In de zomer van 2009 is Logeerhuis Twente gestart met het bieden van respijtzorg aan mantelzorgers. Logeerhuis Twente is een unieke pilot, omdat zowel de mantelzorgers als degenen voor wie zij zorgen er een paar dagen tussenuit kunnen.

Het project is een initiatief van MEE Twente en Stichting Infor-

mele Zorg Twente. Tijdens de proefperiode hebben de gasten

van het logeerhuis een evaluatieformulier ingevuld. Zij hebben

hun ervaringen met het logeerhuis ingevuld en een waardering

gegeven. Mede naar aanleiding van de uitkomsten wordt

bepaald of de pilot een vervolg krijgt.

De ervaringen van de gasten waren over het algemeen erg

positief: na een verblijf in het logeerhuis kunnen mantelzorgers

er weer even tegenaan. Vooral over de locatie, de goed verzorg-

de en lekkere maaltijden, de deskundige begeleiding en

de ontspannende activiteiten waren de gasten erg te spreken.

Voor een vervolg van het logeerhuis kwamen toegankelijkheid

voor rolstoelgebruikers, een aparte zorgkamer en een vast

aanspreekpunt als aandachtspunten naar voren.

Met gemeentelijke bijdragen kan het Logeerhuis Twente ook

in de toekomst ervoor zorgen dat mensen die intensief zorgen

voor een ander echt even zorgenvrij kunnen zijn.

RespijtzorgaanbodHet Logeerhuis Twente is in de zomer van 2009 gestart als

pilotproject in de Zwanenhof te Zenderen om mantelzorgers

een aantal dagen respijt te bieden. Mensen met een chronische

ziekte of beperking kregen meerdere dagen vervangende zorg.

Hun mantelzorgers konden zo echt even vrij zijn van de zorg die

ze hun naaste geven.

Tijdens de proefperiode konden zowel mantelzorgers als ver-

zorgden bij het logeerhuis terecht. Voor de zorgvragers was er

zorg beschikbaar, in het logeerhuis of bij hen thuis. Verder zijn er

in het logeerhuis allerlei activiteiten aangeboden zoals uitstapjes,

recreatie, beweging en creatieve workshops. De gasten gaven

aan er echt even uit te zijn geweest en met nieuwe energie thuis

te zijn gekomen.

Logeerhuis Twente huurt de linkervleugel van de Zwanenhof

in Zenderen. De Zwanenhof is van oudsher een retraitehuis

en is nog steeds een plek om tot rust en bezinning te ko-

men. Dat sluit aan bij de missie van het Logeerhuis Twente.

Ook de prachtige ligging draagt daaraan bij en krijgt van

veel gasten dan ook een hoge waardering. In de omgeving

kunnen prachtige wandel- en fietstochten worden gemaakt.

Logeerhuis TwenteEvaluatie

MantelzorgprijsOp 10 november 2009 heeft de staatssecretaris van het

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mevrouw

Bussemaker, de Nationale Mantelzorgprijs van MEZZO uitge-

reikt aan Logeerhuis Twente. Deze prijs is bestemd voor een

organisatie of persoon die mantelzorgers ondersteunt en

daar een goed netwerk of vangnet voor ontwikkelde.

Aandacht voor jezelf! Ik ben ook na die week weer meer voor mezelf gaan doen omdat het zo goed voelde. Ik heb er geen schuldgevoel meer bij. Je moet jezelf ook af en toe opladen.

De locatie

De gastenBijna 150 mensen hebben tijdens de proefperiode tussen 1 juli en 1 november 2009 in de

Zwanenhof verbleven.

In totaal 46 gasten hebben van een individueel verblijf in het logeerhuis gebruikgemaakt,

gemiddeld bijna drie gasten per nacht. De meesten van hen namen degene die zij ver-

zorgen mee; vaak waren dat dan ook echtparen. De meeste gebruikers waren 60 jaar of

ouder, de gemiddelde leeftijd was 67. (Zie figuur 1). De meeste gasten verleenden al heel

lang mantelzorg, tot zelfs ruim dertig jaar.

