Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

Type Park S/M

Adres Slotleane 1, Marssum

Architect huis 1906-1908 verbouwd door J.F.L. Frowein

Architect park V. Pommer (1735),

L.P. Roodbaard

W.C. de Groot

Jaar 1840-1845

Opdrachtgever college van voogden van het Poptagasthuis

Uitvoering n.t.o.

Betaling n.t.o.

Huidige eigenaar Stichting

Reconstructie N0.0RDPEIL (2008)

Tekening Schetsontwerp van de overtuin (Tresoar)

Schetsontwerp van de slottuin (Particulier archief)

Archief Tresoar; 131 Poptagasthuis te Marssum

Particulier Archief

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden

- Mulder-Radetzky, R.L.P., De tuinen van Heringastate en het Popta

gasthuis te Marssum, 1996

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect

met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

- Oldenburger-Ebbers, C.S., De tuinengids van Nederland. Bezoekers

gids en vademecum voor tuinen en tuinarchitectuur in Nederland,

1989

- Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de

Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995

POPTASLOT

Lijst van afbeeldingen - Tresoar: 1035, 1912

- Tresoar: 1075, 20e eeuw, midden

- Tresoar: 1100, 20e eeuw, midden

- Tresoar: 1117, 1901

- Tresoar: 1142, 1890

- Tresoar: 103562, 1893

Historie

De geschiedenis van het Poptaslot begint omstreeks 1512. De stins werd toen door de familie

Heringa gesticht. Een eeuw later kwam het in handen van de familie van Van Eysinga, die de state

in de eerste helft van de zeventiende eeuw verbouwden tot grotendeels het huidige voorkomen.

Aan het einde van de zeventiende eeuw kwam de stins in handen van de heer H. Popta. Hij stichtte

in 1711 het naast gelegen vrouwengasthuis, het Popta Gasthuis. Bij zijn overlijden in 1712 verzekerde

hij het behoud van de state, door de state aan de stichting van het Popta Gasthuis na te laten.

Deze stichting heeft halverwege de negentiende eeuw Roodbaard de opdracht gegeven voor het

ontwerp van een landschappelijke aanleg. Deze aanleg bestond uit twee delen: een siertuin in het

terrein rond de state en een boomgaard, buiten de gracht.

Hoewel de landschappelijke aanleg verdwenen is, kunnen we aan de hand van de twee bewaard

gebleven tekeningen een beeld vormen van de aanleg.

Schetsontwerp overtuin

De gesigneerde tekening van de overtuin kan getypeerd worden als een gedetailleerd schetsontwerp.

De diverse bomen zijn dermate gedetailleerd afgebeeld, dat er een onderscheid in soorten kan

worden gemaakt. De details zijn echter met een snelle hand getekend, en in de vele herhalingen

herkennen we een toenemend schetsmatig karakter.

Roodbaard heeft een ontwerp gemaakt voor een meerkantig perceel. Aan de onderzijde is het

verloop van het perceel en de relatie van de aanleg tot de state en de omgeving niet geheel

duidelijk.

Schetsontwerp overtuin

principeschets slottuin

Interpretatie schetsontwerp overtuin

De overtuin heeft een duidelijk kleinschalig karakter. Dit wordt duidelijk in het samenspel tussen

paden en perken. De structuur van de tuin wordt bepaald door de grote bolle en ovaalvormige

perken. Hiertussen zorgen de paden voor een ontsluiting en een route. In dit ontwerp zien we zowel

langs de randen, als tussen de grote perken zogenaamde restruimtes, die ingevuld zijn als perken.

Deze perken bieden - door hun puntige vormen - een tegenwicht aan het ronde en bolvormige

karakter van de aanleg.

De tekening geeft een duidelijk beeld van de functie van de tuin. Alle perken zijn namelijk beplant

met diverse bomensoorten. De aanleg vormt om deze reden wederom een krachtig voorbeeld

van de wijze waarop Roodbaard het “aangename” met het “functionele” wist te combineren. In

de wijze van beplanting, de inrichting in perken en de combinatie van open groen met opgaande

beplanting, wist Roodbaard hier een aangename sfeer te creëren.

Principeschets slottuin

Deze eveneens gesigneerde tekening kan getypeerd worden als principeschets. Er is geen enkele

vorm van detaillering te vinden in de tekening. De tekening geeft middels tekens en woorden

aanwijzingen over het ontwerp en de beplanting. De tekening biedt hiermee een geheel ander

beeld dan het schetsontwerp van de overtuin.

Het ontwerp is gesitueerd op een driehoekig perceel. Dit perceel wordt aan twee zijden begrensd

door een grachtenstelsel. Aan de onderzijde ligt de state. De state wordt ontsloten door een stelsel

van paden.

Interpretatie principeschets slottuin

Ook het ontwerp van de slottuin heeft een kleinschalig karakter. De ronde en ovaalvormige perken

bepalen het verloop van het padenstelsel. Hierdoor is niet sprake van een bepaalde routing, maar

kan er overal tussen de perken door gelopen worden.

Het ontwerp van de slottuin heeft in vergelijking met het ontwerp van de overtuin een lichter en

opener karakter. Dit is het resultaat van de beplanting. De perken in de slottuin bestaan uit een

wisselwerking tussen groepjes beplanting en open groen. Hierdoor onstaat er in het geheel van

de tuin een samenspel tussen open en gesloten. Ook hier combineert Roodbaard in de beplanting

functioneel met esthetiek. Zo maakt hij bijvoorbeeld ruimte voor een appelhof.