Vrijwilligerswerk voor of door ouderen?

Prof. Dr. Anja Declercq

Studiedag Actief ouder worden? Vrijwilligen!

5 maart 2012

1. Ouderen en cijfers: de vergrijzing

2. Beelden van ouderen

3. Veranderende maatschappij

4. Ouderen en vrijwilligerswerk

5. En de toekomst?

Inhoud

“De veroudering van de bevolking is ongezien en uniek in de wereldgeschiedenis en in de 21ste eeuw zal de veroudering nog sneller zijn dan in de 20ste eeuw.” (www.un.org/esa/population/worldageing19502050)

1. Ouderen en cijfers

Leeftijdspiramide 1881

Mannen Vrouwen

                                                                   

                                                                                                                                                                          

                                           

Leeftijdspiramide 1971

Mannen Vrouwen

                                                           

                                                                                                                                                          

                                                                   

Leeftijdspiramide 2010

Leeftijdspiramide Vlaanderen 2020

Vergrijzing binnen de vergrijzing

Vroeger vierde het hele dorp een 100-jarige

Naast vergrijzing ook ontgroening

http://www.un.org/esa/population/publications/worldageing19502050/pdf/8chapteri.pdf

Is de vergrijzing iets dat negatief is?

http://www.youtube.com/watch?v=YX1DavTrLS8

Beelden van ouderen: tussen twee uitersten?

14

Negatieve connotatie voor iets dat in de eerste plaats positief is

Veroorzaakt door complex samenspel tussen vooruitgang geneeskunde, hygiëne en nieuwe familiale, sociale, politieke en economische organisatie

De vergrijzing

15

Hoe zien we dat?

• In sommige landen verdubbelde de levensverwachting tijdens de 20ste eeuw (bvb. Spanje, Oostenrijk, Griekenland)

• In andere landen neemt de levensverwachting voor mannen momenteel af, bvb. Rusland

• Tussen 1987 en 1994 daalde de levensverwachting voor mannen in Rusland met 7,3 jaar tot 57,6 jaar

65 jaar is een arbitraire grens

Binnen de groep 65plussers is er heel wat diversiteit (uiteraard!)

Mensen geboren in 1925 hebben een heel ander leven gekend dan mensen geboren in 1945

Wie zijn die ouderen?

18

Individualisering

– Betere materiële levensomstandigheden: lifteffect

1. Meer levenstijd

2. Minder arbeidstijd en meer vrije tijd

3. Hoger arbeidsinkomen

Meer kansen tot ontplooiing

– Toename van cultureel kapitaal: rol van het onderwijs

(nog) mondiger

Socio-culturele veranderingen

19

Wankelende pijlers van de verzorgingsstaat:

– Veronderstelling van volledige tewerkstelling

– Traditionele taakverdeling man-vrouw Meer vrouwen werken Vaker flexibele arbeid: flexibele uren,

flexibele contracten, …

Economische veranderingen

20

Niet alleen de levensverwachting stijgt, ook de leeftijd van waarop we zorg nodig hebben verschuift

Ouderen zijn gemiddeld actiever en gezonder dan vorige generaties

Beeld leeft dat ‘alle’ ouderen zorg nodig hebben?

21

Aan kleinkinderen

Aan volwassen kinderen

Aan hun partner

Heel wat ouderen geven – vrijwillig - zorg

22

LOVO-onderzoek: 1 op 10 ouderen doet regelmatig vrijwilligerswerk

Behoeftenonderzoek VUB (Prof. Verté): meer dan 16% van de 60-plussers doen vrijwilligerswerk

Enquête over eenzaamheid en sociaal isolement bij 65plussers (KBS, nog te verschijnen): 45% is lid van een vereniging

Heel wat ouderen doen ook vrijwilligerswerk

23

Die wel zorg kunnen gebruiken

En vaak is dat vrijwilligerswerk voor andere ouderen

24

Berekende hoeveel de overheid per jaar spendeert aan de zorg voor 65-plussers: 7,5 miljard pond in 2010

Uit een bevraging bleek: 8% van de 65-plussers geven minstens 20u zorg per week

75 jaar en ouder: 15% geeft minstens 20u zorg per week

Als je dat zou omrekenen, tegen een prijs van 6,08 pond per uur, dan kom je tot 6,3 miljard pond vrijwillige, informele zorg (=84% van wat de overheid spendeert)

http://ageukblog.org.uk/2012/02/24/social-care-expenditure-in-the-context-of-informal-caring/

Age UK

25

(1) Hoe en waarom men aan vrijwilligerswerk zal doen

(2) Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen

(3) Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen

Wat zal er misschien/wellicht veranderen?

26

De redenen waarom ouderen aan vrijwilligerswerk doen en hun soort engagement (bijvoorbeeld religie)

Van ‘vast’ vrijwilligerschap naar meer losse engagementen

(1) De redenen waarom men aan vrijwilligerswerk doet

27

Ouderen zullen zelf langer aan het werk zijn

Anderzijds: kinderen wonen verder, ouderen zijn vaker alleen, dus misschien meer tijd?

(2) Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen

28

Meer alleenstaande ouderen, met minder kinderen die verder weg wonen en meer aan het (flexibel) werk zijn

Vermaatschappelijking van de zorg: buurtzorg?

(3) Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen

29

Hopelijk wel, maar waarschijnlijk in nieuwe vormen

Sociale participatie is bijzonder belangrijk voor iedereen

Blijft vrijwilligerswerk bestaan?

30

Vragen?

31