20121219 De Groene Amsterdammer - A Profile Of Ferdinand Piëch

7/29/2019 20121219 De Groene Amsterdammer - A Profile Of Ferdinand Pich

1/6

29-01-13 13:28De Groene Amsterdammer - Een meester in machtsspelletjes

Pagina 1 van 6http://www.groene.nl/2012/51_52/een-meester-in-machtsspelletjes

downloadDe Groene klavers webwinkel cookies nieuwsbrief service & bezorging contact

colofon

19-12-2012

Een meester in machtsspelletjesFERDINAND PICH, ONUITSTAANBAAR RIJKELUISJOCH EN VELDHEER-ONDERNEMER

Ferdinand Pich, kleinzoon van Ferdinand Porsche, wist de indrukwekkende

veroveringen van zijn voorzaten uit te bouwen tot het onneembare wereldrijk van

Volkswagen AG.

JOOST RAMAERTweeten 0 0

DE VELE LEVENS van de Oostenrijks-Duitse automagnaat Ferdinand Pich roepen een scne in

herinnering uit Steven SpielbergsSavingPrivateRyan, die ook na herhaald zien van de film moeilijk

te verkroppen blijft. Tot de acht Amerikaanse soldaten die na D-Day op zoek gaan naar de laatste

overlevende van vier broers behoort ook Stanley Mellish, een jood uit New York. Mellish vinkt af op

alle eigenschappen van het stereotype: een tanig mannetje met een grote waffel, geestig en gevat. We

zien hem zijn Duitse tegenstanders sarren: h, jullie daar, ik ben een joodse soldaat, had je niet

gedacht h, sukkels! Your father was circumcised by my rabbi, you prick!Onwillekeurig val je als

kijker als een blok voor deze cockyjew, die moedig en ook nog eens stijlvol terugvecht namens die zes

miljoen andere joden.

Maar tegen het einde van de film helpt Spielberg ons ruw uit de droom. Tijdens een gevecht met

messen van man tot man legt Mellish het hopeloos af tegen een twee keer zo grote en sterke SSer.

Gib auf, du hast keine Chance, zo spreekt de reus hem vaderlijk toe terwijl hij Mellish eigen bajonet

in diens hart drijft. Lass es uns beenden! Es ist einfacher fr dich, viel einfacher. Du wirst sehen, es

ist gleich vorbei.

Pich was acht jaar oud toen de nazis capituleerden, te jong zelfs voor de Hitlerjugend, laat staan voor

de strijd. De oorlog had hij doorgebracht in betrekkelijk veilig en zorgeloos isolement in Oostenrijk,

onder de hoede van zijn moeder, samen met zijn zus en twee broers. En in grote rijkdom: moeder

Louise was de dochter van Ferdinand Porsche, de legendarische ontwerper van deKraftdurchFreude-Wagen, de goedkope auto waarmee Adolf Hitler de Duitse massas had willen motoriseren en

[email protected]

Like 0
http://www.groene.nl/zoek?search=&search_author=Joost%20Ramaerhttp://www.groene.nl/homehttp://www.groene.nl/homehttp://www.groene.nl/download-de-groenehttp://www.groene.nl/klavershttp://www.groene.nl/webwinkelhttp://www.groene.nl/cookieshttp://www.groene.nl/newsletters/newhttp://www.groene.nl/servicehttp://www.groene.nl/contacthttp://www.groene.nl/sessiehttp://www.groene.nl/accounthttp://www.groene.nl/2012/51_52/een-meester-in-machtsspelletjes#http://www.groene.nl/zoek?search=&search_author=Joost%20Ramaerhttp://twitter.com/search?q=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjeshttps://twitter.com/intent/tweet?original_referer=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjes&text=De%20Groene%20Amsterdammer%20-%20Een%20meester%20in%20machtsspelletjes&tw_p=tweetbutton&url=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjeshttp://www.groene.nl/homehttp://www.groene.nl/colofonhttp://www.groene.nl/contacthttp://www.groene.nl/servicehttp://www.groene.nl/newsletters/newhttp://www.groene.nl/cookieshttp://www.groene.nl/webwinkelhttp://www.groene.nl/klavershttp://www.groene.nl/download-de-groene


2/6



die later de wereld zou veroveren als de Volkswagen Kever. Vader Anton Pich was Porsches trouwe

rechterhand en profiteerde volop mee van diens technische en zakelijke successen.

