1

Les 1

Key Concepts

1) Imperialism : ‘ indentured labour ’

= het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen

breiden door gebieden te veroveren en te beheersen. Het overnemen gebeurt niet,

zoals bij kolonialisme, alleen om de economische redenen. Het gaat ook vooral om

de eigen cultuur en politiek over te brengen of te forceren op de bevolking. ( wiki )

Kolonialisme : enkel om economische redenen, nederzettingen plaatsen op

verder gelegen gebieden

~ Het europees maken van de wereld, dat in 3 golven gebeurde :

1. De eeuw van ontdekking ( 15 – 16de

E)

2. De eeuw van mercantilisme ( = handel ) ( 17 – 18de

E )

= Men wou de politieke en economische onafhankelijkheid v/h eigen land promoten,

dus was welvaart aangeraden. Kolonies konden dit bieden. Grote concurrentie tussen

verschillende staten : de 1 zijn brood was de ander zijn dood

3. De eeuw van imperialisme ( 19 – 20ste

E )

Europees imperialisme werd mede mogelijk gemaakt door de reizigers,

missionarissen, gelukzoekers, etc …

Ontwikkelt zich nog tot ‘globalisme’

2) Colonialism (zie nr.24)

= een belangrijke term voor het definiëren van de specifieke vorm van culturele uitbuiting die

ontwikkelde met de expansie van Europa

‘Imperialisme’ bevat de praktijken, theorieën en attituden van een dominerende centrum dat

een ver gebied overheerst, kolonialisme is meestal praktisch een gevolg van het

Imperialisme, namelijk het plaatsen van nederzettingen op die gebieden

= ontwikkeld tegelijk met een modern kapitalistisch systeem van economische uitwisseling,

waardoor kolonie voornamelijk gezien werd als leverancier van ruw materiaal

2

3) Postcolonialism

Van puur chronologische betekenis (postonafhankelijke periode) naar diepere betekenis, nl.

de effecten van kolonisatie op culturen en maatschappijen

Veel debat rond betekenis van deze term ! Twee benaderingen :

1. Gebruikt om te verwijzen naar culturele interactie binnen koloniale samenlevingen in

literaire cirkels, verwijzing naar de politieke, linguïstische en culturele ervaringen van

samenlevingen die eerder Europese kolonies waren

2. Poststructuralistische invloed van de koloniale discours theorie, die focust op de

materiële effecten op de historische toestand van het kolonialisme, als ook op de

beredeneerde macht (Bhabha, Spivak)

NU = studie en analyse van de Europese territoriale veroveringen, verschillende instituties

van Europese kolonies, …

Waar moeten we de grens leggen van postkolonialisme ? Het bestudeert eerder het

proces en de effecten van het Europese kolonialisme en bevat ook het hedendaagse

neokolonialisme

3 overlappende domeinen : antikolonialisme, postonafhankelijkheid en postkoloniale

staat

Elke definitie van postkolonialisme moet rekening houden met de wijdere set van lokale en

specifiek aangaande zorgen en praktijken (in een kolonie)

Elke kolonie of contactzone is verschillend en alle postkoloniale ‘needs’ zijn anders

er wordt echter een homogenisering doorgevoerd over al de ex-kolonies

deze homogenisering is ergens ook nodig, om te vermijden dat er teruggekeerd wordt

naar een vereenvoudigde vorm van gelokaliseerd materialisme, dat weigert om het

bestaan van een algemeen discours van kolonisatie te erkennen

“Materiality and locality” liggen aan de basis van de conflicten rond wat de term precies

moet omvatten en wat deze moet uitsluiten

Recente discussies hebben de nood en kracht van deze fundamentele parameters in

het definiëren van de idee van de postkoloniaal benadrukt

Dus door te stellen dat kolonialisme en imperialisme verschillend opereerden naargelang de

periode waarin ze voorkwamen of de specifieke contact zones waarin ze effect hadden, is

oververeenvoudiging, maar door te stellen dat het onmogelijk is om wijdverspreide,

algemene elementen binnen deze lokale bijzonderheden te ontdekken is ook een inadequate

basis

3

niet helemaal homogeniseren, maar ook niet enkel lokale analyse

4) Alterity

= anders zijn, verscheidenheid

cf. Descartes : kennis van de abstracte epistemologische ‘ander’

verschuiving naar het leren kennen van de meer concrete morele ‘ander’ , die

gelokaliseerd werd in een politieke, culturele, linguistieke of religieuze context

Dit concept leidde ook tot verandering in de kenmerken van het concept ‘ subjectiviteit ‘

De zelfidentiteit van de kolonisten is onontwarbaar van de verscheidenheid van de

gekoloniseerde cultuur

5) Other/other

‘other’

= het zelf dat je als kind ontdekt, het zelf dat je in de spiegel ziet en ervan bewust

worden van zichzelf als een onafhankelijk wezen

= belangrijk voor ontwikkeling van de identiteit

= in het postkolonialisme verwijst het naar de gekoloniseerde ander die

gemarginaliseerd werden door het imperialisme

‘ Other ‘

= de Symbolische Ander, die je bijvoorbeeld ziet in je vader / moeder

= a transcendent or absolute pole of address, summoned each time that subject

speaks to another subject

~ het ‘imperial centre’ :

1. Zorgt voor de voorwaarden waardoor de gekoloniseerde een gevoel

verkrijgt van zijn identiteit als ‘other’

2. Het is het geïdealiseerde beeld, wat de gekoloniseerde hoopt te

bereiken

6) Othering

= beschrijving van de verschillende manieren waarop het kolonialisme zijn subjecten

‘produceert’

= dialectisch proces

4

3 vb’en in tekst

= het produceren van een ‘other-text’ , nl. hun ‘ware’ geschiedenis, terwijl ze gelijktijdig the

‘Otherness’ of the Empire aan het oprichten zijn

7) Eurocentrisme

= het (on)bewuste proces waarbij het Europese of de Europese culturele assumpties

weergegeven worden als / beschouwd worden als het natuurlijke of het universele

vb . Mercator zijn wereldkaart : Europa in ’t bovenste midden geplaatst geïdeologiseerd,

geen werkelijke weergave van de ruimtelijke indeling, er was tekst voor nodig om de spatiale

verhoudingen te begrijpen

Europa als superieur

Nationalistische landen binnen Europa

Europese systemen (scholen etc..) droegen zowel in Europa als bij de perifere kolonies bij

tot de superioriteit van Europa

8) Cartography

= het tekstualiseren van de spatiële realiteit van de ander en het benoemen of

hernoemen van plaatsen als symbolische act van heerschappij en controle

Imaginaire transferentie :

de lege, nog onontdekte plaatsen op de wereldkaart lieten de Europeaan toe er hun

verbeelding op te projecteren

vb. Australië werd gezien als bestaande uit olifanten en pygmeeën

De fictionaliteit van deze verhalen werd benadrukt door de rol van de ‘natieve gids’ die de

ontdekkingsreiziger introduceert in het binnenland van het onbekende

in de geschriften van de ontdekkingsreiziger weerklinkt nog steeds de imaginaire

kennis over het land, aangezien de ‘Ander’ geen stem heeft om dit beeld aan te

passen en slechts dient als representatie van de wilde

‘Allegorisatie’ van ruimte – beslissingen in verband met … :

- Welke projectie bevooroordelen (aangezien dit privilege geeft aan sommige landen)

- alle kaarten op een Noord-Zuid as te plaatsen

- het creëren van speciale kaarten die een land verdelen in objectieve categorieën,

zoals klimaatzones, populatiedichtheid, …

Kaart als – allegorisch – middel van uitbuiting

5

- Eurocentrisme dat geleid heeft tot hoe de wereld kaart er nu uit ziet (Europa centraal)

- het definiëren van een cultuur als tropisch, dun/dik bevolkt, rijk/arm, … leidde tot

discriminatie, waardoor uitbuiting / controle verantwoord werd

Speelde, naast etnografie, ook een rol in het vastleggen van de objecten en waarden van het

koloniale bedrijf

9) Third World

Verschillende redenen voor onderverdeling

1. Koude oorlog

- First World = dominante Westen

- Second World = Sovjet Unie en bijhorende landen

- Third World = landen die geen positie innamen in de oorlog

2. Politiek en economie

- First World = economisch succesvolle ex-kolonies die verbonden zijn met

een netwerk van globaal kapitalisme en Europees-Amerikaanse

verdedigingsallianties

- Third World = cliché van armoede, ziekte en oorlog en een stijgende

racialisering van het concept

= metafoor voor een onderontwikkelde samenleving

- Fourth World = door verdere economische ontwikkelingen, dit gaf de

groep van landen aan die het laagst staan op de economische schaal

3. Post-koloniaal

- Second World = verwijst naar ‘settler colonies’, namelijk landen die

gekoloniseerd zijn, maar waar niet een inheemse groep onderdrukt wordt

door een koloniseerder - vb. Amerika, Canada

- Third World = steeds minder en minder gebruikte term in het

koloniale relaas, wat zou leiden tot een depolitisering van het

dekolonisatieproces

- Fourth World = inheemse mensen wiens economische status en

onderdrukte conditie hen in een nog meer gemarginaliseerde positie in

de sociale en politieke hiërarchie plaatst dan andere postkoloniale

mensen

6

Zelf opzoeken

Joseph Conrad en Heart of Darkness

Chinua Achebe & Things fall apart

= engelstalige roman geschreven door Nigeriaan (negritude?)

beschrijft de invloeden van het Britse kolonialisme en de christelijke missionarissen op zijn

traditionele gemeenschap

Les 2

Key Concepts

10) Etnografie

= directe observatie en rapportering van hoe mensen leven

Twee fasen :

1. Veldwerk

= proces van observatie en dataverzameling

2. Rapportering

= beschrijving en analyse van het subject, dat geografisch of cultureel

verschillend was van de Westerse samenleving

= deel van de bredere discipline ‘Antropologie’

de verschillende culturen werden gezien als exotisch en als de representatie van

verschillende fasen van de ontwikkeling van de mens, dat leidde tot het plaatsen van

de culturen in een hiërarchie

Kritiek : observeren is niet neutraal, waardevrij, noch overstijgt het de assumpties van de

participant zijn cultuur

Culturele kennis is eerder geconstrueerd dan ontdekt door de etnografie

7

Reactie : Kennis van het leven kan enkel verkregen worden door specifieke en daarbij

beperkte representaties, die onvermijdelijk de machtsrelaties weergeven tussen diegene die

representeren en diegenen die voorgesteld worden

Clifford :

Etnografie moet benaderd worden als een schrijfwijze, met zijn eigen set

van regels en assumpties

‘gedecentraliseerde etnografie’ = vorm van etnografisch schrijven dat

rekening houdt met de subjectieve positie van de etnograaf

vb. gelokaliseerde etnografie = vanuit het standpunt van het

lokale object

Kritiek : Antropologie is het ‘tweelingsbroertje’ van kolonialisme

produceerde versies van het gekoloniseerde subject, die gemotiveerd waren

door zowel de uitsluiting als de uitbuiting van deze subjecten door het

imperiale discours

Reflexiviteit : de mate waarin de etnograaf bewust is van zijn eigen positie als subject

Antropologie NU :

- Poging om constructief om te gaan met de problemen van representatie en

discriminatie

- Het veldwerk dichter te brengen bij de cultuur van de observator, zodat er

betekenisvolle beschrijvingen ontstaan die ons helpen culturele en sociale

fenomenen te begrijpen (vb. observeren van bendes in New York)

Etnografie NU :

- Begaan met het beschrijven en onderscheiden van culturen op een manier die

de eigen perspectieven en rollen erkent

- Stijgende internationalisatie, ook Afrikaanse etnografen, die de mogelijkheid

van ‘self-ascriptive’ mode van een sociale en culturele analyse exploreren

11) Aboriginal / Indigenous people

Indigenous = geboren in een bepaalde plaats of regio

Eerst werd de term ‘aboriginal’ gebruikt om de indigene inwoners van de kolonies te

beschrijven

Nu verwijst de term vaak naar de oorspronkelijke inwoners van Australië

8

geen onderscheid maken tussen de verschillende stammen (men heeft dit proberen te

veranderen door speciale, lokale termen voor de verschillende populatiegroepen te geven, maar is niet

overgenomen)

Heeft een connotatie, verwijst nog naar de kolonisatie

In Amerika werden er eerst ook termen met een connotatie gebruikt (Indiaan), maar die

werden later vervangen door termen van de ‘indigenous’, namelijk ‘Native, First American’

12) Exploration and travel

In de Renaissance was er een daling van controle van de Islam in het Midden-Oosten,

waardoor Europeanen voorbij de Mediterrane landen begonnen te verkennen

Commerciële reden van reizen : verspreiden goederen van en naar andere landen

Naast fysieke verkenning, was er ook imaginair reizen (travel)

Vanaf 18de eeuw andere ‘ongevaarlijke’ redenen om te reizen :

