© 2009

Wat zijn de argumenten voor en tegen

AOW vanaf 67 jaar? *

geldVerhoging van de AOW-leeftijd is niet nodig voor gezonde overheidsfinanciën

Het probleem is kleiner dan het lijkt omdat ouderen belasting betalen over hun aanvullend pensioen.AOW-kosten worden overschat omdat onterecht wordt uitgegaan van een welvaartsvaste AOW-uitkering.

Verhoging van de AOW-leeftijd levert minder op dan het kabinet stelt

Zware beroepen ‘uitzonderen’ kost meer dan het kabinet denkt en zal de bezuiniging verminderen.Veel ouderen zullen niet doorwerken maar een andere uitkering ontvangen die duurder is dan AOW.

Verhoging tot 67 gaat niet ver genoeg

De AOW-leeftijd moet veel verder omhoog om de AOW betaalbaar te houden.

Op korte termijn verbetert verhoging van de AOW-leeftijd de positie van pensioenfondsen niet

De positie van pensioenfondsen verbetert niet omdat opgebouwde rechten onaantastbaar zijn.De opbouwjaren van deelnemers tussen 65 en 67 jaar zijn voor een pensioenfonds relatief duur.

VOOr

VOOr

VOOr

VOOr

pOlitiek

Verhoging is nu politiek haalbaar en aantrekkelijk

Verhoging is electoraal aantrekkelijk omdat veel kiezers - de babyboomers - relatief worden ontzien.Verhoging is een eenduidige maatregel die voor iedereen begrijpelijk is: we moeten langer werken.

AOW vanaf 67 is goed te verdedigen omdat bij de invoering in 1957 verhoging al werd voorzien.

Verhoging is goed voor het vertrouwen in de politiek

De politiek wint aan geloofwaardigheid als ze harde maatregelen treft.Geleidelijke invoering laat zien dat de overheid burgers tijd geeft zich aan te passen.

Werk

AOW vanaf 67 verlicht de toekomstige krapte op de arbeidsmarkt

Verhoging prikkelt werknemers langer door te werken, waardoor het arbeidsaanbod groeit.

AOW vanaf 67 sluit beter aan bij de moderne samenleving

Mensen kunnen langer werken dan vroeger omdat ze langer leven en gezonder zijn.Mensen beginnen steeds later met werken en verwachten ook op latere leeftijd te stoppen.Verhoging verkleint de groep inactieve ouderen en dat is beter voor de sociale samenhang.Door langer te werken, blijven ouderen gezonder en worden ze minder snel als oud gezien.Verhoging geeft burgers meer eigen verantwoordelijkheid voor hun oude dag.

AOW vanaf 67 prikkelt tot modernisering van de arbeidsmarkt

Verhoging prikkelt werkgevers de beloning van oudere werknemers te koppelen aan productiviteit.Sociale partners zullen pensioenregelingen aanpassen aan de karakteristieken van sector of bedrijf.

een hogere AOW-leeftijd verbetert de positie van werknemers

Mensen behouden door verhoging twee jaar langer werknemersrechten zoals ontslagbescherming.Verhoging prikkelt werknemers na te denken over scholing, loopbaan, gezondheid en pensioen.Verhoging stimuleert vakbonden en werkgevers te investeren in de gezondheid van werknemers.

Verhoging van de AOW-leeftijd draagt bij aan gezonde overheidsfinanciën

Verhoging pakt stijgende vergrijzingskosten (meer mensen die langer AOW krijgen) in de kern aan.Verhoging versterkt de verzorgingsstaat doordat meer mensen gaan werken en belasting betalen.

Verhoging bezuinigt op de lange termijn maar houdt de overheidsbestedingen nu op peil.Door de kredietcrisis heeft de overheid minder geld om de vergrijzingskosten te dekken.

door verhoging wordt het pensioenstelsel op termijn meer solide

Door verhoging kunnen pensioenpremies omlaag, waardoor het pensioenstelsel betaalbaar blijft.Verhoging leidt tot meer werkende en minder niet-werkende deelnemers aan pensioenfondsen.

