PPP-NIEUWSBRIEF

Januari 2010/1 Jaargang

Inleiding In België was het weer goed mis. Een leraar bekend en bemind in zijn omgeving blijkt daarnaast een moordenaar en verkrachter. De pers vliegt uit en doolt door de straten van het plaatsje waar de man woont. De politie laat niets los in het kader van het onderzoek, wat nogal gebruikelijk is. Wat dan te doen? Met microfoon en camera worden willekeurige voorbijgangers geïnterviewd over de nare situatie in het dorp. Na een paar kinderen komt een man aan het woord: “Het is verschrikkelijk, nee. Hoe kan zo iets nou toch gebeuren. Wat bezielt zo’n man. Hij lijkt wel schizofreen!” Voor de interviewer was dat genoeg of anders wel voor degene die de montage deed. “We zijn er weer”, dacht ik. Verderop kunt de NICE VII lezen over “Taal en stigma”. De invloed van antipsychotica op lichaamsgewicht, glucose en vetzuren bij kinderen en adolescenten Tweede generatie antipsychotica (atypische antipsychotica) worden steeds meer aan kinderen voorgeschreven en adolescenten voorgeschreven. Indicaties zijn psychotische stoornissen, bipolaire stoornissen en andere o.a. aan autisme verwante stoornissen. Mogelijk zijn kinderen extra gevoelig voor gewichtstoename bij antipsychotica gebruik. Veel onderzoek is bij volwassenen gedaan. Onderzoek naar effecten van antipsychotica op metabole problemen (glucose, glyceriden, HDL en LDL choloesterol) en gewicht zijn onvoldoende gedaan. In de, niet gerandomiseerde, SATIETY cohort studie werden 4 verschillende antipsychotica voorgeschreven aan kinderen (Correll e.a. 2009). De invloed van deze antipsychotica op gewicht en metabole parameters werd vergeleken met de invloed die deze geneesmiddelen hadden op patiënten die geen antipsychotica wilden gebruiken. 272 Kinderen die niet eerder antipsychotica gebruikten deden mee met de studie. De mediane studieduur was 10.8 weken. Patiënten die olanzapine gebruikten kwamen gemiddeld 8.5 kg aan (bijna een kilo per week), bij quetiapine was dit 6.09 kg, bij risperidon 5.8 kg en bij aripiprazole 4.41 kg.15 Patiënten die geen antipsychotica gebruikten kwamen in dezelfde periode nauwelijks aan. In de studie werd ook duidelijk dat toename van gewicht en metabole veranderingen niet op elkaar volgen, maar eerder deels verschillende effecten zijn van een medicament. Olanzapine gaf significante veranderingen in de glucose huishouding.

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (kortweg: PPP). De programmagroep is een samenwerkingsverband

tussen Lentis/Linis, UMCG/UCP en het RGOC.

Deze samenwerking heeft als doel een gezamenlijk zorgprogramma te

implementeren en te komen tot een cliëntvolgsysteem voor

mensen met een psychotische stoornis.

Programma Psychotische Stoornissen

Programmaleider: Rob Versteden

Voorzitter Provinciale Programmagroep: Rikus Knegtering Secretariaat: Ellen Klein Adres:

Laan Corpus den Hoorn 102 9728 JR Groningen tel. 050 –522 35 83

www.pppgroningen.nl

Leden van de Provinciale Programmagroep Psychotische

stoornissen: Wim Bloemers

Ineke Koopmans Henny ten Hove Hein Bokern Anita Jonkers Astrid Kuster Anne Miedema

Pieter Jan Mulder Janneke Nieuwland

Nynke de Boer Harald Schneider

Ellen Siegert Gosse Venema Bertil Bakker

Peter Reuvekamp Harma Peetsma Frank van Es Gert Wolters Hans Pompe

E-mail:

Programma Psychose/GGZGRN ppp@lentis.nl Redactie:

