1

ECO²Landschappelijke buffering

in de Gentse Kanaalzone

16 december 2010

Sylvie Fosselle

Inhoud

Situering ECO² Fundamenten ECO² Landschapsontwikkeling ECO² Procesverloop Financiering van de landschapsbouw Werking en Structuur van het landschapsfonds Vervolgacties

3

Situering ECO²

5

Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

Extern verzelfstandigd agentschap Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Voogdijminister: Joke Schauvliege “samen investeren in de open ruimte” Inrichting en beheer van de open ruimte Kernafdelingen:

Mestbank Platteland Landelijke inrichting

Inrichten open ruimte, landelijke gebieden

6

Economie x ecologie =

EFRO-project Doelstelling 2 “kenniseconomie en innovatie”

Samenwerking tussen Vlaamse Landmaatschappij Boerenbond Agro|aanneming

met steun van Agentschap voor Natuur en Bos, Limburgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling vzw Rurant vzw

3 luiken: Agro-beheersgroepen Agro-aannemingen Uitbouw landschappelijke buffering in de Gentse Kanaalzone

7

Landschap in de Gentse Kanaalzone

Gentse Kanaalzone RSV economische poort Vlaanderen Ontwikkeling nieuwe bedrijventerreinen (Kluizendok, RiemeN,…)

Gentse Kanaalzone: behoud dorpen, goed wonen Enkele woonkernen slechte leefbaarheid Behoud dorpen, inspanningen i.f.v. leefbaarheid dorpen

Buffers Gentse kanaalzone: Geen band meer met traditioneel landschap, ontwikkeling haven Koppelingsgebieden als buffer

en overgang naar bedrijvenzones Aantrekkelijke koppelingsgebieden kunnen band

met aanwezige open ruimte versterken

8

Opdracht VLM in de Gentse Kanaalzone

Besluiten Vlaamse Regering 11 juni en 25 juni 2004: Uitwerken landinrichtingsproject voor de Gentse Kanaalzone Deelname aan verschillende overlegstructuren Goedkeuring sociale begeleidingsplan

Opdracht VLM Oprichten van een grondenbank Begeleiden van landbouwers en tuinders bij onteigening

9

Koppelingsgebieden

Rieme-Noord

Rieme-Zuid

Doornzele-Noord Sint-Kruis-Winkel-Zuid

Desteldonk-Noord

Desteldonk-Zuid

Rieme-Oost

Langerbrugge-Zuid

Doornzele-Kanaalzijde

Klein Rusland-Oost

10

Recreatief park

Avrijevaart en Molenvaardeken als ruggengraat voor ecologische

infrastructuur

Beboste zone als buffer voor

Kluizendokcomplex

Bestaand landschap

aangevuld met kleine

landschapselementen

Net van langzame

verkeersroutes

Inrichting koppelingsgebieden (GRUP als basis voor inrichting)

11

Hierover gaat het wel

Inrichting Koppelingsgebieden: GRUP

Groene zones park, bosbuffer, ecologische infrastructuur e.a. (geen

landbouw) Inrichting door overheid

Gele zones = landbouwgebied Verweving buffering & landbouw = afstandsbuffer Intentie: visuele buffer met opgaand groen

Hierover gaat het niet

12

Opwaarderen landschap in landbouwgebied

Bestaande maatregelen: Beheersovereenkomsten Subsidies aanleg/onderhoud kleine landschapselementen

(KLE) Subsidies aan particulieren via landinrichting

Zoeken naar alternatieve oplossingen

Fundamenten ECO²

14

Randvoorwaarden

Uitgaan van lokale situatie Havencontext ! Bedrijfsleven

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Wensen goed ondernemingsklimaat Wensen goed imago, goed nabuurschap

