1914 08 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 1 -

Uit de dagboeken van Pater Benedictus Van Doninck

Benedictus Van Doninck

Pater Benedictus Van Doninck werd op 9 oktober 1858 in

Herentals geboren als Josephus Dionysius Van Doninck.

Op 19-jarige leeftijd trad hij binnen bij de Cisterciënzers

te Bornem. Hij ontvangt er op 17 oktober 1877 het

kloos-terkleed en wordt vanaf dan frater Benedictus. Na

zijn noviciaat legt hij de kleine geloften af. Die worden in

1881 gevolgd door zijn plechtige professie in de

abdijkerk in tegenwoordigheid van abt Robertus Van

Ommeren.

In 1883 werd hij priester gewijd en nadien door de abt

naar de universiteit van Innsbruck (Oostenrijk) gezonden

om er theologie te gaan studeren. Na zijn terugkeer in de

abdij wordt hij in 1887 aangesteld tot subprior van de

abdij en vanaf 1895 belast met de zorg over archief en

bibliotheek. De rijkdom en ordening van de bibliotheek

zijn voor een groot deel aan de kennis en inzet van hem

te danken. In 1887 was hij al begonnen met het kata-

logiseren van de boeken. De "Catalogus Alphabeticus

Auctorum" een zeer lijvige inventaris werd voltooid in

1890.

Hij publiceerde verschillende werken, o.a :

- Het voormalig Engelsch Klooster te Bornhem.

- Geschiedkundige aanteekeningen nopens het H.

Kruisklooster, meer gekend onder den naam

van College der Engelsche Dominicanen" 1904

- Oorkondenboek der abdij van S.-Bernaarts op

de Schelde

- Obituarium Monasterii Loci Sancti Bernardi, S.

ord. Cisterc., 1237-1900

Hij heeft onder en na de oorlog, maar zeker voor 1920

ook al de handschriften van de abdij beschreven.

Maar aan zijn wetenschappelijk en veelbelovende

activiteit werd vrij onverwachts een einde gemaakt,

doordat de paters van de abdij van Val-Dieu hem in 1922

tot hun abt verkozen. Daar zou hij op 10 januari 1940

overlijden.

Tijdens zijn studies te Innsbruck leerde hij de Duitse taal.

Deze kennis zou de plaatselijke autoriteiten en de

bevolking goed van pas komen. Tijdens de oorlogsjaren

werd hij voortdurend aangesproken voor het vertalen

van Duitse verordnungen, en kon hij gemakkelijker met

de Duitse bezetters onderhandelen. Het was natuurlijk

balanceren op een slappe koord, want evengoed werden

de kloosterlingen soms verdacht van té gemoedelijk met

de bezetters om te gaan, maar het is wel zeker dat

verschillende mensen door pater Van Doninck werden

geholpen bij een oproeping naar de Kommandatur om

een Personalsausweis te vragen of een Reiseschein af te

halen

Hij zorgde er voor dat het kunstbezit en de bibliotheek-

collectie veilig in kisten en dozen werd opgeborgen in

een afgesloten deel van de gewelfde kelders.

Let op !

Het dagboek leest soms wat moeilijker. De eigenaardige

zinsbouw of dialectwoorden hebben we vaak niet

verbeterd. Soms zijn foutief gespelde woorden of werk-

woordvormen blijven staan. Dit deden we om het

dagboek zo authentiek mogelijk weer te geven.

Men moet wel rekening houden met het feit dat het een

gekleurde bron is. Het is geschreven vanuit de besloten

en veilige abdij, vanuit een strenge katholieke

achtergrond en met nog een groot standenverschil

tussen notabelen en religieuzen enerzijds en het gewone

volk anderzijds. Hier en daar wordt kritiek gespuid of een

aanmanende vinger opgestoken, maar ook dit moet

geïnterpreteerd worden in de tijdsgeest van toen. De

kritische opmerkingen schreef pater Van Doninck in de

marge of tussen haakjes erbij. Pater Benedictus Van Doninck


Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Abt Thomas Schoen schreef op de binnenkaft van het

handschriftje 1914 enkele opmerkelijke notities !