Zulke beschermde en gefortuneerde milieus plegen vooral verwende playboys voort te brengen. Talrijk

zijn de voorbeelden van nakomelingen die de zakelijke creaties van hun vaders en grootvaders te

gronde richten. Maar de jonge Ferdinand ontsteeg aan dit clich, alsmede aan de vele archetypen vannoodlottige of op zn minst problematische vader-zoonrelaties uit de wereldliteratuur. Hij werd n het

onuitstaanbare rijkeluisjoch, n de veldheer-ondernemer die de op zichzelf al indrukwekkende

veroveringen van zijn voorzaten verder wist uit te bouwen tot een onneembaar wereldrijk, het

moderne Volkswagen AG, de grootste autofabrikant op aarde, momenteel de meest succesvolle ook, in

een industrie die wordt geteisterd door de gevolgen van de kredietcrisis.

Tussen de bedrijven door verwekte hij een stoet kinderen bij minstens drie vrouwen. Zelf zegt hij niet

precies te weten hoeveel twaalf, ongeveer. Ferdinand Pich grossiert in dat soort sinisterekoketterien. Geruchten willen dat hij achter het stuur van zijn snelle bolides Pich rijdt nog altijd

waar mogelijk vol gas graag kippen en andere loslopende vogels van de weg mag rijden. Hij zal zelf

de laatste zijn om ze tegen te spreken. Hij cultiveert de permanente haag van dreiging om zijn

persoon, dat houdt vriend en vijand scherp in zon sfeer van permanente waakzaamheid, van

permanent wederzijds wantrouwen, lijkt hij het best te gedijen. Zijn vele kinderen Pich is 75

inmiddels, ze moeten allemaal volwassen zijn leven in anonimiteit. Wat er van hen geworden is, of

ze een beetje terecht zijn gekomen na een jeugd met zon vader: Google biedt er geen uitsluitsel over.

Minder anoniem bleven de talloze managers en ingenieurs die hij aannam en ontsloeg, aannam en

ontsloeg, meestal op staande voet en als donderslag bij heldere hemel. Mijn mensen mogen nooit

twee keer dezelfde vergissing maken, is de enige vuistregel die hij zelf zegt te hanteren. In zijn aanpak

valt een tweede op: ontslagen zijn voor hem vaak een manier om tijdig af te rekenen met mogelijke

toekomstige rivalen. Want Ferdinand Pich wil in alles de eerste en de beste zijn, goedschiks of

kwaadschiks. In bed, achter het bureau, achter de tekentafel hij werd zelf een begenadigd auto-

ingenieur, net als zijn grootvader en in sportieve competities. Hij ziet er minstens tien jaar jonger uit

dan hij is de vrucht van een jarenlange gewoonte zichzelf fysiek af te beulen, op skis en in de

sportschool.

NIET DAT HIJ geen mislukkingen heeft gekend. In de literaire klassiekers is n zon incident al

genoeg om de held de nek te breken. Elektra en Orestes vermoorden hun moeder, en worden verteerd

door schuldgevoelens. Koning Lear verstoot zijn meest geliefde dochter, en wordt gek. Maar

Ferdinand Pich overleefde niet alleen een reeks van epische debacles, ze lijken hem stuk voor stuk

zelfs sterker te hebben emaakt. Zi n levensverhaal doet meer denken aan Ernst Jn er de Duitse


3/6



schrijver die vocht in de Eerste en Tweede Wereldoorlog, aan de verkeerde kant, maar niettemin zijn

oorlogservaringen verheerlijkte in zijn boeken, 102 jaar oud werd en tot op de dag vandaag in

Duitsland wordt vereerd als een literaire grootheid.