- Wetenschappelijk

faciliteerde de verkenning van en interventie in een land

landen die geen sociale organisatie leken te hebben werden ‘virgin

territories’ verklaard, nl. land zonder rechtmatige eigenaar, en eigen gemaakt

aan de kolonisator

- Religieus ( Christendom )

Hedendaags toerisme ≈ ‘bezit door exploratie’

Toerist betreedt het land van de ander op zoek naar iets exotisch

‘Modern comfort toerisme’ : een gestereotypeerde ervaring, ingepakt en gereduceerd

tot een gemakkelijk te consumeren product

Waar bijvoorbeeld stereotype tekens afwezig zijn (palmbomen, …), worden deze

geconstrueerd, onder het mom van ‘vooruitgang’ (European fantasy)

Toerisme als deel van het proces van culturele en economische controle

Zelf opzoeken

Evolutionisme

= sociale tegenhanger Darwinisme

het idee dat er wetmatigheden te ontdekken zijn in de evolutie van historische ontwikkelingen

die zou verlopen van eenvoudige, primitieve tot steeds ingewikkelder en complexere vorm

= idiografisch

9

Diffusionisme

= een poging om een cultuur te begrijpen in termen van het ontstaan van

cultuureigenschappen en hoe deze zich verspreiden van één samenleving naar een

ander

= relatief ahistorisch

Verschillende visies :

- Alle culturen oorspronkelijk van 1 cultuur (heliocentrisch diffusionisme),

- verschillende culturele cirkels

- elke cultuur eigen proces van ontwikkeling beïnvloed door anderen,

maar diffusie is contingent en arbitrair

Structureel functionalisme

= de functie van sociale verschijnselen wordt verklaard aan de hand van de bijdrage van het

verschijnsel aan een sociaal systeem en de veranderingen die het daarmee teweeg brengt in

dat systeem

= kijken naar de dieptestructuur van een samenleving, zoeken orde & wetmatigheden

geen rol van geschiedenis, maar kijken naar het onveranderlijke

= nomothetisch

Malinowski

de ‘vader’ van het structureel functionalisme

methode van onderzoek : participerende observatie

toonde aan dat ‘primitieve’ mensen in staat waren om op dezelfde manier en niveau te

redeneren als de ‘moderne’ mens

Malinowski suggested that individuals have physiological needs (reproduction, food, shelter)

and that social institutions exist to meet these needs. There are also culturally derived needs

and four basic "instrumental needs" (economics, social control, education, and political

organization), that require institutional devices. Each institution has personnel, a charter, a

set of norms or rules, activities, material apparatus (technology), and a function. Malinowski

argued that uniform psychological responses are correlates of physiological needs. He

argued that satisfaction of these needs transformed the cultural instrumental activity into an

acquired drive through psychological reinforcement

10

Radcliffe-Brown

Radcliffe-Brown focused on social structure rather than biological needs. He suggested that

a society is a system of relationships maintaining itself through cybernetic feedback, while

institutions are orderly sets of relationships whose function is to maintain the society as a

system. Radcliffe-Brown, inspired by Augustus Comte, stated that the social constituted a

separate "level" of reality distinct from those of biological forms and inorganic matter.

Radcliffe-Brown argued that explanations of social phenomena had to be constructed within

the social level. Thus, individuals were replaceable, transient occupants of social roles.

Unlike Malinowski's emphasis on individuals, Radcliffe-Brown considered individuals

irrelevant.

denial of coevalness

= ontkennen van gelijktijdig bestaan van primitieve cultuur en moderne samenleving

Als etnografen / antropologen een cultuur beschreven die ze aan het bestuderen waren,

schreven ze zo dat het leek alsof deze cultuur 100 jaar terug te vinden was dan in het hier en

nu

writing culture

= boek dat erop wees dat antropologen onderhevig waren aan de invloeden verschillende

vooroordelen

Les 3

Key Concepts

13) savage / civilized

Onbeschaafd = de laagste vorm van cultuur

Het Westen gebruikt het onbeschaafde Afrika, om zichzelf te definiëren als beschaafd

Het Westerse ‘zelf’ wordt gedefinieerd door de dialectiek van wild / beschaafd :

- Enerzijds het primitieve libido (cf. Freud)

- Anderzijds het beschaafde Super-ego

Westerling streeft ernaar dit beschaafde superego te doen overheersen over het

primitieve libido

11

‘de edele wilde’ (noble savage) : Europese nostalgie naar het simpele en pure van de

natuur, tegenover het opkomende industrialisme en de vele complicaties van de Europese

samenleving, voelden zich gefaald in het behouden van de natuurlijke onschuld, vrijheid en

gelijkheid van de mens

leidde tot een simplificatie en idealisatie van de wilde, die dit allemaal wel had kunnen

behouden

Zelf opzoeken

Claude Lévi-Strauss

= Elke samenleving heeft zijn eigen geschiedenis en dynamiek

Tristes Tropiques

= boek van Lévi-Strauss waarin hij zijn reizen beschrijft en theorieën in uiteenzet

Frans structuralisme

= obv de structuralistische linguïstiek : de vorm van iets kan verschillen, maar de

dieptestructuur blijft vaak hetzelfde

warme / koude samenleving

Zie slide 23 van les 3 + notities

pensée sauvage

= boek van Lévi Strauss waarin hij op zoek gaat naar de onbewuste basisregels in de

‘primitieve’ culturen, om zo te komen tot universele basisregels die iedereen gebruikt

orality

= het denken en het verbaal uitdrukken in samenlevingen waar de technologie van het

schrijven/lezen ongekend zijn voor de meeste mensen van de populatie

invloed op de economie, politiek, institutionele ontwikkeling in dat lant

om het land uit de armoede te helpen moet hier iets aan gedaan worden

(analfabetenalfabeten maken! )

12

Les 4

Zelf opzoeken

Evans-Pritchard

pleitte voor de herintroductie van een historisch perspectief in de antropologie

“ Antropologie = geesteswetenschap, geen natuurwetenschap “

Annales school : introductie sociaal wetenschappelijke methodes in de geschiedschrijving

Marshall Sahlins

neo-evolutionisme

probeert de structuur van een cultuur te koppelen aan de gebeurtenissen die deze cultuur

heeft meegemaakt : vb. kolonisatie van Fiji

Positional succession

= telescopische / getrunceerde tijd : de geschiedenis levend houden door een verhaal over

het verleden te vertellen als of je het zelf hebt meegemaakt

vb. ‘ The Stranger King ‘

Les 5

Key Concepts

14) slave / slavery

Bisschop stelde voor om zwarten te importeren naar Amerika om de Native Americans te

bevrijden van slavernij / genocide

‘Middle Passage’ : driehoekige ruil – Goederen kopen in Europa om te ruilen voor slaven

in Afrika, die in Amerika verkocht worden, terwijl goederen als suiker terug naar Europa

getransporteerd werden

Commerciële slavernij : - de slaven werden als onroerend goed gezien voor Europese

uitwisseling, ideologie van absoluut bezit

13

- ontstond ook uit een verlangen van de Amerikanen om een

even beschaafde cultuur als de Europese te creëren, in contrast

met de ‘Natives’, kannibalen en wilden

= de meest destructieve, racistische vorm van slavernij

Heeft geleid tot racisme, maar racisme heeft ook geleid tot deze vorm van slavernij :

onmogelijk deze 2 los van elkaar te zien

Na afschaffing slavernij “ Contractarbeiders “ (=indentured labour)

= vaak nog onder dwang contract getekend

15) World system theory

Het kapitalisme is het economische system van de wereld sinds de 16de eeuw, men kan niet

over economie praten in termen van de natiestaat of ‘samenleving’ of ontwikkelingsstadia,

omdat elke samenleving beïnvloed wordt door en een deel is van de kapitalistische

wereldeconomie

Kapitalisme beïnvloedt ook ons denken over nationale politiek, klassen, etniciteit,…

Twee systemen van productie : 1) Mini-systemen, lokaal en korte duur

2) Wereldsysteem

moderniseringstheorie die… :

- concentreert op de natiestaat

- veronderstelt dat alle landen een gelijkaardig groeipatroon kennen

- houdt geen rekening met transnationale structuren

- baseert verklaringen op ahistorische idealen

vb. Latijns-Amerika heeft nog feodale economie (landbouw)

volgens Marxisme is dit een pre-industriële economie, die zich nog moet ontwikkelen

volgens World theory is dit systeem al een deel van het kapitalisme, omdat het nodig

is om ruwe grondstof te leveren, is afhankelijk van de geïndustrialiseerde wereld

= politiek systeem ( ~ neokolonialisme, dekolonisatie), dat tegelijk met de Europese

imperiale dominantie ontstond :

- verwezenlijking van de wereld als een ruimtelijk-temporele plaats van

imperiale macht

- de bestendiging van het imperiale binairisme tussen koloniserende en

gekoloniseerde landen

3 structurele posities :

14

- centrum = Noordwest Europa

gespecialiseerd in landbouw, textiel, schepen bouwen,

metaalproductie

- periferie = Oost-Europa en de Westerse hemisfeer

export van graan, hout, katoen, suiker

- semi-periferie = Mediterraan Europa

gespecialiseerd in ‘high cost’ industriële producten

≠ geïnteresseerd in menselijke subjectiviteit, culturele verandering, …

“Cultuur” = het gevolg van de historische ontwikkeling van het wereldsysteem en

reflecteert zijn leidende logica, het ‘bedot’ mensen over het wereldsysteem en

houdt het zo levend

16) centre / margin (periphery)

kolonialisme kon enkel bestaan als er een tweeledige tegenstelling bestond in de wereld

De verwezelijking van het rijk was afhankelijk van een hiërarchische relatie waarin de

gekoloniseerde gerepresenteerd was als anders dan de koloniserende cultuur

Geografisch verschil werd geconstrueerd in de cartography, die niet de geografische wereld

weergaf, maar de verdeling van macht (= metafysieke geografie)

Imperiaal Europa werd het centrum, al de rest was de periferie van cultuur, macht en

beschaving

rechtvaardiging van kolonisatie : ‘ de periferie onder de invloed van het verlichte

centrum brengen’

pogingen om het centrum/periferie model te definiëren, bestendigen dit model net,

postkoloniale theorieën hebben dit model gebruikt om aan te tonen dat … :

Ontmanteling van de tegenstellingen, die meer doen dan enkel de onafhankelijkheid

van de periferie aan te duiden, ze ondermijnen ook het idee van zo een ‘centrum’ en

breken het idee van ‘de Europese koloniseerders als eenheid verschillend van

anderen’ af

De ontmanteling van het centrum/periferie moedel stelt de claim, dat er een cultuur is

die een standvastige, pure en homogene set van waarden heeft, in vraag en stelt

deze voor als historisch geconstrueerde en dus verbeterlijke formaties

17) Frontier

= een grens of limiterende zone om één plaats van mensen te onderscheiden van een ander

15

Turner thesis = studie van de grensgeschiedenis in Amerika

een groot gebied van vrij land, waarin de Amerikanen zich westwaarts in

voortbewogen

grens als bewaarder van de democratische vrijheid, een individu kon ontsnappen

naar de vrije omgeving van het grensgebied om opnieuw te beginnen als zijn

sociale/politieke conditie ongunstig was

centrale rol van grens voor de hedendaagse identiteit van de US

geen aandacht voor hoe de inheemse bevolking de uitbreiding van deze grens

percipieerde

Koloniale grenzen : gebruikt voor het definiëren en uitvinden van entiteiten

Representeerden het imperiale zelf en creërden de ‘ander’

= vooral metafysische grenzen ‘Oosten is Oosten en Westen is Westen en deze

zullen elkaar nooit ontmoeten’

= plaats van wreedheid - waar de gekoloniseerden de wreedheid van de

koloniseerder beschrijven en zo het idee van beschaving zowel in stand houden als

bekritiseren

Zelf opzoeken

Annales school

Verwerping van de ‘evenementiële’ geschiedschrijving (= korte termijn) =

- de poging om een overkoepelende menswetenschap te realiseren

- evenementen of gebeurtenissen van politieke aard

Middellange termijn = sociaal-economische tijd of langzaam bewegende geschiedenis,

technologische en economische veranderingen en de bevolkingsgroei

Richtte zich op de “longue durée” (= lange termijn) als geschiedschrijving :

= kijken naar de invloed van veranderingen in de fysische omgeving op de

geschiedenis, namelijk naar de geografische tijd

Kritiek op elitaire vorm van geschiedschrijving :

- Hield zich enkel bezig met de politieke geschiedenis

- Geen gebruik van andere wetenschapsgebieden om verbanden te

zoeken

16

Fernand Braudel

Fernand Braudel werd vooral bekend door het gebruik van zijn drietrapsmotor, bestaande uit

structuren, conjuncturen en evenementen. Op deze wijze kon men historische kennis

opdoen en het historisch proces op de longue durée bekijken. Uiteindelijk resultaat was de

creatie van een 'l'histoire totale' waar alles samenkwam Zat dus toch ook gevangen in

een unilineaire geschiedschrijving

Zie ook slides tekst 9 en 10

De geschiedenis van Afrika werd verklaard vanuit Westerse invloeden, maar geschiedenis is

niet 1 lang narratief verhaal, Braudel begint in de 16de eeuw bij de economische bloei van de

