ZORGEN OVER ZORG

Wat kan innovatieve arbeidsorganisatie voor de zorg betekenen.

Geert Van Hootegem

3° Zorgsymposium

Brugge 20 oktober 2011

overzicht

2

3

• Wat is de traditionele, hierarchische manier van organiseren?

• Uitdagingen op de zorgmarkt• Uitdagingen op de arbeidsmarkt• … door een horizontale, vlakke

arbeidsorganisatie• …

=Innovatieve arbeidsorganisatie

WAT IS DE TRADITIONELE, HIERARCHISCHE MANIER

VAN ORGANISEREN?4

5

• Basis gelegd door A. Smith, F. Taylor, H. Ford en vele anderen

de principes

6

• Organiseren door bewerkingen/functies te isoleren en te groeperen– Scheiding tussen DENKEN/DOEN– Scheiding tussen D/O/E/N & D/E/N/K/E/N

de principes

De principes

7

8

• Kwaliteit van de organisatie– Hiërarchisch– Zware overhead en stafafdelingen– Gericht op goedkope standaardzorg– Professionalisering & specialisatiefuik

• Kwaliteit van de arbeid– RSI– Stress– Afwezigheid van leermogelijkheden– Nood aan standaardwerknemers

• Competenties• Preferenties

de gevolgen

9

• Assumptie som geoptimaliseerde delen, levert een geoptimaliseerd geheel

• Organisaties zijn contextloze agents (machines …)

• Mens is lui wezen, enkel in geld geïnteresseerd dat moet gecontroleerd worden

• COMPLEXE ORGANISATIES MET SIMPELE TAKEN

de achterliggende premisses

Uitdagingen op de afzetmarkt

10

EISEN VANUIT DE AFZETMARKT

11

12

• Specialisering en afstemmingsproblemen

• Regels en procedures• Juridisering• Doelverschuiving van zorg naar

besturing, van zorg naar management• Management by exception• Groeiende kloof tussen

zorgverstrekkers en bestuurders• Specialisering en

afstemmingsproblemen• Enz …

liefde voor management in tijden van zorg: een vicieuze cirkel

Uitdagingen op de arbeidsmarkt

13

14

• Drie periodes– voor 2010– 2010-2030– 2030 en wat daarna?

• 2003-2010– Groei populatie op arbeidsleeftijd

(+160.000)– Met sterk aandeel ouderen (+ 213.000 of

van 16% in 2003 naar 19% in 2010)

Verloop van de bevolking

15

• 2010-2030– Afname bevolking op arbeidsleeftijd– Toename totale bevolking– Afhankelijkheidsgraad ook sterk

verschillend• Griekenland, Spanje en Italië: 60% in

2050• Luxemburg, Denemarken, Ierland: 40%

– Zelfs binnen België• Brussel 33%• Wallonië 43%• Vlaanderen 49%

VERLOOP VAN DE BEVOLKING (2)

16

• 2030 en daarna– Terug naar een evenwicht of– Structurele jo-jo-bewegingen op de

arbeidsmarkt

VERLOOP VAN DE BEVOLKING (3)

Verloop van de bevolking

17

Verloop van de bevolking

18

2000 2010 2030 20500

10

20

30

40

50

60

70

0 -14 jaar 15 -64 jaar >=65 jaar

Eu15 BelgiëEu15 BelgiëEu15 België

Conclusie

19

WAR FOR TALENT

Competition by talent

20

EU15: 41,1 jaar

IS DAT NU EEN PROBLEEM? …

21

• België lage activiteitsgraad in jongste en oudste leeftijdscategorieën op de arbeidsmarkt

• Werkgelegenheidsgraad 54+’ers is laagste in Europa: 28,1% tegenover 41,5% EU15

• Gemiddelde uitstroom:– Mannen 58,6 jaar versus 61 jaar – Vrouwen 58,4 jaar versus 60,5 jaar

• Doelstelling tegen 2010 50% bereiken:– OK voor Zweden, Denemarken, VK en Portugal– Binnen bereik voor Finland, Ierland, Nederland– Buiten bereik voor België ??????

… MADE IN BELGIUM

22

Langer GEZOND BLIJVEN

23

Europees perspectief

LANGER WERKEN, GEZONDER WERKEN MET

GOESTING …AAN EEN HOGERE PRODUCTIVITEIT?24

… DOOR EEN HORIZONTALE, PLATTE

ORGANISATIE25

26

• Processen intact houden (DENKEN + DOEN)

• Organiseren in functie van markt/product-combinaties– Klant komt centraal te staan

• Soms (en in de zorg vooral ) tussen organisaties

de principes

27

• Multidisciplinaire teams• Horizontale coördinatiemechanismen• Alleen dan heeft taaksplitsing zin• Minimale kritische specificatie

(duidelijke en haalbare teamdoelstellingen)

• Resultaat georiënteerd (communiceren)• Regelruimte zo laag mogelijk, tenzij …

• Een aangepast HRM-beleid moet volgen • Aangepaste systemen moeten volgen

(en niet trekken).

De principes

28

• Cultuur die leren en verbeteren aanmoedigt: – Streef naar lerende werkplekken

• Niet alleen entrepreneurschip maar ook Intrapreneurship

• Benut competenties van iedereen– Draai de verdringing om– Ontstandaardiseer

• Diverse stromen zijn bron voor diversiteitsbeleid

HR

29

• Complexe omgevingen: duurzaam innoveren

• Complexiteit reduceren• Ondernemerschap door

intrapreneurship• Mensen steven meerdere behoeften na• Werkbaarheid wordt economische

topprioriteit

• SIMPELE ORGANISATIES MET ACTIEVE FUNCTIES

de achterliggende premisses

Meedoen aan een SBO?Geert.vanhootegem@soc.kuleuven.be

0478/201572

30