Het gezegde indachtig "Verba volant, scripta manent" heb ik

voor hen die enig belang zouden stellen in de lezing dezer

kroniek (augustus 1914-juli 1922) nuttig geoordeeld een

woordje vooraf te zeggen, waarmede voor een goed oordeel

rekening dient gehouden. Schrijver dezer oorlogs- en na-

oorlogskroniek is (was) iemand met veel talenten. Iemand die

veel weet, ja, een geleerde die ook niet onaardig schrijft, maar

alles toetst aan zijn soms eigenaardige opvattingen waaraan

hij pertinent vasthoudt. In die geest is ook deze kroniek

geschreven. Hij maakt waar hij kan bijtende en spottende

aanmerkingen ..."

AUGUSTUS 1914

Zaterdag 1 augustus

Duitsland stelt een ultimatum aan België

De oudste zoon van Theodoor de Maeyer (Willem) gaat

op als vrijwilliger.

Zondag 2 augustus

Briefkaart ontvangen van neef A. Goris uit Luik dat hij

den 1sten dezer ’s morgens om 4 uren uit Herentals naar

zijn regiment te Luik is vertrokken. Hij was pas een

maand getrouwd.

Maandag 3 augustus 1914 (dag 1)

Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk, en aan

België, dat zijn eisen afwijst.

Generaalabt, De Bie, die met confrater Gerardus naar Val

Dieu gereisd was, geraakt met grote moeite langs Visé-

Luik terug in Bornem, ’s avonds om 9 ½

Gisterennacht werd ons paard opgeroepen, maar aan

het gemeentehuis gekeurd, werd het teruggezonden.

Deze nacht (2-3) nogmaals opgeëist en goedgekeurd,

moest het de koetsier Theophiel met een 3-tal anderen,

naar Mechelen afleveren. Geschat op 1.200 frs.

Alle werklieden van Bornem opgeroepen om rond het

fort bomen af te kappen.

Dinsdag 4 augustus 1914 (dag 2)

Drie zonen van burgemeester Cammaert, Jozef, Karel en

Etienne gaan op als vrijwilligers.

Er wordt verteld dat Duitse troepen reeds over België’s

grenzen zijn getrokken.

Wij zijn vandaag hier begonnen met het archief en

boeken der bibliotheek naar de kelder in veiligheid (?) te

brengen. Opeising van wapens en munitie.

Woensdag 5 augustus 1914 (dag 3)

Men komt vertellen dat de Duitsers Luik reeds hebben

aangevallen, dat Engeland mobiliseert en gisteren aan

Duitsland de oorlog verklaard heeft.

Veel onrustige gemoederen binnen en buiten de abdij

Donderdag 6 augustus 1914 (dag 4)

Een half dozijn manschappen van de Belgische Genie

begint vandaag met hamer en beitel schietgaten te kap-

pen in de afsluitingsmuur aan de westkant der abdij. Die

bedrijvigheid is voor sommigen der onzen nog meer

onrust brengend, voor anderen schijnt ze ene gewenste

afleiding. Het gehamer en gebeitel wekt echo’s in heel

de abdijhof.

Gisteren had men in het dorp reeds gezegd en het werd

vandaag bevestigd, dat de Belgen een victorie hadden

behaald op de Duitsers, die 3.000 man verloren !

Abdij Sint-Bernardus




Het volk steekt de kop omhoog en er werden

driekleurige nationale kokarden rondgevent ten voor-

dele van het rood kruis. Elkeen liefst met zulk strikje op

de borst, ook in de abdij, abt, heren en broeders. ’t was

al Belg wat ge zag.

Vandaag mis gelezen in het Pensionaat. Daar waren

gisteren 3 Spaanse nonnekens aangekomen, door heer

of juf. Mannaert aanbevolen. Ze hadden deze zomer de

landbouwlessen te Berlaar of Boechout bijgewoond en

wilden nu terug naar hun land langs Parijs waar een heer

ze met hun koffers opwachtte.

Vrijdag 7 augustus 1914 (dag 5)

De Duitsers bezetten de stad Luik, wel met een half

miljoen man, zegt men. ’s Avonds wordt het tegenge-

sproken en dan weer bevestigd. Ze verloren 20.000 man

voor de forten en ze vragen een wapenstilstand om hun

doden te begraven.

De genietroep van gisteren gaat voort met gaten kappen

in de muur west en zuidwest naar de bospoort.

’s Avonds kwart voor 7 uur, worden 100 soldaten aange-

meld voor logist, in de schuur ondergebracht.

Paspoort gevraagd in de gemeente.