Van de respijtarrangementen hebben 127 gasten gebruikgemaakt, overwegend mantel-

zorgers. Van de mantelzorgers met respijtarrangementen is 84,1% vrouw en 15,9% man.

De gemiddelde leeftijd ligt ook hier relatief hoog: één persoon was tussen de 20 en 40

jaar, 20,6% zit tussen de 41 en 60 jaar, 66,7% tussen de 61 en 80 en 9,5% is ouder dan

80. Veel gasten maakten voor de eerste keer gebruik van respijtzorg.

Groepsarrangementen

Naast het individuele aanbod zijn er in van juli tot en met oktober 2009 groepsarrangementen voor man-telzorgers en voor mantelzorgers en zorgvragers samen georigani-seerd. Als de zorgvrager niet in het logeerhuis zelf verbleef, werd er zo nodig gezorgd voor opvang door vrijwilligers.

Vakantieweek voor mantelzorgers ‘Zorgeloos genieten’. De nadruk lag

op ‘niets moeten’; deelnemers konden

aan een programma van workshops en

uitstapjes deelnemen.

Respijtdagen Mantelzorgers Losser. Mantelzorgers uit de gemeente Losser

konden samen met degenen die zij

verzorgden deelnemen. Ontspanning

stond ook in dit weekend centraal.

Dagbijeenkomst voor ex-mantel-zorgers. Speciaal voor mantelzorgers

die recent afscheid hebben genomen

van iemand waar zij intensief voor

gezorgd hadden. De nadruk lag op

lotgenotencontact.

Mantelzorgers en degenen die zij verzorgen. Gericht op ontspanning en

uitwisseling, aan de hand van thema’s,

uitstapjes en workshops. Er waren af-

zonderlijke programma’s voor mantel-

zorgers en de zorgvragers.

Arrangement voor zwaar belaste mantelzorgers: ‘Ontspannen kun je

leren!’, een driedaags arrangement met

ontspanning en workshops voor man-

telzorgers. Met behulp van coaching

konden zijn een persoonlijk actieplan

maken om overbelasting te verminde-

ren.

Ook voor de georganiseerde arrange-

menten was de waardering hoog. Begin

2010 wordt er nog een arrangement

voor werkende mantelzorgers georga-

niseerd.

Respijtzorg in beleid?

Niet genoemd in huidig beleid.

Genoemd in mantelzorgnota. In 2010

worden nieuwe doelen geformuleerd.

In beleidsnota 2008-2012. Nieuwe nota

in voorbereiding.

In conceptnotitie ‘Zorg om mantelzorg’,

samenwerking met SIZ.

In mantelzorgnotitie uit 2008, gewerkt

wordt aan overzicht respijtzorg in de

gemeente.

In beleidsplan 2008, onderzoek naar

opzetten zorghotel.

In beleidsplan Wmo 2007-2010. Nadere

uitwerking in de nieuwe verordening.

In conceptbeleidsagenda 2008-2012.

Nota informele zorg is in voorbereiding.

In beleidsplan Wmo, nieuw beleidsplan

‘Meedoen in Tubbergen’ (2008-2012)

in voorbereiding.

In beleidsnota Wmo en programma-

begroting.

Steunpunt mantelzorg

Structurele subsidie.

Intensieve samenwerking met SIZ

en Wmo-raad

Naast SIZ ook lokale organisaties.

Regionale samenwerking is geen

doel op zich.

Jaarlijkse subsidie aan steunpunt.

Nauwe samenwerking met zorgloket.

SIZ krijgt structurele subsidie.

Ook incidentele subsidies voor speciale

doelgroepen.

Erg tevreden over samenwerking met

steunpunt. Wens om SIZT regionaal te

houden.

