Programma 7e Expertmeeting Uitzendgerelateerde KlachtenThema: Weerbaarheid van de militair bij mentaal belastende werkomstandigheden:

Wat leert het wetenschappelijk onderzoek ons en hoe ziet weerbaarheid er uit in 2025?

26 februari 2016 op “De Zwaluwenberg” Utrechtseweg 225, 1213TR te Hilversum

10:00 - 10:30 Ontvangst

10:30 - 10:40 Opening door de voorzitter van de Programma Advies Commissie Onderzoek (PACO), mevr. dr. L.E. (Laurence) Frank

10:40 - 10:50 Terugkoppeling resultaten van het afgelopen jaar van het samenwerkingsverband tussen Defensie en de Nationale Politie, op het gebied van wetenschappelijk onderzoek door drs. M. (Martin) Elands

10:50 - 11:15 Lezing mevr. dr. A.S. (Annika) Smit:Professionele weerbaarheid bij de Nederlandse politie

11:15 - 11:40 Lezing kolonel prof. dr. H.G.J.M. (Eric) Vermetten:De gevechtsuitputting – een achterhaald begrip?

11:40 - 12:40 Discussie en uitwisseling van onderzoeksresultaten op het gebied van weerbaarheid en preventie door prof. dr. Vermetten

12:40 - 13:10 Lunch

13:10 -13:15 Opening door de voorzitter van de Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek (RZO) prof. dr. U. (Uri) Rosenthal

13:15 - 13:25 Presentatie uitkomsten van het ochtenddeel door prof. dr. Vermetten

13:25 - 13:50 Lezing brigade-generaal der Mariniers F.V. (Frank) van Sprang:Hoe vergroot het Korps Mariniers de weerbaarheid in opleiding, training en operaties?

13:50 - 14:15 Lezing dr. L. (Lucien) Engelen: "Anytime, anywhere any place"Wat is er gaande op de in de wereld om ons heen op het gebied van innovatie, waarden en weerbaarheid; de weerbaarheid in de wereld van morgen?

14:15 - 14:30 Thee/koffie/fris

14:30 - 16:00 Ronde tafel discussie onder leiding van prof. dr. W.J.M.J. (Pim) Cuijpers

16:00 - 16:15 Afronding van de dag door prof. dr. Rosenthal: feedback op deze meeting, suggesties voor onderwerpen van de volgende meeting, en andere zaken die de deelnemers zouden willen inbrengen

16:15 Afsluitend informeel netwerken

Deelnemers:

Organisatie Naam FunctieDefensie Commando DienstenCentra Trends, Onderzoek en Statistiek

Mevr. drs. J.M. (Jolanda) Snijders Adviseur

Defensie Directie Aansturen Operationele Gereedheid

Bgenmarns F.V. (Frank) van Sprang Plaatsvervangend Directeur Directie Aansturen Operationele Gereedheid

Defensie Divisie Defensie Gezondheidszorg Organisatie

Bgen-arts J. (Johan) de Graaf Commandant Divisie Defensie Gezondheidszorg Organisatie

Defensie Divisie Defensie Gezondheidszorg Organisatie

Mevr. lkol C.M. (Carola) Linschooten Programmamanager Duurzaam Inzetbaar Defensie

Defensie Hoofd Directie Beleid Cdr R.P. (René) Tas Directeur Integraal BeleidDefensie Hoofd Directie Personeel KTZ-arts J.A. (Jelle) Bos Hoofd Militair Gezondheidszorg

BeleidDefensie Hoofd Directie Personeel SBN H. (Henk) Itzig Heine Hoofd Directeur PersoneelDefensie Hoofd Directie Personeel Bijzondere Personeelszaken

KTZ ir. W.W. (Wolter) Sillevis Smitt Senior Beleidsadviseur Bijzondere Personeelszorg

Defensie Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht

Ltgen B.H. (Bart) Hoitink Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht tevens Inspecteur der Veteranen