Verdeling

AOW vanaf 67 leidt tot een gelijkere verdeling van de lusten en lasten van de vergrijzing

Verhoging verdeelt de vergrijzingskosten gelijker over generaties zonder verlies van solidariteit.Verhoging betekent dat premiebetalers niet meer betalen voor de groep 65-67 die nog kan werken.Met minder AOW-uitkeringen kan de hoogte van de AOW-uitkering op (welvaartsvast) peil blijven.Verhoging schept financiële ruimte voor mensen die steun echt nodig hebben.

Verhoging pakt vooral slecht uit voor jongeren, laagopgeleiden, armen en zelfstandigen

Door de lange overgangstermijn worden oudere generaties ontzien en betalen jongeren de rekening.Verhoging is nadelig voor laagopgeleiden omdat ze jong zijn gaan werken en minder lang leven.Arme ouderen krijgen nu met hun AOW wat financiële lucht, AOW vanaf 67 stelt dit twee jaar uit.Hoge inkomens kunnen, fiscaal ondersteund, een koopsompolis bijkopen, lage inkomens niet. Verhoging pakt slecht uit voor zelfstandigen omdat zij vaak weinig aanvullend pensioen hebben.

tijdens de invoering verslechtert de arbeidsmarktpositie van oudere werknemers

Werkgevers zullen aandringen op demotie (minder zwaar werk tegen een lager loon) van ouderen. Werkgevers hebben hun personeelsbeleid nog niet aangepast aan 65-plussers.Werkgevers zullen ouderen vaker ontslaan omdat loon doorbetalen tot 67 jaar meer kost dan ontslag.Ziekteverzuim zal stijgen omdat sommige ouderen blijven werken ondanks gezondheidsproblemen.

na de invoering drukt verhoging de lonen van alle werknemers

Naarmate ouderen meer gaan werken, drukt hun extra arbeidsaanbod de lonen van alle werknemers.

AOW vanaf 67 past niet bij de uiteenlopende voorkeuren van burgers

Door verhoging van de AOW-leeftijd hebben mensen minder vrije tijd tussen 65 en 67 jaar.AOW vanaf 67 miskent de grote verschillen tussen hoe mensen hun loopbanen plannen.

langer doorwerken leidt tot een tekort aan mensen in de informele economie

Verhoging betekent dat ouderen minder tijd hebben voor vrijwilligerswerk en zorgtaken.

Verhoging van de AOW-leeftijd is politiek riskant

Er is weerstand tegen AOW vanaf 67 jaar bij vakbonden en grote groepen kiezers.Verhoging is een belangrijke beslissing waarover geen verkiezingen zijn geweest.

Verhoging van de AOW-leeftijd ondermijnt het vertrouwen in de politiek

De politiek wordt ongeloofwaardig en creëert onzekerheid als ze morrelt aan sociale voorzieningen.Verhoging is een breuk met het Museumpleinakkoord tussen kabinet en sociale partners uit 2004.

Verhoging van de AOW-leeftijd is moeilijk uitvoerbaar Rekening houden met ‘zware beroepen’ is moeilijk in praktijk te brengen.

Positieve effecten op de arbeidsmarkt zijn afhankelijk van medewerking van de sociale partners.Verhoging betekent dat veel andere wetten en uitkeringen ook moeten worden aangepast.

tegen

tegen

tegen

tegen

* Deze Argumentenkaart biedt een overzicht van de argumenten voor en tegen verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar, conform de plannen van het kabinet. De argumenten hebben dus betrekking op een verhoging die voldoet aan de volgende punten: • de pensioenleeftijd schuift mee naar 67 jaar; • de verhoging wordt geleidelijk ingevoerd; • er wordt rekening gehouden met zware beroepen; • verhoging bezuinigt jaarlijks 4 miljard euro.

Deze kaart is gemaakt op basis van drie denksessies met in totaal dertig deskundigen en belangenbehartigers. We danken alle deelnemers voor hun denkwerk. Deze kaart is

financieel mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De Argumentenfabriek is verantwoordelijk voor het resultaat.