Rob Versteden Janneke Nieuwland

Ellen Klein

Quetiapine veroorzaakte veranderingen in de vetstofwisseling (verhoging van triglyceriden, verlaging van HDL cholesterol). Risperidon gaf alleen een verhoging van triglyceriden te zien. Gedurende de onderzoeksperiode van drie maanden werden bij patiënten met aripiprazole en bij hen die geen medicatie gebruikte geen veranderingen in glucose, triglyceriden of cholesterol gezien. Een zwakte in de studie is dat het geen gerandomiseerde studie betreft. Wel is het een informatieve studie die laat zien dat gebruik van antipsychotica bij kinderen korte termijn invloeden op lichaamgewicht kan hebben met lange termijn gevolgen van lichaamsgewichtveranderingen maar ook op glucose huishouding en vetzuur/cholesterol huishouding. Meer hierover lezen? Correll e.a. JAMA. 2009;302:1765–1773. Rikus Knegtering

NICE VII

De komende tijd zal in de PPP-Nieuwsbrief aandacht worden besteed aan de richtlijn schizofrenie zoals die in maart 2009 in het Verenigd Koninkrijk is gepubliceerd. Zoals u in het logo kunt lezen staat NICE, de instelling die verantwoordelijk is voor de richtlijnen, voor National Institute for Health and Clinical Excellence. Het NICE is een onderdeel van de National Health Service (NHS). We bespreken onderdelen uit de richtlijn “Schizophrenia” die in maart 2009 uitkwam. Taal en stigma De verbeteringen in de behandeling van schizofrenie hebben niet geleid tot een grotere acceptatie van mensen die daaraan leiden. De stigmatisering blijft het grootste struikelblok bij het vinden van werk en verbetering van de leefomstandigheden. De media lijken hierin een grote rol te spelen door het almaar verbinden van geweld aan psychische stoornissen, in het bijzonder schizofrenie. De werkelijkheid geeft aan, dat tussen 1957 en 1995 het aantal moorden steeg door mensen zonder psychische problematiek, terwijl dit bij de groep mensen die in psychiatrische behandeling is niet het geval was.

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie Rob Giel Onderzoekcentrum

KENNISCENTRA

www.kenniscentrumphrenos.nl

CLIËNTEN, PATIËNTEN EN NAASTBETROKKENEN

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie? Kinderen van ouders met psychiatrische problemen

Stichting Nieuw Nabuurschap Maatjesproject van Humanitas

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN Klik hier voor het rapport

www.phamous.nl

Door de vermaatschappelijking van zowel de zorg als de patiënt vindt behandeling vaak in meer openheid plaats. Ook dit kan leiden tot ongewenste herkenning en stigmatisering. Daarnaast kunnen bijverschijnselen van medicatie aanleiding zijn om mensen uit te sluiten. De vaak langdurige medicatie leidt tot allerlei gezondheidsproblemen. Daarnaast hebben patiënten met min of meer chronische problematiek ook nog te maken met niet-psychiatrische hulpverleners die hun problemen te vaak niet serieus nemen. Ook hulpverleners zelf zijn te vaak niet precies in hun taalgebruik. Benamingen als “schizofrenen” en “psychoten” wekken de indruk dat mensen die hieraan lijden geheel door de ziekte worden beheerst. Hulpverleners zouden ook onderling zorgvuldiger kunnen zijn in de door hen gebruikte termen. Het woord schizofrenie staat steeds meer ter discussie (zie ook NICE II van deze rubriek). Het wordt afgeraden deze diagnose al bij eerste psychosen of vroegdetectie te gebruiken. Het onderwerp “Taal en stigma” wordt in de NICE richtlijn slechts terzijde genoemd. Het woord “stigma” komt 22 keer voor in het gehele rapport (400 pagina’s) zonder nadere duiding ervan. Maar in die ene paragraaf wordt wel heel dapper gewezen op het feit, dat ook hulpverleners stigmatiseren, of is het woord “discrimineren” beter op zijn plaats? Het bestrijden van stigma komt ook aan de orde. Ambulante crisishulpverleners zouden bedekter te werk moeten gaan bij de uitvoering van hun taken. Maar ja, als het tv-toestel al uit het raam is gegooid, krijg dan de buren maar eens uit het zicht. Stigma wordt in het rapport gebruikt als een begrip waarover we het allemaal eens zijn. Dat is zeker niet het geval bij een woord dat al zovele eeuwen even zovele betekenissen heeft gehad. Stigma bestrijden, terwijl je niet weet wat de oorzaken ervan zijn, lijkt wel op het bestrijden van een ziekte waarvan de benaming niet duidelijk is.

