Plannen! – Nieuwsbrief van Lotoverboeken nr. 0Voor je ligt mijn eerste nieuwsbrief. Met boekbesprekingen en wat aanraders op literair gebied. Waarom deze nieuwsbrief? Ik wil je graag op de hoogte houden van mijn boekenzaken en aangezien blog, website en dergelijke nog niet klaar zijn, doe ik het zo. Wat de toekomst zal brengen, weet ik niet zeker, maar ik verwacht nog wel eens zo’n nieuwsbrief uit te sturen. Ondertussen kun je me volgen op twitter: @lotoverboeken. Er zijn veel plannen voor de toekomst! Mijn eigen boekhandel krijgt langzaam vleugels. Daarom nodig ik jullie uit voor een brainstormavond op vrijdag 11 mei (vanaf 20 uur koffie, thee, bier, wijn) om te horen wat de plannen zijn en mee te denken. Kom naar Nigellestraat 114. Mailen: lotte@teepe.comHet doorsturen van deze nieuwsbrief aan andere belangstellenden is geoorloofd!

Het boek Ont – Hilarisch wachten

Isebrand Schut en ik hadden elkaar talloze malen tegen kunnen komen. Ik woonde in de omgeving waar Het Boek Ont zich afspeelt op het moment dat het zich afspeelt. Elke dag keek ik uit op zijn werk-terrein. Ook de sociale wereld van Isebrand Schut ken ik: de wereld van dropouts, anti-helden en losers, de wereld van megalomanen en depressieven, de wereld waarin mensen hun post niet openmaken.

Het boek Ont is vol sneue sukkels die doorgaan met leven, omdat er niets anders op zit. Is dat zwaar? Nee. Is dat somber? Nee. In handen van Anton Valens wordt dat absurdistisch en weemoedig. Het leven is inderdaad zo: almaar doorgaand en zelden dodelijk. In dat levensgevoel doet Het boek Ont mij denken aan Beckett.

Een groep mannen helpt elkaar met het openen van hun post. Man&post heet hun club. Van allemaal is het post openmaken niet het enige probleem, maar wel een symptoom van hun problemen. Ook voor hun komt Godot niet, ook zij hangen zich niet op, wachten daar toch nog maar een dagje mee. Ondertussen werkt “voorzitter” Isebrand Schut in de ondergrondse wc aan de Grote Markt in Groningen, en speelt huisadres voor een bv’tje van Cor Meckering, Man&Post-lid. Er gebeurt niet veel en er gebeurt veel. Er verhuist iemand. Iemand gaat failliet. Iemand wordt bedreigd. En na het uitlezen blijven de mannen nog dagen door je hoofd spelen.

Valens houdt de toon licht, speels zelfs. Zijn schrijfstijl doet me soms aan het barokke schrijfplezier van Havank denken, maar dan gemengd met Groningse nuchterheid. Geen laaglandse somberheid in deze roman. Psychologische pretenties ontbreken. Dat maakt Het boek Ont onNederlands goed.

Iets met boekenOp woensdag 30 mei vindt Het Leesgezelschap plaats, de eerste bijeenkomst van de leesclub van de Noorderparkkamer. Tussen 20 en 22 u. bespreken we Vrijheid van Jonathan Franzen o.l.v. mijzelve! Je kan je aanmelden op lotte@teepe.com. Kijk ook hier: http://www.noorderparkkamer.nl/project/het-leesgezelschap/333

Op 28 april is Paul Auster in Utrecht voor het City2Cities festival. Hij zal daar zijn nieuwe boek presenteren. City2Cities heeft als thema ‘stad en literatuur’, een thema dat bij uitstek past bij Auster (al zijn een aantal van zijn stedelijke romans niet meer in het Nederlands leverbaar!)