0804-9068_SZW AOW-volkskrant-DTP.indd 1 09-09-2009 14:33:25

gemaakt door: in opdracht van:

Bij de huidige energieprijzen is kernenergie de goedkoopste vorm van elektriciteitsopwekking. Consumenten en bedrijven kunnen profiteren van de lagere energierekening.

Consumenten profiteren van de lage energieprijs door goedkopere producten.De kosten van kernenergie worden marginaal bepaald door de grondstof (uranium) en zijn daardoor stabiel.

Bij de huidige energieprijzen is de exploitatie van een kerncentrale winstgevend.Een nieuwe impuls voor de Nederlandse kernenergiesector levert hoogwaardige werkgelegenheid op.

De verwerking van kernafval zal efficiënter worden doordat meer instellingen meebetalen.Nieuwe centrales stimuleren de ontwikkeling van (nucleaire) technologie in Nederland.

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor uraniumverrijkingsbedrijf Urenco, waarvan de staat aandeelhouder is.

Na 100 jaar neemt de overheid de kosten en verantwoordelijkheid voor de opslag van afval over. Bij een ramp draait de (internationale) gemeenschap op voor het onverzekerbare deel van de kosten.

Het verkrijgen van een vergunning duurt lang en is onzeker door bezwaar- en beroepsprocedures.Exploitatie vergt hoge investeringskosten voor bouw, onderhoud en veiligheid.

De schade bij uitval van een centrale is groot en vraagt veel back-upvoorzieningen. De kosten van een eventuele ramp met een nieuwe kerncentrale zijn onverzekerbaar hoog.

De elektriciteitsprijs voor consumenten is vooralsnog gekoppeld aan de olieprijs.

Bij de productie van kernenergie komt nauwelijks CO₂ vrij.

De gevaarlijkste hoeveelheid radioactief afval is in volume beperkt (enkele kubieke meters per jaar). Het afval is met de huidige technieken goed op te slaan, in elk geval voor de voorzienbare toekomst.

Een toenemend deel van het afval kan worden hergebruikt.

Kernenergieopwekking in Nederland leidt tot minder energieverlies tijdens transport.

Hoogradioactief kernafval moet meer dan 100.000 jaar veilig opgeborgen worden.Tot nu toe kan slechts eenderde deel van het afval worden hergebruikt als brandstof.

Geld geïnvesteerd in kerncentrales kan niet worden uitgegeven aan duurzame energieopwekking.

Een kerncentrale loost relatief veel en relatief warm koelwater.De winning van de brandstof voor kerncentrales (uranium) schaadt het milieu in de landen van herkomst.

De straling in en rondom een kerncentrale is gering en ongevaarlijk.

De gevolgen van een ramp voor de volksgezondheid zijn groot.Het is nog onbekend of wonen bij of werken in een kerncentrale op lange termijn schadelijk is.

Sommige mensen worden ziek alleen al doordat ze denken dat de productie van kernenergie gevaarlijk is. Ook bij een ongeval waarbij geen straling vrijkomt, zullen sommige mensen ziek worden.

De werkomstandigheden in de uraniummijnen in de herkomstlanden schaden de volksgezondheid aldaar.

Welke argumenten zijn er voor en tegen het

bouwen van nieuwe kerncentrales in

Nederland?

Kernenergie is goedkoper

Kerncentrales produceren radioactief afval waar geen definitieve oplossing voor is

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor de Nederlandse economie

Nieuwe kerncentrales zijn goed voor andere bedrijven en de staat

De nieuwe centrales zullen de overheid geld kosten

De bouw van nieuwe centrales is financieel riskant

De consument profiteert niet direct van de lage kostprijs van kernenergie

Nieuwe kerncentrales zijn nodig om de CO₂-uitstoot terug te dringen

Kerncentrales produceren relatief weinig afval

Lokale productie van kernenergie voorkomt energieverspilling

Nieuwe kerncentrales belemmeren de ontwikkeling van duurzame alternatieven

Kerncentrales zijn slecht voor het milieu

Nieuwe kerncentrales vormen geen direct gevaar voor de volksgezondheid

De langetermijneffecten voor de volksgezondheid zijn onzeker

Mensen in Nederland kunnen ziek worden van angst voor de kerncentrales

De productie van kernenergie is mogelijk schadelijk voor de volksgezondheid elders