Kenniscentrum Phrenos Per 1 januari 2010 fuseren De Schizofreniestichting en het Kenniscentrum Rehabilitatie tot één organisatie: Kenniscentrum Phrenos (Grieks voor “geest”of “ziel”). Door samenvoeging van beide organisaties zal een krachtig kenniscentrum ontstaan, dat door een groot aantal GGz-instellingen wordt ondersteund.

Deze NICE werd verzorgd door Rob Versteden

������������ ������ ����������� ���� �������� �� ������� �� �������� ���������� ������������Missie Kenniscentrum Phrenos beoogt het persoonlijk herstel en de maatschappelijke participatie van mensen met psychotische of andere ernstige en meestal langdurige psychische stoornissen te bevorderen door, in nauwe samenwerking met partners in het werkveld: - kennis te ontwikkelen, te bundelen, te verspreiden en te doen toepassen over behandeling, rehabilitatie, herstel(ondersteuning) en maatschappelijke acceptatie. - vanuit deze kennis, het beleid ten aanzien van mensen met psychotische stoornissen of andere ernstige psychische aandoeningen te beïnvloeden. Activiteiten Phrenos Het nieuwe kenniscentrum zal bijdragen aan kwaliteitsverbetering van de hulpverlening in ruime zin: hulpverlening die tot klachtenvermindering leidt, persoonlijk herstel ondersteunt, empowerment stimuleert en maatschappelijke participatie bevordert. Daartoe zal het kenniscentrum op heldere wijze kennis integreren en overdragen over behandeling, rehabilitatie, herstel(ondersteuning) en maatschappelijke acceptatie. Daarmee heeft het een duidelijke meerwaarde voor het werkveld. Activiteiten van Phrenos zijn ondermeer:

- Ondersteuning bij de implementatie van de Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie.

- Bijdragen aan de uitvoering van de nota ‘Op weg naar herstel en gelijkwaardig burgerschap’ van GGZ Nederland.

- Ondersteunen van de landelijke netwerken op het gebied van vroege psychose.

- Kennisontwikkeling over herstelondersteunende zorg en ervaringsdeskundigheid.

- Het organiseren van cursussen, studiedagen en congressen, en het uitbrengen van op de praktijk gerichte publicaties, waaronder het Tijdschrift voor Rehabilitatie.

Kenniscentrum Phrenos Postbus 1203 3500 BE Utrecht Bezoekadres Da Costakade 45 Utrecht tel: 030 - 2931626 Anoiksis Antidepressiva: dweilen met de kraan open? Antidepressiva zijn slechts bij de helft van de patiënten effectief omdat zij maar een deel van de chemische processen corrigeren die verantwoordelijk zijn voor de ontregelde stemming. Deze conclusie wordt

klik op deze link voor meer informatie Klik op deze link voor meer informatie over Anoiksis

