1915 07 dagboek van doninck

10
© Gemeentelijk Archief Bornem - 56 - Uit de dagboeken van Pater Benedictus Van Doninck Juli 1915 Donderdag 1 juli 1915 (dag 332) Leo gaat van 7 tot 12 naar de bedeling in den bouw. Er is een zending kleren aangekomen voor behoeftige werk- lieden. 150 man ontving reeds een werkpak en er ligt nog een grote voorraad. Deze middag kwam veehandelaar Nies uit Branst zijn paspoort laten vertalen dat hij gisteren te Brussel kreeg om acht reizen in Vlaanderen te doen. Boeren en veehandelaars in Vlaanderen zijn rijk gewor- den met hun vee aan Duitsers tegen hoge prijzen te verkopen. Men vertelde te Brussel dat er geen pas meer nodig is voor tram en trein in de Provincie Antwerpen, Brabant, Limburg en Luik, en dat de 7ste dezer de Duitsers uit België moeten zijn, anders oorlog met America! Onze Feldwebel geeft Duitse les aan een jongen van Felix Adriaensen. Ons garnizoen bleef reeds 3 dagen zonder vleesrantsoen. Voetgangers over de Temsebrug betalen nog steeds 0,50 frank voor hun paspoort. Lucien Reynaert van Temse in Holland getrouwd met een juffrouw van Bornem. De clematis aan den graf geeft haar eerste bloem. Vrijdag 2 juli 1915 (dag 333) Om 7 uur gaat Leo naar den bouw voor de bedeling. Deze morgen in onze kerk ca.150 communies uitgedeeld. Gisteren om 4 uur namiddag werd Dr. Van den Abbeele hier op de wacht ontboden en gevraagd of hij een arm- band van het Rood Kruis gegeven had aan Charles Schilders (van Wannes) zoals deze te Mechelen voor de Duitse overheid beweerde. Onder die titel van bediende van ’t Rood Kruis reed Charel met de fiets tussen Mechelen en Bornem en had allerhande scheve com- missies aan de hand. De dokter zegde met betrokken persoon hoegenaamd geen betrekking te hebben. Leo bracht een zestal brochuren mee van de koster, over de Duitse gruwelen in België, gevaarlijke papieren. Jan Pas is schrikkelijk kwaad omdat hij onder die bijnaam op straat wordt achterna geroepen! Om 8 ½ deze morgen bezoek van madame de Gravin, die zegt goesting te hebben om het kasteel te komen bewonen om er de Duitsers af te houden. Af en toe vandaag kanon hoorbaar in ’t zuidwesten tot 10 uur ’s avonds. Zaterdag 3 juli 1915 (dag 334) Ons torenuurwerk, dat al enige dagen haperde en vandaag helemaal stil stond, is deze morgen in behan- deling genomen door Peerke de horlogemaker. Om 5 uur deze avond accompagneerde Peerke met de carillon tot het einde toe. Om 7 uur scheen alles regelmatig te lopen. Om 2 uur zwermt onze biekorf voor de eersten keer, maar de zwerm ontsnapt, de Donk over. Bornemse krijgsgevangenen klagen en schrijven uit Duitsland om onderstand, al was het maar brood en spek. Ze krijgen ook de brieven niet die hun gezonden worden. Een vent van Buggenhout vertelde vandaag dat daar gisteren 28 treinen passeerden met Duitse soldaten die van den IJzer kwamen, over Dendermonde naar Mechelen. Om 6 ½ jagen er Duitsers in de Donk. Vers vlees. Kanon af en toe in ’t westen gehoord. Een onweder dreeg in de namiddag maar trok op. Zondag 4 juli 1915 (dag 335) Al sedert enige tijd komen de schoolkinderen hier naar de hoogmis, omdat ze geen cent moeten geven voor een stoeltje, maar ze maakten het te bont tot ergernis der grote mensen en daarom heeft Placidus vandaag Suisse gespeeld in de kerk. De gazetjongen bracht vandaag de Kempenaar van Turnhout. Om 11 ½ gaat de Prior naar Temse en komt om 6 uur terug. Om 6 uur kwam ook per velo hier aan, de koster van Wieze, neef van Nivardus en vertrok weer om 7 uur. Er wordt daar veel gerequireed tegen betaling. Eendenkooi op de Oude Schelde te Bornem. Duitsers zijn met een Yacht door het sas de oude schelde opgevaren en hebben aan de eendenkooien van ’t kasteel drie zakken krijgsgevangen gemaakt (fotoarchief Jos Winckelmans)

description

Pater Benedictus Van Doninck verbleef tijdens WO 1 in de Sint-Bernardusabdij van Bornem en noteerde alle gebeurtenissen in een dagboek dat hij wist geheim te houden voor de Duitse bezetters. (maand juli 1915)

Transcript of 1915 07 dagboek van doninck

Page 1: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 56 -

Uit de dagboeken van Pater Benedictus Van Doninck

Juli 1915

Donderdag 1 juli 1915 (dag 332)

Leo gaat van 7 tot 12 naar de bedeling in den bouw. Er is

een zending kleren aangekomen voor behoeftige werk-

lieden. 150 man ontving reeds een werkpak en er ligt

nog een grote voorraad.

Deze middag kwam veehandelaar Nies uit Branst zijn

paspoort laten vertalen dat hij gisteren te Brussel kreeg

om acht reizen in Vlaanderen te doen.

Boeren en veehandelaars in Vlaanderen zijn rijk gewor-

den met hun vee aan Duitsers tegen hoge prijzen te

verkopen.

Men vertelde te Brussel dat er geen pas meer nodig is

voor tram en trein in de Provincie Antwerpen, Brabant,

Limburg en Luik, en dat de 7ste dezer de Duitsers uit

België moeten zijn, anders oorlog met America!

Onze Feldwebel geeft Duitse les aan een jongen van Felix

Adriaensen.

Ons garnizoen bleef reeds 3 dagen zonder vleesrantsoen.

Voetgangers over de Temsebrug betalen nog steeds 0,50

frank voor hun paspoort.

Lucien Reynaert van Temse in Holland getrouwd met een

juffrouw van Bornem.

De clematis aan den graf geeft haar eerste bloem.

Vrijdag 2 juli 1915 (dag 333)

Om 7 uur gaat Leo naar den bouw voor de bedeling.

Deze morgen in onze kerk ca.150 communies uitgedeeld.