Kerncentrales zijn nodig om de energievoorziening in de toekomst veilig te stellen

Kernenergie is geen praktische oplossing

Nieuwe kerncentrales zijn relatief veilig

Nederland is een relatief veilige plek voor nieuwe kerncentrales

Nieuwe kerncentrales maken de wereld veiliger voor Nederland

Nieuwe kerncentrales zijn riskant

Nederland is een riskante plek voor nieuwe kerncentrales

Nieuwe kerncentrales maken de wereld minder veilig

Nederland kan proliferatie en terreurdreiging niet uitbannen

Nieuwe kerncentrales leveren Nederland geopolitiek voordeel op

Politici willen scoren

Nederland moet aan zijn klimaatdoelstellingen voldoen

Het draagvlak voor kernenergie ontbreekt

Nederland is moreel verplicht om nieuwe kerncentrales te bouwen

Het is moreel verwerpelijk om nieuwe kerncentrales te bouwen

Energie-beleid

Veiligheid

EthiekVolks-

gezondheid

Politiek

Economie

Milieu

© 2008

Deze kaart is gemaakt op basis van groepsinterviews met deskundigen. Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk.

voor

tegen

voor

tegen

tegen

voor

voor

tegen

voor

tegen

voor

tegen

voor

tegen

KernenergieDEF.indd 1 23-01-2009 08:37:49

in opdracht van: gemaakt door: ©

Goedkopere productie in Turkije, bijvoorbeeld door de lage loonkosten in Turkije, kan Europese banen kosten.De slechte handhaving van wetgeving, bijvoorbeeld merkenrecht, kan leiden tot oneerlijke concurrentie.Turkije heeft een grote zwarte sector (de helft van de economie), wat onder meer leidt tot oneerlijke concurrentie.Turkije zal op termijn toetreden tot de eurozone, wat riskant is voor de waarde van de euro.

Turkije zal moeite hebben om te concurreren met Europa en dat kan tot werkloosheid leiden, met name in de landbouw.Implementatie van de Europese wetgeving gaat Turkije veel geld kosten, vooral qua milieubescherming.

Toetreding van Turkije slaat een brug tussen Islam en Christendom, Azië en Europa.Toetreding bewijst dat met diplomatie en samenwerking (‘Soft Power’) succes te boeken valt.

Toetreding dwingt Europa tot bestuurlijke vernieuwing, bijvoorbeeld tot een inperking van het vetorecht.Nederland heeft, als nettobetaler, baat bij minder Europese subsidies.

Toetreding dwingt Europa tot ander subsidiebeleid want anders zouden de subsidies voor landbouw en arme regio’s niet meer te betalen zijn.

Turkije kreeg in 1963 in een associatieakkoord perspectief op lidmaatschap.Door in 1987 de Turkse lidmaatschapsaanvraag te accepteren, heeft de Europese Unie Turkije erkend als Europees land.

In 1996 trad Turkije toe tot de Europese douane-unie.In 1999 kreeg Turkije de kandidaat-status en oktober 2005 gingen de toetredingsonderhandelingen van start.

Toetreding versterkt de Turkse democratie en zal de macht van het leger terugdringen.Met de toetreding krijgt Europa grip op aan Turkije gerelateerde problemen zoals milieuproblemen en illegale migratie.

Toetreding dwingt erkenning van internationaal recht af, bijvoorbeeld bij ILO-verdragen over arbeidsvoorwaarden.Toetreding maakt de Turkse rechtspraak onafhankelijker, en verbetert de rechtspositie van Europese instellingen in Turkije.

