1

2

AAN HET WERK!

Adviezen ter verbetering van functionele leesvaardigheid in het

onderwijs

Rapport Nederlandse Taalunie 2008

3

Aanleiding

• Laaggeletterd in de Lage Landen (2004)• Aanvalsplan laaggeletterdheid/

doelstellingennota geletterdheid verhogen• Veel aandacht voor “repareren”• Aandacht voor preventie bleef achter• Werkgroep Platform Onderwijs Nederlands

4

Onderzoek

• Zorgen om leesniveau leerlingen Nederland en Vlaanderen

• Verschillen zijn groot• 20% kan leestaken in 1e jaar voortgezet/

secundair onderwijs niet zelfstandig aan (vmbo/bso/tso hoger)

• Functionele ongeletterdheid heeft negatieve gevolgen voor schoolloopbaan en maatschappelijk succes

(PIRLS 2007, PISA 2007, IALS 1997, PPON/CITO 2007, Peiling lezen en luisteren 2007, Inspectie van het Onderwijs 2008, Hacquebord e.a. 2004, enz.)

Wat deed de werkgroep?

• Aanpak functionele leesvaardigheid:– problemen in kaart brengen– oplossingen zoeken

• Werkgroep focust op: – functionele schoolse leesvaardigheid– 10- tot 18-jarigen– ondersteunen onderwijs

• Publicatie Nederlandse Taalunie: Aan het werk!

6

Wat deed de werkgroep?• Visietekst

– Wat is functionele leesvaardigheid?– Welke problemen doen zich daarmee voor?– Wat kan het onderwijs hieraan doen?– Wordt het onderwijs optimaal ondersteund?

• Veldverkenning– Matrix– Wat is er voor het onderwijs beschikbaar?– Voldoet dat? Wat moet er nog komen?

• Bijeenkomst met deskundigen• Adviezen

7

Wat deed de werkgroep?Matrix• Voor inventarisatie veldverkenning• Voor ordening adviezen

Visie/doelen

Vakinhoud Didactiek Evaluatie

Leerling

Leraar

School

Onderwijs-stelsel

8

Wat is het probleem?

Tekstbegrip onvoldoende, oftewel:

• Leerlingen weten onvoldoende de juiste informatie uit teksten te halen en deze informatie te verwerken

• Daardoor komen ze onvoldoende tot leren (bij alle vakken)

• Leerlingen komen in een negatieve spiraal• De achterstand wordt groter• Motivatie en zelfbeeld aangetast

9

Waar ligt dat aan?

Een of meer tekortschietende componenten van leesvaardigheid bij de leerling:

• (diepe) woordkennis• vlot lezen• tekstaanpak• motivatie en concentratie

10

Waar ligt dat aan?

Een of meer tekortschietende componenten in het onderwijs:

• In vakonderwijs te weinig aandacht voor (functioneel) lezen• Bij Nederlands te weinig aandacht voor functioneel lezen• Breuk basisonderwijs – voortgezet/ secundair onderwijs• Teksten te moeilijk• Zwakke lezers te laat gesignaleerd

Wat kunnen we doen?

• Adviezen voor doelen

• Adviezen voor methodes en didactiek

• Adviezen voor evaluatie

• Adviezen voor (school)beleid

11

12

Wat kunnen we doen?• Adviezen voor doelen

– Bruikbaar doelenkader functionele leesvaardigheid

– Implementatietraject daarbij

• Adviezen voor methodes en didactiek– Criteria teksten bij alle vakken– Praktijkvoorbeelden goed functioneel

leesonderwijs

– Preventie, maar niet afschuiven!– Vroegtijdig signaleren en diagnosticeren– Doorgaande, voortgezette leesontwikkeling bij

alle vakken

13

Wat kunnen we doen?

• Adviezen voor evaluatie– Niveaubepaling functionele leesvaardigheid– (Criteria voor) goede evaluatie-instrumenten

• Adviezen voor schoolbeleid– Taalbeleid met nadruk op functioneel

leesonderwijs– Teamaanpak– Beleid en visie – Passende interventies ontwerpen en uitvoeren

14

Wat kunnen we doen?

Adviezen hebben verder betrekking op:

• Lerarenopleidingen• Begeleidingsinstellingen• Leermiddelenontwikkelaars

15

En nu?

• Adviezen aan diverse actoren in publicatie– Gesprekken met verantwoordelijke instellingen– Voelt u zich aangesproken?– Voert u al activiteiten uit?– Van plan?

• Stimuleren en activeren