Ferdinand Pich is vooral Jngers erfgenaam, het product van een typisch Duitse subcultuur, die zelfs

in de grootste nederlaag nog een overwinning ontwaart. Mensen zoals hij weten hoe wijUntermenschen gemponeerd en ontgoocheld achterblijven nadat die SSer Stanley Mellish klinisch

om zeep heeft geholpen: ja, ze hebben verloren, maar ergens blijven ze toch sterker. Politiek

vleugellam na de nazitijd is het bloed van deze superioriteitscultus nieuwe wegen in gekropen, met de

Wiedergutmachung als welkome dekmantel. Pich zette de oorlog voort met andere middelen, en zijn

beschermde oorlogsjeugd in Oostenrijk vormde daarvoor achteraf gezien de ideale voedingsbodem.

Hij volgde een technische opleiding in Zrich, waar hij afstudeerde op een ontwerp voor een Formule

1-motor, en ging in 1963 aan de slag bij Porsche in Stuttgart, de fabrikant van sportwagens die werd

geleid door zijn oom Ferry, zoon van Ferdinand. In dat jaar introduceerde Porsche de 911, de auto die

het merk groot zou maken de eerste sportwagen die zowel supersnel en opwindend was als

betrouwbaar en praktisch in het alledaagse gebruik. Twee jaar later al leidde Pich de

ontwikkelingsafdeling. In die tijd maakten de autoriteiten in de racerij zich zorgen over de almaar

hogere motorvermogens en snelheden van race-autos. Zij voerden nieuwe regels in die bedoeld waren

om de krachtsexplosie in te dammen, ten behoeve van de veiligheid op de circuits.

Pich en de zijnen ontdekten daarin echter een gaatje om Porsche eens en voor al neer te zetten als de

snelste van alle raceconstructeurs. In slechts tien maanden tijd ontwikkelden zij de 917, een monster

dat een extreem laag gewicht paarde aan een vermogen van 620 pk. De lange twaalfcilinder

luchtgekoelde motor van 4,5 liter inhoud nam zo veel ruimte in dat de voeten van de coureur in het

korte, gestroomlijnde neusje vr de vooras op de pedalen eindigden. De 917 was extreem snel en

extreem instabiel: van arodynamica had de racerij eind jaren zestig nog weinig kaas gegeten. Op de

snelle rechte stukken sprong de Porsche alle kanten op.

Om geld te besparen runde Porsche geen eigen raceteam. Het verkocht zijn nieuwe raceauto aan

particulieren, die erin reden met eigen sponsors, voor eigen rekening en risico, maar wel met

technische ondersteuning van Porsche een eerste manifestatie van Pichs zakelijke instinct. Tijdens

de eerste 24-uursrace van Le Mans waaraan de nieuwe Porsches deelnamen, in 1969, verongelukte een

jonge en onervaren Britse coureur al tijdens de eerste ronde. Een ander team pakte zijn zaakjes

gedegener aan. Tijdens een test viel het oog van een ingenieur op de vele dode muggen op de 917-

carrosserie; het staartstuk bleef daarvan verschoond, een bewijs dat de luchtstroom de auto daar

losliet. Met aluminium platen en plakband improviseerde hij ter plekke panelen om druk op deachterwielen te genereren. De stabiliteit bij hoge snelheden verbeterde spectaculair de downforce


4/6



was uitgevonden, ht fenomeen van de moderne racerij.

Nadat deze verbetering een meer permanent karakter had gekregen, won de 917 alles wat er te winnen

viel. Ondanks deze successen bleef oom Ferry Porsche sceptisch gestemd. De race-afdeling van neef

Ferdinand kostte vooral heel veel geld, dat zich niet rechtstreeks vertaalde in meer verkochte

Neunelfer. Bovendien kampte hij met voortdurende ruzies tussen de leden van de families Porsche enPich, de aandeelhouders van Porsche. Om zijn bedrijf van die vetes te bevrijden besloot Ferry in 1972

dat geen enkel lid van beide families nog langer functies binnen Porsche mocht vervullen. Ferdinand

junior moest op zoek naar een nieuwe baan.