Met Turkije heeft Europa een grotere stem in internationale instituties zoals de wereldhandelsorganisatie.Met Turkije krijgt Europa meer invloed in het Midden-Oosten.

Toetreding is een positief keerpunt in de internationale verhoudingen

Toetreding zal Europa dwingen om z’n eigen zaken op orde te brengen

Europa heeft Turkije het lidmaatschap beloofd

Toetreding leidt tot versterking van de rechtstaat in Turkije

De Europese Unie staat met Turkije politiek sterker

De invloed van Nederland in Europa zal verder marginaliseren.Turkije is vanaf 2014 met meer dan 80 miljoen inwoners het grootste land van Europa en zal bij toetreding grote invloed krijgen op het Europese beleid.

Turkije voldoet nog lang niet aan de toetredingscriteria. Zelfs als Brussel besluit dat Turkije er wel aan voldoet, zal het nooit een echt Europees land zijn.Omdat de Europese bevolking tegen toetreding is, ondermijnt het toetredingsproces het vertrouwen in de Unie.Door toetreding worden Turkse problemen Europese problemen, zoals de conflicten met Cyprus en met de Koerden.De toetreding van Turkije zet de deur open voor andere landen die niet of nauwelijks op het Europese continent liggen.

Van de Europese bevolking steunt een minderheid van 28 procent de toetreding van Turkije (EC).In 2004 steunde driekwart van de Turkse bevolking de toetreding, nu is dit eenderde (ZEI).

Turkse instituties zijn nog niet klaar voor toetreding. De hervormingen die nodig zijn roepen weerstand op.Het leger zal z’n machtspositie moeten inleveren. Daardoor ontstaat ruimte voor andere partijen, zoals de politieke Islam.Dat het leger macht moet inleveren is een risico: wellicht grijpen de militairen straks naar de wapens.

Toetreding van een moslimland is een bedreiging voor de Europese christelijke normen en waarden.

Onder het Kemalisme is het individu onderworpen aan de Turkse republiek.Het Turkse leger heeft, als hoeder van het Kemalisme, veel invloed op de Turkse samenleving.Het Kemalisme is zeer nationalistisch, wat blijkt uit het verbod op het beledigen van de Turkse identiteit (artikel 301).Turkije heeft moeite met zijn eigen geschiedenis. Zo weigert de regering de Armeense genocide te erkennen.

De scheiding tussen kerk en staat is formeel sterk, maar in de praktijk erg geforceerd De Turkse regering gebruikt de Islam als machtsmiddel en geeft bijvoorbeeld meer geld uit aan moskeeën dan aan scholen.Vrouwen, homo’s en religieuze minderheden worden onderdrukt.

Toetreding versnelt de Europeanisering in Turkije, wat leidt tot verwarring over de Turkse identiteit (jeans en hoofddoek).Dat Turkije de eigen normen en waarden moet verruilen voor Europese regels roept verzet op en werkt destabiliserend.

De effecten voor de economische groei in Nederland zijn zeer beperkt maar positief.Toetreding is een stimulans voor Nederlandse investeringen in Turkije en voor de handel.

Dankzij het toetredingsproces verdrievoudigde de handel tussen Nederland en Turkije sinds 2001 tot 3,6 miljard euro per jaar.

Een groter aanbod van arbeid drukt de loonkosten en verbetert de concurrentiepositie van Europa.Turkse arbeidskrachten kunnen de krapte op de arbeidsmarkt ten gevolge van de vergrijzing verminderen.

Europa biedt Turkije de institutionele voorwaarden voor een stabiele economie.De Turkse economie zal in de twintig jaar na toetreding met 0,8 tot 6,4 procent groeien (CPB).

Er lopen belangrijke pijpleidingen door Turkije zoals de Baku-Ceyhanpijplijn.

Cultuur

Deze Argumentenkaart geeft een overzicht van de belangrijkste argumenten

voor en tegen de toetreding van Turkije tot Europa.

Het vraagstuk is primair benaderd vanuit Nederlands

perspectief.

