1

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de

Provinciale Programmagroep

Psychotische stoornissen (kortweg: PPP).

De programmagroep is een

samenwerkingsverband tussen Lentis/Linis,

UMCG/UCP en het RGOc.

Programmaleider: Rob Versteden

Voorzitter Provinciale Programmagroep:

Frank van Es Secretariaat:

Ellen Klein Adres:

Laan Corpus den Hoorn 102-2

9728 JR Groningen tel. 050 –522 35 83

www.pppgroningen.nl

E-mail: Programma

Psychose/GGZGRN ppp@lentis.nl

Redactie nieuwsbrief: Rosemarie de Boer Rob Versteden Ellen Klein

Inleiding Een kater geeft het wel. Als een onnozel hamerstukje verdween de brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport richting een besluit. Er was wel protest, maar het Christen Democratisch Appèl vond de stunt van Schippers om net vóór de betoging in Den Haag de eigen bijdrage te halveren voldoende. Zeggen dat je twee klappen gaat uitdelen en dan er maar één geven. Vreemd spelletje politiek. Bij deze regering is het immers zo: “Wat je ook betoogt, het helpt niet als het door de PVV wordt gedoogd.” PricewaterhouseCoopers noemt de bezuinigingen “penny wise, pound foolish”. Zij schatten de kosten van deze bezuiniging hoger in dan het rendement. Ons eigen BinG team (Anton Roerdink) ziet de bui al hangen (en terecht). Een moeilijk bereikbare groep toch in zorg krijgen is een forse klus, maar daar staan ze wel voor bij Bemoeizorg in Groningen. Leg dan inderdaad maar eens uit, dat je voor die ongevraagde bemoeienis ook nog eens fors moet betalen. Dan hebben we het nog niet gehad over het zelf betalen van “No Shows”. Wat zijn de nieuwe ontwikkelingen op gebied van antipsychotica Colorado Springs, ICOSR 4 april 2011 Er is een constant zoeken naar nieuwe geneesmiddelen om psychotische symptomen te bestrijden. Veel nieuwe geneesmiddelen worden het eerste getest in de verenigde staten. Reden is dat bij onderzoek naar een nieuw geneesmiddel eerst een vergelijking nodig is met een placebo (nep geneesmiddel). Onderzoeken met een placebo zijn in europa niet populair, vaak vinden Europese autoriteiten zulk onderzoek niet zinvol en te belastend voor patiënten. In andere landen worden placebo onderzoeken vaak verplicht gesteld, met als gedachte dat eerst bewezen moet worden of een geneesmiddel wel doet wat je denkt. Een meer treurige reden is dat veel mensen in de VS geen geld hebben voor goede zorg. Door aan geneesmiddelenonderzoek mee te doen, al dan niet met placebo, krijgen ze goede zorg. Omdat geneesmiddelen onderzoek extreem duur is, het kost tussen 400 tot 800 miljoen euro om een nieuw middel te ontwikkelen proberen industrieën kosten en risico’s te sparen. In de krant is te volgen dat steeds meer farmaceutische industrieën elkaar overnemen en zo groter worden en meer risico’s aankunnen. Een andere ontwikkeling is dat steeds meer onderzoek met patiënt naar landen als Rusland en India gaan, wat veel goedkoper is. Het zijn van die ontwikkelingen om eens goed achter de oren te krabben.

Juli 2011/7 Jaargang 5

2

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie

Rob Giel Onderzoekcentrum

KENNISCENTRA

www.kenniscentrumphrenos.nl

CLIËNTEN, PATIËNTEN EN NAASTBETROKKENEN

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor

herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie? Kinderen van ouders met psychiatrische problemen