Zaterdag 8 augustus 1914 (dag 6)

Deze nacht 7-8 is er alarm geblazen.

De helft onzer Compagnie logeerde in den bouw en

elders, en is niet present geweest. Daarom order van de

compagnie helemaal naar hier te brengen.

De troep kookt haar eigen soep in de openlucht.

Zondag 9 augustus 1914 (dag 7)

Om meer volk te kunnen onder dak brengen, werden

deze middag na de refter om 11 ½ de meubels uit

kapittel en studiezaal verwijderd. De boekenkassen zijn

blijven staan. Item voituur en werkhuis van de

timmerman ontruimd.

Voituren bij particulieren, Cammaert, Hulsbosch, Peeters

fabr. in ’t droog gebracht.

Gisterenavond zijn Leo en Godefridus thuis gekomen van

hun vacantie. Ze hadden een paspoort bij, gegeven door

de burgemeester hunne gemeente, gelegaliseerd door

de Belgische consul.

Twee officieren logeren in het vreemdenkwartier, en 200

soldaten in de schuur, werkhuis, kapittel en studiezaal,

de ingang van den pand naar kapittel. En studiezaal is

deze avond om 4 uur met een houten schutsel

afgesloten. De kapittellezing van 7 uur wordt in de koor

gedaan.

In de refter zijn wij begonnen half tarwe half roggebrood

te eten.


Deze morgen zijn wij gewekt niet door de bel maar door

een klop aan de deur. Wij hebben een tiental officieren

en sergeanten in den kost. Ze logeren op het 3e verdiep

van het hospice.

Er wordt een wachtpost gesteld aan de bospoort en een

aan de poort der Kloosterstraat. ’s Avonds om 6 uur is

men bezig de doelen in ’t bosje in te richten tot slaap-

plaatsen voor die wachtposten. De keuken van heel de

compagnie staat op de koer voor de koestal.


In de voormiddag enige waardepapieren gebracht naar

den Dilft. ’s Middags komt een soldaat vertellen dat de

kommandant van ’t fort zich heeft gezelfmoord met op

een ladder staande zich de kogel door de hersens te

jagen. Hij sterft na gebiecht te hebben. Commentaar :

hij voelde zich niet voor de taak opgewassen, het

onafgewerkt fort te verdedigen.

Mis gelezen in het gasthuis

Dr. Lanssens heeft er enkele conferenties gegeven over

ziekenverpleging aan juffrouwen, dames en zusters, ook

van ’t Pensionaat, die voor het Rood Kruis zich

beschikbaar stellen.

Om 2 ½ na de middag is er groot alarm onder de paters.

Prelaat, doodsbleek, heeft een telegram gelezen uit

Holland gezonden aan meneer Van Baren door diens

oom Ghijs tot spoedige vlucht aandringend.

Kapitein Rasquin die zelfmoord pleegde in Fort Bornem




Na de vespers en meditatie om 4 uur riep de E.H. Prior

het convent samen in de sacristie en zegde dat de

Hollandse confraters zich moesten gereedmaken om ’s

anderendaags naar Gastel te vertrekken, want het

gerucht ’s morgens reeds verspreid, werd bevestigd dat

Engeland de oorlog verklaard had aan Holland.


Amedeus vertrok deze morgen met de eersten trein naar

Hontenisse. Niemand anders volgde omdat de gazet van

gisterenavond het nieuws logenstrafte van de oorlog tus-

sen Engeland en Holland. De Hollandse troepen trokken

eerder naar de Duitse grens.

Meneer Van Baren vertrok met zijn kinderen naar

Holland om 8 ½ .

Verleden nacht, 11-12 uur, eerste geweerschoten

gehoord. Pang-pang. Men komt vertellen dat de wacht-

post in Doregem op soldaten geschoten heeft die niet in

regel waren. Eén is aan de voet gekwetst.

Er is deze morgen ook een jongen van Bornem (Jules

Vleminckx) aangehouden en naar de wachtpost aan den

doel gebracht.

Te Temse uitbetaling voor de opgeëiste paarden. Voor

het onze zijn inderdaad 1.200 frank. betaald geworden.

Gevecht bij Haelen bij Diest. Duitsland vraagt België op-

nieuw om ongehinderde doortocht.


Het archief in den koolkelder onder de prelaatskamer in

kisten geborgen, wordt vandaag luchtdicht afgesloten

door houten schutsel en antracietkolen.

