Dat is foute boel,dacht Frans vanDijk meteentoen hij op wegnaar huis op-

eens verging van de pijn inzijn kuit. „Dat was echt hettoppunt van kramp; zoietshad ik nog nooit meege-maakt”, vertelt de 70-jarigeBrabander. „Omdat ik hetnooit meer wilde meema-ken, meldde ik het maarmeteen toen ik voor de jaar-lijkse ’apk’ naar de huisartsmoest.”

Na onderzoek bleek zijnbeenslagader verkalkt: hijhad een zogeheten etalage-been. „Als de slagaders in debenen zijn vernauwd, voe-ren ze te weinig zuurstofaan voor de spieren die bijhet lopen worden gebruikt.Dat tekort kan helse kram-pen veroorzaken”, legt vaat-chirurg Joep Teijink van inhet Catharina Ziekenhuisen hoogleraar aan Maas-tricht University uit. „Om-dat de pijn in rust weer af-zakt, gaan veel mensen omzich een houding te geven,even voor een etalage stil-staan.”

„Ja, dan valt het niet zoop”, knikt Van Dijk, die gek-scherend over zijn ’nest-been’ spreekt. „Geen etalagein de buurt. Ik richtte metoen maar op een kolonienestelende kraaien.”

Met rust gaan de krampenweliswaar over, maar juistbij lópen blijken patiënten

minder duur-zaam. Een der-de van de ge-dotterdebeenslagaderszit binnen eenjaar alweerdicht. Mis-

schien is het de kunst om alsvaatchirurg de naald en hetmes vaker in de zak te hou-den en te kiezen voor loop-therapie die op termijn ef-fectiever is en meer dan 30miljoen euro per jaar voorde gezondheidszorg kan op-leveren.”

Daarnaast wordt bij eendotterbehandeling geenaandacht besteed aan leef-stijlverandering, benadrukthij. „Want naast frequentbewegen, draait het ook om

het meeste baat te hebben.Dr. Teijink: „Door dat veelen regelmatig te doen, vra-gen de spieren steeds op-nieuw zuurstof. We wetenniet precies hoe het werkt,maar de kleinere aders lij-ken hierdoor de functie vande grote over te nemen doorsteeds meer bloed door telaten. Dus lopen en nog eenslopen, luidt het advies.”

Van Dijk weet nog hoe hijin het begin zijn schoudersdaarover ophaalde. „Alsklusjesman dacht ik altijddat ik genoeg bewoog…Maar 20 jaar bezig zijn blijktdus geen echte beweging.”Dus trok hij toch maar zijnblauwe trainingspak aan om

drie keer per week loopthe-rapie te volgen bij zijn fysio-therapeut die bij Claudica-tioNet is aangesloten. Ditlandelijke zorgnetwerk datpatiënten, fysiotherapeu-ten, huisartsen en vaatchi-rurgen met elkaar in con-tact brengt, pleit al jarenvoor gesuperviseerde loop-therapie in plaats van eendotterbehandeling.

Voorzitter Teijink: „Dot-teren geeft weliswaar snelresultaat, maar blijkt veel

DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG 3 OKTOBER 2015

Dat voetjes naar bin-nen zijn gekeerd,komt zeer vaak

voor. Vrijwel altijd is hetniet iets om zorgen over tehebben. Tijdens de groeiverandert er namelijk veelin het bewegingsapparaat.

Om de stand van devoetjes te begrijpen, moe-ten we iets hoger kijken:bij de heupen. De kop vande heupjes staat een beetjenaar voren gedraaid tenopzichte van de rest vanhet been. Tijdens het lo-

pen draaien kinderen hunbenen vaak een beetjenaar binnen om ervoor tezorgen dat de heupkoppenniet naar voren staan ge-draaid, maar precies neu-traal. Dat loopt het fijnst.Het gevolg daarvan is datde rest van het been mee-draait. Vaak is dit nu ietsnaar binnen.

De hoek die de heupkop-pen bij kleintjes ten op-zichte van het been ma-ken, verschilt vaak enormtussen kinderen. Daaromloopt het ene kind veelmeer met de voeten naarbinnen dan het andere.Tijdens de groei verandert

deze hoek en komen devoetjes als het ware meernaar voren te staan. Somsduurt dat tot na de puber-teit. Vroeger werden spe-ciale en vooral dure schoe-nen geadviseerd die devoetjes naar buiten duw-den. Het gevolg was dandat het kind pijn in deheupen kreeg en stoptemet lopen en rennen.Afwachten en geen zorgenmaken is de oplossing.