Defensie Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht

Lkol A. (Ton) van Mastrigt Stafofficier Veteranenaangelegenheden

Defensie Koninklijke Marechaussee Mevr. drs. W. (Wietske) de Boer Hoofd Bureau Gedrag en Ethiek Defensie Koninklijke Marechaussee Mevr. B. (Bianca) Kramer Docent Gedrag & CommunicatieDefensie Koninklijke Marine Mevr. LTZ2OC K.M. (Keety)

Heemskerk Hoofd bureau Voortzettingsvermogen

Defensie Militaire Geestelijke Gezondheidszorg / UMC Utrecht

Lkol drs. J. (Jan) Ambaum Plaatsvervangend Directeur, klinisch psycholoog/psychotherapeut

Defensie Militaire Geestelijke Gezondheidszorg / UMC Utrecht

Dr. S.G. (Elbert) Geuze Senior onderzoeker

Defensie Militaire Geestelijke Gezondheidszorg / UMC Utrecht

Dr. T.E. (Thomas) Gladwin Senior onderzoeker

Defensie Militaire Geestelijke Gezondheidszorg / UMC Utrecht | Leids Universitair Medisch Centrum Arq Psychotrauma Expert Groep

Kol prof. dr. E. (Eric) Vermetten Hoofd Onderzoekscentrum Militaire Geestelijke Gezondheidszorg / Bijzonder Hoogleraar Psychotrauma

Defensie Opleidings- en Trainingscommando Koninklijke Landmacht

Lkol (r) drs . E-J. (Ernst-Jan) Ezeman Projectleider Vorming Commando Landstrijdkrachten

Defensie Opleidings- en Trainingscommando Koninklijke Landmacht

Mevr. elnt S.L. (Sarah) Maduro MANP Stafofficier Bureau Trends & Concepts

Impact, Arq Psychotrauma Expert Groep

Dr. J.H.M. (Hans) te Brake Senior beleidsadviseur en onderzoeker, programmacoördinator Weerbare organisatie

Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen Mevr. B. (Barbara) Lieuwen Functionaris kennis en onderzoek LZV

Politie Academie Mevr. dr. A. (Annika) Smit Senior onderzoeker Programma Versterking Professionele Weerbaarheid, lector weerbaarheid

Politie Academie, Koninklijke Universiteit Leuven

Drs. H. (Henk) Sollie Onderzoeker Politie Academie en gemeente Almelo, promovendus KU Leuven

Politie Landelijke Eenheid Dienst Landelijke Informatieorganisatie Programma's & Uitzendingen

Mevr. drs. M. (Marieke) van der Ark Programmamanager

2

Programma Advies Commissie Onderzoek

Mevr. drs. M. (Marieke) Blocks Lid PACO

Programma Advies Commissie Onderzoek

Prof. dr. W.J.M.J. (Pim) Cuijpers Lid PACO; per 1 maart Voorzitter PACO

Programma Advies Commissie Onderzoek

Drs. P. (Peter) van Splunteren Lid PACO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

Ltgenmarns b.d. A.G. (Ton) van Ede Lid RZO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

Mevr. dr. L.E. (Laurence) Frank Lid RZO en Voorzitter PACO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

Prof. dr. M.H.H. (Mark) Kramer Lid RZO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

Mevr. dr. S.H. (Sylvie) Lo Fo Wong Lid RZO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

Prof. dr. U. (Uri) Rosenthal Voorzitter RZO

Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek

M. (Mettes) van der Giessen MBA Ambtelijk secretaris RZO

Radboud Universiteit Medisch Centrum

Dr. L. (Lucien) Engelen Director REshape Center for Innovation at Radboud University Medical Center / Adviseur RvB

TNO Dr. W. (Wim) Kamphuis OnderzoekerUniversiteit Utrecht, Centrum '45, Arq Psychotrauma Expert Groep

Drs. J.F.G. (Joris) Haagen Onderzoeks- en onderwijsmedewerker Klinische & Gezondheidspsychologie

Veteraneninstituut Drs. M. (Martin) Elands Hoofd Kennis- en Onderzoekscentrum

Veteranenombudsman M. (Matthijs) van der Hoeven Beleidsadviseur Veteranenombudsman

