Workshop groepswerk in het ziekenhuis, zo start je dat

4 februari 2010

Introductie Trainer

• Sander Muntz

• Sinds 1989 werkzaam in het LUMC.

• Afdelingen: Niertransplantatie, neurologie/revalidatie,

kinderoncologie, detachering kinderrevalidatie.

• Momenteel: staflid verantwoordelijk voor het groepswerk en

maatschappelijk werker binnen het expertiseteam oncologie.

• Groepswerk: ouders kinderen met kanker, ouders overleden

kinderen, PEPP en PEPH training, gespreksgroep mannen

met HIV.

• Docent Hogeschool: o.a. groepswerk.

2

Kennismaken groep

• Welke organisatie?

• Ervaring met groepswerk?

• Plannen voor de toekomst?

• Verwachtingen van workshop?

3

4

Wat is groepswerk nu precies(www.groepsmaatschappelijkwerk.nl)

• Methode is naast systeem gericht werken en individuele

begeleiding een derde basis methode.

• Maakt gebruik van de interactie tussen de groepsleden

onderling en interactie tussen groepsleden en

maatschappelijk werkers.

• Delen van ervaringen, uitwisselen informatie , en erkenning

van problemen zijn de belangrijkste pijlers van het

groepsmaatschappelijk werk.

• Groepsmaatschappelijk werk is psychosociale hulpverlening

in een groep.

• Veranderingsprocessen worden bevorderd door doelbewust

aansturen op groepsfenomenen.

5

Waarom groepswerk

• Effectief

• Gebruik maken van de interactie tussen patiënten.

• Lotgenoten ontmoeten elkaar.

6

• Op andere wijze om kunnen gaan met problemen

• Meer vertrouwen in eigen mogelijkheden

• Gevoel van erkenning, groepscohesie, ervaren van acceptatie

en verbondenheid

• Herkennen van overeenkomstige ervaringen

• Leren van elkaar door communicatie en feedback

• De kracht van het uiten van emoties herkennen en inzetten

• Leren door anderen te ondersteunen en te adviseren

• Meer zelfinzicht door herkenbaar verwoorden door anderen

Wat zijn de effecten

7

Werkzame factoren van groepswerk

• Betrokkenheid van groepsleden en groepswerker

• Ruimte krijgen voor inbreng

• Inzicht krijgen in de problematiek en de mogelijkheid tot gedragsverandering

• Herkennen en erkennen van problemen

• Het leren van elkaar d.m.v. feedback, ervaringen

• Het experimenteren vanuit een veilige leeromgeving

• Hoop

• Humor

• Voorbeeldgedrag van de groepswerker

• Gemeenschappelijke bewustwording

• Informatie + educatie

8

• Lotgenotenkontakt: erkenning, herkenning, ondersteuning.

• Psycho-educatie: informatie en voorlichting over relevante thema’s.

• Cognitief en vaardigheid georiënteerde groepen.

• Gedragsmodificatie: deelnemers oefenen gedragsalternatieven met elkaar

Welke vormen van groepswerk zijn er?

9

Waarom groepswerk in ons ziekenhuis

Missie van de dienst maatschappelijk werk/PS

Patiënten toerusten om de opname en behandeling, met zo min mogelijke aanslag op emotionele en economische reserves te doorstaan.

In professionele contacten wordt uitgegaan van de waarden:

• Integriteit en autonomie

• Recht op informatie en steun

10

• Patiënten kliniek psychiatrie

• Naasten van mensen met een depressie

• Vrouwen met HIV

• Sclerodermie patiënten

• Nieuwe diagnose reumatoïde artritis

• Fertiliteit patiënten en hun partner

• Ouders van slechthorende kinderen

• Mammaca patiënten tot 60 jaar

• Herdenkingsavond overleden kinderen

• Ouders van te vroeg geboren kinderen

• Parkinson patiënten en hun partners

Groepswerk binnen de dienst maatschappelijk werk/PS

11

• Huntington patiënten en hun partners.

