Separeren grijpt diep in in het leven van de pa-tiënt en is ingrijpend voor de mensen die hetmoeten uitvoeren. De beslissing tot separatiemoet daarom zeer zorgvuldig worden overwo-gen. Vandaar dat dit onderwerp ook veel aan-dacht krijgt binnen de Nederlandse Verenigingvoor Psychiatrie (NVvP). Binnenkort verschijntde richtlijn ‘Besluitvorming dwang: opname enbehandeling’, die speciaal voor psychiaters isopgesteld, en dient om psychiaters te onder-steunen in het besluitvormingsproces aangaan-de het separeren.

Separeren gebeurt niet zomaar. Het gaat hierbijom bijzondere patiënten in bijzondere situaties.Naast de ontwikkeling van de richtlijn ‘Besluit-vorming dwang: opname en behandeling’ heeftGGZ Nederland, brancheorganisatie voor degeestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg,de afgelopen jaren in meer dan veertig instellin-gen voorbereidingen getroffen voor acties omseparatie terug te dringen. Daaruit volgen veeleffectieve maatregelen die nu systematisch inge-voerd dienen te worden. Daarom vindt de NVvPeen parlementair onderzoek op dit momentvoorbarig.

Separeerbeleid kan verbeteren

Nederland was tot voor kort een van de weinigelanden waar de mogelijkheid van dwangopname

niet gepaard ging met mogelijkheden omdwangbehandeling en dwangmedicatie toe tepassen. Vandaar dat de NVvP al langer pleittevoor het opnemen van dwangbehandeling endwangbeleid in de nieuwe regeling ter vervan-ging van de Wet bijzondere opnemingen psychi-atrische ziekenhuizen (Wet BOPZ). Inmiddels isvia een recente wetswijziging hiervoor meerruimte ontstaan. Het is zaak die ruimte te benut-ten. Het toepassen van dwangmedicatie kan deduur van de separatie aanmerkelijk terugdrin-gen en de kwaliteit van leven van de patiënt doentoenemen.

Investeer actief in best practices

Er zijn inmiddels goede alternatieven ontwik-keld voor separatie; de NVvP adviseert deze ver-der uit te bouwen. Dwangmaatregelen in depsychiatrie zullen nooit helemaal te voorkomenzijn, maar een substantiële vermindering ishaalbaar; bovendien wordt actief gezocht naarvormen van dwang die minder onacceptabel zijnvoor de betrokkene. Dat vraagt een doorstart vande succesvolle projecten van de laatste jaren:‘Op weg naar een bijna separeer-vrij Nederland’.Daaruit kunnen werkzame best practices wor-den beschreven, die nadien met verplichtendkarakter kunnen worden ingevoerd.Bron: NVvP, 1 oktober 2008<

> psychiatrie

1421 nvvp: separatie moet teruggedrongen worden

Patiënten met schizofrenie leven tien tot dertigjaar korter dan mensen zonder deze aandoe-ning. Door antipsychotica lijden ze twee tot vierkeer zo vaak aan overgewicht en diabetes enhebben ze meer kans op hart- en vaatziekten.

Dit blijkt uit onderzoek van het Tijdschrift voorPsychiatrie.

De onderzoekers bekeken het verband tussenschizofrenie, antipsychotica en overgewicht.

1422 schizofreniepatiënt leeft jaren korter

patiëntenbeleid

98 10-2008 > zorg & financiering

ZenF-1008-cyaan.qxd 12-11-2008 11:20 Pagina 98

psychiatrie/euthanasie

99zorg & financiering > 10-2008

Van alle Nederlanders heeft ongeveer een kwartlast van overgewicht en hoge bloeddruk, terwijlvier op de tien patiënten met schizofrenie hier-mee kampt. Deze patiënten hebben een driekeer zo hoge kans op hartziekten of een (her-sen)infarct en een twee keer zo hoge kans omdaaraan te overlijden als de gemiddelde Neder-lander. Daardoor is hun levensverwachting tientot dertig jaar korter.Een van de oorzaken van het overgewicht is datschizofreniepatiënten minder bewegen, onge-zonder eten en meer roken. Daarnaast maakteen deel van de antipsychotica dik. Zo lijdt 53procent van de gebruikers van het antipsycho-ticum clozapine aan overgewicht en een hogebloeddruk. Dat komt onder andere doordat ditmedicijn een hongergevoel oproept, waardoorgebruikers meer gaan eten.De cijfers zijn gebaseerd op voornamelijkAmerikaans onderzoek dat tussen 2000 en 2007is gepubliceerd. Nederlandse cijfers zijn nietbeschikbaar. Hoewel obesitas in de Verenigde

Staten vaker voorkomt dan in Nederland, zullenvolgens Anne Marie Scheepers, apotheker/onderzoeker van het Catharina-ziekenhuis inEindhoven en een van de auteurs van het artikelin het Tijdschrift voor Psychiatrie, de resultaten nietzoveel afwijken van die in Nederland. ‘Het aan-tal mensen met overgewicht is bij ons wel ietslager, maar de verwachting is dat dat aantaldezelfde kant op gaat als in Amerika.’De onderzoekers zijn geschrokken van de uit-komst. ‘Het zijn dramatische cijfers. Het is vangroot belang dat psychiaters hiervan kennisne-men’, aldus Scheepers. De onderzoekers pleitenvoor tijdige screening van schizofreniepatiën-ten. Voordat artsen antipsychotica voorschrij-ven, moeten ze nagaan of de patiënt al last heeftvan overgewicht en een hoge bloeddruk. Ook tij-dens het slikken van het medicijn moeten artsende conditie van de patiënt in de gaten houden,vindt Scheepers.Bron: Nederlands Dagblad, 16 oktober 2008<

De niet-reanimerenpenning van de NederlandseVereniging voor een Vrijwillig Levenseinde(NVVE) heeft dezelfde rechtskracht als eenschriftelijke wilsverklaring. Dat zegt staats-secretaris Bussemaker in antwoord op Kamer-vragen van D66-Kamerlid Fatma Koser Kaya.

Eerder bestond onduidelijkheid over de rechts-geldigheid van de penning. De niet-reanimeren-penning van de NVVE is een penning dieiemand om zijn hals draagt, met daarop eenfoto, naam, geboortedatum en handtekening.Verpleegkundigen van Ambulance Zorg Neder-land (AZN) weigerden tot nu toe de penning alswilsverklaring te zien. Met het antwoord van destaatssecretaris is die houding nu onhoudbaargeworden, vindt Walburg de Jong van de NVVE.

Ze is ‘buitengewoon tevreden’ met het antwoordvan de staatssecretaris. En vindt dat hiermee deAZN de protocollen moet aanpassen. ‘Als destaatssecretaris zegt dat het onder het BurgerlijkWetboek valt, kunnen zij zich daar niet aan ont-trekken.’Ook de Nederlandse Reanimatieraad reageertverheugd op het bericht. Woordvoerder MartijnMaas houdt echter een slag om de arm. ‘Eenpoliticus is nog geen wetgever. Maar wij vindenals Raad dat iedereen de penning als een wils-verklaring moet zien.’ In een nieuwe richtlijnstelde de Raad eerder al dat de penning als eenwilsverklaring moet worden gezien.Directeur Koos Reumer Van Ambulance ZorgNederland zegt met dit nieuwe gegeven om detafel te gaan met de ambulanceverpleegkundi-

> euthanasie

1423 niet-reanimerenpenning gelijk aan wilsverklaring

ZenF-1008-cyaan.qxd 12-11-2008 11:20 Pagina 99