getrokken in een studie in het vakblad 'Archives of General Psychiatry'. Uitgangspunt van de studie is het gegeven dat depressies samengaan met sterk verhoogde niveaus van het enzym monoamine oxydase-A (MAO-A), dat normaal gesproken het overschot van verschillende neurotransmitters opruimt. Het gaat daarbij om monoaminen, zoals serotonine, noradrenaline en dopamine. Hoge bloeddruk Bij depressies is sprake van een teveel aan het enzym MAO-A, waardoor tekorten van de genoemde neurotransmitters ontstaan, en de stemming ontregeld raakt. Dit effect is ook bekend uit de behandeling van een hoge bloeddruk in de jaren vijftig. Toen werd gekozen voor het remmen van de monoaminen, met als gevolg dat er vaak depressieve klachten ontstonden. De stemming klaarde weer op na het staken van de medicatie. Half werk De meest gebruikte antidepressiva – de SSRI’s – pakken slechts een deel van het probleem met de monoaminen aan. Ze zorgen ervoor dat alleen de afbraak van serotonine selectief wordt geremd. Bij ongeveer de helft van de patiënten is dit voldoende om de stemming te doen verbeteren. Maar nieuw beeldvormend hersenonderzoek bij 28 patiënten laat zien dat desondanks nog steeds sprake kan zijn van verhoogde niveaus van MAO-A. Dweilen met de kraan open Oneerbiedig gezegd lijkt het er op dat een succesvolle depressiebehandeling bij een deel van de patiënten te vergelijken is met dweilen met de kraan open. Terwijl het enzym MAO-A aldoor te veel serotonine verwijdert, voegt een SSRI voortdurend extra serotonine toe. De nieuwe studie laat zien dat het moeilijk is dit wankele evenwicht langdurig te bewaren. Patiënten die goed reageren op de behandeling van SSRI’s, maar bij wie tegelijkertijd nog steeds sprake is van sterk verhoogde MAO-A niveaus, blijken meer kans te hebben op terugkeer van depressieve klachten. Chemische ontregeling Onderzoeker Jeffrey Meyer stelt op grond van deze resultaten dat de behandeling van depressies kan verbeteren door aansluiting te zoeken bij de precieze chemische ontregeling van het brein. Dit zou wellicht gunstige gevolgen kunnen hebben voor een deel van de patiënten bij wie daarmee terugval kan worden voorkomen. Maar het zal niet voor alle depressieve patiënten gelden. Ook MAO-A vertelt namelijk niet het hele verhaal van depressies. Dat blijkt onder meer uit het feit dat het remmen van dit enzym weliswaar een effectieve behandeling van depressies oplevert, maar net als bij de SSRI’s geldt dat zeker niet voor iedereen. Gemiddeld zijn de behandelresultaten van MAO-remmers – de voorgangers van de SSRI’s – niet superieur, en ze worden niet veel meer gebruikt vanwege de bijwerkingen. Bovendien stellen MAO-remmers specifieke eisen aan het dieet van patiënten. (AB) Klik hier voor de samenvatting van het onderzoek Bron: Jeffrey Meyer et al: Brain Monoamine Oxidase A Binding in Major depressive disorder. Archives of General Psychiatry, vol 66, nr. 12, December 2009