• Mannen met HIV.

Vervolg groepen

Toekomst

• Mannen met Prostaatkanker en hun partners.

• Mannen met een testistumor en hun partners.

• Jonge vrouwen met kanker.

• Dialysepatienten en hun partners(Training van het NIVEL)

12

13

• Voorlichting

• Groepsgesprek

• Opdrachten

• Informatie geven

• Vaardigheden aanleren

• RET-training

• Lotgenotencontact

• Uitwisselen van ervaringen

• Inzichtgevend

• Lichaam en gedragsgerichte coping strategieën

• Creatieve therapie

• Psycho educatie

Werkwijze en methoden

Patiënt Educatie Programma

Psychosociale aspecten

Het patiëntsysteem:

1. de patiënt

2. partner of primaire verzorger

Psychosociale aspecten

Verandering in rollenpatroon

• Hulpverlener / kostwinner / huishouden

• Karakterverandering patiënt

• Gelijkwaardigheid (jij beslist)

• Aandacht gefocust op patiënt

Psychosociale aspecten

Verhoogde afhankelijkheid

• Verhoogde afhankelijkheid heeft vaak een verlaagd zelfbeeld

(gevoel van eigenwaarde) tot gevolg met als gevolg:

kwetsbaarder voor psychologische distress

Psychosociale aspecten

Verandering in toekomstverwachtingen:

• Toekomstperspectief is veranderd

• Onzekerheid

• Angst

• Partner: “Als ik maar gezond blijf”

Psychosociale aspecten

IN RELATIE MET

professionele hulpverleningprofessionele hulpverlening

directe omgevingdirecte omgevingonderlingonderling

patiëntsysteempatiëntsysteem

Communicatieproblemen

Psychosociale aspecten

Communicatieproblemen directe omgeving:

• Verschil in communicatievermogen

• Reacties van onbegrip

“Als ziekteprocessen lang gaan duren en niet wezenlijk

veranderen, gaan mensen zich ten opzichte van de

zieken en hun partners machteloos voelen en nutteloos

en verliezen ze hun interesse in de situatie”

Psychosociale aspecten

• Omgeving vormt een ander beeld van patiënt en van de ernst

van de ziekte, 24 uur versus een paar uur op zijn best

• Ongewenste adviezen

Psychosociale aspecten

Communicatie- problemen met

de directeomgeving

Communicatie- problemen met

de directeomgeving

Communicatie-problemenonderling

Communicatie-problemenonderling

Communicatie-problemen metprofessionelehulpverlening

Communicatie-problemen metprofessionelehulpverlening

SOCIAALSOCIAAL

ISOLEMENTISOLEMENT

Diagnose

t

Info behoefte Ziekte van ParkinsonInfo behoefte Ziekte van Parkinson

Info-behoefte Coping

Informatie behoefte tijdens verloop ZvP

Aandachtspunten voor hulpverleners

Theoretische achtergrond

Kwaliteit van leven model

Psychologisch

Biologisch Sociaal

International Classification of Functioning

disabilities and Health (ICF) (WHO 2001)

Doel PEPP

Patiënt Educatie Programma Parkinson

Patiënt Partner/mantelzorger

Doel PEPP

“Een systematische en professionele benadering om patiënten en partners door

overdracht van kennis en aanleren van vaardigheden te ondersteunen,

complementair aan de medische behandeling,

om zodoende hun kwaliteit van leven te verbeteren”

Inhoud PEPP

Groepen:

• 5 – 7 deelnemers per groep

• Patiënten en partners apart

• 1 of 2 trainers per groep

• Intake belangrijk: toetsen van verwachtingen

• Groepssamenstelling

• Cognitief functioneren

• Stadium ziekte

• Leeftijd

• Sekse

Inhoud PEPP

Inhoud PEPP

Inhoud PEPP

Huiswerkbespreking

Actieve informatie

Oefening

Huiswerk volgende keer

Smaakmaker

Inhoud PEPP

Vragen?