Gisteren om 4 uur namiddag werd Dr. Van den Abbeele

hier op de wacht ontboden en gevraagd of hij een arm-

band van het Rood Kruis gegeven had aan Charles

Schilders (van Wannes) zoals deze te Mechelen voor de

Duitse overheid beweerde. Onder die titel van bediende

van ’t Rood Kruis reed Charel met de fiets tussen

Mechelen en Bornem en had allerhande scheve com-

missies aan de hand. De dokter zegde met betrokken

persoon hoegenaamd geen betrekking te hebben.

Leo bracht een zestal brochuren mee van de koster, over

de Duitse gruwelen in België, gevaarlijke papieren.

Jan Pas is schrikkelijk kwaad omdat hij onder die bijnaam

op straat wordt achterna geroepen!

Om 8 ½ deze morgen bezoek van madame de Gravin, die

zegt goesting te hebben om het kasteel te komen

bewonen om er de Duitsers af te houden.

Af en toe vandaag kanon hoorbaar in ’t zuidwesten tot

10 uur ’s avonds.

Zaterdag 3 juli 1915 (dag 334)

Ons torenuurwerk, dat al enige dagen haperde en

vandaag helemaal stil stond, is deze morgen in behan-

deling genomen door Peerke de horlogemaker.

Om 5 uur deze avond accompagneerde Peerke met de

carillon tot het einde toe. Om 7 uur scheen alles

regelmatig te lopen.

Om 2 uur zwermt onze biekorf voor de eersten keer,

maar de zwerm ontsnapt, de Donk over.

Bornemse krijgsgevangenen klagen en schrijven uit

Duitsland om onderstand, al was het maar brood en

spek. Ze krijgen ook de brieven niet die hun gezonden

worden.

Een vent van Buggenhout vertelde vandaag dat daar

gisteren 28 treinen passeerden met Duitse soldaten die

van den IJzer kwamen, over Dendermonde naar

Mechelen.

Om 6 ½ jagen er Duitsers in de Donk. Vers vlees.

Kanon af en toe in ’t westen gehoord. Een onweder

dreeg in de namiddag maar trok op.

Zondag 4 juli 1915 (dag 335)

Al sedert enige tijd komen de schoolkinderen hier naar

de hoogmis, omdat ze geen cent moeten geven voor een

stoeltje, maar ze maakten het te bont tot ergernis der

grote mensen en daarom heeft Placidus vandaag Suisse

gespeeld in de kerk.

De gazetjongen bracht vandaag de Kempenaar van

Turnhout.

Om 11 ½ gaat de Prior naar Temse en komt om 6 uur

terug.

Om 6 uur kwam ook per velo hier aan, de koster van

Wieze, neef van Nivardus en vertrok weer om 7 uur. Er

wordt daar veel gerequireed tegen betaling.

Eendenkooi op de Oude Schelde te Bornem.

Duitsers zijn met een Yacht door het sas de oude

schelde opgevaren en hebben aan de

eendenkooien van ’t kasteel drie zakken

krijgsgevangen gemaakt

(fotoarchief Jos Winckelmans)

Page 2: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 57 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Maandag 5 juli 1915 (dag 337)

Men vertelt dat de hele nacht het kanon zich liet horen.

Wannes Schilders gaat op zoek naar Charel die men

denkt ergens vast te zitten.

Ons werkvolk begint de vijver te kuisen aan de kerk.

Duitsers zijn met een Yacht door het sas de oude schelde

opgevaren en hebben aan de eendenkooien van ’t

kasteel drie zakken krijgsgevangen gemaakt. Een ijlbode

ging naar Eyzer.

Men vertelt dat er te Gent gisteren bommen werden

gegooid, waardoor verscheidene burgers zijn gedood.

Wegens aanhoudende droogte moeten de raapkolen en

ook de bonen begoten worden.

Men ontdekte vandaag op de zolder nog n’en zak koren

van ’t jaar 1913, gedeeltelijk door de Kalander verteerd.

"De horologie van de toren gaat gelijk een klok”,zei

Peerke,verleden zaterdag."Maar slaan doet ze als ne

zot.”

Dinsdag 6 juli 1915 (dag 338)

Placidus ontving een briefkaart van de Prelaat uit

Oudenbosch meldend, van horen zeggen, dat de

generaal zich ophoudt te Maigrauge in Zwitserland.

Verder dat de confraters zich in Holland niet op hun

plaats gevoelen! God zei dank, als ze gaarne terug-

komen!

Gisteren was het Opdorp-markt. Ze mislukte totaal, om-

dat de Duitsers groepen van meer dan 5 personen

verboden, en ook geen paarden van buiten de provincie

toelieten.

Leo is naar de bedeling geweest van 7 tot 12 en van 1 tot

5 uur.

Charel Schilders zit te Mechelen in ’t gevang, wordt

donderdag aanstaande in verhoor genomen.

Een jongen van Mannaert betrapt door Charel De Pooter

met klaver te snijden voor z’n konijnen. Dezelfde in

proces wegens laster van komiteitsleden, en opruiing

van werklieden.

Proces Lanssens–Goossens gaat niet door, daar

Goossens vergiffenis vroeg.

Te Sint-Niklaas zijn de velo’s opgeëist en te Temse heeft

men ze moeten aangeven.

Ons werkvolk begint rode beziën te plukken voor Platte

Jan die zal proberen te Antwerpen of de prijs (15 frank

de 100 kilo) het dagloon van 6 man zal opbrengen.

Onderofficier Tùlecke vertrok deze morgen in verlof naar

Berlijn. Zijn plaatsvervanger komt hier in de voormiddag

een beddebak met strozak en hoofdkussen vragen.

Woensdag 7 juli 1915 (dag 339)

De Wachtpost aan onze poort der Kloosterstraat is

afgeschaft vandaag.

De spoorbruggen te Puurs en te Dendermonde worden

hersteld en te Klein Mechelen worden voortdurend

versterkingswerken gemaakt.

De neef van de pastoor van Branst per velo naar

Hoogstraten op bezoek bij zijn broer, wordt onderweg

aangehouden en met 40 frank boet gestraft wegens het

meenemen van brieven aan andere personen.

De velo’s te Sint-Niklaas opgeëist werden betaald tegen

37 frank ’t stuk, alle magazijnen zijn geledigd.

Aan de stenen molen staat koren gepikt, en in de Donk

brengt men de 1ste kar vlas.

Deze avond om 7 ½ moest Leo nog een elektrisch lampje

vernieuwen op de Duitse schoenmakerij, muziekzaal,

waar een Pruis zijnen beddebak tegen de deur aan de

dormpter had geschoven en een plaatje voor ’t sleutel-

gat om de paters het spioneren te beletten !

Te Brussel aangeplakt dat de Duitse soldaten door de

bevolking als ùnser soldaten, moeten begroet en betiteld

worden !