Middellandse zee voor de geschiedenis van Afrika

Er is niet één grens (frontier) om geschiedenis te benaderen, maar meerdere

Eric Wolf

“ Europe and the people without history “ : hoe de introductie van het kapitalisme de lokale

traditionele culturen beïnvloedt, vanuit een ‘emic’ perspectief (= van binnenuit, antropologisch)

( Etic : vanuit visie van de staat)

Les 6

Key Concepts

18) Colonialism

= definieert de specifieke vorm van culturele exploratie die samen met de uitbreiding van

Europa ontwikkelde de voorbije 400 jaar

= de praktijk, de theorie en de attituden van een dominerende metropool tegenover een

verder territorium en het zetten van nederzettingen

= ahistorische categorisatie

Imperialisme is de ideologische kracht, Kolonialisme is de praktijk van het innemen van het

land

Koloniale expansie ging samen met de ontwikkeling van een modern kapitalistisch systeem

Perceptie van de kolonie als oorspronkelijk verworven om grondstoffen te voorzien

17

‘Ideologie’ van het ras : cruciaal onderdeel van de constructie en naturalisatie van de

ongelijke vorm van interculturele relaties

Idee van genetisch voorbestemde inferioriteit

~ sociaal darwinisme : ‘survival of the fittest race’

Kolonisering als noodzakelijke taak om te beschaven, namelijk onderwijs en paternalistische

zorg geven

Blanken die zich settelden in kolonies, werden vaak gekarakteriseerd als ‘gone native’ door

veel contact met andere rassen, terwijl koloniale mensen gekarakteriseerd werden door

‘naïviteit, sociale en culturele provincialiteit’

In ‘Colonies of occupation’ (vb. Australië) was er ook koloniale discriminatie, zelfs nadat deze

kolonies onafhankelijk zijn geworden van hun kolonisator (vb. Australiërs hadden geen nationaal

paspoort tot 1946)

De kolonisering diende voor de koloniseerder als representatie van het eigen land als een

eenheid, ondanks de verschillen in rijkdom en de geïndustrialiseerde steden vs. het

traditionele platteland

Geen enkele gemeenschap is los kunnen komen van zijn koloniseerder zonder actief

geweld, toch is het een van de grote Britse mythen dat zij de kolonies onafhankelijkheid

hebben gegeven omwille van een proactieve en beraadslaagde politiek van verlichting van

hun eigen volk

Raciale discriminatie is het gevolg van een koloniaal beleid, ook nadat het land onafhankelijk

is verklaard heeft dit nog altijd invloed en steunen de ex-koloniale machten deze

discriminatie ( Neo-colonialisme)

19) Surveillance

= één van de meest krachtige strategieën van imperiale dominantie

= een toezichter met een verhoogde, bevooroordeelde kijk, veronderstelt de vaardigheid om

te verwerken en te begrijpen wat er gezien wordt, het vervormt het gekoloniseerde subject

tot een voorwerp en ‘interpellates’ het subject op een manier die zijn identiteit in relatie tot de

toezichter bevestigt

Het imperiale ‘staren’ definieert de identiteit van het subject, objectificeert het binnen het

systeem van machtsrelaties en bevestigt zijn ondergeschiktheid en machteloosheid

Metafoor van het ‘panopticon’ : gevangenis als ‘cirkel’ ontworpen, allemaal cellen rond

binnenplaats, toezichter kon hun allemaal gemakkelijk

zien

18

‘conversie’: de gevangene probeert de rol van de perfecte gevangene over te nemen

Ook conversie in koloniale subjecten, die bijvoorbeeld ‘meer Engels zijn dan de Engelsen

zelf’

‘mimicry’ : een conversie die wankelt op de rand van dreiging, gepaard gaat met

gevoelens van weerstand tov de imperiale macht

Metaforische verplaatsing van het imperiale staren, het gekoloniseerde

subject past de imperiale technologieën aan naar de lokale behoeften

en gebruikt deze om de richting van het staren naar de kolonisator de

verschuiven en dus de machtsrelatie om te draaien

Landscape: Het verlangen naar een literaire positie van visuele macht, metaforisch voor

het ‘panoptische’ voorkomen van het imperiale staren

De schrijver / observator bevindt zich boven het centrum, en toch apart ervan zodat

de organisatie en classificatie ervan plaatsvindt volgens de schrijver zijn eigen

waardensysteem

20) Colonial discourse

Foucault : systeem van uitspraken waaruit je de wereld leert kennen, het systeem dat

gebruikt wordt door dominante groepen in de samenleving om een waarheid

te constitueren, door specifieke kennis, disciplines en waarden op

gedomineerde groepen op te leggen

Het creëert een werkelijkheid, niet alleen voor de objecten die het representeert,

maar ook voor de subjecten die de gemeenschap waarop het gebaseerd is vormen

= assumpties over geschiedenis, taal, literatuur en technologie

= systeem van uitspraken dat gemaakt kan worden over kolonies, kolonisten,

kolonisatiemachten en over de relatie tussen deze

= systeem over kennis en overtuigingen over de wereld waarin de kolonisatie plaatsvindt

= oorzaak van conflict in het bewustzijn van de gekoloniseerde, aangezien het botst met hun

kennis over de wereld

Sluit uitspraken over de uitbuiting van de grondstoffen van de gekoloniseerden uit, net als

uitspraken over de politieke status van koloniserende machten, het belang van binnenlandse

politiek over de ontwikkeling van een rijk

19

Heeft voordelen aan uitspraken over de inferioriteit van gekoloniseerden en de primitieve

natuur van andere rassen

De kracht van dit discours is zo groot dat gekoloniseerde subjecten vaak niet bewust zijn van

de ‘huichelarij’ van hun positie

‘Colonial discourse theory’ (Edward Said) : het koloniale discours onderzoeken om te zien hoe

dit werkte als een instrument van macht

Bhaba : zijn analyse van het discours bracht veel tegenstellingen in koloniale relaties

aan het licht, zoals hybriditeit, ambivalentie en ‘mimicry’, wat wijst op de

kwetsbaarheid ervan

21) Modernity

= niet enkel het ‘hier en nu’, maar verwijst ook naar de vormen van sociale organisatie die

ontwikkeld zijn in Europa rond de 16de eeuw en hun invloed over de wereld verspreidden

Drempel tussen ‘vroeger’ en ‘nu’ : ontdekking van de nieuwe wereld, de Renaissance en

de Reformatie

Gevoel van superioriteit van het ‘heden over het verleden’, wat bij de uitbreiding van

de Europese macht vertaald werd in het gevoel van superioriteit van het moderne

Europa over het pre-moderne, in het verleden levende gemeenschappen

= fundamenteel term van “verovering”, de imperiale beheersing van een land

Valt samen met het ontstaan van ‘Eurocentrisme’ en de Europese dominantie over de wereld

Het Europese model van historische verandering werd gebruikt als maatstaf voor ‘Moderne

samenleving’, waardoor ‘traditionele’ samenleving enige dynamiek of capaciteit voor

vooruitgang werden ontkend

= een ‘discours’ en geen tijdperk, het is gekarakteriseerd door grote discontinuïteiten die

moderne van traditionele sociale instituties scheiden

Tempo van verandering : ‘moderne’ samenleving zeer snel opeenvolgende

nieuwe technologieën

Reikwijdte van verandering: van moderne samenleving naar de hele wereld

De aard van de moderne institutie : veel sociale vormen vind je niet terug in pre-

moderne samenlevingen

Kan ook gekarakteriseerd worden door ontwikkelingen in het filosofisch denken :

- Vervangen van ‘goddelijke voorzienigheid’ door het autonome, rationele

menselijke denken

- Rationele organisatie van het dagelijkse sociale leven

20

Deze rationalisatie werd een kernwaarde van de modernisering, maar ook

als een ambiguïteit : het maakt de wereld ordelijk en betrouwbaar, maar niet

betekenisvol

Postmodernisering : “oplossing voor modernisering” of verderzetting ? Geeft een andere set

van discontinuïteiten

22) Metropolis

= gebruikt in het koloniale discours om te verwijzen naar de verhouding tussen ‘centrum’ en

‘periferie’

= de vaderstaat van een kolonie (Oude Griekenland)

= ‘behoren tot het moederland’, de metropolis van Europa werd gezien als de zetel van

cultuur

postkoloniale schrijvers: het ‘centrum’ als hersenschim, dit centrum kan nooit echt

gevonden worden en het onderscheid tussen centrum en

periferie kan dus niet gemaakt worden

De verschillende ‘centra’ hadden ook verschillende attituden tov de kolonies

- Frankrijk : culturele macht zat bijna exclusief in Parijs, zodat ook

de rest van Frankrijk als perifeer beschouwd werd

- Engeland : meer nationaal gevoel van ‘Engeland & zijn kolonies’, heeft

zijn zelfconcept ook uitgebreid om hedendaagse postkoloniale schrijvers

van Australië erin op te nemen

23) Feminism and postcolonialism

Feminisme is zeer belangrijk voor het postkoloniale discours :

1. Zowel patriarchaat en imperialisme kunnen gezien worden als analoge vormen van

dominatie over de ondergeschikten en dus kunnen de ervaringen van vrouwen in

patriarchaat en de gekoloniseerde vrouwen op een aantal aspecten gelijk gesteld

worden

2. Debat over of hun geslacht of de koloniale onderdrukking een meer belangrijke

politieke factor speelt in vrouwen hun leven, dat soms geleid heeft tot een breuk

tussen Westerse feministen en politiek activisten van onderdrukte landen

= bezorgd over de manier waar representatie en taal belangrijk zijn voor de vorming van

identiteit en de constructie van subjectiviteit : zowel het patriarchaat als imperialisme

zetten zich af tegen hun geërfde taal en hebben geprobeerd om een meer

21

authentieke taal te verkrijgen via prekoloniale taal, terwijl feministen en

onderdrukten geprobeerd hebben om de dominante taal te leren

Strategieën om te weerstaan aan controle door dominante discours (-gelijkaardig aan

postkoloniale strategieën )

- ‘writing the body’ ( - writing place)

- biseksualiteit (- cultureel vermengen)

- beroep doen op nationalisme ( - ook )

Kritiek : Feministen claimen dat zij opkomen voor alle vrouwen, maar ze gaan niet

adequaat om met de ervaringen van Derde Wereld vrouwen, het is eerder

‘klasse’gebonden

De materiële realiteit van verschillende groepen vrouwen kan leiden tot

zeer verschillende perspectieven op de aard van de politieke strijd

Bezorgdheid nu :

Het postkolonialisme zou de geslachtsverschillen proberen te egaliseren om

een categorie van ‘de gekoloniseerde’ te construeren, maar het kolonialisme

verliep heel anders voor vrouwen dan voor mannen

‘Dubbele kolonisatie’ voor vrouwen : waren onderworpen aan zowel de algemene

discriminatie tov koloniale subjecten als aan de

discriminatie van vrouwen

vb. ‘Black bodies, white bodies’ : representatie van de Afrikaan

in de Europese kunst, die de seksualisering van het vrouwelijke

lichaam versterkte

vb. in settler colonies (Australië) hadden de blanke vrouwen

vooral 1 belangrijke functie : het bevolken van het nieuwe land

met blanke bezetters

24) Colonial desire

= de mate waarin het koloniale discours doordrongen was door seksualiteit

Het idee van kolonisatie is gegrond in een geseksualiseerd discours van verkrachting,

penetratie en bevruchting, terwijl de relatie tussen subject en kolonisator gepresenteerd

wordt als een discours dat bezwangerd is van geseksualiseerd exotisme

Zelfs positieve koloniale attitudes, zoals oriëntalisme, reflecteren een geërotiseerde

visie

De verleidende wereld van de ‘natives’, leidde tot termen als ‘going native’

22

25) Miscegenation

( vertaling : Rassenvermenging )

heeft Europese kolonisten altijd gekweld : wekte het idee van een steeds heersende

kwelling van ideologische destabilisatie

van de imperiale macht

Franse kolonisten hadden bijvoorbeeld 128 verschillende gradaties van pigmentatie

ontwikkeld om een onderscheid te maken tussen de kinderen van gemengde relaties

Dit proces om aan te dringen op het verschil, kan een masker zijn van een verborgen

en tegengestelde fascinatie : de kolonist ziet een ambivalentie in de manier hoe de

gekoloniseerde zowel is als niet is

De vrees voor rassenmenging ontstaat vanuit het verlangen om een scheiding te

houden tussen ‘beschaafde’ en ‘wilde’