Bewoners Wensen groene buffers Zijn geëngageerd

Landbouw Landbouwareaal daalt door uitbreiding haven hoge druk op

grond Boeren wensen verder landbouw te doen zonder

onteigeningen vrijwilligheid, invulling bepaald door landbouwers

15

Context biedt kansen voor landschapsontwikkeling

Acute maatschappelijke vraag naar buffering vraag

Economische potenties middelen Landbouwers mogelijks geïnteresseerd mits

verdienen aan landschapsbouw aanbod

Markt

project

16

Project boeren, bewoners en bedrijven bouwen samen aan het

havenlandschap

ECO² Gentse Kanaalzone

17

Biedende partij Landbouwers / grondgebruikers

Vragende partij Burgers/bedrijven Sponsoring

Procesbegeleiding

Overheid: Goed leven/wonen/werken in leefbare Gentse Kanaalzone

Initiator / facilitator / regisseur

Win-win zoeken

Overeenkomst

Appreciatie

Draagvlak

Part

icip

ati

ef

– in

tera

cti

ef

bele

id

Innovatieve financiering

Intentieverklaring: doelstellingen, output, aanpak (startmoment)

Product Landschappelijke

buffering

Principeschema

Landschapsontwikkeling ECO²

19

Landschapsontwikkeling ECO² - Wat is dat?

Niet: Natuurontwikkeling (geen waardevolle graslanden, lage

perceelsranden, bossen etc.) Aankopen grond en aanplanten bomenrijen/houtkanten

door overheid

Wel: landbouwteelten gecombineerd met kleine landschapselementen Door Heggen, Houtkanten, Bomenrijen in landschap Vrijwillig Landbouwers uitnodigen zelf initiatief te nemen Landbouwers verdienen evenveel met buffering als met

traditionele gewassen

20

Landschapsontwikkeling – Ook kleine stukjes helpen!

Huidige situatie

ECO² = combinatie landbouwgebruik en landschap

21

Landschapsontwikkeling - Perceelsrandbegroeiing

Procesverloop

23

Stand van zaken: procesverloop

Fase 2: productvermarktingcampagnelandschapsfonds

Fase 3: productie uitvoering - opvolging

Fase 1: productvorminglandschapsontwikkeling

Fase 0: voorbereidingonderzoek

pro

cesb

eg

ele

idin

g

Fase 0 voorbereiding

Voortraject VLM: opdracht Vlaamse regering Contacten met gemeentebesturen, havenbedrijf, provincie,

landbouwers, bewonersgroepen Duidelijke vraag naar buffering, geen onteigening van landbouwers Geen contact met bedrijven

Overleg met lokale betrokken partijen ifv landschapsbouw door landbouwers (Boerenbond, stad Gent, gemeente Evergem, provinciebestuur, INBO, polders, VLM) Vrijwilligheid Flexibiliteit Hogere vergoeding voor landschapsbouw

24

Fase 0 voorbereiding

Actorenanalyse Bestaande enquêtes en informatie GKZ Gesprek met bedrijven, bewonersgroepen, landbouworganisaties Opdeling in actoren en intermediairen (wie beïnvloedt wie)

Inschakelen communicatiebureau (CIBE) Doelgroepenbenadering + dialoogtechnieken Fondsenwervingstrategie Procesbegeleiding

Quick scan actoren in kaart brengen, doelstelling definiëren, communicatieplan opmaken

Doelgroepen apart benaderen om conflict te vermijden Eerst landbouwers, als zij niet meedoen: geen landschapsbouw, eerst

product creëren, dan verkopen

25

Fase 0 voorbereiding

Doelgroep Intermediairen Burgers Ruime bevolking in de Gentse Kanaalzone Bewoners die wonen in de nabijheid van de koppelingsgebieden in de Gentse Kanaalzone Bewonersgroepen Moervaartvallei vzw Rieme Doornzele/Langerbrugge/Kerkbrugge Desteldonk

Gemeentelijke adviesraden Milieuraad GECORO Landbouwraad Landelijke gilden

Grondgebruikers Landbouwers met economische landbouwactiviteiten in de koppelingsgebieden van de Gentse Kanaalzone Hobby-landbouwers in de koppelingsgebieden van de Gentse Kanaalzone