Triadekaarten verspreid onder familieleden Zo’n zevenduizend Ypsilonleden hebben de afgelopen week een gratis exemplaar toegestuurd gekregen van de Triadekaart. “Twee jaar hebben we eraan gewerkt en dit is hem”, vertelt Ypsilon niet zonder trots in de begeleidende brief. “Met de kaart hebben we een nieuw middel ontwikkeld om uw rol als familielid in de zorg te concretiseren. Als Ypsilonlid bent u het eerste familielid dat er zelf mee naar de instelling kan stappen.” De kaart is voor 2,50 plus porto ook door niet-leden te bestellen op www.ypsilon.org/webwinkel. Instellingen die de kaart willen verspreiden wordt aangeraden contact op te nemen met het landelijk bureau via (088) 0002120 of triadekaart@ypsilon.org. De brochure waarvan de kaart deel uitmaakt beschrijft wat de makers met de Triadekaart voor ogen hadden: De Triadekaart is een kapstok om met elkaar in gesprek te komen, maakt concreet wat naasten wel én niet aan de zorg bijdragen, maakt duidelijk welke ondersteuning zij daarbij zelf nodig hebben en signaleert taken die blijven ‘hangen’. Bovendien geeft ze door de tijd heen een beeld van het verloop Om geen valse verwachtingen te wekken heeft de vereniging in de ontwikkelingsfase weinig ruchtbaarheid aan de Triadekaart gegeven, legt Ypsilon in de brief aan haar leden uit. Maar dat is over. “De kaart werkt, testgebruikers zijn tevreden en tal van instellingen tonen belangstelling om ermee aan de slag te gaan. Sterker: inmiddels zijn de eerste vijf instellingen door Ypsilon getraind hoe ze de kaart in hun instelling of op hun afdeling kunnen introduceren. Zij lopen voor de troepen uit.” Maar niet alleen instellingen kunnen vooruitlopen, gaat de brief verder. “U doet dat ook als u de kaart direct wilt inzetten. Want het is goed mogelijk dat mensen in uw instelling nog niet eens van het bestaan van de kaart op de hoogte zijn. Dat vraagt meer uitleg en wellicht vasthoudendheid van uw kant, maar we zijn er blij mee als u het doet. Feitelijk bent u zo een soort ambassadeur van de Triadekaart. Want krijgt u uw naaste en de behandelaar rond de tafel, dan volgen anderen binnen de instelling vast ook. Zo werkt u vanaf de werkvloer aan een brede verspreiding van de kaart.” Omdat onderzoek heeft geleerd dat grootschalige invoering niet ‘zomaar’ gaat, houdt Ypsilon vinger aan de pols bij instellingen die de kaart zelf willen gaan verspreiden. “Er zijn 3 snelheden: instellingen die helemaal vooroplopen en de kaart instellingsbreed voeren krijgen de status van ‘pionier’. Andere starten wat voorzichtiger met 1 afdeling. Hen noemen we ‘koploper’. En dan is er een groep die de kaart niet zelf aanbiedt maar er wel open voor staat als familieleden als u ermee aan komen (de ‘gastheer’). Op www.triadekaart.nlvindt u een steeds bijgewerkt overzicht van instellingen die officieel hebben toegezegd met welke snelheid ze de kaart (willen) invoeren.” Bij de ontwikkeling is Ypsilon bepaald niet over één nacht ijs gegaan. “Samen met familiegezinde hulpverleners maakten we een eerste concept dat we bij 2 instellingen testten, aanpasten, bij 2 andere instellingen testten en weer aanpasten tot de versie die nu voor u ligt.

Klik op deze link voor meer informatie over Ypsilon

Zo’n 100 belangenbehartigers van Ypsilon dachten mee, net als mensen van Anoiksis, de Schizofreniestichting (nu: Phrenos) en onderzoekers verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het VSBfonds, het Fonds Psychische Gezondheid en de stichting Vrienden van Ypsilon betaalden het project. We zijn hen allen dankbaar dat er nu een Triadekaart ligt waarvan we zeker zijn dat hij werkt.”

Congressen Symposium 'Zorg voor mensen met schizofrenie - As the world turns Er is veel gaande in de zorg voor mensen met schizofrenie. Onderzoek en innovaties in het veld dragen bij aan en steeds beter