Versspreken, podcast over poëzie.Vier dichters spreken over 1 gedicht, voor zolang als dat kan duren. Radio op zijn best, ondanks of dankzij de niet zo beste geluidskwaliteit. www.versspreken.nl,

Book review special Slate. Veel tijdschriften schrijven steeds minder over boeken (Vrij Nederland!), maar het internettijdschrift Slate bewandelt de omgekeerde weg. Eerst spraken ze hun vertrouwen al uit in radio (elke dag een podcast), nu hebben ze 1 keer per maand een book review special. Kijk http://www.slate.com/articles/arts/books.html

Het Muizenhuis staat sinds een paar maanden in de OBA. Het originele muizenhuis, waarvan de foto’s gebruikt zijn in het bestsellerprentenboek Het Mui-zenhuis van Karina Schaapman. nóg mooier dan het boek is dit gigantische minihuis. Elke laatste zondag van de maand geeft Karina Schaapman een toelichting bij haar muizenhuis. Dus: 29 april, 15 uur, vrije inloop.

Nrc/boeken op internet komt langzaam weer tot leven, met bijvoorbeeld #flapraden (boekcovers zonder titel raden) en #twitlit, de twitterleesclub van Bas Heijne. www.nrc.nl/boeken

Nieuwsbrief van Lotoverboeken1

The Marriage Plot – geen liefdesroman voor feministen

Jeffrey Eugenides schreef 9 jaar aan The Marriage Plot. Hij wilde onderzoeken of het populaire Victoriaanse genre van de huwelijksroman in onze moderne tijden nog levensvatbaar is. Daar is hij maar ten dele in geslaagd.

Ontmoet Madeleine. Ze neemt bijna per ongeluk deel aan een collegereeks semiotiek. Het is begin jaren 80, op een College in een Amerikaanse universiteitsstad. De liefhebster van Jane Austen en George Eliot voelt zich een buitenstaander, omdat ze niet begrijpt wat de andere studenten zien in de deconstructies van Derrida en andere Franse filosofen. Tijdens de collegereeks ontmoet ze Leonard, een medebuitenstaander. Ze worden razend verliefd. Maar het is niet met hem dat ze de nacht vóór Graduation Day doorbrengt. Aan het begin van de roman ontwaakt Madeleine uit deze nacht, met een bonkende kater en herinneringen die ze liever wil vergeten. Het is geen zacht ontwaken: de deurbel gaat, die haar ouders aankondigt: ze zullen met haar gaan ontbijten. Leonard is ook niet degene, die haar redt bij dat ontbijt met haar ouders. Dat doet Mitchell, de derde zijde van deze love triangle:

‘Right,’ Mitchell said, his voice suddenly sarcastic. ‘Our wonderful friendship! Our “friendship” isn’t a real friendship because it only works on your terms. You set the rules, Madeleine. If you decide you don’t want to talk to me for three months, we don’t talk. Then you decide you do want to talk to me because you need me to entertain your parents-and now we’re talking again. We’re friends when you want to be friends, and we’re never more than friends because you don’t want to be. And I have to go along with that.‘I’m sorry,’ Madeleine said, feeling put-upon and blindsided. ‘I just don’t like you that way.’‘Exactly!’ Mitchell cried. ‘You’re not attracted to me physically. O.K., fine. But who says I was ever attracted to you mentally?’

Zo goed kan Eugenides zijn. Zo clever en grappig, wordt hij ook gevonden in de recensies die ik heb gelezen. De eerste helft van het boek ís zo goed. Daarin komt Madeleine erachter dat Leonard manisch-depressief is, en Mitchell gaat op reis naar Europa en India. We volgen Madeleine en Mitchell om de beurt. Er ontstaat een mooi contrast tussen Mitchells wijde wereld en Madeleine emotionele achtbaan. Wanneer hun paden

elkaar kruisen worden die ontmoetingen van beide kanten beschreven, heel geloofwaardig. Beide personages groeien in je hart.

Enter Leonard. Halverwege de roman verschuift het perspectief naar hem. Niet alleen is hij het obstakel in de mogelijke liefde tussen Madeleine en Mitchell, ook legt hij het boek op zijn gat. Tenminste, dat vind ik. Maar ik heb het in geen enkele recensie teruggelezen, dat zeg ik er maar even bij. Alle gebeurtenissen worden opnieuw verteld, ditmaal vanuit het perspectief van Leonard. Dat voegt weinig toe, omdat Leonards manisch-depressiviteit vanuit hem beschreven niet meer is dan dat: een beschrijving. Na lezing van The Marriage Plot kun je je wellicht voorstellen hoe Leonard denkt, hoe hij voelt, je kunt je alleen niet indenken hoe het is om Leonard te zíjn. Daarvoor is Eugenides er te weinig in geslaagd hem menselijk te maken, herkenbaar te maken.