PolitiekPolitiek

Na toetreding zullen 2,7 miljoen Turken naar Europa komen, waarvan ruim 100 duizend naar Nederland (CPB).Immigrerende Turken zullen banen bezetten, vooral van andere ‘nieuwe Europeanen’ maar ook van Nederlanders.Als Turken Europeanen zijn, kan Nederland geen eisen meer stellen aan gezinshereniging en gezinsvorming.

Door wegvallende grenscontroles kan Turkije de poort naar Europa worden voor terroristen en smokkelaars.

Dankzij het vrije verkeer van personen wordt het voor Europese en Turkse criminelen makkelijker om samen te werken.

Als Turkije toetreedt zonder aanpassing van het landbouwbeleid dan kost dit Europa 10 à 20 miljard euro.Nederland betaalt als nettobetaler in Europa hier relatief veel aan mee.De toetreding van een groot land met weinig sociale wetgeving ondermijnt de Nederlandse verzorgingstaat.

Toetreding van Turkije is een bedreiging voor de Nederlandse positie in Europa

Toetreding van Turkije is een bedreiging voor de Europese Unie

De bevolking is tegen toetreding

Toetreding is een bedreiging voor de stabiliteit van Turkije

Een moslimland past niet in het joods-christelijke Europa

De Turkse politieke filosofie (het Kemalisme) past niet bij Europa

Turkije gaat on-Europees om met religie, vrouwen en minderheden

Toetreding kan een Turkse identiteitscrisis veroorzaken

Het opschuiven van de Europese buitengrenzen naar het oosten is gevaarlijk

De georganiseerde criminaliteit wordt moeilijker beheersbaar

Toetreding leidt tot een toestroom van Turken naar Europa

Toetreding heeft nadelige effecten voor de Nederlandse economie

Toetreding van Turkije is potentieel destabiliserend voor de Europese economie

Toetreding heeft negatieve gevolgen voor de Turkse economie

Cultuur

Migratie

Economie

Turkije hoort cultureel-historisch gezien bij Europa

Toetreding is goed voor de integratie van Turken in Europa

Met Turkije erbij demonstreert Europa dat het geen exclusief christelijke club is

Turkije vormt een diplomatieke brug tussen Europa en de Islamitische wereld

Toetreding versterkt het Europese veiligheids- en defensiebeleid

Turkije niet laten toetreden is riskant

Toetreding maakt migratie van en naar Turkije makkelijker

Toetreding is goed voor de Nederlands economie

Toetreding is goed voor de Europese economie

Toetreding stimuleert de Turkse economie

Toetreding verbetert de leveringszekerheid van energie aan Europa

Migratie

Economie

Als Turkije voldoet aan alle criteria - wat nog jaren zal duren - kan het probleemloos toetreden tot de Europese Unie.De Turkse Islam is niet onverenigbaar met de Europese normen en waarden (WRR).

Turkije en Europa hebben al eeuwenlang een hechte maar gespannen relatie.Doel van het Europese project is spanningen zoals die tussen Turkije en Europa te pacificeren.

Door de open grenzen komt er meer uitwisseling - en daarmee begrip - en kunnen vooroordelen over Turken afnemen.Door toetreding horen Turkse Europeanen er ‘echt bij’, wat de integratie makkelijker kan maken.

Met een Moslimland binnen de grenzen laat Europa zien dat het de godsdienstvrijheid serieus neemt.

Turkije heeft als een van de weinige moslimlanden goede diplomatieke betrekkingen met Israël.Turkije zit als enig NAVO-land in de Organisatie van de Islamitische Conferentie (OIC).

Europa krijgt meer grip op smokkelroutes (mensen, drugs) die via Turkije lopen.Toetreding vergemakkelijkt de samenwerking met Turkije in internationale crisissituaties.

Afwijzing van Turkije door Europa kan een voedingsbodem vormen voor fundamentalisme.Als Europa besluit dat Turkije niet mag toetreden, zet het de relatie met een belangrijke NAVO-bondgenoot op het spel.