Ras wordt gezien als het teken van beschaving. Wie blank is, is beschaafd. Om deze

beschaving te verspreiden zou men eigenlijk moeten mengen met het ‘wilde’ ras

26) Dislocation

= de verplaatsing die gebeurt als resultaat van de imperiale bezetting en de destructieve,

disgeoriënteerde ervaringen die geassocieerd zijn met deze gebeurtenis

vb. getransporteerd worden van eigen land naar een ander in geval van slavernij,

gevangenneming, … of verhuizen van het imperiale thuisland naar het

gekoloniseerde land

“ unheimlich / unheimlichkeit “ = niet thuis zijn

Wordt het meest duidelijk in de poging om ‘uncolonized space’ om te zetten naar ‘colonized’

de woorden om de nieuwe plaats te beschrijven kunnen niet precies gevonden

worden in de eigen taal en nieuwe termen moeten dus uitgevonden worden

= de sleutel tot de ontwikkeling van een onderscheiden vorm van culturele energie of

katalytische culturen die zowel hun roots behouden als in staat zijn tot hernieuwing

Diasporische samenlevingen zouden allemaal beïnvloed zijn door dit proces van dislocatie

en vernieuwing

= ook een kenmerk van alle kolonies waar de originele cultuur vaak ofwel letterlijk verplaatst

werd, namelijk van hun gebied verdreven, ofwel metaforisch verplaatst werd, namelijk in een

hiërarchie geplaatst waar de waarden van hun cultuur opzijgezet en genegeerd worden

23

27) Place

Concept wordt pas belangrijk als er een koloniale interventie de primaire voorstellingen van

een cultuur verbreekt tot het onderscheid tussen ‘space’ en ‘place’

Koloniale interventie verstoort het gevoel van ‘place’ op verschillende manieren :

- een gevoel van ‘displacement’ creëren bij diegenen die verhuisd zijn naar de

kolonies

- het fysiek vervreemden van grote populaties van gekoloniseerde mensen door

gedwongen migratie

- het verstoren van de representatie van ‘place’ in de kolonie door het opdringen van

de koloniale taal

een gat tussen de ervaren ‘place’ en de beschrijving ervan die de (koloniale)

taal voorziet

Door de komst van de modernisering en de uitvinding van de mechanische klok werd ‘tijd’

losgekoppeld van ‘space’ ‘empty space’

Door de cartography werd ‘space’ een meetbaar, abstract concept, onafhankelijk van een

bepaalde ‘place’ of regio, waardoor ‘place’ een omstreden plaats werd voor de link tussen

taal en identiteit, een mogelijke plaats voor de lokale realiteit

= een probleem in de taal zelf :

Een gevoel van ‘displacement’ wordt ervaren door diegenen die Engels als

moedertaal hebben of diegenen die het als tweede taal hebben, aangezien er geen

overeenkomst bestaat tussen de plaats in het Engels beschreven en hoe de plaats

ervaren wordt door het gekoloniseerde subject

- De woorden die gebruikt zijn om de plaats te beschrijven komen uit een

taal van een ‘vreemde’ Europese omgeving

- de woorden die de kolonisten gebruikten, beschreven een ‘empty space’

of ‘empty time’

Het concept van ‘place’ kan verschillend zijn in de verschillende samenlevingen

vb. Aboriginals kennen geen visueel construct van ‘plaats’, maar zien het eerder als

een uitbreiding van het eigen zijn, geen gevoel van het land te bezitten, maar bezit te

zijn van het land

kolonisten, die het land als hun bezit gaan zien, kunnen dus het concept van ‘place’

voor de Aboriginals sterk verstoren

Westerse idee van ‘enclosure’ als fundament van hun attitude tov ‘place’

24

= het definiëren of binden van een plaats, die de waargenomen vestiging of cultivatie

van die plaats signaleert

= de grens tussen wilde en beschaafde stellen

= de natuur zo veranderen zodat het nuttig kan zijn voor de mens

geven zo aan dat mensen die een land geen landbouwkundige verbetering

kunnen bieden, geen claim van bezit hierop kunnen/mogen maken

Ideologie van het Sociaal Darwinisme en het rassendenken, samen met

het voorgaande, leidde tot een rechtvaardiging van de Europese ‘landen

-diefstal’

Taal was ook voor de gekoloniseerde belangrijk

‘settler colony’ schrijvers, voor wie de beheersing van het Engels als eerste taal een

subtiele, complexe en creatief motiverend gevoel geeft van het ontbreken van een

overeenkomst tussen beschikbare taal en ervaren ‘place’

vb. Canadese schrijver, die zei dat ze werken in een taal die schijnt authentiek

van hen te zijn, maar het eigenlijk niet is, dit leidde ertoe dat sommige

schrijvers niet meer de juiste woorden leken te vinden, omdat ze niet

authentiek aanvoelden

‘place’ verwijst niet enkel naar een plaats die niet goed beschreven kan worden, maar

verwijst eerder naar het gevoel dat ‘place’ gelijk is aan taal, iets in een constante

beweging, een discours in proces

deze schrijvers gaan proberen een nieuwe taal te creëren die overeenkomt

met de ‘place’ die zij ervaren

De dynamiek van ‘namen geven’ is op de eerste plaats een koloniserend proces,

omdat het ‘place’ in taal definieert en men zo controle probeert te krijgen over de niet-

Europese wereld

Ecologisch imperialisme : de fauna, flora en het fysieke karakter van het

gekoloniseerde land verandert onder de druk van de Europese

bezitterigheid (nl. enclosure, import van Europese fauna en flora, … )

Spatial history : deze onderzoekt ‘place’ als een palimpsest, waarop de sporen van

opeenvolgende inscripties de complexe ervaring van ‘place’ vormen,

die op zichzelf historisch is

25

28) Rhizome

= een botanische term voor een wortelsysteem dat zich over de grond verspreid in de plaats

van naar beneden en vanuit verschillende plaatsen groeit in de plaats vanuit 1 hoofdwortel

Demonstreert dat de repressieve structuren van de imperiale macht ‘rhizomaal’ in de plaats

van monolithisch opereren : macht werkt niet in één verticale weg, maar dynamisch,

zijdelings en met tussenpozen

Wij denken echter dat macht monolithisch werkt, omdat deze zich definieert in termen van

eenheid, hiërarchie, tegenstellingen en centra

Er is geen ‘masterplan’ van imperialisme en zijn vooruitgang is dus niet verzekerd door

geweld en onderdrukking

Culturele hegemonie opereert in een onzichtbaar netwerk van psychologische

internalisering, onbewuste associaties, …

Postkoloniaal als alle culturen vanaf het moment van kolonisatie tot heden

De rhizomische aard van het imperialisme is het moeilijkste om tegen te strijden voor de

gekoloniseerde cultuur, aangezien het opereert langs een mythologie die het bestaan van

een hoofdwortel in leven houdt

Mythe van monolithische macht

Les 8

Key Concepts

29) Orientalism

= het proces waarin het Oosten geconstrueerd werd en wordt door het Europese denken

= een denkstijl gebaseerd op de ontologische en epistemologische onderscheid tussen ‘the

Orient’ en ‘the Occident’

~ Definitie discours (Foucault), nl. het is een Westerse stijl om autoriteit en macht te hebben

over ‘the Orient’ en deze te herstructureren – men pretendeert de ander te kennen terwijl het

eigenlijk een duidelijk voorbeeld van constructie van de ander is

De relatie tussen ‘Orient’ en ‘Occident’ is een relatie van macht, overheersing en een

complexe hegemonie

26

Heeft zich verder gezet tot in het heden, vooral in de relatie tussen het Westen en de Islam

verschuift naar het domein van het ‘zelfbeeld’ : de idee van een set van algemene ‘Asian’

waarden is bevorderd door de instellingen en regeringen van mensen die zelf

samengeklonterd zijn door Oriëntalistische termen zoals het Oosten, ‘the Orient’ of Azië

30) Colonial discourse

zie les 6

31) cultural diversity / cultural difference

= de variëteit van culturen en de noodzaak om deze variëtiet te leren kennen om universeel

prescriptieve culturele definities te vermijden

(Bhaba): Cultural diversity = tekenen van culturele diversiteit verzamelen is niet

genoeg, aangezien deze enkel een aantal

uiteenlopende en verschillende systemen van gedrag,

attituden en waarden erkennen

assumptie van ‘vroegere culturele inhouden en

gewoonten’ zorgt voor het idee van multiculturalisme,

culturele uitwisseling of de cultuur van de menselijkheid

Cultural difference = wijst erop dat culturele autoriteit niet komt vanuit een

serie van vaststaande objecten, maar vanuit het proces

in hoe men deze objecten leert kennen en deze tot

stand komen

= benadrukt ons bewustzijn van de homogeniserende

effecten van culturele symbolen en plaatst het accent

op een kritische houding tegenover de autoriteit van de

culturele synthese in het algemeen

= ‘ambivalentie’, ‘hybriditeit’ in de Third Space! : we

kunnen geen originaliteit van een cultuur vaststellen, we

kunnen het verschil bepalen aan de hand van de inhoud

van de Third Space

Ondanks de inspanningen van Bhabha, blijven de termen toch als

synoniemen van elkaar gebruikt worden

27

32) hegemony

vroeger : de overheersing van een staat binnen een verbond

nu : overheersing door toestemming

= de macht van de heersende klasse om de andere klassen te overtuigen dat hun interesses

de interesses van iedereen moeten zijn

= Overheersing uitgeoefend, niet perse door kracht, maar eerder door een subtiele en

inclusieve macht over de economie, onderwijs en media

= belangrijk voor de kolonisatie, het vermogen om het denken van de gekoloniseerden te

beïnvloeden is één van de meest duurzame en krachtige technieken van imperiale macht

Inwilliging van de onderdrukten werd bereikt door de interpellatie van het subject met het

imperiale discours, zodat de Eurocentrische waarden, assumpties, overtuigingen en attitudes

geaccepteerd werden als de meest natuurlijke / waardevolle

vb. onderwijs in India aan de hand van Engelse literatuur, waarin de perfecte

voorbeeld-Engelsman in werd geportretteerd, die ook universele menselijke

waarden bevatte

33) postcolonial body

= het lichaam zien als een plaats voor representatie en controle

tekenen van verschil, gemanifesteerd in huid, haar, … constitueren geen enkele

genetische ongelijkheid en wijzen zeker niet op het bestaan van subgroepen in de

menselijke soort , toch werden deze tekenen de primaire oorzaak van de ontwikkeling

van vooroordelen tegen specifieke groepen

deze vooroordelen ontstonden ofwel voor economische redenen (slavernij) of om

inheemse populaties te controleren door hun verscheidenheid te benadrukken en hen

als inferieur te beschouwen

Rol van geslacht in de constructie van beelden van koloniale inferioriteit en van de dubbele

kolonisatie van vrouwen ?

= een tekst, een plaats waarin het discours geschreven en gelezen kan worden, die

demonstreert hoe subjectiviteit gevoeld wordt als onontkoombaar en permanent

herinnert ons eraan hoe de krachten van de imperie werkten op en door mensen

= onderzocht geweest op vele manieren, in musea en studies en in de fijne kunsten, een

interesse naar de representatie en tentoonstelling van de mens (foto’s, …)

28

het herontwerpen van de tentoonstelling om deze bias te benadrukken en te

deconstrueren

vb. Native Americans die alle lichamen terug wilden om te kunnen begraven

Ook nu is er discussie over ‘the body’ in de postkoloniale plaats, dat nog steeds ambivalent

is in het zowel behouden als weerstand tegen de koloniale macht

vb. hoofddoek van de Moslima, Westerlingen willen dit niet in hun instituties, is nog

een vorm van imperiale controle!

Westerse representatie van het lichaam: OF vrouw OF man afgebeeld, terwijl niet

Westerse tradities soms beide geslachten in 1

persoon afbeelden

vernieuwd bewustzijn van de beperkingen van het dominante, naturalistische idee

van het lichaam

34) exile (= ballingschap)

= de idee van het onvrijwillig afscheiden en verwijderen van ofwel het letterlijke thuisland

ofwel van de culturele en etnische oorsprong

= een karakteristiek voor een aantal verschillende koloniale condities, als het verwijst naar

diegenen die niet kunnen terugkeren naar hun thuisland, zelfs als zij willen

≠ ‘expatriation’ : vrijwillig = de eerste generatie van vrije kolonisten

Afstammelingen van kolonisten hadden het moeilijk om de metropole kolonie waar te nemen

als ‘thuisland’, zowel voor afstammelingen in een ‘settler colony’ als in een onderworpen

kolonie, er gelde het discours van ras en etniciteit, dat zorgde voor een conflict in het

verlangen om een onderscheid te houden tussen de ‘native-born colonizer’ en de

onderworpenen

Probleem voor ‘diaspora’ (=de grootschalige verstrooiing of verspreiding van een volk over

verschillende delen van de wereld) : waar is hun thuisland gelokaliseerd? De plaats

van geboorte, de verplaatste culturele

gemeenschap waarin men geboren is of de

natiestaat waarin de diaspora gelokaliseerd is ?