Donderdag 8 juli 1915 (dag 340)

Vandaag geen kanon hoorbaar.

E.H.Verbist is verleden maandag naar Brussel geweest

waar de Nuntius hem aanraadde een rekwest op te

stellen, door de Nuntius te ondertekenen om zijn broer

de abbé uit Duitsland los te krijgen.

De Duitse gouverneur van Antwerpen is gisteren

enquête komen doen over de jachtpartij door de Duitse

soldaten verleden zaterdag en zondag op de Oude

Schelde, specifiek de eendenkooien.

Leo gaat van 7 tot 12 naar den bouw voor de bedeling.

Onder ’t volk gaat het praatje dat de leden van ’t

comiteit 7% trekken.

Bij Belon ontvingen ze een kaartje dat Arnoldus nog deze

maand op vakantie komt, en op den Dilft een van

meneer Van Baren die den 18e dezer hoopt te komen

zien.

Twee seminaristen te Mechelen gingen liever een dag in

’t kot zitten dan boete te betalen omdat ze niet op de

controle waren verschenen.

De processie van Hanswijck Mechelen is niet willen

uitgaan omdat de Duitsers 10 mark als voorwaarde

hadden gesteld.

De stormwind van gisteren heeft enige bomen

beschadigd en de boomgaard met appelen gezaaid.

Vrijdag 9 juli 1915 (dag 341)

Om 7 ½ stond een bloementuil met opdracht aan :

LeonarDo Lipso in die nataLi congratULantvr Confratres.

Op de middag kregen we nog een kistje cigaren present.

In de voormiddag hebben de Duitsers hun veldkeuken

uit de schuur gehaald en gekuist. En op de heuvel aan de

stenen molen is men bezig een kanon te plaatsen.

Om 2 uur bezoek van madame de Gravin die vertelt dat

Jacques naar Engeland over is, dat er te Eyzer bij hen een

koe gestolen werd, en dat ze voornemens is wekelijks

naar Bornem te komen.

Page 3: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 58 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

In het dorp is een groot Duits plakkaat te lezen, dat de

voetgangers geen paspoort meer nodig hebben, de

velo's alleen buiten het kanton, auto’s en motorcycles

voor het etappengebied.

Peerke de horlogiemaker is de namiddag komen

doorbrengen met onze beiaard op de toren te bespelen

dat het van lust was. ’t spel "geht nitte" en Peerke roept

als een bezetene.

De onderpastoor van Hingene vertelt dat de secretaris

van zijn eminentie E.H.Franken 500 frank boete heeft

opgelopen omdat hij het volk te Mechelen bij het uit-

gaan van de Kardinaal tot opstand aanhitste, [zaak is]

door zijn gebaren tot kalmte trachten te brengen.

Postbeamten trekken 1 frank daags van het Belgische

gouvernement en 2 frank van de Duitsers.

Zaterdag 10 juli 1915 (dag 342)

Den helen nacht door, zegt men, zijn er Duitse wagens

door het dorp gereden. De forge aan de statie wordt

volgepropt met hooi, dat de Duitsers in den omtrek re-

quireren tegen betaling van een bon en ook zonder bon.

Deze middag brengt Placidus van de ouden pastoor ’t

nieuws mede dat de Prelaat Deckers van Tongerlo den

28e juni is overleden en de uitvaart den 8ste dezer heeft

plaats gehad R.I.P. Een doodsbrief is hier niet toege-

komen.

Onder de recreatie heeft onze koe een kalf ter wereld

gebracht. Gebeurtehelpers waren : 2 broeders, Suske

Verstraeten en G.Lipsius.

Het groot kanon gisteren op de heuvel bij den stenen

molen opgesteld, is weer terug naar het fort gebracht,

van waar het was gekomen.

De Duitsers jagen in de Donk.

Zondag 11 juli 1915 (dag 343)

In de vroegmissen werd afgeroepen dat voortaan in de

kerk onder de grote mis, de zijbeuken voor de kinderen

zijn voorbehouden. Rechts Sint-Jozef voor de jongens,

links. O.L.Vrouw voor de meisjes. Maar ’t was niet

verstaan en onder de mis moest broeder Hubertus

Suisse spelen aan de ene zijde, en Liv.De Laat aan de

andere.

Charel Schilders is verleden donderdag van Mechelen

thuisgekomen na er 8 dagen in ’t kot te hebben gezeten.

’s Morgens had hij wit brood met koffie, ’s middag soep

en vlees, ’s avonds brood en water. Hij had er niet over

te klagen. Z’n broer Victor zei dat de pastoor en de

nonnekens er de schuld van waren, die hem brieven

hadden meegegeven naar Mechelen !

Onze verse koe is ziek geworden, het kalf is gezond en

zal worden opgehouden. Een andere koe wordt verkocht

bij gebrek aan voeder. Het weinig gras dat er op de

boomgaard groeide is door de Duitse paarden afge-

vreten of in de grond getrappeld.

In ‘t gasthuis heeft men een hele week geen vlees gehad

tot genoegen der kinderen die liever pudding eten.

Men zegt dat er van Bornem soldaten klas 1914 reeds 6

zijn gesneuveld.

’s Namiddags kanon gedommel in 't zuidwesten.

Het kasteel van de familie de Marnix te Overijse. (prentkaart Harry Van lent)

Page 4: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 59 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Om 4 uur deze namiddag in den Bouw der Broeders-

school voordracht door professor Couvreur over "de

vlieg”. Vrije toegang.

Maandag 12 juli 1915 (dag 344)

Op de Kouter, einde der Nieuwe Statiestraat staat een

houten barak die voor woning moet dienen. Men gaat er

meer bouwen.

Buiten de Bospoort is men begonnen te pikken. Stro niet

lang, aren goed geladen, we telden er een: 88 graantjes !

Kinderen van ’t gasthuis komen rode beziën plukken

voor het gasthuis. Geen handel. 15 centiemen de kilo,

krieken 20 cent.

Kwart voor 2 uur zware ontploffing ten zuidwesten.

Af en toe een kleine regenbui. Het mager vee begint

beterkoop te worden bij gebrek aan voeder. De boter

werd verleden weken te Temse 5 frank de kilo betaald.

Wardje Kleer gaat vandaag een nieuw kleiner afroomvat

kopen.

"De Vlieg” voordracht gisteren had weinig succes. De

man had geen stem genoeg voor de grote zaal, waar ook

kinderen waren, die niet konden stilzitten, en grote die

niet zwijgen konden. Onpraktische dingen werden

verteld, zegt men. De beirput, kweekschool van vliegen,

zou zover mogelijk van de woningen moeten verwijderd

zijn en dagelijks met zeepsop moeten begoten worden !