3

Sprekers, inleiders

Mevr. dr. A.S. (Annika) SmitAnnika Smit (1975) promoveerde in 2004 in de biologische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Afgestudeerd in de fysiologische psychologie richtte ze haar onderzoek op ‘cognitieve energetica’: vigilantie, aandacht en informatieverwerking. Via medische toepassing (Cambridge, UK) en intelligente systemen (D-CIS lab in Delft) kwam ze bij de politie terecht. In 2009 begon ze bij de Politieacademie met de eerste opzet van een strategische onderzoeksagenda, waardoor ze op het spoor van ‘weerbaarheid’ kwam. In de periode 2011-2015 was ze verantwoordelijk voor de onderzoeksportefeuille in het Programma Versterking Professionele Weerbaarheid van de politie. Sinds 1 januari 2016 is zij aangesteld als lector weerbaarheid aan de politieacademie.

Kolonel prof. dr. H.G.J.M. (Eric) VermettenProf dr. Kolonel H.G.J.M. (Eric) Vermetten, is psychiater en hoogleraar psychotrauma aan de Universiteit Leiden en het LUMC. Hij is actief dienend militair, als hoofd van het onderzoekscentrum van de Militaire Geestelijke Gezondheid verbonden aan Defensie, en daarbinnen ook als psychiater werkzaam. Zijn expertise is het medisch-biologische psychotraumatologie. Hij is kernhoogleraar binnen Arq Psychotrauma Expert Groep en coördineert verschillende wetenschappelijke onderzoekslijnen waaronder complex trauma, screening en diagnostiek en farmacotherapie. Hij is tevens op zoek naar innovaties binnen dit veld, zowel binnen de neurowetenschappen als in het gebruik van nieuwe technologie gericht op verbetering van zorgprocessen. Hij coördineert een multidisciplinaire behandeling voor militairen en veteranen met onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Hij publiceerde meer dan 180 papers over de neurobiologie van PTSS, trauma en dissociatie, en psychotherapie. Hij is gastdocent bij New York University School of Medicine. Hij publiceert met internationale partners, droeg bij aan meer dan 30 hoofdstukbijdragen, heeft 8 boeken geschreven waaronder 'The Impact of Early Life Trauma on Health and Disease; the hidden epidemic' geediteerd met Ruth Lanius en Claire Pain, en recent verscheen het eerste Nederlandse ‘Handboek Posttraumatische Stress Stoornissen’, geediteerd met Rolf Kleber en Onno van der Hart. Prof Vermetten is een ad hoc reviewer voor diverse vaktijdschriften en het granting agencies. Hij heeft lezingen in binnen en buitenland over een brede range van aspecten van psychotrauma. Hij was adviseur van de APA Taskforce van de DSM5 voor PTSS en dissociatieve stoornissen.

Brigade-generaal der Mariniers F.V. (Frank) van SprangFrank van Sprang is Plaatsvervangend Directeur Directie Aansturen Operationele Gereedheid (DAOG). Hij begon zijn militaire carrière op het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) in 1982. Na de afronding van de studie Internationale Veiligheidsvraagstukken (IVV) aan het KIM volgde hij de opleiding tot Officier Kikvorsman. Later volgde hij de Amphibious Warfare School bij het Amerikaanse Korps Mariniers te Quantico en de Hogere Krijgsvorming aan het IDL.Zijn plaatsingen bij de infanteriebataljons werden afgewisseld met plaatsingen in het specialisme kikvorsman bij verkenningseenheden in het Caribische gebied en als onderdeel van de Special Boat Service (SBS) binnen de UK/NL Landing Force. Gedurende zijn varende plaatsing als Amfibisch Operatie Officier aan boord van Hr.Ms. Rotterdam nam hij deel aan de Operatie Allied Harbour in Albanië. Tevens nam hij deel aan de VN missie in Cambodja (UNTAC) en is hij uitgezonden geweest naar Afghanistan waar hij werkzaam was in het ISAF HQ. Buiten de operationele plaatsingen heeft van Sprang gewerkt als docent amfibische operaties op het KIM en heeft hij bestuurlijke functies vervuld bij de Marinestaf en de Defensiestaf in Den Haag. In die hoedanigheid was hij betrokken bij diverse studies waaronder de Helikopterstudie 2004, de Special Forces studie 2004 en de Marinestudie 2005. In 2007 nam hij het commando over het eerste mariniersbataljon op zich. Gedurende dit commando was de eenheid betrokken bij de operaties in Tsjaad en Afghanistan. In 2009 werd hij bij het Commando Zeestrijdkrachten geplaatst als Hoofd Management Control en vervolgens als Hoofd Afdeling Integratie. Per 12 mei 2014 is van Sprang aangetreden als Plaatsvervangend Directeur Directie Aansturen Operationele Gereedheid (DAOG).