= ook de druk op gekoloniseerde mensen om zichzelf te distantiëren van hun eigen cultuur,

taal en tradities, wat kan leiden tot nieuw sociale en culturele praktijken

29

35) essentialism

= de assumptie dat groepen, categorieën of klassen van objecten één of meerdere

definiërende kenmerken hebben die exclusief zijn voor alle leden van die categorie

vb. sommige studies van ras of geslacht maken de assumptie van de aanwezigheid

van kenmerken die één ras van het andere onderscheiden

in de analyse van een cultuur is er de assumptie dat individuen een essentiële

culturele identiteit delen

Dominante manier om menselijk gedrag te begrijpen was de idee van het individuele

bewustzijn (Descartes – Cogito ergo sum)

Dit werd ook benadrukt door de ‘colonial discourse theory’ die de aandacht trok naar

de manieren van spreken en denken die het kolonialisme gebruikten om de idee van

inferioriteit te creëren , essentialistische culturele categorieën waren gebrekkig

Het proces van het verplaatsen van een essentialistische vorm van identiteit leidde tot het

pragmatische gebruik van concepten in een aantal lokale programma’s om een gevoel van

zelfwaardigheid en verscheidenheid te herstellen

“National Liberation Movements” = erkenning van de noodzaak om een lokale

identiteit te herontdekken en te ontwikkelen

Gevaar van het eenvoudigweg omkeren van de categorieën van de onderdrukten en

de onderdrukkers zonder eerst de processen waarbij deze tegengesteldheden tot

stand zijn gekomen in vraag te stellen

Gevaar van het creëren van een nieuwe inheemse elite die zouden handelen als

neokoloniale ‘poppen’ voor de oude krachten van de koloniale machten

Gevaar van te veronderstellen dat dit simpel kon gerealiseerd worden door de

‘subaltern’ te laten spreken, we moeten er rekening mee houden dat zij nog steeds

onderworpen waren aan het subjectieve discours waarin zij als ‘subaltern’ werden

afgebeeld en dus dat hun ideeën niet essentialistisch te onderscheiden waren van

het discours dat hun liet spreken (Spivak)

Strategisch essentialisme (Spivak) :

in de verschillende perioden van het gebruik van essentialistische ideeën zou er een

noodzakelijk deel in dat proces zijn waarin de gekoloniseerden een hernieuwd gevoel

van de waarde van hun prekoloniale cultuur krijgen en waardoor ze nieuw gevormde

postkoloniale natie zichzelf verklaart

36) primitivism

= een term die gebruikt werd in de kunstgeschiedenis en in mindere mate in literaire studies

30

= een specifieke moderne school van kunst en schrijven, die de eenvoud van een vorm of

thema benadrukt

In het moderne schrijven:

- gebruikt als kritische term, geassocieerd met een eenvoud van stijl en het

gebruik van simpele thema’s en onderwerpen

- deel van een meer algemene beweging van nationale zelfbevestiging

vb. in Slavische landen waar men thema’s van boer- en volkskunst

herstelde en gebruikte als nationale symbolen

- een vorm of stijl die de vroege vormen van menselijk streven naar cultuur

representeert, dit veronderstelt een lineaire, teleologische ontwikkeling van de

menselijke geschiedenis van simpel naar complex

vb. primitieve kunst leidt tot de opeenstapeling en vervulling van latere

gesofisticeerde of beschaafde kunst

dus primitieve kunst = kunst die afkomstig is van ongeschoolde en ongetrainde artiesten,

wiens werk de dominante artistieke conventies niet bevat (vb. Rousseau)

ook hele alternatieve culturele en artistieke tradities kunnen zo als primitieve kunst

beschouwd worden, omdat ze niet overeenkomen met de dominante, Westerse,

artistieke richtlijnen

dit leidt van zichzelf tot de discriminatie en het onderwaarderen van andere culturen

Picasso zocht actief naar de reproductie van de onschuldige, kinderachtige kwaliteiten van

primitieve kunst, dit was een verwerping van de eigen cultuur, maar niet noodzakelijk een

bevestiging van de validiteit en verschil van andere culturen

vb. schilderij met vrouwen, waarvan 1 gezicht vervangen is door Afrikaans masker

= onmanteling van de status van de klassieke traditie, maar bevestigt daarmee niet

direct de waarde van de alternatieve traditie

37) exotic / exoticism

= vreemd, van een buitenlandse en niet inheemse plaats

Exoticisme = het in huis willen halen van exotische elementen, die het dagelijkse leven

wat extra gaven

vb. kunstvoorwerpen, planten, dieren, …

Ook ‘exotische’ mensen werden tentoongesteld, die doordat ze geïsoleerd waren van

hun geografische en culturele context, alles konden representeren wat men wilde dat

ze representeerden

31

beschaafden die geleefd hadden bij de wilden

Als, door onderwijs, de Engelse taal en zijn concepten overgebracht werden op het

inheemse volk, gingen zij bijvoorbeeld hun eigen vegetatie als ‘exotisch’ beschrijven

en bomen zoals een eik eerder als ‘natuurlijk’, zoals in de Engelse teksten die zij

lazen

38) cannibal

Def = iemand die menselijk vlees eet

= van belang voor de postkoloniale studies om aan te tonen hoe de Europeanen zichzelf

onderscheidden van de subjecten van de kolonie en hier een morele rechtvaardiging voor

gaven

= kernrepresentatie van het primitivisme in het Westen

= ontstaan in rapportage van Columbus, die met een stam gesproken had waar ze schrik

hadden voor een ander, mensetend, volk, die zij ‘canibales’ noemde – dit was echter een

rapportage van andere mensen hun woorden, een taal waarvan hij geen kennis had

Waarom werden de ‘canibales’ zo snel aanvaard als menseters ?

discours van de wilde

Het eten van mensenvlees, op bepaalde extreme gebeurtenissen of in een ritueel is een

aantal keer vastgesteld geweest in vele samenlevingen, maar het ontstaan van het woord

‘kannibaal’ was een onderscheiden kenmerk van de retoriek van het ‘rijk’

De term ‘kannibaal’ verving de eerdere term ‘antropofagie’ , en leverde een ontologische

categorisatie

39) mimicry (=nabootsing)

= als het koloniale discours het gekoloniseerde subject aanmoedigt om de kolonist na te

bootsen, door de culturele gewoonten, instituties en waarden over te nemen, is het resultaat

nooit een eenvoudige reproductie van deze trekken, maar een wazige kopie, die zelf vrij

bedreigend kan zijn

= niet veraf van ‘spotten’, parodiëren

een scheur in de zekerheid van de koloniale dominantie een onzekerheid over de

controle over het gedrag van de gekoloniseerde

= een overt doel van de imperiale politiek

zwakte: gehybridiseerd en ambivalent

32

Bhabha : ‘mimicry’ is het proces waarbij het subject gereproduceerd wordt als ‘bijna

hetzelfde, maar niet helemaal’

- zowel bespottend als bedreigend

- de koloniale autoriteit belichaamt ook de zaden van de eigen destructie

De bedreiging van ‘mimicry’ ligt niet in het verbergen van een of andere echte identiteit, maar

komt van de ‘dubbele visie’ die in het openbaar maken van de ambivalentie van het koloniale

discours ook de autoriteit ondermijnt

= zowel ambivalent als ‘multi-layered’

Zelf opzoeken

Edward Said

schrijver van ‘Orientalism’, waarin hij nagaat hoe een getekstualiseerd Oosten gecreëerd

werd door het gebruik van beelden en metaforen

Hierin schetst Said het oriëntalisme als een invloedrijke, effectieve, Europees-ideologische

creatie, waarvan de wortels zelfs tot de oudheid zouden zijn te herleiden. Schrijvers, filosofen

en koloniale bestuurders stelden de beeldvorming van het 'andere' van de oosterse cultuur,

van de daar voorkomende gewoonten en godsdienstige overtuigingen in dienst van de

macht.

Les 9

Key Concepts

40) race

= een term voor de classificering van mensen in fysiologisch, biologisch en genetisch

onderscheiden groepen

- de assumptie dat de mensheid verdeeld is in onveranderlijke natuurtypen,

herkenbaar aan fysieke kenmerken, die ‘via het bloed’ overgebracht worden en

toestaan om een onderscheid te maken tussen ‘pure’ en ‘gemengde’ rassen

33

- implicatie dat het mentale en morele gedrag, de individuele persoonlijkheid,

ideeën en capaciteiten, gerelateerd kunnen worden aan raciale oorsprong en dat

de kennis van die oorsprong een voldoende verduidelijking geeft van het gedrag

= leidde tot een hiërarchie van menselijke variatie, die moeilijk te vermijden is

1 van de meest ondersteunende ideeën van het imperialisme

Racisme is niet het product van het concept ‘race’, maar zorgt net voor de reden van het

bestaan van dit concept, nl. zonder het onderliggende verlangen naar hiërarchische

categorisatie in Racisme, zou ‘race’ niet bestaan

Racisme = een manier van denken die een populatie zijn onveranderlijke fysieke

kenmerken beschouwt als op een directe, causale manier verbonden met

psychologische en intellectuele kenmerken

Overgang van ‘ras’ als een lijn van afstammelingen die een groep definieert door historische

continuïteit, naar de wetenschappelijke benadering van ras als een zoölogische of biologisch

gedefinieerde groep

Huidskleur werd het belangrijkste kenmerk waarop men rassen ging onderscheiden :

vb. Cuvier’s typologie van rassen : Blank, geel en zwart

4 assumpties :

1. Variatie in het gedrag kan verklaard worden als de expressie van

verschillende biologische typen

2. Verschillen in deze biologische typen verklaren variatie in culturen

3. De verschillende aard van deze typen verklaart de superioriteit van

Europeanen en Ariërs

4. De breuk tussen naties en individuen van verschillend type komt

voort uit inwendige kenmerken

Eugenetica: het verbeteren van een inferieur ras door contact met een superieur ras

Sociaal Darwinisme

- rechtvaardigt de ‘verlaging’ van de primitieve volkeren

- het concept van ‘raciale verbetering’ is in strijd met de verlaging van de

volkeren

De perceptie van de zwarten als hulpeloos, met nood aan

bescherming en verbetering werd vlug vervangen door de perceptie

van de zwarte als een primitieve wilde, om zo de noodzaak om slaven

aan te werven tegemoet te komen

34

vb. Engeland zag de Ieren ook als een ander ras als zichzelf, linkte hen zelfs

aan het Afrikaanse ras

De laatste decaden van de 19de eeuw was er een versnelde stijging in antropometrisch

onderzoek naar rassenverschillen

vb. Het onderscheiden van raciale identiteit op basis van schedelvorm (Galton)

20ste eeuw :

- Monogenisme = de idee dat er slechts 1 soort mens op aarde leeft

vandaag

- WO I : leidde tot koloniaal nationalisme, die het vertrouwen in de

samenwerking tussen verschillende rassen schaadde

- WO II : leidde tot de oprichting van Unesco …. die erop wijst dat ras, zelfs van

een strikt biologisch standpunt, op z’n meest kon refereren naar een groep

met bepaalde genenconcentraties (mentale kenmerken kunnen niet bij de

classificatie gerekend worden, groot belang van omgeving)

- Neobiologie : individueel gedrag is grotendeels bepaald door de oude

instincten die het gemodificeerd worden door cultuur

- Sociobiologie: alle menselijke gedrag en culturen zijn de eindproducten

van biologische selectieprocessen

- Etniciteit : groeiend onderzoek naar etniciteit, met zijn plasticiteit en

basis in cultuur, op ’t einde van de 20ste eeuw, ras is in

de praktijk een grote factor in het bepalen van etnische

categorieën, hier vergeten ze te erkennen dat ras

eerder een cultureel dan biologisch fenomeen is

Ras, ookal ontbrak er een objectieve realiteit, had een psychologische kracht in de

constructie van het zelf, nl. dat het een objectief bestaan verwierf in en door het gedrag van

mensen

‘the fact of blackness’ kreeg een objectieve vaststelling, niet alleen in racistisch

gedrag en institutionele praktijken, maar meer onderliggend in het psychologische

gedrag

Ras werd zo een bepalend onderdeel van het sociale proces van de constructie van

een individu zijn zelfbeeld

41) chromatism

= van of behorende tot kleur of kleuren

35

= gebruikt om te verwijzen naar het essentialistische onderscheid tussen mensen op basis

van kleur

= soms gebruikt samen met de term ‘genitalism’ (= een onderscheid tussen mannen en vrouwen obv

biologische verschillen)