Toetreding maakt heen en weer reizen makkelijk, waardoor Turken zich niet definitief in Nederland hoeven te vestigen.Door toetreding groeit de Turkse economie fors, waardoor het voor Turken aantrekkelijk wordt om terug te keren.

voor tegen

Literatuur:CPB, Assessing the economic implications of Turkish acces-sion tot the EU, Den Haag, 2004.EC, Eurobarometer 66, E6012, Den Haag, 2006.WRR, De Europese Unie, Turkije en de Islam, Den Haag, 2004.ZEI, EU-Turkey-Monitor, vol. 2, no. 3. Bonn, 2006.

Veiligheid

Veiligheid

Wat zijn de argumenten voor en tegen de toetreding van Turkije tot de Europese

Unie?

De argumenten zijn verzameld door de Argumentenfabriek tijdens groepsgesprekken met deskundigen. Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk.

in opdracht van: gemaakt door: ©

Mijn gevoel

Mijn relatie

Mijn relatie

Mijn gevoel

Mijn toekomst

Mijn geld

Mijn toekomst

Mijn kinderen

Mijn overtuiging

Mijn overtuiging

Mijn geld

Mijn kinderen

Ik hoef me nergens voor te schamen.Scheiden moet kunnen in een moderne liberale samenleving.

Ik vind het goed dat het huwelijk geen gevangenis meer is.Ik vind dat rouwen en lijden bij het leven horen, ik kom er wel overheen.

Ik wil onze problemen oplossen, eventueel met behulp van een therapeut.Het verdwijnen van de romantische liefde is geen reden om te scheiden.

Ik vrees dat ik zelf onderdeel ben van het probleem en in een volgende relatie dezelfde fouten zal maken.Mijn problemen (angsten, depressies, verslavingen) los ik niet op door weg te gaan.

Gescheiden mensen zijn gemiddeld gelukkiger dan mensen in een slecht huwelijk.Ik kan me meer op mijn werk en carrière gaan richten.

Ik moet weer gaan werken en kom daardoor financieel op eigen benen te staan.

Mijn kinderen zijn al te vaak getuige geweest van geweld. Mijn kinderen mogen niet langer slachtoffer zijn van geweld of misbruik.

Mijn kinderen moeten voortdurend bemiddelen bij conflicten tussen mij en mijn partner, dat is niet goed.

Door weg te gaan kan ik weer een thuis creëren waar het rustig en gezellig is.Ik wil mijn kinderen niet laten opgroeien in een liefdeloze omgeving.

De schade van een scheiding valt mee zolang er geen ruzies en geldproblemen ontstaan.

Als er een einde komt aan de stress en het geruzie, kan ik weer tijd besteden aan mijn kinderen.

Ik kan de zorg voor de kinderen niet aan in mijn eentje. Een scheiding bedreigt mijn imago, status en carrière.Alleenstaande ouderen zijn sociaal en emotioneel slechter af, met name mannen.

Mijn trouwbelofte is me veel waard, ik zal er alles aan doen die na te komen.Scheiden past niet in mijn geloof: wat god verbonden heeft zal niemand scheiden.Ik vind dat scheidingen de maatschappij ontwrichten. Ik vind dat je moet vechten voor je relatie.

voor tegen

Wat zijn de argumenten

voor en tegen het opbreken

van mijn huwelijk?

Deze Argumentenkaart geeft een overzicht van de belangrijkste argumenten voor en tegen een echt-scheiding. Het vraagstuk is benaderd vanuit het

perspectief van de partners.

Deze kaart is tot stand gekomen op basis van groepsinterviews met relatietherapeuten, juristen, wetenschappers en andere (ervarings) deskundigen. Met dank aan alle deel-nemers voor hun denkwerk.

We kunnen niet meer met elkaar praten.We maken voortdurend ruzie.

De romantische liefde is weg en ik wil niet leven zonder die liefde.Onze toekomstplannen en ambities verschillen te veel van elkaar.

We hebben alles geprobeerd, zelfs een therapeut, maar het werkt niet tussen ons.We hebben geen seks meer.

