Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1854

Type Park L/XL

Adres van Sminiaweg, Oudkerk

Architect huis -

Architect park L.P. Roodbaard

Jaar 1834

Opdrachtgever Arent Johannes van Sminia

Uitvoering -

Betaling -

Huidige eigenaar particulier (familie Snijders)

Reconstructie N0.0RDPEIL landschap.stedenbouw (1990)

Tekening Geen

Archief Tresoar; 327-02 Familie van Sminia (de Klinze)

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden - Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van

buitengoederen, 1979

- Elward, R., Karstkarel, P., Stinsen en States. Adellijk wonen in

Friesland, 1990

- Kuiper, Y., Mulder-Radetzky, R.L.P., Voornaam wonen in en rond

Leeuwarden, 1997

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect

met schildersogen, 1999

- NoordPeil, De Klinze. Structuurplan voor de reconstructie van het

landgoed, 1990

- Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de

Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995

- Wielinga, R.J., Langs stinsen, states en andere voorname huizen in

Friesland, 1979

Lijst van Afbeeldingen - Tresoar: 25061, 1981 (fotograaf Terpstra)

- Tresoar: 25058, 1987 (fotograaf W. Walta)

- Tresoar: AL508, 1927

DE KL INZE

- Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van

buitengoederen, 1979, p 55

- Kuiper, De Klinze. Het leven op een buitenplaats in Oudkerk,

1681-1966, 1996

- Ietse-Jan Stokroos

Historie

De Klinze werd aan het einde van de zeventiende eeuw gesticht als Aysmastate door Hessel van

Aysma. Vrij snel na de stichting kwam de state in handen van de familie van Sminia. Het bezit bleef

tot in de tweede helft van de twintigste eeuw binnen deze familie. In deze periode heeft de state

verschillende verschijningsvormen gehad.

De naam de Klinze is afgeleid van “oppe Clincke”, dit was de benaming van het huis dat oorspronkelijk

op deze plek stond. Oppe Clinke betekent zowel: gelegen op (de top van) een zandrug of heuvel in

veenachtig of moerassig gebied, als de mooiste plek. De Klinze betekent: oud bouwsel of oud huis.

Arent Johannes van Sminia erfde in 1820 de state van zijn oudoom. Onder zijn beheer werd de

tuin in landschappelijke stijl aangelegd door Roodbaard. Hiervan is helaas geen tekening bekend.

Roodbaard werkte vanuit een bestaande formele aanleg. Elementen hieruit zijn overgenomen in

de landschappelijke aanleg. In welke periode Roodbaard hier werkzaam is geweest kan niet met

zekerheid gesteld worden, waarschijnlijk was dit rond 1834.

Interpretatie ontwerp

Aan de hand van historische kaart- en beeldmaterieel kan een beeld van de aanleg worden

gevormd. De kaart van Eekhoff geeft informatie over de omvang van de parkaanleg. Op deze

kaart is te zien dat de aanleg uit twee delen bestaat: een gebied om het huis, dat door een

grachtenstelsel wordt afgesloten en een voorterrein, waarbinnen de lange formele oprijlaan een

dominante rol heeft. Op de kaart van Eekhoff zien we geen vijverpartijen terug.

Met behulp van historisch beeldmateriaal, de TMK 1830-1850 en de TMK1850-1864 kunnen we

dit beeld aanvullen. De formele laan is in het ontwerp behouden gebleven. Het grachtenstelsel is

daarentegen wel door Roodbaard vergraven.

Aan de linkerzijde naast de formele laan heeft Roodbaard een vijverpartij gecreëerd. De uitgegraven

grond is in dit gedeelte gebruikt om reliëf te creëren. Langs de waterrand is een heuvel opgeworpen,

waarop een tuinhuis is geplaatst. Ook de waterpartij is gedecoreerd met tuinsieraden. Zo zijn er

over de twee vijverarmen bruggen geplaatst. Ook is er in de directe omgeving een grot aangelegd.

De waterpartij vormt in dit deel de dominante structuur. De paden volgen hier het verloop van de

vijver. Het directe gebied rondom de vijver bestaat grotendeels uit open groen. Hierom heen zijn

perken en bomengroepen aangeplant.

Het terrein rondom het huis is ook door Roodbaard ontworpen. Hier heeft hij allereerst het bestaande

grachtenstelsel omgevormd tot een meer vloeiend geheel. Langs de grachten is een ijskelder met

ijsvijver geplaatst. Ook in dit terrein is met behulp van de vrijgekomen grond een systeem van

hoogteverschillen ontstaan, zoals duidelijk zichtbaar is op diverse prenten. In de directe omgeving

rond het huis vinden we een kleinschalig patroon van perken en paden. De achterzijde van het

perceel is bebost.

Roodbaard heeft met zijn ontwerp voor de Klinze de verschillende stijlfasen zichtbaar gelaten, door

het behouden van bepaalde elementen uit de formele aanleg. Deze elementen zijn niet zomaar

behouden, maar ook op een juiste manier ingepast in het landschappelijke ontwerp.

Bouwwerken

In het ontwerp voor de Klinze zijn op diverse plaatsen bouwwerken ingevoegd. Over de vijverpartijen

werden bruggen geplaatst. De stijl waarin onder meer de kettingbrug en stenen brug werden

uitgevoerd, is beïnvloed door de voorbeelden uit Het magazijn der tuinsieraden, van Gijsbert van

Laar.

Behalve bruggen werden er ook een tuinhuisje, een grot en een ijskelder met ijsvijver aangelegd.

Deze elementen hadden niet alleen een functie in zich, maar vervulden ook door hun plaatsing tot

het geheel een functie voor het gehele park. Vanuit het hoger gelegen tuinhuis kon bijvoorbeeld een

groot deel van het park bekeken worden.

Reconstructieplan N0.0RDPEIL (1990)

Beplanting

Ook in de beplanting zijn nog altijd elementen uit de formele laag behouden gebleven. Het

duidelijkste voorbeeld vormt het lanenstelsel rondom de formele oprijlaan. Dit voorterrein werd in

het ontwerp van Roodbaard relatief open gehouden. Dit werd mede bepaald door de vijverpartij,

waarlangs Roodbaard altijd open groene gronden plande. Op deze open ruimtes werden solitaire

bomen aangeplant.

Het achterste deel in de omgeving van het huis is daarentegen veel dichter bebost. Direct rondom

het huis zijn perken waarin onder meer diverse heesters werden geplant. In de richting van de

flanken werd dit terrein echter dicht bebost.