18 februari 2010

'Congrescentrum ‘De Reehorst’ - Ede' Er is veel gaande in de zorg voor mensen met schizofrenie. Onderzoek en innovaties in het veld dragen bij aan een steeds betere kwaliteit van zorg. Ook cliënten zelf en hun familieleden spannen zich iedere dag weer in voor een betere zorg. Er wordt landelijk gewerkt aan een ‘update’ van de multidisciplinaire richtlijn schizofrenie, mede om deze beter toepasbaar te maken voor hulpverleners in de dagelijkse zorg. Verder vinden er meer fundamentele discussies plaats, bijvoorbeeld over de vraag of de term ‘schizofrenie’ nu wel de meest gelukkige is en of deze niet aan vervanging toe is. De wereld draait door, ook in de wereld van de schizofrenie. Er wordt hard gewerkt en veel bereikt. Maar er is ook nog veel te doen! Stichting Sympopna organiseert in samenwerking met het lectoraat GGZ-verpleegkunde/ School of Health van de Hogeschool INHolland op 18 februari 2010 een landelijk symposium over de zorg voor mensen met schizofrenie. De dagelijkse zorg staat centraal! Wij willen u via lezingen en workshops informeren over actuele ontwikkelingen in deze zorg. De resultaten van onderzoek en innovatieve projecten zullen aan u worden gepresenteerd, waarbij de praktische toepassing in uw dagelijkse praktijk voorop zal staan. We hopen dan ook dat u na deze dag geïnspireerd en met nieuwe ideeën weer aan het werk kunt! In het ochtendprogramma worden een aantal lezingen gehouden door gerenommeerde sprekers. Gedurende het middagprogramma heeft u keuze uit een ruim aanbod van bijeenkomsten met onderwerpen die u zeker aan zullen spreken.

scholing Routine Outcome Monitoring met Phamous

Op donderdagmiddag 11 maart a.s. wordt er vanuit het Zorgprogramma Psychotische Stoornissen een scholingsmiddag georganiseerd voor psychiaters, arts assistenten en huisartsen over de jaarlijkse controles via ROM-Phamous. Achtergrondkennis over de instrumenten in ROM-Phamous en de interpretatie hiervan is onmisbaar. Daarnaast is het belangrijk de uitslagen van ROM-Phamous goed met de patiënt, omstanders van de patiënt en andere teamgenoten van de behandeling te bespreken. § Hoe kunnen we de uitslagen van ROM-Phamous gebruiken om

de kwaliteit van de zorg van patiënten voortdurend te helpen bevorderen?

§ Hoe past ROM-Phamous in het zorgprogramma psychosen? § Wat is de beste manier om de uitslagen te bespreken met de

patiënt en het behandelteam? § Hoe passen ROM-Phamous, behandel- en crisisplan in elkaar? Deelname aan deze middag is gratis. Inschrijving geschiedt op volgorde van binnenkomst (max. aantal deelnemers 20) Accreditatie is aangevraagd. Kenniscentrum Prenos organiseert: Ouderenpsychiatrie: En wat wilt u zelf? Autonomie en herstel bij ouderen met psychische problemen Datum en plaats Het congres vindt plaats op woensdag 7 april 2010 in congrescentrum de Meervaart te Amsterdam. Groepen Lotgenotengroep De afdeling Psychosen van het UCP organiseert lotgenotencontact voor patiënten die een psychose hebben meegemaakt en die graag in contact willen komen met anderen. Lotgenotencontact is voor veel patiënten een bron van herkenning, erkenning, steun en informatie. Het kan ondersteuning bieden bij het verwerken van een psychotische stoornis en bij het leren leven met een deze stoornis. Bijeenkomsten In aanwezigheid van een hulpverlener wordt tijdens acht of meer bijeenkomsten in een ontspannen sfeer gesproken over onderwerpen die door de groep worden ingebracht. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen. Als u vooral veel wilt luisteren of juist vertellen, is dat mogelijk. Als u het moeilijk vindt om in een groep te praten, dan wordt daar rekening mee gehouden.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ellen Klein, tel. 050-5223583 E-mail: g.klein@lentis.nl Klik op deze link voor meer informatie Klik op deze link voor meer informatie over de lotgenotengroep