"Dan is mijne beir bedorven”, riep er een ! "Wie kweekt

de meeste vliegen ? de boer of de slachter ? Iedere

werkloze zou per dag 10 vliegen moeten vangen, "dat

kan ik wel in mijn bed”, zei de Knods.

Dinsdag 13 juli 1915 (dag 345)

Kanon gehoord van 7 ½ ’s morgens.

De Prior ontving kaartje van de Prelaat meldend dat

Henricus naar Colen zal gaan en misschien (?) langs

Bornem zal komen.

Item dat de generaal-abt waarschijnlijk te Rome is. Het

kaartje was gedateerd van 28 juni, toen hij de dood

vernam van de Prelaat van Tongeren.

In het dorp is een plakbrief te lezen waarin de Duitsers

beweren dat kerken en kloosters in Frankrijk en België

niet door hen maar door Fransen vernield zijn.

In Bornem wordt een nieuwe burgerwacht ingericht om

het stelen van nieuw patatten te beletten.

Zuster Bernarda in ’t gasthuis ontving van haar zuster uit

Helmont het nieuws dat de nonnen aldaar zonder

directeur zijn en er wel ene van Bornem verlangen.

Leo gaat naar den bouw voor de bedeling van 7 tot 12 en

van 1 tot 5 uur. Meel verkocht aan 0,52 frank de kilo,

voorlopig geen beestenvoeder meer te koop.

Woensdag 14 juli 1915 (dag 346)

De gazetjongen brengt de N.Rott.Courant van gisteren.

Die van eergisteren werd tegengehouden omdat ze een

overwinning van de Russen meedeelde.

Gebrek aan pasgeld. Een vent die dorst had ging in twee

herbergen waar men hem op zijn 1 frankbriefje niet kon

weergeven.

Te Antwerpen, zegt men, hebben de Duitsers beslag

gelegd op de vijfcenten gasbussen, en aldus voor 70.000

frank in nikkel tegen Duitse papier uitwisselden.

De doctoors te Bornem behandelen de zieken tegen

contante betaling. "De Schuit” die zich wegens een breuk

moet laten aftappen, kwam om onderstand en kreeg van

Placidus een 2 markbriefje. De brave man bracht den

overschot 0,50 frank eerlijk terug.

Men is overal volop bezig met koren pikken en aren-

legers zijn er niet te kort. Men had hier de boeren bang

gemaakt dat, zoals werkelijk in de Kempen was

afgekondigd, de Duitsers beslag legden op alle graan-

oogst in zoverre de boeren niets mochten verkopen.

Het schijnt echter dat, door tussenkomst van het

voedingscomiteit die maatregel hier niet zal worden

toegepast.

De plaatsvervangende ontvanger der contributiën,

meneer Van Camp van Hamme, sedert enkele weken

hier geresideerd bij Emil van Fraeyenhoven, is een braaf

katholiek jonge man, die dagelijks de H.Mis bijwoont en

dikwijls te communie gaat en zeer inschikkelijk is voor

mensen die bezwaren indienen.

Tegen de avond begint het te regenen, wij aten vandaag

onze eerste perziken (2)

Donderdag 15 juli 1915 (dag 347)

Leo gaat naar den bouw voor de bedeling van 7 tot 12

uur.

In het dorp is een Duitse aanplakbrief waardoor verbo-

den wordt de graanoogst te verkopen !

De Duitse soldaten krijgen hun nieuw zomerkostuum.

Meneer Van Baren laat met een kaartje op den Dilft

weten dat hij den 21–22e dezer hoopt over te komen.

Men wordt gewaarschuwd tegen zogezegde Belgische

spionnen, die aan geld zoeken te geraken en dan

aanklagen bij den Duits.

Deze morgen bij het knippen der Spaanse groene haag

aan de dreef vonden de werklie nog 15 kardoezen.

Een juffrouw Maes van Puurs komt vertellen dat

Minister Poullet haar te Vlissingen zegde dat de oorlog

met september zou gedaan zijn.

Om 4 uur donderbui met overvloedige regen en enkele

hagelstenen er tussen. Het regende met stromen een

kwartier lang en de atmospheer was fris en zuiver. En

dan kwamen natuurlijk de beirkuipen voor de dag en ze

reden de bospoort uit om de korenstoppelen te be-

sproeien, die morgen moeten omgereden worden om

boterkruid te zaaien. Het stromen des waters had voor

gevolg, dat het steenwerk der goot aan de schuur in de

vijver zakte en weeral onkosten veroorzaakte.

Vandaag is de porei uitgeplant, item witloof. Onze rode

en witte kolen zijn uitgevreten door de maaien.

Page 5: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 60 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Vrijdag 16 juli 1915 (dag 348)

De Duitsers zegt men, eisen 40% van de graanoogst op

en het overige mag door de eigenaar niet verkocht

worden.

De voerman van Jules Verbruggen komt ploegen en

eggen.

Om 2 uur bezoek van madame de Gravin Jacq. heeft haar

uit Engeland laten weten dat ze goed is overgekomen.

De Gouverneur van Antwerpen heeft op ’t kasteel onder-

zoek ingesteld over de visserij en de jacht door Duitse

soldaten over enige dagen op de vijver gedaan en

waarover zij klachten hadden ingediend. Hij zou nog

eens terugkomen. Gisteren zijn er anderen op het

kasteel komen zien, en ze spraken van de motor der

elektrische verlichting in beslag te nemen voor een der

forten van Antwerpen.

Kwaaie tongen spreken van knoeierij in het bestuur der

elektrische verlichting. Item van het voedingscomiteit.

In de namiddag kanongedommel hoorbaar in ’t zuid-

westen.

Tegen de avond begint het te regenen.

Jan Pas is teruggekomen van z’n vakantie, niet blij-

moedig.

De prachtige Cisterciënserabdij te Ourscamp werd bezet door

Duitse troepen en grotendeels vernield bij een Frans bombar-

dement in februari 1915. Enkel de infirmerie bleef ongedeerd

na de brand.

Zaterdag 17 juli 1915 (dag 349)

In de Duitse aanplakbrief stond o.a te lezen dat de abdij

van Ourscamp in Artezië niet door Duitsers maar door

Franse projectielen was vernield.

Om 10 uur bezoek van madame de Gravin, ze bracht 100

frank onderstand. Ze heeft 2 nachten op het kasteel

geslapen, eet bij Cranleux.

Regenvlagen de hele dag.

De pikkers moesten uitscheiden. De boeren die reeds

hun gerst hadden verkocht aan 75 frank, o.a. aan

Geniets, mochten deze niet leveren.