Deze morgen begon men het huis van Saey en dat van de

Kommandant aan de Steenweg van Sint-Amands af te

breken.

Van onze zuidwestelijke hofmuur naar het fort heen,

wordt er pindraad gespannen door geniesoldaten.

Nieuwe gevechten te Haelen bij Diest.


De kelder aan de trap onder leszaal en scheerhuis was

verleden jaar goed opnieuw geplaveid en scheen goed

droog. Hij werd vandaag vol gedragen met de beste

boeken der grote bibliotheek : nagenoeg 6.000 volumen.

Ook porselein en beeldwerk vond er nog bergplaats.

Neef Arthur G. na een gevecht te Luik vermist !


H.H.Prelaat Albertus en Placidus nemen deel aan een

boetprocessie die in het dorp rondgaat.

Om 4 uur werd er een mis in de abdijkerk gelezen voor

de soldaten, slechts enkelen waren er in tegenwoordig.

Meneer Van Baren terug uit Holland.

Gevecht bij Dinant.


De vlag van het Rood Kruis wappert op de Dilft-toren.

De soldatenwachtpost laat in het dorp niemand meer

door zonder een zelfstandigheidsbewijs, door de burge-

meester getekend, te vertonen.

Mijn signalement gehaald om 12 uur bij de secretaris.

Bij gebrek aan papier verschijnen de dagbladen Presse,

Bien public enz. maar half zo groot. Geen tijdschriften

meer. Weinig correspondentie. Zilvergeld raar.

Huis Ten Dilft, waar tijdens de eerste oorlogsdagen een Rood Kruispost zou ingericht worden.





Nivardus, ofschoon reeds op vacantie geweest, ging op

aanraden van H.H. abt naar zijne familie te Wieze, waar

men dacht veiliger te zullen zijn dan in de abdij.

Om 6 uur ’s morgens gaan Idesbaldus, Benedictus en

meneer Van Baren naar Antwerpen om er in de nationa-

le Bank waardepapieren te bergen, die reeds enige da-

gen op den Dilft bewaard werden.

Te Antwerpen hebben wij een kort bezoek gebracht op

de oever bij onze vriend L.G.Libertus. Er werd verteld

dat gisteren reeds al de forten van Luik in Duitse handen

waren, dat de Belgische regering naar Antwerpen ver-

plaatst was en het veldleger naar Antwerpen terugtrok.

In de abdijkerk vandaag na de Vespers uitstalling van het

allerheiligste (in ciborie) tot na de Completen.


Kolonel Buisson komt den H.H.Prelaat bedanken voor de

goede inkwartiering die zijn manschappen in de abdij

genieten. Hij zou bijtijds waarschuwen indien er voor-

zorgsmaatregelen moesten genomen worden.


Om 8 ½ ’s morgens vertrekt H.H.Abt met Idesbaldus naar

Antwerpen om nog enige kostbaarheden in veiligheid te

brengen naar de bank, waar wij sedert 14 dagen een

koffer gehuurd hadden.


Onder het sermoon werd het ronken van een vliegtuig

boven de abdij waargenomen.

Onze geweren ingeleverd in de gendarmerie door Leo.

E.P.Libertus vertrok over Sint-Niklaas naar Antwerpen

om 5 ½ tot aan de statie vergezeld. Daar wemelde het

van aankomende treinsoldaten, ambulanciers.

Het dorp vol wagens en paarden, alleman op straat. De

soldaten hadden een felle mars in de benen. In een

adem waren ze uit de provincie Namen tot hier

teruggetrokken. Om 6 uur waren er zeven ambulanciers,

priesters en religieuzen zich aan ’t wassen en versterken.

Een hunner viel in bezwijming van uitgeputheid.

De Duitse troepen bezetten de stad Brussel.


Er wordt verteld dat de Duitsers reeds te Londerzeel zijn

en men in Puurs Uhlanen gezien heeft. In het dorp

worden hier en daar mitrailleusen opgesteld en aan de

schietgaten van onze abdijmuur worden wachtposten

uitgezet. Tegen de avond kwam er nog een tiental

ambulanciers logeren, ze waren nu met 17, waaronder

clerici der minderbroeders. Ze sliepen op de zaal boven

Sint-Thomaskapel, waarheen men alle beschikbare

strozakken gesleept had.