Beide termen verwijzen naar de dwaling van het maken van het simplistisch en

stereotype onderscheid van ras en geslacht

suggereren dat het bereik van verschil binnen deze categorieën een zaak is van

representatie en beredeneerde constructie

42) authentic/authenticity

Bij de dekolonisatie ontstond de idee dat sommige vormen en praktijken inauthentiek zijn en

dat deze gedekoloniseerde landen een herstel willen van authentieke, prekoloniale tradities

en gewoonten

deze claims geraken vaak verstrikt in een essentialistische culturele positie, waarin

bepaalde praktijken het icoon worden van authentieke, inheemse praktijken en

anderen uitgesloten worden als gehybridiseerde praktijken

Gevaar dat de mogelijkheid dat culturen ontwikkelen en veranderen als hun

omgeving verandert genegeerd wordt

= vooral een onderwerp in de poststructuralistische modellen (minder van antikoloniale

schrijvers) : cultureel essentialisme kan misschien gebruikt worden als een strategische

politieke positie in de strijd tegen de imperiale macht

Deze claim voor authenticiteit kan impliceren dat deze culturen niet onderworpen zijn aan

verandering, het gebruik van authentieke kenmerken kan deel zijn van een poging om de

continuïteit en valiede bestaan van onderworpen samenlevingen te argumenteren

43) agency

= de vaardigheid om te handelen of om een handeling uit te voeren

= de vraag of individuen vrij en autonoom een handeling kunnen uitvoeren, of dat wat ze

doen bepaald is in de aard waarop hun identiteit geconstrueerd is

Postkoloniale theorie : de mogelijkheid van postkoloniale subjecten om acties te

ondernemen om deel te nemen aan of tegen te werken tegen

imperiale macht

Poststructuralistische theorie van subjectiviteit :

menselijke subjectiviteit is geconstrueerd door ideologie, taal of discours en elke actie

die een subject uitvoert moet in een bepaalde mate consequent zijn hiermee

36

Koloniale discours theorie :

Ookal is het moeilijk voor subjecten om de effecten van de machten die hen

‘construeren’ te ontkomen, toch is het niet onmogelijk, het feit dat deze machten

erkend kunnen worden, betekent ook dat deze herroepen kunnen worden

44) appropriation

= term gebruikt om de manieren waarop postkoloniale samenlevingen bepaalde aspecten

van de imperiale cultuur overnemen, die van nut kunnen zijn om hun eigen sociale en

culturele identiteiten duidelijk te maken

Postkoloniale theorie :

onderzoekt de manieren waarop de dominante cultuur gebruik maakt van de

werktuigen van het dominante discours om zijn politieke of culturele controle te

behouden

= de overname van verschillende culturele domeinen, vooral taal en tekstualiteit

vb. vele schrijven in het Engels, omdat ze zo het meeste publiek bereiken

taal bevat vaak zelf een cultuur, die ontoegankelijk is voor sprekers van een

andere taal

Door het gebruik van de imperiale taal, zijn postkoloniale samenlevingen in staat

om meer te interveniëren in het dominante discours en om hun eigen culturele

realiteiten te beschrijven aan een wijder publiek

45) modernism and post-colonialism

Modernisme = een beweging uit de 20ste eeuw in de creatieve kunsten die probeerde te

breken met de dominante conventies van de 19de eeuwse kunst

= een Europese beweging, maar de ontmoeting met de Afrikaanse culturen in

de jaren 1880-1890 was cruciaal voor de ontwikkeling van een

modernistische esthetica

de import van Afrikaanse maskers en artefacten brachten een

alternatieve kijk op de wereld binnen in Europa

producten die de primitieve impulsen, gemeenschappelijk in alle

mensen, weergaven

Deze etnografische kijk werd vergezeld door een meer gevreesde en complexe visie waarin

de primitieve kunst gezien werd als de expressie van de andere, duistere zijde van de

Europese man

37

Meer radicale kritiek in het werk van Picasso, waarin de claims van de Europese kunst op

universele validiteit in vraag gesteld werd en waarin Europa voorgesteld werd als een

diepere, universele wilde

Les 11

Key Concepts

46) decolonization

= het proces van de onthulling en ontmanteling van de koloniale macht in al zijn vormen

ook de verborgen aspecten van de institutionele en culturele krachten die de

koloniale macht behouden en die blijven bestaan zelfs nadat politieke

onafhankelijkheid is verworven

dit proces van weerstand werd vaak uitgevoerd in condities of instituties die

overgenomen waren van de koloniserende cultuur

de eerste nationalisten waren ook modernisten, die niet zozeer de koloniale cultuur

verworpen, maar hun praktijken wilde overnemen

≠ verwerping van de algemene attituden en praktijken van de koloniale macht, aangezien

deze, samen met de politieke, economische en culturele modellen, bleven voortbestaan na

de onafhankelijkheid

In kolonies echter waar de meerderheidscultuur of culturen onderdrukt en gedenigreerd

waren geweest door koloniale praktijken, was er een meer actieve weerstand en verwerping

van deze koloniale waarden, praktijken, …

Neokolonialisme = de nieuwe globale controle, die opereert door een lokale elite

- Globalisering van de wereldeconomie leidde ertoe dat er niet de verwachte

veranderingen in economie en culturele controle ontstonden zoals de nationalisten

dachten

- Eurocentristische culturele modellen gaven een privilege aan de elite over de

inheemse populatie : koloniale taal boven lokale taal, schrijven boven gesproken,

…

Programma’s van dekolonisatie:

38

- Heropleven en herwaarderen van de lokale taal : het terugkeren naar de inheemse

taal kan de attituden tegenover de lokale cultuur herstructureren

= programma van culturele recuperatie en herevaluatie

- Extreme dekolonisatieprogramma’s keren volledig terug naar de prekoloniale

cultuur

- Nationalisme en nationale vrijheid : De Afrikaanse cultuur en het zelf waren

natuurlijke, holistische entiteiten, die hersteld moesten worden

Gikandi : inadequate manier om de problemen en conflicten van de

onafhankelijke conditie te analyseren en corrigeren

Afrikaanse schrijvers moeten nu het probleem van staat en

macht adequaat theoretiseren

Het beeld van de postkoloniale natie kan een fictie zijn die de vrije passage van een

continuerende controle van het neokolonialisme of multinationale bedrijven toestaat

Dekolonisatie is dus een complex en voortdurend proces, dat niet automatisch verkregen

wordt op het moment van onafhankelijkheid

In ‘settler colonies’ komt dit proces ook voor, maari n een andere vorm

deze waren al redelijk vroeg politiek onafhankelijk, maar er bleef de ‘cultural cringe’(=

ineenkrimpen van cultuur)

Vaak minder succes dan andere kolonies in het ontmantelen van de kolonistische

elementen in hun sociale instituties en culturele attituden, vaak op de kosten van de

inheemse bevolking

47) independence

= verwijzing naar het verwezenlijken van zelfbestuur in een kolonie

Na WO II veel nieuwe onafhankelijke landen

‘neokolonialisme’ en globalisatie van de wereldeconomie zorgden ervoor dat

onafhankelijkheid niet altijd het einde van koloniale controle betekende

discussie over de term ‘onafhankelijkheid’ overlapt met discussie over ‘postkoloniaal’

- het best toegepast om een periode nà onafhankelijkheid aan te duiden

- of enkel en alleen toepassen bij overte weerstand en oppositie en

onafhankelijkheid is dan de installatie van een neokoloniale vorm van bestuur

- hele periode vanaf het moment dat de kolonisatie ons toelaat om een

voortzetting van controle waar te nemen, terwijl er ook weerstand is

Gevaar van homogenisering van uitwissen van historische verschillen tov het gevaar om de

voortgezette continuïteiten en elementen van koloniale invloeden in te sluiten

39

48) anticolonialism

= de politieke strijd van het gekoloniseerde volk tegen de specifieke ideologieën en praktijken

van het kolonialisme

= het punt waarop de verschillende vormen van verzet gedefinieerd worden als weerstand

tegen het kolonialisme in de politieke, economische en culturele instituties en terug de lokale

controle willen

maakten vaak gebruik van vormen, geleend van de kolonisten (appropriation)

discours van antikoloniaal ‘nationalisme’

= in veel verschillende vormen verschenen :

- ideologie van raciale bevrijding

- een eis voor de erkenning van culturele verschillen

- radicale, Marxistisch discours van bevrijding dat de internationalistische en

anti-élite eisen van het Marxisme probeerde te verzoenen met de nationale

gevoelens (vb. Fanon)

de inheemse bevolking moet in de bevrijding geleid worden door de

verschillende stadia van lokale en nationale aansluiting, door de

bourgeois elite die uiteindelijk zichzelf zien tenonder gaan

Cabral : ‘Er is geen sentimentele of mythologische hechting aan een

geïdealiseerde prekoloniale toestand, de inheemse is volledig

corrigeerbaar in betrokken bij een onvermijdelijk proces van

historische verandering’

Fanon zijn theorie over de vorming van een koloniaal bewustzijn was één van de grootste

bijdragen tot de creatie van een effectief antikoloniaal discours

Zag vaak ‘weerstand’ als het product van een definitieve relatie tussen kolonie-kolonist, maar

in een ‘settler colony’ was het eerder de medeplichtigheid tussen koloniale macht en de

‘settler’ die samen de inheemse bevolking onderdrukten , daar was er enkel strijd om de

definiëring van de economische en politieke discriminering, maar weerstand op niveau van

culturele praktijken kon voorkomen nog voor het politiek belang van zo een weerstand

waargenomen was

49) nativism

= het verlangen om terug te keren naar de inlandse/aangeboren praktijken en culturele

vormen zoals deze bestonden in de prekoloniale samenleving

40

= verwijzing naar de dekolonisatie die argumenteert dat kolonialisme vervangen moet

worden door het herstel en de promotie van het prekoloniale

Hoe ver is zo een reconstructie mogelijk ?

- Spivak&Bhabha : nativistische reconstructie is onvermijdelijk onderworpen

aan het proces van culturele vermenging

strategisch essentialisme waarbij tekenen van traditionele culturen

geprivilegieerd worden in een proces van negatieve discriminatie, zodat deze

samenleving beter weerstand kan bieden tegen de aanval van de globale

cultuur

- Multiculturele aard van de meeste postkoloniale samenlevingen maakt de

definitie van wat de prekoloniale ‘traditionele’ cultuur precies is problematisch,

zeker in die postkoloniale natiestaten die zichzelf definiëren in termen van een

enkele dominante cultuur, minderheiden in deze natiestaten hebben

geargumenteerd tegen de idee van een postkoloniale vorm van een homogene

groep die bevrijd kan worden door het herstel van de prekoloniale cultuur

De assumptie van een homogeen concept van de staat is ook betwist door het bestaan van

‘diaspora’ in vele multiraciale postkoloniale staten

Ook de reconstructie van tradities, die vaak een mannelijke patriarchale visie op de

prekoloniale cultuur weergeeft, heeft de weerstand van de vrouw gewekt

50) negritude

= een theorie over de onderscheidenheid van de Afrikaanse persoonlijkheid en cultuur

= een algemene theorie over ‘negro people’ die de perceptie van een verenigd ‘negro ras’

probeerden uit te breiden naar het concept van een specifieke Afrikaanse persoonlijkheid

Afrikaanse culturen en hun literatuur hadden hun eigen esthetische en kritische standaard en

moesten dus beoordeeld worden in het licht van hun verschillen en specifieke zorgen dan als

‘nakomelingen’ van de Europese cultuur

= verspreid van Afrika naar de hele Afrikaanse diaspora

= essentialistisch en nativistisch van aard, aangezien het de implicatie maakt dat alle

mensen van zwarte afkomst een aantal essentiële kenmerken delen

51) ethno-psychiatry

= het toepassen van psychiatrische en psychologietheorieën om modellen van het primitieve

denken of de primitieve persoonlijkheid te construeren

41

Stelt voor dat er bepaalde mentale toestanden waren die de ‘natives’ tegenhielden om

dezelfde graad van controle of verantwoordelijkheid uit te oefenen als de kolonisten

= pseudo-wetenschappelijk

= ook in combinatie met rassenmodellen

conflict met het imperiale land, konden de ‘natives’ wel klaargestoomd worden tot

zelfbestuur ?