4

Dr. L. (Lucien) EngelenLucien Engelen (1962) werkt sinds 2007 bij Radboud UMC als Hoofd van het regionaal emergency healthcare netwerk. Hij adviseert de board op het gebied van de (technologische) veranderingen in de zorg waarbij de participatie van patiënten in hun eigen zorgtraject centraal staat.Hij is de founding Director van het Radboud REshape Center, wat gericht is op de convergentie van technologie en “patient empowerment”. Daar creëert hij programma’s en vooruitzichten en, indien nodig, ook producten.Lucien is Chief Imagineer bij Nictiz, het landelijke expertisecentrum voor ICT-innovaties in de zorg. Hij is onderdeel van de Singularity University Exponential Medicine (vroeger bekend als FutureMed) in Silicon Valley (opgericht door oa Google, NASA en Autodesk). Verder was hij een van de eerste 150 thought leaders die uitgenodigd werden voor het LinkedIn influencer programma.

Prof. dr. W.J.M.J. (Pim) Cuijpers Pim Cuijpers (1956) is Hoogleraar klinische psychologie VU Amsterdam en Hoofd van de Afdeling Klinische Psychologie. Hij is gespecialiseerd in preventie en behandeling van 'gewone geestelijke stoornissen' in het bijzonder depressie en alcoholverslaving; minimale interventie; drugsmisbruik preventie; geestelijke stoornissen bij kinderen van probleemdrinkers. Per 1 maart 2016 is hij de voorzitter van de Programma Advies Commissie Onderzoek van de Raad voor civiel-militaire Zorg en Onderzoek.

5

Beschrijving onderzoek deelnemende onderzoekers

Naam: mevr. drs. M. (Marieke) van der ArkWerkzaam bij: Politieacademie, school voor politieleiderschapE-mailadres: Marieke.van.der.ark@politie.nl

Keywords onderzoek: Internationaal, Politie - uitzendingen, zorg, psychologie

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Betreft (promotie-) onderzoek naar de zorg rondom uitgezonden politiemensen en hun familie.Centrale onderzoeksvraag: ‘Hoe kunnen we de internationale plaatsingen bij de Nationale Politie verder professionaliseren met betrekking tot de zorg voor, tijdens en na uitzending.’Huidige fase: Onderzoek naar politiemensen die ingezet zijn na de ramp met vlucht MH17 (600 respondenten). Door middel van een door TNO ontwikkelde en gevalideerde weerbaarheidmonitor (TNO, 2014) wordt de populatie over een periode van 2,5 jaar gevolgd en drie maal bevraagd over wat hen helpt om klachten te voorkomen of daarvan te herstellen tijdens en na een inzet voor een SGBO (Staf Grootschalig Bijzonder Optreden). Doelstelling van het onderzoek is er op gericht om te komen tot een wetenschappelijk gefundeerd beleid dat ten grondslag ligt aan het zorgpalet voor medewerkers van de Nationale Politie die ingezet worden in (SGBO) crisissituaties.

Deelvragen van het onderzoek zijn:- Wat is het historisch perspectief van politie-uitzendingen- Welke psychologische factoren zijn van invloed op effectieve uitzending (Boer den M. ea, 2013)- Toetsen van de hypothese; ‘Het merendeel van de politiemensen die uitgezonden zijn geweest landen niet meer echt maar zijn bezig met een volgende uitzending’. - Operationaliseren van de begrippen ‘Vervreemding’ en ‘Statusgevoeligheid’.- Is er sprake van Moral injury.- Kan de inzet van een Trauma History Scale bijdragen aan vroegsignalering/ preventie.- Onderzoek naar de positie van vrouwen in vredesmissies.- Benchmarking: wat doen de AFP (Australian Federal Police) de OVSE en Artsen zonder Grenzen op het gebeid van zorg voor hun medewerkers voor- tijdens- en na uitzending.__________________________________________________________________________________________