Wij betaalden 72 frank voor 100 kilo rijst-armensoep.

Deze middag ontving de Prior een briefkaart uit Brussel,

Rue Royale 207 geadresseerd au superieur des

Bernardins de Bornhem door de Ghesquiére en die

zegde : "que sa carte envoyie il y a quelques jours (niet

ontvangen) devait être considéré comme non avenue, vie

que le superieur de Val Dieu avait en voyé un mandat.”

We verstaan er niets van.

Zondag 18 juli 1915 (dag 350)

Schoon weder, geen kanon te horen.

Na de hoogmis en om 3 ½ mochten onze (7) misdienaars

in en buiten dienst, de overschot der rode beziën

afplukken.

De plakkaat in ’t dorp verbiedend haver en gerst als

veevoeder af te maaien.

Item een plakkaat dat de leugens van de Matin van Parijs

logenstraft.

Fortwerkers mogen niet op onderstand rekenen van ’t

comiteit.

Luitenant Veldhuysen, die niemand groet, scheldt Fons

De Maeyer uit omdat hij en de secretaris hem nooit

salueren !

Om 4 ½ les van Sols in onze hof over perenbomen. Hij

leert ons dat om rozen en andere bloemen fris te

houden voor ’n bouquet men dezelve ’s morgens vroeg

moet afsnijden tot aan de bloemkelk in ’t water moet

steken tot ’s avonds, een weinig zout er in is niet slecht,

formol doet ze nog beter ontwikkelen.

De "Klas" is afgezet van zijn toezichtambt der elektrische

verlichting en vervangen door Raes uit het dorp.

Oorzaak ? Hij had ’n sleutel verloren, en omdat hij niet

dadelijk de 3,50 frank boete wilde betalen die Mannaert

hem oplegde, werd hij door deze afgezet. Anderen

zeggen omdat de "Klas” als getuige optreedt tegen

Mannaert die het voedingscomiteit publiek beknibbelde.

Maandag 19 juli 1915 (dag 351)

Kanon af en toe hoorbaar zuidwest.

De "Klas” kreeg van de gemeenteraad een getuigschrift

dat hij zijn ambt steeds tot voldoening der

gemeentenaren heeft waargenomen.

Na de middag is een jongen, De Wachter, van nog geen

13 jaar ons korenveld komen omploegen. De boeren

rijden met zoveel koren naar de molen, dat Jules

Verbruggen geen tijd heeft.

Om 2 uur vraagt de burgemeester van de Weert een

Duitse brief te vertalen over ’t inleveren van passen en

requisitiebons geldig tot 15 augustus.

Om 4 uur komt meneer De Laet van Boom vragen mijn

liedekens voor de vrede, op muziek gezet, te mogen

uitgeven !

Er hebben zich 180 werklie van Bornem aangeboden om

aan het fort te gaan werken. Triestig.

Kwart voor 7 uur deze avond komt Diederik De Maeyer

zeggen dat Theodoor zijn vader te Temse is aange-

houden door de Duitsers wegens brochuren meege-

bracht uit Antwerpen.

Page 6: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 61 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Dinsdag 20 juli 1915 (dag 352)

Kanon af en toe hoorbaar ten zuidwesten.

Leo gaat naar den bouw van 7 tot 12 en van 1 tot 5 uur.

Om 2 uur komt Raes plaatsvervanger van de "Klas” zeg-

gen dat de palen der elektrische verbinding in de

Kloosterstraat deels verdwijnen en deels moeten veran-

derd worden. Ze hebben den draad nodig voor Sint-

Niklaas.

De prikkeldraad die de fortwerkers gedeeltelijk aan ’t

afbreken zijn, wordt opgerold en naar het oosten ver-

voerd met de ijzerenweg.

Arnoldus van Val Dieu is deze middag op vakantie

gekomen.

Hauptmann Kübler zei tegen Ch.Cranleux dat de Pfarrer

de schuld was waarom het volk de Duitse soldaten niet

groette.

Deze namiddag werd het voituurhuis als Duits hooi-

magazijn ingericht.

Theodoor de Maeyer was gisteren naar Antwerpen

geweest en toen hij gereed was met de Wilfortboot

terug te keren, bracht men hem een pakje, dat hij

besteld had. Argeloos, maar onvoorzichtig, begon hij in ’t

pakje te snuffelen in tegenwoordigheid van Duitsers.

Deze namen ’t pakje in beslag, en .. aan de veerdam te

Bornem mocht hij niet afstappen. Te Temse (hij had ook

een brief van z’n zoon Willem op zak, maar kon hem

laten vallen en door een vrouw ongemerkt laten op-

rapen). Na een kort verhoor werd hij met een Duits

yacht terug naar Antwerpen gevoerd. De twee heren

Daelemans van Sint-Amands, die bij de aanhouding

dadelijk als getuigen waren opgetreden, dat Theodoor

het pakje brochuren op de boot had ontvangen en niet

uit de stad had meegebracht, werden deze morgen door

5 Duitse gendarmen opgehaald en na kort verhoor te

Temse weer vrijgelaten, op voorwaarde de gemeente

van Sint-Amands niet meer te verlaten. Hun werd ook

nog gezegd dat de geestlicher van Bornem, meneer

Verbist, zich moest in acht nemen. Deze is verleden

zondag naar Turnhout gereisd en moest gisteren terug

thuis zijn. Men vreest dat hij ook zal aangehouden zijn.

Peer Kaporaal van den Veerdam is insgelijks in verhoor

geweest.

Woensdag 21 juli 1915 (dag 353)

Vandaag geen kanon hoorbaar.

Gisterennamiddag hebben 3 Duitsers van 4 ½ tot 6 ½

huiszoeking gedaan bij Theodoor.

Ze hebben er nog enkele spotprenten op de keizer mee-

genomen en hebben ook veel dreigementen uitgespro-

ken. Peer Kaporaal gisteren van Antwerpen thuis ge-

komen, vertelde dat Theodoor op water en brood zat.

Vandaag om 9 uur in de parochiekerk plechtige

Requiemmis voor de gesneuvelde Belgische soldaten.

Het was verboden vandaag, feest der onafhankelijkheid

België, te manifesteren.

De meeste mensen droegen een blad van klimop in ’t

knoopsgat, en de kerk was gestampt vol.

Om 1 ½ komt Arnoldus van Val Dieu op bezoek tot 5 uur.

De abdij van Val Dieu heeft geen stoffelijke schade

geleden tot hiertoe.

