Afd Hematologie; De ziekte van Waldenström en het lymfoplasmacytaire lymfoom Afdeling Hematologie...

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

De ziekte van Waldenström en het lymfoplasmacytaire lymfoom

Afdeling Hematologie

Universitair Medisch Centrum Groningen

www.hematologiegroningen.nl


Prof. Jan Waldenström


Maligne lymfomen

• Kwaadaardige woekeringen uitgaande van lymfatische cellen

• Vinden hun oorsprong in de lymfklier of in het beenmerg

• Hodgkin: slechts enkele soorten

• NHL: meer dan 30-40 verschillende soorten

•Precursor B cell lymphoblastic leukemia / lymphoma•B CLL / small lymphocytic lymphoma •B cell prolymphocytic leukemia (PLL)•Lymphoplasmacytic lymphoma•Splenic marginal zone B cell lymphoma•Hairy cell leukemia (HCL)•Plasma cell myeloma & solitary plasmaytoma & MGUS•Nodal marginal zone lymphoma•Follicular lymphoma•Mantle cell lymphoma•Diffuse large B cell lymphoma •Extranodal marginal zone (MALT) lymphoma •Mediastinal large B cell lymphoma•Intravascular large B cell lymphoma•Primary effusion lymphoma•Burkitt’s lymphoma•Lymphomatoid granulomatosis•Post transplant lymphoproliferative disorders

WHO CLASSIFICATION OF B CELL NEOPLASMS


Het is onmogelijk voor elk type NHL een specifieke therapie te selecteren.

Daarom worden de verschillende typen gegroepeerd in:

Indolente typen NHL

Agressieve typen NHL

Zeer agressieve typen NHL

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes


Tot de indolente vormen worden gerekend:• Lymfocytair lymfoom (lijkt op CLL)• Marginale zone lymfomen • Lymfoplasmacytair lymfoom inclusief de

subgroep Waldenström• Folliculair lymfoom• De meeste huidlymfomen

Non-Hodgkin-lymfoomIndolente vormen


Lymfoplasmacytair lymfoom

• Voornamelijk in beenmerg, milt en soms ook lymfklieren

• Bestaat uit lymfocyten die uitrijpen tot plasmacellen

• Vaak productie van een speciaal eiwit gemaakt door de lymfoomcellen (M-proteïne)

• Hoeveelheid eiwit is maat voor NHL-activiteit• Als eiwit erg hoog is: ziekte van Waldenström

– bloed wordt stroperig (hypervisceus)– klachten van hoofdpijn, wazig zien, sufheid

B-cellen zijn lymfocyten. Ze kunnen na contact met antigen (eiwit, bacterie en dergelijke) uitrijpen tot plasmacel om specifieke antistoffen te maken.

B-cel met antigen

antistoffen


Lymfklier-

overzicht

B-celontwikkeling tot plasmacellen in de lymfklier

B-cellen worden plasmacellen; plasmacellen produceren antistoffen;

één plasmacel maakt één soort antistof

B-cellen plasmacel

Normale polyclonale populatie van plasmacellen

Abnormale monoclonale populatie van plasmacellen Bandje

Gebied van de normale antistoffen

EiwitspectrumHet eiwitspectrum

Het gebied waarin alle antistoffen

zitten


Eiwitspectrum met monoclonaal proteïne

Normale antistoffen

M-proteïne

Dept Hematology

Monoclonaal proteïne

• Definitie: antistofproduct van 1 cloon plasmacellen, dat een specifieke mobiliteit bij electroforese heeft, met daardoor herkenbaar een specifieke band in het eiwitspectrum

• Andere namen: M-proteïne, paraproteïne, monoclonaal eiwit

M-proteïne / paraproteïneWaarbij komt het voor?

• Meestal goedaardig: bij >10-15% van de mensen ouder dan 70 jaar is een kleine hoeveelheid M-proteïne aanwezig, zonder dat dit klinische betekenis heeft

• Tijdelijk, bij herstel na infectie/ziekte/ stamceltransplantatie

• Ziekte van Kahler / multipel myeloom• Lymfoplasmacytair lymfoom / ziekte van

Waldenström• Andere lymfatische maligniteiten

lymfoomcellenplasmacellen

mestcel

Beenmerg met infiltratie lymfoplasmacytair lymfoom

Dept Hematology

Lymfoplasmacytair lymfoom• Voornamelijk in beenmerg, milt en soms ook

lymfklieren• Bestaat uit lymfocyten die uitrijpen tot

plasmacellen• Vaak productie van een speciaal eiwit

gemaakt door de lymfoomcellen (M-proteïne)• Hoeveelheid eiwit is maat voor NHL-activiteit• Als eiwit erg hoog is: ziekte van Waldenström

– bloed wordt stroperig (hypervisceus)– klachten van hoofdpijn, wazig zien, sufheid

Dept Hematology

Lymfoplasmacytair lymfoom / ziekte van Waldenström

Symptomen• Vaak geen symptomen (heet ook wel

‘sluimerende Waldenström’)• Moeheid, gewichtsverlies, bloedingsneiging• Bij 20% van de symptomen: krachtsverlies en

tintelingen benen/voeten (neuropathie)• Zelden: koude agglutininen: dode vingers en

bloedafbraak bij koude• Hyperviscositeitssyndroom

Dept Hematology

Hyperviscositeitssyndroom

witte cellen en bloedplaatjes

rode cellen

Behandeling

1. Plasma wisselen

2. Aanmaak van verkeerde eiwitten blokkeren

met te veel IgM

Bloed en albumine

terug

Bloed afgenomen

Verwijderdplasma

Albumineflessen

Het principe van plasmaferese

Dept Hematology

Therapie lymfoplasmacytair lymfoom

• Vaak geen therapie nodig (hangt af van hoeveelheid lymfoom en hoeveelheid eiwit in bloed)

• Als hypervisceus: plasmaferese (bloedspoeling)

• Chemotherapie, al dan niet samen met rituximab

Dept Hematology

Smouldering Waldenström= sluimerende Waldenström

• Patiënten zijn symptoomloos• Geen bloedarmoede, slechts geringe lymfoom-

infiltratie in het beenmerg• Per jaar circa 4% kans dat progressie optreedt

en therapie nodig is• Zeer lange overleving

Dept Hematology

Therapie lymfoplasmacytair lymfoom

• Keuze chemotherapie vrij: – Chloorambucil (Leukeran)– CVP-kuren– Fludarabine– Cladribine

• Van geen van deze middelen is aangetoond dat de één beter is dan de andere

• Liefst wel combineren met rituximab

De meeste B-cellymfomen hebben de merker CD20 op hun oppervlakte

CD20

Rituximab of Mabthera (anti-CD20)

Binding antistof met lymfoomcel Celdood

Dept Hematology

umcg

Conclusie lymfoplasmacytair lymfoom / ziekte van Waldenström

Ziekte met toename van lymfocyten en plasmacellen die M-proteïne maken

Wordt gerangschikt onder de non-Hodgkin-lymfomen

Therapie afhankelijk van mate van beenmerginfiltratie, symptomen en mate van hyperviscositeit

Afd Hematologie; De ziekte van Waldenström en het lymfoplasmacytaire lymfoom Afdeling Hematologie...

Documents

Transcript of Afd Hematologie; De ziekte van Waldenström en het lymfoplasmacytaire lymfoom Afdeling Hematologie...