Naam: dr. J.H.M. (Hans) te BrakeWerkzaam bij: Impact, Arq Psychotrauma Expert Groep E-mailadres: H.te.Brake@impact.arq.org

Keywords onderzoek: veerkracht

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Hans te Brake is senior beleidsadviseur en onderzoeker bij Impact, het landelijk kennis- en adviescentrum psychosociale zorg en veiligheid bij schokkende gebeurtenissen. Impact is partner in Arq, psychotrauma expert groep te Diemen. Binnen Arq is Hans coördinator van het programma Weerbare Organisatie.

Een hoge kwaliteit van psychosociale hulpverlening hangt samen met een maximaal gebruik van de veerkracht van het individu binnen zijn sociale omgeving. Dit geldt ook voor de organisatie waarin het individu zich beweegt, met name als het gaat om hoog-risico beroepen als politie, brandweer, ambulance en defensie. Projecten waar Hans bij betrokken is richten zich op (1) het begrijpen, benutten en ondersteunen van veerkracht; (2) het signaleren wanneer de veerkracht ontoereikend is; en (3) tijdig doorgeleiden naar professionele ondersteuning indien nodig.

Hans was o.a. projectleider bij de ontwikkeling Richtlijn Psychosociale Ondersteuning Geüniformeerden (2010) en de Veerkracht monitor (2011). Binnen politie loopt een uitgebreid traject in gang gezet om de richtlijn te implementeren (2011-heden). Ook is voor de politieorganisatie een zogenaamde zelfscreener ontwikkeld, die het eigen functioneren afzet tegen dat van de collega’s en de medewerker helpt bij het nemen van de eigen

6

verantwoordelijkheid (2014). In opdracht van het programma Veilige Publieke Taak (VPT) is een interventie ontwikkeld om organisaties, en hun medewerkers te ondersteunen in het omgaan met agressie (DAPPR, 2015). Recentelijk is een project van start gegaan waarbinnen het ondersteunen van de veerkracht van vluchtelingen centraal staat (2015-2017).__________________________________________________________________________________________

Naam: dr. S.G. (Elbert) Geuze en dr. T.E. (Thomas) GladwinWerkzaam bij: Militaire GGZE-mailadres: s.g.geuze@umcutrecht.nl; thomas.gladwin@gmail.com

Keywords onderzoek: PTSD, anger, neuroimaging, neuroendocrinologie, veteranen.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: PRISMO: Het longitudinaal onderzoek naar ontstaan van klachten bij 1032 veteranen waarbij onderzocht wordt naar neurobiologische en psychologische factoren die het ontstaan van die klachten veroorzaken. Momenteel begonnen met data-verzameling voor de 10-jaars meting. Tevens nog aan het afronden voor het BETER onderzoek waarbij MRI scans en vragenlijsten zijn afgenomen voor en na behandeling. Neuroimaging data is opgeschreven en heeft geresulteerd in een tweetal promoties. Aanvullend onderzoek moet uitwijzen of patiënten die niet goed reageren op behandeling baat hebben bij nieuwe neurotechnologische ontwikkelingen zoals hersenstimulatie. Momenteel is er een protocol (TEST) in ontwikkeling naar de effectiviteit van transcranial direct current stimulation (tDCS) voor de behandeling van angst en agressie klachten bij veteranen. Gegevens uit het PRISMO onderzoek hebben laten zien dat veel veteranen kampen met agressieregulatie problematiek. Het MARS onderzoek onderzoekt de neurobiologische en psychologische achtergrond van deze klachten. Inmiddels is de data inclusie compleet en zijn er een aantal artikelen in voorbereiding. Daarnaast evalueren wij de verschillende groepsbehandelingen bij de MGGZ. In ons onderzoek proberen wij weerbaarheid te vergroten of te herstellen in patiënten van de militaire GGZ. Wij gaan daarbij uit van een theoretisch kader waarin het (dys)functioneel omgaan met het dagelijks leven en stressoren -- bijvoorbeeld met impulsieve agressie of coping drinking -- afhangt van een dynamisch samenspel tussen automatische en reflectieve cognitieve processen. Wij onderzoeken of deze processen via neuromodulatie en gecomputeriseerde trainingsvormen te manipuleren zijn, zodanig dat het als complementaire behandeling het resultaat van bestaande therapie kan versterken.__________________________________________________________________________________________