Landbouworganisaties Boerenbond (o.a. Bedrijfsgilden) Algemeen Boerensyndicaat Vlaams Agrarisch Centrum

Bedrijven Bedrijven met buffering Bedrijven zonder buffering Havenbedrijf Gent GAB

Bedrijven Havenbedrijf Gent GAB Vereniging voor Gentse Havengebonden Ondernemingen (VEGHO) Ghent Bio-Energy Valley

Lokale overheden Gemeente Evergem Stad Gent

Lokale overheden Gemeente Evergem Stad Gent POM Oost-Vlaanderen

Projectbureau Gentse Kanaalzone Stuurgroep Netwerk Gentse Kanaalzone

Vlaamse overheid VLM ALV ANB (in functie van natuurdecreet)

Draagvlak creëren bij sleutelfiguren (lokale overheden, MiNaraad, landbouworganisaties, havenbedrijf, …) via overleg (vb. interactieve vergadering met afgevaardigden BB)

Onderscheid tussen doelgroepen en intermediairen

26

27

Fase 1 productvorming

Informatievergadering met landbouwers Uitnodiging per brief + telefonisch contact Informatief gedeelte: plenair, presentatie + informatieve vragen

Duidelijk afbakenen waarover het gaat en waarover niet Focus op vrijwilligheid (afblokken oproerkraaiers), flexibiliteit, financiële

aspect en engagement Transparant: we vragen engagement, momenteel onzeker of bedrijven

financieren Informatiemapje: ppt, veelgestelde vragen, contactformulier,

kaartmateriaal (werd naar alle afwezigen gestuurd) Interactief gedeelte: werkgroepen

Positieve en negatieve aspecten project Iets vergeten? Zouden jullie mee instappen?

Burgemeester (voorwoord) + afgevaardigden landbouworganisatie Communicatiebureau modereert (geen conflict met VLM)

Fase 1 productvorming

Landschapsateliers Uitnodiging per brief (verslag vorige vergadering) + telefonisch contact Informatief gedeelte: korte herhaling + vragen Interactief gedeelte:

werkgroep/koppelingsgebied: afspreken met buren Kaart- en fotomateriaal Iedereen duidt aan met stift Begeleiding van 2 vlmpersonen Wat is mogelijk? Geen verplichting, vrijwillig.

Afgevaardigden landbouworganisaties Landbouwers moedigen elkaar aan Ook ontmoedigen…

Landbouwers persoonlijk bezoeken Resultaat: 18 landbouwers, 7000m bomenrijen op kaart Voorstelling aan pers

28

29

30

Fase 2 productvermarkting

Start campagne ‘Buffer boom(t)’ Informeren, sensibiliseren, mobiliseren burgers én bedrijven Broodzakken, affiches, infobladen, website, pers, bedrijvendossier…

Informatievergaderingen: informatief + interactief gedeelte bewoners

Verenigingsleven, scholen, bewonersgroepen Moeilijk te engageren Buffers zijn al lang beloofd, nog steeds niet gerealiseerd Gemengde gevoelens over landbouwers (en bedrijven)

Bedrijfsleven Moeilijk te bereiken ahv bestaande bedrijfsverenigingen Brief minister, 2 X aanschrijven + telefonisch contact (tijdrovend) Zeer positief Ondersteund door lokale en regionale politici (schepen van haven, minister van

leefmilieu, havenbedrijf) PR (infomapje, peterschap)