Minder vaak komt hetvoor dat de voetjes naarbuiten gedraaid staan.Daar geldt in principehetzelfde voor. Ook zienwe regelmatig dat er een

verschil is in de matewaarin de voetjes gedraaidstaan. Dit is evenmin zor-gelijk.

Heel soms is sprake vaneen aangeboren afwijking.Dit zijn rotatie-afwijkingenin het onderbeen die zeerzeldzaam zijn. In het alge-meen adviseren we verderslappe schoentjes omdatdie het skelet en de spie-ren het meest stimulerenom zich te ontwikkelen.

■ Ook een vraag voor eenvan onze experts? Bezoek www.telegraaf.nl/gezondheid of mail naar spreekuur@telegraaf.nl

SPREEKUUR:

dr. MICHIEL VAN TROMMELORTHOPEDISCH CHIRURG KNEECLINIC

ETALAGEBENEN

Lopen als therapiePLOTSKLAPS WERD FRANS VAN DIJK TIJDENS het wandelen

overvallen door een hevige kramp in zijn kuit. Zo erg dat hij geen

stap meer kon verzetten. Amper vijf maanden later kan hij on-

danks de verkalkte slagader in zijn been alweer bijna pijnloos lan-

gere afstanden afleggen door simpelweg meer te lopen!

gezonde voeding, de juistemedicatie om het risico ophart- en vaatziekten te ver-kleinen en…”

„Jaja, stoppen met ro-ken”, vult Van Dijk hem aan.Meer dan vijftig jaar rooktehij een pakje per dag. „Maarook daar ben ik al driemaanden dankzij de thera-pie vanaf”, glundert hij.

Zijn vrouw Maria is ape-trots op hem. „Van het gelddat hij uitspaart, eten weheerlijk luxe. Een entrecotenoemt hij zijn Camel-bief-stuk!”

Hij loopt driftig door opde loopband. Een half uurtjeop een snelheid van 4,4 kilo-meter per uur legt hij ge-makkelijk af. Het gaat zogoed dat hij tegenwoordignog maar eens per weeknaar de fysio hoeft. „Ik hebme voorgenomen een loop-clubje op te zoeken. Vieruur slenteren in een muse-um is geen probleem. Maargewoon weer eens lekkerkunnen lopen zonder pijn:daar ga ik voor!”

Dr. Teijink weet precieswat hij bedoelt. „We trainenniemand voor de Olympi-sche Spelen. Maar het is fijnals een patiënt gewoon weerkan volksdansen of zelf-standig naar de bingo in hetbuurtcentrum kan gaan.”

Dotteren islang zoduurzaam niet

Frans van Dijk: „Lekkerlopen zonder pijn: daar gaik voor!”

FOTO BEELD WERKT

door Anita Zijlstra

10-11 gezond&welSinds mijn dochterloopt, staan haarvoetjes naar binnengedraaid. Zij is driejaar en het lijkt alleenmaar erger te wor-den. Soms struikeltze zelfs! Wat kan ikdoen?

C. Ligthart

■ VERLIES„We moeten hem latengaan. Voor zijn bestwil,alleen voor zijn bestwil”,schrijft revalidatieartsCasper van Koppenha-gen in zijn boek Ik had jegedacht mijn kind (Klap-wijk & Keijsers Uitgeve-rij, €17,95). Hij beschrijft het verliesvan zijn beide zoons diekort na hun geboorteoverleden. Zij leden aaneen uiterst zeldzaamsyndroom.

■ SPEEKSELKLIEREen nieuwe bestralings-techniek voor patiëntenmet een tumor in hethooghalsgebied kan eendroge mond, een veel-voorkomende en zeervervelende bijwerkingvan bestraling, voorko-men. Met deze nieuwetechniek worden destamcellen van despeekselklier vermeden,zo schrijven onderzoe-kers Peter van Luijk enRobert Coppes van hetUniversitair MedischCentrum Groningen. Inmiddels is een onder-zoek onder patiëntengestart, waarbij dezemanier van bestralenwordt vergeleken metde traditionele wijze.

BRON: ERASMUS MC

door DENISE HOOGLAND

ONDERZOEK: BLOEDVATEN EN ALZHEIMER

Bekendste enmeest voorko-mende vorm vandementie. Kans opziekte neemt toenaarmate leeftijdstijgt. Doortoenemendevergrijzing zalaantal Alzheimer-patiënten dekomende decen-nia oplopen vanzo’n 140.000 tot300.000.