Fanon gebruikte de idee van een ‘native mind’ als argument dat de koloniale verstoring het

directe resultaat was van de constructie van de ‘native’ als inferieur, wat leidde tot mentale

vervormingen zoals bijvoorbeeld bij de Arabieren in Algerije (zie ook lestekst)

52) critical Fanonism

= een bezwaar tegen het gebruik van ‘Frantz Fanon’ als talisman om alle koloniale

weerstand te presenteren

Pro Fanon : Fanon wordt ingeroepen als totem en tekst voor zeer verschillende

intellectuele werken en zeer uiteenlopende kritische posities, om de ‘andere in opstand’ te

representeren

in dit proces wordt Fanons individuele specificiteit vervangen door een

entografisch construct

Fanon : Fanon was zijn hele leven op afstand van de ‘actuele Derde Wereld’ en bleef

dus een Europese indringer in de Algerijnse revoluties

53) postcolonial state

= synoniem voor postonafhankelijkheidsstaat

Postkoloniale staten zijn vaak gemodelleerd naar de voormalige Europese machten

= vaak gecreëerd door het samenvoegen of verdelen van een aantal reeds bestaande

gebieden

= vaak nog gebonden aan de vroegere koloniale administratieve, wettelijke en economische

systemen die hun onafhankelijk handelen beperken, wat leidde tot de handhaving van

‘nativistische’ praktijken

taak van het construeren van een effectieve eenheid en het vermijden van de

onderdrukking van minderheidsgroepen

54) nation / nationalism

= een vrij recente term in de geschiedenis

42

= ontstaan in de splitsing van de klassieke en middeleeuwse rijken en vindt zijn herkomst in

een Europese politieke en sociale omgeving

= geen natuurlijke entiteit, is zeer instabiel want het is een sociaal construct

Nationalisme = de mythe van het bestaan van een natie werd gemaskeerd door een

ideologie, waarin specifieke tekenen werkzaam waren om exclusieve en

homogene opvattingen over nationale tradities te creëren, deze tekenen van

homogeniteit falen om de diversiteit van de actuele nationale samenleving te

representeren

deze mythe wordt gebruikt om een modern idee van de natiestaat te ontwerpen

waarin alle werktuigen van de staat (vb.leger) gerechtvaardigd worden als de

natuurlijke expressie van een verenigde nationale geschiedenis en cultuur

= ook te zien in het globale kapitalisme, waarin de vrije markt tussen naties een complexe en

problematische relatie onderhoudt met de idee van naties als natuurlijke en onveranderlijke

formaties die gebaseerd zijn op collectieve waarden

Doordat mensen rijk konden worden door handel te drijven met andere landen, was er een

nieuwe term nodig die deze nieuwe nationale entiteiten beschreef en hun verhaal deed, dit

werd de ‘Story of the Nation’

Theorie van de natie theorie van de mens (Franse Verlichting)

op basis van het idee van een universele set van principes in de plaats van op

mythische en historische gronden

‘staatsmacht’ was niet verworven door ‘divine kingship’ maar kon verworven worden

door elk individu

= een concept dat ontstaan is in het imperialistisch centrum en Europa is in staat geweest

om de eigen natiestaat te ontwerpen vanaf dat het andere landen begon te onderwerpen

antikolonialisme gebruikten het idee van een prekoloniaal verleden om hun verzet door

een verscheidenheidsgevoel achter zich te scharen, maar ze

gebruikten dit verleden niet om een prekoloniale sociale staat te

reconstrueren, maar om steun te leveren voor het ontwerp van een

postkoloniale natiestaat, gebaseerd op het Europese nationalistisch

model

Misschien is het niet de vraag OF we naties hebben maar eerde WELKE naties, namelijk

gebaseerd op een mythe van nationale eenheid of dat ze pluraliteit en multiculturalisme

omarmen ?

43

55) settler colonies

= een term die gebruikt wordt om een onderscheid te maken tussen 2 (extreme) types van

Europese kolonies :

- occupation: de inheemse populatie blijft in de meerderheid, maar worden

onderworpen aan een vreemde macht

- settler : Europese bezetters vernietigden, verplaatsten of

marginaliseerden de inheemse populatie, zodat de

meerderheidspopulatie nu niet-inheems is

Ambivalente positie van de ‘settlers’ , vooral als ze van een ander ‘ras’ zijn dan de inwoners

ze zijn verplaatst van hun eigen oorsprong en kunnen moeilijkheden hebben met hun

identiteit te vestigingen in de nieuwe plaats en doordat zij ook inferieur zijn aan de

koloniserende macht, lijden zij ook onder discriminatie als koloniaal subject

Anderzijds handelen ze als uitvoerders van de koloniale macht en hun identiteit hangt

ook deels af van hun gevoel van verscheidenheid van de inheemse populatie

Afstammelingen van deze ‘settlers’ gaan dan een eigen cultuur vormen, die elementen van

zowel de ‘moedercultuur’ als van de ‘inheemse cultuur’ bevat

Zoek zelf op

Léopold Senghor

= dichter / schrijver

ontwikkelde samen met Aimé Césaire en Léon Damas het concept Négritude. Kort

samengevat wordt met Négritude de broederschap van alle Afrikanen bedoeld, of deze nu

in Afrika verbleven of in de diaspora. Ook wordt met Négritude bedoeld dat zwarte Afrikanen

(en hun afstammelingen buiten Afrika) trots moeten zijn op hun huidskleur en cultuur. Toch

vinden de meeste aanhangers van de Négritude-leer wel dat bepaalde aspecten van

de Europese en Noord-Amerikaanse cultuur en vooral van de wetenschap moeten worden

overgenomen.

Nog een ander belangrijk concept van Négritude is de assimilatie. Volgens Senghor, Césaire

en Damas moeten Afrikanen in de diaspora zich aanpassen aan het gastland, zonder daarbij

te ver te gaan en de eigen cultuur en identiteit te vergeten. Négritude kan het best worden

beschouwd als een filosofische leer.

Senghor verdiepte zich in zijn Franse jaren ook in het marxisme en ontwikkelde zich tot een

aanhanger hiervan. Hij verwierp alle vormen van materialisme, in zijn ogen iets dat "typisch

westers" was en niet paste bij de Afrikaanse cultuur, noch bij zijn eigen godsdienstige

overtuiging. Senghor ontwikkelde een variant op het Afrikaanse socialisme.

44

Aimé Césaire

zie notities les 11

Césaire vond dat er niets mis was met het woord neger, zolang het maar niet werd gebruikt

om te discrimineren. Volgens Césaire moesten negers - in het algemeen, dus niet alleen

negers in het Franse koloniale rijk - trots zijn op hun afkomst en cultuur en was er geen

enkele reden voor hen om te assimileren om daarmee te koloniale autoriteiten en het

moederland tegemoet te komen in de hoop carrière te maken

Frantz Fanon

boek ‘ black skin, white masks ‘

Fanon stelt zich niet tevreden met nationale of economische onafhankelijkheid, maar predikt

een integraal herontwaken, ook in cultureel en intellectueel opzicht. Fanon geldt als

belangrijke inspiratiebron in de postkoloniale traditie.

Amilcar Cabral

Amílcar Lopes Cabral (21 september, 1924 – 20 januari, 1973) was een

Afrikaanse landbouwkundig ingenieur, schrijver en politicus. Cabral leidde Afrikaanse

nationalistische bewegingen in Guinee-Bissau, op de Kaapverdische Eilanden en de

onafhankelijkheidsbeweging van Guinee-Bissau.

Wou een onafhankelijke Afrikaanse natie

Pan-afrikanisme

Panafrikanisme is een filosofie die terrein won tijdens de Afrikaanse

onafhankelijkheidsstrijd. Het panafrikanisme stelt dat de Afrikaanse natiestaat een

constructie is van de koloniale mogendheden, en dat alle Afrikaanse landen alsook de

Afrikanen die in de rest van de wereld leven zich samen sterk moeten maken om hun

belangen in de wereld te behartigen.

Nkwame Nkrumah

Nkrumah hield toezicht op de onafhankelijkheid van Ghana van de koloniale heerschappij

van de Britten in 1957, en was de eerste president van Ghana en de eerste premier van

Ghana. Ook was hij een invloedrijke voorstander van panafrikanisme, een van de oprichters

van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid en de winnaar van de Lenin-Vredesprijs in 1963.

Patrice Lumumba

was de eerste premier van de Democratische Republiek Congo

45

Simon Kimbangu

Simon Kimbangu (Nkamba, 12 september 1887 - Elisabethstad, 12 oktober 1951) was een

Congolees geestelijke en de stichter van de Kimbanguïstische Kerk.

. Hij stelde twaalf apostelen aan en profeteerde het einde van het kolonialisme.

Theologie Kimbanguïstische Kerk :

De mens ken slechts het heil vinden als aan drie voorwaarden is voldaan:

De goddelijke genade (noodzakelijk maar niet voldoende),

Het geloof in God en zijn Messias en

Goede werken.

De biecht gebeurt bij voorkeur openbaar. Het doopsel wordt toegediend door gebed en

handoplegging. Voor de communie worden honing en een baksel op basis van aardappelen, eieren,

maïsmeel en bananen gebruikt. Polygamie is niet toegestaan.

Prospero & Caliban ( Shakespeare, the Tempest)

Prospero is de hoofdpersoon in The Tempest, een toneelstuk van William Shakespeare. In

het stuk is hij de rechtmatige hertog van Milaan.

Samen met zijn dochter Miranda wordt Prospero door zijn ambitieuze broer Antonio op een

boot gezet opdat ze zouden sterven. Zo hoopt Antonio hertog te kunnen worden. Prospero

en Miranda overleven de boottocht echter en vinden hun toevlucht op een klein eiland.

Prospero leert ondertussen tovenarij en gebruikt deze kennis om de bewoners van het eiland

te manipuleren. Op het eiland wordt hij de meester van Caliban en Ariel. Door stom toeval

zeilt Antonio voorbij dit eiland. Prospero roept de elementen aan en veroorzaakt zo een

storm. Prospero herovert op die manier zijn hertogdom van Antonio.

In De Storm vertelt Prospero in eigen woorden hoe hij er ondanks alle moeite niet in

geslaagd is Caliban beschaafd te maken. Caliban is mismaakt ter wereld gekomen,

nauwelijks opgevoed, verbitterd omdat zijn moeder hem ontnomen is.

Hij wordt door Prospero in de wouden gevonden, als een vreemdsoortig wezen dat nog

weinig menselijks heeft. Prospero neemt hem mee naar diens spelonk en palmt hem in. Hij

probeert hem onder meer taal te leren, hem bij te brengen wat juist en goed is. Prospero

zou, naar eigen zeggen, heel lief geweest zijn tegen hem ... mocht Caliban geluisterd

hebben. Maar hij is nu eenmaal van nature niet zo geschapen dat hij iets goeds of nuttigs

kan uitvoeren. Dus moet hij voor de oude intellectueel de vuilste taakjes opknappen, als slaaf

hout halen, terwijl hij geplaagd wordt door Ariel, Prospero's huisknecht. Daarbij komt nog dat

hij moeilijk de verleidelijke dochter van Prospero,Miranda, kan weerstaan.

46

Les 12

Key Concepts

56) liminality

= afkomstig van het woord ‘limen’, dat drempel betekent

= vooral gebruikt in de psychologie om te wijzen op de drempel tussen het bewust ervaren

en het subliminale

= in de postkoloniale theorie gebruikt om een ‘in-between space’ te beschrijven waarin

culturele verandering kan voorkomen

de transculturele plaats waarin strategieën voor een individuele of

gemeenschappelijke persoonlijkheid kunnen ontwikkelen, een plaats waarin een er

een continu proces gaande is van beweging en uitwisseling tussen verschillende

toestanden

vb. het koloniale subject dat op de drempel tussen het koloniale discours en

de assumptie van een nieuwe niet koloniale identiteit balanceert

deze identificatie is een constant proces van inspanning, strijd en

‘appropriation’

De drempel kan een plaats van symbolische interactie worden

- voorkomt dat identiteiten gaan polariseren tussen arbitraire onderscheid als ‘zwart’

en wit

- Liminality gaat hand in hand met hybriditeit : opent de mogelijkheid van een

culturele hybriditeit die verschil behoudt zonder de assumptie van een hiërarchie

- postmoderniteit, postkolonialisme, … betekent allemaal niks als het préfix ‘post’

enkel verwijst naar ‘after’, elk van deze theorieën representeren een plaats op de

drempel van strijd en verandering

het heden kan niet gezien worden als een breuk met het verleden of een

verbintenis met de toekomst

57) hybridity (66)

= verwijzing naar de creatie van nieuwe transculturele vormen binnen de contactzone van de

kolonisatie

47

( = in de tuinbouw het kruisen van twee soorten, om zo een derde ‘gemengde’ soort te

maken)

Neemt vele vormen aan, zoals taal (vb.pidgin, creole), cultureel, politiek, raciaal, …

~ Bhabha :

- alle culturele uitspraken en systemen zijn ontworpen in een ‘Third Space of

enunciation (verkondiging)’

- culturele identiteit komt voort uit deze tegenstrijdige en ambivalente ‘space’, wat een

hiërarchische puurheid van culturen onhoudbaar maakt

- het erkennen van deze ambivalente ‘space’ van culturele identiteit kan ons helpen

om het exoticisme van de culturele diversiteit te overwinnen in het voordeel van de

erkenning van een versterkende hybriditeit waarin culturele verschillen opereren

- een actief moment van uitdaging en weerstand tegen de dominante koloniale macht

Postkoloniale discours gebruikt de term om te wijzen naar crossculturele uitwisseling, dit is

bekritiseerd omdat dit de onstandvastigheid en ongelijkheid van machtsrelaties negeert

theorieën die mutualiteit benadrukken, bagatelliseren de tegenstrijdigheden en

houden zo de postkoloniale afhankelijkheid in leven

Niks in de idee van hybriditeit suggereert echter dat wederkerigheid de hiërarchische natuur

van het imperiale proces ontkent, of dat het een idee van gelijke uitwisseling bevat

toch interpreteren dekolonisten en antikolonisten dit zo

Kritiek het is een tekstualistische en idealistische analyse en het negeert specifieke lokale

verschillen

De bewering van een gedeelde postkoloniale toestand, zoals hybriditeit, wordt gezien als

een onderdeel van de neiging van de discours om culturen te dislokaliseren van hun

temporele, spatiale, geografische en linguïstische contexten en hun te leiden naar een

abstract, geglobaliseerd concept van het tekstuele dat de specificiteit van bepaalde culturele

situaties verduistert

= deel geworden van het kolonialistische discours van racisme , namelijk door te zeggen dat