Die vond hij bij Audi, een dochter van Volkswagen die op dat moment degelijke, maar weinig

inspirerende middenklasse-autos bouwde die vooral aftrek vonden onder DuitseSpiessbrger van

gevorderde leeftijd. Net als zijn grootvader toonde Pich zich een meester in het te gelde maken van

ideen van anderen. Vierwielaandrijving was niet nieuw, maar hij was wel de eerste die het conceptuitwerkte tot een auto die tot de verbeelding sprak. Vanaf begin jaren tachtig won de Audi Quattro niet

alleen talloze rallys, maar ook honderdduizenden klanten. Onder de reclameslogan Vorsprungdurch

Technik, die nog altijd wordt gebruikt, werd Audi een serieuze uitdager van topmerken als BMWen

Mercedes-Benz. Ook dankzij efficinte vijfcilindermotoren en de nieuwe Audi 100, de eerste in massa

geproduceerde auto met ruiten die naadloos aansloten op de carrosserie, waardoor de luchtweerstand

afnam tot een revolutionair lage cofficint van 0,30.

PICH MOCHT dan een geweldige ingenieur zijn, voor management en communicatie legde hij

minder talent aan de dag. Aan zijn ontwikkelbudgetten placht hij zich niet te houden, en de

autojournalisten uit die tijd gewagen in hun spaarzame interviews met hem vooral van zijn vijandige

zwijgen, dat hij extra kracht bijzette door hen intussen indringend te blijven aanstaren met ogen

waarin vooral van het felle wit een dreigende werking uitgaat. Toch wist de chef-ontwikkelaar zich tot

de hoogste baas van Audi te laten promoveren; in het interne machtsspel bleek hij een meester. Als

zodanig belandde hij ook in de raad van bestuur van moeder Volkswagen, het platform voor een

volgende coup.

Als nieuwe CEO van Audi liet hij zich ineens van een heel andere kant zien. Hij zette het mes in de

budgetten die hij zelf altijd als een vrijbrief voor overschrijding had beschouwd. Aan de losse

bestuurscultuur die Audi tot grote bloei had gebracht, maakte hij subiet een einde. Onder zijn bewind

verkocht het merk steeds minder autos, maar gingen omzet en winst omhoog. Toen de teruglopende

verkopen niet langer waren te verhullen zocht hij zijn toevlucht tot kunstgrepen, aldus Pich-biograaf

Jrgen Grsslin: hij liet meer autos produceren dan er verkocht konden worden en liet de overtollige

voorraad we roesten in af ele en weilanden ver we van de nieuws ieri e auto ournalisten.


5/6



Met zijn cosmetisch gunstige financile resultaten maakte hij mooie sier bij de Volkswagen-

commissarissen toen die begin jaren negentig op zoek moesten naar een nieuwe topman, net toen het

concern er dramatisch slecht voor stond. Ondanks de duurzame populariteit van de Golf, decennialang

het best verkopende model, maakte Volkswagen bijna geen winst meer. De vakbonden hadden de

macht in de voormalige KdF-fabriek in Wolfsburg, tot op de dag van vandaag de grootstegentegreerde autofabriek ter wereld. De werknemers genoten vorstelijke salarissen en secundaire

arbeidsvoorwaarden, terwijl de rest van de auto-industrie onder invloed van vooral Japanse

concurrenten als Toyota en Nissan verwikkeld was geraakt in een harde strijd om de laagste

productiekosten. De zittende Volkswagen-managers stelden hun werknemers loonsverlagingen en

langere werktijden in het vooruitzicht. Tot ergernis van de vakbonden en van de deelstaat

Nedersaksen, met twintig procent grootaandeelhouder in het concern.

Tegelijkertijd publiceerde Volkswagen ook de resultaten van een uitgebreid onderzoek naar de

duizenden dwangarbeiders die tijdens de Tweede Wereldoorlog de KdF-fabriek in Wolfsburg

draaiende hadden gehouden. De ondubbelzinnige conclusie was dat Ferdinand Porsche en Anton

Pich moesten hebben geweten van de ellendige omstandigheden waaronder ze moesten werken, en

die velen het leven hadden gekost. Hun zoon en kleinzoon Ferdinand verkoos zich er niet over uit te

laten. De feiten tellen, niet de personen, was zijn enige commentaar.