Stichting Nieuw Nabuurschap Maatjesproject van Humanitas

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

Nieuwste boek van Mike

Slade, 100 ways to recovery. Gratis down te loaden op: www.rethink.org/100ways

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN

Klik hier voor het rapport

www.phamous.nl

Tegen deze achtergrond presenteerde een aantal industrieën en onderzoeksgroep nieuwe geneesmiddelen voor mensen met psychosen in schizofrenie. Een aantal nieuwe antipsychotica is op de Amerikaanse markt verschenen, het zijn Iloperidone, lurasidone en het oorspronkelijk in Nederland ontwikkelde asinapine. Dit laatste middel is onder de naam Sycrest in Nederland te verwachten. Naar gezegd wordt het door Lundbeck in europa op de markt gebracht. Al deze nieuw middelen hebben relatief weinig motorische bijwerkingen, geen of beperkte gewichtstoename en hebben een beperkte invloed op het cholesterol. Asenapine is ontwikkeld tegen negatieve symptomen en positieve symptomen. Het is een goed antpsychoticum, wat betreft effectiviteit te vergelijken met de meest middelen (al zijn olanzapine en clozapine misschien iets effectiever. Een nieuwe ontwikkeling zijn middelen die de beschikbaarheid van glutamaat vergroten. Dit kon al met middelen als glycine en sarcosine (zie nieuwe Nederlands richtlijn), maar wordt te weinig toegepast. Er is echter ook een ander manier mogelijk, het remmen van de afbraak van glycine. Er komt dan meer glycine in de hersenen. Deze glycine vergroot de effectiviteit van de neurotransmitter glutamaat. Dit laatste vermindert negatieve symptomen. Een nieuw experimenteel middel is RG1678, een stof ontwikkeld door Roche dat nog geen naam heeft. Dit is zo’n glycine heropname remmer (net als sarcosine). De eerste resultaten zijn veel belovend. Meer weten? Kijk eens op de website voor een (wat technischer) overzicht van allerlei middelen. Rikus Knegtering

Vooraankondiging betrokkenencongres UMCG 24 september 2011 4e Patiënten en betrokkenen congres. Afdeling Psychosen UMCG / UCP organiseert samen met haar partners in onderzoek en zorg (o.a. Lentis, GGz Drenthe, GGz Friesland/RGOc/NIC-BCN) op zaterdag 24 september 2011 een congres voor patiënten met psychosen en hun familieleden en andere betrokkenen. In het congres vertellen onderzoekers hun bevindingen aan patiënten, hun familie en andere betrokkenen. Patiënten, familie en betrokkenen krijgen via een mailing een uitnodiging voor het congres. Mocht je niet op de mailinglijst staan maar toch belangstelling hebben, ben je op die dag van harte welkom op het congres. Datum en tijd: Zaterdag 24 september 2011 van 14.00 uur tot 17.00 uur. Locatie: UMCG Blauwe zaal en patio. Aanmelding Via de uitnodiging met antwoordkaart of contact opnemen met Erna van ’t Hag, coördinator onderzoek afdeling psychosen UCP/ UMCG Tel: 050-3614106 E-mail: e.van.t.hag@psy.umcg.nl

3

Wilt u ook onderzoeksverpleegkundige worden? In september 2011 zal een groot aantal trainingen worden gegeven voor aspirant onderzoeksverpleegkundigen en al actieve onderzoeksverpleegkundigen. Onderzoeksverpleegkundigen binnen het zorgprogramma psychotische stoornissen zijn verpleegkundigen die zich hebben toegelegd op het afnemen van de uitgebreide ROM Phamous. Onlangs is een nieuwe vragenlijst, de CDSS (Calgary Depressie Schaal voor schizofrenie) toegevoegd aan de ROM Phamous. Alle onderzoeksverpleegkundigen zullen de CDSS-training dan ook moeten volgen. Voor mensen die onderzoeksverpleegkundige willen worden is een training ROM-Phamous opgezet. Zij zullen daarnaast als aanvulling hierop de trainingen Honos, Bewegingsstoornissen, CDSS en PANSS (twee bijeenkomsten) moeten volgen. Uitgezonderd zijn medewerkers die een van de genoemde trainingen al eerder hebben bijgewoond. Hier volgt een overzicht van de trainingen, locaties en tijdstippen. Op dinsdag 20 september 2011 van 09.00 uur tot 16.00 uur is er weer een ROM-Phamous training die verzorgd wordt door Agna Bartels. Waar? locatie: Lentis, de Schakel te Zuidlaren ruimte: de vergaderzaal (incl. lunch). De Honos training vindt plaats op: donderdag 22 september 2011 van 09.00 uur tot 11.30 uur. Deze training wordt verzorgd door Sjoerd Sytema. Waar? Locatie: Lentis, Laan Corpus den Hoorn 102-2 te Groningen ruimte: 3.034/3.035 (2de etage) De training Bewegingstoornissen vindt plaats op: maandag 26 september 2011 van 14.00 uur tot 16.30 uur. Deze training wordt verzorgd door Richard Bruggeman Waar? Locatie: Lentis, Laan Corpus den Hoorn 102-2 te Groningen ruimte: 3.034/3.035 (2de etage) De PANSS training vindt plaats op de woensdagen 21- en 28 september 2011 van 09.00 tot 17.00 uur. De consensusbijeenkomst is op woensdag 28 september van 15.00 uur tot 17.00 uur. Deze training wordt verzorgd door Pieter Jan Mulder. Waar? Locatie: Lentis, Laan Corpus den Hoorn 102-2 te Groningen ruimte: 3.034/3.035 (2de etage) Inclusief lunch.