In de refter ’s avonds zei H.H. Prelaat dat zodra het

gevaar dreigend wordt men teken zal geven ons geza-

menlijk met het H. Sakrament naar den bouw te gaan.


Deze morgen hebben 15 aalmoezeniers–ambulanciers,

waarvan enkelen in het dorp overnacht hadden, hier in

de abdij de H. Mis gelezen.

H.H.Prelaat, die te Mechelen volmacht gekregen had om

volgens goeddunken aan sommige religieuzen appro-

batie te geven om biecht te horen, maakte daarvan

gebruik ten voordele van Leo, Hugo en Gosuinus.

In de voormiddag hoort men duidelijk het kanon in de

richting van Mechelen.

Om 4 ½ namiddags komt E.H. Tessens van Herentals,

professor van moraaltheologie in het groot seminarie te

Mechelen en thans aalmoezenier op het fort van

Bornem, een altaarsteen vragen om morgen de H. Mis te

kunnen lezen op het fort. De andere benodigdheden had

hij gekregen bij den eerwaarde heer onderpastoor

Verbist, van wie hij familie is. Wij lieten een beschikbare

steen daarheen brengen.

’s Avonds 6 ½ ,onder de recreatie, vliegmachine in de

lucht zichtbaar, richting van oost naar west.

Het beste gewaad, antipendium enz. wordt uit de

sacristie met een wagentje naar het gasthuis in veiligheid

gebracht. Onder de religieuzen neemt de onrust zicht-

baar toe.

Genietroepen en burgers, werden ingezet om bomen te

kappen en huizen plat te leggen. Het schootsveld voor de

Klein-Brabantse forten moest tot 600 meter volledig kaal

blijven.





18 priesters van de ambulanciers lezen in de abdijkerk de

H. Mis. Anderen in het gasthuis en pensionaat. In het

Pensionaat waren de klassen ontruimd en ingericht ten

dienste van het Rood Kruis. De doctoor der ambulans

was er gelogeerd.

Deze morgen om 7 ½ komt een compagnie voetvolk uit

de Breevendreef op de Kouter langs de geul post vatten

en na een korte poos begint een loopgracht te maken.

Deze avond onder de recreatie weer een vliegmachine te

zien oostwest. Er werd door onze soldaten 6 of 7 maal

op afgevuurd en ‘t was nochtans een Belgisch vliegtuig.


De ambulanciers zijn allen vertrokken. Ook 75 man-

schappen van de genie verlieten deze morgen vroeg de

abdij. Het grootste getal bestond uit vrijwilligers die niet

eens een soldatenpak hadden en er maar verdacht

uitzagen.

Overdag liep nogmaals het gerucht dat Engeland aan

Holland de oorlog verklaard had, wegens schending der

neutraliteit, met toe te laten dat troepen door Hollands

Limburg trokken, zonder zelf te protesteren, of omdat

Heintje de Prins Duitse officiers op diner verzocht enz.

Na de vespers was er vergadering op de kamer van

H.H.Prelaat om over de toestand te beraadslagen.

De vergadering was na een kwartier afgelopen en er

werd beslist de volgende dag af te wachten. De Belgische

troepen doen een uitval uit Antwerpen en bereiken

Vilvoorde.


In ’t gasthuis een tiental gekwetsten. Gevecht te

Londerzeel Onze troep was er deze morgen 7 uur heen-

getrokken.

Kanon goed hoorbaar.


Om 5 ½ ’s morgens naar Hingene gaan mislezen. Om 8 ½

in het gasthuis te Bornem de gekwetste soldaten

bezocht. Er lag ook een gekwetste Pruis, Heinrich

Spannenberg, Sakser, gelovig protestant, de beide benen

met een kogel doorboord.

Verleden nacht om 1 ¾ aan de geul een tiental

geweerschoten gelost op (onzichtbare) Pruisen.

Men vertelt dat een Zeppelin gisteren bommen heeft

geworpen op Antwerpen.

In de namiddag verneemt men de tijding dat onze oud-

misdienaar Albert Peeters gesneuveld is.

Vanaf de voormiddag tot ’s avonds 7 ½ kanongebulder

gehoord zuidwaarts.

H.H.Prelaat lijdt onder de indruk. Tegen 7 uur ’s avonds

brand zichtbaar aan de kant van Buggenhout. In de laten

avond komen de ambulanciers terug. Leuven verwoest.

De hebdomadarius missae zong vandaag de plechtige

votiefmis de spiritu sancto voor een goede Pauskeus.

