1

umcg

Afd Hematologie

Stamceltransplantatie met bloedvormende stamcellen(beenmergtransplantatie)

Afdeling Hematologie

Universitair Medisch Centrum Groningen

www.hematologiegroningen.nl

2

umcg

Afd Hematologie

Beenmergtransplantatie

=

stamceltransplantatie

Hematopoëse = bloedcelvorming

stamcel

monocytbasofiel eosinofiel neutrofiel

T-celB-celrode

bloedceltrombocyt

plasmacel

witte bloedcellen

Afdeling Hematologie

umcg

Wat zijn bloedvormende stamcellen?

• Stamcellen staan aan de oorsprong van de bloedcelvorming

• Stamcellen leven normaal in het beenmerg en soms in het bloed

• Stamcellen kunnen delen en vervolgens uitrijpen tot rijpe bloedcellen

• Stamcellen houden zichzelf in stand• Verzamelde en ingevroren stamcellen kunnen

gebruikt worden als transplantaat

Afdeling Hematologie

umcg

Wat doen stamcellen?

• Na schade of verlies van cellen zorgen stamcellen voor herstel

• Na bloeding extra aanmaak rode bloedcellen

• Bij een infectie extra aanmaak witte bloedcellen

• Na chemotherapie extra aanmaak van alle bloedcellen

Afdeling Hematologie

umcg

Wat doet chemotherapie?

• Doodt kwaadaardige weefsels door fouten te veroorzaken in de kankercellen, bij voorkeur tijdens de celdeling

• Beschadigen ook gezonde weefsels tijdens celgroei, bv.– bloedvormende cellen– haarwortels, de huid– slijmvlies in de mond, maag, darmen

7

umcg

Afd Hematologie

Standaardbehandeling meeste (hematologische) ziekten

• Chemotherapie, meestal in de vorm van ‘kuren’• Elke kuur veroorzaakt een deel afbraak van de

kwaadaardige cellen• Als bijwerking is er tijdelijk ook invloed op de

bloedcelaanmaak (beenmergonderdrukking)• Tussen de kuren door kan de bloedvorming weer

herstellen, waarna de volgende kuur gegeven kan worden, net zo lang tot de tumor weg is

• De hoeveelheid schade aan de bloedcelvorming bepaalt de zwaarte van de kuren

8

umcg

Afd Hematologie

Chemotherapie wordt in kuren gegeven om tussentijds herstel

mogelijk te maken

De diepte van suppressie bepaalt de ernst van de bijwerkingen

kankercellenNormale cellen

Met ‘standaard’ chemotherapie komt de ziekte bij veel patiënten terug

Door stamceltransplantatie (‘beenmergtransplantatie’) kan

veel meer chemotherapie of bestraling gegeven worden

10

umcg

Afd Hematologie

Stamceltransplantatie bij hematologische maligniteiten

Rationale• Het liefst wordt veel meer chemotherapie

gegeven, omdat de tumor dan beter zal reageren• Maar: veel meer chemotherapie geven kan niet,

want dat zou het beenmerg met de stamcellen blijvend beschadigen

• De andere weefsels in het lichaam (zoals hart, longen, zenuwweefsel) moeten zonder schade wel meer chemotherapie kunnen verdragen

11

umcg

Afd Hematologie

StamceltransplantatieAchtergrond

Patiënt wordt behandeld met een super-intensief schema, dat zal resulteren in:

• zo veel mogelijk tumorcelafname• blijvende beenmergbeschadiging

Vervanging m.b.v. normale bloedvormende stamcellen is nodig

StamceltransplantatieWie is de donor?

AUTOLOOG = patiënt zelf

ALLOGEEN = gezonde donor