Voor informatie kunt u terecht bij Ellen Klein,

tel. 050-5223583/ 06-10933796

U kunt zich opgeven voor de trainingen via

de website www.pppgroningen.nl

4

De CDSS (Calgary Depressie Schaal voor schizofrenie) training vindt plaats op donderdag 29 september 2011 van 09.00 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 17.00 uur. Op donderdag 6 oktober 2011 van 13.30 uur tot 17.00 uur Deze training wordt verzorgd door Agna Bartels en Erna van ’t Hag. Waar? Locatie: Lentis, Laan Corpus den Hoorn 102-2 te Groningen Ruimte: 4.015/4.016 (3de etage)

Vakantiegedachten Healthy Ageing is het nieuwe hoofdthema van het UMCG. Een term die eerder doet denken aan een preventieprogramma dan aan een ziekenhuis. Of is mijn Engels niet goed genoeg. Er blijkt zelfs een heus netwerk voor Noord Nederland te bestaan rond dit thema. Het netwerk afficheert zich als volgt: Healthy Ageing Network Noord-Nederland (HANNN) is het platform van bedrijven, kennisinstellingen en overheden met als doel kennis en kansen te koppelen op het gebied van ziekte en gezondheid. Het HANNN stimuleert hiermee de economische ontwikkelingen van Noord-Nederland. Dus de Noordnederlandsche economie krijgt een boost door de vergrijzing. Eerst het gas, dan de ouderdom. In 2007 verscheen het boekje “Oud? De duvel is oud! De wetenschap achter gezond oud worden” (Vermunt, Westendorp en Van den Broek). Dat zegt iets over een vergeten tijd. In het begin van de tachtiger jaren stond het ouder worden in het centrum van de belangstelling. Cees Egas had toen een boek geschreven met bijna dezelfde titel. Hij bepleitte een emancipatie voor ouderen. In die tijd ook werden veel congressen en opleidingen rond het ouder worden georganiseerd. Toen al was berekend waar we nu midden in zitten: een drastische verlaging van de beroepsbevolking door de vergrijzing van de naoorlogse geboortegolf. In die periode mocht ik ook het boek “Ouderdom en vitaliteit” (dat nu in Australië nog te lenen valt) aanbieden dat ik geschreven had samen met Joseph Herold aan Harm Buiter, burgervader van Groningen, die twee jaar later met pensioen zou gaan. Buiter was (naast een verzetsheld) een man van niet te veel woorden, goed passend bij het Groninger klimaat. Toen hij de titel van het boek zag, schamperde hij: ”Hoezo Ouderdom en Vitaliteit? Mijn hele familie is oud en ligt in de lappenmand!”. Als pas afgestudeerd broekie deed ik nog een poging uit te leggen wat we bedoelden, maar hij was niet te overtuigen. Harm Buiter werd 89 jaar oud en overleed in februari 2011. Misschien heeft hij het boek toch nog gelezen. Ook het Engels zat er in die jaren al goed in. Zo was er sprake van “Longevity” (het lange leven) en werd er veel onderzoek gedaan naar hoe de mens langer zou kunnen leven. Zo kwam men er zelfs toe om de Noordkromp (een niet zo’n fraai schelpdier, waarvan we de eerste helft regelmatig op de Nederlandse stranden vinden) te bestuderen omdat in koud water meer dan 400 jaar oud kon worden. Maar ook waren er al serieuze berekeningen over de economische consequenties van de verouderende bevolking, zij het nog in guldens. Na die eind zeventiger en begin tachtiger jaren is het rond veroudering vreemd stil geworden.

5

Klik op deze link voor meer informatie over

Anoiksis

Klik op deze link voor meer informatie over

Ypsilon

Aanmeldingen Patiënten kunnen worden aangemeld bij: Manuela Veenstra secretariaat FACT 6 Tel. 050-5223275 / mk.veenstra@lentis.nl Of bij één van de trainers

Pas na de eeuwwisseling zien we een opbloeiende interesse voor ouderen (en hun inkomsten). De emancipatiedrang van die eerdere periode kwam voort uit de generatie die de oorlog als volwassenen hadden meegemaakt. De naoorlogse geboortegolf had het even te druk met andere zaken als carrière en gezin. Als deze generatie toen aan Healthy Ageing had gedaan en er een netwerk was geweest op dit gebied, dan had dat nu hout gesneden. Mogelijk verklaart dit tegelijkertijd dat Healthy Ageing nu in het UMCG is geland. Anoiksis Ypsilon Congressen Groepen GROEPSAANBOD CGT Basistraining START WEER IN SEPTEMBER! Voor wie? De training is bedoeld voor patiënten die last hebben van psychotische belevingen, somberheid en/ of angsten. Voor wie? De training is bedoeld voor patiënten die last hebben van psychotische belevingen, somberheid en/ of angsten. Wat -praktisch?