‘hybriden’ onvermijdelijk naar hun primitieve aard zouden terugkeren als ze niet actief en

voortdurend gecultiveerd werden

Onderscheid maken tussen het bewuste, politieke proces van hybriditeit en het

onbewuste proces van vermenging

Het huidige culturele discours kan niet ontsnappen aan de vroegere link tussen

raciale categorieën waarin hybriditeit een rol speelde

48

= een ander model voor weerstand, waarin ze de basis waarop het koloniale discours zijn

claim van superioriteit maakt ondermijnen

58) ambivalence (13)

Psychoanalyse : een continue fluctuatie tussen het ene ding willen en het

tegenovergestelde willen

= een simultane aantrekkingskracht naar en een afkering van een object, persoon of actie

Koloniale discours: de vermenging van aantrekking en afstoting die de relatie tussen

kolonist en gekoloniseerde karakteriseert

elk koloniaal subject voelt zich zowel medeplichtig als weerstand aan het

kolonialisme

koloniaal discours karakteriseert zich als zowel uitbuitend als zorgend

ontwricht de autoriteit van de kolonisten omdat het de eenvoudige relatie verstoort

= de constante fluctuatie tussen ‘mimicry’ en spotten

Bhabha : aangezien de koloniale relatie altijd ambivalent is, zaait het de zaden van zijn

eigen ondergang

het koloniaal discours wordt gedwongen om ambivalent te zijn, omdat ze nooit willen

dat de subjecten exacte replica’s zijn van de kolonisten, dit zou te bedreigend zijn

~ hybriditeit : ambivalentie decentraliseert de autoriteit van zijn machtspositie, zodat

autoriteit ook gehybridiseerd wordt in een koloniale context, waarin het

moet omgaan met andere culturen

59) subaltern (114)

= van lagere rangorde

= deze groepen in een samenleving die onderworpen zijn aan de hegemonie van de

heersende klassen

Officiële geschiedenis is meestal de geschiedenis van de heersende klassen, hoe

geschiedenis van de subaltern bestuderen :

1. hun objectieve samenstelling

2. hun actieve of passieve affiliatie met de dominante politieke vormen

3. de geboorte van nieuwe partijen en dominante groepen

4. de groepen die de subalterns vormen om hun beweringen uit te drukken

5. nieuwe vormingen binnen het oude kader die de autonomie van de subaltern

nastreven

49

Deze geschiedenis is even complex als die van de heersende klassen

gefragmenteerd en episodisch, de subaltern hebben minder controle over hoe ze

gerepresenteerd worden en minder toegang tot culturele en sociale instellingen

alleen permanente overwinning kan het patroon van onderdrukking doorbreken

‘Subaltern Studies project’: herstellen van de onbalans die gecreëerd was in het

academische werk

de subaltern als een objectieve aanslag op de rol van de elite en als een kritiek op de

interpretaties van die rol

vb. het Indisch nationalisme is lang gedomineerd geweest door de elite, maar in de

geschiedschrijving ontbreekt de ‘politiek van het volk’, die voortzette nadat de elite

werd achterhaald

een duidelijk verschil tussen de elite en de subaltern ligt in de aard van politieke mobilisatie:

- elite : vertikaal, door het overnemen van Britse parlementaire instituties

- subaltern: traditionele organisatie van verwantschap en territorialiteit of

klassenassociaties

‘Can the subaltern speak ? ‘ Spivak geeft verschillende kritieken … :

- het veronderstellen van de autonomie van de subaltern, is fundamenteel

essentialistisch en houdt geen rekening met de diversiteit van onderdrukte

groepen

- er is geen methode om vast te stellen wie of wat de groep vormt om dit

essentialisme te vermijden, de ‘subaltern’ is een groep die gedefinieerd

wordt door zijn verscheidenheid van de elite

- Guha’s poging om het assortiment van ‘subaltern’ groepen te specificeren

om essentialisme te vermijden, problematiseert het idee van de subaltern

alleen nog maar meer

de taak van het onderzoek is om de specifieke aard van de mate

van afwijking van de dominante groep van de subaltern vast te

stellen en dit historisch te situeren

je kan geen categorie van de subaltern ontwerpen die een

effectieve stem heeft die niet tegelijkertijd andere ‘speaking

positions’ kan innemen

- Vrouwen worden dubbel het zwijgen opgelegd, zowel door kolonisten als

door geslachtsrollen

Conclusie Spivak : ‘ the subaltern cannot speak ‘ namelijk, er is nog geen

onproblematisch gevormde subalterne identiteit

50

60) globalization (62)

= het proces waarin het individuele leven en de lokale gemeenschappen beïnvloed zijn door

wereldwijde economische en culturele krachten

= het proces waarin de wereld een ‘single place’ wordt

= de perceptie van de wereld als een functie van of resultaat van de processen van

globalisering in lokale gemeenschappen

20ste eeuw : stijgende interesse in globalisering reflecteert een veranderende organisatie

van de wereldwijde sociale relaties, waarin de ‘natie’ een verminderd belang had en de

individuen en gemeenschappen meer toegang kregen tot de globaal verdeelde kennis en

culturen

= natiesysteem, globale economie, globale communicatiesysteem en wereldlijke militaire

orde

verschillende meningen over globalisering :

- het is een positief kenmerk van de veranderende wereld, waarin toegang tot de

nieuwe technologie etc. voordelig is voor de lokale gemeenschappen en waarin de

dominante vormen van sociale organisatie zullen leiden tot universele vrede en

vrijheid

- als vorm van overheersing van de ‘First World’ over de ‘Third World’, als

teleologisch doctrine

- globale cultuur en globale economie zijn niet spontaan ontstaan, maar zijn het

product van het kapitalistisch centrum

- critical globalism : een neutrale kijk op het proces, gewoon de processen

en hun effecten ervan onderzoeken, zien dus zowel de

negatieve als de positieve effecten van globalisering

= de verminderde tussenkomst van de natiestaat in de politieke rangorde van de wereld en

de stijgende invloeden van structuren en bewegingen van het maatschappelijk kapitaal

= een teken van reizen, van het veranderende patroon van wereldse werkgelegenheid of van

globale milieurisico’s

= belangrijk voor postkoloniale studies :

- demonstreert de structuur van de machtsrelaties in de wereld, die vaststaan als

een erfenis van het Westerse imperialisme

- demonstreert de transmutatie van imperialisme naar de supranationale activiteiten

van de economie, communicatie en cultuur

51

- is niet spontaan ontstaan, maar heeft een geschiedenis die vervat zit in de

geschiedenis van het imperialisme

- hoe de globalisering bezet is door lokale gemeenschappen is de focus van recente

discussie over het fenomeen, als globalisering een dialectisch proces is, wordt de

reactie (appropriation,…) van de lokale gemeenschappen belangrijk

Hoofdlink tussen imperialisme en globalisering is de rol van de US :

deze wilde zichzelf niet als imperiaal definiëren, maar na de WOII omhelsde de US

gretig de politieke overheersing en economische en culturele controle die

geassocieerd zijn met het imperialisme

≠ politiek neutrale activiteit :globale cultuur is een verder zetting van een imperiale

dynamiek van invloed, controle en hegemonie

Globale cultuur = het proces waarin de strategieën, technieken, assumpties en

interacties van culturele representatie meer verspreid geraken en

homogener worden

= gelegen in de massacultuur, dat een ‘nieuwe globalisering’ is, nl. van

de US en niet van Engeland

nog steeds in het Westen

een speciale vorm van homogenisering, door economische

en politieke elites

Nog steeds debat over de mate waarin de globalisering de effecten van overheersing door

machtscentra tentoonstelt en de mate waarin het zichzelf openstelt voor transformatie door

perifere gemeenschappen

61) abrogation (9)

= de verwerping van de postkoloniale schrijvers van een normatief concept van ‘correct’ of

‘standaard’ Engels dat gebruikt wordt door bepaalde klassen, en een corresponderend

concept van inferieure ‘dialecten’ of ‘marginale varianten’

= vaak gebruikt samen met de term ‘appropriation’

Argumenteert voor de gelijkheid van alle vormen van het Engels

de statement dat ‘ you can’t dismantle the master’s house with the master’s tools’, maar

impliceert eerder dat ‘the master’s house’ altijd aanpasbaar is en dat dezelfde ‘tools’ een

middel van conceptuele transformatie en bevrijding bieden

= ook gebruikt om een groot aantal culturele en politieke activiteiten te beschrijven

52

62) transculturation (123)

= de wederzijdse invloeden van vormen van representatie en culturele praktijken van

verschillende soorten kolonies en ‘metropoles’ en dus een fenomeen van de contactzone

= gebruikt door etnografen om te beschrijven hoe onderdrukte groepen materialen die de

dominante cultuur heeft ingebracht selecteren en ‘bedenken’

Brengt verschillende vragen met zich mee

- hoe worden voorstellingsvormen van de metropool ontvangen en

toegeëigend in de periferie,

- Wanneer spreekt men van transculturatie van kolonie metropolis ?

- Hoe zijn Europese constructies van onderdrukte anderen vervormd door

deze anderen ?

63) pidgin (95)

= een taal die dient als medium van communicatie tussen groepen die geen andere taal

gemeenschappelijk hebben, deze taal is voor geen van beide groepen de moedertaal

= vaak ontwikkeld vanuit handelstaal en kunnen evolueren naar een ‘creole’

een ‘pidgin’ taal heeft geen ‘native speakers’

64) métisse / mestizo (75)

= het semantisch registreren van de idee van een vermenging van rassen of culturen

= ontstaan vanuit het koloniaal discours dat de idee van een raciale zuiverheid predikte en

raciale discriminatie rechtvaardigde door het gebruik van een quasi-wetenschappelijke

taxonomie van raciale vermenging

‘Mestizo’ (=Spaanse term) verwijst naar de oudere Spaans/Portugese bezetting van Zuid-

Amerika, wat leidde tot een vermenging van deze bezetters met de ‘Native Indians’, de

vroege onafhankelijkheid van deze kolonies leidde ertoe dat de idee van ‘mestizo’ een meer

positief nationaal cultureel teken is, een teken van gedeelde en betwiste ‘indigeneity’

= gradueel verplaatst van een kleinerend naar een meer positief gebruik, dat begon te

reflecteren dat de rassenvermenging en uitwisseling tussen de verschillende culturele

diasporas een nieuwe, krachtige en synergetische culturele vorm had doen ontstaan

65) creole (35)

= als een ‘pidgin’ de moedertaal wordt van een gemeenschap

53

= oorspronkelijk verwijzing naar de blanke van Europese afstamming, die geboren en

opgegroeid is in een tropische kolonie en de taal die zij spreken

= later ook inheemse ‘natives’ en anderen van niet Europese origine

Is voor veel uiteenlopende betekenissen gebruikt

66) creolization (36)

= het proces van het vermengen en culturele verandering dat leidt tot een ‘creole society’

= een cultureel proces, gebaseerd op de respons van individuen in de samenleving op hun

nieuwe omgeving en naar elkaar

= een proces dat aspecten van zowel acculturatie als interculturatie (= wederzijds) bevat

= soort van onbewuste hybriditeit, of ‘French métissage’

67) palimpsest (94)

= term voor een soort van papyrus, waarop eerdere inscripties gewist worden en nieuwe

over worden gezet, maar ondanks dit wissen, blijven er toch altijd sporen na van dit

‘overschrijven’

= symbolisch voor de manier waarop prekoloniale cultuur en de ervaring van de kolonisering

continuerende aspecten zijn van een postkoloniale gemeenschap bij de ontwikkeling van een

culturele identiteit

vb. hoe de lege ongekoloniseerde ‘space’ een ‘place’ kan worden door het proces

van taal, van geschreven en benoemd worden

‘place’ zelf is een cultureel palimpsest, dat gecreëerd is over eeuwen en de sporen van

eerdere beschrijvingen behoudt

‘fossilisering’ : een teken van de voortzetting van vormen van het verleden in het

heden

vb. de vele rassen waarvan de sporen het opnieuw verschijnen van een puur ras

voorkomen

Het koloniale discours wiste eerdere beschrijvingen van het land uit, om het zo als ‘empty

space’ te beschouwen waarop ze hun eigen beschrijving konden toepassen

vb. De Ierse steden / dorpen hernoemen (in het Brits), en zo het ontkennen van een

geletterde ‘Gaelic’ cultuur

54

68) postcolonial reading (103)

= een manier van lezen en herlezen van teksten van zowel ‘metropolitan’ en gekoloniseerde

culturen om aandacht te trekken naar de diepgaande en onvermijdelijke effecten van

kolonisering op productie van literatuur, antropologische en historische archieven en

administratief / wetenschappelijk schrijven

= het blootleggen van de onderliggende tegenstellingen en de koloniale ideologieën en

processen in teksten

(vb. het herlezen van Shakespeare’s The Tempest)