Wat gebeurt er in de hersencellenbij de ziekte van Alzheimer.Wat gebeurt er in de omliggende bloedvaatjes?Welke processen/stoffen zijn betrokken?Welke stoffen zetten ziekte in gang?

Bij Alzheimer zijnzowel genetische alsomgevingsfactoren(voedingsmiddelen,weinig beweging,roken) betrokken. Diekunnen los van elkaartot de ziekte leiden, ofelkaar versterken enzo de kans op Alzhei-mer vergroten.

Aanwijzingen datziekteprocessen inbloedvaten (zoalshoge bloeddruk enaderverkalking) eenrol spelen bij afster-ven zenuwcellen.

ONDERZOEK

Processen onderzocht in een onderzoeks-model van de neurovasculaire unit:hersencellen en hun bloedvaten.Processen in de ‘units’ vergelijken bij mensen metgenetische vorm van Alzheimer en gezonde mensen.Doel: stoffen vinden in het bloed die ziekte voorspellen.Deze vormen target voor vroege behandeling.

WERKWIJZE

ALZHEIMER OORZAAKGEZONDE NEURON DE ZIEKTE

De ziekte van Alzheimer ontstaat door een complex samenspel van erfelijke en omgevingsfactoren. Er zijn steedsmeer aanwijzingen dat ook de bloedvaten een rol spelen. Prof. dr. Cornelia van Duijn hoogleraar GenetischeEpidemiologie aan het Erasmus MC, werkt aan een model waarmee de ziekte in het bloed kan worden opgemerkt.

Eiwitophoping (amyloidplaques) in brein. Procesbegint in de hippocampus,hersenstructuur betrokkenbij herinneringen encognitie.Afsterven zenuwcellen.

De cortexverschrompelt

GEZONDEHERSENEN

MILDE VORMALZHEIMER

ZWARE VORMALZHEIMER

AANGETASTENEURON

GHH

MAL

ZWZAZ

Met vochtgevulderuimteswordengroter

axon

Amyloidplaques

DOORSNEDE HERSENEN

Het is belangrijkhet afsterven vande hersenen tevoorkomen.

een nieuwe alvleesklier.Naar verwachting ben ikover anderhalf jaar aan debeurt. Als dat lukt, ben ikecht van mijn suiker af.”

A.Z.

met een glimlach. Het is maar de vraag of

mijn lichaam de nier af-stoot. Het wachten is op eenpancreastransplantatie. Iksta twaalfde op de lijst voor

mijn ziekte om te gaan. Echtgeaccepteerd heb ik het pastoen mijn zus een babykreeg. Ik mocht bij de beval-ling zijn en dat heeft mijnogen geopend: er is zoveelmeer in dit leven dan mijnziekte. Ik wil dit kindje ou-der zien worden.

Met mijn nier ging het zoslecht dat ik in 2013 eentransplantatie moest onder-gaan. Mijn moeder was mijndonor! In drie maanden vielzij 25 kilo af om de zwareoperatie te kunnen onder-gaan. Ik ben haar zo dank-baar. Begin dit jaar heb ikechter een zware nierinfec-tie opgelopen.

Het gaat ietsje beter, maarik ben er nog niet. Ik leef vandag tot dag. De ene keer komik het ziekenhuis uit meteen traan, de andere keer

precies waar ik zin in had.Daarbij ontwikkelde ik eeneetstoornis waardoor ik ex-treem hoge bloedsuikerskreeg en regelmatig in hetziekenhuis belandde.

Mijn gedrag en vraatzuchtwaren zo erg dat mijn ou-ders me in een medisch kin-dertehuis lieten opnemen.Daar heb ik geleerd om met

ZIJ PIKTE SNOEPJES EN KOEKJES EN GING FEESTEN. ZE WEIGERDE zelfs om insuline

te spuiten. Yvonne Raaijmakers (37) was het als puber beu om diabetespatiënte te zijn.

Ruim twintig jaar later leeft de kleuterleidster uit Weesp op een nier van haar moeder.

’Ik was een heel leven-dig kind totdat ik opmijn zesde niet lekker

werd. De dokter gaf me sui-kerwater, waarna ik in comaraakte. Toen gingen allealarmbellen af: ik bleek dia-betes type 1 te hebben, eenauto-immuunziekte waar-door mijn lichaam geen in-suline meer aanmaakt. Ertraden allerlei complicatiesop, waaronder epilepsie,neuropathie in mijn voetenen benen en nierschade.