Dominicus en Idesbaldus zijn naar Duitsland. Albericus is

in de abdij gebleven ùnd bewirthet seine lieben

Lands[leiten?] naar best vermogen. Thomas verblijft in

een klooster van Hollands Limburg, en Nivardus

'geprovagus' in Duitsland. De lekenbroeder Jean is aan ’t

front als brancardier in ‘t Belgisch Leger. De Abt is naar

Soleilmont geweest op aanvraag der nonnen. Directeur

ad interim is prof Dorlodot van Leuven, die de nonnen

tot onze observantie zoekt terug te brengen of te

behouden. Van de abdij Marienstadt zijn er 11 onder het

leger geroepen, en van Zircq waren er in ’t begin van dit

jaar al 17 gesneuveld.

Donderdag 22 juli 1915 (dag 354)

Kanon af en toe hoorbaar in het zuidwesten.

Deze morgen om 8 ½ hebben Duitsers huiszoeking

gedaan in het huis van de koster en brochuren in beslag

genomen. Om 2 uur kwam madame de Gravin ons

verwittigen, van anti-Duitse geschriften of pamfletten in

veiligheid te brengen, want ze had horen zeggen dat wij

ook betrokken waren in de brochuren-affaire van de

koster. Dit was in zover waar dat Leo ze ter lezing aan de

koster had gevraagd, en de koster er andere besteld had

te Antwerpen bij zekeren Thielemans. Deze schreef hem

daarvoor een kaartje dat door de Duitsers gelezen werd

en hen tot huisbezoek bij de koster leidde.

Peer Kaporaal heeft voor zijn verhoor te Antwerpen een

dag of nacht op water en brood moeten zitten. Over

Theodoor zal binnen 8 dagen uitspraak worden gedaan.

Ondertussen zit hij.

Door E.Van Roie vernemen wij dat Gerardus toe-

komende maandag naar Bornem zal komen, dat

Henricus te Colen is sedert 9 juli en in september zal

komen !

Deze voormiddag werden door de Duitsers twee duiven

van Ulr.Peeters doodgeschoten. Ze waren ontsnapt en

een uur vóór de tijd uitgevlogen. 500 frank boete voor

het koppel.

De korenoogst is vandaag afgepikt geraakt. Er zitten

reeds 2 boeren met hun oogst in onze schuur.

Huygelen ontving gisteren de tijding dat zijn zoon soldaat

in Engeland overleden is ten gevolge zijner wonden en

ziekte.

Ook een soldaat van Branst, zegt men, is gesneuveld.

Deze voormiddag overleed 82 ½ jaar oud mejuffer

Sidonie Vos.

Onze koe is verkocht aan de slachter 680 frank voor 620

kilo geslagen vlees. Ze was gekocht voor 750 frank.

Kwart voor 8 uur geweerschot Barelstraat.

Page 7: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 62 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Octaaf Huygelen was de zoon

van behanger Josephus

Ludovicus Huygelen (°Puurs

1861) en Maria Catharina

Meeus (°Puurs 1864). Het gezin

woonde met hun 7 kinderen in

een behangerswinkel op de

hoek van Paling- en de Hoog-

straat te Puurs. Ze verhuisden op 10 juli 1914 naar de

Broekstraat 32 (nu Hingenesteenweg).

Octaaf, 2e kind en oudste zoon, werd geboren op 5

januari 1892 en hielp mee als behanger in de zaak.

Het geboortehuis van Octaaf op de hoek van Paling-

en Hoogstraat te Puurs. Aanvankelijk hadden de ouders

een meubelmakerij, nadien werd het uitgebreid

en voornamelijk een behangerszaak.

(prentkaart : verzameling Harry Van lent)

Hij behoorde tot de militielichting 1913 en bij zijn op-

roeping werd hij ingedeeld bij het 6e Linieregiment 3/1

9e Compagnie.

Het regiment werd in de eerste oorlogsmaand naar de

stellingen in de omgeving van de Gete gestuurd. Ze

leverden er geen enkel gevecht, maar de vuurdoop

volgde snel tijdens de terugtocht naar Antwerpen. Ten

oosten van Werchter en Aarschot lagen ze een eerste

keer onder Duits aanvalsvuur.

Na een afmattende dagmars kantonneerden ze in de

omgeving van Bonheiden-Lier-Vremde.

Duitse troepen waren op 19 augustus 1914 de stad

Leuven al binnen getrokken. De eerste dagen bleef het

relatief rustig, maar op 25 augustus barstte de bom. Om

acht uur ’s avonds werd er geschoten. Duitse soldaten

waren overtuigd dat Belgische ‘franc-tireurs’ (burger-

sluipschutters) op hen hadden geschoten. De hele stad

zou hiervoor boeten. Drie dagen lang heerste in Leuven

een terreurbewind. Burgers werden geëxecuteerd,

huizen geplunderd en het hele oude centrum in brand

gestoken.

26 augustus werd een algemene aftocht bevolen en

gedurende enkele dagen bezetten het 6e en 26

e

regiment de sector van het fort Broechem.

Tussen 9 en 13 september kwam het Belgisch leger een

2e maal uit zijn versterkte stellingen. Deze operatie

verliep aanvankelijk voorspoedig en de vijandelijke

troepen werden uit Wezemaal, Rotselaar en Putkapel

verdreven. Hevige tegenstand en Duitse tegenaanvallen

verplichtten hen terug te wijken naar de regio Berlaar,

Boechout. Ondertussen werden echter zware verliezen

geleden.

Octaaf Huygelen werd als vermist opgegeven, maar het

werd snel duidelijk dat hij tijdens de slag om Leuven

gekwetst werd in de omgeving van Wilsele, ten noorden

van Leuven.

Hij werd op 14 september met verwondingen en zware

kneuzingen aan borstkas en longen naar het Rode Kruis

hospitaal van Antwerpen vervoerd. Daar verbleef hij tot

3 oktober en zou daarna samen met het terugtrekkende

leger steeds verder van het front worden weggevoerd.

Na een kort verblijf in het hospitaal van Gent werden alle

gekwetsten overzee gestuurd en op 11 oktober

arriveerden ze te Folkstone. Vandaar werd hij

doorgestuurd naar het hospitaal te Aberdeen, waar hij

tot 17 december 1914 verzorgd werd.

Er volgde nog een herstelperiode in het Sanatorium

Cannon Ridge, maar na ernstige verwikkelingen werd

Octaaf opgenomen in het Albert II hospitaal te Hanwell-

Londen. Hij overleed er op 17 juli ten gevolge van een

borstvlies- en luchtpijpontsteking met tuberculose.

Het ‘King Albert’s hospital’ te Hanwell opende de deuren

op 7 januari 1915 en was gevestigd in een gebouw

van de ‘park School’. Het had 310 verzorgingsbedden

en Octaaf werd hier op 1 mei 1915 opgenomen.

