1

Detectie van kartels,twee innovatieve projecten

Stijn van den Broek, 24 april 2014

Vereniging voor Mededingingsrecht

2

ACM Detectie

• Strategie en toezichtstijl• Organisatie Detectiefunctie binnen ACM• Twee innovaties in detectie

– Criminologische screening– ACM-anoniem (Aa)

3

Strategie en Toezichtstijl

Missie/Strategie

“Het bevorderen van kansen en keuzes voor bedrijven en consumenten.”

Probleemoplossend Toezicht (Malcolm Sparrow)

“Find important problems, solve them and tell it to the world”

schadelijkonwettig

4

Detectie binnen DM

5

1. Criminologische Screening

Scott Hammond: “You cannot catch a thief with an economist.”

Keuze: economen eruit…óf…multidisciplinaire aanpak?

6

Strafrechtelijk verleden van kartellisten

Onderzoek NMa/Justitiële Informatiedienst (Luijten, 2011)

Conclusies:

1.Betrokkenheid van onderneming in het verleden bij organisatiecriminaliteit = risico-indicator voor kartelvorming

2.Betrokkenheid natuurlijke persoon in het verleden bij witteboordencriminaliteit = risico-indicator voor kartelvorming

Maar belangrijker: criminologisch onderzoek kan een goede aanvulling vormen op economisch onderzoek naar kartelvorming…

Vervolgonderzoek:

Wat zijn de criminologische kenmerken en achtergronden van kartels?

7

Criminologische factoren bij kartelvormingOnderzoek naar criminologische factoren die een rol gespeeld hebben in NMa-zaken (Jaspers, 2012)

Enkele beelden:

Motivationele factoren (willen)•Straintheorie: spanning tussen maatschappelijke doelen en beschikbare middelen (kartel als “innovatieve” uitweg)•Controletheorieën: deviant gedrag bij ontbreken effectieve controle (o.a. zelfcontrole, sociale controle, cognitieve controle, of controle door handhaver)

Situationele factoren (criminogene gelegenheidsstructuur)•Gebruik en acceptatie van neutralisatietechnieken•Organisatiecultuur als rechtvaardiging•Norm van de sociale omgeving•Mogelijkheid tot geheimhouding

8

‘Illegal? Yes, but not criminal. (…) I assumed that criminal action meant damaging someone, and we did not do that. I thought that we were more or less working on a survival basis in order to try to make enough to keep our plant and our employees.’

9

Stand van Zaken en vervolg

• Selectie veertigtal indicatoren uit criminologische literatuur: klaar

• Op dit moment: validatie van indicatoren

(rangorde/gewicht naar voorspellende waarde?)

• Verdere operationalisatie o.b.v. openbare data (2014/2015)

Toekomst: big data?

10

2. Anoniem digitaal melden

Kernprincipes huidige Inlichtingeneenheid:(zie werkwijze anonieme informanten in Staatscourant)

•Anonimiteit van de melder is altijd de 1e prioriteit•Identiteit van de informant is geheim (intern/extern)•Contact met Inlichtingeneenheid is vrijwillig•Geen gebruik van bevoegdheden•Alleen niet-herleidbare info gaat naar operationeel team•Geheimhouding wordt gegarandeerd tot de rechter

Inlichtingenunit werkt goed, maar wat biedt ACM een melder die volledig anoniem een digitaal dossier bij ACM wil neerleggen?

Flash Forward…

11

“ACM Anoniem” voorlopige uitkomsten haalbaarheidsonderzoek

Combinatie van functies:•Anonieme dropbox•Anonieme tweewegcommunicatie

ACM: juridische en technische hobbels kunnen genomen worden, binnenkort start verkenning architectuur en vervolgens (bij go) bouw systeem “ACM Anoniem”.

12

Voorlopige uitgangspunten

• Heldere keuze bij melding:– bedrijvenloket/consuwijzer (reguliere signalen/besluitaanvragen)– clementie-telefoon (clementieaanvragen)– inlichtingentelefoon (24 uur per dag bereikbaar voor informanten)– ACM Anoniem (volledig anoniem melden)

• Systeem moet voldoende bestand zijn tegen hackers• Duidelijke uitleg over waarborgen en beveiliging (en

beperkingen daarbij)• Alle stukken die via de dropbox binnenkomen gaan naar het

operationele onderzoeksteam, tenzij herleidbaar tot de identiteit van de melder

Planning: bij akkoord Bestuur in gebruik in 2015

13

Stellingen

• Stukken uit een anonieme bron kunnen worden gebruikt als bewijs (vrije bewijsleer bestuursrecht)

• Een dergelijk systeem moet vanaf iedere locatie bereikt kunnen worden

• Als het systeem gehackt wordt is ACM niet aansprakelijk voor de schade

14

Heeft u nog vragen?