Oud Gasthuis in de Stationsstraat. Hier werden de eerste gekwetste soldaten binnen gebracht.





Onze troepen gisteren handgemeen te Zemst en omstre-

ken zijn teruggetrokken. Een tiental ambulanciers las

hier de H. Mis. Onder de octaafdagen van Sint-Bernardus

zijn er processies gekomen zoals op andere jaren maar

zonder muziek of zang.

Voormiddag regenachtig. Geen kanon gehoord.

Het electriek licht wordt door de Belgische militaire over-

heid voorzichtigheidshalve afgesloten. Wij hebben

weinig of geen petroleum.


Bij de eerwaarde Zusters van de Presentatie deze

morgen aangetroffen : E.H. Kan. Bouwen, religieus van

Grimbergen en pastoor van Nieuwenrode.

De zeventigjarige ouderling had een dag of twee te

voren met zijn eveneens bejaarde meid M. De Prins, uit

zijn parochie moeten de vlucht nemen, omdat er hevige

gevechten plaats hadden. Hij was eerst in het gasthuis

aangeland en opgenomen, maar wegens de overlast

aldaar, was hij in het Pensionaat geraakt.

In de abdijkerk hebben 15 ambulanciers de H. Mis

gelezen.

Om 1 ½ onder de geestelijke lezing wordt heel de

zoldering der abdij van de keukenzolder af tot boven het

noviciaat toe ingenomen door 2 compagnies infanterie,

360 soldaten met 4 officiers.

Met een bussel stro onder de arm en de pijp in de mond

trokken ze allen langs de trap der keuken naar boven. Ze

wisten zeker niet dat het silentium was. Welk lawaai !

Vijf minuten later vlogen sardienen en andere conser-

vendoosjes door de zoldervensterkens naar beneden.

Oostenrijk verklaart de oorlog aan België.

H.H. abt plakt aan de sacristie de volgende dagorde :

Wachtpost gesteld op de torenabdij.


Onze soldaten vertellen dat de Belgische troepen te

Namen zijn uiteengeslagen en de Duitse overmacht naar

Antwerpen afzakt.

De bewoners der naburige gemeenten buiten de forten,

zoals Baasrode, Sint-Amands, Oppuurs, Londerzeel enz.

moesten op bevel der militaire overheid hun vee binnen

de fortengordel brengen.

Juist voor het middageten komt er een telegram uit

Gastel, verzonden door Martinus, dat grote paniek

veroorzaakte. Het telegram drong aan om spoedig de

dreigende gevaren te ontvluchten en dat de religieuzen

allemaal op de pastorie van Gastel verwacht werden. Na

de refter korte beraadslaging. H.H.Prelaat laat iedereen

vrij te blijven in de abdij of te vertrekken naar de andere

confraters in Holland of eheu !* naar de familie ! (* die

uitroep is veelbetekenend voor wie niets beter weet aan

te geven in de omstandigheden van toen)

Aan elke religieus was te voren buiten een weinig

zakgeld een som van 200 frank ter hand gesteld, ook aan

die niet vertrokken. En de aftocht begon.

Om 2 uur vertrok H.H. abt Thomas met provisor

Idesbaldus over Temse , Hulst naar Holland

Met hen Godefridus en Gosuinus langs Antwerpen om

een depositum uit de bank mede naar Holland te nemen.

Andreas en Petrus gingen te voet naar Temse om 2 ½

Om 3 uur Leo, broeder Felix en broeder Alanus langs

Puurs naar Antwerpen.

Edmundus moest gaan dienst doen naar Mariekerke en

Pius naar Kalfort en gingen voor de Vespers weg. Geen

van beiden is teruggekomen.

Om 5 uur vertrok frater Bernardus, diaken, naar zijn

moeder te Sint-Niklaas. Dat de H.H.Prelaat wegens zijn

ziekte (diabetes) in de abdij het niet kon volhouden en

met de “re pecunaria” naar Holland toog, keurde elkeen

goed, niet zo dat de religieuzen in onbepaald verlof naar

hun respectieve familie mochten gaan, en niet eens

beproefd werden om in de “priorij van Gastel” het

communiteitsleven voort te zetten. *

(hieraan is zeker gedacht en over gesproken, maar zou

de schrijver zelf het praktisch middel hebben kunnen

geven ! Hoe ? In die omstandigheden, hoe had men al

die personen samen bezig gehouden ? Al de gevraagde

personen trokken de schouders op. Niemand kan zeggen

hoe)

In de abdij was echter door hun vertrek een “vacuum

sensibile” ontstaan.