Subsidie aan SIZT. Wens om regionaal

samen te (blijven) werken, ook wat

betreft respijtzorg.

Respijtzorg in Twente: wat doet de gemeente?

Gemeente

Almelo

Borne

Enschede

Haaksbergen

Hengelo

Hof van Twente

Losser

Oldenzaal

Tubbergen

Dinkelland

Er even helemaal verzorgd uit te zijn en toch een ‘thuis’-gevoel te hebben.

1

2

3

4

5

Leeftijd

Leeftijd gasten

aantal

100

0 5 10 15 20 25

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

ActiviteitenTijdens de opstartfase van het pilotproject zijn er nog weinig

activiteiten georganiseerd. Later zijn er onder andere wandel- en

fietstochten, een bezoek aan de markt in Ootmarsum, schilder-

workshops, films en ontspanningsworkshops en massage geor-

ganiseerd. De gasten geven deze activiteiten allemaal een hoge

waardering. Wel willen sommige gasten meer kaarten van de

omgeving en beschikbare fietsen op de accommodatie, zodat ze

gemakkelijker zelf eropuit kunnen. Ook de filmkeuze kan beter.

BegeleidingDe groepsarrangementen zijn begeleid door trainers en begelei-

ders: vaak vrijwilligers en soms betaalde beroepskrachten, zoals

voor de massage. De begeleiding is volgens de gasten goed in

orde. Wel vonden sommigen de veelheid aan vrijwilligers storend:

één of enkele aanspreekpunt(en) is prettiger.

BetaalbaarheidDe kosten van de respijtarrangementen (max. € 25,- per persoon

per dag) waren voor iedereen op te brengen. Sommigen wilden

en konden meer betalen, anderen vonden het verblijf onbetaal-

baar, maar konden niet meer opbrengen dan ze nu betaalden.

Betaalbaarheid blijkt een belangrijk argument bij de keuze voor

een respijtarrangement.

Duur van het verblijfDe meeste respijtarrangementen duurden twee of drie dagen.

Dat was voor de meeste gasten precies lang genoeg. Alleen de

zwaarbelaste mantelzorgers hadden behoefte aan een langer

verblijf.

UniekDe unieke mogelijkheid om als mantelzorger en verzorgde samen eropuit te gaan maakt de voorziening extra aan-trekkelijk. Niet voor niets logeren er veel echtparen in het logeerhuis.

Waarom kiezen mensen voor het logeerhuis?Lotgenotencontact, ontspannen, lekker even niets doen en nieu-

we mensen leren kennen. Daarom komen mantelzorgers naar het

logeerhuis of boeken ze een respijtarrangement. Uit de evaluatie

blijkt dat mensen heel bewust juist wel of juist niet hun zorgvrager

meenemen: ze willen hem of haar laten deelnemen, of willen juist

even zelf ertussenuit.

ReactiesUit de reacties op de proefperiode blijkt dat het logeerhuis

duidelijk in een behoefte voorziet. Veel mensen die al jarenlang

voor hun partner, kind of ouder zorgen hebben echt de behoefte

om er even uit te zijn. De behoefte is er vaak al langer, maar veel

mensen weten niet waar ze terechtkunnen. De unieke locatie van

de Zwanenhof en de mogelijkheid om samen met de verzorgde

ertussenuit te gaan spreekt veel mensen aan.

Op tevredenheid scoorden de respijtarrangementen gemiddeld

een 8,7! Veel mensen meldden dat de arrangementen hen echt

iets opleverden en dat ze ontspannen en met nieuwe energie naar

huis zijn gegaan.

Negen op de tien gasten willen zeker nog eens terugkomen als

het mantelzorghuis blijft na het proefproject. Het voorjaar en het

najaar zijn favoriet.

Overig

Project PGB-Welzijn wordt uitgebreid naar mantelzorgers in

sociaal isolement.

Logeerhuis Twente staat in Borne. Borne heeft ook interesse in

Project PGB-Welzijn mantelzorgers uit Almelo.