Waar en wanneer Eens per twee weken is er op dinsdag van 17.00 tot 18.30 uur een bijeenkomst. De bijeenkomsten vinden plaats in het UCP Libermanmodules Er zijn 6 Libermanmodules namelijk: Module 1: Omgaan met antipsychotische medicatie. Module 2: Omgaan met psychotische symptomen. Module 3: Omgaan met vrije tijd. Module 4: Omgaan met verslaving. Module 5: Omgaan met werk. Module 6: Omgaan met sociale relaties en intimiteit: Deel 1: het aangaan en onderhouden van sociale relaties. Deel 2: het aangaan en onderhouden van een intieme relatie. Health 4U Health 4U: voor wie is het? Health 4U is speciaal ontwikkeld voor mensen die medicatie gebruiken omdat ze last hebben van psychische klachten. Vaak leiden deze klachten, in combinatie met medicatie, tot een ongezonde levensstijl waardoor mensen zwaarder worden en de lichamelijke conditie kan verslechteren. Deze training is ontwikkeld om hier wat aan te doen. Health 4U: wat is het? Health 4U is een unieke combinatie van verschillende trainingen die kunnen helpen om ongezonde gewoonten te veranderen, overgewicht te bestrijden en uw conditie te verbeteren. Het uitgangspunt is dat overgewicht en de kans op ziekte, ook als deze ontstaan door bijwerkingen van medicatie, vooral samenhangen met eenzaamheid, negatieve gevoelens en vervelende gedachten. Deze leiden vaak tot ongezonde gewoonten zoals veel roken, teveel eten en onvoldoende beweging. Familieavonden De afdeling Psychosen van het UCP organiseert regelmatig informatie-bijeenkomsten voor familieleden van patiënten die psychotisch zijn of zijn geweest. U vindt hier meer informatie over deze bijeenkomsten. Voor wie en waarom Psychotische klachten beïnvloeden niet alleen het leven van de patiënt, maar ook dat van de mensen uit zijn omgeving. De psychotische klachten kunnen bij de partner, kinderen, ouders, broers en zussen bijvoorbeeld leiden tot zorg, onzekerheid, spanning en angst. Voorlichting over psychosen en het uitwisselen van ervaringen met

Informatie bij: Secretariaat Linis FACT team 3 Manuela Veenstra en Tiny Mink Telefoonnummer: 050-523723 E-mail: mk.veenstra@lentis.nl T.mink@lentis.nl Meer weten over Health 4U, klik op deze link Informatie bij: Secretariaat Linis FACT team 5 Marian Kanon Telefoon: 050-5223349 E.mail: m.kanon@lentis.nl Klik op deze link voor meer informatie over de familieavonden

anderen, kunnen dan nuttig zijn en steun bieden. De familieavonden kunnen helpen beter met eventuele problemen om te gaan. Tijdens de familieavonden zijn er leden van Ypsilon aanwezig. Dit is de patiëntenvereniging voor familieleden van psychotische patiënten. De leden houden voordrachten en beantwoorden vragen vanuit hun eigen ervaringen. Ook vertellen zij welke activiteiten de vereniging organiseert. Psycho-educatie De afdeling Psychosen van het UCP organiseert wekelijks voorlichtings-bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u informatie over de oorzaken, de behandeling en de preventie van psychosen. Voor wie De voorlichtingsbijeenkomsten zijn bedoeld voor mensen die mogelijk psychotische verschijnselen hebben of hebben gehad. De gegeven informatie helpt bij het uitzoeken of er psychotische symptomen zijn of zijn geweest. Ook helpt de informatie beter met psychische klachten om te gaan en te weten wat er aan te doen is. De bijeenkomsten zijn vrij toegankelijk voor patiënten van het UCP en daarbuiten. Waar en wanneer De bijeenkomsten zijn elke vrijdagmiddag (m.u.v. van feestdagen) van 13.30 tot 14.30 in het Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG. Goldstein sociale vaardigheden Start trainingen winter en voorjaar 2010 Groningen 23 februari 2010 - Luisteren 6 april 2010 - Opkomen voor je mening 25 mei 2010 - Uiten van boosheid

Er zijn 8 verschillende trainingen namelijk: 1. Een praatje maken; 2. Luisteren; 3. Iets bespreken; 4. Opkomen voor je mening; 5. Uiten van waardering en genegenheid; 6. Reageren op waardering en genegenheid; 7. Uiten van boosheid en irritatie; 8. Reageren op boosheid en irritatie.