§ basisvaardigheden cognitieve gedragstherapie + werkboek § Max. 8 deelnemers § 2 trainers (psycholoog + verpleegkundige)

6

Wat – inhoudelijk? Samenhang tussen gebeurtenissen, gedachten, gevoel en gedrag § Onderscheid tussen feitelijke gebeurtenissen en gedachten hierover § Onderscheid tussen storende gedachten en helpende gedachten § Met als doel: prettiger voelen! Wanneer? De training bestaat uit 6 wekelijkse bijeenkomsten van één uur:

Startdatum: vrijdag 9 september 2011

Tijdstip : 11.00 – 12.00 uur

Trainers: Abra Havinga en Anneke Zijlstra

Training Herstellen doe je zelf

gegeven door ervaringsdeskundige trainers start opnieuw op vrijdag, 16 september 2011

In de cursus ‘Herstellen doe je zelf’ gaat het om uw eigen herstel. Met herstel wordt bedoeld dat u een nieuwe betekenis en zin aan het leven geeft. De nadruk ligt er op wat u zelf allemaal kunt. Aan de hand van thema’s wordt besproken hoe u zelf invloed kunt hebben op uw herstel en hoe u de draad weer op kunt pakken na een moeilijke periode. Eigen keuzes en eigen wensen staan hierbij centraal. U deelt herstelverhalen en –ervaringen met elkaar. Dit kan u moed en hoop geven. Door deze uitwisseling kunnen gevoelens als herkenning, erkenning en steun worden ervaren. Tijd: 13.00-15.00 uur Plaats: De Wissel, Johan van

Oldenbarneveltlaan 15 in Groningen

Psychoeductie voor mensen met een psychotische stoornis gaat van start in Veendam. Start op donderdag 22 september aanstaande van 13.00 uur tot 14.00 uur.

Na aanmelding wordt patiënt uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek met de trainers. Mocht je twijfels hebben over een aanmelding, neem dan gerust contact met van ons op.

Aanmelden: zorgvoorbeter@lentis.nl

of tel. 050-5223322 Aanmeldingen en/of informatie: secretariaat tel. 0598-364200. email adres is: s.tolner@lentis.nl.

7

Verwijzing/informatie bij:

Klaske Tichelaar (JONX)

Laura Eitokpa (FACT, tel. (0598) 36 42

Groep voor kinderen… In oktober start in Veendam een groep voor kinderen die opgroeien in een gezin, waarin één of beide ouders gediagnosticeerd zijn met een psychiatrische stoornis. Te denken valt aan chronische depressie, borderline, manisch/depressief, psychosen etc, maar ook verslavingsproblematiek. Het is een praat/doe groep voor kinderen van 8-12 jaar. De groep wordt gehouden op woensdagmiddag en zal 8 keer bij elkaar komen.Daarnaast zijn er twee ouderbijeenkomsten. Lotgenotengroep De afdeling Psychosen van het UCP organiseert lotgenotencontact voor patiënten die een psychose hebben meegemaakt en die graag in contact willen komen met anderen. Lotgenotencontact is voor veel patiënten een bron van herkenning, erkenning, steun en informatie. Het kan ondersteuning bieden bij het verwerken van een psychotische stoornis en bij het leren leven met een deze stoornis. Bijeenkomsten In aanwezigheid van een hulpverlener wordt tijdens acht of meer bijeenkomsten in een ontspannen sfeer gesproken over onderwerpen die door de groep worden ingebracht. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen. Als u vooral veel wilt luisteren of juist vertellen, is dat mogelijk. Als u het moeilijk vindt om in een groep te praten, dan wordt daar rekening mee gehouden. Waar en wanneer Eens per twee weken is er op dinsdag van 17.00 tot 18.30 uur een bijeenkomst. De bijeenkomsten vinden plaats in het UCP