Onderzoek gedaan naar respijtzorg en ondersteuning aan

zwaarbelaste mantelzorgers.

Mantelzorg en arbeid is een belangrijk thema in de gemeente.

In 2007 is een project gestart i.s.m. Hof van Twente.

Het leren kennen van de mantelzorgers heeft prioriteit. Daarom

samenwerking met zorgloket en lokale welzijnsorganisaties.

Samenwerking met Haaksbergen in project rond Mantelzorg

en arbeid.

Mantelzorgondersteuning hoeft niet alleen binnen beleidsterrein

Wmo te passen.

Gemeente is bezig met een behoeftenonderzoek onder

mantelzorgers.

Lotgenotencontact, begrip, ervaringen delen, ik heb aan de mantelzorgactiviteiten fijne contacten overgehouden, mensen om op te bellen of mee te wandelen als dat nodig is.

Leeftijd gasten

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Nieuwe energie 52%

Betere concentratie 10%

Beter humeur 19%

Minder spannig 29%

Beter contact met verzorgde

5%

Lotgenotencontact 5%

Er even uit 5%

Gezellig samen 5%

Wat levert het mantelzorgers op?

Betrokken partijenHet Logeerhuis Twente is opgezet door

Stichting Informele Zorg Twente (SIZT) en

MEE Twente, met behulp van MEZZO, de

Landelijke vereniging voor mantelzorg en

vrijwilligerszorg. Het project is gefinancierd

door de tien Twentse gemeenten, de pro-

vincie Overijssel, zorgverzekeraar Menzis,

SIZ Twente, het Revalidatiefonds en MEE.

VervolgHet logeerhuis krijgt in 2010 een vervolg.

Een aantal zorgverzekeraars, waaronder

Menzis, is begonnen met het vergoeden

van respijtzorg vanuit aanvullende verze-

keringen.

VerbeteringenEr is volop waardering voor de locatie, de

maaltijden en de activiteiten. Het aantal

activiteiten zou nog wel uitgebreid kunnen

worden. Maar op enkele onderdelen is

verbetering mogelijk, zoals de inrichting,

de zorg en begeleiding en de informa-

tievoorziening. De toegankelijkheid voor

rolstoelers kan beter en het ontbreken een

verhoogd toilet, een aangepaste ruime

douche, een hoog-laag bed en andere

aangepaste voorzieningen ervaren gasten

duidelijk als een gemis. Maar ook comfor-

tabeler meubilair en computers met inter-

net in de woonkamer worden als punten

voor verbetering gezien.

Over de zorgverlening zijn de gasten in

het algemeen tevreden, al zou een aparte

verzorgkamer welkom zijn. Ook zou men

graag één vast aanspreekpunt voor de

zorgverlening willen hebben in plaats van

veel verschillende zorgverleners en vrijwil-

ligers. De vervangende zorg zou daarnaast

wat uitgebreider kunnen, zodat de mantel-

zorgers echt zorgvrij zijn. Mogelijk kan het

logeerhuis, in overleg met de mantelzorger

en in samenwerking met organisaties die

vervangende zorg leveren, deze taak op

zich nemen.

Tot slot willen mantelzorgers voorafgaand

aan hun verblijf duidelijker informatie over

wat zij kunnen verwachten aan zorg en

activiteiten.

Even niet aan thuis denken, maar alleen maar aan mijzelf.

Logeerhuis TwenteEvaluatie

Mantelzorg in TwenteHet aantal mantelzorgers is berekend aan de hand van ramingen over het aantal

mantelzorgers. Per leeftijdscategorie en per geslacht is een schatting gemaakt van

het aantal mantelzorgers, deze gegevens zijn vervolgens bij elkaar opgeteld.

svwo/ArconAzelozestraat 25

7622 NC Borne074 - 242 65 20

info@arcon.nlwww.arcon.nl