnen? Gelukkig niet. Met het Vlinderakkoord is 

de bevoegdheid betreffende de kinderbijslag overgeheveld naar de gemeenschappen.  

Eindelijk goed nieuws! Bovenop de gewone kinderbijslag krijgen zij een toeslag, indien hun 

maandelijks bruto inkomen lager is dan 2.230,74 euro. Alleenstaande ouders van wie de partner is 

overleden, kunnen ook rekenen op een wezenbijslag van 346,82 euro voor alle kinderen. Daarnaast is 

er sprake van een leeftijdsbijslag. En net als elke ouder, kunnen eenoudergezinnen rekenen op een 

jaarlijkse schoolpremie.  

Beleid U merkt het: de problematiek van eenoudergezinnen kan beleidsmatig vanuit verschillende 

invalshoeken worden benaderd. Bovendien raakt ze de meest uiteenlopende hoekpunten van onze 

maatschappij: tewerkstelling, huisvesting, opleiding…  

We zien dat, naast het federale en het Vlaamse, ook het provinciale en het lokale niveau aandacht 

hebben voor kansengroepen. Op Vlaams niveau is er bijvoorbeeld een beleid kinderarmoede waar de 

focus ligt op de strijd tegen armoede van kinderen en van de gezinnen waarin ze opgroeien.  

De dienst Welzijn van gedeputeerde Couckuyt stelde dat de doelgroep eenoudergezinnen wel 

degelijk gevat wordt binnen het gelijkekansenbeleid. Ik citeer: “Met het gelijkekansenbeleid willen 

we garanderen dat burgers in Oost‐Vlaanderen niet geconfronteerd worden met 

uitsluitingsmechanismen. Binnen het beleid willen we belemmeringen en drempels op vlak van 

toegankelijkheid, gender, seksuele identiteit, handicap en gezondheidstoestand, inkomen, leeftijd, 

gezinssamenstelling, sociaaleconomische status… wegwerken.” En nog: “We kiezen in ons bestuur 

voor een inclusief beleid waar mogelijk, met doelgroep specifieke acties waar noodzakelijk, in een 

samenleving die steeds diverser wordt.” 

Geachte aanwezigen, beleidsmatig dient nóg meer aandacht uit te gaan naar de situatie van 

alleenstaande ouders. Op geen enkel niveau is er sprake van een specifiek eenouderbeleid! De groep 

van alleenstaande ouders kunnen we wel degelijk in één of meerdere Vlaamse dan wel federale 

categorieën indelen, maar telkens vallen zij door de mazen van het net wanneer het aankomt op een 

specifiek en gericht beleid. Maatregelen en acties voor deze specifieke doelgroep dienen dan ook 

gekaderd te worden in een voortschrijdend, geïntegreerd en allesomvattend gezinsbeleid.  

  31

Suggesties Vanuit  de  zonet  geschetste  situatie  van  de  eenoudergezinnen,  en  de  daaruit  afgeleide  gevolgen, 

neem  ik  de  vrijheid  om  bij wijze  van  uitsmijter  een  aantal  vragen,  bedenkingen  en  suggesties  te 

formuleren.  

‐ Eén: eenoudergezinnen vallen vaak uit de boot voor sociale maatregelen vanwege de strikte 

inkomensgrenzen. Een alleenstaande ouder kan over een objectief aantrekkelijk en mooi inkomen 

beschikken, maar we moeten aandacht besteden aan de specifieke situatie. De ouder staat er 

immers helemaal alleen voor, en heeft vaak meerdere kinderen ten laste. Eerder dan een 

beoordeling te maken op basis van het inkomen, kunnen we ook naar de concrete gezinssituatie 

kijken? Het blijkt overduidelijk dat de financiële instrumenten ontoereikend zijn. Zou een eventuele 

uitbreiding of verhoging van het leefloon of de kinderbijslag de werkloosheid verder in de hand 

werken?  

‐ Twee: er is nood aan een betere informatiedoorstroming en –voorziening, specifiek op maat van de 

doelgroep en voornamelijk rond kinderopvang. Kunnen we daar werk van maken? Misschien kan het 

'Huis  van  het  Kind',  een  kwalitatief  partnerschap  tussen  verschillende  lokale  organisaties  met 

uiteenlopende voorzieningen voor ouders en kinderen, hier een rol in spelen?  

‐ Ten derde: het kinderopvangaanbod moet herzien en uitgebreid worden, met inbegrip van een 

meer flexibele, laagdrempelige en betaalbare formele opvang, en dat niet alleen voor 

eenoudergezinnen! Aan het huidige systeem met klassieke openingstijden hebben vooral 

alleenstaande ouders vaak geen boodschap. Kinderopvang moet financieel haalbaar worden voor 

iedereen, ook voor de laagste inkomens. Het aanbod moet bijzondere aandacht hebben voor 

werkzoekenden die occasionele opvang vereisen. Hoe kunnen we hier invulling aan geven? 

‐ Vier: kunnen we meer werk‐gezin combinaties mogelijk maken, met speciale aandacht voor de 

eenoudergezinnen? 

‐ Vijf: kan 'sociale innovatie' hierop inspelen, door de mens in het centrum van de vernieuwing te 

stellen, eerder dan de technologische vooruitgang? 

‐ En tot slot: kunnen we met zijn allen de maatschappelijke vooroordelen van werkgevers, 

verhuurders en anderen ten aanzien van alleenstaande ouders de kop indrukken? 

Slotwoord Dames en heren, eigenlijk moeten we met zijn allen ons denkpatroon aanpassen… Heel veel regeltjes 

zijn nu eenmaal opgesteld voor modale gezinnen met man, vrouw en twee kinderen. Maar in de 

praktijk gaat dat stereotype beeld helemaal niet meer op! Nu zijn er ook de nieuw samengestelde 

gezinnen, de eenoudergezinnen, enzovoort. En we moeten daar rekening mee houden! 

 

Als ambtenaar sta ik in dienst van de politiek, en bepaal ik geenszins het beleid. Ik ben me daar heel 

sterk van bewust. Maar misschien dat u, geachte leden van de deputatie en de provincieraad, de 

verkozenen van de Oost‐Vlaamse bevolking, de problematiek ter harte kunt nemen van deze alsmaar 

groeiende groep eenoudergezinnen?   

  32

Dames en heren, op 25 mei zijn er zowel federale verkiezingen, verkiezingen voor het Vlaams 

Parlement als Europese verkiezingen. Wat op federaal, Vlaams én Europees niveau wordt beslist, 

bepaalt voor een belangrijk deel de levens van gewone burgers. Ik citeer Kathleen Van Brempt, 

Europees parlementslid: “Wat Europa echt uniek maakt in de wereld, is een gedeeld verlangen naar 

sociale rechtvaardigheid. Die sociale rechtvaardigheid is kenmerkend voor de Europese identiteit.”  

Mijnheer de Voorzitter en waarde leden van de provincieraad, laten we daar nu eens met zijn allen 

werk van maken. Van die sociale rechtvaardigheid. Laten we daar werk van maken, op Europees, 

federaal, Vlaams, provinciaal én lokaal niveau. Daarvoor wil ik mij het komende jaar alvast voluit 

engageren… 

Ik dank u van harte. 

Jan Briers, Provinciegouverneur Oost‐Vlaanderen