8

Nieuwe groep voor creatievelingen met een psychotische stoornis /schizofrenie Oproep Nieuwe groep voor creatievelingen met een psychotische stoornis / schizofrenie zoekt deelnemers. Beste hulpverlener, Wij zouden u willen vragen uw cliënten te wijzen op ons initiatief. Het gaat om het volgende: Wij zijn een groep gestart voor creatievelingen met een psychotische stoornis/ schizofrenie. We komen één keer in de twee weken bijeen komen op de woensdagavond in de stad Groningen (we zijn nog op zoek naar een definitieve geschikte locatie). Bedoeling van de groep is om elkaar de producten van onze creativiteit te laten zien of horen, ervaringen uit te wisselen over kunst maken en het gezellig te hebben niet te vergeten. We vinden het belangrijk om een veilige sfeer te creëren waar in een ieder zich op zijn gemak kan voelen. Daarom ook willen we de groep niet al te groot maken maar ook niet te klein. We kunnen op dit moment nog deelnemers gebruiken. Mensen die mee willen doen of gewoon wat meer informatie willen, kunnen contact opnemen met Ellen Klein, secretariaat Zorgprogramma Psychotische Stoornissen, tel. 050- 522 35 83 (bereikbaar van ma t/m donderdag). Mensen die niet kunnen op de woensdagavond, maar toch geïnteresseerd zijn in deelname aan de groep vragen we toch te reageren. Jan, Houkje, Chris en Andras Libermanmodules

Opgave mogelijk voor de Libermantraining: Omgaan met sociale relaties

De training zal starten in het najaar 2011.

De training is ontwikkeld voor mensen die er in hun dagelijkse leven tegenaan lopen dat ze moeilijk in contact komen met anderen en/of het moeilijk vinden dit contact te behouden. Het is een vaardigheidstraining, met een duidelijke opbouw. Stap voor stap worden vaardigheden aangeleerd en geoefend. De volgende vaardigheden komen aan bod § communicatie vaardigheden; § onderhouden van sociale relaties; Beslissingen nemen, kiezen of verliezen.

Informatie/aanmelden: Manuela Veenstra Linis FACT team 3/6 Tel.: 050-522 3275

E-mail: mk.veenstra@lentis.nl

9

Er zijn 6 Libermanmodules namelijk: Module 1: Omgaan met antipsychotische medicatie. Module 2: Omgaan met psychotische symptomen. Module 3: Omgaan met vrije tijd. Module 4: Omgaan met verslaving. Module 5: Omgaan met werk. Module 6: Omgaan met sociale relaties en intimiteit: Deel 1: het aangaan en onderhouden van sociale relaties. Deel 2: het aangaan en onderhouden van een intieme relatie Health 4U Health 4U: wat is het? Health 4U is een unieke combinatie van verschillende trainingen die kunnen helpen om ongezonde gewoonten te veranderen, overgewicht te bestrijden en uw conditie te verbeteren. Het uitgangspunt is dat overgewicht en de kans op ziekte, ook als deze ontstaan door bijwerkingen van medicatie, vooral samenhangen met eenzaamheid, negatieve gevoelens en vervelende gedachten. Deze leiden vaak tot ongezonde gewoonten zoals veel roken, teveel eten en onvoldoende beweging. Familieavonden De afdeling Psychosen van het UCP organiseert regelmatig informatie-bijeenkomsten voor familieleden van patiënten die psychotisch zijn of zijn geweest. U vindt hier meer informatie over deze bijeenkomsten. Voor wie en waarom Psychotische klachten beïnvloeden niet alleen het leven van de patiënt, maar ook dat van de mensen uit zijn omgeving. De psychotische klachten kunnen bij de partner, kinderen, ouders, broers en zussen bijvoorbeeld leiden tot zorg, onzekerheid, spanning en angst. Voorlichting over psychosen en het uitwisselen van ervaringen met anderen, kunnen dan nuttig zijn en steun bieden. De familieavonden kunnen helpen beter met eventuele problemen om te gaan. Tijdens de familieavonden zijn er leden van Ypsilon aanwezig. Dit is de patiëntenvereniging voor familieleden van psychotische patiënten. De leden houden voordrachten en beantwoorden vragen vanuit hun eigen ervaringen. Ook vertellen zij welke activiteiten de vereniging organiseert Psycho-educatie De afdeling Psychosen van het UCP organiseert wekelijks voorlichtings-bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u informatie over de oorzaken, de behandeling en de preventie van psychosen