H.H.Prelaat had bij zijn vertrek nogmaals goedgekeurd

het besluit van sommigen om in de abdij het uit te

houden zo lang mogelijk. Wij bleven nog met 9 voor de

koor en 7 broeders. Dat er onder de blijvers, enkelen

niet weggingen “ex amore claustri et disciplinae” was

reeds vandaag zichtbaar. Ook in de koestal is er vandaag

opgeruimd. Een koe werd naar het gasthuis, een andere

naar de Presentatie gedaan, en dat dit een gevoelige slag

was voor den koebroeder was duidelijk.


Wij waren dus nog met 9 priesters : Prior Guido, supprior

Benedictus, Albertus (vestiarius), Alcredus, Placidus

(oeconomus), Henricus, Tezelinus, Leonardus et Hugo. +

7 broeders.

Om 5 uur deed Henricus de vroegmis met sermoon en

Placidus id. om 6 ½.

Om 7 uur vertrok Alcredus naar zijn familie.




Dat er in het dorp nog al commentairs gemaakt werden

over de gevluchte Hollandse paters was begrijpelijk,

maar dit nieuws werd overstemd door het rumoer der

5.000 soldaten die in en rond Bornem gekampeerd

waren en door de goede tijding die in de voormiddag van

het front was aangebracht. Men vertelde namelijk dat

de Duitse troepen 4.000 man, uit België met 160 treinen

naar Duitsland waren teruggeroepen tegen de Rus, die in

Oost-Pruisen was binnen gedrongen !

Tezelinus en broeder Alfons, reeds reisvaardig werden

door dit nieuws enigszins twijfelachtig, doch om 11 ½

vertrokken zij toch over Temse – Hulst naar Holland.

Onze soldaten van het 1e linieregiment, die deel

genomen hadden aan de gevechten te Eppegem en

omstreken, toonden ons stukken van gesprongen Duitse

granaten. In het dorp heerste grote blijdschap. Van de

hele dag werd geen kanon meer gehoord.

In de abdij bevond men dat er een hesp gestolen was en

een kistje cigaren van Albertus in het washuis. Om 12 ½

hadden wij in de calefact bezoek van E.P. Bamps, Soc.Jes.

prof van Rhetorica in het collegie van O.L.V. te

Antwerpen. Hij was te Antwerpen door H.H. Prelaat om

raad gevraagd en naar Bornem ontboden.

In de abdij werden wachtposten verdubbeld aan de

muur op de boomgaard, aan de brug, aan de bospoort.

Wij hadden die avond 500 soldaten ingekwartierd. Rustig

geslapen.


Het weder is prachtig, de piotten werken en exerceren

de hele dag op het veld tussen de geul en de stenen

molen.

In de namiddag 3 ½ nieuw alarm in ’t convent.

Een kolonel (Buisson) met majoor en 2 officiers, komt

zeggen dat hij, op verzoek van de prelaat hem vroeger

gedaan, ons kwam aanraden de meesten der paters te

laten vertrekken, omdat de abdij, door de soldaten

bezet, in staat van verdediging moest gesteld worden.

Goed was het nochtans, ja noodzakelijk, dat er enkelen

hier bleven ter bewaking. Dit veroorzaakte eerst nog al

wat opschudding, doch de luitenants Closet en Colon,

die hier ingekwartierd waren, stelden ons gerust met te

zeggen dat de toestand niet verergerd was en niemand

sprak nog van te vertrekken.

Deze namiddag nog hebben wij met hulp van

timmerman, Wardje Kleer, in het hospice het goudleder

met zijn kaders losgemaakt en naar de bibliotheek

gebracht alsook andere schilderijen en printen die in de

kelder geen plaats meer vonden.

Tegen avond liep het gerucht rond dat alle huizen van de

Kloosterstraat tot aan ’t klooster moesten worden

afgebroken. Maar, zegt men, de mensen beginnen te

liegen gelijk de gazetten en men gelooft er niet veel van.

De Stenen Molen tussen Barelstraat en Sint-Amandsesteenweg.

1914 08 dagboek van doninck

Documents

Transcript of 1914 08 dagboek van doninck