De school lag in het centrum van Londen en was erg

gerenommeerd. In 1898 liep o.a. Charly Chaplin hier school.

(afbeelding Workhouse.org)

Page 8: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 63 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Vrijdag 23 juli 1915 (dag 355)

De politie houdt zich bezig met onze velo op te sporen

die hier tijdens de vlucht gestolen is. Jefke en Jan

Daelemans zullen als getuigen gehoord worden.

Om 2 uur bezoek van madame de Gravin, die vertelt dat

de bank der [...] Lloyd te Amsterdam waarvan de Keizer

groot actionair is, met nog een andere Duitse bank

bankroet is gegaan. Dat er eergisteren te Brussel voor de

magazijnen van Tietz grote manifestatie was en het volk

met de bajonet moest worden uiteengedreven, dat er

aan den IJzer 40.000 Duitsers zijn verzopen in de loop-

graven die ze onder het IJzerkanaal hadden gegraven !

De snuifkoopman van Eeklo is deze morgen hier geweest

en vertelde dat hij tegenwoordig goede zaken deed,

bijzonder in de kloosters met snuivende paters.

Te Eeklo zijn deze dagen wel 6.000 Duitsers vertrokken

naar het oosten. Er bleven maar 150 over.

Een groot Duits plakkaat kondigt af in drie talen dat alle

requisities door de Duitsers gedaan tot 15 februari 1915

zullen betaald worden. De bons moeten voor 20

augustus ingeleverd worden.

Vandaag af en toe een bui regen, en beir de hele dag.

Bij Ieperen, bij Ieperen aan ’t IJzerkanaal

Daar wetten de Belgen hun vlijmende staal

O Beieren...

Zaterdag 24 juli 1915 (dag 356)

Om 7 ½ begon ’t werkvolk met 3 kruiwagens den koren-

oogst buiten de bospoort in te halen en om 11 ½ was hij

in de schuur. Juist op tijd want om 12 uur begon het fel

te regenen.

Om 12 ½ werd de soep aan de keukendeur uitgedeeld

onder den huif. De timmerman Wardje zet ruiten in de

serren.

Om 9 ½ lijkdienst van juffrouw Sidonie Vos. 2e klasse

Deze middag bezoek van een student van Niel bij de

Paters van het H.Hart te Assche, die bij gebrek aan eten

hun studenten voor twee maanden naar huis sturen in

plaats van 14 dagen zoals vroeger.

Aan onze kerkdeur wordt aangeplakt dat er daags voor

zon- en feestdagen biecht gehoord wordt tot 4 ¾ ’s

avonds.

De vrouw van Theodoor is vandaag naar Antwerpen

geweest, maar mocht niet bij hare man komen, die

toekomende maandag gevonnisd wordt.

In de namiddag klefferen de straatjongens over de muur

om te zien of de appelen nog niet rijp genoeg zijn.

Zondag 25 juli 1915 (dag 357)

Arnoldus Val Dieu deze blijft hier te middag aan tafel en

ging weg tegen Vespertijd.

Leo die om 12 uur de Kempenaar naar de oudpastoor

J.Van Roosbroeck te lezen bracht, vernam er dat de

E.H.Thijs, oud pastoor van de Weert in Engeland is

overleden.

Soldaat Huyghelen ook in Engeland gestorven, werd in

zijn ziekte bijgestaan door zijn tante Ursuline van Puurs,

Dr.Brusselmans van Puurs, en Mgr. De Wachter van

Kalfort.

Er zijn te Bornem weer 300 mandenmakers aan ’t werk

geraakt. Ch. Raes kon zijn stock manden (3.000 frank)

naar Holland kwijt geraken.

Hauptmann Von Kübler zou tegen de koster gezegd

hebben dat hij zich moest in acht nemen en niet laten

opstoken door de pastoor. Onderpastoor Verbist is zeer

onbeleefd tegenover hem.

De kanonnen staan gereed om Bornem in gruis te

schieten.

In de namiddag en deze avond onweer met regenbuien.

Prior en Leonardus ontvingen briefkaarten van hun

respectieve familie.

In de parochiekerk na de mis Te Deum en Brabançonne.

Maandag 26 juli 1915 (dag 358)

Theodoor De Maeyer wordt aan het comiteit ad interim

vervangen door Ch.Goris, oud onderwijzer en man van

de postmeesteresse.

Jefke en Jan de Jong zijn vandaag naar Puurs geweest, als

getuigen die onze velo herkennen bij een zekere van

Zalen, die hier als waker was tijdens de vlucht, maar

loochent een velo gezien te hebben.

Na de middag begint men haver te pikken, de mussen

hebben er de tienden van weg. Ma van Jules van den

houten molen heeft de punt der egge door z’n voet laten

vallen, en de jonge Frans de Wachter alias, de zoon van

Peer Kluts, komt het land omploegen om sperzie te

zaaien.

Deze middag verjoegen we op de boomgaard ’n enkele

fruitdief.

De hele namiddag is er fel gekanonneerd in ’t

zuidwesten.

Gerardus, pas van Kerniel, had zich voor vandaag aan-

gemeld via Brussel-Londerzeel, maar hij komt via

Antwerpen met de boot aan. Juist om 7 uur als we naar

de avondmeditatie gingen, kwam hij binnen, met z’n

zilveren geld in z’n schoenen, te Antwerpen onderzocht,

maar niets afgenomen.

Dinsdag 27 juli 1915 (dag 359)

Van 7 tot 9 en van 1 tot 5 gaat Leo naar den bouw.

Kanon gehoord de hele dag.

Meneer Flor van Roie naar Boom om een pasvernieu-

wing gereden, komt zonder terug, en kreeg nog wat naar

’t hoofd.

Om 7 ½ komt men zeggen dat Theodoor vandaag is ver-

oordeeld tot 3 weken gevangenis in Antwerpen.

Heeft reeds 8 dagen gevangen gezeten en op zijnen kost.

Voortaan gratis met 3 in een kot, men had het erger

verwacht.

Page 9: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 64 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Generaal-gouverneur Von Bissing heeft doen aanplakken

dat er 10.000 Mark te verdienen zijn voor hem die de

drukkerij van de Libre Belgique kan aanduiden. De

laatste nr. van dit blaadje gaf een spotprent van Von

Bissing met de Libre Belgique in de hand, cherchant des

nouvelles non censurées !

