1

Het meten van docentcompetenties

Erik Roelofs, Citogroep (Erik.Roelofs@citogroep.nl)

ROC congres 2003

Informatie: www.toetswijzer.nl

2

Programma

1. Opening, kennismaken

2. Competentie-analyse

3. Bewijsbronnen, instrumenten en beoordelingen.

4. Demonstratie instrument EduProf Citogroep/ICLON

5. Uitwisseling over kwaliteit instrument

3

Docentcompetenties meten: waarom?

Beoordelen: selectie, promotie, functiedifferentiatie

Professionalisering: ondersteuning van

leerprocessen docenten

Invoeren onderwijsvernieuwing

Verantwoording afleggen: schooleffectiviteit

4

Verzamelen informatie

Verander-ingen plannen

Uitproberen

Waarderen, overdenken

Verwerven nieuwe inzichten

Perspectief: blijvend leren

5

1950 -1960: persoonlijkheidstrekken (warm - koud; autoritair- toegeeflijk)

1960 -1980: effectief gebleken docentgedragingen (“schrijft doelen op bord”, “circuleert door klas”)

1980 -1990: denkprocessen van docenten (hoe rijk is denkproces docent voor-tijdens-na les)

1990 – heden: leerprocessen van leerlingen

Meten van docentkwaliteitIn

tegr

atie

6

Competentiegericht vs. Cursorisch leren

Zelfstandige constructie van kennis

Overname van kennis

Complete taken Opgedeelde taken

Student centraal Programma centraal

Professionele contexten Schoolse contexten

Samenwerkend leren Individualistisch leren

Ontwikkelend leren Foutloze beheersing

7

Wat is nu een competente docent?

In welke rol ziet u de docent?

Benoem een aantal competenties

8

een specifieke context (school, klas, leerling, omgeving)

Taakomgeving: uit te voeren taken in …

2. Beslisproces

3. Werkgedrag 4. Resultaat

• leerproces• leeropbrengst•

• kennis• vaardigheden • opvattingen• persoonsgebonden

eigenschappen

1. Basis

Aspecten competent handelen

9

Stappen bij instrumentontwikkeling

1. Visie: wat is acceptabel professioneel gedrag en wat niet op verschillende functieniveaus?

2. Ontwerp: bij wie, wanneer, waarom, wat meten?

3. Competenties en beheersingsstandaarden uitwerken

4. Bewijsbronnen en instrumentontwikkeling

5. Afname en dataverzameling

6. Oordeel en feedback aan docent, vervolg POP

10

Hoe (specifiek) formuleer je competenties

Formulering in meetbare termen: Rol: kandidaat kan in beroepsrol aTaak: taak y of verzameling taken y Situatie: in beroepssituatie z of verzameling situaties zHulpmiddelen: met hulpmiddelen hAanpak: zodanig verantwoord volgens basisprincipes p uitvoeren Resultaat: dat resultaat q of verzameling resultaten q wordt bereikt

Label competentie: bondige formulering

11

Voorbeeld elementen in beeld: een leerkracht

12

Analyse voorbeeld

Criterium Beslisbasis Handelen Resultaat bij leerlingen

Bevorderen emotioneel welbevinden

Lln die zich emotioneel welbevinden kunnen aandacht richten op leren. Als leraar…

Opvangen van verstoringen welbevinden (troosten, op gemak stellen)

Welbevinden van lln herstelt; ll heeft ruimte voor nieuwe leeractiviteiten

Bevorderen positief pedagogisch klimaatIndicator: bevorderen emotioneel welbevinden

13

Bronnen van bewijs

Documentatie onderwijsmaterialen

Interview/verslag

Test

Vragenlijst

Basis Beslis-/werkgedrag Resultaat

Bron K A V Be-slis

Werk Leer-proces

Op-brengst

Observatie/video

Logboek

14

Meetsituaties

Reële werksituaties

Gesimuleerde werksituaties

Gesymboliseerde werksituaties

Onmiddellijkheid;SituatiecomplexiteitVolledigheid proces

+

+ -

Dekking aantalcompetenties en situaties

+

+ -

Controle op data-verzameling en beoordelingsproces

+

+ -

Discussievraag

15

Wanneer is een bewijsbron acceptabel?

• Zijn de aangetoonde gegevens veroorzaakt door de docent?; vallen die onder zijn/haar verantwoordelijkheid?

• Weerspiegelen de gegevens de taak van de docent?

• Zijn de gegevens verbonden met gevolgen van het handelen? Leerresultaten? Leerklimaat? Besluitvorming?

• Zijn de gegevens van grootst belang m.b.t. kwaliteit docent?

• Zijn er betere databronnen beschikbaar over hetzelfde onderwerp?

• Bieden gegevens een actueel beeld van de docent?

(Peterson, 2000, pg. 93;)

16

EduProf: web-based vragenlijsten

• Quick scan (k=53)

• Standaard scan (k=182)

• Situatiegevoelige scan: • competentie 7 • competentie 8

• voorbereiden onderwijs: 5 competenties

• uitvoeren onderwijs: 6 competenties

• toetsing en evaluatie: 3 competenties

• functioneren in de organisatie: 2 competenties

• professionalisering: 2 competenties

5 competentiegroepen Instrumenten

17

EduProf

18

Selectie van competenties

19

Enkele vragen

20

Terugkoppeling: beheersing

21

Terugkoppeling: toelichting

22

Toepassen op uzelf

Kies (in tweetallen) een domein

Vul een zelfbeoordeling in

Bereken uw scores, zoek oorzaken van verschillen

Bekijk en bespreek de achtergrondteksten enCommentaren

Welke toepassingen ziet u?

23

Beschrijving lescontext en scenario

Videodossiers MBO-docenten

Gevolgen -leerling

Beslissen Handelen

Videobeelden leerkracht

Videobeelden leerling

Les-documentatie

Verantwoording interventies

Inhoudsopgave video-episodes

24

Gegevensverzameling videodossiers

• Video-opnames: begeleidingsepisodes, dubbele camerapositie

• Inhoudsaanduiding: uitleg, feedback, groepsinterventies

• Documentatie materialen: opdrachten, lesplannen, blokboeken, geschreven commentaar aan leerlingen

• Beschrijving taakcontext: lessituatie; curriculaire context; leerlingen;

• Verantwoording aanpak

• Zelfbeoordeling op beoordelingscriteria.

• Persoonlijke gegevens docent

25

Discussie/uitwisseling

Wat zou u waar willen inzetten?

Waar liggen uw voorkeuren?

26

Toepassing in systeem van beoordeling en professionalisering

Quick-zelfscanSterkte-zwakte

analyse

Uitgebreidezelfscan

collegascan, leerlingscan

Aanvullende Methoden

(video)

Scholing of professionalisering

27

Slot

Nadere informatie instrumenten:

www.toetswijzer.nl