Madeleine gaat mee in de wanen en depressies van Leonard, kan zich er niet tegen verweren. Dat levert een enkel mooi citaat op, maar helaas geldt die afhankelijkheid ook voor haar narratieve karakter. Gaandeweg wordt ook zij tweedimensionaal, gehoorzamend aan de wetten van stereotypering. Het wordt moeilijker je met haar te identificeren, omdat ze gaat lijken op een sitcomfiguur.

Jammer. Ik had graag gezien dat ze zich tot een moderne Emma Woodhouse ontwikkelde, een vrouw die de mores van de tijd aan de kaak stelt omdat ze niet bij haar passen. Uiteindelijk is Madeleine niet die romantische heldin, maar het been waarom gestreden wordt door twee honden. De belangrijkste keuzes in deze roman, vooral op het gebied van de liefde, worden door de mannen gemaakt. De Madeleine van het begin gunde ik een beter literair lot. Uiteindelijk stelt deze moderne roman over de liefde teleur.

Kinderboeken in het voetlicht

Ons hele gezin is weg van Otto rijdt heen en weer naar de stad van Tom Schamp, een boek vol auto’s en visuele grapjes. Niets is wat het lijkt, en soms juist wel: een deuxchevaux met twee paarden erin, een chocolatier in een huis met een chocoladedak en een fully booked hotel vol boeken. Pas op: op de titel vindt geen enkele boekhandel hem (slecht!), maar wel op ISBN: 9789020999433

Misschien lezen in het Engels: de Noorderlichttrilogie van Philip Pullman. Mooie, atheïstische fantasy met een sterke meid in de hoofdrol. 12+

Nieuwsbrief van Lotoverboeken2

Wat hing er in de lucht? – Twee ge-engageerde boeken over ons samenleven.

Hoe moet je je gedragen als iemand zich niet aan de ongeschreven sociale code houdt? Tegenwoordig is dat een ingewikkelde vraag. De sociale regels zijn ondoorgrondelijker geworden met het informeler worden van onze samenleving. En blijkbaar zijn die regels daarmee ook interessant voor schrijvers. In de afgelopen jaren verschenen twee boeken die schendingen van de sociale code tot thema hebben: There but for the van Ali Smith en The Slap van Christos Tsiolkas. En dat thema is niet de enige overeenkomst tussen deze romans.

In de chiquere buitenwijken van London (Greenwich) en Melbourne komen mensen samen om te eten. In Australië wordt er, hoe kan het ook anders, gebarbecued met familie en vrienden. Op het Londense diner zijn een paar onbekenden uitgenodigd om de inner circle te verbreden en contact te maken met andere “culturen”. Voor dit diner is de topattractie een homoseksueel. Hij mag iemand meenemen: Milo. Milo gaat tijdens het diner naar het toilet en komt niet meer terug. Hij heeft zich opgesloten in de logeerkamer van de gastvrouw. En daar blijft hij, maandenlang. Wat doe je dan? Een intrigerende vraag. Eentje die meteen de fantasie in werking zet.

Wat dat betreft is The Slap minder prikkelend voor de fantasie. Op de barbecue slaat iemand het kind van een ander. Zo’n flagrante schending van de sociale code leidt onmiddellijk tot spanning tusseb vrijwel alle gasten, daar kun je vanuit gaan. Die spanning heeft weinig te maken met de ethische vraag of er omstandigheden zijn waarin je je kan voorstellen dat je het kind van een ander slaat, het heeft veel meer te maken met banden van familie en loyaliteit. De gastheer staat achter zijn neef, de dader, bovendien irriteerde de vader van het geslagen kind hem (de gastheer) mateloos. De gastvrouw staat achter de moeder van het kind, die een goede vriendin van haar is en het bovendien al niet makkelijk heeft met zo’n man en zo’n kind.