INTERVENTIES IN GROEPEN

Interveniëren aan de hand van de niveaus !!

Niveaus in groepen:

• Inhoudsniveau: wat• Procedureniveau: hoe• Interactieniveau: wat tussen de groepsleden speelt• Bestaansniveau:individuele proces (de binnenwereld van de

groepsleden)• Contextniveau: invloed van de buitenwereld

Interventies inhoudsniveau:

• Luisteren en samenvatten

• Doorvragen

• Thematiseren

• Informatie geven

• Groepsleden aanspreken op positieve kwaliteiten

• Doel verhelderen

• Groep op het resultaat gericht houden

Interventies op procedureniveau

• Agenda bieden

• Regels voor participatie e.d. (omgangsregels aangeven)

• Grenzen stellen

• Verantwoordelijkheid nemen en houden

• Inbrengen van werkvormen

• Onzichtbare interventies

Interventies op interactieniveau:

• Rollen en posities in de groep ter sprake brengen

• Zorgen voor evaluatiemomenten

• Herkenning vragen

• Zorg delen

• Meta-communicatie

• Kritiek bespreekbaar maken

• Groepsklimaat benoemen

Interventies bestaansniveau

• Doorvragen naar individuele ervaring

• Bevorderen van openheid

• Zelfonthulling

• Erkenning geven

• Functionele stiltes de tijd geven

• Een niet-veroordelende houding

• Onderlinge feedback stimuleren

• Confronteren

Interventies contextniveau

• Stigma’s benoemen

• Maatschappelijke dimensie verhelderen

• Vragen die leiden tot bewustwording

• Verhelderen van socialisatie en levensgeschiedenis

• Context in het vizier brengen

• Verbinden met de buitenwereld

• Transfer bevorderen

Praktische tips voor het starten van een groep

• inventariseren

• welke doelgroep

• overleg in ziekenhuis

• welke methode

• hoe te werven

• overdag of avond

• wel of geen intake

• ruimte reserveren

• materiaal in orde maken

• met een discipline samen etc.

40

Oefenen

• De eigen leiderschapsstijl

• Wat houdt je tegen een groep te beginnen

• Welke problemen kun je met groepsleden tegenkomen.

• ETC

41

De ervaring die je zelf als deelnemer hebt opgedaan: een goede en een lastige ervaring.

• doel groep (wat voor groep was dat en wat was het doel van

die groep: bijv. volleybalteam: doel: goed niveau halen of

gezellig sporten met elkaar)

• groepscohesie, veiligheid/ vertrouwen

• leiderschap

• Welke behoeften hebben deelnemers van de begeleider?

42

Welke behoeften hebben deelnemers van de begeleider? Welke behoeften hebben deelnemers van de begeleider?

Rol van de begeleider in de groep

• Wat dat zegt over de rol van begeleider?

• Wat is je eigen begeleiderstijl?

• Wat zie je jezelf doen en waar denk je, hoe moet dat?

43

Inventarisatie

Wat weerhoudt me momenteel om meer trainingen te gaan geven/groepen te gaan begeleiden

Welke oplossingen zijn hiervoor te bedenken

44

Inventariseren van vragen.

• De eerste bijeenkomst

• Een ongemotiveerde groep

• Een dominant groepslid.

• Een groep die wil uitwisselen en zich niet aan het programma

wil houden

• ?

45

Oefenen met interventies

• Een groep van spelers die gedrag uitvergroten

• Andere groep observeren met doel interventie te bedenken

• Daarna wisseling en toepassen interventie

• Wisseling van groep

46

Interventies en leiderschap

• Welke interventie werkt wel en welke niet

• Hoe verhoudt dit zich tot je leiderschapsstijl

47

Vragen en afronding

• Wat zou je nog willen leren/uitproberen voordat je een groep

begint.

• Wat vond je van de workshop

• Aanbevelingen.

48

Bedankt voor Uw

aandacht!!!

49