Kadastraal minuutplan 1811 - 1832 Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Atlas Eekhoff 1849 - 1859 Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

FOCKENSSTATE

Type Park S/M

Adres Beetsterweg, Beetsterzwaag

Architect huis Luitje de Goed (1879)

Architect park L.P. Roodbaard

Jaar omstreeks 1835

Opdrachtgever Saco van Teijens

Uitvoering n.t.o.

Betaling n.t.o.

Huidige eigenaar -

Reconstructie -

Tekening Schetsontwerp, gesigneerd, particulier archief: S. ten Hoeve

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden

- Elward, R., Karstkarel, P., Stinzen en states. Adellijk wonen in Friesland,

1990

- Huisman, E., Een kilometer adellijke huizen in Beetsterzwaag, 1986

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).

Een tuinarchitect met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

Lijst van Afbeeldingen -

Schetsontwerp

Historie

Al in de zeventiende eeuw was de omgeving rondom Beetsterzwaag een belangrijke plaats, waar

in eerste instantie grootgrondbezitters zich vestigden. Dit gebied had een aantrekkingskracht op

gegoede families, wat resulteerde in de bouw van vooraanstaande huizen. Fockensstate neemt

hierbinnen een bijzondere positie in. Het is namelijk oudste state in Beetsterzwaag. Het werd

gesticht door de Hepko Fockens, grietman van Opsterland. Aan het einde van de zeventiende eeuw

kwam de state in handen van de van familie Teijens. Saco van Teijens bezat het huis in de eerste

helft van de negentiende eeuw tot zijn dood in 1857. Hij heeft Roodbaard de opdracht gegeven tot

de herinrichting van de tuin direct om het huis. Hiervan is een ontwerptekening bewaard gebleven.

Het is echter niet duidelijk wanneer Roodbaard deze opdracht heeft gekregen.

Op het kadastraal minuutplan, dat opgemaakt is in 1827, is de aanleg niet afgebeeld. Het is

mogelijk dat de tuin rond 1835 is aangelegd. Van Teijens werd in dat jaar benoemd als grietman

van Opsterland.

Roodbaard was geen onbekende in Beetsterzwaag. Hij was voor 1835 al in twee periode werkzaam

geweest bij Lyndenstein. Het is dan ook goed mogelijk dat hij aan dit ontwerp zijn opdracht voor

Fockensstate heeft te danken.

Schetsontwerp

Er bestaat een tekening van het ontwerp van Roodbaard voor Fockensstate. Deze tekening kan

getypeerd worden als een ontwerpschets. De afzonderlijke elementen zijn herkenbaar, maar niet

tot in detail uitgewerkt. De tekening is voorzien van een handtekening van Roodbaard. Daarnaast

heeft hij onder het kopje “enige aanwijzing” opmerkingen beschreven die betrekking hebben op de

beplanting en plaats van afzonderlijke elementen in het geheel.

In de tekening wordt ook de directe omgeving rondom de state weergegeven. Het ontwerp beslaat

slechts een klein oppervlak. Het geheel wordt omsloten door een grachtenstelsel, dat aan een zijde

is afgerond.

De aanleg bestaat een diverse perken, een padenstelsel, bomenrijen en een aantal solitaire bomen.

Schetsontwerp vermoedelijk L. Vlaskamp

Interpretatie schetsontwerp

Roodbaard heeft voor de aanleg om de Fockensstate een kleinschalig ontwerp gemaakt. Binnen

dit ontwerp domineren de perken. Zij bepalen het verloop van het padenstelsel. Het huis ligt in het

midden van de aanleg. Deze positie wordt benadrukt doordat het binnen een afgerond samenspel

van perken en paden ligt. Dit vormt het middendeel van het ontwerp. De buitenranden worden op

slechts enkele plekken onderbroken door paden.

Deze tweedeling in een middengedeelte en flanken wordt ook door de beplanting benadrukt. Met

uitzondering van de voorzijde, zijn de flanken voor een groot deel opgevuld met bosgronden

Dit kleinschalige ontwerp doet denken aan de tuin die Roodbaard direct om het huis bij Brouwershave

ontwierp (in Oranjewoud). Ook hier zien we de ronde vorm domineren, die is ontstaan door een

samenspel tussen de paden en perken. Het huis is hier echter buiten het ontwerp gehouden. In het

ontwerp van de tuin bij Lyndenstein is het huis wel in het ontwerp geplaatst. Ook hier zien we de

kleinschalige maatvoering terugkeren.

Of het ontwerp ook uitgevoerd is, is niet met zekerheid vast te stellen. Er bestaat namelijk ook een

andere ongesigneerde ontwerptekening. Deze tekening is vermoedelijke van Vlaskamp. Behalve

de vormgeving van de perken en paden, is de orientatie een opvallend verschil. In het ontwerp van

Roodbaard is er een opening (toegang) gemaakt in de rechterbenedenhoek. Waarschijlijk heeft hij

hiervoor gekeken naar de optimale zichtlijnen. In het andere ontwerp is de toegang in het verlengde

van het huis en de omliggende weg