Je kan het uittekenen. Maar dat geeft niet. Tsiolkas werkt het goed uit, omdat de klap slechts het brandpunt is dat de roman doet ontbranden. Daarna ontspint zich een soapachtig verhaal dat leidt tot een ander drama aan het eind, dat zich spiegelt aan de klap. De personages zijn te levensecht om het tot een echte soap te maken, het taalgebruik en de gebeurtenissen te rauw. In plaats van een soap krijgen we een glimp van het hedendaagse, moderne stadsleven. Tsiolkas heeft de personages die hij een stem geeft met zorg gekozen: multicultureel (in

Australië betekent dat Grieks, Indiaas, Libanees en zoveelste generatie Engels), oud, jong, hogere middenklasse, waspish, hippie-achtig, links, rechts… Het knappe is dat het niet gekunsteld overkomt.

Bij Smith is dat wel een probleem. Ook zij doet een poging haar dinergezelschap en de personages daarom heen gemengd te laten zijn. Er is een bejaarde dame, een jonge carrièrevrouw, een vroegwijs, donker meisje en een oudere homoseksueel, maar hun profiel is hetzelfde: het zijn mensen die niet (meer) met de massa mee willen gaan, die zich verzetten tegen de huidige tijd. Het zijn intellectuelen, licht excentrieke mensen: mensen die je graag zou willen zijn, maar die niet echt bestaan. Ze zijn bovenal goed.

Smith beschrijft hun levens als vervult van rijm, poëzie en leergierigheid, van filosofische overpeinzingen en uitgebreide woordspelingen. Heerlijk. Als je door het boek bladert, stuit je op mooie, memorabele passages. Mooi is dat. Veilig is dat. Aan deze mensen kun je geen hekel hebben. Van deze mensen krijg je geen kriebels. Deze mensen zijn niet behept met die vervelende, herkenbare eigenschappen van echte mensen. Dat geeft misschien niet. Misschien kun je There but for the lezen als een mijmering over gemeenschapszin in deze duistere tijden. Misschien kun je het lezen als een survivalgids voor intellectuelen, of beter nog: als een hart onder de riem voor intellectuelen.

Dus: als je het helemaal hebt gehad met populistisch, platvloers Nederland, dan is There but for The een boek voor jou. Mooie passages, fijne personages, een experimentele lay out en opzet.

Wil je liever uit je comfortzone gehaald worden en geconfronteerd worden met het echte leven, dan is The Slap een boek voor jou. Ik haal persoonlijk veel soelaas uit lezen over het leven zoals het nu eenmaal is. Ik prefereer dus The Slap.

Non-fictie tips

Ik was stil van Tijger, tijger, geschreven door Margaux Fragoso. Ze schrijft over haar jarenlange relatie met een pedofiel. Niet sensationeel, niet huilerig, maar met begrip voor het kind dat ze was en toch ook bijna voor haar misbruiker.

Wouter las De jonge Fortuyn van Leonard Ornstein in een paar dagen uit en duwde het meteen in mijn handen. Lekker geschreven, herkenbaar tijdsbeeld, zei hij. Ik ben benieuwd!

Nieuwsbrief van Lotoverboeken3

Parels uit de boekenkast: Leviathan van Paul Auster

Auster wordt beschouwd als de koning van het literaire toeval. Niet gek, natuurlijk, met een boek als The Music of Chance op zijn naam. Maar volgens mij slaat die kroning de plank mis. Zoals bijvoorbeeld in de lezing van Leviathan als boek over toeval.

Toeval is een mooi begrip, ruim en zo vol eenvoudige associaties. Maar wat 'toeval' vooral suggereert is dat er ook iets buiten het toeval bestaat, dat er een rechte lijn naar het doel is, die door het toeval gebroken kan worden. Of gehecht. En zo wordt toeval vaak gebruikt in de literatuur. Er gebeurd iets in het leven van persoon X, 'Het Toeval' en daarom doet X niet Y maar Z. Het Toeval als de motor van literatuur.