In mijn pubertijd ging hetpas echt mis. Uit woede enonmacht schopte ik tegenalles en iedereen aan. Ik wil-de gewoon zijn, net als alleanderen. Maar ik mochtniets: geen koekje, geensnoepje en wat ik welmocht, werd afgewogen. Ikstopte met spuiten en deed

Yvonne Raaijmakers: „Het gaatiets beter, maar ik ben er nogniet.” FOTO MATTY VAN WIJNBERGEN

’Ik wil baby zien opgroeien’

Dankbaarvoor niermoeder

IKLEEF!

■ Ook uw verhaal vertellen?ik leef@telegraaf.nl

■ Voor reacties en suggesties:medisch@telegraaf.nl

■ ZuurstofOm pijnklachten te vermij-den, gaan veel mensenmet etalagebenen (claudi-catio intermittens) op eenverkeerde manier lopen.Dit kost extra energie enzuurstof. Looptrainingonder begeleiding van eengespecialiseerde fysiothe-rapeut verbetert de loop-techniek die zorgt vooreen afname van het zuur-stofverbruik, waardoor depijn vermindert. Pas alslooptherapie geen effectheeft of als er sprake vaneen acute verstopping vaneen slagader is, wordteen chirurgische ingreepgeadviseerd.claudicationet.nl

Hoe gezond eet Henny?

In principe eet ik alles, maar ik letgoed op. ’s Avonds eet ik hetliefst niet meer dan 100 gram

vlees, twee of drie keer per week. Ikkook elke dag met verse producten,de groenten van het seizoen. Hierbijmaak ik aardappelen, pasta of rijst,liefst volkoren.

Ik probeer zo gevarieerd mogelijkte koken. Eens per week eten wepatat en een snack of zuurvlees.Mijn valkuilen zijn chips, vlaai enkoekjes; je moet af en toe ook ietseten wat je lekker vindt.

’s Morgens startte ik deze heleweek met twee sneetjes volkorenbrood met roomboter, lichtgerijptekaas en appelstroop en drie grote

Henny Gerits-Roelofsen (55) 1.68 m./62,5 kilo. Heeft met haar

man een administratie- belastingadvieskantoor, doet vrijwilli-

gerswerk en doet aan gym en yoga.

Henny Gerits: druk bestaan.FOTO MARCEL VAN HOORN

mokken thee met magere melk. Rondelf uur fruit, een banaan of een kiwi.Ik lunch meestal met twee sneetjesvolkoren brood met roomboter enbiologische notenpasta.

Als avondeten een avondje zuur-kool stamppot met vier schijvenananas. Een visavondje met eenkabeljauwhaasje in peterselie enmeel gewenteld, met aardappelgratinen rauwkost met feta.

Na het eten drink ik thee met eenblokje pure chocolade. Ik kan nogsnacken met een handje nootjes eneen stuk fruit. Ik drink de hele dagveel thee en water.

Geeft zichzelf: 8

Voedingsdeskundige Carina NoordervlietOndanks Henny’s drukke bestaan lukt het haar

toch om elke dag vers te koken. Ze gaat sowieso

erg bewust met voeding om, waarin ze ook ruim-

te maakt voor een patatje of een stukje vlaai.

Met haar beweging zit het ook goed. Ze is dan

ook mooi op gewicht. Haar eetpatroon is wel wat eentonig. Elke och-

tend en middag een paar sneetjes brood met

hetzelfde beleg. Ook het avondeten vind ik weinig gevarieerd, aangezien dit voorna-

melijk alleen uit aardappelen bestaat. Maar dat kan natuurlijk

toeval zijn. Op zich is er niks mis met minder gevarieerd eten, maar als ik zie

hoe bewust Henny bezig is, kan zij wellicht haar eetpatroon verrij-

ken door in de middag eens een rijke salade te eten of in de och-

tend bijvoorbeeld nog wat muesli of havermout.

Maar dit is eerder een tip dan dat het moet. Want Henny is goed op

gewicht en zij is gezond. Dus als dit het eetpatroon is waar ze zich

goed bij voelt, kan zij het lekker zo houden.

Krijgt: 8■

■ Eetdagboek@telegraaf.nl

VOETJES NAAR BINNEN GEDRAAID?