Omgaan met schizofrenie Met enige regelmaat wordt de cursus 'Omgaan met schizofrenie' voor directbetrokkenen aangeboden (minimaal 8, maximaal 12 deelnemers). Schizofrenie ontwricht het leven van degene bij wie de diagnose is gesteld én van directbetrokkenen. Uit onderzoek naar de cursus blijkt dat deelnemers zowel op de korte als langere termijn minder belasting ervaren en beter in hun vel zitten.

Aanmelden bij: Secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132 of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl Klik op deze link voor meer informatie over de voorlichtingsbijeenkomsten Aanmelden bij: Secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132 of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl Informatie/opgave bij: Secretariaat Linis FACT team 4 Alda Arts Telefoon: 050-5223213

E.mail��ad.arts@lentis.nl�

�

�

�

�

�

De cursus De volgende onderwerpen komen in de cursus aan bod: Informatie over ziekte en behandelingsmogelijkheden, probleemoplossende vaaardigheden, noodplan/crisiskaart, sociale steun, praten over de ziekte met ‘de buitenwereld’, zorg voor uzelf, omgaan met de hulpverlening.

Praktische informatie - De cursus bestaat uit elf bijeenkomsten van twee uur. - Er wordt gewerkt met een cursistenwerkboek en het boek ‘Leven met een psychotische stoornis’ van Martin Appelo (2004). - De deelnamekosten zijn € 36,- (voor cursusmateriaal).

Overzicht PMT groepen

Maandag 11.00 – 11.50 Tennisgroep Sionskerk Patrick 11.00 – 12.00 Nordic Walking Wisselende

vertrekpunten Peter

12.00 – 13.15 Fitnessgroep Stichting Kelderwerk (Hamburgerstraat)

Patrick

13.30 – 14.30 Voetbalgroep Sionskerk Korreweg Peter 13.30 – 14.15 Fitnessgroep Hereweg Patrick 14.30 – 16.00 Badmintongroep

gevorderd Sionskerk Korreweg Peter

14.30 – 15.30 Wandelgroep Stadspark Patrick 16.00 – 17.00 Sport/ spelgroep H4Y Hereweg Patrick Dinsdag 9.45-11.00 Zwemmen Scharlakenhof

Haren Peter

13.00 – 14.00 Sport/ spelgroep Sionskerk Korreweg

Peter

14.30 – 15.30 Badminton Sionskerk Korreweg

Peter

16.00 – 16.45 Eugeria Sport-Spel Sporthal Chopinlaan

Peter

Woensdag 10.30 – 12.00

Zwemmen (gemengd)

De Parrel Eikenlaan

Peter

13.00 – 15.00

Nordic Walking Wisselende vertrek punten

Peter

Donderdag 12.00 – 12.45 Fitnessgroep Hereweg Patrick 13.00 – 14.00 Fitnessgroep Stichting Kelderwerk

(Hamburgerstraat) Patrick

�

�

�meer info en aanmelden: Welnis Preventie, telefoon (050) 522 32 98 of mail naar preventie@lentis.nl�

�

�

� Informatie bij: Patrick Jeras: 06-12188245 aanwezig op maandag en donderdag E- mail: ap.jeras@lentis.nl Peter v/d Berg: 06-12189342 aanwezig maandag t/m woensdag E-mail: pj.vandenberg@lentis.nl

�

14.15 – 15.15 Sport/spelgroep (dames)

Sionskerk Korreweg

Patrick

Naast de groeps-PMT is er ruimte voor individuele PMT De aanmelding gaat via de casemanager of persoonlijk begeleider. Wanneer iemand is aangemeld hebben wij een kennismakingsgesprek waar wensen en doelen besproken worden.