Maar op die manier werken Austers boeken niet. In de levens van de personages van Auster zit geen lijn, er is geen doel. Hun levens hangen van dagelijkse toevalletjes aan elkaar. De levensloop is toeval, net als in het echte leven. Daarom gaan zijn verhalen ook altijd om het vertellen van verhalen zelf. Die ordenende structuur is van levensbelang in het verhaal, zodat duidelijk wordt dat het een verháál is. In een verhaal zit lijn, in het leven dat beschreven wordt niet.

Met het begrip toeval proberen de recensenten mijns inziens een veel lastiger aspect van Austers werk te dekken. De magie van Auster noem ik het voorlopig, bij gebrek aan beter. Omslachtig gezegd is het het gevoel dat je een verhaal hoort dat privé is, alleen voor jou bestemd, omdat de verteller zelf zijn gedachten nog moet vormen. Hij praat met liefde, aarzelend, tastend, over een geliefd onderwerp, een kwetsbaar onderwerp: een mens, de onmogelijke zoektocht naar kennis van de ander. Waarom 'onmogelijk'? Omdat de ander vluchtig is, net als jijzelf bent. Nooit hetzelfde. Nooit kenbaar, zelfs niet voor zichzelf. De mens is in constante flux door de reeks toevallen die op hem afkomen. Hij is geen voorspelbaar wezen, zoals hij in de meeste romans wordt geportretteerd. Een mens wordt door zoveel meer bewogen dan de paar standaard cliché-inputs, dat gedrag vaak niet meer te verklaren is. En als we dat toch willen, en dat willen we, dan met een open geest, met ruimte voor wat niet in het kader past. Met je eigen feilbaarheid voor ogen. Dat is de roman Leviathan ten voeten uit: een zoektocht naar een verloren vriend. Op een dag staat de politie aan de deur met in de hand de portomonee van een terrorist. In de portomonee de naam het het telefoonnummer van

de verteller. Zijn goede vriend van vroeger blijkt volledig geradicaliseerd. Hoe kon dat? De verteller gaat op zoek in zijn herinnering en treedt in de voetsporen van zijn vriend. Hij vertelt ons over wat hij vond, dat wil zeggen: hij is de rangschikker van de informatie, hij geeft betekenis aan het leven van zijn vriend. Hoewel het gaat over het leven van zijn vriend, is dit het verhaal van de verteller. Bij Auster zien we de almaar falende zoektocht naar verklaringen, naar betekenissen. Het gaat om verandering en vergankelijkheid. Niets blijft zoals het was, alles gaat voorbij. Niets kunnen we vasthouden, want het leven sleurt het mee. Het enige dat we kunnen doen is het vastleggen, op papier. Kond doen. Getuigenis afleggen: het was niet altijd zo, hij is niet wie hij is.

Uitgeversaanbiedingen

Het mooiste boek uit 2010, Vrijheid van Jonathan Franzen, is in midprice verschenen: 12,50! Umberto Eco’s Begraafplaats van Praag (het boek met de eenzaamste hoofdpersoon ooit) ook. In juni verschijnen meer boeken in midprice: De Maagd Marino, waarmee Yves Petry vorig jaar de Libris Literatuur Prijs won, De Groep van Mary McCarthy en De kaart en het gebied van Houellebecq. Allemaal 12,50.Rennen naar de zelfstandige boekhandel.

Boekhandels om heen te gaan, zolang ik nog niet open ben

Ik was laatst in Bilthoven bij de Bilthovense boekhandel. Wat een geweldige winkel! Ruim, gezellig en met erg leuk personeel. Ik liep even binnen en bleef anderhalf uur, onder andere door een geanimeerd gesprek met een van de personeelsleden. Als je in de buurt bent….

Dat geldt ook voor De Nieuwe Boekhandel aan de Bos en Lommerweg in Amsterdam. Vast al eens van gehoord, maar zeker een bezoekje waard. Maar pas op, je gaat geheid met een boek weg (of meer!).

Klassieker en eigenzinniger is Zwart op Wit aan de Utrechtse straat, waar ze alle boeken hebben die ik zou willen kopen.

Voor het betere tweedehands boek: Just Out Of Time (Hartenstraat 15, Amsterdam). Bijna een boekwinkel uit een boek.

Nieuwsbrief van Lotoverboeken4

Nieuwsbrief van Lotoverboeken5