Post on 15-May-2015
description
Verandering van Tijdperken:kantelt de Agribusiness mee?
Jan Rotmans
Hoorn, 29-11-2013
www.twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering
maar in een verandering van tijdperk
Kantelperiode
periode waarin heel veel tegelijk verandert
is zeldzaamheid in de geschiedenis
voorbeeld: eind 19de eeuw
moderniseringsproces fundament Nederland
onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw
Unieke Kanteling
1. weefsel van de samenleving verandert
2. structuur van de economie verandert
3. disruptieve technologische doorbraken
Indicaties voor Kantelperiode
-collectief unheimisch gevoel dat verandering in lucht hangt
-chaos door turbulentie, instabiliteit en onzekerheid
-enorme dynamiek van onderop, nieuwe macht van onderop
-geen duidelijke richting, weinig inzicht en overzicht
-creatieve mensen breken door het systeem heen
-steeds meer conflicten tussen bestaande en nieuwe orde
25 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
25 jaar
Transitie naar Samenleving 3.0
Horizontaal
Decentraal
Bottom-upKa
ntel
perio
de Verticaal
Centraal
Top-down
Tijd
O
pbou
w va
n du
urza
me
sam
enle
ving
We zitten hier
Kantelfase
energiebedrijven vallen om
massale ontslagen in thuiszorg
welzijnsorganisaties verdwijnen
bouwbedrijven saneren op grote schaal
“ tempo waarin Europa windmolenparken
en zonnepanelen installeert, moet worden
vertraagd. De situatie is onhoudbaar ”
Gérard Mestrallet, CEO GDF/Suez
Samenleving 3.0
do it ourselves society
samenleving van onderop
participatiesamenleving
burgerkracht sociaal doe het zelven
Evolutionaire Revolutie
silo’s worden afgebroken
nieuwe instituties ontstaan
mensen breken door structuren heen
Sluipende Revolutie
creatieve, innovatieve burgers breken uit systeem
commerciële grootbedrijven van de markt
bureaucratische grootbedrijven van de staat
beweging van onderop vanuit passie en inspiratie
glocalisering
Waar zien we die verandering?
energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
welzijn van zorgen voor naar zorgen dat
bouw van aanbod & product naar vraag & dienst
zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Economie 3.0
Crisis is Systemisch
crisis diep geworteld in ons economisch systeem
we lossen de echte oorzaak van crisis niet op
crisis keert in andere gedaante terug
ecologische crises zijn echte crises
Grondstoffen Crisis
tijd van makkelijk winbare grondstoffen is over
17 kritische aardmetalen worden schaarsscandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanum
windmolens, elektrische auto’s, smartphones, zonnecellen
verwachte groei van deze metalen is > 1000%
hergebruiken van bestaande grondstoffen
Voordeel van het Nadeel
terug naar de kern op moderne manier
nieuwe soberheid
eruptie aan creativiteit en innovatie
menselijke schaal
Economie 3.0
CO2-arm
biobased kleinschalig
circulair
maatwerk bottom-up
nieuwe maakindustrie
Groene Economie
1. schoon en veilig schone producten, materialen en energie
2. circulair afval als grondstof voor nieuw producten: sluiten kringlopen
3. ‘bio-based’ groene grondstoffen als basis: planten & rest producten
mondiale economie rondom ‘clean tech industry’
snelst groeiende industrie ter wereld
2012: 300 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2011)
China 60 miljard Duitsland 45 miljardAmerika 40 miljardItalië 17 miljard
Nederland 2.5 miljard
Groene Economie is ‘booming’
snijdt dwars door (top)sectoren heen
nu nog 2-4% van de totale economie
in 2025 11 - 21% bij 15% groei per jaar
in 2030 22 - 43% bij 15% groei per jaar
Groene Economie in Nederland
Kiemen van Bio-Economie
http://www.agro-chemie.nl/assets/sites/3/Green-Chemistry-Campus-2.jpg
Green Chemistry Campus
pearl of the biobased economy
campus created by petrochemical company SABIC
SABIC opens their laboratories for entrepreneurs
results in biobased radical innovations
biopolymers, biobased building materials, bio natural colours
maakt papier van oud papier
C2C deels doorgevoerd
is duurzame koploper en in 2020 energieneutraal
wil pad inslaan van circulaire economie
papier van gras uit de regio [miscanthus]
kan groeien op mijnheuvels in Limburg
Van Houtum
nieuwe industriële revolutie
digitale revolutie in de maakindustrie
fundamentele verandering van:
hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt
álles kan op een pc worden gemaakt!