Naam: drs. J.F.G. (Joris) HaagenWerkzaam bij: Universiteit Utrecht; Arq Psychotrauma Expert GroepE-mailadres: j.f.g.haagen@uu.nl

Keywords onderzoek: Voorspellend, behandeling, PTSS, psychotherapie, prospectief.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV) heeft een meetinstrumentarium opgesteld om binnen alle behandelinstellingen voor veteranen dezelfde vragenlijsten af te nemen. Dit onderzoek gaat aan de hand van dit instrumentarium na welke factoren behandelsucces en opkomst. Op basis van exploratief onderzoek worden verschillende behandelvoorstellers geïdentificeerd. Daarnaast worden (confirmatief) een aantal kern-behandelaannamen getoetst, zoals de aangenomen superioriteit van traumagerichte therapie en dissociatief subtype als voorspeller van behandelstagnatie. Het doel is meer ‘personalised care’ te leveren door te verklaren waarom sommige veteranen meer baat hebben bij PTSS behandeling dan anderen, en hoe we kunnen inspelen op factoren die het therapeutisch proces beïnvloeden binnen behandeling en diagnostiek. Inmiddels is de dataverzameling afgerond en zijn meer dan 200 veteranen met PTSS gemeten bij aanmelding voor behandeling. Van degenen die startte met therapie (n = 79) heeft 80% een vervolgmeting gekregen na zes maanden. Verschillende zijn artikelen ingediend over dit thema en is een meta-analyse verschenen. Deelnemende centra: Stichting Centrum ’45, Militaire Geestelijke Gezondheidszorg, Reinier van Arkel Groep. _______________________________________________________________________________________

7

Naam: dr. W. (Wim) KamphuisWerkzaam bij: TNOE-mailadres: wim.kamphuis@tno.nl

Keywords onderzoek: Psychological resilience, stress, measurement, modelling, wearable technology.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Wim Kamphuis is sociaal psycholoog en senior research scientist bij TNO, afdeling Human Behaviour and Organizational Innovations. Zijn onderzoek richt zich op de ontwikkeling van modellen, meetinstrumenten, en interventies op het gebied van mentale veerkracht in hoog risico beroepen, specifiek defensie en politie.

Wim was o.a. projectleider van het project ‘Determinanten van mentale veerkracht’ (2011-2014) waarin een model van mentale veerkracht voor defensie is ontwikkeld, en betrokken bij de ontwikkeling van de Militaire Resilience Monitor (2011-2014), een instrument waarmee de veerkracht van militairen kan worden gemonitord. Verder was hij betrokken bij de ontwikkeling van de Weerbaarheidsmonitor en het Weerbaarheidsdashboard voor de Politie, in opdracht van het Programma Versterken Professionele Weerbaarheid (2012-2015).

Momenteel leidt Wim het TNO-onderzoeksprogramma ‘Human Resilience’ (2015-2018), dat zich richt op de ontwikkeling van kennis en instrumenten om met behulp van wearable technologie de mentale veerkracht van werknemers te ondersteunen. In dit programma integreert TNO kennis vanuit verschillende disciplines om voorspellende modellen van veerkracht te ontwikkelen die vervolgens gebruikt worden in mobiele applicaties (’wearables’). Werknemers kunnen deze wearables inzetten om hun eigen veerkracht op verschillende vlakken te monitoren en gepersonaliseerde feedback te krijgen om hun veerkracht te versterken. Ook wordt er in dit programma kennis ontwikkeld over hoe de gegevens die op individueel niveau worden verzameld, op geaggregeerd niveau van nut kan zijn voor de organisatie. Verder is Wim betrokken bij het TNO-Defensieprogramma Ampère (2015-2018), waarin hij onderzoek doet naar de ontwikkeling van veerkrachtprofielen; verschillende combinaties van hulpbronnen die voor specifieke groepen militairen leiden tot positieve uitkomsten ondanks blootstelling aan belasting. Het doel daarbij is het vergroten van het inzicht in welke persoonlijke en organisatie hulpbronnen voor welke militairen in welke fase het sterkst bijdragen aan veerkracht, zodat er gerichte ondersteuning op die hulpbronnen kan plaatsvinden.__________________________________________________________________________________________