31

18 bedrijven ondersteunen: € 85.000

Ondertekening ECO²charter

34

Fase 3 productie

35

ECO²charterondertekenen

landbouwers

LOP

bedrijven

steun

bewoners

steun

Landschapsfondsoprichten

Contracten afsluiten

Uitvoeren landschapsbouw

Oprichten landschapsfonds

Voortraject met Koning Boudewijnstichting

Installatievergadering met alle lokale actoren samen Uitnodiging per brief:

stavaza + nota werking & structuur van het fonds + kandidaatstellingsformulier

Verkiezing lokale adviesgroep en beheerscomité

Geen overrompeling, wel engagement

36

37

Fase 3 productie: landschapsbouw

Procesverloop

38

communicatieplan 2009 2010sept okt nov dec jan feb ma april mei juni juli aug sept

draagvlak opbouwen bij sleutelfigureninfovergadering landbouwers

landschapsontwikkeling vorm gevenaftoetsen landschapsontwikkeling en fondsenwerving bij bewonerscampagne Buffer boom(t)aftoetsen landschapsontwikkeling en fondsenwerving bij bedrijvenondertekenen ECO²-charteroprichten landschapsfonds contracten afsluiten met landbouwers

Financiering landschapsbouw

40

Financiering: via 2 kanalen

Overheid: generiek beleid Beheersovereenkomsten Gemeentelijke vergoeding Conform EU staatssteun

Stimulans via private financiering (bedrijven, burgers) Landschapsfonds

Landschapsfonds: een multi-functionele tool

Financieringstool Verzamelt geld om doel (landschapsbouw) te bereiken Financiering op lange termijn

Democratisch beheer Bestuurscomité en lokale adviesgroep Alle actoren worden betrokken en nemen samen

beslissingen Overheid ondersteunt

Voortzetting van het samenwerkingsverband Bedrijven helpen bomen aanplanten, … Evaluatie van de landschapsbouw door alle partners Ruimte voor overleg en nieuwe ideeën

41

Werking en structuur van het fonds

Landschapsfonds Gentse kanaalzone

Doelstelling: creëren van groenbuffer in agrarische zone van de koppelingsgebieden door landbouwers

Duur : 20 jaar In schoot van Koning Boudewijnstichting (fiscale aftrekbaarheid)

Beheer wordt overgedragen aan bestuurscomité Verantwoordelijk voor beheer Beslist over aanwending financiële middelen Hoe doelstelling bereiken Engagement en samenwerking

KBS 1 stem 3 afgevaardigden/oprichters 1 stem Onafhankelijke voorzitter 1 stem VLM (ondersteuning, expertise) geen stem

min. 1x per jaar samenkomen

43

Landschapsfonds Gentse kanaalzone

Lokale Adviesgroep Samenwerking en doelstellingen evalueren Aanbevelingen en adviezen voor bestuurscomité

Per doelgroep max. 3 vertegenwoordigers (indien minder, evenveel van elke doelgroep)

Waarvan per doelgroep één lid ook in bestuurscomité Engagement en samenwerking VLM ondersteuning/secretaris Voorzitter lokale adviesgroep Min. 1x per jaar samenkomen Plaats van overleg? -suggesties

44

45

Landschapsfonds Gentse kanaalzone

Koning Boudewijnstichting: dagelijks beheer: secretariaat boekhouding Communicatie

Financiering en rekening van het fonds: KBS beheert financiële middelen, bestuurscomité beslist hoe Stichters engageren zich werkingsmiddelen binnen te

brengen (er is nu al € 85.000); bij onvoldoende middelen ontbinding/nieuwe fondsenwerving

in ruil voor secretariaat en boekhouding: 5% uitgaven fonds naar KBS

46

Vervolgacties

Vervolgacties

Opvolging landbouwers ifv aanplant en beheer

Evaluatie aanplanting en samenwerking fonds met lokale adviesgroep & bestuurscomté (maart 2011)

Uitbetaling landbouwers(januari 2012)

Verdere evaluatie fonds, nieuwe fondsenwerving ( na ….jaar)

Kennis verspreiden en valoriseren

48

49

Meer weten?

www.ecokwadraat.be/gentsekanaalzone

Sylvie.fosselle@vlm.be09 244 85 45Stefan.debrabander@vlm.be09 244 85 71Leen.vannieuwerburgh@vlm.be09 248 56 35