iedereen wordt producent
Nieuwe Maakindustrie
prosument: nieuwe macht, digitaal georganiseerd
prosument: wordt ontwerper, bouwer, fabrikant
prosument: maakt eigen huis, kleding, voedsel
van consument tot prosument tot fabricent
Consumenten worden Fabricenten
Wat betekent dit voor de agribusiness?
agribusiness wordt grondstoffen producent
voor de biobased economie
chemicaliën, materialen en energie
Agribusiness en Bio-economie
incrementele innovatie: dingen slimmer doen
proces innovatie: dingen efficiënter doen
radicale innovatie: dingen anders doen
Radicale Innovatie
Waanzin: steeds hetzelfde blijven doen en toch betere resultaten verwachten
Einstein
cross-overs nodig tussen:
- verschillende sectoren
- verschillende bedrijven
- verschillende mensen
- verschillende producten
Kruisbestuivingen Nodig
mensen die nieuwe paden verkennen
mensen die ‘out-of-the box’ denken
mensen die ongewoon doen
Koplopers & Kantelaars
w
Conclusie
economie ontwikkelen rondom zilte landbouw
– 125.000 ha landbouw in Nederland verzilt in 10-20 jaar– maakt gebruik van zouttolerante planten– traditionele en nieuwe (biologische) gewassen– duurzame, rendabele landbouw met zout kwelwater
zeeaster, zeekraal, zeekoolzilte bloembollenteeltcombinatie viskweek en zilte gewassen
Zilte Landbouw
w
Conclusie
w
Conclusie
w
Conclusie
Tuinen Achter de Duinen
verbinding tussen landbouw, lokale bevolking & Randstad
Duurzame voeding:
lokaal geproduceerdgezond
milieuvriendelijk geteeldlekker!
Vlas Economie
verf van lijnzaadolie van vlas
van glaswol naar vlaswol
AIRPORTFARM/VLASTEELT
-grote boerderijen: slimmer gebruiken van bestaande gewassen
aardappelen
-kleine proefboerderijen voor nieuwe gewassen
vlas, hennep, lupine
-kassencomplexen voor hoogwaardige gewassen
medicinale stoffen
-zeeboerderijen voor algen en zeewier
-
Boeren en Chemici
Waarom niet samenwerken?
elkaars reststromen gebruiken
elkaars energie en ruimte gebruiken
eendekroost als koeievoer gebruiken
Glastuinbouw en Melkveehouderij
Hoe kunnen we de transitie versnellen?
silo’s zitten transitie in de weg
Agriboard NHN vormt regime
LTO NNH vormt regime
bestuurlijke spaghetti
we vragen een kalkoen om zichzelf te slachten
Breek oude instituties af
regio is versnipperd
wordt te weinig samengewerkt
regionale samenwerking noodzakelijk
grote en kleine verhalen koppelen
Verbinden = Versnellen
niches hebben meer ruimte nodig
mentale, organisatorische, juridische ruimte
hybride combinaties zijn nodig
kleine en grote bedrijven
dwars door sectoren heen
Ruimte voor Radicale Innovatie
10 boeren met 10 chemische ingenieurs
10 glastuinbouwers met 10 melkveehouders
10 voedingsdeskundigen met 10 boeren
10 energiedeskundigen met 10 ruimte-experts
Radicale Experimenten
groot denken, klein doen
Noord Noord-Holland heeft unieke potentie
Grootste Groene Apotheker in Wereld
Groot Verhaal
stimuleren van nieuwe combinaties
grote bedrijven en kleine bedrijven
cross-sectorale samenwerking
ruimte bieden voor radicale innovatie
friskijkers, dwarsdenkers en kantelaars
Faciliterende Overheid
friskijker, dwarsdenker
‘we drinken teveel papegaaiesap’
w
Jacques Dekker
Ode aan Friskijkers en Dwarsdenkers
“ Op degenen die het anders zien. Die niet gek zijn op regeltjes en
geen respect hebben voor de stand van zaken. Je kunt ze napraten,
tegenspreken, ophemelen of omlaaghalen. Het enige wat je niet
kunt is om ze heen. Want zij versnellen transities en brengen
Nederland verder. En waar sommige mensen malloten zien, zien wij
genieën. Omdat de mensen die gek genoeg zijn om te denken dat
ze de wereld kunnen veranderen, degenen zijn die het doen. ”