Naam: mevr. elnt S.L. (Sarah) Maduro MANPWerkzaam bij: Land Warfare Centre Emailadres: sl.maduro@mindef.nl

Keywords: positieve gezondheid, mentale kracht, holistische mensvisie, krachtgeoriënteerde (gezondheidszorg-) interventies, (post-) actieve militaire populatie.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Recentelijk gestart als promovenda, onder begeleiding van Prof. Vermetten. Main topics van onderzoek; positieve gevolgen van (uitzend-) stress, mentale kracht in de militaire populatie (ontsluieren, ontwikkelen en aanwenden) en effectiviteit van krachtgeoriënteerde (gezondheidszorg-) interventies in de militaire gezondheidszorg. Hierbij nadrukkelijk aandacht voor het holistische perspectief en integratie van mentale, fysieke, sociale, spirituele en aan werkvermogen verbonden determinanten van gezondheid. __________________________________________________________________________________________

Naam: mevr. dr. A.S. (Annika) SmitWerkzaam bij: Politieacademie E-mailadres: annika.smit@politieacademie.nl

Keywords onderzoek: weerbaarheid, vakmanschap, groepsdynamiek, verbinding, balans.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: In de afgelopen jaren is weerbaarheid bij de politie gedefinieerd en gediagnosticeerd (wat is het en wat is de stand van zaken op dit moment). Hierbij zijn lichamelijke (biofysische), mentale (psychologische), morele

8

(zingevings-) en groepsaspecten aan de orde gekomen. Bij het in kaart brengen van gemene delers in deze verschillende perspectieven komen de termen ‘verbinding’ en ‘balans’ systematisch terug. In de twee naslagwerken ‘Weerbaarheid onderzocht’ en ‘Veerkrachtige verhalen’, die beide eind 2015 zijn gepubliceerd, wordt de balans opgemaakt na vijf jaar onderzoek naar weerbaarheid.

De doelstelling van het onderzoek naar weerbaarheid is:Helpen het vermogen van de politie te benutten door (inter)menselijke processen in het vakmanschap, en de effecten van interventies hierop, systematisch in de praktijk te onderzoeken

De komende periode zullen de morele en groepsaspecten van weerbaarheid in relatie tot de fysiek-mentale aspecten verder onderzocht worden. Bovendien richt het onderzoek zich sterker op hoe weerbaarheid in de praktijk versterkt kan worden (effecten van interventies). Het onderzoek naar weerbaarheid is multidisciplinair– biologisch, psychologisch, filosofisch/theologisch, sociologisch, mathematisch/fysisch – en de kernonderzoekers binnen het lectoraat werken interdisciplinair. Het betreft voornamelijk praktijkonderzoek, vanuit de ambitie om wetenschappelijke distantie op een zo transparante mogelijke manier te combineren met interventie gerelateerde betrokkenheid.__________________________________________________________________________________________

Naam: drs. H. (Henk) SollieWerkzaam bij: Politieacademie / KU LeuvenE-mailadres: henk.sollie@politieacademie.nl

