1

Levenslang wonen inl b t di ijklevensbestendige woonwijken

Stefan Van EeckhoutDirecteur klantendienst en zorgstrategie

Z b d ijf AZorgbedrijf Antwerpen

Gent23 maart 2010

Zorgbedrijf Antwerpen

Zorgbedrijf Antwerpen

Zorgbedrijf Antwerpen

Van tot Zorgbedrijf

2

Zorgbedrijf AntwerpenInterne verzelfstandiging (OCMW Antwerpen) m.i.v. 1/1/2009

Publiek bedrijf

Groepeert alle woon-zorgdiensten

15 000 klanten of 1 op 9 senioren in Antwerpen

krijgt elke dag hulp van het Zorgbedrijf.

We doen dit met 4 000 medewerkers.

We zijn actief op 101 locaties.

En we hebben een omzet van meer dan

250 miljoen euro.

Zorgbedrijf Antwerpen

• Woonzorgcentra: 2 650 bewoners per dago dagverzorgingo kortverblijfo kortverblijfo 24u zorgsteunpunt (PAS-Plus)

• Serviceflats: 2 400 flats• Thuiszorg:

o Gezinszorg: 400 000 uren hulp per jaaro Poetshulp: 225 000 uren hulp per jaaro Ergowoonadvieso Ergowoonadvieso Mobiliteitsondersteuningo ...

• 40 lokale dienstencentra

3

Wonen en zorg voor een nieuwe generatie ouderen

• Wie zijn ze? Wat willen ze…?

• Levensbestendige wijken als richtinggevend • Levensbestendige wijken als richtinggevend concept

• Stad Antwerpen als praktijkvoorbeeld

• Meerwaarde en knelpunten

• Leer- en beleidspunten

• Ict en domotica als ondersteuning van levensbestendig wonen

Wie zijn ze? Wat willen ze?

De meeste ouderen zijn gezond en j gwel, maar…

“Ouder worden, een kwetsbaar succes”

Prof. D. DeegVrije universiteit Amsterdam

4

Demografische evoluties

Totaal 60+ % 60+ 80+ % 80+

Stad Antwerpen

482 456 112 386 23,3% 26 901 5,6%

A t l ll t d 75 23 953Aantal alleenstaande 75+ = 23 953

Demografische evoluties

5

Ambitie van ouderen op vlak van welzijn, wonen en zorgwelzijn, wonen en zorg

•Zo lang mogelijk ‘eigen regie’, zelf beslissen, zinvol en zingevend participeren…•Zo lang mogelijk kwaliteitsvol •Zo lang mogelijk, kwaliteitsvol, betaalbaar thuis blijven wonen in de vertrouwde wijk…

Kunnen ouderen deze ambitie vandaag realiseren?

Zijn we hierop vandaag beleidsmatig en operationeel georganiseerd? p g g

6

NEEN !

Wonen• Woonomgeving niet altijd toegankelijk

• “Er niet geraken”… mobiliteitsproblematiek

• Verdwijnen van winkels, bank, post …

Zorg•Geen 24u thuiszorg

•Geen woonzorgnetwerking en onvoldoende afstemming tussen actoren (verzuiling / categoriale zorgaanbod)

•Federale regelgeving versus Vlaams beleid

Wat is nodig?

Een wijk- en persoonsgerichte, integrale organisatie van woon-, welzijns- en zorgdiensten

Afstemming tussen de diverse beleidsdomeinen én beleidsniveaus…

Coherentie in wetgeving en beleid

Ontschotting en ontkokering tussen de verschillende sectoren (sectoroverschrijdende en transmurale samenwerking)(sectoroverschrijdende en transmurale samenwerking)

Nood aan voldoende gedifferentieerde woon-zorg-servicevormen

7

Positieve aanzetten in het beleid (wel in visie, nog niet in uitvoeringsbesluiten)

•Woonzorg-decreet

•Beleidsnota 2009-2014Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Vlaams minister Jo VandeurzenVlaams minister Jo Vandeurzen

3 accenten:

•Stimuleren van zelfredzaamheid en sociale netwerken

•Voorrang aan meest kwetsbaren en meest zorgbehoevenden

•Ondersteunen van wens om in thuisomgeving te blijven wonen

Een wijk- en persoonsgerichte, integrale organisatie van woon-, welzijns- en g , jzorgdiensten

“Levensbestendige wijken” als richtinggevend conceptals richtinggevend concept

8

Levensbestendige wijk…

Woonzorgzone…

Zorgvriendelijke wijk…

Levensloopbestendige wijk…

WoonservicewijkWoonservicewijk…

Wijk voor iedereen en alle leeftijden…

Zorgstrategisch Plan

9

Een levensbestendige wijk is…

• een gewone woonwijk

• waar het goed is te wonen, leven, winkelen, vrije tijd door te brengen

• waar mensen wonen met gewone en bijzondere noden

• waar men niet moet verhuizen omwille van een bijzondere nood

In een levensbestendige wijk…

• wonen 6.000 tot 12.000 inwoners

• zijn er woningen en gebouwen voor diensten

• werken dienstverleners en zorgverstrekkers samen vanuit de vraag van de cliënt

• is de woonomgeving zodanig ingericht dat communicatie en mobiliteit voor iedereen zo goed mogelijk zijn

10

Levensbestendige wijk…

Misvattingen:

• het gaat niet over een beperkt gebied• het is niet iets dat je realiseert op enkele jaren• het is niet zichtbaar voor bewoners • het biedt geen verhoogde vorm van diensten en zorg• het is niet alleen bedoeld voor zorgbehoevenden

Betere term: zorgvriendelijke wijk

Een levensbestendige wijk is…

een PLANNINGSCONCEPT

dat houvast biedt om …

• na te denken over de materiële omgeving• het aanbod van diensten en zorg op elkaar af te stemmen• publieke en private organisaties te doen samenwerken• en ook het commerciële initiatief daarin een plaats te geven

11

De uitvoering…

Stap voor stap naar een plan

Voor heel de gemeente:

• Stap 1: gebieden afbakenen

• Stap 2: voor elk gebied– vraag (behoeften) in beeld brengen

aanbod (wat er al is) in kaart brengen– aanbod (wat er al is) in kaart brengen

• Stap 3: leemten vaststellen en aanbevelingenformuleren

Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…

En in de praktijkEn in de praktijk…

Uitbouw van levensbestendige wijken in de stad Antwerpen

12

“Lappendekenmodel” =

Levensbestendige wijken

concept van 31 levensbe-stendige wijken

13

Niet alleen wonen en zorg…

•Stadsdiensten (stadsbouwmeester / ( /andere stadsbedrijven) blijvend sensibiliseren voor concept

•Beleidsdomeinoverschrijdend werken

14

Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…

Andere voorbeelden

•Genk•Wervik•Leuven•BrusselBrussel

•Breda

Stad Genk

15

Stad Genk

Het “geschikt maken” van wijken, zodat mensen

Stad BredaGeschikt wonen voor iedereen (GWI)

Het geschikt maken van wijken, zodat mensen zelfstandig en prettig kunnen blijven wonen in de eigen, vertrouwde buurt.

Maar dan wel met de nodige voorzieningen in de buurt

16

Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…

Meerwaarde van het concept

d d lië t l t k t• de vraag van de cliënt als vertrekpunt

• inclusief beleid

• planmatige aanpak, lange termijn denken

• streven naar gezamenlijke visie

• de wijk als denkkader: concreet, behoort tot ieders leefwereld overzichtelijkleefwereld,overzichtelijk

• bruikbaar in alle mogelijke omgevingen (landelijk – stedelijk)

• biedt duidelijk kader voor toekomstige ontwikkelingen, maar nog diverse wettelijke beperkingen en andere hindernissen

Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…

Knelpunten

• moeilijk om prioriteiten te bepalen (welke wijk eerst)• moeilijk om beleidsdomeinen te overschrijden• planlast• druk om snel resultaten te zien• moeilijk om tot samenwerking te komen • tekort aan middelen voor invulling met concrete projecten• wetgeving en reglementering niet afgestemd tussen b l id d ibeleidsdomeinen• versnippering van bevoegdheden over verschillende beleidsniveaus• samenwerking publiek – privaat niet evident

17

Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…

Leer- en beleidspunten

• Voldoende tijd nemen voor opbouw van vertrouwen en gezamenlijke visie-ontwikkeling met partners

• Goed evenwicht tussen lange termijn planning en realiseren van concrete projecten op terrein

• Maximaal samensporen met andere beleidsplannen p pen ontwikkelingen

• Toevalligheden kunnen het verschil maken

18

Levensbestendig wonen in de wijk

Technologie / ICT ten dienste van… en ondersteunend

•Zelfstandig blijven wonen in vertrouwde wijk•Eigen regie & zelfredzaamheid - zelfzorg - mantelzorg

•Realiseren van zorg op afstand en zorg op afroepRealiseren van zorg op afstand en zorg op afroep•Juiste en efficiënte inzet van mankracht…

Brandend platform… hoge urgentiegraad

Ruimte voor arbeidsbesparende technologiep gom in 2025 voldoende zorg te bieden

© STG/Health Management Forum2008

Postbus 482Postbus 4822300 AL Leiden

Telefoon +31 (0)71 518 11 18E-mail stg.hmf@stg.nl

19

De problematiek in twee regels:

• ofwel er is in 2025 voor slechts 60% van de patiënten volledige zorg voorhanden

• ofwel er is in 2025 voor die patiënten slechts 60% zorg voorhanden.

Van beide scenario’s moeten we wegblijven!

Technologie moet ingevoerd worden zowel aan de klant-patiëntkant (zorgvraag voorkomen / zelfredzaamheid) als aan de kant van de zorgverstrekkers (werkprocessen slimmer maken /zorgverstrekkers (werkprocessen slimmer maken / efficiënte inzet personeel).

20

Verwachtingen ten aanzien van …

• Technologie is aanvullend op menselijk contact en persoonlijke zorg…

• Op maat van en wensen van oudere, m.a.w. flexibel moduleerbaar systeem

• Sociaal acceptabele, praktische en onopvallende vormgeving

• Eenvoudig in gebruik en ergonomisch• Eenvoudig in gebruik en ergonomisch

• Zo weinig mogelijk manipulatie en tussenkomst van gebruiker

Verwachtingen ten aanzien van …

• Onafhankelijk van woonplaats (binnen en buiten)

• Doelgroep / gebruikers én zorgpersoneel betrekken bij• Doelgroep / gebruikers én zorgpersoneel betrekken bij ontwikkeling

• Maximaal kaderbaar binnen samenwerkingsverbanden met doelgroep en partners uit woon-zorgsector / relevante sectoren

• Betaalbaar zijnBetaalbaar zijn

• Maximaal privacy respecteren