Er is sprake van misbruik of geweld tegen mij en/of de kinderen. Mijn partner gaat vreemd en dat accepteer ik niet.

Mijn partner kleineert me en neemt me niet serieus.Met deze partner wil (of kan) ik geen kinderen krijgen.

Ik hou van een ander waarmee ik mijn leven wil delen.Ik verlang naar meer vrijheid en ruimte voor mezelf en mijn persoonlijke ontwikkeling.

Ik wil meer tijd voor andere zaken, zoals familie, vrienden, werk of mijn relatie met God.Ik wil op zoek naar een nieuwe partner en een betere relatie.

Ik zie het niet zitten om alleen verder te moeten leven.Ik ben bang dat ik door een scheiding mijn vrienden en mijn sociale leven verlies.Scheiden voelt als een schaamtevolle mislukking.Ik ben bang voor de onvoorziene gevolgen van een scheiding.

Ik wil dat mijn kinderen met beide ouders in één gezin opgroeien.Kinderen voelen zich vaak schuldig over een scheiding, of ze schamen zich. Door een scheiding verliezen mijn kinderen ook grootouders en familieleden, en vriendjes uit de buurt.Ik zadel mijn kinderen hun leven lang op met problemen bij verjaardagen en feestdagen.

Ik wil niet dat mijn kinderen opgroeien in armoede.Kinderen ontwikkelen zich beter in een compleet gezin, tenzij er sprake is van grote conflicten.Ik wil het goede voorbeeld geven door te laten zien dat problemen oplosbaar zijn als je je best doet. Kinderen van gescheiden ouders hebben moeite met langdurige relaties en gaan zelf vaker scheiden.Scheidingskinderen presteren gemiddeld slechter op school, belanden vaker in de criminaliteit en ge-bruiken meer alcohol, sigaretten en drugs, zeker als het huishouden er financieel sterk op achteruit gaat.

Ik wil altijd bij mijn kinderen kunnen zijn en volledig bij hun opvoeding betrokken zijn.Als ouder ben ik het aan mijn kinderen verschuldigd om samen te blijven.Ik wil of kan mijn kinderen niet overlaten aan mijn partner.

80 procent van de vrouwen levert financieel in door een scheiding, gemiddeld 20 tot 30 procent.De kans bestaat dat ik door een scheiding mijn werk niet meer kan blijven doen en mijn baan verlies.We hebben samen een bedrijf en zijn in gemeenschap van goederen getrouwd.

We kunnen twee huishoudens niet betalen.Bij grote conflicten lopen de kosten van een advocaat flink op.Ik heb geen zin om jarenlang alimentatie te betalen en mijn pensioen te delen.De praktische kant van de scheiding (verhuizing, mediation, juridische afwikkeling) kost geld.

Mannen gaan er gemiddeld na een scheiding financieel op vooruit.Na verdeling van het geld kan het zijn dat een partner die eerder geen vermogen had, flink profiteert.

Een harmonieuze scheiding, waar geen kinderen bij betrokken zijn, kan voor minder dan duizend euro.

Ik wil het mijn kinderen niet aandoen

Scheiden bedreigt de ontwikkeling van mijn kinderen

Scheiden is slecht voor mijn relatie met de kinderen

Ik wil mijn relatie niet opgeven

Mijn partner is niet het probleem

Ik ben beter af zonder huwelijk

Ik moet mijn kinderen beschermen

Een scheiding is beter voor de ontwikkeling van mijn kinderen

Scheiden is beter voor mijn relatie met mijn kinderen

Mijn gevoel zegt me dat scheiden beter is

De problemen in mijn relatie zijn te groot

Ik wil van mijn partner af

Ik ga er bij een scheiding financieel op achteruit

Een echtscheiding kost geld

Een toekomst in mijn eentje is weinig rooskleurig

Ik ben principieel tegen scheiden

Ik mag best scheiden

Getrouwd blijven voelt beter dan scheiden

Scheiden levert me geld op

Scheiden is betaalbaar