Keywords onderzoek: mentale weerbaarheid, recherche, coping, stressoren, hulpbronnen.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Het doel van mijn promotieonderzoek (afronding medio 2016) is om meer inzicht te krijgen in hetgeen kinderporno- en forensisch rechercheurs in staat stelt om naar behoren te blijven functioneren ondanks belastende werksituaties. Op basis van wetenschappelijke literatuur over mentale weerbaarheid (met name Reich e.a., 2010; Zautra e.a., 2010) en specifieke bevindingen uit mijn literatuurreview over het welzijn van rechercheurs, wordt mentale weerbaarheid binnen de opsporing gedefinieerd als: ‘de uitkomst van een coping proces waarin in- en externe hulpbronnen de rechercheur in staat stellen om binnen de taakuitoefening adequaat te blijven functioneren gedurende belastende werksituaties, daar duurzaam van te herstellen, met behoud van motivatie voor het recherchewerk en betrokkenheid bij de opsporingsdoelen.’ In onderstaande figuur is de samenhang weergegeven tussen belastende werksituaties, copingstrategieën, hulpbronnen en mentale weerbaarheid. Aan de hand van de conceptuele handvatten uit dit model (de zogenoemde ‘sensitizing concepts’) is de mentale weerbaarheid van kinderporno- en forensisch rechercheurs empirisch onderzocht. Onderzoek is gedaan naar (a) welke werksituaties door deze rechercheurs als belastend worden ervaren en welke stressoren daaraan ten grondslag liggen, en (b) hoe rechercheurs omgaan met deze belastende situaties en welke copingstrategieën en hulpbronnen bijdragen aan hun mentale weerbaarheid. Uit deze studies onder kinderporno- en forensisch rechercheurs blijkt dat het opsporingswerk soms (zeer) belastend kan zijn. Door de inzet van uiteenlopende copingstrategieën kunnen zij op een positieve wijze omgaan met deze werkgerelateerde stressoren. Enkele individuele en organisatorische hulpbronnen spelen daarbij een cruciale rol. Om het risico op gezondheidsklachten te verkleinen en positief functioneren te stimuleren, dient door het betrokken politiemanagement en de rechercheurs in kwestie blijvend geïnvesteerd te worden in deze hulpbronnen. Voorkomen dient te worden dat copingstrategieën niet meer ingezet kunnen worden door zelfverwaarlozing, teamperikelen en organisationele tekortkomingen.Figuur Conceptualisatie mentale weerbaarheid binnen de opsporing (Sollie, Kop & Euwema, 2014)

9

__________________________________________________________________________________

10

Beschikbare hulpbronnenOp individueel, team, organisatie en privé niveau

Indicatoren mentale weerbaarheid Adequaat functioneren, duurzaam herstel,

behoud motivatie en betrokkenheid

CopingProbleem-, emotie- en/of

betekenisgerichte copingstrategie

Waardering situatiePersoonlijke impact en

primaire reactie

Belastende werksituatieOperationele en organisationele

stressoren

Naam: mevr. prof. dr. D.E.M. (Desiree) VerweijWerkzaam bij: Defensie Faculteit Militaire Wetenschappen Nederlandse Defensie AcademieE-mailadres: DEM.Verweij.01@mindef.nl

Keywords onderzoek: human(e) factor, military practice, moral and psychosocial dynamics.

Beschrijving huidig onderzoek en toekomstplannen: Year of start: 2011 End: 20XX

Background and rationale of the programThe military are involved in complex interactions in which legitimacy, responsibility and accountability are cornerstones of their actions. Within this context this research program focuses on the crucial role of the human(e) factor. The cluster of values, both voiced within and with regard to military practice, not only implies that there is, by definition, a unique and complex connection between ethics and violence in this practice (the humane factor), but it also points to the crucial role of personnel whose actions are inherently enabled and constrained by the broader context of the socio-technological system in which they operate (the human factor). The complex combination of tasks and goals of the military, and the technology used to achieve these, generates many ethical, political, personnel, organizational and cultural questions and dilemmas.

Three Research ThemesThe research program takes its relevance from both the academic literature and policy documents that are relevant for the Defense organization such as SKIA, and ‘Toekomstverkenningen’. On the basis of this dual focus, three research themes have been identified to direct and generate a variety of research projects that all reflect differently, yet related, aspects of the human(e) factor in present-day military practices. Notably, these themes also form the basis for a large part of the education program of the FMW/NLDA. These three themes and their subsequent projects are: HUME 1: Ethics, Leadership and Identity in Present-Day Military PracticeHUME 2: Moral and Psychosocial Dynamics of Present-Day Military Practices HUME 3: Inter- and Intra-Organizational Dynamics of Collaboration, Crisis and Safety in Present-Day Military Practices__________________________________________________________________________________________

11