Meer weten over Health 4U, klik op deze link

Informatie bij: secretariaat

Linis FACT team 5 Marian Kanon

Telefoon: 050-5223349 E.mail: m.kanon@lentis.nl

Klik op deze link voor meer informatie over de familieavonden

Aanmelden bij: secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132

of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl

Klik op deze link voor meer informatie over de voorlichtingsbijeenkomsten

10

Aanmelden bij: secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132

of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl

Voor meer informatie en inschrijving volg deze link

Informatie/opgave bij: secretariaat

Linis FACT team 4 Alda Arts-van der Heide Telefoon: 050-5223213 E.mail: ad.arts@lentis.nl

Voor wie De voorlichtingsbijeenkomsten zijn bedoeld voor mensen die mogelijk psychotische verschijnselen hebben of hebben gehad. De gegeven informatie helpt bij het uitzoeken of er psychotische symptomen zijn of zijn geweest. Ook helpt de informatie beter met psychische klachten om te gaan en te weten wat er aan te doen is. De bijeenkomsten zijn vrij toegankelijk voor patiënten van het UCP en daarbuiten. Waar en wanneer De bijeenkomsten zijn elke vrijdagmiddag (m.u.v. van feestdagen) van 13.30 tot 14.30 in het Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG DVD basisopleiding Psychotische Stoornissen

Het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen is een samenwerkingsverband tussen UMCG/UCP, Lentis en het Rob Giel Onderzoekcentrum. Op de woensdagmiddagen van 7, 14, 21 en 28 september 2011 wordt de DVD basisopleiding Psychotische Stoornissen gegeven voor medewerkers binnen dit zorgprogramma. Uit de lezingen die in 2008 zijn gehouden over het zorgprogramma en de wetenschappelijke ontwikkelingen rond psychotische stoornissen is een DVD basisopleiding ontwikkeld. De opleiding bestaat uit het gezamenlijk volgen van presentaties op DVD met de mogelijkheid van onderlinge discussie over de inhoud. Bij deelname ontvangt u een werkmap. De opleiding wordt beëindigd met een toets. De opleiding wordt begeleid door Rob Versteden, programmaleider Zorgprogramma Psychotische Stoornissen. Goldstein sociale vaardigheden Er zijn 8 verschillende trainingen:

1. Een praatje maken; 2. Luisteren; 3. Iets bespreken; 4. Opkomen voor je mening; 5. Uiten van waardering en genegenheid; 6. Reageren op waardering en genegenheid; 7. Uiten van boosheid en irritatie; 8. Reageren op boosheid en irritatie.

11

Zie ook: www.kwartiermakeningroningen.nl (een aanrader!)

Overzicht PMT groepen Maandag 11.00 – 12.00 Zwemmen Scharlakenhof

Haren Peter

13.30 – 14.30 Voetbalgroep Sionskerk Korreweg

Peter

15.00 – 16.00 Badmintongroep gevorderd

Sionskerk Korreweg

Peter

14.30 – 15.30 Wandelgroep Stadspark Ria 16.00 – 17.00 Sport-spelgroep Hereweg Grote

Zaal A Ria

Dinsdag 11.00 - 12.00 Zwemmen Scharlakenhof

Haren Peter

13.00 – 14.00 Sport/ spelgroep Sionskerk Korreweg Peter 14.30 – 15.30 Badminton Sionskerk Korreweg Peter 16.00 – 17.00 Eugeria Sport-Spel Sporthal Chopinlaan Peter Woensdag 10.30 – 12.00 Zwemmen

(gemengd) De Parrel Eikenlaan

Peter

13.00 – 14.00 Sport-spel BWO Bessemoer straat Ria. 13.00 – 15.00 Nordic Walking Wisselende vertrek

punten Peter

Donderdag 09.30 - 10.15 Tennis-groep Hereweg Grote

Zaal A Ria.

11.00 - 12.00 Sport-spel-groep Projekt Stad in beweging. Aanmelden via de website.

Sionskerk Korreweg Ria + Esther

13.00 – 14.00 Fitness. Projekt Stad in beweging. Aanmelden via de website.

FitnessFirst. Antillenstraat.

Ria

12.30 – 13.30 Fitness Achmea-Health Center. Helpman. (Van Imhofstraat 2)

Peter

14.15 – 15.30 Tafeltennis Sionskerk Korreweg Peter 14.30 – 15.30 Fitness Kelderwerk ???? Ria Voor informatie zijn we te bereiken op de volgende nummers Ria Eising-Meijer 06-22100399 Peter v/d Berg: 06-12189342 aanwezig maandag t/m donderdag.