Hij kreeg de baan die hij begeerde. Met succes paaide de kandidaat-CEO van Volkswagen de politici en

de werknemerscommissarissen namens de vakbonden door voortzetting van de riante

arbeidsvoorwaarden te garanderen. Na zijn benoeming probeerde Pich alsnog een turnaroundte

forceren door voor heel veel geld Jos Ignacio Lpez de Arriorta en enkele van diens medewerkers bij

General Motors weg te kapen. Lpez had bij GM naam gemaakt door toeleveranciers het vel over de

oren te halen, het zogenoemde Lpez-effect. De Bask had daarmee in de industrie de status gekregen

van sekteleider. Hij bleek echter ook dozen vol vertrouwelijke informatie van zijn vorige werkgever te

hebben meegenomen. Het diep gegriefde GM spande een strafzaak aan tegen hem en zijn

medekrijgers, zoals Lpez ze noemde.

President Bill Clinton en bondskanselier Helmut Kohl moesten eraan te pas komen om deze

transatlantische veldslag in goede banen te leiden. Na vier jaar ruimde Lpez alsnog noodgedwongen

het veld. Volkswagen betaalde GM een schadevergoeding van honderd miljoen dollar en kocht tevens

voor een miljard dollar aan onderdelen van de Amerikanen. Lpez moest de strafzaak van GM afkopen

voor vier ton in dollars. Maar intussen had Volkswagen wel een 28-urige werkweek afgedwongen, en

veel goedkopere contracten met zijn toeleveranciers. In ruil voor episch gezichtsverlies had Pich toch

zijn zin gekregen.


6/6



IN DE JAREN die volgden zette hij een expansie in die doet denken aan de roverkapitalisten van

eind negentiende, begin twintigste eeuw. Klimaatverandering? Milieuschade? Zulke maatschappelijke

trivia liet Pich graag over aan de Volkswagen-ingenieurs, die hij opdracht gaf autos te ontwerpen die

n op twintig reden, zoals de Volkswagen Lupo. Intussen lijfde hij zelf makers in van extravaganteautos voor de extreem rijken, zoals Bentley en Lamborghini. Zijn aankoop van Rolls-Royce faalde

toen bleek dat het recht op dit gerenommeerde merk bij concurrent BMWberustte de zoveelste flater

tussen een reeks successen. Pich reageerde door het overleden merk Bugatti nieuw leven in te blazen

met de Veyron, een auto die dankzij een zestiencilindermotor van duizend pk een topsnelheid kan

halen van over de vierhonderd kilometer per uur. Meer een postume uitdaging van, dan een eerbetoon

aan zijn grootvader Ferdinand Porsche, wiens zestiencilinder-race-autos voor Auto-Union voor de

oorlog bleven steken op slechts 340 kilometer per uur.

Het ongelooflijke van deze niets en niemand ontziende aanpak is dat ons gewone stervelingen vandaag

de dag weinig anders rest dan het gelijk van Ferdinand Pich te erkennen. Volkswagen is inmiddels

niet alleen de grootste, maar ook de meest winstgevende en succesvolle van alle grote autofabrikanten.

China, Brazili, Rusland, de VS en Europa: in alle grote automarkten neemt het concern een

prominente positie in. Zelfs het familiebedrijf Porsche heeft hij weten in te lijven, nadat een Porsche-

baas die het succes kennelijk naar het hoofd was gestegen in een vlaag van overmoed vergeefs

probeerde Volkswagen over te nemen. Dat betekende twee keer winst voor Pich: als familie-aandeelhouder in Porsche, en als Volkswagen-baas. Daar trad hij al tien jaar geleden af als CEO, maar

deelt hij als president-commissaris nog altijd de lakens uit. Onlangs werd hij herbenoemd voor vijf

jaar.

Duwirstsehen, es ist noch lange nicht vorbei: Stanley Mellish draait zich om in zijn graf.

Tweeten 0 0Like 0
http://www.groene.nl/2012/51_52/een-meester-in-machtsspelletjes#http://twitter.com/search?q=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjeshttps://twitter.com/intent/tweet?original_referer=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjes&text=De%20Groene%20Amsterdammer%20-%20Een%20meester%20in%20machtsspelletjes&tw_p=tweetbutton&url=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F51_52%2Feen-meester-in-machtsspelletjes

20121219 De Groene Amsterdammer - A Profile Of Ferdinand Piëch

Documents

Transcript of 20121219 De Groene Amsterdammer - A Profile Of Ferdinand Piëch