Snelle check van Boeing 737

22

Zwart geld in de circuspiste

Ben Woldring denkt groot

24 25

ZATERDAG 17 DECEMBER 2016

PLUSWerken

Werkenden met een zwakke ar-beidsmarktpositie volgen de min-ste scholing. Het gaat om mensenmet een slechte gezondheid, oude-ren bij wie mantelzorg juist met deleeftijd toeneemt, laagopgeleidenen flexwerkers met allebei minderflexibele werkvormen. Wie weinigformele scholing volgt, constateer-de het SCP, compenseert dat niet

door het opdoen van nieuwe ken-nis of ervaring op de werkplek ofte leren van collega’s of leidingge-venden. Werk verandert; sneller en ingrij-pender dan ooit. Daarop inspelenvraagt om continue aanpassen.Scholing, formeel of informeel, isbelangrijker dan ooit. Om tot aanje pensioen inzetbaar te blijven,moet je ook werken aan je kennis,vaardigheden en attitudes. ’Em-ployability’ noemen arbeids- enorganisatiepsychologen en bedrij-ven dat. In combinatie met gezondheid,bepaalt dat iemands ’duurzameinzetbaarheid’.

Door automatisering en robotisering verandert werk en is blijvend leren noodzaak.

Leren énwerken

blijkt lastig

Nederlanders werken meer en zorgen ook meer.In tien jaar tijd groeide het aandeel mensen datzorg en werk combineert met vier procent totachttien procent. Maar het aandeel werkendendat een cursus of scholing volgde, bleef indiezelfde periode steeds rond de 40 procent.

Tekst: Miriam Vijge Foto: 123RF

De gevraagde combi-natie van werken,zorgen en leren isniet voor iedereengoed te doen, con-

cludeerde het Sociaal CultureelPlanbureau (SCP) in de studieAanbod van Arbeid (2016).

➜Werken 21: Jezelf opnieuw uitvinden

ZATERDAG 17 DECEMBER 2016

Werken

De belangen zijn hetzelfde: aan hetwerk blijven. Of toch niet, als meerleren zo lastig is? „Jawel”, reageertdoctor Jol Stoffers, lector Employ-ability aan Zuyd Hogeschool. „Ie-dereen is het daarmee eens, maarernaar handelen is voor alle partij-en lastig. De focus op het hier ennu is de grootste belemmering.Maar over drie of vijf jaar is erwerk verdwenen of op z’n minstveranderd. En leren en ontwikke-len kost ook tijd.” Hij wijst naaroprukkende automatisering enrobotisering waardoor niet alleenhet werk voor laagopgeleiden maarook de middengroep onder drukkomt.Nederland is een kenniseconomie,doceert Stoffers. „Maar kennis issteeds korter van waarde. Investeerin zogenaamde 21st century skills”,moedigt hij werkgevers en werken-den aan. „Generieke vaardighedenkun je overal gebruiken, ongeachtsector of bedrijf. Ze helpen je metaanpassen: communiceren, samen-werken, analyseren, oplossen. Leerleren: leer om je heen te kijken, deverandering te zien en vervolgensnaar jezelf te vertalen. Er is name-lijk geen ander alternatief danmeegaan met veranderingen op dearbeidsmarkt. Daar moeten we

elkaar bij helpen.”

Leren in de praktijkOverheden, sectoren, bedrijven enonderwijs kunnen nog veel meersamenwerken, stelt Stoffers. „Voor-al om informeel leren te initiëren.Dat kost moeite en is niet makke-lijk, maar wel veel effectiever danformeel leren. Zeker voor werken-den die al langer uit de schoolban-ken zijn.” Voor werkgevers is hetvaak lastig om informeel leren inde praktijk vorm te geven. „Zoietsmoet je structureel doen. Leren,het leerproces, integreren in jebedrijfsproces vergt een langeadem en is niet alleen iets van deafdeling Personeelszaken.”Anja Vermeulen is van de afdelingPersoneel en Organisatie (P&O). Zewerkt bij Royal Van Zanten, eenveredelingsbedrijf in de glastuin-bouw. Ze is ook lid van de stuur-groep van het scholingsloket Kasgroeit (www.kasgroeit.nl), datopleiding en ontwikkeling stimu-leert bij werkgevers en werknemersin de glastuinbouw. De rol vanleidinggevenden is belangrijk,benadrukt ze. „Leren en ontwikke-len vraagt tijd, aandacht en je moetbudget reserveren. Het voordeel isniet altijd direct zichtbaar. Zo’naanpak waarvoor je ook leergeldbetaalt, ’concurreert’ met de waanvan de dag”, benoemt ze dezelfdebelemmering als Stoffers.Bovendien wil niet iedereen zo-maar iets anders leren, wanneerhet werk toch –en soms al jaren-goed gaat. „Dat moet je inderdaadgoed uitleggen”, zegt Vermeulen.Het personeelsbestand van RoyalVan Zanten is vergrijsd. „Nieuwemethodes, nieuwe technieken,automatisering en nieuwe klantei-sen maken dat je regelmatig bij-scholing nodig hebt. De basisoplei-ding van toen voldoet niet altijdmeer. En je weet nooit of dat werkblijft. Ook bij ons is er werk naarhet buitenland verplaatst.”Om de scholing vooral ’praktisch’