La Libre Belgique werd opgericht in februari 1915 door de 74-jarige Victor Jourdain. Hij was voordien al geruime tijd actief in

de krantenwereld, maar had de uitgave van Le Patriote (1884-1914) moeten staken door de oorlog. La Libre verscheen

clandestien in het door de Duitsers bezette België, en haar naam refereerde met een knipoogje aan de collaborerende krant La

Belgique. De krant werd in het grootste geheim gedrukt in de kartonfabriek van Eugène van Doren. Op de voorpagina werd de

draak gestoken met de benarde positie:

• De oplage werd omschreven als "regelmatig onregelmatig".

• De prijs werd opgegeven als "elastisch van nul tot oneindig (herverkopers gelieve deze limiet niet te overschrijden)".

• Het telegrafisch adres was "KOMMANDANTUR BRUXELLES".

• Het kantoor een "automobiele kelder".

Het devies was wel volle ernst: Ne se soumettant à aucune censure ("zich aan geen enkele censuur onderwerpend").

In totaal verschenen 170 nummers tijdens de bezetting. Meer dan 500 mensen werkten mee aan de redactie.

De Duitsers hadden een speciale recherche-eenheid om de verzetskrant het zwijgen op te leggen. Ondanks de arrestatie van

61 medewerkers in het voorjaar van 1918, slaagden ze daar niet in

Page 10: 1915 07 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 65 -

Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Woensdag 28 juli 1915 (dag 360)

In het dorp hangt aangeplakt dat de weerplichtige

jongelingen het gemeenteterritorium niet mogen

verlaten zonder toelating.

Onze werklieden halen met kruiwagens de oogst binnen.

Op het fort schijfschieting met geweer van 7 tot 7 uur.

Theodoor vrijdag gevonnist, hield staande niet te weten

van de inhoud van het pakje dat men hem aan den boot

overhandigde.

Duitser: "Men zegt toch dat gij een intelligent man zijt”.

Theodoor: "Bewijs mijner onschuld, want een intelligent

man zal onder de ogen van Duitse soldaten verdachte

pakken niet openen.”

Te Breendonk staan de graanmolens onder controle der

Duitsers.

Te Willebroek is de gemeenteraad afgezet en de gelden

voor de Belgische rekwisities in beslag genomen door de

Duitsers. Beslagneming nietig verklaard door Von Bissing

Pastoor van Meerdonck na een berechting door een

zotte boerenknecht aangevallen en erg toegetakeld.

Te Sint-Niklaas op Prinskensdag is ’t volk op de markt

uiteengedreven dat in de kerk geen plaats meer vond.

Donderdag 29 juli 1915 (dag 361)

Om 6 uur gaan de Prior en Gerardus naar de boot voor

Antwerpen. Leo van 7 tot 12 naar den bouw.

Om 2 uur bezoek van madame de Gravin, die verteld dat

de burgemeester van Eyzer tot 3 maanden gevangenis te

Brussel is veroordeeld; dat de Keizer in Polen zich aan de

Joden als hun messias heeft voorgesteld; dat er Vlaamse

brochuren in omloop zijn om de flaminganten tegen het

Belgisch gouvernement op te hitsen.

In het dorp werd deze morgen de veroordeling van

Theodoor de Maeyer op 22 d[ezer] m[aand] aangeplakt,

veranderd en opnieuw aangeplakt.

Onze korenoogst is deze namiddag binnengehaald, ook

die van Meneer Van Baren, van Jan Daelemans en Sus

Boey zodat de schuur vol is.

Deze namiddag wordt zaaikoren afgegeseld. Van het

nieuw koren heeft een boer al brood gebakken en het is

beter dan dat van het meel van ’t comiteit.

Deze avond aten we onze eerste peren, 'hâtives de

Juiclot', in ’t Vlaams: lange stelen.

De Prior komt om 7 uur terug uit de stad Antwerpen en

is met 2.000 frank boete geslagen wegens manifestaties

op 21e dezer. De particulier die gestraft wordt, moet

betalen en mag er niet meer voor gaan zitten, ofwel

krijgt hij na de zitting nog een rekening thuis van

onkosten.

Kaart van Prelaat aan Prior meld dat generaal te Rome is.

Vrijdag 30 juli 1915 (dag 362)

De hele dag schietoefeningen met geweer aan ’t fort.

De Hauptmann laat zeggen dat we hun paarden en

wagens kunnen gebruiken om de oogst in te halen. We

danken, de oogst is binnen, en we hebben volk en

kruiwagens.

Placidus onvangt een briefkaart van meneer Van Baren

die meldt dat z’n jongens op vakantie zijn en ook de

Melle naar huis komt.

De stenen molen, die door de Belgische genie in 1914

gekortwiekt was en sedert enige maanden met 2 wieken

draaide, heeft er nu weer 4 .

De Prior gaat deze middag naar ’t gasthuis en brengt als

cadeau een schoon zilveren snuifdoos mee van Jo

Verherstaeten, alias Remedie tegen de liefde.

Jo van ’t wit Peerd komt vertellen dat onze goudfazant

verleden zaterdag gestorven is. De andere die ook bij

Victor, huis van Cammaert naast de Kroon bij Isidoor

sedert de vluchttijd gevoederd werden, zolang ze eieren

legden, hebben we besloten naar huis te doen brengen.

In de soep der arme mensen komen ze te pas.

Placidus ontvangt kaartje van Hugo, die gaarne zou terug

komen en niet mag van de Prelaat ! De overige exules

[vluchtelingen] maken het goed.

Sterke vissen, die ’t zolang volhouden buiten hun water.

Zaterdag 31juli 1915 (dag 363)

Van de morgen af tot deze avond zwaar kanongedom-

mel hoorbaar ten zuidwesten.

In het dorp is aangeplakt dat het op straf van 33 mark

boete verboden is over den ijzeren weg te gaan.

De Duitse paardenmannen van ons garnizoen hebben

vandaag met 2 wagens, elk met 2 paarden bespannen de

oogst binnen gehaald van de Witters in den Boskant.

De Duitse kok heeft al enige malen z’n lange vingers aan

onze zaai-erwten gestoken. We dienden een klacht in bij

de Feldwebel, die beloofde hem te zullen manregelen.

Doodskaart ontvangen van soldaat Huygelen, in Enge-

land de 17e dezer overleden. Lijkdienst maandag 2

augustus.

Onder de vespers is er een wijf met haar kinderen over

onze muur in de boomgaard komen appelen schudden.

Broeder Alfons was aan ’t klaveren maaien en . . begon

te fluiten totdat ze wegliepen en Jefke Wammes met z’n

riek liep ze dan ook achterna, de jong huilden en ’t wijf

met een doek over de kop liet zich in ‘t kreupelhout van

ons bosje vallen en men liet ze liggen om 't heldendom

te komen vertellen.

Kanon deze avond hoorbaar ten zuidwesten.