te houden, kiest Royal Van Zantenvoor zogenaamde in-companytrainingen. „Dat is weliswaar klas-sikaal, maar bij ons. De kas is vlak-bij, je bent met enkele collega’s ende inhoud is toegespitst op onzeomstandigheden.” Om medewer-kers laagdrempelig en informeel tescholen doet het bedrijf ook aanjobroulatie. „Dan draait iemand inverschillende stadia van een pro-ductieproces mee. Van de pers-kluitmachine tot aan de expeditie.En soms ook bij een ander product.Voor de werkgever is het goed omzo kennis te spreiden. Voor mede-werkers is het goed, want ze blij-ven zo breder inzetbaar.”

Vooruitkijken„We moeten ook over vijf of tienjaar een ploeg hebben die het werkaan kan”, kijkt Vermeulen vooruit.Het werk dat in Nederland blijft,vraagt om meer inzicht. „Om meerje verantwoordelijkheid nemen.Dus als je iets signaleert, trek danaan de bel en denk niet dat eenander het wel ziet.” Dan moet jekunnen analyseren, communicerenen liefst ook oplossingen aandra-gen. Om meer verantwoordelijk-heid te kunnen nemen, heb je juistdie vaardigheden nodig om – zoalsStoffers verwoordt - ’employabel’

te blijven. „Behalve hoogopgelei-den, gaan maar weinig mensendaar proactief mee om. Bedenk dateen loopbaan over meerdere func-ties gaat”, spiegelt de lector voor.„En vast ook via meerdere organi-saties en misschien wel verschillen-de sectoren. Je zult jezelf dus weleen paar keer opnieuw moetenuitvinden.”

De knop moest omZoals de zestigers bij Royal VanZanten, die ’ineens’ moesten door-werken tot 67. Vermeulen: „DeVUT-regeling werd afgeschaft ende pensioenleeftijd verhoogd: deknop moest om. Dan moet je men-sen helpen en motiveren om zolang mogelijk door te kunnenblijven werken. Dat was wel evenschakelen voor iedereen. Dit werkis ook fysiek, met bukken, staan,op de knieën in de kas. Door ande-re taken aan te bieden, werk anderste verdelen, lukt het wel.”Stoffers vindt dat het maatschap-pelijk besef nog kan en moet groei-en: „Jezelf ontwikkelen is je eigenverantwoordelijkheid. Organisatiesmoeten dat faciliteren.” Vermeulenheeft de indruk dat blijven lerenwel iets gewoner wordt. „Maar jemoet het aanbieden en organiserenvoor mensen.” ■

Werknemers bij Royal Van Zanten. FOTO ROYAL VAN ZANTEN / MARK DAVID

Jezelf opnieuw uitvinden

’Er is geen anderalternatief danmeegaan metveranderingen’

Niet naar school?Ga stagelopen bij een collega(-bedrijf) om nieuwe,specifieke vaardigheden te leren kennen, of eens tezien hoe het ergens anders toe gaat; Word stagebe-geleider of praktijkopleider. Hierdoor krijg je de kansom stagiaires op te leiden en daarmee je eigentakenpakket en vaardigheden uit te breiden; Vraagof je de verantwoordelijkheid kunt krijgen voortaken die net naast je eigen functie liggen; Overlegof je gekoppeld kan worden aan een meer vakvol-wassen collega; Ga naar een congres, seminar ofsectoroverleg, en deel je daarna je opgedane kennisen inzichten met collega’s; Doe vrijwilligerswerk omandere vaardigheden te ontwikkelen.

Bijven leren?Omdat werk verandert;Omdat je met een diplo-ma of certificaat sterkerop de arbeidsmarkt staat;Om te investeren in jeeigen toekomst; Omdat jedan meer kans hebt opeen betere baan (en somsook een leukere); Om tedoen wat bij je past. Daarben je goed in en datgeeft werkplezier.

Jol Stoffers.

➜ VervolgvoorpaginaWerken